Trng i Hc Ngoi Thng H Ni

Khoa L Lun Chnh Tr

TIU LUN NGUYN L

MC-LNIN I
Php bin chng v mu thun v vn
dng phn tch mu thun bin chng
trong nn kinh t th trng nh hng
x hi ch ngha nc ta
Nguyn Thy Linh
Lp A6-TC Kha 48
Gio vin hng dn: Trn Huy Quang

H Ni, ngy 10 thng 11 nm 2009

Trng i Hc Ngoi Thng H Ni

Khoa L Lun Chnh Tr

TIU LUN NGUYN L

MC-LNIN I
Php bin chng v mu thun v vn
dng phn tch mu thun bin chng trong
nn kinh t th trng nh hng x hi
ch ngha nc ta
Nguyn Thy Linh
Lp A6-TC Kha 48

H Ni, ngy 10 thng 11 nm 2009

Mc lc
Li m u..........................................................................................................................5
Phn I: L lun php bin chng v mu thun...............................................................6
2. Phn loi mu thun................................................................................................... 7
3. Mu thun l ngun gc ca s vn ng v s pht trin. ................................... 8
4. ngha phng php lun......................................................................................... 9
Phn II: ng dng php mu thun bin chng trong vic phn tch nn kinh t th
trng nh hng x hi ch ngha nc ta.............................................................. 10
1. Tnh tt yu ca qu trnh hnh thnh v pht trin nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha nc ta. .............................................................................10
1.1 Khi nim kinh t th trng.............................................................................10
1.2 Khi nim kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. ...........................10
1.3 C s khch quan ca s tn ti v pht trin nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha............................................................................................11
2. Nhng mu thun tn ti trong nn kinh t nh hng x hi ch ngha Vit
Nam................................................................................................................................13
2.1 Mu thun gia kinh t th trng v mc tiu xy dng x hi ch ngha....13
2.2 Mu thun gia pht trin kinh t th trng v vn phn ha giu ngho.
....................................................................................................................................14
2.3 Mu thun gia pht trin kinh t th trng v vn bo v mi trng. 14
3. Gii php gii quyt mu thun v pht trin nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha. ..............................................................................................15
3.1 Nhng phng n gii quyt mu thun ca nn kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha. ..........................................................................................15
3.2 Nhng phng n pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch
ngha. .........................................................................................................................16
Phn III: Kt lun.............................................................................................................20
Php bin chng v mu thun ng mt vai tr to ln trong hot ng nhn thc
cng nh thc tin. iu quan trng l cn coi trng mu thun, tm hiu, phn tch
y cc mt i lp nm r c bn cht, ngun gc v c im ca mu
thun; ng thi phn bit c cc hnh thc mu thun, xc nh c th v chnh
xc phng php gii quyt mu thun. Hn na, ta cn nm vng nguyn l ca gii
quyt mu thun, l: s u tranh gia cc mt i lp din ra theo qui lut ph b
ci c hnh thnh ci mi tin b hn. iu c ngha trong x hi, nhng hnh vi
u tranh ch c coi l chn chnh nu n phc v cho s pht trin chung ca cng
ng. .................................................................................................................................20
Ti liu tham kho............................................................................................................21

Li m u
c khi xng bi ng Cng sn Vit Nam trong nhng nm u thp
nin 1980, Chnh Sch i Mi c thng qua trong i hi i biu ng Cng
sn Vit Nam ln th VI v bt u thc hin trn ton quc. Chnh Sch i Mi
ny to nn qu trnh chuyn bin trong nn kinh t nc ta: t nn kinh t k
hoch ha tp trung bao cp sang nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, hot ng
theo c ch th trng nh hng x hi ch ngha. Trong qu trnh i mi, Nh
Nc chp nhn s tn ti, bnh ng v hp php ca nhiu thnh phn kinh t
m kinh t Nh Nc gi vai tr ch o. Chnh sch l s tip thu nhng t tng
ca ch ngha Mc-Lnin cng nh hc thuyt kinh t th trng x hi ca
Samuelson- ngi t gii Nobel nm 1970 vi l thuyt nn kinh t hn hp. Nh
vy, cng cuc i mi ca nc ta t nhng thnh tu to ln : chn ng khng
hong kinh t; thu ht vn u t nc ngoi; nng cao cc mt phc li x hi, xa
i gim ngho, ci thin i sng nhn dn; y mnh s pht trin v vn ha, x
hi, chnh tr, ...
Tuy nhin, trong nhng thnh cng lun tn ti nhng im mu thun km
hm s pht trin ca cng cuc i mi, v d: s phn ha giu ngho, nh hng
nhim nng n tc ng ln mi trng, t nn x hi, v.v. y l nhng hn ch i
hi cn c s quan tm v phng php gii quyt nhm thc y s i ln ca nc
ta, a nc ta thc s tr thnh nn kinh t th trng, snh vai cng cc nc trn
th gii.
Vi tnh cp thit nh trn cng mong mun tm hiu su v nn kinh t nc
ta, quan im l lun cng nh nhng gii php gii quyt mu thun tn ti trong qu
trnh pht trin kinh t, em chn ti Php bin chng v mu thun v vn dng
phn tch mu thun bin chng trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch
ngha nc ta vit tiu lun Trit hc Mc-Lnin. Do kin thc v kinh nghim
cn hn ch, bi tiu lun ca em khng trnh khi nhng sai st. Em mong thy c
gio c th ng gp kin gip bi tiu lun ca em c hon thin.

Phn I: L lun php bin chng v mu thun

Trong qu trnh vn ng v pht trin ca s vt lun lun xy ra mu thun,
l mu thun gia cc yu t trong bn thn s vt hay mu thun gia cc s vt
vi nhau. Trit hc Mc-Lnin ch ra, mu thun l mt tt yu khch quan, mang
tnh ph bin v c a dng cc loi mu thun. Xc nh ng tng loi mu thun s
cho php con ngi tm ra c nhng gii php ph hp, ti u gii quyt mu
thun, to iu kin thc y s vt pht trin. T l lun mu thun, ta xem xt mi
quan h gia xy dng kinh t c lp t ch vi hi nhp kinh t quc t.

1. Khi nim mu thun:

- Trong php bin chng, khi nim mu thun dng ch mi lin h thng
nht u tranh v chuyn ha gia cc mt i lp ca mi s vt, hin tng hoc
gia cc s vt, hin tng vi nhau.
Nhn t to nn mu thun l cc mt i lp l nhng c im, nhng
thuc tnh, nhng tnh qui nh c khuynh hng tri ngc tn ti mt cch khch
quan trong t nhin, x hi v t duy. Cc mt i lp nm trong s lin h, tc ng
qua li ln nhau to thnh mu thun bin chng. V d: in tch m-in tch
dng trong mt nguyn t, ng ha-d ha trong mt c th sng, chn l v sai lm
trong qu trnh pht trin nhn thc, v.v...
Hai mt i lp to thnh mu thun bin chng tn ti trong s thng nht
vi nhau. S thng nht ca cc mt i lp l s nng ta ln nhau, tn ti khng
tch ri nhau gia cc mt i lp, s tn ti ca mt ny phi ly s tn ti ca mt
kia lm tin . S thng nht ca cc mt i lp cn biu hin tc ng ngang
nhau ca chng.
Hai mt i lp cn tn ti trong s u tranh vi nhau; qua , cc mt i
lp c s tc ng qua li theo xu hng bi tr v ph nh ln nhau.
- Cc tnh cht chung ca mu thun
+) Mu thun c tnh khch quan v tnh ph bin
i lp vi cc quan im ca trit hc c , php bin chng duy vt khng
nh rng tt c cc s vt, hin tng tn ti trong thc ti khch quan u cha
ng trong n mu thun .s hnh thnh v pht trin ca mu thun l do cu trc t
thn vn c bn trong ca s vt ,hin tng quy inh. Mu thun tn ti khng ph
thuc vo bt c hin tng siu nhin no, k c ch ca con ngi. Mi s vt,
hin tng ang tn ti u l mt th thng nht cc khuynh hng, cc thuc tnh
pht trin ngc chiu nhau, i lp nhu S lin h, tc ng qua li, u tranh
chuyn ho, bi tr v ph nh ln nhau, to thnh ng lc bn trong ca mi qu
trnh vn ng v pht trin khch quan ca chnh bn thn cc s vt hin tng.
Mu thun l mt hin tng c trong tt c cc lnh vc: t nhin, x hi v
t duy ca con ngi. Khoa hc t nhin hin i chng minh rng th gii vi m l
s thng nht gia nhng thc th c in tch tri du, ht v trng, ht v phn
ht. Trong sinh hc c hp th v bi tit, di truyn v bin di. X hi loi ngi c
nhng mu thun phc tp hn, l mu thun gia lc lng sn xut v quan h
sn xut, c s h tng v kin trc thng tng; gia cc giai cp i khng gia
ch n v n l, nng dn v a ch, t sn v v sn. Hot ng kinh t mu thun
6

cng mang tnh ph bin, chng hn nh cung v cu , tch lu v tiu dng, tnh k
hoch ho ca tng x nghip, Cng ty vi tnh v chnh ph ca nn kinh t hng
ha,Trong t duy ca con ngi cng c nhng mu thun nh chn l v sai lm,
Mu thun tn ti t khi s vt mi xut hin cho ti khi s vt kt thc
Trong mi s vt, mu thun hnh thnh khng phi ch c mt m c th c nhiu
mu thun, v s vt trong cng mt lc c rt nhiu mt i lp. Mu thun ny mt
i th mu thun khc hnh thnh ng-ghen( chnh s vn ng n gin nht ca vt
cht cng l mt mu thun. Vt cht tn ti hnh thc vn ng cao hn, mu
thun cng r nt hn N gn lin vi s vt, xuyn sut qu trnh pht sinh pht trin
v dit vong ca s vt. chnh l nhng thuc tnh quy nh tnh khch quan v ph
bin ca mu thun.
+) Mu thun c tnh a dng, phong ph
Tnh a dng ca mu thun biu hin ch: mi s vt, hin tng, qu
trnh u c th bao hm nhiu loi mu thun khc nhau, biu hin khc nhau trong
nhng iu kin lch s, c th khc nhau; chng gi v tr, vai tr khc nhau vi s
tn ti, vn ng v pht trin ca s vt. Mu thun c phn chia thnh nhiu
loi: mu thun bn trong/bn ngoi, mu thun c bn/khng c bn, mu thun ch
yu/th yu, v.v... Trong cc lnh vc khc nhau cng tn ti nhng mu thun vi
nhng tnh cht khc nhau to nn tnh phong ph trong s biu hin ca mu thun.

2. Phn loi mu thun

- Cn c vo quan h i vi s vt c xem xt, ngi ta phn bit cc mu
thun thnh mu thun bn trong v mu thun bn ngoi.
Mu thun bn trong l s tc ng qua li gia cc mt, cc khuynh hng
i lp ca cng mt s vt. Mu thun bn ngoi i vi mt s vt nht nh l
mu thun din ra trong mi quan h gia cc s vt vi s vt khc.
Vic phn chia mu thun thnh mu thun bn trong/bn ngoi ch mang tnh
tng i, ty theo phm vi xem xt. Trong , mu thun bn trong c quyt nh trc
tip i vi qu trnh vn ng v pht trin ca s vt Tuy nhin, mu thun bn
trong v bn ngoi khng ngng tc ng qua li ln nhau.
- Cn c vo ngha vi s tn ti v pht trin ca ton b s vt, mu thun
c chia thnh mu thun c bn v mu thun khng c bn.
Mu thun c bn l mu thun qui nh bn cht ca s vt, qui nh s pht
trin tt c cc giai on ca s vt, n tn ti trong sut qu trnh tn ti cc s
vt. Mu thun c bn c gii quyt th s vt s thay i cn bn v cht. Mu
thun khng c bn l mu thun ch c trng cho mt phng din no ca s
vt, n khng qui nh bn cht ca s vt. Mu thun ny sinh hay c gii
quyt khng lm cho s vt thay i cn bn v cht.
- Cn c vo vai tr ca mu thun i vi s tn ti v pht trin ca s vt
trong mt giai on nht nh, cc mu thun c chia thnh mu thun ch yu v
mu thun th yu.
Mu thun ch yu l mu thun ni ln hng u mt giai on pht trin
nht nh ca s vt, n chi phi cc mu thun khc trong giai on . Gii quyt
c mu thun ch yu trong tng giai on l iu kin cho s vt chuyn sang

giai on pht trin mi. Mu thun th yu l nhng mu thun ra i v tn ti

trong mt giai on pht trin no ca s vt, nhng n khng ng vai tr chi phi
m b mu thun ch yu chi phi. Gii quyt c mu thun th yu s gp phn
vo vic tng bc gii quyt mu thun ch yu.
- Cn c vo tnh cht ca cc quan h li ch ngi ta chia mu thun trong x
hi thnh mu thun i khng v mu thun khng i khng.
Mu thun i khng l mu thun gia nhng giai cp, nhng tp on ngi
c li ch c bn i lp vi nhau. Mu thun khng i khng l mu thun gia
nhng lc lng x hi c li ch c bn thng nht vi nhau, ch i lp v li ch
khng c bn, cc b, tm thi.

3. Mu thun l ngun gc ca s vn ng v s
pht trin.
S thng nht v i lp ca cc mt i lp l hai xu hng tc ng khc
nhau ca cc mt i lp to nn mu thun. S thng nht v u tranh khng tch
ri nhau trong qu trnh vn ng, pht trin ca s vt. Qu trnh thng nht v u
tranh ca cc mt i lp tt yu dn n s chuyn ha gia chng. Lc mu thun
mi xut hin, n th hin s khc bit v pht trin thnh hai mt i lp. Khi hai
mt i lp ca mu thun xung t vi nhau gay gt v khi iu kin chn mui,
chng s chuyn ha ln nhau. Mu thun c mt i, mu thun mi c hnh thnh,
qu trnh tc ng, chuyn ha gia cc s vt c tip din, lm cho hin tng
lun vn ng v pht trin.
Tuy nhin, khng phi bt k s u tranh no ca cc mt i lp u dn
n s chuyn ho gia chng. Ch c s u tranh ca cc mt i lp pht trin n
mt trnh nht nh, hi cc iu kin cn thit mi dn n chuyn ho gia
chng, bi tr v ph nh ln nhau. Trong gii t nhin, chuyn ho ca cc mt i
lp thng din ra mt cch t pht, cn trong x hi, chuyn ho ca cc mt i lp
nht thit phi thng qua hot ng c thc ca con ngi.
Do , khng nn hiu s chuyn ho ln nhau gia cc mt i lp ch l s
hon i v tr mt cch dn gin my mc. Thng thng th mu thun chuyn ho
theo hai phng thc:
+ Phng thc th nht: Mt i lp ny chuyn ho thnh mt i lp kia
nhng trnh cao hn xt v phng din cht ca s vt.
+ Phng thc th hai: C hai mt i lp chuyn ho ln nhau thnh hai
mt i lp mi hon ton.
T nhng mu thun trn cho ta thy trong th gii hin thc, bt k s vt
hin tng no cng cha ng trong bn thn n nhng mt, nhng thuc tnh c
khuynh hng pht trin ngc chiu nhau. S u tranh chuyn ho ca cc mt i
lp trong iu kin c th to thnh mu thun. Mu thun l hin tng khch quan,
ph bin trn th gii. Mu thun c gii quyt, s vt cng mt i s vt mi
hnh thnh. S vt mi li ny sinh cc mt i lp v mu thun mi.
Cc mt i lp ny li u tranh chuyn ho v ph nh ln nhau to
thnh s vt mi hn c nh vy m cc s vt, hin tng trong th gii khch quan

thng xuyn v bin i khng ngng. V vy, mu thun l ngun gc v ng lc

ca mi qu trnh pht trin.

4. ngha phng php lun.

Trong nhn thc v thc tin cn phi coi trng mu thun, pht hin mu
thun, phn tch y cc mt i lp nm c bn cht, ngun gc, khuynh
hng ca s vn ng v pht trin. Ngoi ra, cn phi phn bit ng vai tr, v tr
ca mu thun trong tng hon cnh, iu kin nht nh cng nhng c im ca
mu thun tm ra phng php gii quyt tng loi mu thun mt cch hp l
nht.

Phn II: ng dng php mu thun bin chng trong

vic phn tch nn kinh t th trng nh hng x
hi ch ngha nc ta.

1. Tnh tt yu ca qu trnh hnh thnh v pht trin

nn kinh t th trng nh hng x hi ch
ngha nc ta.
1.1 Khi nim kinh t th trng.
Kinh t th trng l nn kinh t m trong ngi mua v ngi bn tc ng
vi nhau theo quy lut cung cu, gi tr xc nh gi c v s lng hng ho, dch
v trn th trng.
V u im, trong nn kinh t th trng, nu lng cu hng ha cao hn
lng cung, th gi c hng ha s tng ln, mc li nhun cng tng khuyn khch
ngi sn xut tng lng cung. Ngi sn xut no c c ch sn xut hiu qu
hn, th cng c t sut li nhun cao hn cho php tng quy m sn xut, v do
cc ngun lc sn xut s chy v pha nhng ngi sn xut hiu qu. Nhng
ngi sn xut c c ch sn xut km hiu qu s c t sut li nhun thp, kh
nng mua ngun lc sn xut thp, sc cnh tranh km s b o thi.
V nhc im, c ch phn b ngun lc trong nn kinh t th trng c th
dn ti bt bnh ng. y l cha k vn thng tin khng hon ho c th dn ti
vic phn b ngun lc khng hiu qu. Do mt s nguyn nhn, gi c c th khng
linh hot trong cc khong thi gian ngn hn khin cho vic iu chnh cung cu
khng sun s, dn ti khong cch gia tng cung v tng cu. y l nguyn nhn
ca cc hin tng tht nghip, lm pht.
Trong thc t hin nay, khng c mt nn kinh t th trng hon ho, cng
nh khng c nn kinh t k hoch ha tp trung hon ton (tr nn kinh t Bc
Triu Tin). Thay vo l nn kinh t hn hp. Ty mi nc m cc yu t th
trng nhiu hay t.
Trong thng mi quc t, mc th trng ha nn kinh t c th c s
dng lm tiu ch trong xc nh iu kin thng mi gia hai nc.

1.2 Khi nim kinh t th trng nh hng x hi ch ngha.

Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l tn gi mt h thng kinh t
c ng Cng sn Vit Nam sng to v ch trng trin khai ti Vit Nam t
thp nin 1990.
Cho n nay, chnh ng Cng sn Vit Nam cng tha nhn rng cha c
nhn thc r, c th v y v th no l nn kinh t th trng nh hng x hi
ch ngha m ch c gii thch hn ch v chung chung rng, l mt nn kinh t
vn hnh theo c ch th trng c s qun l cht ch ca nh nc php quyn x
hi ch ngha hng ti mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch,
vn minh. Nguyn nhn ca tnh trng ny l h thng kinh t ny l hon ton mi,
cha c tin l trong lch s. Thm vo , cng tc l lun Vit Nam v h thng
10