You are on page 1of 60

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng sng
trong phng nhim
HIV/AIDS
cho thanh nin

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 1: K nng
sng l g?
Mc tiu:
Hiu c khi nim c
bn v k nng sng
(KNS) v nhng li ch
ca KNS trong phng
nhim HIV v lm dng
cht gy nghin.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Theo t chc y t th gii (WHO 2003)


l cc k nng mang tnh tm l x hi, l
cc kh nng thch ng v thc hin
hnh vi tch cc cho php cc c th gii
quyt c hiu qu NHU CU v THCH
THC trong cuc sng hng ngy.

Cc K NNG SNG khc vi K NNG


CHUYN MN, v n cp n cc k
nng gia con ngi vi con ngi. Cn
cc K NNG CHUYN MN cp ti
cc kh nng K THUT v hng
nghip duy tr s sng, tm kim vic
lm v to ra thu nhp nh ngh mc,
may v hay lp trnh vi tnh...

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Ti sao cn gio dc k
nng sng
Cc k nng sng gip cho VTN th
hin kin thc, thi v cc gi tr
thnh hnh vi lnh mnh, cng nh c
c kh nng gim thiu cc nguy c
c hi cho sc kho v chp nhn
hnh vi lnh mnh nhm ci thin cuc
sng ca mnh thng qua cc k nng,
chng hn nh lp k hoch trc
a ra nhng quyt nh v hnh thnh
cc mi quan h tch cc.
Cc nghin cu cho thy rng, nhng
can thip da trn gio dc k nng
sng lm thay i hnh vi t hiu qu
hn so vi cc phng php tip cn
Nhng thng tin duy nht.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Cc chng trnh k nng sng


to ra c cc hiu qu
sau:

Gim thiu hnh vi bo lc.


Gia tng hnh vi ng h x hi.
Gim thiu hnh vi tiu cc, t vn.
Nng cao kh nng lp k hoch trc v la
chn cc gii php hiu qu.
Nhn thc bn thn, thc bn thn. S iu
chnh thi v cm xc c ci thin.
Nng cao nhn thc (kin thc).
C c s t ch v kh nng gii quyt cc vn
gia cc c nhn v i ph vi s lo u.
Ci thin kh nng gii quyt s xung t vi
nhng ngui ngang hng.
Ci thin vic kim sot nhng cn bt ng v
tnh nng ny.
Tr hon sinh hot tnh dc sm.
Tr hon s khi u ung ru v khng s
dng cn sa.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Nhng k nng ny nhn c


s ch ca ton th gii khi bn
tuyn b ca phin hp c bit
ca i hi LHQ v HIV/AIDS
(2001) nhn mnh nhu cu
ca thanh nin c to c hi
hc cc k nng sng nhm
gim thiu nguy c nhim HIV.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 2: K nng sng cc nguyn


tc v phng php

Mc tiu:
Cung cp kin thc c
bn v cc nguyn tc v
phng php gio dc k
nng sng.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Cc nguyn tc gio dc k
nng sng
Nguyn tc 5 ch T

Tng tc

Tri nghim

Tin trnh

Thay i hnh vi

Thi gian

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Phng php gio dc k


nng
sng
Gio dc tng tc, tham
gia:

ng vai

tr chi

nghin cu tnh hung

k chuyn

gii quyt vn

tho lun nhm

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 3: iu g l quan trng


i vi ti?

Mc tiu:
Gip ngi hc hiu ng tnh
dc, vn ho tnh dc l g v
vai tr quan trng ca n
trong i sng tinh thn ca
con ngi.
Cc gi tr v k nng xc
nh gi tr
Tng thm thi t tin ci
m khi tham gia tho lun v
vn ny.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Cc khi nim v tnh dc,


sc kho tnh dc, vn ha tnh
dc

Vn ho tnh dc l g ?
L cc quan nim v gii tnh,
GDGT, tnh dc, sc khe tnh dc,
quyn v tnh dc trong cc bi
cnh x hi khc nhau. Nhng
ngi khc nhau trong cc x hi
khc nhau hiu v quan nim v
cc vn ny cng khng ging
nhau, do cn nm vng v ng
x vi cc vn trn trong bi
cnh rng ln ca nn vn ho,
truyn thng, tn gio v o c
nh l cc hnh vi vn ho ca loi
ngi.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tnh dc v bn nng tnh dc


l g ?

Tnh dc l mt nhu cu sinh l t


nhin ca con ngi. Khi bc
vo tui dy th, hot ng tnh
dc pht trin mnh, n ny sinh
nhng tnh cm tt p c bit
l tnh cm gia nam v n. y
cng l nhu cu cn thit cho s
tn ti ca ging ni v hnh
phc ca mi c nhn.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tnh dc v bn nng tnh dc


l g ?

Hot ng tnh dc ca con ngi bt u


ngay sau khi sinh v ch kt thc khi t
trn. l mt chc nng hon ton c
tnh ca bn. Bn nng hot ng tnh dc
bao gm cc qu trnh sinh dc v sinh
sn nh giao hp v sinh con, nhng bn
nng ny cn nhiu hn th na. Hot
ng tnh dc ca con ngi bao gm c
cc mong mun, cm xc, hnh ng, cc
gi tr v thi , n lin quan n:
Cc kha cnh sinh hc
Cc kha cnh tm l hc
Cc kha cnh x hi
C v s cc phng thc biu hin tnh
dc nh nhn nhau, ni chuyn, chia s,
nm tay, m p, m c , u ym, mn trn
v hn ht... la tui VTN/TN tnh dc
pht trin mnh m v tr thnh mt nhu
cu khng th thiu trong i sng tnh
thn, tnh cm.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Sc kho tnh dc l g ?

SKTD l tng ho cc kha cnh th cht,


tinh thn, tr tu v x hi ca phi tnh theo
cch lm nng cao cht lng ca cc
hot ng tnh dc mt cch tch cc, nng
cao nhn cch, s giao tip gii tnh v tnh
yu.

l kh nng hng th v kim sot hnh


vi sinh dc v sinh sn ph hp vi o c
x hi v c nhn. N cng c ngha l khng
c s s hi, xu h, ti li v cc yu t tm
l khc lm cn tr p ng tnh dc v lm
tn hi n cc mi quan h tnh dc. N
cng l s khng b cc ri lon v c quan,
cc bnh tt v khim khuyt lm tr ngi
cc chc nng sinh dc v sinh sn.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

c SKTD mt ngi cn
phi:

C kh nng ni c hoc
khng vi cc cuc gp g tnh
dc, c kh nng tn trng cc
mun ca bn tnh;

C hiu bit ng n v gii


tnh;

Khe khon v th cht v khng


b cc nhim trng ly truyn qua
ng tnh dc.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Gi tr v k nng xc nh
gi tr
Gi tr l g ?

Gi tr l nim tin, chnh kin, quan im, o


c, thi ca mi ngi, mi nhm ngi,
x hi trc cc vn , cc phm tr c th
(V d: thi ca v thnh nin Vit Nam trong
vn tnh bn, tnh yu, tnh dc, ...)

Gi tr c thay i qua cc giai on trng


thnh ca cuc i, qua kinh nghim sng v
nht l gi tr chu nh hng ca mt nn gio
dc nht nh. V vy gi tr c th thay i
c v cn c dy v hc.

K nng xc nh gi tr l kh nng xc nh
nhng c tnh, nim tin thi , chnh kin
no m mnh cho l quan trng v ng n
gip cho ta hnh ng theo phng hng .

Xc nh gi tr nh hng rt ln n qu trnh
ra quyt nh ca mi ngi.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 4: La gn
rm ..................

Mc tiu:

Nhn thc c khong cch


nn c trong quan h gia
con trai v con gi phng
trnh quan h tnh dc sm.

Thc hnh k nng giao tip,


ra quyt nh

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng giao tip - t nhn


thc
K nng t nhn thc Giao
tip gip chng ta khng ch bit
xc nh im mnh, im yu
ca bn thn v ngi xung
quanh m cn c kh nng
nhn bit c cc tnh hung
nguy c cng nh cc kh
khn, thun li, dm i mt vi
thch thc khi gp phi v c
kh nng ng ph mt cch c
hiu qu trong cuc sng.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 5: Khn ba nm, di


mt gi
Mc tiu:
Gip hc vin tm hiu v lu tm
n cc mc gn gi gia
nam v n.
Khuyn khch hc vin suy ngh
v nhng thi im khi h cn c
th thay i c bi cnh
trnh khng cho rc ri xy ra
(Khng kim sot c hnh vi
ca mnh).
Thc hnh nguyn tc gii quyt
vn v ra quyt nh.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng ra quyt nh

K nng ra quyt nh lin quan n k nng


gii quyt vn v nhiu k nng khc, ch c
th thng qua thc hnh vic gii quyt vn
v ra quyt nh th VTN mi c th xy dng
c cc k nng sng cn thit trong cuc i
ca h.
Cc k nng sng thng khng tch ri nhau.
Khi cn quyt nh vn mt cch hiu qu th
cn phi hp nhiu k nng nh:
+ Mi quan h gia cc c nhn
+ Thng lng
+ T duy ph phn
+ Suy ngh sng to
+ T nhn thc
+ Xch nh gi tr v.v...

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng ra quyt nh
Nhn
thc
vn

Thu
thp
thn
g tin

Lit
k cc
gii
php
la
chn

Phn
tch Li
- Hi
ca
tng
gii
php

Kim
nh li
kt qu
ca
quyt
nh

Hnh
ng

Ra
quyt
nh

La
chn
gii
php
t mt
hi,
nhiu
mt
li

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 6: Mc o ma hay b
cm lnh?

Mc tiu:
Gip hc vin bit suy ngh
c ph phn mt li v mt
hi ca vic khng dng bao
cao su trong sinh hot tnh
dc.
Thc hnh k nng t duy
ph phn, xc nh gi tr v
ra quyt nh.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

1. Cm gic mt t
nhin

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

2. ang dng thuc trnh thai,


bi vy khng cn dng BCS

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

3. QHTD khng giao hp, bi


vy
khng cn dng BCS

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

4. ngh bn trai dng BCS c


ngha l khng tin tng anh
y

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

5. Ti l ngi yu duy nht bi


vy
khng cn dng BCS

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

6. Cm thy xu h khi dng


BCS hoc mang theo chng
trong ngi

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

7. bit nhau mt thi gian


di, bi vy khng cn dng
BCS

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

8. Cm thy gh gh khi s vo
BCS

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

9. C dng BCS nhng chng


thng b rch

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

10. Ging nh gi ch nga qua


ln vi qun o

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

11. ngh bn trai dng BCS


s khin anh y ngh l bn
cn nhiu bn tnh khc

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

12. Lm ngt qung hot ng


tnh dc

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

13. Lm chm xut tinh

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

14. Thiu nam tnh vi nhng


ngi
n ng mnh m

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 7: Tho thun hay


t chi

Mc tiu:
To iu kin cho hc vin
thc hnh k nng giao tip
tho thun hoc t chi.
Thc hnh k nng thng
thuyt v kin nh

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng kin nh

K nng kin nh l kh
nng nhn bit c
nhng g mnh mun
hoc khng mun v bit
cch lm th no t
c iu mt cch
hiu qu nhng ph hp
vi hon cnh c th.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Quyn ca bn:
L mt con ngi, bn c
quyn
Thay i

t ra mc tiu
chnh v t
mnh gii
quyt.
c i x mt
cch tn trng.
By t kin v
cm gic ca
mnh.
T chi li thnh
cu (Ni khng
i vi li
ngh)
Yu cu nhng
iu mnh
mong mun.
Mc li, sai lm.
Chn cch ng
x qu quyt.
Chn "khng"
cng quyt
vi chnh mnh.

kin.
T tn v suy
ngh.
Tn trng ngi
khc.
Gip ngi
khc.
T thi phn
i (chng i)
Sa cha sai
lm, khuyt
im.
Nhn s gip
.
Chia s bun vui.
Gi b mt
Quyn c bo
v

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng kin nh phi


c phn bit theo 3 thi
cc:

Mt l: Do thu ng, nhu nhc, ngi ta c


th bit mnh mun g nhng li qu nht
nht v li bing vn ln.

Hai l: Do qu hiu thng nn ngi ta kin


quyt ginh git nhng iu mnh mun m
khng m xa g n nhng ngi xung
quanh hoc hon cnh c th

Ba l: Trng thi th hin s cn bng ca


hai thi cc trn: Vic bit lng nghe v
thc c nhng iu ngi khc cm
nhn cng nh thc c quyn ca bn
thn v quyn ca ngi khc iu chnh
thi , hnh vi ca mnh l iu cn bn
ca k nng kin nh.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 8: Tri nghim

Mc tiu:
Gip hc vin th nghim v
nh hng ca vic ung
ru v cc cht gy nghin
c th lm cho h say, ph
v tng nguy c b nhim
HIV, c bit khi h quyt
nh quan h tnh dc m
khng th s dng BCS
ng cch.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Bnh lun cc vn sau:

Sau khi xoay mt s vng bn cm thy


nh th no?
Mc chng mt ca mi ngi c
ging nhau khng? Nu so snh ngi b
say sau chn ru u tin vi ngi b
say sau chn th ba th chng ta c th
dng iu rt ra c t so snh ny
bo v bn thn khi b nhim HIV nh
th no?
Nu bn i chi v ung ru th n thi
im no nn bt u kim ch bn thn
hoc bt u ngh n vic phng nga
HIV?
Ung ru cn gy ra hu qu g khc?
Chng ta c th lm g phng nga
tnh dc khng an ton?
Bn c th lm g t chi vic s dng
cc cht gy nghin? Nu v d ca bn.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 9: Nguyn nhn v


hu qu
Mc tiu:

Gip hc vin nhn thc c


rng mi hnh ng u c
nguyn nhn v hu qu.

Hiu r hn v hnh vi ca bn
thn t c kh nng t bo
v mnh tt hn.

Thc hnh k nng t duy phn


tch

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 10: Cm xc v suy ngh


c trch nhim

Mc tiu:
Gip hc vin nhn dng c
cm xc ca mnh v khuyn
khch suy ngh c trch nhim.

Thc hnh k nng t nhn thc


v giao tip

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Vi mi mt s vic xy ra c th c
nhiu cch phn ng ty thuc vo
cch suy ngh ca tng ngi. Khng
nn gn cm xc bun bc hay khng
hi lng vi yu t ngoi cnh thay vic
nhn nhn mnh c trch nhim g i
vi s vic din ra. Khuynh hng
li cho hon cnh lm cho ngi ta kh
xc nh c nhng g cn thay i
v iu chnh t pha bn thn. T
s gy tr ngi cho vic thay i thi
v hnh vi.

V vy iu quan trng l cn phn tch


cc nguyn nhn mt cch y
trnh vic li cho yu t ngoi cnh.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng t duy phn tch

Phn tch nguyn nhn v hu qu l k nng


quan trng trong vic a ra quyt nh (hc
k nng ra quyt nh). Chng ta thng s
dng k nng ny theo kiu tim thc.
Nguyn nhn v hu qu thng l cc hot
ng, hoc cng c th l mt cm gic.
Mt hu qu c th tr thnh nguyn nhn
ca mt hnh ng khc hoc mt mi xc
cm khc.
Cc hnh ng/ hnh vi c th c nhiu
nguyn nhn v hu qu, v nguyn nhn
hnh ng v hu qu l mt chu trnh ca
cuc sng.
K nng ny gip phn tch tt hn v mt
chui nguyn nhn v hu qu. S nhn thc
ny cng cho php phn tch, phn nh v
cc hnh vi to ra nhng s thay i (thay
i hnh vi).

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Hot ng 11: K nng t


mc tiu
Mc tiu:
Nhn thc c tm quan
trng ca vic t ra mc tiu
phn u ph hp.

Thc hnh k nng t v t


mc tiu.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin thu nh 200 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin in nc 100 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin n 400 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin tr gp hng thng mua xe


my 100 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin xng xe 100 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin in thoi 50 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin ru v thuc l 100


000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin sa xe 50 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin khm cha bnh (khi m)


100 000

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Tin dnh = 0

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

K nng t mc tiu

Mc tiu l iu m chng ta mun thc hin,


mun t ti. Mun thc hin mt mc tiu
cn phi c quyt tm, i khi cn phi c cam
kt vi chnh bn thn mnh v c vi ngi
khc. i khi chng ta s cam kt v s b tht
bi.

Mt mc tiu c t ra cn phi c th
hin bng nhng t ng c th. Mc tiu
phi tr li c nhng cu hi sau :
Xc nh xem cn t c ci g? (Tng
mc c th)
Thi gian cn thit thc hin.
Thun li v kh khn.
Ai c th gip thc hin mc tiu.
Cc ngun lc thc hin.
Nu khng t c mc tiu th iu g s
xy ra.

D n phng chng HIV/AIDS cho thanh nin/ADB

Cc k nng sng h tr cho k nng


t mc tiu l:

K nng t nhn thc (T nh gi


v bn thn)
K nng giao tip (Lng nghe, t
duy sng to, t duy ph phn, huy
ng s gip )
K nng xc nh gi tr (iu g l
quan trng hn, cn u tin tng
thi im)
Lng t tin
Tnh kin nh
Kh nng gii quyt vn v ra
quyt nh

You might also like