You are on page 1of 53

Gii tch hm nhiu bin

Chng: TCH PHN NG


u Th Phit

Ngy 24 thng 4 nm 2014

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

1 / 53

Ni dung

Tch phn ng loi mt

Tch phn ng loi hai

Mt s tnh cht ca tch phn ng

nh l Green

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

2 / 53

Tch phn ng loi mt

Tch phn ng loi mt

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

3 / 53

Tch phn ng loi mt

nh ngha

Tng t tch phn hm mt bin trn on [a, b], ta xy dng tch phn
trn ng cong C , tch phn c gi l tch phn ng.
Xt ng cong C cho bi phng trnh tham s
x = x(t),

y = y (t) a t b

hay trong khng gian R2 , ta c vector r (t) = x(t)i + y (t)j = (x(t), y (t)).
Ta gi s C l mt ng cong trn (o hm r 0 lin tc v r 0 (t) 6= 0).
Ta chia on [a, b] thnh n on nh u nhau [ti1 , ti ], tng ng cc
im Pi (x(ti ), y (ti )) chia ng cong C thnh n ng cong con.
Ta gi chiu di ca cc ng cong con ny tng ng l s1 , . . . , sn .

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

4 / 53

We start with a plane

Tch phn ng loi mt

1
y

P i*(x i*,y *
i)

Pi-1

Pi

Pn

P
P
P

t *i
a
FIGURE 1

t i-1

ti

or, equivalently, by the


smooth curve. [This me
divide the parameter int
x i ! x!ti " and yi ! y!ti "
with lengths #s1, #s2 , .
subarc. (This correspon
ables whose domain inc
the length #si of the sub

b t

which is similar to a Rie

lowing
definition
by ana
Trn mi ng cong con ta chn im Pi (xi , yi ) bt k
(tng
ng vi

im ti trn on [a, b]).

2 DEFINITION If f
the line integral of f
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

5 / 53

Tch phn ng loi mt

Cho f l hm theo hai bin (x, y ) xc nh trn min cha ng cong C ,


ta tnh tng
n
X
f (xi , yi )si
i=1

Ta thy tng trn c dng tng t tng Riemann, ly gii hn khi n tin
ti v cng, ta c tch phn ng tng t tch phn mt bin
nh ngha
Nu f c nh ngha trn ng cong trn C cho bi phng trnh tham
s (x(t), y (t)) vi a t b, th tch phn ng ca f theo C cho bi
Z
f (x, y )ds = lim

n
X

f (xi , yi )si

i=1

nu gii hn trn tn ti.


u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

6 / 53

Tch phn ng loi mt

Ta bit, di ng cong C cho bi


s
Z b  2  2
dx
dy
L =The arc length function s is+
dt
dt
dt
discussed
in
Section
13.3.
a
N

If s!t" is the length of C b

Do , nu f l hm s lin tc th gii hn trong nh ngha trn lun


tn ti, ng thi ta c th tnh tch phn trn bi cng thc
s  So
way to remember For
 the 
Z
Z b
2
equations
dx 2 Usedythe parametric
f (x, y )ds =
f (x(t), y (t))
+
dt
dt
dt
C
a
z

In the special case where


parameter, we can write th
a % x % b. Formula 3 then b

f(x,y)
(x,y)

x
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng:

and so the line integral reduc


Just as for an ordinary si
function as an area. In fact, i
TCH PHN NG
Ngy
thng 4 nm
7 / in
53 F
the24fence
or 2014
curtain

Tch phn ng loi mt

V d

f(x,y)

(x,y)

and so the line integral


Just as for an ordin
Tnh tch phn C (2 + x 2 y )ds vi C l na trn ca vng trn n v
function
as an area. In
x 2 + y 2 = 1.
the
fence
or curtain
FIGURE 2
!x, y" is f !x, y".

Ta vit phng trnh tham s cho ng cong C


x = cos t

EXAMPLE 1 Evaluate

y = sin t

Do C l na trn ca vng trn n v, 0 t .


y

x 2 ! y 2 ! 1.

SOLUTION In order to use

Recall that the unit cir


+=1
(y0)

and the upper half of t


(See Figure 3.) Theref
_1

u Th Phit ()

FIGURE
3 nhiu bin Chng:
Gii tch hm

TCH PHN NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014

!2 ! x
8 / 53

Tch phn ng loi mt

(2 + x y )ds =
C

s

(2 + cos t sin t)
0

dx
dt

2


+

dy
dt

2
dt

p
(2 cos2 t sin t) sin2 t + cos2 tdt

Z0

(2 + cos2 t sin t)dt




cos3 t
= 2t
3
0
2
= 2 +
3

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

9 / 53

Tch phn ng loi mt

(y0)

and the upper half of th


(See Figure
Ta ch rng ng cong C c gi thit l trn. Xt trng
hp 3.)
C Therefo
l

ng cong trn tng khc _1


(C l hp
x on ng cong trn
0 hu hn
1 cc
yC !2 ! x
C1 , . . . , Cn ), ta c th nh ngha tch phn ng ca f trn ng cong
C l tng cc tch phnFIGURE
ng3ca f trn cc ng cong Ci
Z
Z
Z
f (x, y )ds =
f (x, y )ds + . . . +
f (x, y )ds
C

Ci

Ci

C
C

C
0

FIGURE 4

A piecewise-smooth curve
u Th Phit ()

Suppose now that C


ber of smooth curves C
Ci!1 is the terminal poi
integrals of f along ea

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

f !x, y" ds
10 / 53

Tch phn ng loi mt

V d
R
Tnh tch phn C 2xds vi C l ng cong cha parabol y = x 2 t (0, 0)
ti (1, 1), v on thng C2 t (1, 1) ti (1, 2).
ng cong C1 l th ca hm s theo bin x, ta c th chn x l
tham s, C1 biu din bi
x = x 1036y =
x 2CHAPTER
0 x16VECTOR
1 CALCULUS
||||
Trn on thng C2 ta chn y l tham s, C2 cho bi
x =1 y =y

1y 2

SOLUTION The curve C is show


C
C

(0,0)
u Th Phit ()

EXAMPLE 2 Evaluate xC 2x ds
from !0, 0" to !1, 1" followed

choose x as the parameter and

(1,2)

x
(1,1)

Therefore
x

C1

2x ds ! y 2x

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

11 / 53

Tch phn ng loi mt

Z
2xds =
C1

s

2x

p
1 + 4x 2 dx

2x
0

2

dx
dx

dy
dx

2
dx

1
12
5 51
2 32
(1 + 4x )
=
=
43
6
0
s 
 2
Z
Z 2
dx 2
dy
2xds =
2
+
dy
dy
dy
C2
1
Z 2
=
2dy = 2
1

Vy ta c

5 51
2xds =
2xds +
2xds =
+2
6
C
C1
C2

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

12 / 53

Tch phn ng loi mt

Tch phn ng loi mt trong khng gian


Tng t, ta nh ngha tch phn ng trong khng gian.
Xt f (x, y , z) xc nh trn ng cong trn C trong khng gian Oxyz.
Vi C cho bi phng trnh tham s

x = x(t)
atb
y = y (t)

z = z(t)
Khi tch phn ng ca f trn C cho bi cng thc
s 
 2  2
Z
Z b
dy
dz
dx 2
f (x, y , z)ds =
f (x(t), y (t), z(t))
+
+
dt
dt
dt
dt
C
a

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

13 / 53

Tch phn ng loi mt

V d
Tnh tch phn

C (x

+ y )ds vi C l ng trn x 2 + y 2 + z 2 = 4, x = y

Phng trnh tham s ca ng cong C .


Ta thy 2x 2 + z 2 = 4,(hnh ellipse). t
(

x = y = 2r cos
z = 2r sin
V x 2 + y 2 + z 2 = 4 nn r = 1. Phng
trnh tham s ca C
(

x = y = 2 cos
0 2
z = 2 sin
Z 2
q

( 2 cos + 2 cos ) ( 2 sin )2 + ( 2 sin )2 + (2 cos )2 d


0
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

14 / 53

Tch phn ng loi hai

Tch phn ng loi hai

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

15 / 53

Tch phn ng loi hai

Nu ta thay vi phn si bng xi = xi xi1 v yi = yi yi1 trong


tch phn ng loi mt, ta thu c hai tch phn ng. Cc tch phn
trn l tch phn ng ca f trn ng cong C tng ng vi x v y
Z
n
X
f (x, y )dx = lim
f (xi , yi )xi
n

Z
f (x, y )dy = lim

i=1
n
X

f (xi , yi )yi

i=1

Tch phn ng tng ng vi x v y c th c biu din di dng


tham s t nh sau
Z
Zb
f (x, y )dx = f (x(t), y (t))x 0 (t)dt
C

Zb
f (x, y )dy =

C
u Th Phit ()

f (x(t), y (t))y 0 (t)dt

a
Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014

16 / 53

Tch phn ng loi hai

nh ngha tch phn ng loi hai


nh ngha
Gi s trn ng C xc nh hai hm s P(x, y ) v Q(x, y ). Tch phn
ng loi hai ca P(x, y ) v Q(x, y ) trn cung C xc nh bi cng thc
Z
I = P(x, y )dx + Q(x, y )dy
C

Nu ng cong C xc nh theo phng trnh tham s t trn on [a, b]


th tch phn ng loi hai c tnh theo cng thc
Z
I = P(x, y )dx + Q(x, y )dy
C

Zb
=


P(x(t), y (t))x 0 (t) + Q(x(t), y (t))y 0 (t)) dt

a
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

17 / 53

Tch phn ng loi hai

Tnh cht

Tch phn ng loi hai ph thuc chiu ly tch phn trn ng


cong C
Z
Z
Pdx + Qdy = Pdx + Qdy
_

AB

BA

_
2

Nu ng cong AB c chia thnh AC v CB v P, Q kh tch


_

trn AB th ta c
Z
Z
Z
Pdx + Qdy =
Pdx + Qdy + Pdx + Qdy
_

AB

AC

CB

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

18 / 53

Tch phn ng loi hai

V d 1.
R
Tnh I = (x 2 + 3y )dx + 2ydy trong C l cnh tam gic OAB vi
C

O(0, 0), A(1, 1), B(0, 2) theo chiu ngc chiu kim ng h.
Ta c I =

R
OA

AB

BO

Phng trnh on OA:


x = t, y = t 0 t 1

1.5

Z1

Z
=

Text

(t + 3t).1.dt + 2t.1.dt
A

OA

Z1
=

(t 2 + 5t)dt =

0
u Th Phit ()

17
6

0.5

-1.5

-1

-0.5

O 0

0.5

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

1.5

19 / 53

Tch phn ng loi hai

V d 1. (cont)
Phng trnh on AB: x = 1 t, y = 1 + t
Z1

Z
=

0t1

((1 t)2 + 3(1 + t)).(1).dt + 2(t + 1).1.dt

AB

Z1
=

(t 2 + t 2)dt =

11
6

Phng trnh on BO: x = 0, y = 2 t


Z2

Z
=
BO

((0)2 + 3(2 t)).0.dt + 2(2 t).(1).dt =

Vy I =

0t2
Z2
2(t 2)dt = 4
0

17 11

4 = 3
6
6

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

20 / 53

Tch phn ng loi hai

V d 1.(cch 2)
R
Tnh I = (x 2 + 3y )dx + 2ydy trong C l cnh tam gic OAB vi
C

O(0, 0), A(1, 1), B(0, 2) theo chiu ngc chiu kim ng h.

Ta c I =

R
OA

R
AB

R
+ O.
B

Phng trnh on OA: y = x


Z1

Z
=

x t 0 n 1
1.5

Text

(x + 3x).1.dx + 2x.1.dx
Z1

OA

(x 2 + 5x)dx =

17
6

0.5

0
-1.5

u Th Phit ()

-1

-0.5

O 0

0.5

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

1.5

21 / 53

Tch phn ng loi hai

V d 1. (cch 2)
Phng trnh on AB: y = 2 x
Z0

Z
=
AB

(x 2 + 3(2 x))dx + 2(2 x).(1).dx =

11
6

Phng trnh on BO: x = 0.y


Z2

Z
=
BO

Vy I =

x t 1 n 0

y t 2 n 0

((0)2 + 3y ).0.dy + 2ydy = 4

17 11

4 = 3
6
6

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

22 / 53

Tch phn ng loi hai

V d 2.
Tnh I =

ydx + xdy trong C l cung x 2 + y 2 = 2x t O(0, 0) n

A(1, 1) theo chiu kim ng h.


Cung C c phng trnh tham s
(
x = 1 + cos t

t t ti
2
y = sin t

1.5

A
1

0.5

Z/2
I =
(sin t)( sin t)dt + (1 + cos t) cos tdt
-2.5

-2

-1.5

-1

-0.5

0.5

1.5

2.5

-0.5

2
u Th Phit ()

-1

-1.5

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

23 / 53

Tch phn ng loi hai

Bi tp
Tnh tch phn ng loi 1.
R 3
1
y ds, C : x = t 3 , y = t, 0 t 2.
C
R
2
xyds, C : x = t 2 , y = 2t, 0 t 1.
C
R 4
3
xy ds, C l na bn phi ca ng trn x 2 + y 2 = 16.
C
4

x sin yds, C l on thng ni (0, 3) ti (4, 6).


Rp
x 2 + y 2 ds vi C l na ng trn x 2 + y 2 = 2x v x 1.
C

R 4
4
x 3 + y 3 ds vi C c phng trnh tham s
C

x = 2 cos3 t, y = 2 sin3 t, 0 t 2.
R 2
(x + y 2 + z 2 )ds vi C l ng xon c x = a cos t, y = a sin t,
C

z = bt, 0 t 2, a, b dng
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

24 / 53

Tch phn ng loi hai

Bi tp
Tnh tch phn ng loi hai
R 2 3

1
(x y x)dy vi C l ng cong y = x t (1, 1) ti (4, 2).
C
2

xydx + (x y )dy vi C l cha cc ng thng t (0, 0) n

(2, 0) v t (2, 0) n (3, 2).


R
sin xdx + cos ydy vi C l na di ng trn x 2 + y 2 = 1 t
C

(1, 0) n (1, 0) v on thng t (1, 0) n (2, 3).


R
ydx (x + y )2 dy vi C l cung parabol y = 2x x 2 nm pha
C

y 0 v theo chiu ngc kim ng h.


R
xydx + ydy yzdz trong C l ng cong cho bi phng trnh
C

x = t, y = t 2 , z = t vi t t 0 n 1.
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

25 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Mt s tnh cht ca tch phn


ng

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

26 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Lin h gia tch phn ng loi mt v loi hai


_

Xt ng cong AB c phng trnh tham s


r (t) = (x(t), y (t), z(t)) a t b
Khi vector ~r 0 (t) = x 0 (t)~i + y 0 (t)~j + z 0 (t)~k l vector tip tuyn vi
_
~ (t) = r 00 (t) l vector tip tuyn n v.
ng cong AB v T
|r (t)|

Gi F = (P, Q, R) = P(x, y , z)~i + Q(x, y , z)~j + R(x, y , z)~k l trng


vector xc nh trn ng cong C
Z
Z b

Pdx + Qdy + Rdz =
P(r (t))x 0 (t) + Q(r (t))y 0 (t) + R(r (t))z 0 (t) dt
C
a

Z b
x 0 (t)
y 0 (t)
z 0 (t)
=
P(r (t)) 0
+ Q(r (t)) 0
+ R(r (t)) 0
|r 0 (t)|dt
|r
(t)|
|r
(t)|
|r
(t)|
Za
=
F T (t)ds
C
u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

27 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

nh l cn bn
Trong tch phn hm mt bin, ta c tnh cht
Zb

F 0 (x)dx = F (b) F (a)

vi F 0 lin tc trn [a, b]. Trong khng gian hu hn chiu, ta dng vector
gradient f thay cho F 0 v c nh l sau
nh l
Cho C l ng cong trn cho bi hm vector r (t), a t b. Cho f l
hm kh vi vi vector gradient f lin tc trn C . Khi
Z
f dr = f (r (b)) f (r (a))
C

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

28 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

! f ! dr ! f !x 2 , y2 " " f !x 1, y1 "

C
T nh l trn, ta c th tnh tch phn
ng loi 2 ca f , ta ch quan
tm n gi tr ca
imofu
imandcui
ng
cong the
C .point A!x 1, y1
If f fis ati
function
three v
variables
C is ca
a space
curve joining

to the point B!x 2 , y2 , z2 ", then we have

Chng minh.

T nh ngha ta c
Zb

Z
f dr =
C

!f ! dr ! f !x 2 , y2 , z2 " " f !x 1, y1, z1 "

Lets prove Theorem 2 for this case.

f (r (t)) r 0 (t)dt
y

Zb 
=

A(x,y)

B(x,y)

f dx
f dy
f dz
+
0 +
x dt
y dt
z Cdt

A(x,y,z)


dt

a
b 1
FIGURE

C
B(x,y,z)

0
x

d
f (r (t))dt = f (r (b)) f (r (a))
dt

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

29 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

V d
R
1038
||||
CHAPTER 16
Tnh C y 2 dx + xdy vi
a) C = C1 l on thng t (5, 3) n (0, 2)
b)C = C2 l ng cong parabol x = 4 y 2 t (5, 3) n (0, 2).

VECTO

a) Phng trnh tham s ca on thng


x = 5 + 5t, y = 3 + 5t, 0 t 1
Z

(0,2)

1
2

(5t 3) (5dt) + (5t 5)(5dt)

y dx + xdy =
C1

(25t 2 25t + 4)dt




25t 3 25t 2
5
=5

+ 4t =
3
2
6

=5

u Th Phit ()

C
4

x=4-
(_5,_3)

FIGURE 7

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

30 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

b) Parabol C2 l hm theo bin y , ta xem y


l tham s
y

x = 4 y 2 , y = y , 3 y 2

(0,2)

2
2

y (2ydy ) + (4 y )dy

y dx + xdy =

C2

(2y 3 y 2 + 4)dy
3

 4
y3
5
y
+ 4y = 40
=
2
3
6

x=4-

u Th Phit ()

(_5,_3)

FIGURE 7

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

31 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Khng ph thuc vo ng i

Gi s C1 v C2 l hai ng cong trn tng khc vi im u l A v


im cui l B.
R
R
Tng qut, (nh v d trn) ta thy C1 F .dr 6= C2 F .dr . Tuy nhin
Z

Z
f dr =

C1

f dr
C2

vi f l trng vector lin tc.


Cho
F l trng vector lin tc trn min D, ta Rni tch phnR ng
R
F
dr khng ph thuc vo ng i nu C1 F dr = C2 F dr vi
C
mi ng cong C1 , C2 bt k trong D c cng im u v im cui.

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

32 / 53

r!b" ! r!a". (See Figure 2.) If xC F ! dr is independe


path in D, we can choose any two points A and B on
of the path C1 from A to B followed by the path C2 fr

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Mt ng cong c gi l kn nu im u
v im cui ca n trng
C
y F ! dr ! y F ! dr ! y F ! dr ! y
nhau (r (b) = r (a)).
FIGURE 2
C

A closed curve
C
B

C1

C2

C1

since C1 and #C2 have the same initial and terminal p


Conversely, if it is true that xC F ! dr ! 0 whenev
demonstrate independence of path as follows. Take a
in D and define C to be the curve consisting of C1 fol
0 ! y F ! dr ! y F ! dr ! y

C1

#C2

F ! dr

and so xC F ! dr ! xC F ! dr. Thus we have proved t

FIGURE 3

Nu C F dr khng ph thuc ng i trong D th


vi mi
cong
3 THEOREM
of path in D
x F ! ng
dr is independent
every closed path C in D.
kn C trong D, chn hai im bt k A, B trn C v
chia C thnh hai
ng cong C1 t A n B v C2 t B n A. Ta Since
c we know that the line integral of any conse
of path, it follows that x F ! dr ! 0 for any closed pa
Z
Z
Z
Z
Z by a conservative force field (such as
the work done
Section 16.1) as it moves an object around a closed p
F dr =
F dr +
F dr =
F drThefollowing theorem
F says
dr that
= the0 only vector fi
C

Nu

C1

C2

C1

conservative.C
It is stated and proved for plane curve
2
space curves. We assume that D is open, which mean
a disk with center P that lies entirely in D. (So D d
points.) In addition, we assume that D is connected.
can be joined by a path that lies in D.

F dr = 0 vi C l ng cong kn th
Z
Z
Z
0=
F dr =
F dr + intC2 F dr =
C

C
u Th Phit ()

C1

THEOREM Suppose F is a vector field that is c

region D. If xC F ! dr is independent of path in D,


field on D ; that is, there exists a function f such th
C2

F dr

F dr

C1

PROOF Let A!a, b" be a fixed point in D. We construc


defining
Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN
NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014
33 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

nh l
R
RTch phn C F dr khng ph thuc vo ng i trong D nu v ch nu
C F dr = 0 vi mi ng cong kn C trong D
Ta s ch ra rng
nh l
R
Gi s F l trng vector lin tc trn min D. Nu tch C F dr khng
ph thuc vo ng i th tn ti hm s f sao cho f = F .

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

34 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Chng minh
Cho A(a, b) l im c nh trong D. Ta xy dng hm f bi
f (x, y ) =

(x,y
R )

F dr .

(a,b)

R
Do C F dr khng ph thuc ng i, ta
c th chn ng C cha: C1 t (a, b) n
(x1 , y ) vi x1 < x v C2 l on thng ni
ni (x, y ). Khi
Z
Z
f (x, y ) =
F dr +
F dr
C1
(x1 ,y )

u Th Phit ()

(a,b)

F dr
C2

Z
F dr +

(a,b)

(x,y)

C2

Z
=

FIGURE 4

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

(x,y)

D
x

35 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Z
SECTION 16

F dr
f (x, y ) = 0 +
x
x C2
Notice that the first of the
R
R
Nu F = P~i + Q~j th C2 F dr = C2 Pdx + Qdy .
Trn C2 , y l hng s do dy = 0, xt tham s t vi x1 t x
Z
Z x
If we write F " P i # Q j

f (x, y ) =
Pdx + Qdy =
P(t, y ) = P(x, y )
x
x C2
x x1
y

Tng t ta chng minh


c

(x,y)

C
C

f (x, y ) = Q(x, y )
y

(a,b)

FIGURE 5

"
f !x, y" "
"x

(x,y)

by Part 1 of the Fundamen


ment, using a vertical line
x

Vy F = P~i + Q~j =
u Th Phit ()

On C2 , y is constant, so dy

f ~
f ~
x i + y j

= f .

"
f !x, y" "
"y
Thus

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

36 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

R
Ta thy: Nu tch phn C Pdx + Qdy khng ph thuc vo ng i, v
gi s P, Q lin tc v c cc o hm ring bc nht. Khi , tn ti
hm f sao cho (P, Q) = f
P=

f
x

Q=

f
.
y

Ngoi ra ta c
P
2f
2f
Q
=
=
=
y
y x
xy
x
nh l
Cho F = P~j + Q~j l trng vector trn min lin thng n D. Gi s
P, Q c cc o hm ring cp mt lin tc v
P
Q
=
y
x
th tch phn

R
C

u Th Phit ()

trn D

Pdx + Qdy khng ph thuc vo ng i trn D.


Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014

37 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

V d

Tnh tch phn I =

R
C

ydx + xdy .

Q
P
=
= 1, tch phn trn
x
y
khng ph thuc vo ng i.
Cch 1.
Ta chn ng i khc t O n B l ng
gp khc OAB. Khi
Z
Z
Z 1
Z 3
I =
+
=
0dy +
1dx = 3
Ta thy

-1.5

OA

AB

u Th Phit ()

1.5

B (3,1)
1

0.5

-1

-0.5

0.5

1.5

2.5

3.5

4.5

5.5

O
-0.5

-1

-1.5

C
-2

-2.5

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

38 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

Q
P
=
= 1, tch phn trn
x
y
khng ph thuc vo ng i.
Cch 2.
Tn ti hm kh vi U(x, y ) sao cho vi phn
dU = Pdx + Qdy
(
Ux0 = P
U(x, y ) = xy
Uy0 = Q
Ta thy

1.5

B (3,1)
1

0.5

-1.5

-1

-0.5

0.5

1.5

2.5

3.5

4.5

5.5

O
-0.5

-1

-1.5

C
-2

-2.5

(1,3)

I =
0,0

(1,3)

ydx + xdy = U(x, y )|(0,0) = 3

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

39 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

V d

Tnh I =

R xdx + ydy
C x 2 + y 2 vi C l mt ng cong tu t A(1, 0) n

B(2, 0).
a) Khng bao quanh gc to ;
b) Bao quanh gc to .
Q
P
=
, do tch phn khng ph thuc ng
x
y
i t A n B. Ta chn l on thng ni AB.
Z 2
dx
I =
= ln |x||21 = ln 2
1 x
a) Ta kim tra rng

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

40 / 53

Mt s tnh cht ca tch phn ng

b) Tch phn khng ph thuc vo ng i, tuy nhin ta khng th tnh


tch phn theo ng t A n B. Ta thy khng tn ti min D cha cc
ng cong kn bao quanh gc O sao cho P v Q l cc o hm ring
cp 1 lin tc trn D
Ta tm hm U(x, y ) sao cho vi phn dU(x, y ) = Pdx + Qdy

x
ln(x 2 + y 2 )

Ux0 = P =
+ g (y )

U(x,
y
)
=
x2 + y2
2
y
U 0 = Q =

g (y ) = C
y
2
x + y2
ln(x 2 + y 2 )
+C
2
ln 4 ln 1
(2,0)
I = U(x, y )|(1,0) =
= ln 2
2
U(x, y ) =

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

41 / 53

nh l Green

nh l Green

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

42 / 53

.4

E 2

nh l Green

Cho min D c gii hn bi ng cong n 16.4


lin CGREENS THEOREM
SECTION 16.4 GREENS THEOREM

||||
1055
Greens Theorem
gives
the relati
curve C and a double integral ove
assume that D consists of all poin
D
Theorem we use the convention t
GREENS THEOREM
refers to a single counterclockwis
tion r$t%, a % t % b, then the regi
C
Greens Theorem gives the relationship between a line integral (See
around
a simple
closed
Figure
2.)
0
x
y

curve C and a double integral over the plane region D bounded by C. (See Figure 1. We
y Greens
assume that D consists of all points inside C as well as all points on C.) In stating
FIGURE 1
Theorem
we
use
the
convention
that
the
positive
orientation
of
a
simple
closed
curveng
C
Ta nh ngha chiu dng ca ng cong l chiu ngc chiu kim
refers to a single counterclockwise traversal of C. Thus if C is given by the vector funch.
Do nu C cho bi phng trnh tham s r (t), a t b th DminC. D
tion r$t%, a % t % b, then the region D is always on the left as the point r$t% traverses
lun
(Seenm
Figurebn
2.) tri ca im r (t) khi chy trn C . Tng t ta c chiu m
y

y
FIGURE 2

D
C
0

x
N

Recall that the left side of this equation

(a) Positive orientatio

GREENS THEOREM Let C be a


closed curve in the plane and l
continuous partial derivatives o
x

(a) Positive orientation


(b)
Negative orientation
xC F ! drTCH
another
of writing
, where
Giiistch
hmway
nhiu
bin Chng:
PHN NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014

u Th Phit ()

P dx $

C
43
/ 53

nh l Green

nh l Green

nh l
Cho l ng cong ng C n lin theo hng dng, trn tng khc.
Nu P, Q l cc hm s c cc o hm ring lin tc trn min D th

Z
ZZ 
Q
P

Pdx + Qdy =
dA
x
y
C

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

44 / 53

Chng minh
Ta chng minh
Z
Pdx =
C

Theorem,nh
but lit Green
didnt become widely known
at that time. Finally, at age 40, Green entered
Cambridge University as an undergraduate
but died four years after graduation. In 1846
William Thomson (Lord Kelvin) located a copy
of Greens essay, realized its significance, and
Z Zit reprinted. Green was theZfirst person to Z Z
had
P a mathematical theory of electry
to formulate
dA v
Qdy =
ymagnetism. His work was
tricity and
C the basis
D the subsequent electromagnetic theories of D
for
Thomson, Stokes, Rayleigh, and Maxwell.

We prove Equation 2 b

Q t1 and t 2 are con


where
dA
onx
the right side of Equ

Ta biu din min D di dng

D = {(x, y )|a x b, g1 (x) y g2 (x)}


y

C
D

y=g(x)
0
u Th Phit ()

$P
dA ! y
$y

where the last step follo


Now we compute th
four curves C1 , C2 , C3 ,
write the parametric eq

y=g(x)

yy

C
C
b

Observe that C3 goes fr


the parametric equation

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

45 / 53

nh l Green

Ta tnh tch phn trn cc ng cong C1 , C2 , C3 , C4 .


Trn C1 , ta xem x l tham s: x = x, y = g1 (x), a x b.
Z

P(x, y ) =
C1

P(x, g1 (x))dx
a

Trn C3 , x l tham s v i t b n a, do
Z
Z b
P(x, y ) =
P(x, g2 (x))dx
C3

Trn C2 , C4 , x l hng s do dx = 0, ta c
Z
Z
P(x, y )dx = 0 =
P(x, y )dx = 0
C2

u Th Phit ()

C4

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

46 / 53

nh l Green

Vy
Z

Z
P(x, y )dx =

Z
+

C1
Z b

Z
+

C2

P(x, y )dx
C3

C4

Z
P(x, g1 (x))dx

=
a

P(x, g2 (x))dx
a

Ta li c
Z b Z g2 (x)
Z b
ZZ
P
dA =
dx
dy =
[P(x, g2 (x)) P(x, g1 (x))]dx
y
a
g1 (x)
a
D

Do

ZZ
P(x, y )dx =

P
dA
y

Tng t ta c
Z

ZZ
P(x, y )dy =

C
u Th Phit ()

Q
dA
x

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

47 / 53

nh l Green

D
C

FIGURE 5

! 12 y "a cos t#"b


2#

ab 2#
y dt ! # a
2 0
C Greens Theore
w
not simply-con
Although we have are
proved
GreensIfTh
sistswhere
of twoDsimpl
now extend it to the case
is a fi
C
oriented
so that
the region shown in Figure
5, then
weth
c
D
C
Dsimple. The boundarypositive
of D1 isdirection
C1 ! C3
_C C
ing Greens Theoremcurve
to D1 C
and
sepd
D2we
2 . If
whi
Figure 9 and then
FIGURE 8
T
Q
yC !C P dx $
FIGURE 6
of
$Qn
$x
D
FIGURE 7

+=1

C2!"&C3 #

C
FIGURE 9

V E

P dx $
regiQ

SOLU

Since the line


inte
regi
If we add these two equations,
the line
cancel and we get

yy

C1!C2

u Th Phit ()

yy

P dx
$Q$ Q$
#
$x

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014
D

48 / 53

nh l Green

V d
R
Tnh tch phn C x 4 dx + xydy vi C l cc cnh tam gic vi cc nh
(0, 0), (1, 0), (0, 1) theo chiu dng.
p dng nh l Green ta c

Z
ZZ 
Q
P
4
x dx + xydy =

dA
x
y
C
D

1 Z 1x

y=1-x

(0,1)

(y 0)dydx

=
0

Z
=

0

1 2 y =1x
y


2 y =0

1
2

dx

(0,0)

(1 x 2 )2 dx =

u Th Phit ()

1
6

(1,0)

FIGURE 4

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

49 / 53

nh l Green

V d
R
Tnh I = C (x y )2 dx + (x + y )2 dy trong C l na trn ng trn
x 2 + y 2 = 2x theo hng cng chiu kim ng h.
Cung C khng kn, ta thm vo on AO
c min D l na hnh trn.
Z
Z
Z
I =
=

C AO

AO
1

ZZ 

Z
=
C AO

Z ZD
=

Q
P

x
y


dxdy
0.5

2 ((x + y ) + 2(x y )) dxdy


Z

-0.5

D
/2

0
u Th Phit ()

0.5

1.5

2 cos

4r cos rdr = 2

-0.5

0
Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG
Ngy 24 thng 4 nm 2014

50 / 53

nh l Green

Trn cung AO ta c phng trnh tham s


x =2t
Z

Z
=
AO

y = 0 vi 0 t 2

(2 t)2 dt =

2
(2 t)3
8
= 3
3
0

Vy ta c
Z

I =
C AO

u Th Phit ()

Z
= 2 +
AO

8
3

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

51 / 53

nh l Green

Bi tp 1.
Tnh tch phn
1

C F dr trn ng cong C vi
x 2~i + y 2~j, C l ng parabol y =

F (x, y ) =
2x 2 t (1, 2) n
(2, 8).

F = xy 2~i + x 2 y~j vi C : r (t) = t + sin 12 t, t + cos 21 t 0 t 1.


y2 ~
F (x, y ) =
i + 2y arctan x~j vi C : r (t) = t 2~i + 2t~j, 0 t 1.
1 + x2
R
Tnh C (1 ye x )dx + e x dy vi C l ng cong t (0, 1) n
(1, 2).
Tnh cng sinh ra khi tc dng trng lc F khi di chuyn vt t P
n Q vi

a) F (x, y ) = 2y 3/2~i + 3x y~j; P(1, 1) v Q(2, 4);


b) F (x, y ) = e y~i xe y~j; P(0, 1) v Q(2, 0).

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

52 / 53

nh l Green

Bi tp 2.

H
Tnh C (x y )dx + (x + y )dy vi C l ng trn tm ti gc to
v bn knh 2 theo chiu m.
H
Tnh C xydx + x 2 y 3 dy vi C l tam gic vi nh (0, 0), (1, 0), (1, 2)
theo chiu dng.
R
Tnh C xy 2 dx + 2x 2 ydy vi C l tam gic vi cc nh (0, 0), (2, 2
v (2, 4) theo chiu dng.

R
x )dx + (2x + cos y 2 )dy vi C l bin ca min gii hn vi
C (y + e
hai parabol y = x 2 v x = y 2 ngc chiu kim ng h.
R
2
2
C sin ydx + x cos ydy vi C l ellipse x + xy + y = 1 ngc chiu
kim ng h.

u Th Phit ()

Gii tch hm nhiu bin Chng: TCH PHN NG


Ngy 24 thng 4 nm 2014

53 / 53

You might also like