Trng H S Pham Ky Thuat TP.

HCM

An Toan ien

CHNG 1
TONG QUAN VE TAI NAN IEN
1.1. AT VAN E
Hien nay, ien nang a c s dung pho bien trong nhieu lnh vc (cong nghiep, san xuat,
sinh hoat dan dung ...) va khap moi ni (t thanh th cho ti nong thon va cac vung xa, vung
sau). So ngi lam cong viec lien quan vi ien ngay cang nhieu, do o van e an toan ien can
phai c quan tam trong cong tac bao ho lao ong.
Khac vi cac moi nguy hiem khac, trc khi xay ra co the thay cac trieu chng hoac phat
hien trc bang giac quan, chang han nh thanh kim loai nong o, bo phan may quay xoc xech,
tieng gay v, mui kh oc ..., moi nguy hiem ien ch co the biet c khi tiep xuc vi cac phan
t mang ien, nhng nh vay la a co the b tai nan hoac chet ngi. V the thieu hieu biet ve an
toan ien eu co the b tai nan ien, do vay phai hieu mot so khai niem ve an toan ien nham
tranh c nhng nguy hiem co the xay ra cho ban than cung nh cho nhng ngi xung quanh.
1.2. TAI NAN IEN
Tai nan ien co the gap ba dang: ien giat, ot chay ien do ho quang, no va hoa hoan.
1. ien giat
Do tiep xuc vi cac phan t dan ien co ien ap, co hai dang tiep xuc trc tiep hoac gian
tiep:
Tiep xuc trc tiep la tiep xuc cua c the ngi vi cac vat co mang ien, hoac cac vat b
hong cach ien.
Tiep xuc gian tiep la tiep xuc cua c the ngi vi 2 iem co ien ap khac nhau luc nay
se co dong ien i qua ngi gay ra tai nan ien giat. ay la dang tai nan ien pho bien nhat.
2. ot chay ien do ho quang
Khi ngi en gan vat mang ien ap cao tuy cha cham phai, nhng ien ap cao sinh ra ho
quang ien ma dong ien ho quang chay qua ngi kha ln khien nan nhan co the b chan
thng hoac chet do ho quang ot chay da tht. Tai nan nay t xay ra v oi vi ien ap cao luon
co bien bao va hang rao an toan bao ve.
3. Hoa hoan, no
Do ieu kien van hanh, dong ien i qua day dan vt qua gii han cho phep gay nen phat
nong, do ho quang ien sinh ra khi tiep xuc ien gay nen hoa hoan.
Do hp chat gan cac thiet b ien co dong ien qua ln, nhiet o thiet b ien vt qua gii
han cho phep sinh ra s no.
Hoa hoan, no xay ra moi trng de chay no (bui bam, hi hoa chat, kh de chay) khi co s
co ien. Tai nan nay gay thiet hai ca ve con ngi lan c s vat chat.
1.3. TAC DUNG CUA DONG IEN OI VI C THE CON NGI
1. Tac dung kch thch
Di tac dung cua dong ien, cac c co bop hon loan dan en tat th, tim ngng ap. Ch vi
mot dong ien khong ln lam, cac c ngc a b co rut lam ngng ho hap. Neu khong c cu
cha kp thi do thieu oxy, tim se ngng ap. Vi mot dong ien ln hn cac th c tim co bop
hon loan, qua trnh tuan hoan b ngng lai va tim nhanh chong ngng ap.
Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

Vi he than kinh trung ng, dong ien gay nen trieu chng xoc ien. oi vi xoc ien nan
nhan co the phan ng manh luc au, nhng sau o cac cam giac dan dan b te liet, nan nhan
chuyen dan sang trang thai me man roi chet. ay la tac dung kch thch.
2. Tac dung gay chan thng
C the con ngi con b thng tch ben ngoai do s ot chay bi ho quang ien. No tao nen
s huy diet lp da ngoai, oi khi sau hn na co the huy diet cac c bap, lp m, gan va xng.
Neu s ot chay bi ho quang xay ra trong mot dien tch kha rong tren ngi th co the dan en
t vong. ay la tac dung gay chan thng.
Thong thng ot chay do dong ien gay nen nguy hiem hn s ot chay do cac nguyen nhan
khac, v s ot chay do dong ien gay nen ot nong toan than. Tai nan cang tram trong hn neu
gia tr cua dong ien cang ln va thi gian duy tr dong ien cang dai.
1.4 CAC YEU TO ANH HNG EN TAI NAN IEN GIAT
Cac yeu to anh hng en tai nan ien giat bao gom cac yeu to sau:
1. Gia tr dong ien qua ngi
Gia tr dong ien qua ngi quyet nh la mot trong cac yeu to gay nguy hiem cho ngi.
Qua nghien cu va phan tch cac tai nan ien, thay rang oi vi dong ien xoay chieu, tan so
50-60Hz, gia tr an toan cho ngi phai nho hn 10mA. oi vi dong ien mot chieu th tr so
nay phai nho hn 50mA. Gia tr dong ien tac hai en con ngi c trnh bay bang 1.1.
Bang 1.1 : Tr so dong ien tac hai en con ngi
Dong ien
[mA]
0,61,5

Tac dung cua dong ien oi vi c the con ngi

Dong ien xoay chieu

Dong ien mot chieu

Bat au thay te ngon tay.

Khong co cam giac.

23

Ngon tay te rat manh.

Khong co cam giac.

67

Bap tht co lai va rung.

au nh kim am va thay nong.

810

Tay kho ri vat mang ien Nong tang len rat manh.
nhng co the ri c, ngon tay,
khp tay, ban tay cam thay au.

2025

Tay khong ri c vat mang Nong tang len va bat au co

ien, au tang len kho th.
hien tng co quap.

5080

Ho hap b te liet, tim ap manh

90100

Ho hap b te liet, keo dai 3 giay Ho hap b te liet.

th tim b te liet va ngng ap.

Rat nong, cac bap tht co quap,

kho th.

2. Thi gian b ien giat

Thi gian ien giat co anh hng ln en tnh trang nguy hiem cua ngi khi b ien giat va
khac nhau oi vi tnh trang sc khoe cua ngi.
Gia tr dong ien ln nhat cho phep trong thi gian t[giay] e khong tao nen tim ngng ap
oi vi ngi khoe va ngi yeu c trnh bay bang 1.2 va 1.3. Thi gian b ien giat phai
nho t 0,1 en 0,2 giay th khong gay nguy hiem. Thi gian cang tang do anh hng phat nong,
Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

lp sng tren da b choc thung, ien tr cua ngi giam xuong nhanh, dong ien se tang vot va
cang nguy hiem hn.
Bang 1.2. Gia tr ln nhat cho phep e khong tao nen
tim ngng ap oi vi ngi yeu
Dong ien I [mA]

50

100

300

Thi gian ien giat t [giay]

0,5

0,15

Bang 1.3. Gia tr ln nhat cho phep e khong tao nen

tim ngng ap oi vi ngi khoe
I [mA]

10

60

90

110

160

250

350

500

t[giay]

30

10430

0,4

0,2

0,1

3. ien tr cua ngi

Khi ngi cham vao hai cc cua nguon ien hay hai iem cua mot mach ien, c the ngi
tr thanh mot bo phan cua mach ien. ien tr cua ngi la tr so ien tr o c gia hai ien
cc at tren c the ngi. Co the chia ien tr ngi thanh ba phan: ien tr lp da cho hai
ien cc at len va ien tr ben trong c the. S o tng ng ien tr ngi c cho hnh
1.1.
Ing
ien tr lp da v tr Ing
i vao ngi
Ung

ien tr trong c the ngi Rng

ien tr lp da v tr Ing
i ra khoi ngi

Hnh 1.1. S o tng ng ien tr ngi

C the con ngi co the c xem nh mot ien tr co nhng tr so t 10.000 en
100.000. S phan bo ien tr cua con ngi tam chia ra gom: lp sng tren da (day khoang t
0,050,2 cm) co ien tr ln nhat, tiep theo la xng va da co ien tr tng oi ln , tht va mau
co ien tr be. Neu mat lp sng tren da (b am t do mo hoi, b thng rach da) th ien tr
cua ngi ch con 801.000. Mat het lp da ien tr cua ngi ch con 60800.
ien tr cua ngi khong phai co nh ma thay oi phu thuoc vao nhieu yeu to nh: tnh
trang cua lp sng tren da, dien tch va ap suat tiep xuc, cng o va loai dong ien i qua
ngi, thi gian tiep xuc, tan so dong ien va trang thai benh ly cua ngi.
Khi da b t hay co mo hoi, ien tr cua ngi giam. Dien tch tiep xuc cang ln th ien tr
cua ngi cang nho. Vi ien ap t 5060V co the xem ien tr cua ngi t le nghch vi dien
tch tiep xuc.
Khi ap suat tiep xuc ln hn 1Kg/cm2 th ien tr cua ngi gan nh t le thuan vi ap suat
tiep xuc.
Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

Thi gian tac dung cang lau, ien tr ngi cang giam v da b nong, ra mo hoi va do nhng
bien oi ien phan trong c the. Khi ien ap tang len th ien tr cua ngi b giam xuong. oi
vi da am, ien tr ngi la10.000 vi ien ap tac dung la 10V; ien ap 40V, ien tr cua
ngi giam gan bang 2.000.
ien tr cac phan tren c the khong giong nhau. ien tr cung phu thuoc rat nhieu en tnh
trang be mat cua c the, chang han nh kho hay am, tham ch khac nhau neu tren ngi co nc
ngot hay nc man. Ngi song va chet cung co ien tr khac nhau. Mot trong nhng cong trnh
c biet en la he tieu chuan IEC 497. He tieu chuan nay co the coi la mot ban bao cao mieu
ta vung tac ong cua thi gian va dong ien vi ien ap va dong ien co tan so 5060Hz len c
the con ngi, c trnh bay hnh 1.2.

m s

Vung 1: khong co cam giac

Vung 2: co cam giac nhng khong
nguy hai.
Vung 3: tac ong en c bap, gay kho th,
khong anh hng en tam that
Vung 4: kha nang nghet tam that tang len
ti 50%.
Vung 5: kha nang nghet tam that hn 50%.

m A

Hnh 1.2 Vung tac ong cua thi gian va dong ien len c the ngi
Trong tnh toan, e am bao an toan thng lay Rng = 1.000.
4. ng i dong ien qua ngi
e anh gia mc o nguy hiem cua dong ien qua ngi, thng da vao phan lng dong
ien chay qua tim va ay la tac dung nguy hiem nhat lam te liet tuan hoan dan en chet ngi.
Ket qua nghien cu cho thay phan lng dong ien qua tim theo cac con ng dong ien qua
ngi nh sau:
T chan qua chan
: 0,4% (kem nguy hiem)
T tay qua tay
: 3,3% (nguy hiem)
T tay trai qua chan
: 3,7% (nguy hiem)
T tay phai qua chan
: 6,7% (nguy hiem nhat)
T ay nhan thay rang, tai nan ien thng ri vao trng hp nguy hiem nhat v a so ngi
eu thuan tay phai.
5. Tan so dong ien
Dong ien mot chieu c coi la t nguy hiem hn dong ien xoay chieu va ac biet la dong
ien xoay chieu tan so cong nghiep 50Hz60Hz. ieu nay co the giai thch la do dong ien tan
so cong nghiep tao nen s roi loan ma con ngi kho co the t giai phong di tac dung cua
dong ien, du cho no co gia tr be.
Dong ien tan so cang cao cang t nguy hiem. Dong ien tan so tren 500.000Hz khong gay
giat v tac ong qua nhanh hn thi gian cam ng cua cac c (hieu ng b) nhng cung co the
gay bong.

Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

6. Moi trng xung quanh

Nhiet o va o am anh hng en ien tr cua ngi va cac vat cach ien nen cung lam thay
oi dong ien i qua ngi. Khi o am cua moi trng xung quanh cang ln th o dan ien cua
lp da se tang len, tc la ien tr ngi cang be. Ben canh o am th mo hoi, cac chat hoa hoc
khac se lam tang o dan ien cua da, cuoi cung lam giam ien tr ngi va dan en tang mc o
nguy hiem
Khi nhiet o moi trng xung quanh tang len, tuyen mo hoi hoat ong nhieu hn va ien tr
ngi se giam. Mc o ban cua c the cung lam giam ien tr cua da va anh hng en mc o
nguy hiem. ai a so cac trng hp ien giat chet ngi th yeu to o am cung gop phan quan
trong tao ra tai nan.
7. ien ap cho phep
V viec bao ve an toan xuat phat t mot ien ap de hnh dung hn gia tr dong ien qua
ngi nen trong thc te oi hoi quy nh cac gia tr ien ap ma con ngi co the chu ng c.
Gia tr ien ap cho phep quy nh ma con ngi co the chu ng c tuy thuoc vao moi
trng lam viec cu the, cong suat nguon, kha nang c bao am an toan cua ban than trang
thiet b va phng tien bao ho. Ngoai ra con lu y en xac suat nguy hiem co the xay ra.
Thong thng ba loai ien ap ln nhat cho phep c quy nh la:
ien ap ln nhat Umax cua cac dung cu cam tay, en ien.
ien ap tiep xuc Utx va ien ap bc Ub.
ien ap cam ng ln nhat cho phep.
a. ien ap cung cap ln nhat cho phep oi vi dung cu cam tay
en 380V vi bo ngan cach an toan hay cach ly vi ien ap lam viec.
en 127V li cach ien vi at va s dung noi at sao cho Utx nho hn 24V.
en 42V thiet b co cach ien tang cng.
en 24V thiet b cach ien bnh thng.
b. ien ap cung cap ln nhat cho phep oi vi en chieu sang
en 220V oi vi cac en co nh hoac s dung nhng ni t ngi qua lai.
en 127V oi vi en mac co nh nhng ni kha nguy hiem hoac nguy hiem.
en 127V oi vi en lu ong vi mang cach ien vi at va s dung bao ve noi
at, bao am Utx nho hn 24V.
en 24V oi vi en cam tay hoac en co nh at ni nguy hiem va co nhieu
ngi qua lai.
en 12V oi vi en cam tay hoac en co nh at ni co nhieu ngi hoat ong,
moi trng rat nguy hiem.
c. ien ap tiep xuc va ien ap bc cho phep oi vi trang thiet b ien ap thap
40V oi vi trang thiet b co nh va di ong nhng ni co mc o tng oi nguy
hiem.
24V oi vi trang thiet b co nh va di ong trong cac ng ham di mat at hoac
khu vc nguy hiem.
Bao ve tranh tiep xuc gian tiep phai bao am cat nhanh s co e loai ngay ien ap
tiep xuc va ien ap bc trong khoang thi gian nho hn 0,2 giay.
Rieng oi vi trang thiet b ien cao ap ln hn 1000V, gia tr ien ap tiep xuc va
ien ap bc tuy thuoc vao mc o xay ra tai nan oi vi ngi va thi gian lam viec
cua may cat c trnh bay bang 1.4 va 1.5.
Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

Bang 1.4. Gii han cho phep cua ien ap tiep xuc Utx
theo thi gian cat tc cua may cat khi xuat hien dong ien cham at
Utx [V]

tc [giay]

Loai khu vc
Khu vc ngi
thng qua lai
Khu vc ngi
t qua lai

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

125

90

65

55

48

42

40

250

200

165

150

140

130

125

Bang 1.5. Gii han cho phep cua ien ap bc Ub

theo thi gian cat cua may cat khi xuat hien dong ien cham at
Ub [V]

tc [giay]

Loai khu vc
Khu vc ngi
thng qua lai
Khu vc ngi
t qua lai
Thiet b ien at ngoai tri,
ngi i lai co trang b bao ho
cach ien

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

125

90

65

55

48

42

40

250

200

165

150

140

130

125

500

400

330

300

280

260

250

c. ien ap cam ng
ien ap cam ng c quy nh theo ieu kien am bao o cach ien cua vat lieu cach ien
day dan. Cap cach ien va cap chu nhiet cua cac loai vat lieu cach ien khac nhau trnh bay
bang 1.6.
Bang 1.6. Cap chu nhiet cua vat lieu cach ien
Cap cach ien

Nhiet o cho phep [C]

90

105

120

130

155

180

>180

Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Vat lieu cach ien chu yeu

Giay, vai si, lua, cao su, cac vat lieu
khong tam nha
Giay, vai si, cao su nhan tao, cac loai
sn cach ien
Bakelit giay, nha Polyamide
Nha Polyester, mica, thuy tinh co chat
on, si thuy tinh
Si Amian, si thuy tinh co chat ket
dnh
Silicone, si thuy tinh, mica co chat
ket dnh
Mica khong co chat ket dnh, s, thuy
tinh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

1.5 PHAN LOAI X NGHIEP THEO QUAN IEM AN TOAN IEN

Anh hng cua moi trng xung quanh nh bui, o am, nhiet o... tac ong rat ln en s
nguy hiem ve ien gay cho ngi, v vay theo quan iem an toan ien cac x nghiep c chia ra
thanh:
1. X nghiep t nguy hiem
X nghiep t nguy hiem la cac x nghiep, phan xng co cho lam viec kho rao (o am tng
oi 60%), khong nong (nhiet o 30%), san nha lam bang vat lieu khong dan ien (go kho
rao, trai nha...) khong co bui dan ien (bui than, bui kim loai). Mang ien dung e thap sang
chung, cac dung cu cam tay cho phep s dung ien ap khong qua 220V.
2. X nghiep nguy hiem
X nghiep nguy hiem la nhng x nghiep: co moi trng lam viec vi o am t 75% en
100%; co moi trng lam viec kho rao nhng oi luc co am, co bui dan ien, san nha lam bang
vat lieu dan ien nh at, be tong; cac phan xng co may nghien than, phan xng keo si,
phan xng in. nhng phan xng nay theo quy nh an toan en thap sang, en cam tay ch
c s dung ien ap khong qua 36V.
3. X nghiep ac biet nguy hiem
X nghiep ac biet nguy hiem la nhng x nghiep trong o co hai hay nhieu hn cac yeu to
cua cac x nghiep nh tren. Chang han nong qua 30C, am va san nha lam bang vat lieu dan
ien, co bui hi... oi vi x nghiep loai nay en thap sang dung vi ien ap khong qua 36V,
en chieu sang cam tay cho phep dung ien 36V, nhng tai nhng ni ac biet nh lam viec
trong lo, trong ham, thung bang kim loai ch c dung vi ien ap nho hn 12V.
VI. NGUYEN NHAN CHNH GAY RA TAI NAN IEN
1. oi vi mang ien ha ap
Nguyen nhan xay ra tai nan ien mang ien ha ap la do ngi cham vao:
Day dan khong c boc cach ien ang mang ien.
Cho h cua cac day dan boc cach ien do lp cach ien a b ran nt.
Cac bo phan bang kim loai bnh thng khong mang ien cua thiet b ien, dung cu ien
(vo ong c, khoan cam tay, tu lanh, ban ui, may giat...) nhng v cach ien ben trong b
hong nen vo thiet b ien tr nen co ien. Hien tng nay thng goi la cham vo.
Cac cho h co ien cua cau dao, cong tac, o cam b h hong khong co nap hop che chan.
2. Do b phong ien vao c the khi en qua gan thiet b co ien ap cao
Neu ngi en qua gan thiet b hoac ng day co ien ap cao (15kV, 66kV, 110kV...), du
ngi khong cham phai thiet b hay ng day nhng van co the b tai nan do ho quang ien
(hnh 1.3). V khi khoang cach gia ngi va vat mang ien nho hn khoang cach an toan toi
thieu, se xuat hien s phong ien qua khong kh en c the con ngi, gay nen s ot chay c
the con ngi bi ho quang ien.

Hnh 1.3. Tai nan ien mang ien

U>1000V
Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

Nham bao ve an toan cac li ien cao ap va tnh mang tai san cua nhan dan, theo Ngh nh
70/HBT, hanh lang bao ve ng day cao ap tren khong gii han bi 2 mat phang thang ng
song song vi ng day, khoang cach en day ngoai cung khi khong co gio ve moi pha c
quy nh bang 1.7 va 1.8.
Bang 1.7. Khoang cach theo chieu ngang
ien ap [kV]

Khoang cach [m]

en 15kV
Day boc
Day tran
35kV
66kV va 110kV
220kV

1
2
3
4
6

Bang 1.8. Khoang cach theo chieu ng

ien ap [kV]
en 35kV
66kV en 110kV
220kV

Khoang cach [m]

3
4
5

3. ien ap bc
Khi day dan mang ien b t va ri xuong at, se co mot dong ien i t day dan vao at.
Tai moi iem cua at se co mot ien the. iem cang gan ni day dan cham at co ien the
cang cao.
Khi ngi i trong vung co day ien b t ri xuong at, gia hai chan ngi tiep xuc vi at
se xuat hien mot ien ap goi la ien ap bc va co mot dong ien chay qua ngi t chan nay
sang chan kia gay nen tai nan ien giat. Mc o tai nan cang nguy hiem khi ngi ng cang
gan iem cham at, bc chan ngi cang ln va ien ap cua day ien cang cao. Neu ngi b
nga trong khu vc nay th mc o nguy hiem cang tang.
V vay, khi day dan ien b t va ri xuong at can phai bao ngay cho ien Lc khu vc
gan nhat e cat ien ngay, ong thi lap rao chan, c ngi canh gi ngan chan khong cho phep
ngi va ong vat en gan cho day ien b ri xuong at t nhat la1520m.
Trong trng hp ngi trong vung b tac dung cua ien ap bc th phai bnh tnh rut hai
chan gan sat nhau quan sat tm cho c cho day dan b t ri xuong at, sau o bc vi bc
chan rat ngan ra xa cho cham at cua day dan (hoac nhay co co mot chan ra xa v tr day ri
xuong at).
4. Do khong chap hanh quy tac an toan ien
T y treo len cot ien cau mac, sa cha, b ien giat nga t tren cot xuong gay chan
thng (hnh 1.4).
Sa cha ien trong nha khong cat ien cau dao ien.
S dung cac loai thiet b ien, kh cu ien, day dan khong ung quy cach, khong bao
ao chat lng, gay cham chap, no, chay (hnh 1.5).
S dung ien ba bai, khong ung muc ch nh dung ien chch ca ao ho, song
ruong, gai ien vao hang rao nha, cac chuong heo, ga....(hnh 1.6).

Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Trng H S Pham Ky Thuat TP.HCM

An Toan ien

Hnh1.4. Khong t y treo len cot

ien e sa cha mac ien

Hnh 1.5. Khong dung cac loai cay tre,

truc, go muc e lam cot ien.

Quyen Huy Anh - Le Cong Thanh

Hnh 1.6. Khong c dung ien chch ca