Fabrikann Kuruluu ve genel Yaps

Kaya Form San. A, 1986 ylnda Secehattin Gkkayann itiraki ile 5 ortakl bir
irket olarak kurulmutur. Kurulduu gnden bugne kadar Gaziosmanpaada
bulunan atolyesinde retimine devam etmektedir. retime 1 torna tezgah ve bir
pres ile balam, ilk rnleri Ara ii kllk olmutur.
Yllar ierisinde Otomotiv, konstrksiyon, kalp, Tekstil, Elektronik alanlarnda
retim faaliyetleri gstermitir. Son yllarda lkemizde de otomotiv sektrnn
gelimesi ile Otomotiv sektrne younlaarak yedek para ve ara para
retmektedir. Alannda uzman mhendis, tekniker ve bro elemanlar ile
bulunduu konumu koruyarak, lkemizde lider otomotiv firmalarna yedek para
retmektedir.
retim yapt alanda gerekli btn kalite belgelerine sahip olan irket
retimlerinde kaliteyi esas almaktadr. Kalp imalattalarnda yeni gelien CNC
teknolojilerinde fazlasyla yararlanmaktadr. 4 eksenli 2 CNC makinesi ve 2 CNC
Freze ile yksek kalite ve gerekli toleransta kalp imalat yapmaktadr.
Ana sektr Otomotiv olan, bugne kadar yurtii ve yurtdnda Mercedes, Audi,
Renault, Fiat otomotiv devlerine yedek para retimi yapmtr. Byk irketlerin
bekledii rnleri bekledii zamanda reterek anlamalarn arttrm ve
teknolojik yenilikleri takip etmitir.
Gaziosmanpaa blgesinde konumlanan Kaya Form atolyesinde 40 kii
almaktadr. Bunlardan 30u ii ve ustaba. 10 kii ise mali idari, pazarlama,
planlama, kalite kontrol gibi birimlerde grev yapmaktadr. 3500 metrekarelik
alana kurulan irket 3000 metrekaresi kapal alan 500 metrekaresi ak alandan
olumaktadr.
Btn nitelerde toplam
tane makine vardr. Kalphane, Kaynakhane,
Kalp Boya, Enjeksiyon gibi blmlerden oluan fabrikann retiminin %95ini
otomotiv yedek para, %5ini boru retimi oluturmaktadr.
FABRKA KROKS
TALALI MALATA
1- Tanm
Takm tezgahlar vastasyla bir veya birka takm kullanlarak metal, aa veya
ta gibi malzemelerin tala kaldrmak yoluyla nceden ekil veya ls
ayarlanan biime getirilmesine Talal malat ad verilir. Bu ilemin dezavantaj
malzemelerin birbirinden farkl sertlikte olmalar ve birbirlerini andrmalardr.
2- Tala ve eitleri
Malzemeden kaldrlan paracklara tala ad verilir. Malzemenin cinsi ve kesmeye
bal olarak 3 tr tala olur.

a) Akma tala = malzemeden atlaksz ve devaml olarak ortaya karn tala

tr. Bu tip tala dvme demir, bakr , elik, aluminyum gibi yumuak
malzemelerin yksek hzla ilenmesinde grlr. Takm mr bakmndan
en uygun tala eididir.
b) Kesintili tala = Gevrek malzemenin ilenmesinde iddetli gerilmeye maruz
kalan mazlemeden oluan para para tala eididir. Snek malzemelrin
ilenmesinde yzey durumu iyi, Kesmen kuvvetleri dk (harcanan enerji
az) ve takm mriyidir. Fakat yumuak malzeme ilenmesinde yzey
durumu kt takm mr ksadr.
c) Yapk Kenarl Tala = Akma tala tipinde olduu gibi srekli biimde
ortaya kar. Yalnz bu tip tala ile takm arasnda yapma vardr. Genellikle
snek malzemenin orta hzda ilenmesi sonucu ortaya kar.

EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER EKLLER

EKLLER

3- TAKIMLAR
paras zerinden paralar(tala) kaldrmaya yarayan ve sert malzemeden
yaplm gerelere Takm ad verilir. Takmlar kimyasal bileim, konstrktif yap,
mr, kullanma art ve gayelerine gre snflandrlmaktadr. Ancak en uygun
snflandrma malzemelerine gredir. Buna gre;
-Takm elikleri
-Sert Metaller
-Elmas Takmlar
-Seramik Takmlar
-Talama takmlar
Takmlar dzenli olarak kontrol edilmeli ve gerekli ise bileme vb. lemlerden
gemelidirler. Takmlarn mrlerinin bitmesi, yzlerinin anmas veya belirli
miktar parann kopmas sonucu ilem grmez hale gelir. Anmalar taban yzz
ve tala yznde ortaya kar.
4- Tezgahlar
Talal imalat srasnda ihtiya olan g ve hareketi salayan aralardr.
Tezgahlardan tam verim alabilmek iin belli periyotlarda bakm yaplmas
gerekmektedir. Yalanmalar, elektrik kablolarn kontrol , ayarlar hassas
unsurlardr. Genellikle g kaynaklar elektriktir ancak elle alan tezgahlarda
mevcuttur.
KAYA FORMda Talal malat

Talal ekil verme stajm yaptm atolyede dardan gelen ham maddeler ilem
grr. Mhendislerin izdii resimlere gre lye getirilip, ekillendirilerek eitli
paralar, kalplar vb rnler elde edilir. Talal imalat iin bulunan tezgahlar.
Torna Tezgahlar
Freze Tezgahlar
CNC tezgahlar
TalamaTezgahlar
Delme tezgahlar
Testere tezgahlar bulunmaktadr.
Talal imalat yntemleri
Atolyede uygulanan takm tezgahlarna gre imalat yntemleri
Tornalama, frezeleme, delme,talama,testere ile kesme
TORNALAMA
Paraya kesici takm nnde bir hareket vererek talkakaldrmaya tornalamak bu
ilemi yapan tezgaha torna tezgah denir bu tezgahta genellikle silindirik
tornalama, delik delme, raybalama, klavuz ekme, pafta ekme , konik tonalama,
aln tornalama, vida ekme gibi ilemler yannda talama frezeleme progil
tornalaama yay sarma demir elik aa plastik alamlar ve yumuak gerelere
istenilen ekil verme ilemi uygulanr.
Torna tezgahnn belli bal blmleri
1- Gvde Tornann en byk paras ve temel organdr Btn paralar
zerinde tar. Gvdenin st yzeyinde V yata biiminde kaytlar bulunur.
Bylelikle fener mili, gezer punta, ve arbann montaj dzgn yaplm olur.
Vkay zerinde atab ve gezer punta saa sola ileri geri hareketini dzgn
salam olur
2- Fener mili ve kutusu = fener mili kutusu tornatezgahn sol tarafndan sabit
bir ekilde montaj edilmitir. Fener mili fener kutusunun ularnda bulunur.
ki yatak stnde dnen bir mildir. n ksmna eitli aynalar balanabilir.
3- Gezer punata = uzun paralarn desteklenmesinde kullanlr. Gvde
kaytlar boyunca hareket eder Fener mili ile ayn eksen zerindedir.
4- Araba ;= torna tezgah zerinde arabalar kesici aleti idare eder. Araba
kaytlar boyunca saa sola hareket eder
5- Hz kutusu Vida admlarn ayarlamak iin yada yala ilemelerini elde
etmek iin ona mil ve talai miline hz vermeye yarar.
Torna Tezgah eitleri
1- Klasik torna tezgah = Paralarn zerinden tala kaldrarak ilenmesine
yarar. Ayna, fener miline baldr. Komut verilince fener mili dner. Ayna ve
malzeme dnmesiyle takm paras malzemeden tala kaldrr. Fener

2-

3-

4-

5-

milinin bal olduu kutuda devir ayarlayan ayaklar vardr. Dili pozisyonu
ile klavuz ve torna ilemleri arasnda seim yaplr. Kesici takm Kutere
balanyor. Kater Siporta bal sport arabann stne baldr. Byk spor
ileri geri kk sport saa sola doru hareket eder. Arabann kzaklarn
zerinde de saa sola doru hareket eder. Sport asal olarak da
ayarlanabilir.
Rovelver Torna Tezgah = ok sayda zde paralar ilemek iin kullanlr.
Gezer punta yerinde altgen balk vardr. Altgen balk zerine alt kalem
birden balanarak deiik ilemler ayn anda gerekletirilir. ,d
tornalama, delik delmei naybalama, klavuz ekme gibi ilemleri kalemlerin
tek sefer ayarlanmas ile seri ekilde ilem grr. Malzeme pense baldr
pensler malzeme apna gre ayarlanr.
Revolver Tornada ilem sras
Malzemenin kesilecek boyu ayarlanr.
Merkez delii alr
Matkap delie oturur. Delik delinir.
ap tam lsne getirilir. Fazla olan ksm atlr
Para kesilir
tomat TornaTezgah =
Revolver tezgahlarn gelimi versiyonlardr.
Standartlatrlm makine paralarn seri retimini salar. Otomatik
aygtlarn ayarlanmas ile ilem gerekleir. Tornalama, Raybalama, vida
ekme gibi ilemler iin ilem hzlarn otomatik kendisi ayarlar. Tezgah
durdurmaya gerek kalmadan ayn i paras iin ilemleri tekrarlar ve
sonunda keserek ileme devam eder. Malzeme tasarrufu salar.
Kopya torna Tezgahlar = ok sayda iparasn ayn olarak ilemek iin
kullanlr. Hazr profile uygun mastar ile ilem grr. Mastarda okuyucu u
ile ald deerleri malzemede ileyerek i paras retir. Hidrolik sistemler
yardmyla oluur.
CNC Tezgahlar = Bilgisayar destekli numerik ilemleri gerekletirir.
Belirtilen ilemler iin tanml olan fonksiyonlar ile ilemi gerekletirir.
stenilen bykkteki paralar programlanarak seri retimi gerekleir.

FREZELEME
Frezelemede kesme hareketi, takmn kendi ekseni etrafnda dnmesi ve parann
ilerleme hareketi yapmas ile gerekleir. Frezeleme ile dz yzeyler, eitli
kanallar ve yuvalar, ekilli yzeyler ilenir. Vida ve dili arklar alr. Bir freze
ba i parasna gre iki tr alabilir;
1. Zt ynl frezeleme
2. E ynl frezeleme

a) Zt ynl frezeleme; Kesme ve ilerleme ynleri birbirine terstir. Kesme kuvveti

bileeni ilerlemeye kar koyar. Tala as ( ) 10-15o dir. Kaba dkm paralarnda
derin olmayan kesme ilemlerinde zellikle kullanlr.
b) E ynl frezeleme; Kesme ve ilerleme ynleri ayndr. Kesme kuvveti ilerleme
ile ayn olduundan para freze bann altna ekilir. Tala as ( ) 0-5o dir.

zellikle yzeyinde sert kabuk (dkm kabuu) bulundurmayan paralarda, derin

kesme ilemlerinde kullanlr.
Frezede belli bal blmler

1_ gvde = tezgahn en byk ksmdr gvde iinde dier btn organlar

alabilecek ekilde yaplr.
2_konsol = zerinde araba ve tabla tayan delikli dik dorultuda aa yukar
hareket eder
3_Araba = tezgahn enine hareketini salayan tezgahtr. Yatay ve dey frezede
bulunur.
4_Tabla = konsolun zerine yerletirilmitir saa sola kareket eden i parasnn
zerine baland paradr.

1- Yatay freze tezgah = freze aklarnn takld malafa mili yataa

paraleldir. Takm organ miline baldr.
2- Dik freze tezgah = Freze aksnn takld balk ve konumu yataa dik
durumdadr Takmlar fener miline baldr.
3- niversal Freze Tezgah = Bu tezgahta Yatay ve dey freze tezgahlar bir
aradadr. Tablann saa ve sola 45 derece dnmesi ayrt edici
zelliklerindendir. Seri imalatta tercih edilir. Deiik alar ile delik delebilir.
4- CNC Freze = Bilgisayar programlamalar ile seri para retimi gerekletirir.
3 eksenli hareketleri ile ilem kapasiteleri dier freze tezgahlarna gre
daha genitir.
5- Kopya Freze Tezgah = Kopya torna esasna gre alrlar. Hzl para
retimlerinde ska karlalr.
MATKAPLAMA
Genel anlamyla delme ilemi olan matkaplamada ounlukla para sabit durur.
Takm kesme ve ilerleme hareketi yapar. ok derin deliklerde ise para dner.
Takm ilerleme hareketi yapar. Delme takmna matkap ad verilir.
Matkap tezgahlar
1- Stunlu matkap = Kay kasnak ve ya dili sistemleriyle alr. Hassas
ilemleri yapabilir. Fener milinin iinde bulunduu kafa sadece yukar aa
hareket eder.
2- ok Milli Matkap = Seri imalatta kullanlr. Birden fazla deliin ayn anda
almas iin kullanlr.
TALAMA
Talama bir i parasnn bir zmpara aleti tarafndan ilenmesidir. Bu aletin kesici
elemanlar, zmpara malzemesinin tanecikleridir. Talamada hassas yzeyler elde

edilebilir. Paso hareketini ta yapar. paras sabittir. ynnde ilerler. S ta ii

boaltlm b ve a flanlarnn
CNC TEZGAHLARI
Son yirmi yldr birok iletme, atolye ve fabrikada aktif olarak kullanlmaya
balamtr. Tm ilemlerler otomatik ve hzl ekilde yaplr. Kodlamalar tezgaha
bilgisayar yardm ile aktarlr. CAD programlarnda izilmi teknik resimler ve
yardmc CAM programlaryla bu kodlama ilemleri kolaylamaktadr. Malzeme
zerinde yaplacak ilemler ve ilemin yaplaca koordinatlar CNC tezgahna
aktarlr ve tezgah ilemleri srasyla yapar.

ATOLYEDE RETLEN PARALARIN TANITILMASI

ROTBAI = Karayolu tatlarnda direksiyondan ald hareketi Tekerlere ileten n
tekerlerin dey eksene gre saa sola dnmesini salayan balant elemandr.
ARA EK DEMR = Karayolu tatlarnn arkasnda yk tamacl ve ya ekstra
bagaj iin kullanlan balant eleman
KALIP TUTMA APARATI = Plastik ekil verme iin retilen kalplarn
deformasyonunu engellemek ve retimi hzlandrmak iin retilen i paras

TALASIZ EKL VERME

Ekil deiimi, bir malzemenin kuvvet etkisi altnda balangtaki biimini
deitirmesidir. Bu deiim elastik ve ya plastik olabilir. Elastik deiim, kalc
olmayan ekil deiiklii; Plastik deiimde kalc bir ekil deiimi sz konusudur.
Malzemeye etkiyen kuvvet sonras, kalc bir deiimden sonra krlan malzemeler
snek. Kalc ekil deiimi olmadan krlan malzemeler gevrektir.
Etkiyen kuvvetlerle 3 trl ekil deimi olur. Basmai ekme Kayma
EKLLER EKLLER EKLLLER
Malzemeye plastik ekil deiimi olacak biimde kuvvet uygulayarak ekil
vermeye Talasz ekil verme denir. Ayrca Plastik ekil verme olarak da
adlandrlabilir.
ETK EDEN FAKTRLER
Malzemelerin plastik ekil deiimi karsndaki davranlar malzemelerin kimyas
bileim ve i yaps, ekil verme scakl, ekil verme hzna baldr. Kimyasal

bileim ve i yapya gre malzeme ya kolay ya da zor ekil alr (Snek-Gevrek)

Scakla bal olarak da 2 ye ayrabilriz
1- Souk ekil deitirme = ekil deiimi sonundaki zellikler, ilem
ncesindeki zelliklerden farkldr. Herhangi bir ek ilem uygulanmadan ilk
durumuna dnemez. Malzemenin mukavemeti ve sertlii artar. Sneklii
azalr. Sertlik artm malzemnin cinsine baldr.
2- Scak ekil deitirme = ekil deiiminin ortaya kard yap ve
Mekanik zelliklerdeki deimeler ekil deiimi srasnda ortadan kalkar
ve malzeme ekil deiiminden nceki izelliklerine sahip olur. Scak
ekillendirme tekrar kristalleme scaklnn stnde bir scaklkta yaplr.
lem srasnda ekil deitirme hz, derecesi ve scakl uygun seilmesi;
ekil deii sonunda sertlik deimez., ufak taneli ve yksek mukavemeti
bir yap elde edilir. ekil deiimi iin harcanan enerji souk ekil
deitirmeden daha fazladr.
Avantaj
Scaklk ykseldike metale istenen ekil vermek iin gerekli enerji miktar
azalr.
Metalse maddelerin malzemelerin atlamadan ve kopmadan ekil deitirme
kabiliyetleri, scaklkla orantl ekilde artar.
Metalin iinde hetorejenlikler yksek scaklkta yaplan dvme ile kolaylkla
giderilebilir.
TALASIZ MALAT USULLER
ABCDE-

Dvme
Haddeleme
Ekstrsyon
ubuk ve tel ekme, boru imali
Plastik sa ileme usulleri

DVME
Metalleri faydal bir ekle sokmak iin eki ve ya preslerle bir kuvvet-basn.
Uygulayarak ekil verme ilemidir. Plastik ekil verme usullerinin en eskisidir.
DVMEDE KULLANILAN TEZGAHLAR
AHMERDAN
Dvmeden kullanlan eki makinelerine ahmerdan denir. ahmerdan rs
zerinde bulunan i paras zerine eki ad verilen ktleler indirilir. eki i
paras zerine ya serbest olarak ya da ayrca dey bir kuvvetin rnein; bir yay,
buhar ya da hava basnc kuvveti tesiri ile iner.

Bir
ahmerdandan
beklenen
zellikler
unlardr;Vuru
iddetinin
ayarlanabilmesi,Vuru saysnn ayarlanabilmesi,eki ve altlna eitli dvme
takmlar ve kalplar balanabilecek durumda olmaldr.Sonradan tala alma ilemi
gerektirmeyecek kadar biimli ve kark i paralarnn dvlmesi kalpla daha
karl olur.
PRESLER
parasnn eklini basma etkisi ile deitiren makinelerdir. Presler g
kaynana gre 2ye ayrlr. Mekanik presler ve Hidrolik presler. Mekanik preslerde
maksimum g 300-8000 Ton arasndadr. Hidrolik preslerde pres ba, hidrolik ve
ya hidropnomatik bir sistem tarafndan hareket ettirilir. Kapasiteleri 300-50000
Ton arasndadr. lem srasnda basn ve hz kontrol mmkndr.
SERBEST DVME BASMA
parasna rs, eki, pres , ahmerdan ile uygulanan kuvvetle dvme, yma
tesiri altnda ekil vermedir. Pahaldr. mal edilecek paralarn basit ve saylar az
olmaldr. Malzemenin zelliini iyiletirdiiden tercih edilebilir.
Sert malzemeleri ilediinde talal ilem zorlar bundan dolay yumuak
malzemeler seilir. kan i parasnn yzey dzgnl iyi deildir. Talal ilem
iin pay braklr
Yaplan ilkemler
Uzatma= i parasnn uzunluunu arttrmak iin kullanlr. eki, balyoz ve ya
byk paralar iin ahmerdan, preslerde eneli uzatma bal ile yaplr.
Geniletme = parasnn geniliini arttrr.
Yma = parasnn boyunun ksaltlp geniliini arttrmak iin uygulanr
Delme = kk apl deliklerin delinmesinde kullanlr. Bi taraftan yarsna kadar
dier taraftan tamamen delinerek ilem tamamlanr.
Yarma = paras zerinde entik almas iin uygulanr. Yarma keskileri ile
eki ve ya ahmerdanlar ile uygulanr.
Basamk yapma = eitli kalnlklarda ksmlar meydana getirmek iin uygulanr
Bkme = zeri eitli yollarla ekillendirilmi paralarda bu ekillerin tertiplenmesi
iin bkme yaplabilir.
Demirci kayna = Paralarn basn altnda birletirilmesi ilemidir.
DVME LE PARA MALNN YAPILACAI DURUMLAR
a- Byk bir paradan kark bir eklin yaplmas, dvme ile daha slak ve
kolaydr.
b- Mukavemeti yksek paralarn yapm
c- Az tala kaldrma istenen hallerde
d- ok sayda paralardan maliyetin dk olmas istenen durumda

KALIPTA DVME VE BASMA

Serbest
dvmede
malzeme
yalnzca
uzayarak
veya
ylarak
ekil
deitirmektedir. Fakat kalpla dvme ve basmada malzeme ayrca ykselme
hareketi yapmaktadr.
Girintili ve kntl paralar ahmerdanla, yzeyi dz ve simetrik paralar ise
preslerde ekillendirilir.
Kalpla dvmede kullanlan takmlar, altlk ve ya kalp tarzndadr. Altlklar uzatma
ve ya geniletme ilemlerinde ahmerdan rs zerine konur. Kalplar ise iki ve ya
daha ok paraldr. Kalplar ak, yar ak ve kapal olabilmektedir. Ak kalplarda
bir ubuun orta ksm yar ak kalplarda u ksm ekillendirilebilir. Kalp
ierisinde konan malzeme miktarnn hacmi kalbnn hacmine eikt ise malzeme
kalb tam doldurur. Fazla ise malzeme yan taraftan taar. Bu ksmlar apak
olarak adlandrlr.
KALIP MALATAINDA KULLANILACAK MALZEME AAIDAK ZELLLERE SAHP
OLMALIDIR.
*kalbn ekil deitirmesi iin yeterli sertlik
*kalbn derinlik kuvvetlere danabilmesi iin yeterli boluk
*imalat sonras llerin kaybetmemesi iin yeterli anmaya dayankllk
*kesme kabiliyetini yksek
*kolayca ilenme
*sl ilemlere dayanm
Kalp malzemesi seiminde ayrca iparas malzemesi, dvme usul, para
says, kalbn ekli ve bykl ve malzeme maliyeti gibi faktrlerde dikkate
alnr. Dkme demir ve elik, dinamik ve ani zorlanma olmayan pres kalplarnda,
dvme demir ahmerdan kalplarnda kullanlr.
Kk i paralar zel preslerde souk olarak dvlr ekil verme bir ve ya
birka kademede hzl biimde yaplr. Souk dvme ile imal edilen paralarn
yzeyleri dzgn ve lleri tamdr
HADDELEME
Merdana adnda eksenleri etrafnda dnen iki silindir arasnda malzemelere ekil
verme ilemidir. paras kesidi klr ve uzama ve genileme meydana gelir.
En fazla kullanlan ekillendirme biimlerindendir. Yksek kapasite ve llerin
kontrol edilebilirlii cazip klar
Haddeleme tezgahlar merdanalar yataklar bunlar tayan g tahrik eden hz
kontrol eden blmlerden meydana gelir. Kuvvet ok yksek olduu iin yeterli
g salayan motora ihtiya vardr.

Merdanalar