Professional Documents
Culture Documents
câu hỏi ôn tập VLH
câu hỏi ôn tập VLH
s sp xp l 8 .
mt th tch 68% co 2 loi l hng: + loi 4 mt: co kch thc 0.291 dng t nm trn cnh
ni im gia cc cnh i din ca cc mt bn.
+ loi 8 mt: co kch thc 0.154 dng t nm tm cc mt bn v gia cc cnh
a.
Mng A2 co nhiu l hng nhng kch thc cc l hng nh
Cc kim loi in hnh Fe ; crom ; molipden ; vonfram
Lp phng tm mt A1: khc vi mng A2, thay v nguyn t nm tm khi th nm tm
cc mt bn. nv= 8 nh.1/8+ 6 mt. 1/2= 4 nguyn t dng t =
s sp xp l 12. Mt th
tch 74%
co 2 loi l hng: + loi 4 mt: co kch thc 0.225 dng t nm ng cho khi tnh t nh
+ loi 8 mt: co kch thc 0.414 dng t nm trung tm khi v gia cc cnh
Mng A1 co t l hng hn nhng kch thc ln hn. Chnh iu ny l yu t quyt
nh cho s ha tan di dng xen k.
Cc kim loi in hnh: Fe ; niken ; ng ; nhm ; ch ; bc ; vng;
Lp phng din tm A3: c s l khi lng tr lc gic, cc nguyn t nm trn 12 nh, tm
ca 2 mt y v tm ca 3 khi lng tr tam gic. nv = 12. 1/6 + 2. +3 = 6 nguyn t
Chiu cao c ca ph thuc vo cnh a ca lc gic y m lun bng
thc t
V d gi austenit qu ngui st A1
T700oC,T nh25oC to thnh Peclit(tm)
T650 oC,T75 oC to thnh Xoocbit ti
Cu 4: Trnh by hiu bit v s hnh thnh ht? Cc phng php to ht nh khi uc v ng
dng trong thc t? Cho v d?
Tr li:
1, S hnh thnh ht:
Tin trnh kt tinh: t mi mm to nn mt ht, cc ht pht trin trc to hn, pht trin sau
nh hn kch thc ht chnh lch t do cc mm nh hng ngu nhin ht khng ng
hng vng bin ht vi mng tinh th b x lch.
Hnh dng ht: ph thuc vo phng thc lam ngui:
+ Ngui u theo mi phng ht co dng a cnh hoc cu.
+ Ngui nhanh theo 2 phng (tc 1 mt) ht co dng tm, l, phin nh grafit trong gang
xm.
+ Ngui nhanh theo mt phng no o, ht co dng a, ct hoc hnh tr.
2, Cc phng php to ht nh khi uc:
Ht nh c tnh cao hn tm cch to ht nh.
tng tc ngui: khi tng tc qu ngui T o , tc sinh mm n v tc pht trin di
ca mm v u tng.
Bin tnh:
To mm ngoi lai: 2 loi:
Kim loi co cng kiu mng hoc gn ging nhau: FeSi, FeSiCa(gang), Ti ( thp).
Cho cht to oxit, nitric: Al2O3, AlN khi uc thp
Hp th: Na cho Silumin (AlSi)
Cu hoa grafit: Mg, Ce, h
Tc ng vt l:
Rung, siu m b gy tinh th ht nh.
uc ly tm ht nh.
Tim thm v d t thc t
Cu 5:Trnh by cu to tinh th ca thi uc? cc khuyt t t khi uc, nguyn nhn v cc khc
phc? Cho v d?
TL: c im t chc kim loi ca thi uc:
Thi uc co 3 lp
1) Lp v :
Gm nhng ht ng trc kch thc nh. Lp v tip xuc vi thnh khun ngui nn to
nhit nhanh, T ln. Mt khc co iu kin to mm k sinh. Kt qu l to thnh cc ht nh
ng trc.
2) Lp 2 :
Gm nhng ht tinh th di, xp song song nhau gi l lp tinh th hnh tr. V khun
nong li co o kim loi nong nn tc ngui chm hn, Nh hn. Phng to nhit vung
goc vi thnh khun. Tinh th pht trin theo phng vung goc vi thnh khun to thnh dng
tr di vung goc thnh khun.
3)Lpli :
Gm nhng ht ng trc, ht ln. Lc ny ton b khun nng. Phn kim loi cn li
to nhit hu nh theo cc phng l nh nhau.Kim loi lng ngui u v chm. T rt
nh,ht ln.
Tuy nhin, cu to ht ca 3 lp c s khc nhau nht nh gia kim loi nguyn cht v hp
kim
Cc khuyt tt khi uc: xy ra r, nt, nhot
Nguyn nhn:
Nt do xm thc hydr theo hng ng sut
vic qun l nhit kim loi hoc khng thit b o qun l nhit trc khi rot.
Cch khc phc :
Nu vt nt, r nh co th hn , p keo.
Khc phc khuyt tt cho khun uc
Khun trc khi uc phi t cho tht k gim ti a lng kh Hydro cn sot li trong thnh
khun
Trit p dng nguyn tc bnh thng nhau y sch khng kh trong lng khun
Tim thm v d t thc t
Cu 6:cc giai on chuyn bin khi nung nong kim loi qua bin dng do?cho v d?(trang
43 ti liu VLKT)
Tr li:co 2 giai on chnh:
1.Giai on hi phc: nhit thp(<0.10.2T).
Tc dng:gim sai lch mng,gim mt lch v ng sut bn trongtrong khi o t chc t vi
cha thay i,gim in tr chut t,c tnh cha thay i.
2.Kt tinh li:
a.kt tinh li ln 1:
- bn cht kt tinh li:l qu trnh hnh thnh cc ht mi khng co sai lch do bin dng do gy
ra theo 2 c ch ny mm v pht trin mm.
+To mm: nhng vng b x lch mnh nht,bin dng do cng mnh th cng nhiu mm.
+S pht trin mm tip theo l qu trnh t nhin
Sau khi kt tinh li: do tng ln, bn, cng gim i t ngt.
Nhit kt tinh:T=aTc(k),>4050%,thi gian gi nhit l 1h, bin dng cng ln,thi gian
nhit cng di,h s a cng nh.
Vd:Fe(Tc=1539C)-450C;Cu(Tc=1083C)-270C,
T chc t vi v ht:ht mi a cnh,ng trc ht ph thuc
+mc bin dng:bin dng nho 28% ht to thnh rt ln gi l bin dng ti hn(thng
phi trnh)
+Nhit :cng caoht cng to.
Cu 7: Bin dng nong (khi nim, cc qu trnh xy ra, c im)? Cho v d minh ha?
Khi nim:
Bin dng nong l bin dng do nhit cao hn nhit kt tinh li ca no.
Cc qu trnh xy ra:
Hai qu trnh i lp nhau xy ra ng thi:
- Bin dng do lm x lch mng to nn hoa bn,bin cng,
- Kt tinh li lm mt x lch mng gy ra thi bn,gim cng.
Nu hiu ng thi bn > hoa bn hoc kt thuc bin dng nhit dn ti mm
Ngc li : kt tinh li tip theo bng cch vi vo ct hay vi bt.
Cc c im
u im:
Kim li xp cht, do cao hn, t khi b nt, nng sut cao, gia cng c cc phi ln, tit kim
nng lng.
Nhc im:
Kho ng u,t chc v c tnh, km chnh xc hnh dng, knh thc, oxy hoa,...
Cht lng b mt khng cao: vy oxyt, thot cacbon.
V d minh ha:
To phi ch to trc khy u bng dp nong th tt hn ct t thi thp nguyn.
Tim thm v d t thc t
Cu 8: Trnh by cc c tnh ca dung dich rn. So snh dd rn xen k v rn thay th.
Cc c tnh ca dung dch rn: V mt cu truc dung dch rn ca hp kim co kiu mng tinh
th vn l kiu mng ca kim loi dung mi. c tnh c bn ny quyt nh cc c trng c l
hoa tnh ca dung dch rn, v c bn vn gi c cc tnh cht c bn ca kim loi ch hay
nn. Nh vy dung dch rn trong hp kim co cc c tnh c th nh sau:
Lin kt vn l lin kt kim loi, do vy dung dch rn vn gi c tnh do ging nh kim loi
nguyn cht
Thnh phn ho hc thay i theo phm vi nht nh m khng lm thay i kiu mng.
Tnh cht bin i nhiu: do, dai, h s nhit in tr gim, in tr bn, cng
tng ln.
Do cc c tnh trn nn dung dch rn l c s ca hp kim kt cu dng trong c kh. Trong
hp kim ny pha c bn l dung dch rn, no chim xp x n 90% co trng hp n 100%.
Dung dch rn thay th
cc dung dch rn thay th, cc nguyn t ca cht tan thng thng c phn b thng k
trong mng dung mi. Mng khng gian xung quanh nguyn t cht tan xut hin nhng sai lch
cc b. Nhng sai lch ny dn ti s thay i tnh cht v s thay i thng s mng trung bnh.
S hnh thnh cc dung dch rn lun lun km theo vic tng in tr v gim h s nhit in
tr. Cc kim loi dng dung dch rn thng km do, lun lun cng hn v bn hn so vi
cc kim loi nguyn cht.
Dung dch rn xen k
Trong kim loi, cc dung dch rn loi ny xut hin khi hp kim hoa cc kim loi chuyn tip
bng cc kim co bn knh nguyn t nh nh H, N, C, B. Nhng x lch mng xut hin khi
to thnh dung dch rn xen k vt qu nhng x lch mng khi to thnh dung dch rn thay
th, do vy cc tnh cht cng thay i mnh hn. Theo mc tng nng ca nguyn t ha
tan trong dung dch rn m in tr, lc khng t, cng v bn tng, nhng do v
dai gim i r rt.
Cu 9: Quan h gia dng gin pha v tnh cht ca hp kim? Cho v d minh ha?
Tr li:
Quan h gia dng gin pha v tnh cht ca hp kim
-Hp kim co t chc 1 pha th tnh cht ca hp kim l tnh cht ca pha o
-Hp kim co t chc bao gm hn hp ca nhiu pha th tnh cht ca hp kim l s tng hp
hay kt hp tnh cht ca cc pha thnh phn ( khng phi l cng n thun) gm cc trng
hp:
+hp kim l dung dch rn + cc pha trung gian
+quan h tnh cht- nng thng thng xc nh bng thc nghim
Quan h tuyn tnh ch ung khi cng c ht v pha phn b u n
Quan h phi tuyn : trong trng hp ht nh i hoc to ln, tnh cht t c s thay i
ty
theo tng trng hp : ht nh i th dai tng = bn
V d: xt hp kim ca St v Carbon gm co t chc 1 pha (Ferit, Austenit, Xementit) v t
chc 2 pha ( Peclit, Ledeburit) tnh cht ca hp kim St v Carbon chnh l bao gm cc t
chc 1 pha v 2 pha ca no ng vi mi pha th no co 1 trng thi nht nh
Cn b sung v ni dung
Cu 10: Cc t m t pha co trong gin trng thi Fe-C
Co 3 t chc m t pha co trong gin :Ferit ,Austenit,Xementit.
Ferit: k hi u(Fe ):l pha tn ti nhi t thng,do cha cacbon khng ng k nn c tnh
ca Ferit chnh l ca st nguyn cht: do, dai mm v km bn. T chc t vi ca Ferit trnh
by hnh sau co dng ht sng, a cnh.
Austenit: K hiu l ,no ch tn ti nhit cao hn 727oC, austenit co vai tr quyt nh
trong bin dng nong v nhit luyn.Vi tnh do cao v rt mm nhit cao nn bin dng
nong thp bao gi cng c thc hin trng thi austenit ng nht ( thng trn di
1000oC). V th co th tin hnh bin dng nong mi hp kim Fe-C vi C<2,14% d nhit
thng th hin cng v tnh dn kh cao. T chc t vi ca austenit co cc ht sng, co th
vi mu m nht .
Xementit: K hiu bng Xe cng thc Fe3C v thnh phn 6,67%C. Xementit l cng v gin,
cng vi ferit no to nn cc t chc khc nhau ca hp kim Fe-C. Ngi ta phn bit bn loi
xemetit:
_ Nhng thng s ny nh hng n s thay i t chc t vi, bn, cng, do, dai,
cng vnh,bin dng ca kim loi.
_ V d: Nhit ti cng cao th cng kim loi cng cao.
(thp C45 ti t =740 C -21.8HRC t =900 C -25HRC).
Tim thm v d t thc t
Cu 14: Chuyn bin ca Austenit khi lm ngui nhanh - chuyn bin Mactenxit (khi ti)?
Tr li:
Khi lm ngui nhanh chuyn bin t Fe sang Fe, m khng co s khuych tn cacbon. L
chuyn bin t Austenit thnh Mactenxit.
Xy ra nhit 250oCtr xung.
Tc ngui nh nht chuyn bin ny xy ra gi l tc ti hn Vth (tc ngui ti hn).
B sung ni dung
Cu 15:Trnh by bn cht v cu truc ca mactenxit?
Tr li:
Bn cht v cu truc ca mactenxit:
A - nh ngha :
Mactenxit l dung dch rn xen k qu bo ha ca cacbon trong Fe co nng cacbon bng
nng ca austenit ban u.
Khi lm ngui rt nhanh cacbon trong austenit khng kp khuch tn to thnh xmentit. Luc
t nhit tng i thp ch co s chuyn mng t Fe sang Fe. Lng cacbon trong hai
t chc ny bng nhau.
B Cu truc ca mactenxit :
- Mactenxit co kiu mng chnh phng tm khi vi hai thong s mng l a v c. T s c/a gi
l chnh phng. Thng thng t s
c/a = 1,001 1,06.
Mactenxit co dng hnh kim, mt u nhn, cc kim ny to vi nhau goc 1200 hay 600 .
Cc nguyn t cacbon chui vo cc l hng trong mng ca Fe .
C Cc tnh cht ca mactenxit :
Do hm lng cacbon qu bo ha nn gy ra x lch mng ln, do vy cng cao v tnh
chng mi mn ln. Hm lng cacbon cng ln cng cng cao
Mactenxit co tnh dn cao ph thuc vo kch thc ht ca no v ng sut bn trong. Ht cng
nh, ng sut cng thp tnh dn cng thp.
Cu 16:Ram l g? trnh by chuyn bin khi nung nng thp ti (khi ram)?
Tr li:
- Ram l phng php nhit luyn nung nng thp ti c t chc Mactenxit qu bo ha v
stenit d chuyn thnh cc t chc n nh hn ph hp vi yu cu t ra.
- Chuyn bin khi ram: Ni chung cc nguyn t hp kim ho tan trong mactenxit u cn tr s
phn ha ca cc pha ny khi ram hay ni c th l lm tng cc nhi t chuyn bin khi ram.
Nh v y dn n cc hi u ng nh sau:
+ Nng cao tinh chu nhi t cao, tinh bn nng, tinh cng nng.
+ Do khuych tn kh khn cacbit to thnh rt phn tn v nh min, lm tng tinh cng v tinh
chng mi mn, c goi l ho cng phn tn. S tng cng khi ram thp hp kim nhi t
thich hp lm cho austenit d -> mactenxit v cacbit tit ra dng phn tn, nh min c goi
l cng th hai.
+ Cng ram hay lm vi c m t nhi t , thp hp kim bao gi cng c cng, bn cao
hn. iu ny cung c nghia cng t cng bn nh nhau, phi ram thp hp kim
nhi t bao hn nn kh b c ng sut bn trong nhiu hn v th thp c th m bo
dai tt.
Tim thm v d t thc t
Cu 17: Trnh by cc phng php ram thp cacbon? ng dng trong thc t? Cho v d c
th?
Ram l mt phng php nhit luyn cc kim loi v hp kim gm nung nng chi tit ti n
nhit thp hn nhit ti hn (Ac1), sau gi nhit mt thi gian cn thit mactenxit
v austenit d phn ho thnh cc t chc thich hp ri lm ngui.
Ram c phn thnh 3 loi: Ram thp, Ram trung bnh v Ram cao.
Ram thp l phng php nhit luyn gm nung nng thp ti trong khong 150 n 250
C t chc t c l mactenxit ram. Khi Ram thp hu nh cng khng thay i (c thay
i th rt it: t 1-3 HRC).ng dng: p dng cho cac loi dao ct,dao dp chi tit sau khi thm
cacbon.
Ram trung bnh l phng php nung nong thp ti trong khong 300-450 C, t chc t
c l trustit ram. Khi ram trung bnh cng ca thp ti tuy co gim nhng vn cn kh cao,
khong 40-45 HRC, ng sut bn trong gim mnh, gii hn n hi t c gi tr cao nht,
do, dai tng ln.ng dng: p dng cho cc chi tit nh l xo,nhp khun rn,khun dp
nong,cn cng tng i cao v n hi tt
Ram cao l phng php nung nng thp ti trong khong 500-650 C, t chc t c l
xoocbit ram. Khi ram cao cng ca thp ti gim mnh, t khong 15-25 HRC, ng sut
trong b kh b, bn gim i cn do, dai tng ln mnh
ng dung: p dng cho cc chi tit chu ti trong ng v tinh ln nh thanh truyn,bnh rng
trc
Ram mu v t ram
-khi nung nong nhit thp 200-300 C , trn b mt thp xut hin lp oxit mng co mu
c trng:
+Mu vng: 220-240 C
+Mu nu: 255-265 C
+Mu tm: 285-295 C
+Mu xanh:310-330 C
nh hng ca thi gian ram: thi gian gi nhit cng nh hng ti chuyn bin khi ram v co
tc dng nh tng nhit
V d c th: ram bua ch ram thp
Cu 18: Trnh by nh ngha,mc ch, phng php ti thp? ng dng trong thc t, cho v
d?
Tr li: Ti thp l nguyn cng nhit luyn rt thng dng gm nung nong thp ln nhit
xc nh, gi nhit o mt thi gian cn thit v lm ngui nhanh trong mi trng thch
hp.
- Mc ch: Nhm nhn c cng v mi mn cao ca thp.
%C < 0.35%-<= HRC50
%C = 0.40% n 0.65 % - HRC52 n 58
Nhm nng cao bn v sc chu ti ca chi tit my, p dng cho thp co
%C=0.15-0.65: _ ti + ram trung bnh thp n hi (0.55-0.65)%C
_ti + ram cao, thp co c tnh tng howpcj cao nht ( thp 0.3-0.5)%C
- Cc phng php ti:
Phn loi: theo nhit : ti hon ton va ti khng hon ton.
theo phm vi:ti th tch v ti b mt.
theo phng thc v theo mi trng lm ngui, ta co:
1.Ti trong mt mi trng:
Yu cu i vi mi trng:
- Lm ngui nhanh thp t t chc M, khng lm thp b nt hay bin dng.
- R, sn, an ton v bo v mi trng.
Lm ngui nhanh thp trong khong gamma km n nh nht 500-6000C gamma khng kp
phn hoa thnh hn hp F-X.
Lm ngui chm thp ngoi khong nhit trn v o gamma qu ngui co tnh n nh cao
khng s chuyn bin thnh hn hp F- X co cng thp.c bit trong khong chuyn bin
M (300 200oC), ngui chm s lm gim ng sut pha do o t b nt v t cong vnh.Nc l
mi trng ti mnh, an ton, r, d kim nn rt thng dng nhng cng rt d gy ra nt, bin
dng, khng gy chy hay bc mi kho chu, khi nhit nc b ti >400C tc ngui gim,
khi To nc = 50oC, tc ngui thp chm hn c trong du m khng lm gim kh nng b
bin dng v nt (do khng lm gim tc ngui nhit thp) phi lu trnh: bng cch
cp nc lnh mi vo v thi lp nc nong b mt i.
Nc (lnh) l mi trng ti cho thp cacbon (l loi co Vth ln, 400 800oC/s), song khng
thch hp cho chi tit co hnh dng phc tp. Nc c ha tan 10% cc mui (NaCl hoc
NaCO3) hay (NaOH): ngui rt nhanh nhit cao song khng tng kh nng gy nt (v hu
nh khng tng tc ngui nhit thp) so vi nc, c dng ti thp dng c cacbon
(cn cng cao).
Du: lm ngui chm thp c 2 khong nhit do o t gy bin dng, nt nhng kh nng
ti cng li km.Du nong, 60 80oC co kh nng ti tt hn v co long (linh ng) tt
khng bm nhiu vo b mt thp sau khi ti. Nhc im d bc chy, phi co h thng xon co
nc lu thng lm ngui du, bc mi gy nhim hi sc khe.
Ti trong mt mi trng rt ph bin do d p dng c kh hoa t ng hoa, gim nh iu
kin lao ng nng nhc.
2. Ti trong 2 mi trng:
Tn dng c u im ca c nc ln du: nc, nc pha mui, xut qua du( hay khng
kh) cho n khi ngui hn. Nh vy va m bo cng cho thp va t gy bin dng, nt.
Nhc im: kho, i hi kinh nghim, kho c kh hoa ch p dng cho ti n chic thp C
cao.
10
3. Ti phn cp:
u im: khc phc c kho khn v xc nh thi im chuyn mi trng. t cng cao
song co ng sut bn trong nh, bin dng thp nht thm ch co th sa, nn sau khi gi ng
nhit khi thp trng thi gamma qu ngui vn cn do.
Nhc im: nng sut thp ch p dng cho thp co Vth nh v vi tit din nh nh mi
khoan, dao phay
4. Ti ng nhit:
Khc vi ti phn cp ch gi ng nhit lu hn cng trong mi trng lng.
F X nh mn co cng tng i cao do dai tt, ty theo nhit gi ng nhit s
c cc t chc khc nhau. Khng phi ram.Co mi u nhc im ca ti phn cp nhng
cng thp hn dai cao hn nng sut thp.
5. Gia cng lnh:
Ap dng cho thp dng c hp kim %C cao v c hp kim hoa.
6. Ti t ram:
L cch ti vi lm ngui khng trit nhm li dng nhit ca li hay cc phn khc truyn
n nung nong tc ram ngay phn va c ti: c, chm, ti cm ng bng my, trc di
Hi di.
Cu 19: Trnh by nh ngha, mc ch v cc phng php ti thp? ng dng trong thc t,
cho v d?
Tr li:
* nh ngha: l phng php nung thp ln cao qu nhit ti hn A1 t c pha ,gi nhit
ri lm ngui nhanh to thnh Mactenxit hay cc t chc khng n nh khc vi cng cao.
*Mc ch:
-Ti lm tng bn, tng kh nng chu ti ca chi tit. p dng cho mi
loi thp co %C = 0,15 0,65
-Lm tng cng: tng kh nng chng mi mn ca chi tit. p dng
cho thp co %C khc nhau.
*Cc phng php ti thp :
+Ti trong mt mi trng:l phng php sau khi nung n nhit ti v lm ngui trong
mt mi trng
-Cc mi trng ngui nh: dung dch, nc, nc vi du, du nht, khng kh.
-Nguyn tc: Vngui (mi trng ngui)=Vth +(30-50)oC.
-u: n gin, d thc hin.
-khuyt: do ngui nhanh trong vng chuyn bin Mactenxit, ng sut sinh
ra ln tng nguy c ph hy.
-p dng cho cc chi tit co hnh dng n gin lm bng thp hp kim v thp cacbon co
%C thp v trung bnh
+Ti trong mt hai trng
-Mi trng 1 co Vng>Vth v mi trng 2 co Vng cng chm cng tt
-u tin cho ngui mi trng 1, ti gn nhit chuyn bin M th chuyn
sang mi trng (2) ngui ti nhit thng.
-u: khc phc c nhc im ca phng php ti trong mt mi
11
12
13
14
15
16
Cu 24: Trnh by hiu bit v c nhi t luy n thp? Cc phng php c nhi t luy n v ng
dng trong thc t, cho v d?
Tr li:
a/ Bn cht:
C nhit luyn l qu trnh tin hnh hai c ch hoa bn cng mt luc: bin dng
do Austenit ri ti ngay tip theo trong mt qu trnh cng ngh duy nht. Kt qu l c
Mactenxit nh mn vi x lch mng cao, nh o t c s kt hp rt cao gia bn,
do v dai m cha co phng php hoa bn no snh kp. Sau c nhit luyn, thp c ram
thp 100-200oC.
So vi nhit luyn ti + ram thp, c nhit luyn cho bn cao hn 200-500 N/mm2
(khong 10-20%) cn do,dai -50-100%(tc gp ri - i).
Theo nhit tin hnh bin dng do v ti chia ra loi nhit cao v thp.
b/ C nhit luyn nhit cao:
Bin dng do thp nhit cao hn AC3 ri ti ngay tip theo cho s kt
tinh li Austenit khng kp xy ra tuy khng trnh c hon ton.
* c im:
Co th p dng cho mi thp k c thp Cacbon.
17
18
19
20
+ thnh phn hoa hc: hm lng cacbon C 0.22%, v cc thnh phn nguyn t hoa hoc
khc.
_Phn loi:
+ Theo thnh phn hoa hc v bn co 2 loi: Cacbon thng dng v thp hp kim thp
bn cao.
+ Theo cng dng: thp cng dng chung , thp cng dng ring..
_ Cc nhom thp nh:
+ nhom thp thng dng: bn binh thng, r, a dng cc bn thnh phn cn nong (ng,
thanh, tm, si, dy.).
Vi du: Thp CT38
Thnh phn hoa hc: %C 0.14-0.22, %Si 0.12-0.30, %Mn 0.4-0.65, %P 0.04, %S
0.045. c dung ph bin, dng cho cc kt cu khng i hi bn cao, co tinh hn tt.
Nh dng trong cc x ngang, ng, tm che,ct
Thp CT51
Thnh phn hoa hc: %C 0.28 - 0.37, %Si 0.15 - 0.35, %Mn 0.50 - 0.80, %P 0.04, %S 0.045.
Dng trong kt cu chiu lc cao,nhng tnh hn km.
Dng lm li cy, dng c gia cng g bng tay, bnh lng
Thp dng trong ng tu :theo tiu chun ca Nga : Thp CT4, CT5
+ nhom thp hp kim thp bn cao.Co bn cao,nhng tinh hn km, d b ph hy gin
nhit thp.
Vi d: Theo TCVN co nh: 14Mn, 09Mn2..
Theo tiu chun JIS ca nht nh: SPA-H (dng tm cng nong) , SPA-C (tm can
ngui)..
Thng c dng trong lm ng ng, cu.
+ Thp lm ct btng co kh nng chu ko,un v ti trng ng cho cu kin.
V d: Theo TCVN co 4 cp: C I, C II, C III, C IV.
C I thp trn trn nh: CT38, cp C II thp co t nh: CT51, cp C III , C IV nh
35MnSi, 18Mn2Si..
+ Cc loi thp khc:
V d nh: y thp, ng ray xe la
Di qu....
Cu 28: Trn bn v ch to ca m t chi tit tn lp ghi k hi u v t li u: CT38. Trnh by hiu
bit ca mnh v loi v t li u ny v cho bit k hi u tng ng cho v t li u ny ca cc
quc gia: Nga; Trung Quc; M; Nh t v c.
Tr li:
Tiu chun VN (1765-1975) thp cabon thng loi A l loi thp ch qui dnh c tnh k hiu
CT con s i km ch bn gii hn: CT38 co bn ti thiu 380N/mm2.
bn ln nht : 490N/mm2 ; C%=0.14-0.22 ; Mn%=0.3=0.65 ; S%<= 0.05 ; P%<= 0.04;
Thng dng dng cn mng (tm, cy, thanh, thp hnh) ch yu trong xy dng.
TCVN:CT38
TC Nga:CT3
Cha ni dung...
21
22
Cha ni dung...
Tim thm v d t thc t
Cu 32: Trn bn v ch to ca m t chi tit trc h p s ghi k hi u v t li u: 12CrNi3A. Trnh
by hiu bit ca mnh v loi v t li u ny v cho bit k hi u tng ng cho v t li u ny
ca cc quc gia: Nga; Trung Quc; M; Nh t v c.
Tr li:
Thp thm Cacbon
Thnh phn hoa hc: Cacbon: 0,09 ~ 0,16; Crom: 0,6 ~ 0,9; Niken: 2,75 ~ 3,15 Mangan : 0,3 ~
0,6
K hiu tng ng
AISI
Php
Italia
(AFNOR)
(UNI)
304
Z 6 CN 18- X 5 CrNi 18
09
10
Cha ni dung...
Tim thm v d t thc t
23
Tr li: +.Thp 40cr l thp hp kim hoa tt c s dng rt ph bin, dung ch to cc chi
tit chu ti trng tnh v va p tng i cao m b mt co th b mi mn nh trc,bnh
rng. co c tnh cao nht,thp phi qua nhit luyn hoa tt(ti +ram cao).
+nhit ti:830-850
+nhit ram:250-350
+ cng :48-53HRC
+.V thnh phn hoa hc ca thp 40cr l: %C:0.36-0.44; %Cr:0.80-1.10; %Mn:<0.8; %Si:<0.4;
%Ni:0.3
+.Bng cc mc thp :
Tn thp TCVN OCT JIS
GB
DIN
UNS(m) AFNOR(php) BS
Thp
40Cr
40X
SCr440 40Cr
42C4
G51400
42C4
530A40
40Cr
Cha ni dung...
Tim thm v d t thc t
24
25
Cu 36: Thp dng c l g? Nhng yu cu chung v phn loi? Trnh by m t vi nhom thp
dng c v cho v d v ng dng ca no trong thc t?
Tr li: Thp dng c l loi thp dng ch to cc loi dng c ct gt, dng c bin dng v
dng c o
Yu cu
Tnh cht c bn ca dng c l tc ng lc vo phi nn thp dng c co yu cu c bn l co
cng cao, tnh chng mi mn cao.
cng cao phi m bo cao hn hn cng ca phi. Tu tng loi phi, sn phm m co
yu cu khc nhau v cng ti thiu.
Tnh chng mi mn cao m bo dng c c lm vic lu di, gia cng khi lng cng
vic ln m khng b h hng, hoc lm mt cp chnh xc.
dai va p l yu t quan tm th yu: Nhm m bo cho dng c trnh b gy v khi lm
vic.
Tnh chu nhit: Do cc dng c lm vic vi ma st ln, sinh nhiu nhit trong qu trnh lm
vic
Phn loi: chia lm 3 nhom ln
Dng c ct(dao)
Dng c bin dng
Dng c o
Thp lm dng c ct:
cng cao: cao HRC 60
Chu mi st, co tnh chng mi mn cao.
Chu nhit cao.
ng dng trong thc t: dao tin, dao phay, khun dp,trc cn, thc cp, palme, dng.
Tim thm v d t thc t
Cu 37: Trn bn v ch to ca m t chi tit dao ti n ghi k hi u v t li u: 80W18Cr4V (P18;
T1; SKH2). Trnh by hiu bit ca mnh v loi v t li u ny v cho bit k hi u tng ng
cho v t li u ny ca cc quc gia: Nga; Trung Quc; M; Nh t v c.
Gii
Hiu bit v vt liu
Vt liu ny thuc nhom thp gio co nng sut ct bnh thng: tnh cng nong n 615-620 o C
Cng dng:Lm cc dng c ct
Thnh
phn
cc
nguyn
T,
%
Mc thp
C
Cr
W
V
Mo
Co
80W18Cr4V
0.8
4
18
1
K hiu tng ng
Nga
M
Nht
P18
T1
SKH2
26
c
Trung Quc
Cha ni dung...
Tim thm v d t thc t
Cu 38: iu kin lm vic v yu cu ca thp dng c ol
Cc loi dng c o s dng trong c kh :panme,thc kp,thc o di , goc d b
mn ,b bin dng , lm sai lch kt qu o. m bo chnh xc cc dng c o phi t
yu cu :
cng v tnh chng mi mn cao : cng HBC yu cu t 63 n 65
n nh kch thc : trong sut i lm vic ,nh 2 ch tiu:
+ h gin n v nhit nh.
+ s n nh ca t chc t thi gian di.
nhn bong b mt cao:cp 14 khi mi v t b bin dng khi nhit luyn . cng v tnh
chng mi mn cao nh dao ct song khng yu cu tnh cng nong nn khng cn lm bng
thp gio.
Mt v d v thp dng c o c im v ng dng: v d nh mc thp C45 lm thc kp
TCVN OCT GB UNS
AISI/SAE JIS
AFRON DIN BS
C
Cr
Mn
C45
45
45
G10450 1045
S45C X45
C45
27
Si
Thnh phn:
C t 0,1% n 0,4%, Cr l 13% ho tan vo Fe-.
Cr lm tng tnh n nh ca austenit qu ngui trong khng kh cng cho mactenxit
T chc: Ferit + Fe3C
Mc thp: 12Cr3, 20Cr13, 30Cr13, 40Cr13
ng dng: v ng h, c, vt, xoong, ni, ca, mi lp
Thp khng g mt pha ferit
Nu dng 13%C t C i ( <0,08%C) hoc (0,10 0,20)%C, (17 25)%Cr th thp ch co t chc
mt pha F
Mc thp: 08Cr13, 12Cr17, 15Cr25Ti.
ng dng: Cng nghip ho du v cng nghip thc phm
thp khng g mt pha austenit
thnh phn: Co %C>1616 18%, %Ni 6 8%, co t chc .
Bn n mn trong HNO3 v co th chu c H2SO4 ( vi mi nng nhit thng), vi
HCl ( long v nhit thng).
C tnh v tnh cng ngh: do cao ( = 50%), 0.2=250 300Mpa, thp km ferit, co kh
nng hoa bn bin dng mnh.
Cc mc thp thng dng: 12Cr18Ni9, 08Cr18Ni11, 03X18H12, 08Cr18Ni10Ti
Thp khng g hoa bn tit pha
2- Thp bn nong
3- Thp co tnh chng mi mn c bit cao di ti trng v p
ng dng ca thp hp kim c bit: Cc dng c bng inox, khung ca, bn gh, xupap x,
mo xuc cn cu,.
CU 40: Trn bn v ch to ca mt cp lp ghp bulng ai c ghi k hiu vt liu 20Cr13.
Trnh by hiu bit ca mnh v loi vt liu ny v cho bit k hiu tng ng cho vt liu
ny ca cc quc gia: Nga , Trung Quc , M , Nht , c?
* Trnh by s hiu bit v k hiu 20Cr13:
+ 20Cr13 l mc thp khng g co khong 0,20%C v khong 13%Cr.
+ 20Cr13 l thp trc cng tch , kh do,dai, co th chu bin dng ngui
+ Nhit ti : 1000 -:- 1100 C
+ c dng lm cc chi tit nh : trc bm , ng kim , c,vt khng g
* K hiu tng ng i vi cc nc l :
TCVN
NGA
20Cr13
20X13
Cha ni dung...
GB
2X1
JIS
SUS420J1
DIN
X20Cr13
AISI/SAE
420
Cu 41 : Trnh by thnh phn hoa hc, t chc t vi, k hiu v ng dng ca gang xm?
1- T CH T VI:
- Cng nh cc loi gang grafit khc. Gang xm co t chc t vi chia lm hai phn r rt: nn
kim loi v grafit (vi gang xm: t chc t vi = nn kim loi + grafit tm)
* Grafit tm v nn kim loi:
28
Ty thuc vo lng xementit nhiu hay t m phn t chc xementit co khc nhau:
- ferits khi khng co xementit (Fe3 C).
- Ferits + peclit khi co t Fe3 C (khong 0,1-0,6%)
- peclit khi co kh nhiu Fe3 C (0,6-0,8%)
=> phn t chc co cha ferit, ferit + peclit hoc peclit gi l nn kim loi
+Cc loi gang xm:
- Gang xam ferit co t chc t vi l grafit tm phn b trn nn ferit.
Gang xm peclit co t chc t vi gm grafit tm phn b trn nn kim loi Ferit + peclit, lng
Fe3 C ( khong 0,1-0.6 %)
Gang xm peclit co t chc t vi gm grafit tm phn b trn nn kin loi peclit, lng Fe3 C
( khong 0,6-0,8%)
2 -THNH PHN HA HC
+ Cc bon:
- Lng cc bon cng nhiu kh nng grafit hoa cng mnh, nhit chy thp nn d uc, c
tnh km.
- Lng cc bon c khng ch trong khong 2,8-3,5%.
+ Silic:
- Si l nguyn t thuc y s hnh thnh grafit trong gang. Si l nguyn t quang trng sau Fe v
C.
- Hm lng khng ch trong khon 1,3-3%.
+ Mangan:
- L nguyn t cn tr s to thnh grafit.
- Lm tng cng, bn ca gang.
- Hm lng khn ch trong khong 0,5-1,0%.
+ Photpho:
- Lm tng chy long
- Lm tng tnh chng mi mn.
- Lng P c khng ch trong khong t 0,1 -0,2% n 0,5%. Hm lng qu nhiu P gang s
d ging.
+ Lu hunh:
- L nguyn t cn tr s to thnh grafit,
- Lm xu tnh uc gm chy long.
- L nguyn t co hi, c khng ch trong khong 0,06-0,12%.
Ngoi ra cn co mt s nguyn t khc nh Cr, Ni, Mo. Co tc dng ring.
3 K HiU V CNG DNG:
Cc mc co bn thp, 100-150MPa
Gm GX 10-GX15, gang xm ferit dng lm chi tit v, np khng chu lc.
Cc mc co bn trung bnh: 150-250MPa
Gm GX15- GX25, gang xm ferit-peclit, dng lm cc chi tit chu ti nh: v hp gim tc
mt bch.
Cc mc co bn tng i cao: 250-300MPa
29
Gm GX25-GX30, gang xm peclit vi grafit nh mn, dng lm cc chi tiets chu ti trng cao:
bnh rng, bnh , thn my quan trng, xc mng..
- Cc mc co bn cao: > 300MPa
Gm GX30-GX40, gang xm peclit voi grafit rt nh mn
Dng lm cc chi tit chu ti trng cao, chu mi mn: nh bnh rng ch V, trc chnh, v bm
thy lc.
KT LUN:
- Gang xm dng lm cc chi tit chu nn, trnh dng cc chi tit chu ko cao
- Dng lm trt v co tnh bi trn tt.
- Gang xm bin trng
+ Gang co b mt chi tit bin trng, mt s chi tit cn co tnh chng mi mn lp b mt cao
nh bi nghin, trc cn, trc nghin
Gang cu
Thnh phn ha hoc gang cu dao ng
nh sau: 3-3,6% C, 2-3% Si, 0,2-1% Mn,
0,04- 0,08% Mg, it hn 0,015% P, it hn
0,03% S. Gang cu c do dai cao,
c bit sau khi nhit luyn thich hp.
ch to gang cu phi dng gang xm
lng ri bin tnh, do vy v c bn thnh
phn hoa hc ca gang cu ging gang
xm, song co nhng im lu sau:
- Lng cacbon v silic cao bo
m kh nng grafit hoa-(%C + %Si) t
ti 5-6%.
- Khng co hoc co khng ng k
30
Gang do
Gang do c t gang trng nn
thnh phn hoa hc ca no v c
bn ging vi gang trng. y l
yu cu rt khc khe v phi bo
m phi trc khi em co t
chc hon ton (100%) l gang
trng, tuyt i khng co Grafit, v
nu co Grafit (d rt t ch l mm)
th khi cc phn Grafit s pht
trin ln thnh tm, tc l sau khi
s c gang xm ch khng phi
gang do.
Nh vy c trng v thnh
T chc t vi
31
K hiu
dn di
Cu 44: Ti sao gang khng th em bin dng ngui hoc nong m ch c cung cp di dng vt
uc?
T chc t vi, ca gang co 3 loi nn kim loi: ferit, ferit-peclit v peclit , c trng ca ferit v
graphit t do, co nhit nong chy thp (1350C). V c tnh ca gang l cng v t chc xp
dn, kh nng chng un km. Trong qu trnh ng c, do tc tn nhit chm trong khun
uc bng ct nn d uc, d nu luyn. Khi lm ngui nhanh trong khun, gang b bin trng rt
kho gia cng c kh khng th rn c nn khng gia cng c kh c.
Cha ni dung...
Tim thm v d t thc t
Cu 45:Nu nhng c tnh ca nhm nguyn cht.Phn bit hp kim nhm bin dng v hp
kim nhm uc.Trnh by hiu bit v ng dng hp kim nhm trong thc t.
Cc c tnh ca nhm nguyn cht
-u im:khi lng ring nh (2,7g/cm3) ca thp:hng khng,vn ti do tit kim nng
lng,tng ti trng co ch.Tnh bn n mn kh quyn: xy dng,trang tr ni tht,dn in
tt,tuy = 62% ca Cu nhng nh = 1/3,tnh do rt cao,mng Al,d ko si,dy v cn mng
thnh tm,l, bng,mng (foil),p chy thnh cc thanh di vi cc bin dng (profile) phc tp
khc nhau.
-Nhc im:chu nhit km:chy (660C),khng s dng trn 300-400C, bn, cng
thp , trng thi b =60MPa,0,2=20MPa,HB25.
b) Phn bit hp kim nhm bin dng v hp kim nhm uc
Hp kim nhm bin dng c chia thnh 2 loi:
+Hp kim nhm bin dng khng hoa bn c bng nhit luyn
+Hp kim nhm bin dng hoa bn c bng nhit luyn
So snh hp kim nhm bin dng khng hoa bn bng nhit luyn vi hp kim uc.
+ Hp kim nhm bin dng khng hoa bn bng nhit luyn:d bin dng,hoa bn bin dng
cao,cung cp di dng l mng,thanh dy,hnh,ng,chng n mn tt trong kh quyn v d
hn.
+hp kim nhm uc: d chy,d uc,co th bin tnh,ngui nhanh tng c tnh.
So snh hp kim nhm hoa bn c bng nhit luyn v hp kim nhm uc
32
+Hp kim nhm bin dng hoa bn c bng nhit luyn:l hp kim ca Al-Cu v Al-CuMg,Al-Mg-Si v Al-Zn-Mg y l hp kim nhm quan trng nht,co c tnh cao nht khng thua
km g thp C.
+ Hp kim nhm uc:l hp kim nhm ca Al(10-13)%Si,Al-Si-Mg(Cu),d chy,d uc,co th
bin tnh,ngui nhanh tng c tnh.
c)ng dng ca hp kim nhm trong thc t
+ dng lm tm p trong xy dng,cp in,dy in
+kt cu my bay,dm khung chu lc xe ti,sn tu bin,th thao
+ uc piston,np my ca ng c t trong
+Dng trong cng nghip ho hc, thc phm, ng lnh, lm thng cha (AA1060)
+ Cc vt liu sinh hot hng ngy nh ni,xoang,mm,ri cc b phn trong xe p nh
sn,nin,gtHp kim nhm ng dng trong rt nhiu ngnh,rt nhiu lnh vc.No ch ng
sau thp v sn xut v ng dng.
Cu 46: Nu nhng c tnh ca ng ?
ng nguyn cht co mu nn gi l ng
c tnh:
Dn nhit, dn in cao, dng lm dy dn, chng n mn kh tt, do d cn mng
Ko si tin cho s dng
Nhc im: =8,94g/cm3 , tnh gia cng ct km do phi qu do, tnh uc km, chy 1083
C chy long thp
Latong (ng thau):
Latong n gin c dng nhiu hn c, ph bin<45%Zn nn co t chc hoc +
Khi pha thm Zn mu ca ng mu vng
Latong 1 pha ():<35%Zn, do cao, lm chi tit my qu dp
Dng lm trang sc, vng gi, v n
Latong 2 pha(+):~40%Zn
Brong : l hp kim ca Cu vi cc nguyn t khng phi Zn nh Al, Be
Gm
Brong thic: hp kim ca Cu v Zn
- Brong thic bin dng nu <8%Zn chng n mn trong nc
-brong thic uc nu >10%Zn.dng uc tng,chung, ph iu
Brong Al :
-Brong Al mt pha(59%Al)dng ch to h thng trao i nhit, l xo, dng cho lnh.
-brong 2 pha(>9,4%Al)co s xut hin ca pha chu nhit tt
Brong berili:hp lim ca Cu vi Bekhi ti 750790 C, n hi cao
Lam thit b n hi trong m v thit b in
33
trt l mt dng trc dng ma st trt. Gia ngng trc v thnh l du ngn cch
trnh cho thnh tip xuc trc tip vi ngng trc.
Cc yu cu ca hp kim lm trt
Co h s nh vi b mt trc thp
t b mi mn v chu p lc cao
Co tnh cng ngh tt d uc, d bm dnh
R tin, d kim
Cc hp kim lm trt thng dng
+ Cc babit: l hp kim co thnh phn ch yu l thic ch hay nhm,hp kim ny co h s ma
st thp,chng dnh nhng c tnh thp. ngi ta thng trng ngoi bng ng,thp hay gang
tng c tnh.Dng lm trt chu ti trung bnh nh ng c diezen
+ng thanh:l hp kim ca ng vi thic,ch hay nhm st
+Gang:ch yu l GX15-32, GX18-36 vi trc quay chm
+Gm kim loi:p ri nung bt kim loi (st, ng) v cc cht ph (graphit, thit hay ch)
nhit t 850o- 1100o v p sut 700 Pa. Thng dung trong quay chm v kho tra du.
Hiu bit v babit thic va ng dng ca no:
Babit l tn chung ca cc hp kim chu ma st, nn thic, ch co cho thm antimon, ng v cc
nguyn t khc. Babit c dng uc cc trt dng thp bimetan co h s ma st nh,
chu ti trng v tc trt ln.
c tinh: Co h s ma st nh vi b m t trc thp, gi du tt, truyn nhi t tt, mm nn t
lm mn c trc
Ty thu c hm lng kim loi chim t l ln trong babit m ta co cc loi: babit thic, babit
ch, babit km, babit nhm
Co 2 loi:
1. Babit ch: khong 85% ch, cn li l thic, antimo v ng .
2. Babit thic: 95% thic, cn li l ch, ng v antimo
Babit thic l vt liu ph bin dng lm bc trt
Cu 48: Mi dao ti n ct gt gang, hp kim mu bng hp kim cng k hi u: BK8. Hy trnh
by hiu bit ca mnh v v t li u ny (thnh phn hoa hc v cch ch to, t chc v c tnh)?
Tr li:
thnh phn hoa hc: BK8 co 8%Co cn li 92% WC.
cch ch to: c ch to bng phng php luyn kim bt, trng thi rn qua cc bc: to
bt, trn, p thiu kt
t chc v c tnh:
+T chc t vi ca hp kim cng l cc ht cacbit sc cnh mu sng c
dnh kt bng Co mu ti vi yu cu l cc ht o nh v phn b u.
+ Hp kim cng rt cng ti 82 90HRA (70 75HRC), chng mi mn rt cao cng nong cao
nhng hi gin.
Cha ni dung...
34
35
36
37
38
39
40
41
42
Lp xe t, xe my, xe p;
V tu thuyn composite (v li).....
Thng rc cng cng
M hnh chi tr em
Di qu.
43