Univerzitet u Sarajevu

Elektrotehnicki fakultet
Odsjek za automatiku i elektroniku
Predmet: Senzori i pretvaraci
Studijska: 2014/2015. godina

Drugi parcijalni ispit - popravni rok

Sarajevo, 2.2.2015.g.

Zadatak 1 (5 poena)
Rijesiti zadatke 1.1, 1.2 i 1.3, a zatim zaokruziti tacan odgovor (jedan ili vise njih).
Zadatak 1.1 (1 poen)

Termistor na temperaturi t1 = 20 C ima otpornost R1 = 20k, a na temperaturi t2 = 50 C otpornost

R2 = 10k. Konstanta termistora B iznosi:
a) 2188.8K
b) 2188.8 C
c) 2525K
d) B =
Zadatak 1.2 (1.5 poen)

Greska koja nastaje zbog samozagrijavanja termootpornog senzora koji mjeri temperaturu vazduha je
t = 0.883 C. Senzor je napravljen od zice precnika d = 0.8mm i duzine l = 30mm. Koeficijent
prenosa toplote od senzora ka vazduhu je h = 20W/ Cm2 . Otpor senzora na radnoj temperaturi je
Rt = 0, 54. Jacina struje kroz zicu je:
a) I = 50mA
b) I = 70mA
c) I = 45mA
d) I = 30mA

Zadatak 1.3 (2.5 poen)

Mjerenje pritiska gasa vrsi se pomocu kapacitivnog senzora na bazi debele membrane (debljina membrane b) kruznog oblika precnika 2R, kao sto je prikazano na slici. Razmak izmedu elektroda je d0 .
Senzor je pomocu kabla kapacitivnosti C1 spojen paralelno sa induktivitetom L. Frekvencija rezonantnog kola u funkciji pritiska je data sa:

a) f = q
b) f =

f0
C0
1 +C0

1+kR4 p C

f0
C0
1+kR4 p C +C
1

c) f = q
d) f =

f0
C0
1 +C0

1+kR2 p C

f0
C0
1+kR2 p C +C
1

gdje je C0 vrijednosti kapaciteta u odsustvu pritiska, a f0 vrijednost rezonantne frekvencije u tom

slucaju.
Napomene:
Pomjeranje membrane smatrati znatno manjim od rastojanja elektroda.
Zavisnost pomjeranja memrane od pritiska je data sa:

y(p) =

3p 12
(R2
16 Ey b3

r2 )2

Zadatak 2 (10 poena)

Dati potpun postupak rjesavanja za zadatke 2.1 i 2.2. Boduju se i djelimicna rjesenja.
Zadatak 2.1 (5 poena)

Za mjerenje nivoa izolatorske tecnosti koristi se kapacitivni pretvarac koji se sastoji od tri paralelne
ploce pravouganog oblika. Pretvarac zajedno sa induktivitetom L cini oscilatorno kolo cija se rezonantna frekvecija mjeri. Rastojanje ploca kondenzatora iznosi d0 = 1cm, a povrsina ploca S = 10dm2 .
Kapacitivnost voda kojima je pretvarac povezan sa induktivitetom iznosi Ck = 100pF . Relativna
dielektricna konstanta tecnosti iznosi r = 2.2. Visina rezervoara je H = 1m.
a) Nacrtati shemu spajanja uz uslov maksimalne osjetljivosti pretvaraca.
b) Odrediti induktivnost oscilatornog kola L, ako razlika frekvencija pri minimalnom i maksimalnom
nivou tecnosti u rezervoaru iznosi f = 7.56kHz.
c) Odrediti odnos osjetljivosti mjerenja pri nivoima h = 0 i h =

H
.
2

d) Ako bi se sve ploce pretvarace translirale za neko d ka desnoj ivici rezervoara, objasniti kako bi
to uticalo na vrijednost kapaciteta pretvaraca.
e) Da li bi dati pretvarac mogao mjeriti nivo provodne tecnosti? Objasniti.
2

Zadatak 2.2 (5 poena)

Mjerenje nivoa vrsi se pomocu plovka cilindricnog oblika objesenog o dugacku oprugu krutosti k =
0.2N/cm. Duzina plovka je l0 = 0.1m, a povrsina poprecnog presjeka S = 30cm2 . Kada je rezervoar
prazan, plovak visi o opruzi nalazeci se neposredno iznad dna. Plovak je spojen sa klizacem potenciometra kao sto je prikazano na slici. Za ocitavanje koristi se instrument sa unutrasnjim otporom
Ri = 100k. Gustina tecnosti iznosi 0 = 1g/cm3 . Potrebno je:
a) Odrediti zavisnost izlaznog napona od nivoa tecnosti.
b) Odrediti duzinu potenciometra L da bi mjerni opseg nivoa senzora imao maksimalnu osjetljivost
mjerenja. Oprugu smatrati dovoljno dugackom.
c) Odrediti otpornost potenciometra Rp ako nelinearnost iznosi 1%.

Zadatak 3 (5 poena)
Zaokruziti ili dopuniti tacne odgovore.
1. Osnovne karakteristike indukcionih mjeraca protoka su (True/False):
(a)

Postoji gubitak pritiska

(b)

Gustina fluida utice na rad

(c)

Mogu mjeriti protok otpadnih voda

(d)

Imaju lose dinamicke karakteristike

(e)

Imaju nisku cijenu

2. Zaokruzite tacne odgovore.

a) kapacitivni senzori nivoa koriste se samo za mjerenje nivoa provodnih tecnosti
b) kapacitivni senzori nivoa imaju priblizno linearnu funkciju nivoa
c) kapacitivni pretvaraci nemaju pokretnih djelova pa nisu podlozni habanju
d) kapacitivni pretvaraci koriste se samo za diskretno mjerenje nivoa

3. Napisati Bernulijevu jednacinu za neviskozni i nestisljivi fluid pri stacionarnom strujanju i objasniti znacenje pojedinih clanova.

4. Navesti i definirati vrste pritiska koje se mjere u tehnickim sistemima.

5. Objasniti Zebekov efekat.