ABIOTIKI FAKTORI obuhvaaju kompleks faktora neive prirode: klimatske

(svjetlost, temperaturu, vlanost), orografske, pedoloke i druge, koji zajedno s

biotikim faktorima ine ekoloke faktore u kojima se odvija ivot organizama
ACIDOFILNE VRSTE vrste koje ili iskljuivo ive u pH kiseloj sredini ili pak
kisela sredina predstavlja optimalne uvjete za njihov razvitak (vrijes, smiljka, kiselica,
borovnica). Mnoge ivotinjske vrste, naroito one koje ive u vodi ili tlu, pokazuju
afinitet kiseloj sredini. Pojam - acidofilne zajednice (vrste).
ADAPTACIJA prilagodba, skup specifinik reakcija na djelovanje vanjske sredine,
zahvaljujui kojima se organske vrste odravaju u prirodi, pod uvjetima koji se stalno
mijenjaju.
ADAPTIVNA RADIJACIJA pojava da se u okviru jedne sistematske kategorije
pojavljuje vei broj ivotnih formi: vjeverica, skoimi, kuni mi, dabar...
AEROBNI ORGANIZMI organizmi koji su sposobni ivjeti samo u prisutnosti
slobodnog kisika. Organske oksidacije i oslobaanje energije iz hranjivih materija
mogu se vriti samo uz prisutnost slobodnog kisika.
AKCIJA obuhvaa svo djelovanje koje stanite, kao kompleks ekolokih faktora,
vri na ive organizme
ALELOPATIJA oblik uzajamnih odnosa izmeu organizama, pod utjecajem
odreenih supstanci (metabolita). Moe biti pozitivna i negativna (pr. kukolj i
penica).
ALENOVO PRAVILO s padom prosjene temperature stanita, smanjuje se
relativna duina tjelesnih izdanaka (repovi, ui), ali i vrata i udova ivotinja iste vrste
ALOPATRINE VRSTE vrlo bliske vrste, koje nastanjuju razliita geografska
podruja. Vrste istoga roda, koje u u toku svoje evolucije divergirale i ive prostorno
izolirane jedne od drugih.
AMENSALIZAM odnos izmeu dvije razliite vrste organizama, u kojem jedna
vrsta sprjeava rast i/ili razmnoavanje druge vrste, a sama ne trpi nikakve posljedice
antibioza. Jedna vrsta izluuje odreene kemijske materije (metabolite, bioline,
alelopatske materije, antibiotike), koji na druge vrste djeluju negativno.
ANABIOZA stanje u kojem su ivotne aktivnosti organizma svedene na minimum, a
javlja se u uvjetima ekstremnog djelovanja jednog ili vie ekolokih faktora (vlaga,
temperatura, kemijske materije). esto kod organizama koji ive u efemernim barama
i u tlu.
ANABOLIZAM procesi nastajanja sloenih organskih materija iz jednostavnih, koji
se vre u organizmima (fotosinteza).
ANAEROBNI ORGANIZMI koji su sposobni za ivot samo u uvjetima bez
prisustva kisika. Oslobaanje energije iz materije vri se bez prisustva kisika (gljive,
bakterije, neke parazitske ivotinje).
ANTAGONIZAM depresivni uinak jednog organizma na drugi.
ANTARKTIK kontinent oko junog pola Zemlje do 70 june irine. Najvei dio je
pod ledom. Obalni krajevi imaju bujnu vegetaciju algi, liajeva i mahovina. ivotinje:
ptice burnice, pingvini i galebovi, ribe, tuljani, kitovi. Insekti sa slabo razvijenim
krilima
AUTOEKOLOGIJA dio ekologije koji prouava pojedinane vrse ivih organizama,
njihove ivotne navike i odnos prema okolini.
AUTOHORNE VRSTE one vrste koje svoje sjeme same rasijavaju.
AUTOHTONE VRSTE vrsta, podvrsta ili nii takson, koja se pojavljuje unutar svog
prirodnog stanita ili podruja, koje bi joj moglo postati stanite bez ljudskog utjecaja.

AUTOTOMIJA odaptivno svojstvo jedinke da refleksno odbacuje dijelove svog

tijela na predisponiranim mjestima, to joj omoguava spas od neprijatelja (guter).
AUTOTROFNI ORGANIZMI primarni proizvoai. Sposobni da se neposredno
koriste neorganskim materijama i da iz njih izgrauju organske spojeve, koji im slue
kao izvor energije za ivotne procese, kao i materijal za svoje biosinteze. Zelene biljke
i neke vrste bakterija.
BERGMANOVO PRAVILO s padom prosjene temperature podruja, poveava se
prosjena veliina tijela toplokrvnih ivotinja iste vrste
BIOCENOLOGIJA grana ekologije koja prouava bioceonoze u cjelini, prouava
odnose unutar biocenoze kao i odnos cjelokupne zajednice prema njezinu okoliu.
BIOCENOZA - Visoko integrirana ivotna zajednica biljaka i ivotinja koje obitavaju
na odreenom stanitu, a ine ju zoocenoza, fitocenoza, i mikrobiocenoza. Zajedniki
ivot osniva se na vrlo sloenim uzajamnim odnosima te prilagodbi uvjetima okolia.
BIOCIKLUS skup slinih ekosistema na zemlji. Postoje tri biociklusa: slana voda,
slatka voda i kopno.
BIOGEOCENOZA - Termini koji se jo upotrebljavaju su ekosistem i geobiocenoza.
Ekosustav je osnovna organizacijska jedinica prirode u kojoj su iva bia i njihov
neivi okoli prostorno i vremenski ujedinjeni protokom energije i krunim tokovima
tvari, te koja posjeduje sposobnost samoorganizacije, samoobnove i samoodranja.
BIOGEOGRAFIJA - Prouava zakonitosti rasprostranjenja biljnih i ivotinjskih vrsta i
biocenoza na Zemlji (njihovo geografsko podrijetlo, vrijeme, puteve i sredstva
rasprostranjenja).
BIOGEOKEMIJSKI CIKLUSI oznaava sloene procese mineralizacije i sinteze
organske materije u kojima znaajnu ulogu imaju iva bia. Omogueno je kruenje
hranjivih tvari u ekosistemu, to predstavlja osnovni preduvjet egzistencije tog
ekosistema. Ciklus, duika, ugljika, fosfora itd.
BIOLOKA KONTROLA upotrba ivih organizama za kontrolu gustoe populacije
drugih vrsta, najee parazita ili drugih tetoina.
BIOLOKI SPEKTAR predstavlja postotak vrsta svih ivotnih formi u jednoj
zajednici ili na jednom podruju. Odraava ope klimatske uvjete odreenog podruja.
BIOM integrirani kompleks veeg broja razliitih ekosustava, koji pokrivaju itava
geografska podruja, vezujui se meu sobom razliitim uzajamnim odnosima. Jedan
od ekosustava dominira tajga ( crnogorine ume, jezera, tekuice, livade)
BIOMASA - brojana procjena organizama na nekom podruju tj. gustoa vrste,
populacije, grupe organizama ili biocenoze koje dolaze po jedinici povrine ili
volumena stanita. Biomasa je dobar pokazatelj produktivnosti odreenog podruja.
BIOSFERA - prostor na Zemlji koji je nastanjen ivim biima, a obuhvaa donji sloj
atmosfere do visine od oko 10 m, litosferu do dubine od oko 10 m, te hidrosferu.
BIOTIKI IMBENICI imbenici, ije je postojanje uvjetovano ivim dijelom
prirode, a koji proizlaze iz ivotnih procesa odnosno uzajamnih utjecaja meu
organizmima. To su prehrana, razmnoavanje, rasprostranjivanje vrsta, kompeticija,
parazitizam, komenzalizam i dr.
BIOTIKI POTENCIJAL unutarnja mo populacije za rastom potencijal
razmnoavanja i potencijal preivljavanja
BIOTIKI SUSTAVI sustavi u okviru kojih pored opih fiziih i kemijskih
zakonitosti djeluju i specifine bioloke zakonitosti svojstvene ivom svijetu, kao vii
nivo integracije materije u prirodi.

BIOTOP - termin koji se jo upotrebljava je stanite, a predstavlja prostor ili mjesto sa

specifinim kompleksom ekolokih faktora gdje se prirodno pojavljuju organizam ili
populacija.
CIKLINE OSCILACIJE pravilne fluktacije (kolebanja) gustoe populacija
odreene vrste, koje se javljaju u odreenim vremenskim intervalima.
CRETOVI specifine biogeocenoze, u kojima je produkcija organske mase mnogo
vea nego potronja, pa se na taj nain nagomilavaju organski spojevi u velikim
koliinama. Niski, srednji i visoki (tresetita) cretovi.
ETINARSKE UME dominiraju vrse iz porodice konifera. Imamo svjetlew
etinarske ume ( borovi i arii) i tamne etinarske ume (smreka, jela)
DENITRIFIKACIJA - jedinstveni naziv za lanani skup procesa u kojima redukcijom
nitratni (NO3-) i nitritni (NO2-) duik pod utjecajem denitrifikacijskih bakterija
prelazi u slobodni duik (N2) ili duikove okside (NOx). Ti se procesi zbivaju
uglavnom uz nedostatak kisika. Suprotan proces je nitrifikacija.
DIFERENCIJALNE VRSTE vrste koje diferenciraju nie vegetacijske jedinice
(subasocijacije i facijese) u okviru jedne asocijacije.
DINAMIKA POPULACIJE ukupnost promjena koje se dogaaju u populaciji; stopa
rasta, fluktacija gustoe, mehanizmi kontrole i regulacije kretanja gustoe populacije...
DISPERZIJA dinamiki pojam, koji oznaava odreena kretanja organizama, uslijed
ega se slika njihovog prostornog rasporeda stalno mijenja
DISTRIBUCIJA statiki pojam, koji oznaava raspored jedinki populacije na
odreenom prostoru. Moe biti sluajna i grupna ili mozaina.
DOMINANTNA VRSTA vrsta koja je u nekoj biocenozi najbrojnija ili koja zauzima
najvei prostor
EDAFON skup organizama koji ive u tlu. Ako su itav ivot vezani uz tlo nazivaju
se eueadfon, ako su za tlo vezani samo jedan dio ivota, anziovaju se hemiedafon.
Fitoedafon (biljna komponenta). Zooedafon ( ivotinjska komponenta).
EDAFSKI FAKTORI predstavljaju grupu ekolokih faktora, koji se odnose na
fizike, kemijske i bioloke osobine tla.
EDIFIKATORI biljke koje imaju dominantnu ulogu u izgradnji neke biocenoze
(hrastova uma)
EFEMERNE BILJKE vrste kod kojih je privremenost trajanjaontogenog razvoja
itave biljke ili nadzemnog dijela bitna karakteristika adaptacije
EGZOGENI IMBENICI vanjski utjecaji na tokove procesa u organizmima ili u
biocenozama. Temperatura, svjetlost, parcijalni tlak kisika.
EKOKLIMA kompleks klimatskih uvjeta koji se formira u okviru jedne zajednice.
EKOLOGIJA - znanost o meusobnim ovisnostima i utjecajima ivih organizama i
njihova ivog i neivog okolia. Ona predstavlja granu biologije, a zbog svojih
specifinih potreba ujedinjuje niz znanstvenih disciplina i metoda: botaniku, zoologiju,
antropologiju, geologiju, meteorologiju, hidrologiju, matematiku, fiziku, kemiju i dr.
Ekoloka istraivanja mogu biti usmjerena na jedinke (autekologija), populacije
(demekologija ili populacijska ekologija) i skupine organizama (sinekologija),
odnosno na ekosustave.
EKOLOKA DULJINA IVOTA oznaava duljinu ivota jedinki odreene
populacije, koja se ostvaruje pod odreenim ekolokim uvjetima.
EKOLOKA TEMPERATURNA NULA donja temperaturna granica na kojoj je jo
mogu razvoj odreenog organizma, ali ne moe tei do kraja

EKOLOKA VALENCIJA amplituda kolebanja jednog ekolokog faktora u ijim je

granicama mogu opstanak neke vrste.
EKOLOKI EKVIVALENTI organizmi koji u razliitim podrujima zauzimaju
odgovarajue ekoloke nie i imaju istu ulogu na tim podrujima. Npr zoofagi: u
Europi krtica, u Africi Zlatna krtica, U Sj. Americi Stepska krtica, u Australiji
Tobolasta krtica.
EKOLOKI IMBENICI - utjecajne varijable u ekosustavu tj. imbenici koji utjeu
na stanje, procese i promjene u ekosustavu. Uobiajena je podjela na abiotike i
biotike imbenike
EKOTIP nasljedno fiksirani ekoloki tip biljke ili ivotinje u okviru jedne vrste, koji
je formiran u vezi sa krupnim zonalnim klimatskim razlikama i vezi sa ekolokim
razlikama lokalnog karaktera
ENDEMI - biljna ili ivotinjska vrsta ili neka druga sistematska kategorija (rod,
porodica, red itd.) koja naseljava ogranieno podruje Zemljine povrine tj. ija je
prirodna geografska rasprostranjenost suena na odreeni lokalitet. Suprotno od
endema su kozmopoliti, vrste irokog podruja rasprostranjenja.
ENDOGENI FAKTORI unutarnji utjecaj na tokove procesa unutar stanice,
organizma ili zajednice
EPIDEMIJA naziv za masovna oboljenja koja prouzrokuju patogeni mikroorganizmi
u ljudskim populacijama
ETIOLIRANOST pojava kod heliofilnih biljaka, kad one rastu u uvjetima smanjene
svjetlosti.
ETIOPSKA OBLAST afriki kontinet jono od Sahare, juni dio Arabije i niz otoka
istono od Afrike. Savane i tropske vlane ume
ETOLOGIJA znanstvena disciplina koja se bavi ispitivanjem ponaanja ivotinjskih
organizama
EURIFAGI svejedi, imaju iroku ekoloku valencu u odnosu na hranu
EURIVALENTNI ORGANIZMI imaju iroku ekoloku valencu u odnosu na
kompleks osnovnih ekolokih faktora.
FAUNA cjelokupnost ivotinjskih vrsta na jednom podruju
FAZA LEG poetna faza rasta populacije, koja se javlja pri naseljavanju populacije
u novu sredinu
FAZA LOGARITAMSKOG RASTA javlja se ili poslije leg faze ili na samom
poetku rasta populacije. Populacija raste najveom brzinom
FAZA NEGATIVNOG RASTA javlja se poslije faze kolebanja , mortalitet vei od
nataliteta
FAZA OSCILACIJA I FLUKTACIJA populacija se nalazi u stanju neprekidnog
kolebanja u pogledu veliine i gustoe. Pravilne fluktacije koje se javljaju u odreenim
vremenskim intervalima zovu se oscilacije
FAZA STACIONARNOG STANJA nastupa poslije faze pozitivnog rasta. Samo u
eksperimentalnim uvjetima
FAZA USPORENOG RASTA javlja se poslije faze logaritamskog rasta. Natalitet
vei od mortaliteta
FAZA RASTA POPULACIJE razliita brzima rasta populacije odreene vrste u
prirodnim ili eksperimentalnim uvjetima; faza pozitivnog rasta faza fluktacija i
oscilacija faza negativnog rasta

FENOFAZE oznaavaju sukcesivne fenoloke pojave u ivotnom ciklusu jedne

organske vrste
FENOLOGIJA disciplina koja se bavi registriranjem fenolokih pojava i
prouavanjem njihove ovisnosti o vanjskoj sredini
FERTILITET postotak mladih koji se razviju iz jaja
FIKSACIJA proces usvajanja atmosferskog duika i njegovo vezivanje za organske
spojeve organizmi duikovi fiksatori: slobodni i simbiontni
FILOCENOGENEZA stoljetne sukcesivne smjene u toku kojih se razvijaju tipovi
biocenoza; proces kombiniranja vrsta i niih sistematskih jedinica u biocenozi tee
paralelno s procesom stvaranja novih vrsta
FITOCENOLOGIJA bavi se prouavanjem odnosa biljnih zajednica prema
faktorima sredine, meusobnim odnosima lanova biljne zajednice
FITOCENOZA prirodna skupina u kojoj su biljke grupirane na odreeni nain
FITOEKOLOGIJA ekologija biljaka
FITOFAGI - ivotinjske vrste koje se hrane organskom materijom ivih biljaka ili
njihovih dijelova
FITOGEOGRAFIJA disciplina koja prouava zakonitosti rasprostranjenosti biljnih
vrsta na Zemlji
FITOKLIMA ekoklima jedne fitocenoze
FIZIKA SUA stvarni nedostatak vode u zemljitu i atmosferi
FIZIOGNOMIJA ZAJEDNICE izgled zajednice; ovisi o njenoj strukturi, od uea
pojedinih ivotnih formi biljaka i ivotinja
FIZIOLOKA SUA i pored prisustva dovoljne koliine vode, biljkama je
snabdijevanje vodom onemogueno
FLORA cjelokupnost biljnih vrsta na jednom podruju
FLOTANTNE BILJKE one koje jednim dijelom plivaju na vodi
FORMACIJA ili vegetacijska formacija, fizionomski ograniena, najee se sastoji
od razliitih asocijacija bukove ume, tajge, tvrdolisna zelena vegetacija
FRIGOFILNI ORGANIZMI prilagoeni niskim temperaturama snjena alga
FUNGICIDI kemijske supstance otrovne za gljive
GARIG vegetacija niskih zimzelenih grmova; daljnji stupanj degradacije od makije,
rezultat pretjerane ispae
GUSTOA POPULACIJE veliina populacije u odnosu na jedinicu prostora
GUTACIJA proces izluivanja vode u obliku kapljica, koji nadoknauje odsustvo
transpiracije. Javlja se kada je zrak prezasien vodenom parom
HELIOFILNI ORGANIZMI organizmi koji se optimalno razvijaju u uvjetima pune
suneve svjetlosti
HELIOFOBNI ORGANIZMI organizmi koji izbjegavaju sunevu svjetlost i
optimalne uvjete pronalaze u zasjenjenim podrujima peine, tlo, duboka jezera
HELOFITE biljke iji se vei ili manji dio uzdie iznad vode, a njihov korijen je u
zemlji ispod vode
HERBICIDI kemijske supstance za unitavanje korova
HERBIVORI posebna kategorija fitofaga, iji su glavni izvor hrane vie biljke
insekti i kimenjaci
HETEROFILIJA na istoj biljci se javljaju razliiti listovi, kao posljedica
prilagoavanja na razliite sredine

HETEROTROFIJA mogunost organizma da se koristi energijom koja je vezana za

organske tvari kojima se ishranjuje
HIGROFILNE VRSTE suhozemne biljke i ivotinje prilagoene uvjetima veoma
vlanih stanita kine gliste, nematode, puevi golai
HIGROFITE suhozemne biljke, prilagoene uvjetima veoma vlanih stanita
HIGROSKOPNA VODA dio vode u zemljitu koji se nalazi uz samu povrinu
estica zemlje drei se za nju velikom snagom
IMIGRACIJE migracije pri kojima se vri useljavanje organizama u odreeni biotop
INDIFERENTNE VRSTE ne pokazuju izrazitu sklonost prema nekim specifinim
ekolokim uvjetima iroka ekoloka valencija
INDIKATORI imaju vrlo usku ekoloku valenciju u odnosu na skup ekolokih
faktora, pa njihovo prisustvo ukazuje na postojanje odreenog ekolokog faktora u
nekom biotopu
INSEKTICIDI kemijske supstance za unitavanje insekata
INSEKTIVORI organizmi koji se preteno ili iskljuivo hrane insektima krtica,
rovica; rosika, masnica, mjeinka
INTRAKCIJA meudjelovanja izmeu organizama (koakcija), izmeu organizama i
vanjskog okolia (akcija i reakcija) i izmeu faktora vanjske sredine unutar jednog
ekosistema
INVERZIJE poremeaj u pravilnosti visinskog nizanja vegetacijskih pojasa u
planinama, koji je naruen orografskim, klimatskim i drugim faktorima
IZOBARE oznaavaju na karti mjesta istok tlaka
IZOBATE linije koje povezuju toke jednake dubine u morskom profilu
IZOBIOHORE linije na karti koje povezuju regije sa slinim biolokim spektrom
IZOCIJE grupa sinuzija strukturni dio biocenoze koji je okarakteriziran odreenim
floristiko faunistikim sastavom
IZOFENE linije na karti koje oznaavaju toke istovremenog nastupanja istovrsnih
fenolokih pojava
IZOLACIJE oznaavaju odvajanje jedne populacije od druge geografskim,
klimatskim, ekolokim ili fiziolokim barijerama
IZOTERME linije koje povezuju na karti mjesta s istom temperaturom u odreenom
vremenu
JAROVIZACIJA proces ubrzavanja faze cvjetanja, podvrgavanjem sjemena
odnosno biljaka niim temperaturama itarice
KAMENJARE najdegradiraniji oblici vegetacije u pojasu tvrdolisnih zimzelenih i
kserotermnih listopadnih uma mediteranskih krajeva; brka, vlaska, kovilje, smilica,
vlasulje
KANIBALIZAM predacija u okviru iste vrste. Prati porast populacije, a javlja se
kod insekata i sitnih glodavaca
KAPILARNA VODA dio vode koji se nalazi u sitnim upljinama kapilarima i dri
se uz stjenke kapilara
KARAKTERISTINE VRSTE - vrste vezane za odreene zajednice razliitim
intenzitetom; iskljuivo u jednoj zajednici, preferencija prema odreenoj zajednici,
optimalan razvoj u nekoj zajednici
KARDINALNE TOKE odreene vrijednosti nekog ekolokog faktora u okviru
ekoloke valencije organizma (minimum, optimum, maksimum)
KARNIVORA sve vrste koje se hrane ivotinjskim organizmima

KATABOLIZAM skup metabolikih procesa u kojima dolazi do transformacije

sloenih organskih supstanci u jednostavne
KEMIJSKI VEZANA VODA u zemljitu obuhvaa konstitucijski i kristaliziranu
vodu, ne sudjeluje u fizikim procesima, ali je indikator vodenih svojstava zemljita
KLIMA srednje stanje i variranje fizikih faktora na odreenom prostoru u
odreenom vremenu
KLIMAKS stupanj sukcesije ivog naselja jedne oblasti koji je po svojim osobinama
najbolje prilagoen postojeim klimatskim uvjetima i zato relativno dugotrajan
klimatogena zajednica
KOAKCIJE razliite kategorije uzajamnih odnosa unutar jedne zajednice
(mutualizam, kompeticija, amenzalizam, komenzalizam, parazitizam, predacija)
KOMENZALIZAM jednostavan odnos dva organizma - jedan organizam ima
koristi, a drugi ne trpi ni pozitivne ni negativne posljedice
KOMPENZACIJSKA TOKA oznaava stanje u kojem se koliina asimiliranog
CO2 izjednauje s koliinom CO2 izluenog disanjem
KOMPETICIJA negativan odnos za oba organizma koji nastaje iz borbe za hranu,
resurse, spolne partnere
KONZUMENTI ivotinje i neke nezelene biljke koje nemaju mogunost
samostalnog stvaranja organske tvari nego se hrane biljkama ili ivotinjama. Primarni
(hrane se biljkama), sekundarni ( hrane se ivotinjama, tj. primarnim konzumentima),
tercijarni (hrane se sekundarnim konzumentima)
KONSTANTNE VRSTE biljne vrste koje se nalaze u 90 100% ispitivanih probnih
povrina jedne fitocenoze. U zoocenologiji konstantne vrste 50 75%, eukonstantne
vrste - 75 100%.
KONSTANTNOST strukturna karakteristika biocenoze koja oznaava stupanja s
kojim se jedna vrsta susree u danoj biocenozi
KOZMOPOLITI organizmi koji su iroko rasporeeni, gotovo po svim kontinentima
KRIOFITE grupa biljaka unutar kserofita, koje se razvijaju na hladnim i suhim
stanitima visoke planine
KRIPTOFITE nadzemni organi potpuno izumiru tokom hladne zimske sezone, a
pupoljci se nalaze u podzemnim organima
KSEROFILNE VRSTE biljne i ivotinjske vrste koje imaju sposobnost normalnog
razvoja u sunim oblastima s niskim stupnjem vlanosti zraka
KSEROFITE biljke koje ive u sunim stanitima i normalno rastu, razvijaju se i
razmnoavaju
KSEROMORFNI OBLICI biljne i ivotinjske vrste kod kojih se javljaju specifine
morfoloke i anatomske osobine vezane uz nedostatak vode
LANAC ISHRANE oznaava vezu izmeu proizvoaa i potroaa razliitih
kategorija
LATENTNA FAZA reakcija mnogih organskih vrsta na nepovoljne uvjete. Svoenje
ivotnih aktivnosti na minimum
LIBIGOV ZAKON MINIMUMA mogunost opstanka jedne vrste i njenog
prosperiteta odreena je faktorom koji se nalazi najblie pesimumu
LIJANE kategorija viih biljaka, koje koriste druge biljke kao potporu do povoljnijih
uvjeta
LIARSKO LISTOPADNE UME u umjerenoj zoni sjeverne hemisfere, pod
utjecajem vlane oceanske klime.

METABOLIZAM sveukupnost procesa kroz koje se ostvaruje razmjena tvari i

energije u prirodi
MIGRACIJE periodina kretanja jedinki ili grupa jedinki u oba pravca. U okviru
biotopa i izvan biotopa
MIKROFAGI organizmi koje se hrane gljivama
MIKORIZE simbiotske asocijacije gljiva s korijenjem biljaka
MIKROKLIMA klimatski uvjeti ogranieni na male dijelove biotopa
MIKROSTANITE dio stanita u okviru jednog ekosistema okarakteriziran
posebnom mikroklimom
MIMKRIJA slinost nezatiene ivotinje kojom oponaa neku zatienu ivotinju
MINIMUM FAKTORA - oznaava donju granicu intenziteta jednog faktora pri kojoj
je jo mogua egzistencija vrste
MONOFAGI za hranu uzimaju samo jednu vrstu biljaka ili ivotinja
MORTALITET negativni faktor rasta jedne populacije, a izraava se brojem
uginulih jedinki u jedinici vremena
MUTUALIZAM uzajamno koristan odnos, pozitivan za oba partnera
NATALITET pozitivni faktor rasta populacije, oznaava se brojem roenih jedinki u
jedinici vremena
NEUTRALIZAM oznaava odnos jednostavnog prisustva dva organizma koji uope
ne djeluju jedan na drugi
NITRIFIKACIJA proces u koje dolazi do djelomine oksidacije amonijaka u nitrate
NITROFILNE VRSTE vrste kojima je jasno izraen afinitet prema visokoj
koncentraciji duika u podlozi
NIA poloaj ili status organizma u ekosistemu, koji proistie iz morfolokih
adaptacija, fiziolokih reakcija i ponaanja organizma
OGRANIAVAJUI FAKTORI ekoloki faktori u okviru pesimuma za danu
populaciju
OMNIVORI krupnije ivotinjske vrste koje se hrane vrlo raznovrsnom biljnom i
ivotinjskom hranom
OPNENA VODA oblik vode u zemljitu koji se odlikuje na povrini zemljinih
estica u dodiru s tekuom vodom
OPTIMUM FAKTORA odreeni stupanj intenzitete ekolokog faktora kod kojeg je
djelovanje na organizam najpovoljnije
ORNITOFILIJA opraivanje biljaka se vri pomou ptica kolibri
OROGRAFSKI FAKTORI abiotiki faktori koji obuhvaaju osobine reljefa
OTPOR SREDINE kombinirano djelovanje ekolokih faktora sredine, abiotikih i
biotikih. Odnos potencijalnog broja jedinki koji bi se mogao ostvariti i broj stvarno
preivjelih jedinki
PARAZITI organizmi koji ive stalno ili povremeno na domainu ili u njegovoj
unutranjosti, ne ubijajui ga momentalno, ili ne ubijajui ga uope
PEDOSFERA povrinski sloj zemlje, podloga za koju su vezani biljni i ivotinjski
organizmi
PESIMUM FAKTORA odreeni stupanj intenziteta odreenog ekolokog faktora,
kada je njegovo djelovanje najnepovoljnije i predstavlja granicu egzistencije za danu
vrstu
PLANKTON posebna ivotna forma organizama koji lebde u vodi

POKROVNOST sposobnost biljaka da pokrivaju izvjesnu veu ili manju povrinu u

fitocenozi ( 5 = 75 100%; 4 = 50 75%; 3 = 25 50%, 2 = 10 20%, 1 = 1 10%;
+ = malobrojna ili neznatna)
POPULACIJA skup jedinki iste vrste koje zajedniki ive na istom podruju u istom
vremenu, aktivno razmjenjujui genetski materijal, dajui plodno potomstvo)
REAKCIJA sva djelovanja to ih iva bia kao lanovi zajednice vre na biotop
REDUCENTI organizmi ( bakterije i gljive) koji iskoritavaju uginulu organsku
materiju kao izvor hrane i energije
REGIJA NAJVEA SINKRONOLOKA JEDINICA. Odlikuje se mnogim
klimatskim zajednicama i endemizmima
REGRESIVNI RAZVITAK ZAJEDNICE razvitak koji vodi udaljavanju od
klimaksa poplave, erozije
RELIKTI vrste koje predstavljaju ostatke nekadanje drevne flore i faune
panieva omorika, molika, crni dadevnjak
PREZENTNOST u koliko je individuuma odreene zajednice naka vrsta prisutna
PRODUCENTI svi ivi organizmi u ekosistemu koji su sposobni koristiti se
neorganskim tvarima i od njih izgrauju organske spojeve
PRODUKTIVITET mjera organske produkcije ekosistema, a izraava se koliinom
organske materije stvorene u jedinici vremena
PROTOKOOPERACIJA pozitivna neobligatna interakcija izmeu organizama u
kojoj obje vrste imaju koristi od asocijacije
SIMBIOZA zajedniki ivot dvaju organizama od kojeg svaki ima koristi
SIMPATRINE VRSTE vrlo bliske vrste koje nastanjuju ista podruja
SINEKOLOGIJA ekologija populacije, ekologija zajednice, ekologija ekosistema
SINGENETIKA disciplina koja prouava porijeklo i razvoj biocenoza
SINHOROLOGIJA prouava geografsko rasprostranjenje biocenoza, oblik, veliinu,
stvaranje i promjenu njihovih areala
SINKRONOLOGIJA povijest biocenoza u prostoru
SINGENEZA proces stvaranja biocenoza
SINUZIJA - strukturni dio biocenoze koji je okarakteriziran odreenim floristiko
faunistikim sastavom
SKIOFITE biljne vrste koje ne podnose dnevno svjetlo i ive u uvjetima vee ili
manje zasjenjenosti
SKLEROFITE grupa kserofita sa ksenomorfnom graom organa, posebno listova
SLUAJNE VRSTE vrste koje se u zajednici javljaju s vrlo niskim stupnjem
konstantnosti ( 0 25%)
SOCIJALNOST pojam koji ukazuje na nain kako su poredane individue jedne vrste
u biocenozi
SPEKTAR IVOTNIH FORMI zastupljenost pojedinih ivotnih formi u zajednici
STANITE mjesto gdje organizam ivi
STENOTERMNI ORGANIZMI uska ekoloka valencija u odnosu na temperaturu
STENOVALENTNI ORGANIZMI uska ekoloka valencija
STEPA zeljasti tip vegetacije bez drvea
IBLJAK formacije ibolike vegetacije u pojasu termofilnih liarskih listopadnih
uma Balkana
TOKA VENUA postotak vlage u zemljitu pri kojem biljka poinje venuti

TEMPERATUPNI PRAG RAZVOJA donja granica temperature na kojoj se razvitak

zaustavlja
TERMALNA KONSTANTA RAZVOJA stalna vrijednost koja je proizvod trajanja
razvoja i efektivne temperature
TERMOFILNO ORGANIZMI visoke kardinalne toke u odnosu na temperaturu
TERMOTAKSIS kretanje organizma radi traenja optimalnih termikih uvjeta
TEROFITE jednogodinje biljke koje nepovoljan period godine preivljavaju samo
u obliku sjemena ili plodova