TM L TUI V THNH NIN

NHNG KH KHN V THCH THC

1.Tm sinh l tui v thnh nin

2. Hu qa ca nhng hnh vi cha ng
v thnh nin.
Gii php hn ch.
3.Vai tr ca cha m v ngi ln i vi tr
v thnh nin
4. Gi mt s hnh vi mong mun tui v
thnh nin.

NHNG VN CHUNG

Cch y 60 nm, tui v thnh nin gn nh

khng tn ti vi t cch l mt lp ngi ring
bit nh ngy nay. Cm t v thnh nin ch
tr nn thng dng vo khong Th chin th
II. Tuy nhin, d ch v cng mt la tui,
nhng khi nim v thnh nin c nhiu
thay i k t khi xut hin ln u tin trong
nhn thc x hi vo nhng nm
40 ca th k trc.

Tui v thnh nin (VTN) c nh

ngha l giai on chuyn tip ca s
tng trng v pht trin t cui tui
tr em n bt u tui trng thnh,
Vit Nam c xem l t 13 n 25
tui. y l giai on c nhng thay
i v hormon ko theo nhng thay i
v sinh l v tm l mt giai on
chuyn tip trong i ngi y nhy
cm v nhiu thch thc.

Theo WHO la tui VTN nm trong

khong 10 19 tui, c chia
thnh 3 thi k pht trin:
Thi k VTN sm: t 10 13 tui
Thi k VTN gia: t 14 - 16 tui
Thi k VTN mun: t 17 19 tui

Chnh trong giai on ny, nhiu

tr VTN ri vo tnh trng hoang
mang, dao ng, mt phng
hng, hoi nghi, coi thng cc
gi tr nhng vn c nhu cu
mun khng nh bn thn.

Nhng thay i mnh m, phc

tp mang n khng t nhng kh
khn v p lc cho chnh cc em
la tui VTN, cng nh cho cc
bc ph huynh.

 giai on ny, nu VTN khng

c hng dn v gio dc
ng t pha gia nh, nh trng
v x hi s rt d sa vo nhng
t nn nh nghin ma ty, game
online, ua xe, gia nhp nhng
bng ng xu, quan h tnh dc
trc hn nhn.

U
L
NGUYN
NHN?

V MT SINH HC

Tui VTN c pht khi t vng di i

(hypothalamus), n kch thch tuyn yn. Tuyn
yn kim sot ton b s tng trng, kch thch
s sn xut cc hormon ca bung trng, tinh
hon v tuyn thng thn. Cc tc nhn c hiu
ca tui dy th l hormon gii tnh - estrogen t
bung trng v androgen t tinh hon. Con gi
thng t ti tui chn mui v gii tnh sm hn
con trai 2 nm. Tui dy th trung bnh ca tr gi
l 11-14 tui; tr trai l 13-16 tui.

Nhng thay i tm l trong thi k VTN:

Khi bc vo tui VTN cng vi nhng bin
i th cht, cc em cng tri qua nhng bin
i su sc v tm l. Nhng bin i tm l
ny c nhng c trng khc nhau tng
giai on pht trin. Thng c nhng thay
i theo 5 lnh vc.

1.Tnh c lp:
Cc em thc c r rng l mnh khng
cn tr con na, cc em mun:
- c ngi ln tn trng,
- c i x bnh ng nh ngi ln,
- c c lp trong suy ngh v hnh ng,
- Mun th sc mnh v khm ph nhng ci
mi khng nh mnh l ngi ln.
(VTN sm)

T ra c lp mun tch khi s kim

sot ca cha m, thch t mnh quyt
nh, t n hu qu ca hnh vi.
( VTN gia)
c cch suy ngh, nhn xt ng x
chn chn ca ngi ln trong cng vic
v trong quan h vi ngi khc. To
c hnh nh bn thn tng i n
nh. Khng nh c s c lp. Bt
u c kh nng gii quyt vn .
( VTN mun)

y l vn m ngi ln cn
quan tm, kin tr, mm do, linh
hot trnh lm tn thng tinh
thn ca tr, ng thi pht huy
c nng lc ca tui VTN

2.Nhn cch:
Cc em quan tm nhiu n hnh dng v
nhng thay i ca c th, d bn khon
lo lng bun ru v nhng nhc im
ca c th; Chu nhiu nh hng ca
nhm bn b cng trang la, c bit l
bn khc gii; nh hng ngh nghip
tr nn d dng hn v thc t hn.
V vy cn hiu c tm l tui VTN gip
VTN pht huy nhng im mnh, khc
phc nhng im yu trong nhn cch
ca mnh.

Bt c mt thi k ln nhanh no cng l

mt thi k c nguy c, nn ngi v
thnh nin cn c cung cp thm thc
phm v cn c ngh ngi. Anh ta cn
huy ng ton b sc lc v nng lng
c th c vo vic lm ch cc vn ca
giai on ln nhanh ny.

3.Tnh cm:
Cc bn nam n u bt u hc cch biu l
tnh cm v iu khim cm xc. Trong
quan h vi bn khc gii pht trin kh
nng yu v c yu. V vy rt kh phn
bit u l tnh bn, u l tnh yu. Tuy
nhin trong tnh cm thng hay m mng
bng bt, khi v nim tin th d chn
nn, co th c nhng hnh ng tiu cc

4.Tnh tch hp:

Nhng thng tin thu nhp c t
gia nh, nh trng, bn b,
x hil c s to ra v pht
trin gi tr ca bn thn, to
nim t tin v ng x.

5.Tr tu:
VTN sm: bt u hng v pha bn b, giao
ng trong mi quan h rng buc v
chng i vi gia nh c c lp.
VTN gia: h tip tc thit lp tng tch ri
cha m v gia nh, thng tr nn l
tng ha v c lng v tha. H thch ra
ngoi cng bn b, thch hot ng tp th.
VTN mun: Tuyn b s c lp, pht trin
cng quyt, h bt u chn lc bn b,
pht trin suy ngh v gi tr o c, bt
u ngh n mc tiu cuc sng ca mnh,
yu t gia nh li c coi trng hn, nh
hng ngh nghip tr nn r rng hn v
thc t hn.

Mt s c im pht trin gii phu v sinh l

trong thi k VTN:
c im pht trin c th r nht ca VTN l cc du
hiu dy th. Tui dy th tr em trai din ra trong
khong t 12-17 tui. Tr em gi bt u pht trin
trong giai don 10-15 tui. y l thi k chuyn
tip t tr con sang ngi ln trng thnh, th
hin s pht trin ca c quan sinh dc v c th
chun b sn sng cho cc hot ng sinh sn.
Nng ni tit t sinh dc tng dn ln t tui dy th
n khi trng thnh. con gi hin tng chnh
l kinh nguyt, con trai l xut tinh.

S pht trin kch tnh ca cc c quan sinh dc dn

n s thc tnh v cc ham mun tnh dc, nhng li
c nhng rng buc rt nghim ngt chi phi cc ng
x tnh dc ca ngi v thnh nin.
Mc d chn mui v chc nng sinh l, ngi v
thnh nin vn c xem l tr em v mt cm xc
v x hi. Ngi v thnh nin thy s hi v bi ri v
nhng cm ngh mi m v gii tnh ny m ngay bn
thn (v c cc bc cha m) thng cho l
iu xu xa.

Ngi cha thnh nin cn c c hi by

t cc cm ngh v hc cch lm sao
km ch v chuyn hng cc ham mun
tnh dc ca mnh.
ng thi vi s tng trng v gii tnh,
cng din ra giai on nc rt ca s
tng trng ton thn. Ngi v thnh
nin dng nh ln ln tng ngy.

Trong thi k dy th, trung bnh mi em trai cao

thm chng 20cm v em gi chng 9cm (ngi
Chu u) m nh im l t 12-13 tui i vi
em gi v 14-15 tui i vi em trai. Trong giai
on ny, c th khng ch ln ln v chiu cao
v cn nng, m cn c v cc kch thc khc:
u, ngc, mng, tay, chn. Tt c cc b phn
c th li khng ln ln theo cng mt tc ,
nn ngi v thnh nin trng c dng ngng
nghu v c phn khng cn i.

Ch ring nhu cu calori khng thi cng l

chuyn gh gm ri. i vi ngi Chu u,
trung bnh mi cu con trai 16-19 tui cn hn
3.600 Kcal mi ngy, nhiu hn nhu cu bt
c giai on no trc v v sau cng
khng cn nhiu hn th na. Mt thiu n tui
13 n 15 cn n 2.500 Kcal mi ngy, mt
nhu cu ch thua mi thi cho con b m thi.
Tht vy, ngi v thnh nin c th chng bao
gi c n no nu d dy qu nh khng
cha tt c cc th m mnh cn. V hu
qu l di mt cha m, dng nh anh ta lc
no cng n c.

Ngi v thnh nin cng cn c c

lp v a ra cc quyt nh ring, v vy
khng nn lc no cng gim st v
khuyn gii anh ta, lm nh vy s
khin ny sinh cc vn rc ri cho c
ngi v thnh nin ln cc bc cha m.

Chc nng vn ng tip tc pht trin,

ngi v thnh nin c thm sc lc, thm
kh nng phi hp, kh nng chu ng. S
lng tng ca anh ta c lin quan n din
mo, n s ngng ngng e thn gia tng,
n s bin i nhiu hn l lin quan n s
thiu kh nng ca h thn kinh-c.

PHT TRIN V CM XC

Ngi v thnh nin phi hnh thnh c

thc v tnh ng nht ca mnh - Anh ta l ai?
C th lm c g? V u th thch hp cho
nhng quan h vi ngi khc? Tnh ng nht
c nh ngha l thc v s ng nht kin
tr trong ni tm v s chia s kin tr mt tnh
cch ct li no vi ngi khc (Erikson).

Trong x hi ngy nay, tr em c mong

i s ln ln, ri t m v khi s thnh lp
gia nh ring - gia nh ht nhn. lm c
nh vy, ngi v thnh nin phi c t do
thot khi s che ch v iu khin ca cha
m, hc cch t a ra quyt nh, suy ngh
cho bn thn v c trch nhim v cc hnh
ng ca mnh

Giai on v thnh nin y ry nhng m h,

ht hng v mu thun, v khi vt qua c
cc ri lon ny th phi tr thnh mt ngi ln
c lp, c kh nng cho v cng tc. ng thi
vi vic t b tui th, phn u cho s c lp
v tnh ng nht, v thnh nin cn c tnh
thng yu, s an i v hng dn ca cha
m. Trong quan h vi cha m, anh ta c c
thc v tnh ng nht v xc nh c mnh
s l loi ngi no, s hc c cch quan h
vi ngi khc trn cng v mt ngi ln.

 gip cho v thnh nin trng thnh mt cch lnh

mnh, iu trc tin l v thnh nin cn c cc bc
cha m chm sc, khng phi v l do anh ta l con ca
mnh m l v anh ta l mt con ngi. Nhng v thnh
nin ang gp phin mun thng ni rng cha m
chng ch g, chng quan tm g v hnh nh cha m
chng chm sc g n mnh c.

Lm sao anh ta c th tm thy c mnh l ai, ang i

u v ang v tr no trong quan h vi nhng ngi
khc nu nhng ngi thn xung quanh khng chng t
l c quan tm n anh ta? v thnh nin cn c bit
cc gii hn hp l c t ra cho h kh d gip h c
th hc c cch km ch v iu khin cc ng x
ca mnh mt cch xy dng.

V thnh nin chu nh hng bi nhng cm ngh

v cc quan h ca cha m vi nhau, vi con ci v
vi ngi khc. Cha m l nhng kiu mu cho v
thnh nin v ngi n ng v ngi n b,
ngi chng v ngi v, ngi cha v ngi
m... nn v thnh nin c chiu hng ging cha
m mnh nhiu hn l khng ging h. V thnh
nin hc c cch ng x m h thy cha m mnh
bc l trong cuc sng thng ngy. V thnh nin
c bit d nhy cm v ph phn s khng trung
thc, cho nn h tin vo vic lm ch khng phi vo
li ni.

V thnh nin c bit nhy cm vi tnh cm

ca cha m i vi h v gia cha m vi
nhau. Do nhng cm xc mnh lit ca ngi
v thnh nin nn i khi ch mt li ch trch
bng gi thi cng gy tc hi ri. V iu
quan trng l anh ta phi c hng dn vi
lng yu thng v t nh.

Vi x hi ton cu ho, nhng

chuyn bin tm l tr v
thnh nin ngy cng phc tp
v dn n ni lo u cho cc
bc ph huynh v x hi.

V MT X HI

Cha m, thy c gio, nhng

ngi khc v bn b cng la,
ht thy u c nh hng n
ngi v thnh nin.

y l thi k ca s tn sng ngi anh hng v thi

k ca nhng si m, c th lm ny sinh mu thun
vi cc gi tr ca cha m hay ca quyn uy. Cc bc
cha m nn bung lng mt phn cho v thnh
nin c c quan h vi nhng ngi ln khc.

i vi phn ln v thnh nin, bn b cng la tr

nn rt c nh hng. nh hng n mc no l do
ngi v thnh nin tha nhn mnh ging cha m hay
ging bn b nhiu hn. S ng nht ha vi bn b
cng nhm c th hin thng qua cch n mc, ni
nng, c ch, din mo v cch ng x.
Anh ta ngy cng t c mt nh v ngy cng dnh
nhiu thi gi hn cho bn b.

Nh c tt c cc mi quan h c tnh x hi ny,

ngi v thnh nin thu nhn c nhng hiu bit v
bn thn v ngi khc. L bn mang li cho anh ta
mt tnh ng nht nhm, to ra cc c hi t
khng nh, to ra mi trng khn thnh gi v mt
ngun h tr thit yu trong n lc ng cc vai tr
mi m.

V thnh nin thng t ra thnh thc v tnh yu

lng mn l do ci nhn l tng v mt th gii huyn
tng trong ci g cng p, hi ha v con ngi
c sng vi nim hnh phc vnh vin. Du c mt
tnh trng gia tng quan h tnh dc trc hn nhn i
chng na, song cc c gi cng khng dn thn
nhiu vo chuyn ny.

Thng th chng thanh nin lm vo mt th

lng nan trong tnh hung mong mun tha
mn tnh dc vi ngi tnh: nu c tha
mn th anh ta c th s tuyt giao trong tm
trng chn nn v ngi bn tnh mt trinh
(khng cn hp dn cho vic chinh phc v
khm ph).

Mt phn quan trng ca s ln ln v mt x hi

trong tui v thnh nin l pht trin kh nng t qun
(self-direction) v mt thc trch nhim. Ngi v
thnh nin cn tri qua nhng cm ngh v s tha
ng v s hon thnh trong cng vic anh ta lm
nh v trng hc, cho nn cc cng vic do cha m
v thy c giao cho phi c chnh anh ta nhn nhn
l quan trng, l ng gi v c hiu qu.

NHNG VN THNG GP
TUI V THNH NIN

Mt trong cc vn ny l mn trng
c, mt chng bnh da, gp trong 7580% v thnh nin. Mt vn khc l
bo ph, nht l cc c gi, khin cc
c tuyt vng trong ni am m tr thnh
hp dn.

C v s vn v lnh vc tnh dc xy ra trong tui

v thnh nin, song ph bin nht l th dm. Th dm
c ngha l s ban thng tnh dc thng qua hnh
ng t kch thch. y khng phi chuyn mi m g
vi ngi v thnh nin v n l mt b phn ca qu
trnh iu tra nghin cu trong s pht trin v tng
trng ca a tr. Tuy vy, n mang li mt ngha
mi m i vi la tui v thnh nin. Ngi v thnh
nin hon tt s chn mui tnh dc trn phng din
sinh hc, song li cha sn sng c cc quan h tnh
dc nh ngi ln.

( BGDSM)

Mt vn ca cc thiu n l ri lon kinh

nguyt. Thng th nhng cn au chut rt c lin
quan n nhng tr ngi trong s thch nghi ca
ngi thiu n i vi vai tr ca mt ngi ph n
trng thnh, ch khng lin quan n mt bt
thng thc th no c.

Mt vn ln i vi v thnh nin, vi cc bc cha

m, cng nh x hi, l thi ng x khng nht
qun, khng th lng trc c ca ngi v thnh
nin. Lc th mun c m u ym, v v, ngay sau
li thy xu h v thi u ym ca m, nht l
trc mt nhiu ngi. Va mi y th t ra ngoan
ngon v phc tng, nhng lin sau li sinh ra ng
vc, ngang ngnh rt kh chu, t chi khng nghe
nhng li khuyn bo, ch dn ca cha m.

C lc t ra yu thng v knh trng cha m, nhng

lin sau li ch bai, bc b, v cho rng cha m c
l v v chng hiu g c. Ngi v thnh nin thng
t ra ho hip, n cn v chu o vi ngi khc,
song thnh lnh li tr nn ch k, tn bo v gian xo.
C lc anh ta l mt chng trai d thng, lch s,
nhng chng bao lu li tr thnh k hm da, quy
ph. Hnh vi ca anh ta bt ngun t nhu cu mun
cho n tung nhng mu thun v thc nghim cc vai
tr khc nhau, v ging nh con lc ng h, n nhy
t cc n sang cc kia trc khi dng li gia.

Ngi v thnh nin cng c tinh thn

nghim tc, tch cc v nhy bn trong
cc hnh ng ca mnh, khin anh ta
cm thy kh khn hn khi phi phn
ng li cc hnh vi cc oan ca mnh
mt cch xy dng.

i vi cc bc cha m th cn kin quyt, bn b v c

lng tin, song khng phi phn ng theo cch trng
pht, rung b hoc ch giu. iu quan trng i vi
cha m, v trong mt mt s trng hp i vi x hi,
l phi quyt nh xem khi no th c ng x, khi
no khng.

Hu qa ca nhng hnh vi
cha ng v thnh nin.
Gii php hn ch.

NHNG HNH VI CHA NG

CA V THNH NIN

Khng hong thanh thiu nin l mt giai on

chuyn tip trong cuc i, mt giai on nhy
cm v nhiu thch thc. Khng phi tt c cc
biu hin to ra xung t hay gy rc ri la
tui ny u l nhng biu hin ca bnh l.
Tuy nhin chng ta cng khng nn xem thng
hoc nh gi thp nhng biu hin lnh lc ca
tr v thnh nin (VTN). i vi nhng ngi
xung quanh, vic nhn bit s khc nhau gia
bnh thng v bnh l i khi khng d dng, v
vy bn ng do d khi cn hi kin
chuyn gia.

Trm cm
v
t st

Trc ht cn phn bit tm trng u

bun thng thy la tui thanh
thiu nin vi ri lon trm cm bnh
l. la tui ny, tr v thnh nin phi
t b th gii tr th ca mnh, t b
hnh dng tr con v xc nh li mi
quan h vi cha m. Khc vi ri lon
trm cm, nhng khonh khc u bun
thng khng ko di.

Ri lon trm cm tui v thnh nin khng ch

biu hin qua ri lon cm xc (khc lc, mt
hng th, chn nn) thng thy trong ri lon
ny m n cn c th biu hin qua nhng hnh
vi bt thng (c ch, mt mi khi hot ng,
mt hng th vi cc tr gii tr, xung ng, c
hnh vi hung bo) hay nhng ri lon c th
(au u, ri lon gic ng, ri lon n ung).

Mt trong nhng nguyn nhn ca trm

cm l tr cm thy tht bi khi khng t
c l tng ca ci ti qu cao m tr
t ra. Ri lon trm cm nu khng
c nhn bit v can thip kp thi c
th dn ti nhng tng t st.

DU HiU
TR CO KH NNG
I N T ST

- Thay i cch n ung v ng ngh.

- Trn trnh bn b, gia nh, v b nhng thi quen thng
nht.
- C hnh ng v phu, cc cn, hoc b chy khi nh.
- Dng ruu hay thuc l.
- Cu th trong cch n mc
- Thay i c tnh mt cch c bit.
- Thng xuyn t ra chn nn, khng tp trung c vic
g, hay t chi i hc.
- Hay phn nn v nhng au n th xc, thng lin h
n s xc ng, nh au bng, nhc u, mt mi qu..
- Mt hng th v nhng th vui c nhn nh chi games,
xem phim.
- Khng chu ng ni nhng li khen tng.

Ngoi ra, mt s tr d nh t st hay c

nhng hnh ng nh:
- Phn nn l mt ngi xu hay cm thy nh
mnh ang t hy hoi.
- Thnh thong ni rng: Con s khng cn
lm phin ai na u. hay Ch c g quan
trng c!, Thi, mi vic u v ch thi!,
hoc Con ch cn gp ai na u m ni...
- Sp xp mi vt dng c nhn theo th t, v
ni s cho ngi ny mn ny, ngi khc
mn kia, t nhin dn dp phng c sch s
li, hoc vt b mt s vt.
- T nhin ni hng ci a sau khi cm
thy mt mi.
- C nhng hin tng nh m sng...

Nu mt trong nhng du hiu y xy ra, hoc nghe

thy cu ni: Con s cht cho m xem.., th phi coi
vic nh v cng quan trng, v lp tc tm kim s
h tr ca cc chuyn vin tm thn, nu nh c gia
nh tht bi trong vic tm li cho tr nhng thi
quen thng nht.
Ngi ta thng cm thy kh khn khi ni v ci cht
ca mnh, nhng nu c biu hin nh trnh by
trn, phi can m t vn vi tr. Cha m phi
chng t cc thiu nin y c thng yu, m
bc, khng cho cm gic c n xen vo trong
cuc sng.

Nhiu ngi tp trung kn ven h Khe My khi c quan chc

nng tm thy thi th nam sinh vin.

Trc khi nhy xung h t t, nam sinh li in

thoi cng li nhn trn Facebook: "C nhiu d nh
khng th thc hin c".

Thc t
C b Thy Phng - 14 tui - dng dao lam ct
4 vt trn c tay phi, lm t gn mch t t.
L do em quyt nh kt liu i mnh l b b
ngoi mng do vt qun o, sch v ba bi.
Ti Bnh vin nhi ng 2 TP HCM, sau khi x l
vt thng ngoi khoa, bc s tm l khm
tm nguyn nhn t t ca Phng. Cha m chia tay
khi em mi 10 thng tui. M em li cho b
ngoi nui ri b i u khng ai bit cho n khi b
bt tp trung cai nghin. Phng khng ght m
nhng lun c cm gic th hn cha, ngi m t
b n gi em cha h gp mt.

Em rt thng b v cng c b ngoi rt cng

chiu, khng phi lm bt c vic g, c i hc
ng hong. Bn thn em l ngi vui v, hot
bt, c rt nhiu bn thn c trai ln gi, li rt
thch v thut. y l ln u tin Phng b b
mng. Em khng ci li, ch ngi khc v hnh
ng nng ni nh trn.
Khi hi phc, Phng c thi rt thn nhin,
khng h t ra n hn v t t. Em ngh rng
nn cht i khi lm phin b, khng mun l
gnh nng ca b v ca bt k ai.

Nhng hnh vi nguy c

Nhng hnh vi nguy c l nhng hnh vi m

tr v thnh nin c nhiu kh nng b thng
hoc b cht, n gy nguy him cho tnh mng
nhng khng phi vi mun t st.
Nhng hnh vi ny th hin s lo hi su sc
vi nhng bin i m tr v thnh nin phi
chu ng la tui ny, mt cch chng
li s trm cm di nhiu phng din khc
nhau:

ua t hay mt, quan h tnh dc khng an

ton, khng s dng bao cao su hoc cc bin
php trnh thai gy nn nguy c mang thai
ngoi mun v nguy c ly nhim HIV hoc
cc bnh truyn nhim khc ly qua ng
tnh dc.
S dng ma ty. Trn nh i tm s t do v
khng nhn c tr cp kinh t cng nh s
bo v t pha gia nh, nhiu tr v thnh nin
sng nhng khu vc nhiu t nn
v cm by.

eo khuyn, xm mnh, ung

ru khng th hin nguy c dn
n ci cht nhng i vi tr
l nhng cch thc tri nghim
nhng gii hn c th ca bn
thn, c th chu ng tt hn
c th ang thay i ca mnh
bng s au n v nhng
cn say.

Nghin

Nghin l s ph thuc bnh l nhng

khng nht thit l phi nghin ru, ma
ty hay thuc l m cng c th l
nghin chi bi, mua sm, cng vic
hay th thao

Tr v thnh nin thng c nguy c mc nghin vi quan

nim "tt c hoc khng c g hoc "tt c v ngay lp
tc.
Hnh vi nghin c th ng thi to ra s thch th v lm
gim i s kh chu, khng thoi mi.
Tuy nhin n thc hin iu ny theo cch lm mt kh
nng kim sot mc d nhn bit c hu qu tiu cc
ca hnh vi. Hn na y l hnh vi c gi tr trong mt
tr v trong mt mt s bn b bi s gan d, dng cm
vi phm php lut.
Nhng hnh vi nghin c th l nhng hnh vi nguy c
ng lo ngi nht la tui ny: n c th nh hng su
sc ti cu trc tm l sau ny tui trng thnh.

Chn n

Nhiu tr v thnh nin, c bit l n thng lo lng v

cn nng ca bn thn. i vi mt s tr t nhng ch
n king gim cn c th tr thnh ni m nh thc
s v cn nng v dn ti chng chn n.
Mi trng hp chn n l mt trng hp khc nhau
ty theo tin s ca mi c nhn nhng ngi ta nhn
thy nhng im chung : xung t vi m, xung t gn
vi bn sc gii tnh t nhin, chi t c th ph n.
S chn n s gip tr che du s thay i v hnh
dng c th la tui ny.
Tr VTN c th mc ri lon chn n sau mt s kin
sang chn, lm dng tnh dc, tht tnh, xung t trong
gia nh.

Thm n

Tr thm n mt cch thi qu. Nhng cn thm n

thng xy ra khi tr mt mnh. Tr c th n rt nhiu
thc n trong mt thi gian rt ngn v trnh tng
cn, sau tr c th dung thuc x hoc nn ra nhng
th n. Thm n cng l mt cch m tr ng ph
vi khng hong la tui ny.
Nhng hnh vi n ung bt thng mang tnh bnh l
thng xut hin sm, t khong 12 tui. N l mt ri
lon la tui dy th v thng i km vi chng trm
cm. Tr c th c nhng kh khn kt hp : mc cm
ti li, xung ng hung tnh, n trnh x hi, c n, thu
mnh, d cu gin. Cng nh trong trng hp ri lon
chn n, ri lon thm n lin quan ti s t nh gi
bn thn thp v hnh nh c th l tng khng th t
ti.

NGHIN
NGHIN
MA TY
TY

HNH VI TNH DC
LCH LC

Nhu cu bn nng l mt qui

lut. N nh dng sng chy,
ta khng th ngn chn m
ch nn un dng chy theo
mt hng khc, m m
hn.

Lch lc tnh dc (ting Anh:Paraphilia) l mt bnh lin

quan n hnh vi tnh dc bt thng, c biu hin bng
s say m tm kim mt phng thc hot ng tnh dc
c bit, khng c chp nhn v tim n nguy c gy
au kh, nhm t c s cc khoi thay v hnh thc
giao hp bnh thng. Theo mt nghin cu M,
khong 20% ph n tng b nhn trm hoc l i
tng ca chng ph dm; 20% tr em b
quy ri tnh dc di nhiu hnh thc do nhng ngi
b lch lch tnh dc

Theo ti liu v tui tr v tnh dc cho hay Hoa K c

ti 40% tr n tui t 14 ti 19 c thai v nhng vng
trm trai gi n vi nhau, so vi 23% c. Trong s
nhng n c thai th ti 90% thanh nin nam n ny
khng i ti hn nhn. Nguyn do ca s chnh lc ny
l v s gio dc v phi tnh c tt hn Hoa K.
Cng theo ti liu trn th trong tng s cc trng hp
c thai ca tui v thnh nin ny th 44% gi thai v
sinh con, 16% b xy thai t nhin cn li 40% l ph
thai.

1.

Chng em yu nhau rt nng nhit.

Mi khi ngi bn nhau tht m say,
khng ai mun ri. Cho nn, em s s
c ngy i ti chuyn trc khi
ci, m cn lu mi c th ci! Vy
chng em phi lm sao?

Trong chng em v cc bn cng la

thng truyn ming mt cng thc
chung ca tnh yu hin i, l:
Quen nhau + i n ung + i mua
sm + n nh tr + ln ging. Xin
cho bit nh vy c g sai?

Cm tay chuyn nh,

Hn mi chuyn va,
Ln ging chuyn ln,
L trn lm lun!

RI NHIU TM TR V TM
THN PHN LIT

PHM TI

TI PHM VI THNH NIN

Thiu tng H Trng Ng pht biu ti phin tho lun.

Thiu tng H Trng Ng, Ph

Ch nhim y ban Quc phng
An ninh ca Quc hi cho rng,
chng ti phm v thnh nin
ang l vn rt nan gii, bi l
hng nm c t 16.000 n
18.000 tr em cha thnh nin
phm ti, chim t 15 - 18% ti
phm.

Theo B Cng an, nm 2010 s v phm php hnh s

do ngi cha thnh nin gy ra tuy gim so vi nm
2009, nhng mc phm ti nghim trng hn. Cc v
n do i tng v thnh nin gy ra khng ch xut hin
thnh ph, th x m cn c cc x, bn lng min
ni, vng su, vng xa. V tui, theo thng k ca Cc
Cnh st iu tra ti phm v trt t x hi th tnh hnh
ti phm do ngi cha thnh nin t 16 tui n
di 18 tui thc hin c chiu hng gia tng v chim
t l cao nht, khong 60%; t 14 tui n di 16
tui chim khong 32% v di 14 tui chim khong 8%
trong tng s cc v phm ti do ngi cha thnh nin
v tr em thc hin.

B trng B Cng an: Ti

phm v thnh nin din bin
phc tp

B trng B Cng an Trn i Quang tr li cht vn.

Theo B trng, qua phn tch tnh hnh ti

phm, trong 6 thng u nm 2012, hot ng
ca ti phm c t chc, s dng v kh nng
gia tng, git ngi do mu thun trong ni v
nhn dn gia tng (nh cc v git ngi v n
nn kinh t, mu thun t ai). Ti phm v
thnh nin gia tng vi nhiu v vic c bit
nghim trng. Ti phm xm phm tr em nh
hip dm tr em, hnh h tr em, chng ngi
thi hnh cng v cng gia tng

V c cu ti phm, theo thng k mi

nht ca VKSND Ti cao v Cc Cnh st
iu tra ti phm v trt t x hi, th hnh
vi vi phm php lut hnh s ca ngi
cha thnh nin tp trung nhiu nht vo
cc nhm ti xm phm s hu; xm phm
tnh mng, sc khe, nhn phm v danh
d con ngi, mt s ti xm phm an
ton cng cng, trt t cng cng.

Trong ti danh trm cp ti sn chim

38%, c gy thng tch chim 11%, c
bit l git ngi chim 1,4% trong tng s
ti phm do ngi cha thnh nin thc
hin. V a bn hot ng, cc v vi phm
php lut v phm ti do ngi cha thnh
nin thc hin khng ch xy ra cc
thnh ph, th x m cn xy ra cc vng
nng thn, k c vng su, vng xa. Tuy
nhin, nhng thnh ph ln th t l
ngi cha thnh nin vi phm php lut
v phm ti chim t l cao hn v c
chiu hng tng nhanh hn.

 dn ti tnh trng gia tng ny, theo B trng

Trn i Quang, nguyn nhn ch yu do ph
sn, mt vic lm bn cnh l s xung cp
o c x hi ni chung, c bit l s xung
cp ca b phn ngi tr. Ngoi ra, cn do cc
sn phm vn ha phm i try v do cc vn
bn php lut cn nhiu bt cp, x pht cha
tnh rn e, phong tro ton dn phng chng ti
phm cha cao, s vo cuc ca cc on th
nhiu ni cn mang tnh hnh thc.

Ngoi nhng nguyn nhn trn, nguyn

nhn dn ti tnh trng ti phm v thnh
nin gia tng cn do s bung lng qun
l gio dc ca gia nh, nh trng v
x hi. B trng cng nhn nh rng,
hin sn chi cho tr v thnh nin cn
t, thay vo l s pht trin ca cc
vn ha phm i try, game online

MT S V N IN HNH
V TI PHM V THNH NIN

D mi 17 tui nhng L Vn Luyn (ng Bc Giang)

dm liu lnh t nhp vo tim vng Ngc Bch vo
rng sng 24-8-2011, ct h thng camera, ct chung
bo ng, st hi ba ngi v cp s vng tr gi hn
1,27 t ng. y l ti c d man cha tng c - nh
li bnh lun ca nhiu c gi trn mng internet khi
ni v hnh vi ca i tng 17 tui ny. Vi ti c ,
l ra Luyn s b x pht mc cao nht l t hnh
nhng v chnh sch nhn o ca php lut nc ta,
ngi cha thnh nin phm ti ch x pht mc cao
nht l 18 nm t v v th ngy 11-1-2012 TAND tnh
Bc Giang x pht Luyn 18 nm t v cc ti git
ngi, cp ti sn v lm dng tn nhim chim
ot ti sn.

To bo khng km, d mi 15 tui, nhng H Th M

Dung v K Th Ngc Nhung (cng ng TPHCM)
dng mn kch cp ti sn ca nhng i gia
ham vui. Dung v Nhung ln k hoch: Dung mua thuc
ng v Nhung gi in thoi cho i gia tn Dng hn
gp nhau nh tr Hip Thy (Q.Tn Bnh, TPHCM)
quan h vi Nhung. Li dng s h ca anh Dng,
Nhung s b thuc ng vo ly nc cho anh Dng
ung. Sau khi ung thuc, anh Dng ng say, Dung s
vo phng cng Nhung cp tin, in thoi di ng v
chic xe SH ca anh Dng.

Cha n 15 tui nhng Phan Minh Trng (ng Q6,

TPHCM) dm cm u nhm bn cng la tui tro tr
in ct dy in chiu sng bn ph liu, hay nh
Nguyn Vn Thnh con ca mt i gia Q.G Vp
d cuc sng khng thiu thn g, nhng Thnh li cm
u nhm bn con nh giu i cp git ti sn... Do
nng ni ca tui mi ln v do khng hiu bit php
lut, nhiu tr v thnh nin sa vo con ng phm
ti nh th. Thm ch, cc em thc hin hnh vi phm
ti rt tinh vi v chuyn nghip. Theo thng k ca
ngnh ta n, s v phm ti la tui v thnh nin
tuy t hn so vi ngi trng thnh nhng nhm
ti no cng c. l thc trng rt ng bo ng.

 tui 19, Phan Thanh Tng thn Qunh , x Vnh

Qunh, huyn Thanh Tr, H Ni b dn gii ra ta vi
hai ti: git ngi v cp ti sn. Phin ta xt x s
thm sng 12-6 m nc mt v y s chua xt, bi
nn nhn ca Tng khng ai khc chnh l b ni ca
mnh - ngi tng ht sc yu thng, chm sc
Tng t b v k vng rt nhiu vo a chu ch tn
ca mnh. Th m, ch v cn tin mua qu Noel cho
bn gi, t mt ngi khng c tin n, tin s, Tng
tr nn mt ht tnh ngi, r bn ra tay st hi b
ni mnh cp i khuyn tai bng vng m hng
ngy b ni vn eo.

Sng ngy 13/8 2012, Cng an tnh Thanh

Ha iu tra, lm r v bt gi i tng
L Tun Anh (cha y 17 tui, x Qung
Chu, huyn Qung Xng, Thanh Ha) - k
st hi n sinh Nguyn Th Bch N, xy ra vo
hm 11/8. Thi th nn nhn c tm thy
trong tnh trng la th v tri ni trn sng.
Theo kt qu khm nghim hin trng, khm
nghim t thi, nn nhn b hung th git,
hip d man ri dm xc xung sng.

Hung th L Anh Tun

Kt lun nh
R rng l, tr v thnh nin l mt
nhm x hi c th vi nhn thc cn
rt non nt, do khng th dn ht
trch nhim ln vai ti phm v thnh
nin khi h phm php m khng nhn
thc c hoc nhn thc km v
hnh vi ca mnh.

Kt lun nh
Vit Nam hin nay, khng c ta n dnh ring xt
x ti phm v thnh nin. Tr em phi i din php
nh vi th tc t tng dnh cho ngi ln. La tui,
nhn thc, iu kin sng, hon cnh phm ti... tt
c ch l nhng tnh tit dng li mc "xem xt"
khi hi ng xt x quyt nh bn n. C l khi xt x
nhng v n c lin quan n tr v thnh nin, d
vai tr b co hay b hi, cng nn c ta n dnh ring
vi nhng thm phn, lut s, nh x hi hc chuyn
v i tng ny. C nh th, quyn li ca cc em
VTN mi c m bo ng n nht.

Vai trca cha m

v ngi ln i vi tr
v thnh nin

1. Ly s tn trng v thng
cm i x vi tr VTN

Tn trng tc l coi tr l mt
con ngi c lp, khng b
ngi khc chi phi hon ton.
Dnh cho tr s tn trng y
l phi tha mn yu cu c lp
ca tr.

2 - Cng vui chi v lm vic

vi VTN

Hng ngy, cha m nn b tr mt cht thi gian

vui chi cng VTN. Khi vui chi hoc lm vic vi
phi dng ngn ng chnh xc, li ni r rang,
lch s giao tip, hnh thnh cho VTN thi
quen dng ngn ng lnh mnh t lc nh. Mt
khc thng qua hot ng vui chi v ha ng
vi VTN c th hiu c tinh cch, c im v
nng lc trng thnh sau ny ca tr. Ngc li
tr cng cm th c s yu thng, quan tm
ca b m vi minh. y l s thit lp mi quan
h tt p gia b m v con ci v iu ny rt
quan trng trong s trng thnh ca tr VTN khi
ln ln.

3 - Xy dng mi quan h linh

hot vi VTN

Cha m phi theo st s trng thnh v pht

trin ca VTN. Khi VTN dn dn hng n s
c lp b m khng nn vic g cng gip
VTN, khng nn nhiu li, phi nhn thy nng
lc trng thnh ca VTN v VTN t khm
ph, t lm trong kh nng c th.
C mi lin quan linh hot trong gia nh, cha
m s hiu c s pht trin nng lc ca
VTN. Yn tm cho VTN lm cc vic khi
VTN t lm c, ch khi VTN yu cu th mi
gip , nh vy cha m v VTN mi c th
cng sng v lm vic trong bu khng kh
thoi mi v vui v.

4 - Ch trng xy dng lng t

tin cho VTN

Lm th no pht trin lng t tin

ca VTN? Cha m v mi ngi trong
gia nh phi c thi khch l, chp
nhn VTN, khng nn lc no cng ni
th ny l khng ng, th kia l khng
ng. Nhng li l c khng tt u
khng c li cho vic xy dng lng t
tin ca VTN. Nu VTN c vic lm
khng tt cng phi tha nhn nguyn
vng tt p ca VTN.

5. cho VTN c c hi c lp
lm vic

Khi VTN mun bt chc

ngi ln lm vic g th phi
to c hi cho lm. Nu lm chm
mt nhiu thi gian ta cng nn
kin nhn cho VTN c thi
gian hon thnh cng vic, ng
nn trch VTN chm chp hoc t
ra coi thng...

6. VTN sinh hot c quy lut

t nh

Phi dnh cho VTN mt mi trng

khng gian trt t m khng phi l
mt khng gian ba bn. Phi to cho
VTN mt quy tc sinh hot trong gia
nh nh n cm n u? ung
nc ch no? i v sinh lch s ra
lm sao, vui chi khu vc no,
nhng vt no khng c chi?
v.v Nh vy sinh hot n np ca
VTN s c quy lut, ng thi cng
hnh thnh cho VTN thi quen k lut
v thc trt t ngn np.

7. Cho VTN c c hi tip xc

vi lp tr cng tui

Ngy nay a s gia nh c con mt hoc

thnh ph ng c, VTN nh hng ngy ch
tip xc vi ngi ln v bn bc tng nn
tr rt mun tip xc, vui chi vi tr cng la
bn ngoi. Trong mi iu kin, mi ni,
chng ta nn to c hi cho tr giao lu vi
lp tr cng tui hoc tr xp x tui con
mnh pht trin nng lc giao tip, bit cch
quan h vi ngi khc. Khng nn tri
buc tr trong mt gia nh ca ng then
ci lm tr mt i c hi v hng th trong
quan h giao tip.

Nn nh: Tr v thnh nin mun

c t do v t lp

Theo cc chuyn vin tm l th

hnh ng v thi i hi s t
do v c lp nh th xy ra khi
a tr bc vo ngng ca
bt u hc lm ngi ln y
khng c g l bt thng c. Tri
li, iu ny gip cho tr con c
tinh thn t tin vo chnh mnh
hn.

Tr v thnh nin mun c

tn trng

 tui ny, tr v thnh nin mun c tn

trng nh ngi ln v mun mi ngi chung
quanh nhn thy em l mt c th ring bit.
Cc em khng bao gi mun b so snh hoc b
ph bnh, ch trch trc mt ngi khc. Tr v
thnh nin t v kh chu khi nghe nhng cu
nh: Thng b ny mau ln qu, ging b nh
khun c; hoc: Con b ny gy qu ; Sao
my ngu qu, coi thng B, con A ka, n hc
gii qu chng... Chnh nhng nhn xt v tnh
hay c ca ph huynh nh th l l do khin
nhng a tr khng mun n gn hay i u
chung vi cha m na.

Tr v thnh nin thng hay

thch thc thm quyn
ca cha m

Trong nhiu trng hp, ph huynh cn

gi bnh tnh nghe con gii thch, suy
xt xem ng hay sai, hn l ly quyn
lm cha m la mng, gin d. Nu
con trnh by v cha m thy mnh sai
th nn nhn khuyt im v li lm ca
mnh. Chnh thi nhn li ny ca
cha m l mt tm gng cho con bit
nhn trch nhim khi lm sai v to
c lng knh trng v tin cy ca con
vi mnh.

Tr v thnh nin nhn ra c

khuyt im ca cha m

Nhng ph huynh say sa, c

bc, nghin ngp th kh lng dy
con nn ngi tt c. Nu
mun con tr nn mt ngi t t
trong x hi, cha m phi lm
gng cho con noi theo. Chnh
hnh ng ca cha m l mt bi
hc thc t nht cho con hc hi.

Tin s Rey ngh mt s im sau:

1. Kin to mt gia nh vui ti hnh phc
2. Xy dng mt mi tng giao tin tng v i thoi
3. Nn t ra nhng lut l hp tnh hp l v ti cn thit
4. Khng nn dng TV nh phng tin cho con ci gii tr qa gi
5. Cn bit ni con em mnh i chi v i vi ai
6. To cho cc em c dp vui chi thoi mi
7. Nn cp ti vic chung ch trai gi, giao hp v nga thai
8. To cho cc em c mt l tng sng v mt gng sng
9. To c hi cho cc em tham gia th thao cng nh cc phng tin
khc
10. Kim sot cc em ti trng hoc ng hong v c chu ton bi
v khng.

LI KHUYEN CA 3 CHUYN
GIA V TM L VTN

Chuyn gia tm l tr liu Jim

Keim,
Tin s Neal Newfied v
Tin s Susan Newfield.

Lm cha m thi nay rt kh, kh hn rt

nhiu so vi nhiu nm v trc. Do x hi
ngy cng pht trin, s ton cu ho lm
cho xu hng ca gii tr hin nay b nh
hng t nhiu vi li sng ca cc nc
phng Ty nh sch truyn, phim nh v
m nhc. Gia mi trng vi qu nhiu th
iu mi l, cc bn tr thi nay thch s th
thch, i mt vi kh khn v sng to theo
ring ca mnh nhng yu t rt khc bit
vi th h ca cha m.

V vy, hiu r hn v th gii ca

con tr, cc bc ph huynh phi lun
tm hiu v nm bt nhng suy ngh v
cm nhn ca con tr i vi cuc
sng ngy nay. Thay v lun bt con
phi tun theo mun ca cha m,
hy con mnh pht huy ht nhng
kh nng tm n trong chng.

ng t v tht vng hay b cuc khi

nhng ln u tip cn vi cc con mnh
khng thnh cng nh mong mun, v
iu cng lm con tr xa lnh cha m
mnh hn. Hy lun khen con mnh khi
chng lm tt, v ch nn ng gp cm
nhn ca mnh xy dng tng ca
cc con thay v la mng khi thy chng
sai phm.

Hy lun th hin tnh cm ca

cha m bng li ni, v chnh
l nhng cu ni ng vin khch
l tinh thn con tr mnh dn
pht huy ht nhng nng khiu
ca mnh.

Ph huynh phi tm hiu tt c nhng s

thch xung quanh con mnh. Con mnh
thch c sch th loi g? Nghe nhc
ca nhm nhc no? Mn n yu thch
ca con l g? Bn thn ca con mnh l
ai? Tn chng l g? y l nhng cu
hi tng chng nh rt d, nhng
khng phi ph huynh no cng c th
tr li c!

Vy th, ngay by gi, cha m nn hi con

mnh tt c nhng s thch xung quanh
chng, th hin s quan tm ca mnh
vi chng v c th ghi li nhng iu y
c th nh lu hn.
Hy trao i v tho thun nh bn b trong
mi hot ng sinh hot nh tho thun thi
gian chi games, thi gian hc hnh v
chi a cng bn, tr c thi gian
thc hin ht nhng iu m tr mong
mun.

Ngoi ra, nhng cuc vui chi d ngoi

gia cc thnh vin trong gia nh cng
khng th thiu trong nhng dp l. V
gng kt hn, cha m nn k chuyn ca
chnh mnh trao i cm xc nh bn b
vi chng, mi quan h s dn gn gi v
khn kht hn xa, v cha m s d dng
bit c con mnh ang ngh g v mun
lm g.

 hiu con mnh hn na, cha

m nn nhn vn t nhiu gc
nhn khc nhau hiu c l
do ti sao con mnh li c nhng
biu hin v hnh ng khng
nh bn ngh.

Ngay c bn thn cha m, cng phi xem li

chnh bn thn mnh lm gng c cho
con ci mnh noi theo hay cha? Hay cha m ch
bit la mng khi con mnh lm sai? Cch nhn v
hiu v th gii ca cha m cha hn l ng.
Trong gia nh, i lc bn ngh bn hiu tt
c, nhng thc cht ch l ci nhn ca ring
cha m m thi. Nhng ri cha m lun bo th
quan im ca mnh l ng, v dn to ra
khong cch vi con mnh.

. Hy l bn ca con, hy nhn vn vi gc

nhn ca con cha m c th lng nghe tht

su sc nhng mong mun t trong y lng
tr. Hy tr t do pht trin v ng lun
nhc n nhng sai lm ca con. Hy lun
ng h con tr t tin bc vo i v lun
th hin tnh cm v s cm thng tr nhn
ra rng nh ni l lun m p v cho n tr
quay v.

Thay v cc bc ph huynh lun

hi v trch mng khi cc con lm
sai, cc ph huynh hy hi mnh
phi lm g con mnh tt hn.

Phng php duy nht chnh l cha m phi lun bn

cnh, chia s v hp tc vi con xy dng iu m
chnh con tr mong mun. Hy truyn li ht nhng vn
qu ca cha m cho con, con c vn kin thc to
nn nhng hnh vi tch cc nh trong cuc sng nh
sc khe tt, suy ngh chnh chn v thnh cng trong
vic hc tp.

Hy nhn vo nhng iu tt ca con,

dnh nhiu thi gian lng nghe, tm s
hng con mnh i theo ng
hng. Hy l kho kinh nghim qu
bu v cuc sng, hy l im da
vng chc khi con ng. y l mt qu
trnh di v rt kh, cha m phi tht
kin nhn con mnh ng vp phi
nhng iu ng tic sau ny.

NHNG iU CHA M NN
TRNH

Sai lm cha m hay mc khi dy

con tui teen

Ct gim mi khon chi tiu ca

tr VTN

Mng tr bng li l thiu kim

ch, khng nh tr l "h
hng", "khng ra g"...

Bu riu tr VTN trc mt

ngi khc

Cm on nhng th b m
cho l xu

nh con

NHNG HNH VI CN THAY

I GIP V THNH NIN
(Nhn t cc gic khc nhau)

GIA NH

NH TRNG

X HI

V THNH NIN

NN HAY KHNG NN C CC
HNH VI
Bu riu tr VTN trc mt
ngi khc ?
Cm on nhng th b m cho
l xu ?
Mng VTN bng li l thiu kim
ch, khng nh tr l "h
hng", "khng ra g"... ?

CHA M S LAM G KHI TR

VTN:

1) M Game online.
2) Yu sm.
3) Khng cn ham mun hc tp.
4) Con li vic nh.
5) Tham gia vo cc hot ng mang
tnh Bo lc hc ng

Xin cam n
qu ch
quan tm

nng lm
cha m

Nhng iu cn trnh trong

giao tip
1. Cn nhn v ln ging dy d
2. Xen ngang
3. Ph phn
4. Tp trung vo qu kh
5. C gng kim sot con ci bng cch s
dng ti li ca n

Nhng iu cn trnh trong

giao tip
6. Dng cch ma mai
7. Ch cho con cch gii quyt vn
8. Lm con b mt
9. Do dm
10. Ni di
11. Ph nhn cm ngh ca con
.

V d : Nhng iu cn trnh
trong giao tip
Quy, gn cho mt ai : ng c ging
nh a tr th
Xt on c nhn: Con tht li nhc.
Ch nho, chm chc: cm n v chng
c g c
S nhc: Con tht l vng v, ti sao con
khng nhn xem con ang lm ci g .

V d : Nhng iu cn trnh
trong giao tip
Mnh lnh: M/B phi ni bao nhiu ln
cho con v vn ny h?
e do: Nu nh con khng lm theo li
b/m, con s phi hi hn y
Ln lp: Mt khi m/b nhc con ln
th nht, b/m s tip tc nhc li

Tng cng giao tip

c hiu qu vi con ci
Biu l tnh cm
Ngn ng c ch
Li ni

Tng cng giao tip

c hiu qu vi con ci

"B/m mun nghe con k v iu ."

"Hy k v iu i con.
"Th a? B/m ang nghe y."
"B/m hiu ri.
"Con ngh g v ..."

Tng cng giao tip

c hiu qu vi con ci
"Con c mun ni v iu
khng?"
"C iu g khc con mun ni
khng?"
", tht l th v."
"Th , hay nh!"
"Con gii thch thm c khng?"