REZERVE FOSILNIH

GORIVA
(Seminarski rad)

Ahmetovi Ibrahim (II-1-IC/13)

Ahmetovi Haris (IV-2-IC/13)

SADRAJ

Uvod...............................................................................................................................................3
Rezerve fosilnih goriva...............................................................................................................3
Rezerve ugljena ..........................................................................................................................4
Rezerve sirove nafte.............................................................................................................5
Rezerve prorodnog plina .....................................................................................................6
Literatura..............................................................................................................................7

UVOD
Godinama traje rasprava o ogranienosti rezervi fosilnih goriva, a moe se rei i desetljeima. I
kod objave informacija o rezervama ima pekulacija, jer podaci o rezervama takoer kreiraju
cijenu na otvorenom tritu, pa se naravno izbjegava isticanje podataka o velikim rezervama.
2

Objektivno na cijenu proizvodnje povoljnije utjeu podaci o manjim nego o veim rezervama
fosilnih goriva. Analiza objavljenih podataka o rezervama u proteklih 15 do 20 godina ukazuje
na mali rast usprkos injenici da je u tom razdoblju rasla potronja. Kolike su konane rezerve?
Na to pitanje nitko ne moe odgovoriti, one su u funkciji cijene energije i tehnolokog razvoja.

REZERVE FOSILNIH GORIVA

Pitanje dostupnosti fosilnih goriva je vei problem nego visina njihovih rezervi jer su one
koncentrirane u malom broju zemalja, pa energija postaje politiko sredstvo i razlog za terorizam
i ratove. to na jednom prostoru ima vie energije time je to podruje nesigurnije i izloenije
terorizmu i ratu.
Potencijal obnovljivih izvora nekog podruja ovisi o geografsko-klimatskim karakteristika
dotinog podruja i raspoloivim tehnologijama pretvorbe. Pri tome, svaki od obnovljivih izvora
ima svoje posebnosti u smislu prostorno-vremenskih karakteristika i meuovisnosti o neenergetskim sektorima. Pojedini obnovljivi izvori trebaju obradu da postanu energent podoban za
koritenje u modernim ureajima. U valorizaciji potencijala obnovljivih izvora potrebno je uzeti
u obzir i energiju utroenu za stvaranje uvjeta za njihovo koritenje, odnosno vaan je cjelokupni
ciklus od obnovljivog izvora do iskoristivog oblika energije.
Evidentno je da razvoj tehnologija poveava potencijal obnovljivih izvora. Kao ograniavajui
imbenik moe biti raspoloivi prostor koji je vezan za niu energetsku gustou, sama namjena
tog prostora za neke druge vitalne potrebe (ume, uzgoj hrane) te temporalne oscilacije u
dostupnosti obnovljivog izvora energije.
Trenutne zalihe energije uglavnom zavise od izvora fosilne energije. Fosilnim gorivima kao to
su plin, benzin, tvrdi i smei umur je trebalo nekoliko hiljada godina da bi se formirala.
Organske supstance su bile osnova za formiranje fosilnih goriva. Fosilna goriva su pohranjena u
vidu biomase iz daleke prolosti. Ogromne koliine ovih goriva su ve bile konzumirane u
dvadesetom stoljeu. Zbog poveanja eksploatacije fosilnih rezervi, ubudue e biti sve tee i
tee da se to ostvari, tehniki izazovno i riskantno a samim tim i mnogo skuplje nego to je
danas. Naftne platforme u morima su korak naprijed. Ako se potronja fosilnih goriva
nekontrolisano nastavi, sve dostupne rezerve benzina i plina e biti eksploatisane do kraja
dvadeset i prvog stoljea. Samo e rezerve uglja biti dostupne neto due vremena. Meutim, za
nekoliko desetljea, ovjeanstvo e iscrpiti svu fosilnu energiju kojoj su bili potrebni milioni
godina za njen nastanak. Nadolazee generacije nee imati tu mogunost da koriste fosilna
goriva kao izvore energije. Egzaktna procjena postojeih rezervi izvora fosilne energije je jako
teka. Koliina dodatnih rezervi, koje e biti otkrivene u budunosti, moe se samo pretpostaviti.
ak i kad bi otkrili glavne izvore rezervi fosilnih goriva, to ne bi mnogo promijenilo injenicu da
su rezerve fosilnih goriva ograniene. Vremenski period njihove dostupnosti moe biti produen
samo za nekoliko godina ili u najboljem sluaju desetljea.
Kada su u pitanju rezerve energije, provjerene rezerve su najvanije. Ove rezerve su dostupne sa
sigurnou, koja je bila dokazana kroz mnogobrojna istraivanja. Takoe, postoje i neprovjerene
rezerve koje su postojane, ali teke za procjenu. Dijeljenjem provjerenih rezervi energije na
osnovu trenutnih zahtjeva, statistiki omoguava trajanje rezervi. Trajanje rezervi e opasti ako
3

se zahtjevi za njom poveaju, a smanjiti ako se nove rezerve pronau. Rezerve uranijuma na
Zemlji za upravljanje nuklearnim postrojenjima su takoe ograniene. Procjenjuje se da na
globalnom nivou postoji manje od 20 miliona tona rezervi, od ega je 12.52 miliona tona
neprovjereno. Trenutno samo oko 5% potranje globalne energije je osigurano nuklearnom
energijom. Sve u svemu, Nuklearna energija u osnovi nije prava dugorona zamjena za fosilna
goriva zbog veoma ogranienih i nepristupanih rezervi uranijuma. Samo ogranien broj
dananje tehnologije e preivjeti dvadeset i prvo stoljee zbog ogranienih konvencionalnih
izvora energije. Ova injenica je dovoljan razlog za promjenu trenutnih zaliha energije na
obnovljive izvore energije. Ova promjena bi trebala zaivjeti prije nego li doe do nestanka
konvencionalnih rezervi energije.

REZERVE UGLJENA
Pod pojmom rezervi neke iskoristive materije, a u ovom sluaju radi se o ugljenu, podrazumijeva
se njena dovoljna koncentracija nastala djelovanjem geolokih i fizikalnohemijskih faktora. S
druge strane, da bismo neku rezervu materije smatrali rezervom,odluujua je mogunost njene
ekonomine eksploatacije na dostignutom tehnolokom razvoju, koja je definirana: koliinom,
koncentracijom (udio materije u jedinici materijala koji treba preraditi), dubinom nalazita,
debljinom sloja, proizvodnim trokovima, udaljenostinalazita od potroaa itd. Rezerve ugljena
odreuju se na osnovu geolokih istraivanja i tokom sameeksploatacije. U svakom sluaju, radi
se o procjenama, jer se tano stanje moe samo utvrditi kada se izvadi i posljednja tona ugljena.
Procijenjene rezerve, kako god ih zvali, podlone su promjenama jer zavise od opsega istranih
radova. Ukupno poznate rezerve ugljena u svijetu su procijenjene na oko 908 milijardi tona (ili
1.001 billion US short tons) u 2003. godini, to e biti dovoljno za sljedeih 180 godina ako se
potronja bude odrala na nivou 2003. godine. Meutim, predvia se stalni rast potronje ugljena
u svijetu. Tako je potronja ugljena u svijetu u 2003. godini bila 4,9 milijardi tona, dok se
potronja u 2030. godini predvia od oko 9,6 milijardi tona Ako se ostvare prognoze iz literature
o gotovo dvostrukoj potronji ugljena u 2030. godini, onda je sasvim jasno da e rezerve ugljena
u svijetu krae trajati od navedenih 180 godina. S druge strane, ako se uzme u obzir i injenica
da su poznate svjetske rezerve ugljenaopadale od 1.065,05 milijardi tona (1.174 billion7 US
short tons) u 1990. godini na 982,5 milijardi tona (1.083 billion US short tons) u 2000. godini i
sada su se zadrale na 908 milijardi tona (ili 1.001 billion US short tons) u 2003. godini,
proizlazi da e opadanje rezervi (ne naglo) i stalno poveanje potronje dovesti do jo kraeg
trajanja rezervi ugljena u svijetu.

REZERVE SIROVE NAFTE

Nalazita sirove nafte i prirodnog plina nisu poput ugljena u slojevima, ve su to samo slojevi
pjeanika vie ili manje impregnirani sirovom naftom i/ili prirodnim plinom. Geoloke studije
pokazuju da se nafta nije stvarala na mjestima gdje se danas nalazi, ve je pod djelovanjem vode

potiskivana kroz slojeve poroznih stijena - pjeanika, dok nije dola na mjesta "opkoljena"
tvrdim nepropusnim stijenama i tu do danas ostala.
Procijenjene rezerve sirove nafte u svijetu su u stalnom porastu, npr. u 2006. Godini potvrene
rezerve su oko 1293 milijarde barela i vie su za oko 15 milijardi barela (oko 1%) u odnosu na
2005. godinu, prema izvoru Oil&Gas Journal, najvee poveanje potvrenih rezervi je bilo u
Iranu (5%) sa 125,8 milijardi barela u 2005. godini na 132,5 milijardi barela u 2006. godini,
zatim slijede Saudijska Arabija s poveanjem 4,9 milijardi barela (2%), Kuvajt s poveanjem 2,5
milijardi barela (3%), Venecuela s poveanjem 2,5 milijardi barela (3%). U adu su otkrivene
nove rezerve od 1,5 milijardi barela. Opadanje rezervi zabiljeeno je u Meksiku za 1,7 milijardi
barela, Norvekoj za 0,8 milijardi barela, SAD-u za 0,5 milijardi barela, Velikoj Britaniji za 0,5
milijardi barela itd.

REZERVE PRIRODNOG PLINA

Iako je prirodni plin pratea pojava na naftnim buotinama, ipak za neka naftna polja ne moe se
rei da su proizvoai prirodnog plina. Najbogatija nalazita prirodnog plina, sa 10 miliona m
plina po 1 km^2 povrine, nalaze se u SAD-u (Texsas, California, Virginia, Pennsvlvania),
5

Meksiku, Venecueli, Bliskom Istoku (Irak, Iran, Kuvajt, Saudijska Arabija, Ujedinjeni Arapski
Emirati, Qatar), Aliru, Libiji, zemljama biveg SSSR-a (Rusija, Kazakhstan, Azerbejdan,
Turkmenistan), u Evropi (Holandija, Velika Britanija, Njemaka, Italija, Norveka itd.).
Svjetske potvrene rezerve prirodnog plina u 2006. godini, prema "World Look at Reserves and
Production", Oil&Gas Journal, Vol. 103, No. 47, pp. 24-25, procijenjene su na 173.070 milijardi
m (ili 6.112 trillion cubic feet), to je za 1.980 milijardi m^3 (ili 70 trillion cubic feet) odnosno
1% vie nego procijenjene rezerve za 2005. godinu. Skoro tri etrvrtine (3/4) svjetskih rezervi
prirodnog plina locirane su na srednjem Istoku i u Evroaziji. Rusija, Iran i Qatar zajedno imaju
oko 58% svjetskih rezervi prirodnog plina, podaci iz januara 2006. godine. Rezerve u ostatku
svijeta prilino su podjednako distribuirane na regionalnoj osnovi. Svjetske neotkrivene rezerve
prirodnog plina procjenjuju se na 119.524 milijardi m^3 (ili 4.221 trillion cubic feet) . U tabeli 11
dat je pregled rezervi prirodnog plina u dvadeset zemalja, ostatku svijeta i ukupne rezerve u
svijetu. Najvee "revizije" potvrBenih rezervi prirodnog plina bile su u Iranu. Iranske rezerve
prirodnog plina pove/ane su za 877,8 milijardi m (ili 31 trillion cubic feet ili 3%) izmeu 2005. i
2006. godine, sa 26.617 milijardi m3 (ili 940 trillion cubic feet) na 27.495 milijardi m^3 (ili 971
trillion cubic feet). Takoer, vee rezerve su procijenjene i u Saudijskoj Arabiji s poveanjem za
198 milijardi m3 (ili 7 trillion cubic feet ili 3%). Ostale zemlje sa znaajnim poveanjem rezervi
ukljuuju Norveku sa 311,5 milijardi m3 (ili 11 trillion cubic feet ili 14%), Nigeriju sa 254,8
milijardi m3 (ili 9 trillion cubic feet ili 5%) i Indoneziju sa 198,2 milijardi m3 (ili 7 trillion cubic
feet ili 8%). Opadanje rezervi prirodnog plina zabiljeeno je u Bangladeu za 169,9 milijardi m 3
(ili 6 trillion cubic feet), Argentini za 85 milijardi m^3 (ili 3 trillion cubic feet), Taiwanu za 56,6
milijardi m^3 (ili 2 trillion cubic feet), Njema_koj za 28,3 milijardi m^3 (ili 1 trillion cubic feet)
i Velikoj Britaniji za 28,3 milijardi m^3 (ili 1 trillion cubic feet) .

Literatura: