Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

FNLANDYADA ETM VE RETMEN

YETTRME SSTEM
(alma Ziyareti Raporu)
10-12 Kasm 2010

Raportrler
Yrd. Do. Dr. Abdurrahman EKNC & r. Gr. mer Murat TER
1

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

indekiler
3 nsz
5 Katlmclar
6 1. Finlandiya le lgili Genel Bilgiler
10 2. Finlandiya Eitim Sistemi
24 3. Finlandiya retmen Yetitirme Sistemi
34 alma Ziyaretinin Program
alma Ziyaretinden Baz Grntler ve

35 Notlar

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

NSZ
nsan Kaynaklarnn Gelitirilmesi Operasyonel Program kapsamnda AB
tarafndan finanse edilen ve Hayat Boyu renmenin Desteklenmesi Hibe
Program erevesinde Dicle ve Siirt niversitesi ortakl ile yrtlen
Eitim Fakltelerinin retmen Yetitirme Kapasitelerinin Glendirilmesi
projesinin bir faaliyeti olarak gerekletirilen Finlandiya Joensuu Eitim
Fakltesinin Ziyaret Edilmesi program ngrlenden daha verimli gemi
ve projenin amacna ulamasnda nemli katk salayan bir faaliyet olarak
gereklemitir.
Proje kapsamnda retmen yetitirme sisteminin incelenmesi amacyla
Finlandiyann seilmi olmasnn en nemli sebebi uluslararas snavlarda
yksek baar dzeyi ile adndan sz ettirmesi ve bu baarsn temelde
sahip olduu kaliteli retmen profiline balamasdr.

Bu bakmdan

yaplan alma ziyaretinde eitim srecinin temel aktrleri olan retmen

adaylarnn seilmesi, yetitirilmesi retmen eitimi kapsamnda lkemiz
asndan nemli bir model niteliinde olduu kanaatine varlmtr.
Yaplan alma ziyaretinde Joensuu Eitim fakltesinde Finlandiya eitim
sistemi, Finlandiyada retmen adaylarnn seilmesi ve yetitirilmesi
srecine ilikin seminerler dzenlenmi, akademisyen, okul yneticileri,
retmenler ve retmen adaylaryla toplantlar yaplm, eitim ortamlar
ve sreleri gzlemlenmitir. Alt kiilik bir ekiple yaplan alma ziyaretine
ilikin almalar ve gzlemler ncelikle her katlmc tarafndan bireysel
raporlar olarak grup raportrlerine sunulmutur. Ardndan raportrler
bireysel raporlara dayal olarak elinizdeki kitapk kapsamnda sunulan
ziyarete ilikin nihai raporu oluturarak sreci sonlandrmlardr.
Sonu olarak, elde edilen rnn genel anlamda eitim sistemimizi,

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

zelde de retmen yetitirme sisteminin yaplandrlmasna ve Trkiyede

karlatrmal eitim alanna katk salayaca dnlmektedir. Bu
kapsamda, eitimciler, eitimde politika belirleyiciler, akademisyenler,
renciler ve genel anlamda alana ilgi duyan toplumun geni kesimleri iin
okunabilir bir metin elde edilmitir. Bu almann ortaya kmasnda alma
ziyareti katlmclarn her aamada destekleyen Dicle niversitesi Rektr
Sayn Prof. Dr. Ayegl Jale SARAa, Siirt niversitesi Rektr Sayn Prof.
Dr. Recep ZYADANOULLARIna ve Finlandiyada bizlere ev sahiplii
yaparak her trl ayrnty planlayan Sayn Eija Liisa SOKKA-MEANEY,
Sayn Heikki HAPPONEN ve Joensuu niversitesi Eitim Fakltesi ynetici
ve akademisyenlerine ve fakltenin uygulama okulu mdr Sayn Petri
SALO ve personeline sonsuz teekkrlerimizi bir bor biliriz.

Yrd. Do. Dr. Abdurrahman EKNC

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

KATILIMCILAR
1
2
3

4
5
6

Dicle niversitesi Ziya Gkalp

Eitim Fakltesi Dekan
Dicle niversitesi Yabanc
Do. Dr. lhan KAYA
Diller Yksek Okulu Mdr
Dicle niversitesi
Yrd. Do. Dr. Abidin DALI
Ziya Gkalp Eitim Fakltesi
retim yesi
Mardin Artuklu niversitesi
Yrd. Do. Dr. Abdurrahman EKNC Eitim Bilimleri Blm
retim yesi
mer Murat TER
Eitim Mfettii
Ercan TRKMEN
Proje Uzman
Prof. Dr. Sait YCEL

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

1. FNLANDYA LE LGL GENEL BLGLER

lkenin Resmi Ad
Finlandiya Cumhuriyeti
Nfusu (2000)
5, 3 milyon
Alan
338. 000 km2
Resmi Dil
Fince, svee
Nfusun Dalm
Fin (% 92), sve (%6), Sami (%2)
Bakenti Helsinki
Dini Yap
Protestan (% 85), Ortodoks (% 2), Dier (%13)
Kii Bana Den
Gayri Safi Milli Hasla
31 723 Euro
Kamu Harcamalar inde
Eitime Ayrlan Oran
% 11,9
sizlik Oran
% 7,7
Zorunlu Eitimin Sresi
9 yl
Ortalama Okul Yaam Sresi 16.7 yl

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ksa Tarihesi
Finlandiya uzun yllar Rus ve sve egemenlii altnda kalm zerk bir blge
olarak her iki lkenin bir ekime alan ve egemenlik arac olarak kalmtr.
Rusya egemenlii srasnda Finlandiya kendi para birimine de kavumu ve
Rus arlk Ordusunda ayr bir Fin birlii uzun sre grev yapmtr.
Finler, zerk ynetim statlerini kendi lkelerinin karlarn gzetip ilerleme
amacyla son derece ustaca kullanmay bilmilerdir. Fin dili, Fin kltr
ve Finlandiya geim dnyas Rusya egemenlii altnda kalnan sre iinde
nemli bir biimde glenerek geliime gstermitir. 1900l yllarn banda
Finlerle Rusya yneticileri arasndaki ilikileri, Rusya arlnn balatt ve
de Finlerin kabullenmedii Ruslatrma politikas gerginletirmitir.
Rusyada gerekleen Devrimin ardndan, Finlandiya 1917 ylnda
bamszln iln etmi ve bu bamszlk iln, Finlandiyann Rusya
egemenliinden btnyle kopuu anlamna gelmitir.
Bamsz Finlandiya, kral ve arn yerine, cumhurbakan alt ylda bir halk
tarafndan seilen ve yasalar yine halkn setii parlamento tarafndan
dzenlenen cumhuriyet ynetimini, ynetim biimi olarak benimsemitir.
kinci Dnya Sava srasnda Finlandiya, Sovyetler Birliine kar iki ayr
savata savamtr. Savalarn sonucunda Finlandiya, hem Karelyay, hem
de baka blgeleri kaybetmitir. Bu blgelerde yaayan 430 000 Finli, kendi
topraklarndan ayrlp snmac konumuna dmtr. Bu snmac
gmenler, savalar sonrasnda geriye kalan Finlandiya topraklarna
yerletirilmilerdir. Bu savalardan sonra bu gnk snrlarna ekilmi ve
toplumsal kalknma ve gelime abas ierisinde olmutur.
Savalarn ardndan, Finlandiya, demokratik toplum dzenini korumay
ve Bat lkeleriyle srdrd ticareti arttrmay baarmtr. lke ayrca,
8

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Sovyetler Birlii ve Bat arasnda srdrd d politikay uzunca bir sre

dengede tutmak zorunda kalmtr.
Finlandiyann ekonomik geliimi savalar sonrasndaki dnemde son derece
olumlu seyretmitir. Finlandiya dnyaya bata kt olmak zere orman
rnleri satm, bu yoldan elde ettii kazanc lkenin toplumsal refahnn
artrlmas amacyla kullanmtr. Kamu hizmetleri, ncelikle kamuya ynelik
eitim, salk ve sosyal gvenlik sistemlerinin yaratlmas yoluyla gelitirilmi
ve kamuya hizmeti amalayan bu yerleik sistemler, Finlandiyay modern bir
toplumsal refah lkesine dntrmtr.
1980li yllarn sonunda Avrupadaki Souk Sava bittiinde, Finlandiya da d
politika izgisini dzeltme olanana kavumutur. 1995 ylnda Finlandiya,
Avrupa Birliine, ABye, ye olarak katlmtr. Finlandiya 2002 ylnda,
ABnin ortak para birimi olan Euroyu kullanma sokan ilk AB lkelerinden
biri olmutur.
1990l yllarnn banda Sovyetler Birliinin yklmasyla birlikte Finlandiya
ekonomisi, en ok da Sovyetler Birliine ynelik ticaretin azalmas nedeniyle
derin bir darboaza girmitir. Bu gelimeler sonucunda, Finlandiya
ekonomisinin allagelmi kt sanayisinin yansra dier alanlarda da
baar gsterecek giriimlere gereksinim duyduu aklk kazanmtr.
Amalanan baarlarn anahtar olarak, cep telefonlar ve dier zirveye ulaan
yksek teknoloji rnleri kendilerini kantlamlardr; bu rnler sayesinde
Finlandiyann ekonomik yaam modern bir profil kazanmtr. Kukusuz
Finlandiyann yer alt ve st doal zenginlik kaynaklarndan mahrum
olmasna ramen salad ekonomik ve sosyal kalknma incelenmeye
deerdir. Bu erevede yaplan almalarn ortaya koyduu en nemli tespit
Finlandiyann kalknmasnda kaliteli eitim sisteminin en nemli dinamii
oluturduu ynndedir. Bu bakmdan kaliteli bir eitim sisteminin odak
9

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

noktasn oluturan kaliteli retmen yetitirme srecinin incelendii

bir alma ziyareti sonu raporu olarak dzenlenen bu almada eitim
sisteminin en azndan ana hatlaryla ele alnmas olduka nem tamaktadr.

2. FNLANDYA ETM SSTEM

Finlandiyann Fince ve svee olmak zere iki ana dili vardr. Temel
retimde ve ortaretim ikinci devrede renim gren rencilerin yaklak
olarak yzde bei renim dilinin svee olduu okullarda okumaktadrlar.
Her iki dil grubunun da yksek renim dzeyinde de retim kurumlar
bulunmaktadr. Buna ek olarak, tm retimin ya da retimin bir ksmnn
yabanc bir dilde verildii baz eitim kurumlar da mevcuttur (genel olarak
ngilizce). Laponyann Saami dili konuulan blgelerinde yerel merciler ayn
zamanda Saami dilinde eitim de dzenlemektedirler. Her dilde ayrca
eitim veren yksek retim kurumlar da mevcuttur. Romanlar ve dier
aznlklara mensup olanlarn yan sra zel eitime muhta olanlara da her
trl eitim olanaklar sunulmasna zen gsterilmektedir.

Finlandiyada Eitim Politikalarna Yn Veren Unsurlar

Eitimde imkn ve frsat eitlii: Finlandiyada eitim hizmetlerinin
sunulmasnda temel ama bireylerin yana ve sosyal snfna baklmakszn
anadil, cinsiyet, ekonomik durum, yerleim yeri ve zel gereksinimler
dorultusunda tm imknlarn salanmasdr. Bu bakmdan okul ncesi,
temel eitim ve ortaretim tamamyla cretsizdir. Herhangi bir okul creti
olmad gibi okul servisi, yemekleri ve tm okul krtasiye, ders ve yardmc
kitaplar eitim btesinden karlanmaktadr.
10

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Herkes iin ve her yerde eitim: Eitim sadece formal dzeyde belirli aama
ve yalara ynelik deil ok ynl ve boyutlu olarak devam etmektedir. Bu
bakmdan rgn ve yaygn eitim imknlar, basm ve yaym olanaklar ve
sosyal faaliyetleriyle btn ya ve meknlarda eitimsel amalar ncelikli
grlmektedir. Yaam boyu eitim felsefesinin benimsendii Finlandiyada
toplumsal dzeyde halk eitimi ve olanaklar son derece yaygndr.
Eitim hizmetlerinde sosyal ve blgesel bakmdan eit imknlar
salamak: Eitimde genel anlamda imkan ve frsat eitlii salamak yannda
en basit talebin bile gz ard edilmedii bir hassasiyet gsterilmektedir.
Aznlklar, Roman toplumu ve dezavantajl btn birey veya gruplara birtakm
pozitif ayrmclklar da salanarak eitim olanaklarndan istifade etmeleri
salanmaktadr. Bu bakmdan eitim gelecee ynelik olarak toplumsal ve
bireysel dzeyde eitlik salamada nemli bir imkn olarak grlmektedir.
yi eitimli ebeveynler: Finlandiyada yetikin eitimine olduka nem
verilmektedir. zellikle ebeveynlerin gelecek nesilleri yetitirmedeki katks
gz ard edilmeden okullar ve veliler ibirlii ierisinde almaktadrlar.
lerleme ve gelimede ebeveynlerin sahip olduu yksek motivasyonu srekli
klmada yerel eitim otoriteleri ve sivil toplum kurumlar ile okullar nemli
bir ilev grmektedirler.
Yaam boyu eitim: Finlandiyada eitim sadece okul yllar ile snrl
olarak deerlendirilmemektedir. Bireyin yaam boyu, i ve zel hayatnda
kendini gelitirebilecei olanaklar bulmasna ynelik yatrm ve imknlar
sunulmaktadr. renen bir toplum olarak Finlandiya, kalknmasn nemli
lde beeri sermayenin gelimiliine borludur.
Finlandiyada zorunlu temel eitim, genel ve mesleki ortaretim okullarnn
programlar, Ulusal Eitim Kurulunca belirlenmi olan ana hatlara uygun
olacak ekilde yerel dzeyde belirlenir. retmenlerin, eitimci olmayan
11

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

personelin, rencilerin ve ailelerin temsilcilerinden oluan Okul Ynetim

Kurulu ve yerel ynetimin eitimle ilgili kurulu tarafndan belirlenip zerinde
karara varlan eitim program dorultusunda eitim retim faaliyetleri
yrtlr.

Finlandiya Okul Sistemi

Okul ncesi
Okul ncesi dnem 06 ya arasn kapsamaktadr. Alt yana kadar olan sre
boyunca ocuklar krelere ya da her biri ailenin gelirine gre makul fiyatlar
talep eden zel yuvalarda bulunan daha kk boyuttaki aile kre gruplarna
gidebilmektedir. 2001 ylndan bu yana alt yandaki tm ocuklar cretsiz
okul ncesi eitim alma hakkna sahiptir. Her yerel idare okul ncesi eitimi
okullarda, krelerde ya da ocuklarn gndz bakmna ilikin aile krelerine
ya da uygun grlen dier kurumlarda vermeye karar verebilir. Zorunlu
olmamasna ramen alt yandaki ocuklar temel eitim okullarnda bir yl
okul ncesi eitim alabilirler. Alt ya grubunda okul ncesine devam etme
oran % 98 gibi bir oranla olduka yksek dzeydedir.

12

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

izelge 1. Finlandiya Eitim Sistemi

13

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Zorunlu Eitim (lkretim ve Ortaretim I. Devre)

Temel eitim olarak adlandrlan zorunlu eitim, alt yl ilkretim ve
yl ortaretim I. devre olmak zere dokuz yldr. 716 ya aras ocuklarn
devam ettii zorunlu eitim, bu eitim sresince kullanlan okul materyalleri
ve le yemei cretsizdir. ocuklarn hangi okula gidecei adres bilgilerine
bal olarak yerel ynetim tarafndan belirlenir. Zorunlu eitimde okullama
oran yzde 100e yakndr.
Okullarda retim yl, Austos ortasnda balayan ve Hazirann bana
kadar devam eden iki dneme ayrlan toplam 190 i gnnden olumaktadr.
Okullarda eitim retim, haftann be i gnnde tam gn (normal retim)
olarak yaplmaktadr. Haftalk alnan ders says dzeye ve alnan semeli
derslerin saysna bal olarak 19 30 saat arasnda deimektedir. Buna ek
olarak, fazladan tatillerle ilgili yerel zerklik sz konusudur.
Zorunlu eitimin ilk alt ylndaki eitim, grsel sanatlar, mzik ve spor gibi
zel yetenek gerektiren dersler dnda tmyle snf retmenleri tarafndan
verilmektedir. Son ylda ise derslere bran retmenleri girmektedir.
Temel eitimde snf mevcutlarna ilikin bir standart bulunmamakla birlikte
ortalama 2025 arasndadr. Gruplar normalde ayn yataki ocuklardan
olumaktadr. Ancak snflar baznda renci saylarnn ok dk olduu
durumlarda birletirilmi eitim uygulamalarna yer verilebilmektedir.

retim program: Ulusal retim program Ulusal Eitim Kurulu

tarafndan ekirdek (ereve) program olarak belirlenmitir. Belirlenen
bu ereve eitim program, genel hedefleri ve deerlendirme kriterlerini
iermektedir. Bu erevede, okullar ve yerel ynetim kendi yerel amalarna
uygun retim programn olutururlar. retmenler kendi retim
14

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

etkinliklerini ve yntemlerini belirle konusunda zgrdrler. Bu bakmdan

Finlandiya eitim sistemindeki zerk yaplanma programlara esnek bir
nitelik kazandrmtr. Temel eitimde zorunlu dersler ana dil (Fince, svee
veya Sami) ve edebiyat, ikinci ulusal dil, yabanc diller, evre almalar,
salk eitimi, din ya da ahlak bilimi, tarih, sosyal bilgiler, matematik, fizik,
kimya, biyoloji, corafya, beden eitimi, mzik, grsel sanatlar, el sanatlar, ev
ekonomisi ve rehberlik dersleridir.

renciyi deerlendirme: retmenler retim programnda yazl olan

hedeflere dayal olarak renci baarlarn deerlendirirler. Deerlendirme
okul hayatnn srekli bir parasdr. Srece dayal deerlendirme sonucu her
renci, ylda en az bir deerlendirme raporu almaktadr. Buna ek olarak bir
retim yl ierisinde en az bir ara rapor verilebilmektedir. Baar hem srekli
olarak hem de retmenlerin uygulad snavlarla deerlendirilmektedir.
Temel eitimin dokuz yln baaryla tamamlayan renciye bitirme belgesi
verilir. Bu belgeye ilaveten mezuniyet puanlarn ve derecesini ykseltmek
isteyen renciler bir yl daha ilaveten renim grebilirler. Bu yl bitiren
renciye ek bir belge verilmektedir.

Ortaretim kinci Devre (Lise)

Zorunlu temel eitimden sonra 1619 ya arasn kapsayan ortaretim,
genel ve mesleki eitim olmak zere ikiye ayrlmaktadr.
rencinin genel ve mesleki ortaretimden hangisine devam edeceini
belirleyen genel bir snav yoktur. Veliler, rencisinin temel eitimdeki baar
durumunu dikkate alp retmenlerin ve okul ynetiminin grn alarak,
ortak ulusal bavuru sistemi vastasyla ortaretim ikinci devre eitimi
15

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

veren herhangi bir genel veya mesleki ortaretim okuluna bavuru yapma
hakkna sahiptirler. Ortaretim ikinci devreye renci seimi daha nceki
okul baarlarna gre gerekleirken mesleki retim kurumlar tarafndan
kullanlan seme kriterleri, i deneyimi ve dier karlatrlabilir faktrleri,
giri ve yetenek snavlarn da kapsayabilir.
rencilerin % 90ndan fazlas temel eitimin ardndan eitimlerine devam
etmektedirler. Bu rencilerin yaklak % 54 genel ortaretimi tercih
ederken %36s mesleki eitimi tercih etmektedir. Ksa vadede bir ksm pratik
beceriler elde ederek i piyasasnda yer edinmek isteyen renciler genelde
mesleki ortaretimi ve sonrasnda teknik eitimi tercih etmektedirler. Genel
liselerden mesleki eitime gei mmkndr. Bu bakmdan sre ierisinde
kararlarn deitirerek mesleki liselere gei yapmak isteyen renciler yatay
geile fark dersleri vererek mesleki eitime gei yapabilmektedirler.
Ulusal Eitim Kurulu hem genel ortaretim hem de mesleki ortaretimin
konu ve alma modllerinin hedeflerine ve temel ieriklerine karar
vermektedir. lgili ulusal temel retim programna dayal olarak,
eitim veren kurumlar yerel ynetimlerle birlikte retim programlarn
oluturmaktadrlar.
Genel ortaretimde zorunlu dersler ana dil ve edebiyat, ikinci ulusal
dil, yabanc diller, matematik ve doa bilimleri, insani bilimler ve sosyal
bilimler, din ya da ahlak bilgisi, fiziksel ya da salk eitiminin yan sra sanat
ve uygulamal konular iermektedir. Buna ek olarak retim program,
hkmleri okullar tarafndan belirlenen uzmanlama ve uygulamal dersleri
de iermektedir.
Bir mesleki eitim kurumuna devam eden renci iin temel retim
program ana dil, ikinci ulusal dil, yabanc diller, matematik, fizik, kimya,

16

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

sosyal bilimler ve alma hayat, fiziksel ya da salk eitiminin yan sra sanat
ve kltr derslerini iermektedir. Mesleki Ortaretim ikinci devre eitimi
yeterlilikleri okul tabanl eitimde ya da stajyerlik eitiminde edinilebilir.
rencinin bireysel alma planlar kendi seimlerini ve almalarnn
ilerleyiini belirlemektedir.
Deerlendirme, snf geme ve yeterlilikler: Genel ortaretim ikinci devre
eitiminin retim program sene olarak belirlenmitir ancak, renciler
bu eitimi 2 ya da 4 ylda da tamamlayabilmektedirler. Eitim yllk derslere
gre organize edilmi deildir. Her ders, dersin tamamlanmasna gre
deerlendirmeye tabi tutulur ve bir renci gerekli sayda dersi tamamlad
zaman okul diplomasn alr.
Genel ortaretim ikinci devre eitimi iki ulusal ana dil, bir yabanc dil,
matematik ve genel bilim derslerini (fen bilimler ve sosyal bilimleri) ieren
ve drt zorunlu testten oluan ulusal dzeyde bir niversite giri snav ile
sona ermektedir. renciler snavda semeli testler de alabilmektedirler.
niversite giri snavnn ve tm ortaretim ikinci devre eitimi retim
programnn baarl bir ekilde geilmesinin ardndan renciler geilen
testlerin ayrntlarn, elde edilen derece ve notlar gsteren ayr bir sertifika
almaktadrlar. Mesleki ortaretim kurumlarnda renim gren renciler
de niversite giri snavna girebilmekteler.
Mesleki eitim ve retim yedi farkl eitim alann, 112 farkl alma
programn ieren 52 mesleki yeterlilii kapsamaktadr. almalarn kapsam
yldr (120 kredi). Her mesleki yeterlilik en az 20 kredilik ksm irketlerde
uygulama olmak zere, dil, bilim gibi temel ve semeli konular iermektedir.
almalar renci danmanln ve bir final projesini de ieren zorunlu ve
semeli bir dizi almadan olumaktadr. renci becerileri ve yeterlikleri

17

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

her alma modlnn tamamlanmasnn ardndan deerlendirilmektedir.

Yeterlilik sertifikas bireysel alma planna dhil edilmi olan tm
almalarn tamamlanmasnn ardndan verilmektedir.

zel Eitim Uygulamalar

Temel eitimde, zel eitime gereksinim duyan bireyler iin okul eitimiyle
ilikili bir ekilde her trl olanak salanmaktadr. zel eitime ihtiyac olan
bir renci sadece zel eitim gerektiren derslerde bu eitime devam ederek
ayr eitim alrken, dier derslerini normal eitim iinde dier rencilerle
birlikte alr. Temel eitim okullarnn ounda zel eitim snflar bulunur.
rencinin engelli ya da hasta olmas, ge gelime gsterme, ruhsal bozukluklar
ya da benzer nedenlerden tr normal bir renme grubu ierisinde eitim
almas uygun grlmyorsa, rencinin zel eitim erevesinde eitim almas
kararlatrlmaktadr. Bu tr durumlarda, zel eitim ihtiyac zel bir snfta
ya da uygun baka bir yerde de verilebilmektedir. Bu tr bireylere eitim, zel
eitim retmeni tarafndan verilir. zel eitim kapsamna alnan her renci
iin bireysel bir retim program hazrlanmas zorunludur. Buna ek olarak,
zel destee ihtiyac olan rencilere uygun olan durumlarda normal kurumlar
tarafndan ilkokul ncesi ve mesleki eitim ve retim sunulmaktadr.

Yksek retim
Yksek retim, teknik okullar ve niversiteler olmak zere ikiye ayrlr.
niversiteler bilimsel aratrma ve retime arlk verirken, teknik okullar
daha ok uygulamaya ynelik mesleki bir eitimi esas almaktadrlar.
Finlandiyadaki niversite giri snav yksek retim iin seilebilirlik kriteri
olarak kullanlmaktadr. Buna ek olarak, Finlandiyada teknik okul derecesine
18

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

sahip olanlar, ortaretim II. devre sonras mesleki yeterliliklere sahip olanlar
ve en az yllk bir mesleki yeterlilie sahip olanlar da niversite eitimi
iin seme snavna girebilmektedirler. niversiteler ayrca yaplan snavlara
ek olarak bavurulara esas farkl yeterlik alanlar belirleyebilir. Alan
programlarn alabilecei saydan daha fazla bavuru olmas durumunda,
niversiteler farkl renci seme kriterlerine bavurabilmektedirler.
niversiteye yerlemede, niversite giri snav notu; enstit, faklte veya
blm tarafndan dzenlenen giri snav sonucu ve ortaretim ikinci devre
bitirme belgeleri dikkate alnarak yerletirmeler yaplmaktadr.
Yksel retimdeki teknik okullara kayt yaptrabilmek iin genel ya da
mesleki ortaretimi baar ile tamamlam olmak ve niversite giri
snavnda baarl olmak gerekir. Sanayi ve i dnyasnn ihtiya duyduu ara
elaman ihtiyacn karlamak zere tasarlanm yksekretim kurumu olan
bu okullarda yetikinlere de eitim verilmektedir. Bu okullardan veya drt
yl sren eitim sresince renciler ilgili meslein alma alanna kabul
edilirler.
niversitelerdeki derece sistemine gre dk ya da daha yksek seviyede
akademik derece almak mmkndr. Daha dk seviyedeki ya da lisans
seviyesindeki derece (120 kredi) 3 ylda ve yksek lisans derecesi (160-180
kredi) 5-6 ylda tamamlanabilmektedir. Buna ek olarak, niversiteler bilimsel
lisansst derecesi olan yksek lisans ve doktora dereceleri vermektedirler.
Bir teknik okul derecesi almak iin gerekli almalar 3,54 yl ya da 140160
kredi gerektirmektedir.

19

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Yetikin Eitimi
rgn eitime ilikin kurumlara ilaveten, yaygn eitim kurumlarndan
rgn niversite renimine kadar deien tm eitim ve retim olanaklar
yetikinler iin de sunulmaktadr. Baz eitim kurumlar yalnzca yetikin
eitimine odaklanmlardr. Yetikin eitimi iyerlerinde hizmet ii eitim
eklinde de verilmektedir.
Yetikinler iin tasarlanm olan yeterlik tabanl meslekler sistemi vastasyla
yetikinlerin mesleki yeterlilikler iin eitim grmeleri ve sz konusu
yeterlikleri kazanmalar esnek bir uygulama olarak ilev grmektedir.
Sistem kiilere kendi mesleki becerilerini ve bu becerileri alma hayatnda,
okul almalarnda ya da bo zaman etkinlikleri esnasnda kazanm
olmalarndan bamsz bir biimde yeterlik testlerinde gsterme ans
tanmaktadr. almalar her renci iin ayr olarak hazrlanan bireysel
renme programlarna dayanmaktadr. Yeterlik tabanl renim modl
bulunmaktadr. Bunlar ortaretim ikinci devre sonras, ileri mesleki
yeterlilikler ve zel mesleki yeterliliklerdir. Yeterlik tabanl eitim uygulamalar
Ulusal Eitim Kurulu tarafndan saptanmaktadr. Dier yandan sistemin
kurulumu ve denetlenmesi iveren, alan ve retmen temsilcilerinden
oluan tarafl yeterlilik komitesinin sorumluluu altndadr.
Yeterlik tabanl retim modl sistemi hayat boyu renmenin ilkelerini
yanstmaktadr. Devlet ayn zamanda hayat boyu renme ilkesini bamsz
yetikin eitim kurumlarn finanse ederek de desteklemektedir. Bu eitim
kurumlarnn geni bir zerkliinin yan sra verilen eitimin hedeflerine,
hedef kitlesine ve metotlarna karar verme serbestlii de bulunmaktadr.

20

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Eitimin Ynetimi ve Finansman

Finlandiyada eitim, Eitim Bakanlnn sorumluluu altndadr. Ulusal
Eitim Kurulu Bakanlkla birlikte ilk, orta ve yetikin eitimi iin genel erevede
eitim hedeflerini, ieriklerini ve metotlarn gelitirmek iin almaktadr.
Buna ek olarak, alt Finlandiya Eyaletinin her biri bu konularla ilgilenen bir
Eitim ve Kltr Kuruluna sahiptir. Yerel ynetimler olarak belediyelerin,
eitim alannda ok nemli rolleri, yetkileri ve sorumluluklar bulunmaktadr.
lkretim kurumlarnda okuyan rencilerin %98i kamu tarafndan finanse
edilen ilkretim okullarnda renim grmekte iken kamu tarafndan
finanse edilen Ortaretim ikinci devre okullarna devam edenlerin oran
%97, kamu tarafndan finanse edilen ortaretim ikinci devre okullarna
devam edenlerin oran ise 87% orannda idi. Finlandiyada zel kurumlar da
devlet gzetimi altnda bulunmaktadr. Bu kurumlar da Ulusal Eitim Kurulu
tarafndan onaylanan ana ulusal retim program ve yeterlilik tzklerini
takip etmektedirler. Bu kurumlar ayn zamanda kamu tarafndan finanse edilen
okullarn ald mali destekle ayn dzeyde kamusal mali destek almaktadrlar.
lkretim ve ortaretim ikinci devrede faaliyet gsteren kurumlarn birou
yerel yetkililer ya da ortak belediye kurullar (belediye birlikleri) tarafndan
idare edilmektedir. Eitimi finanse etme sorumluluu merkezi otorite ile yerel
ynetimler arasnda paylalmtr. lk ve ortaretim iin kullanlan fonlarda
devlet, masraflarn %57sini karlarken belediyelerin salad katk ortalama
%43 civarndadr.
Okullara ne kadar zerklik verileceine yerel yetkililer karar vermektedirler.
Okullar, genel erevesi belirlenmi kanuni dzenlemelerin gerektirdii temel
ilevleri yerine getirdikleri srece kendi idari dzenlemelerine gre eitim
hizmeti sunma hakkna sahiptirler. Tm niversiteler devlete baldrlar ve
byk oranda zerklie sahiptirler.
21

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Eitimde Denetim
1970lerden bu yana mstakil bir okul denetim sistemi mevcut deildir.
bu bakmdan daha nce olduu gibi, okullara yaplan ve devlet yetkilileri
tarafndan dzenlenen denetim ziyaretleri artk gerekletirilmemektedir.
Eitim verenlerin etkinlikleri ynetmelikler ve ana ulusal retim
programnda belirtilen hedefler tarafndan idare edilmektedir. Sistem
retim programnda ortaya konulan hedeflerin karlanmas hususunda
eitimcilerin gsterdii uzmanla dayanmaktadr. Okullarda verilen eitim
ve retimin denetimi okul mdrleri ve okul ynetim kurullar tarafndan
yaplmaktadr.
Eitim ve retimi Deerlendirme Kurulu, 2003 ylnn Nisan ayndan bu
yana Eitim Bakanl ile ibirlii halinde almalarn srdrmektedir. Bu
kurul temel ve ortaretim ikinci devre eitim ve retimin planlanmas, idare
edilmesi, ynetilmesi ve gelitirilmesinden sorumludur. Teknik ortaretim
kurumlar ve niversiteler kendi uygulamalarna ilikin ktlarnn
deerlendirilmesinden sorumludurlar. Bir anlamda z deerlendirme
srelerini oluturarak iletmektedirler. Bu balamda, sz konusu kurumlar
Yksek retim Deerlendirme Konseyinden destek almaktadrlar.

Okul Mimarileri
Finlandiyada okul mimarisine zel nem verilmektedir. ok katl binalar
yerine geni baheler ierisinde tek katl yaplar tercih edilmektedir. Okul
bahelerindeki oyun ve etkinlik alanlar lkede uzun sren k mevsimi de
gz nnde bulundurularak dzenlenmektedir. Finlandiya okul mimarisinin
ayrc zellii okul iindeki dzenlemeleridir. Okullarn i mimari sistemi
rahatlk ve aklk zerine kurulmutur. rencilerin kendilerini ev
22

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

ortamndaym gibi hissetmeleri amalanmaktadr. renciler standart bir

niforma ile okula gelmek zorunda olmadklar gibi okul ortamnda oraplar
ile dolaabilmekte ve dar ktnda oynamak iin farkl kyafetler giyerek
kar zerinde kayabilmekteler.
Okul ii her metrekarenin eitimde kullanlmas hedeflenmektedir. Merdiven
altnda gen eklindeki boluun deerlendirilmesi amacyla bir piyano
yerletirildiini grmek mmkndr. Bina iinde bo koridorlar ve salonlara
rastlanmaz. Ortak alma, dinlenme ve yeme ime alanlar izole meknlardan
ziyade snflarn ald geni alanlarda yer almaktadr. Bu anlamda rnein
ktphane sessiz ve kapal bir odadan ziyade snflarn ald geni
koridorda yer almaktadr. Ktphanenin bulunduu blm hem bireysel
hem de grup halinde almaya gre tasarlanmtr. Ortam enformel olarak
tasarlanmtr. Ama rencinin kendi evinde olduu ekilde rahat etmesini
salamaktr. Dolaysyla koridorda bulunan minenin banda oturmu kitap
okuyan rencilere rastlamak mmkndr. Ayn ekilde yemekhane kapal
bir alandan ziyade yine snflarn ald geni koridorda yer almaktadr.
Snflarn kaplar ise ieride olanlar dardan gzlemeyi olanakl klmak
amacyla mmkn olduunca effaf yaplmtr.
Ayrca ortak kullanm alanlarnda bulunan LED ekranlarda haftann nemli
olaylar rencilere duyurularak, okulda olup bitenlerden haberdar olmalar
salanmaktadr. lkede orman alanlarnn okluu ve aa ilemecilii
kltr dikkate alnarak okullarda marangoz atlyeleri oluturulmutur.
Bilgisayar kullanm ve internet eriimi iin ayr bamsz bilgisayar
laboratuarlar oluturma yerine, tm dersliklerde ve koridorlarn uygun
yerlerinde bilgisayarlar bulundurulmaktadr. Ayrca tanabilen dizst
bilgisayar laboratuar vastasyla ok sayda bilgisayar ihtiya duyulan
dersliklere ulatrlabilmektedir.
23

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Snf ii tasarmlar temelde rahatlk zerine kurulmutur. Ykseklikleri

ayarlanabilen renci sralarndan, rayl tahtalar arkasndaki dolaplara,
lavabolardan akll tahtalara kadar renme ortamn kolaylatrabilecek bir
ok ey yerletirilmektedir. Ayrca dersliklerin arka blmnde retmenin
bir odas bulunmaktadr. retmen dersten sonra rencileri ile bireysel
grmek veya ilgilenmek istediinde ya da almak istediinde bu blm
ofis olarak kullanabilmektedir. retmenlerin ayrca bir arada oturabilecekleri
retmenler odas ve bran retmenlerinin beraber almasn salayacak
alma odalar bulunmaktadr.

3. FNLANDYA RETMEN YETTRME SSTEM

lk ve ortaretime retmen yetitirme 1971de yksek retim bnyesine
alnarak

retmenlerin

niversitelerden

mezun

olma

zorunluluu

getirilmitir. lk ve ortaretim okullarnda grev alacak snf ve bran

retmeleri yksek lisans mezunu olarak yetitirilirler. retmen yetitirme
sreci, aratrma temelli oryantasyon, ulusal ve uluslar aras deerlendirmeler
ve pedagojik bir program ieren yapy arz eder. Bu bakmdan retmen
yetitirme olduka zorlu ve youn bir retim srecine tabidir. retmenlik
meslei Finlandiyada olduka nemsenen bir alandr. Alann kendine has
zellikleri aada sralanmtr.
retmenlik mesleinin stats olduka yksektir,
Popler bir alma alan olarak yksek yeterlikler gerektirmektedir,

Btn kademe retmenlikleri iin yksek lisans dzeyinde renim

zorunludur.
Teori ve pratik btnl salanmtr,

24

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Pedagojik ve alan bilgisi btnl vardr,

retmenler yaamboyu renenler olarak grlr,
retmenlik meslei iin
rencilerin bireysel farkllklarn dikkate alma ve gelitirebilme,

Okullarda ve dier eitim ortamlarnda baka retmenlerle ibirlii

yapabilme,
Evebeyn, yetkililer ve i kollaryla birlikte alma ve onlar tevik edebilme,
Program renme ortamlar ve materyallerini hazrlama ve gelitirme,
Okul hayatndaki problemleri zebilme,
Kendi mesleki geliimini salama ve mesleki kimliini yanstabilme genel
yeterlikleri belirlenmitir.
retmen eitimi aratrma temellidir. Finlandiyada retmenlik meslei
saygn mesleklerin banda gelmekte olup, lkenin en baarl rencileri
retmen olmak iin yarmaktadr. retmenlik mesleine kar bu pozitif
toplumsal ve kltrel bak, retmenlik mesleinin saygnln artrmakta
ve nitelikli retmenlerin eitim kadrosuna katlmasn salamaktadr.
Eitim faklteleri kontenjanlarn retmen ihtiyacna gre snrlayarak
hem nitelikli rencilerin tercihini salamakta hem de i gvencesi yksek
retmen adaylar yetitirmektedir.

25

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

izelge 2. Finlandiyada Mesleklerin Poplerlik Dzeyi

Meslek

Poplerlik %si

retmen

26

Psikolog

18

Sanat

18

Mimar

15

Hekim/Doktor

10

Hemire

09

Rahip

02

(Lhde: Suomen Gallup/Helsingin Sanomat, 2004)

Genel ya da mesleki ortaretimi bitirip niversite giri snavnda baarl

olan bir renci retmen olmak iin niversitelere bavurduunda, yazl
giri snav, yetenek testi, bireysel mlakat ve grup tartmasnn gzlenmesi
aamalarn ieren bir seme sistemine tabi tutulur. Bu snavlarn says, ekli
ve ierii niversiteden niversiteye deiebilmektedir.
Eitim fakltesinde okumaya hak kazanan renci, branyla ilgili almas
gereken dersleri niversitenin fen veya sosyal bilimler fakltesinden alr.
retmen aday, branyla ilgili almas gereken dersleri aldktan sonra eitim
fakltesindeki retmenlik formasyon derslerini almaya balar. Dolaysyla
eitim fakltelerindeki retim elemanlar, tamamyla retmen eitiminin
pedagojik formasyon boyutu ile ilgilenmektedirler.
Snf ve bran retmenlerinin eitim srelerince almalar gereken ders
kredileri aadaki izelgelerde gsterilmektedir.

26

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

izelge 3. Snf retmeni Eitimi

Snf retmeni Eitimi rnei (MA 300 AKTS)
Staj Program

Lisans (180 AKTS)

Mastr (120 AKTS)

retmen Eitiminde Toplam Staj 25 AKTS

Staj I: Uyum Staj (5
AKTS)
Staj II: Temel Staj (5
AKTS)
Staj III: Alan Staj (6
AKTS)
Staj IV: st Dzey Staj
(9 AKTS)

Uygulama
Okulunda
Uygulama
Okulunda
Herhangi Bir
Okulda
Uygulama
Okulunda

izelge 4. Bran retmeni Eitimi

Bran retmeni Eitimi rnei (MA 300-350 AKTS)
Alan Dersleri
lgili Blmlerden
240 AKTS

Temel Alan (180

AKTS)
Yan Alan (25-60
AKTS)
Genel Dersler

Eitim Dersleri
Eitim
Fakltesinden
40 AKTS

Pedagoji
Seminerler
Aratrma

27

Uygulama Okulunda
20 AKTS

Uyum staj
Temel Staj
st Dzey Staj

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Eitim fakltesinde verilen retmenlik formasyonu eitiminde iletiim,

didaktik aratrma, zel eitim, pedagoji eitimi, alan bilgisinin retimi
derslerinin

yannda

niversitelerin

belirleyebilecei

dier

dersler

bulunmaktadr.
Finlandiya retmen yetitirme programlarnn en dikkat ekici zellii,
uygulama ve teorinin bir sentez oluturmu olmasdr. PISA snavlarnda
ok nemli baarlar gsteren Finlandiyada, retmen adaylar eitimleri
srecinde drt aamadan oluan ve iki yl sren bir staj (retmenlik
uygulamas)

eitimine tabi tutulmaktadr. Bu stajlarn eitim

fakltelerine bal uygulama okullarnda, biri ise uygulama okulu dndaki

devlet okullarnda yaplmaktadr.
Staj eitimi sresince retmen adaylarnn etkileimi iin ok nemli rol
ve etkisi olan drt bileen vardr. Bunlar, retmen adaynn kendisi, dier
retmen aday akranlar, niversitedeki danman retim eleman ve staj
yaplan okuldaki danmandr. Bu bileenler arasndaki diyaloun amac
retmen adayna alglamada, bilisel yeteneklerini gelitirmede ve teoriyi
uygulamada yardm etmektir.

retmen Eitiminde Uygulama Okullar

Finlandiyada her eitim fakltesinin temel eitim ve ortaretim dzeyinde
bir uygulama okulu vardr. Finlandiya retmen yetitirme sisteminde bu
uygulama okullarnn nemli yeri vardr. retmen aday tm renciler,
branlaryla ilgili alan eitimleri ve retmenlik formasyonuyla ilgili teori
eitimleri sonrasnda katldklar staj almalarnn en nemli ksmn bu
uygulama okullarnda yaparlar. Uygulama okullarndaki staj eitimi srecinde
uygulama okullarnda grev yapan danman retmenlerin gzetim ve

28

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

rehberliinde usta rak ilikisine benzer bir sistemle retmen eitimi

yaplr. Uygulama okullarnda staj yapan retmen adaylarn hazrlklarn
yapmalar ve almalar iin ayrlm bir ortamlar bulunmaktadr.
Staj eitimine balayan her retmen aday iin eitim fakltesinde grev
yapan bir retim eleman staj izleme danman olarak ve uygulama okulunda
grev yapan bir retmen de staj danman retmeni olarak grevlendirilir.
Staj eitimi sresince retim elaman danman belli periyotlarla renciyi
okullarda ziyaret edip izlemekle birlikte, uygulamada eitim sresince daha
aktif rol alanlar uygulama okullarnda grev yapan danman retmenlerdir.
Stajlarn ilki uygulama okulunda uyum staj ad altnda yaplmaktadr. Bu
stajla retmen adaylar uygulama okulunu, eitim yapsn tanmakta, renci
ve retmenler arasndaki ilikileri gzlemleme imkn bulmaktadrlar. Bu
staj aamasnda retmen aday branyla ilgili farkl snf dzeylerinde,
deiik retmenlerin ders ii ve ders d faaliyetlerini gzlemlemektedir.
Gzlem ncesi ve sonrasnda uygulama okulu retmeni ve birlikte staj yapt
dier retmen aday rencilerle grme, planlama ve deerlendirmelerde
bulunur. Gzlemledikleriyle ilgili sorularna cevap bulmaya alrlar.
Staj eitiminin temel staj olarak tanmlanan ve uygulama okulunda
yaplan ikinci aamasnda, retmen adaylarnn ksa dersler anlatmasna
olanak tannmaktadr. retmen adaynn hangi gn, hangi snfta, hangi
derste uygulama yapacan ve neyi nasl anlatacan danman retmen
ve retmen aday birlikte planlarlar. Belirlenen ders saatinde, danman
retmenin gzetim ve rehberliinde retmen aday dersini anlatr.
Baka bir retmen adaynn da gzlemci olarak bulunduu snfta kontrol
danman retmendedir. htiya duyulan durumlarda danman retmen
ders anlatan retmen adayna anlatm srasnda da yardm etmektedir. Ders

29

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

sonunda, ders anlatan retmen aday, gzlemci retmen aday ve danman

retmen yaplan almann eitli ynlerden deerlendirmesini ve kritiini
yaparlar.
Staj eitiminin nc aamasnda ise retmen aday, uygulama okulu
dnda bir devlet okulunda eitim faaliyetlerini gzlemler ve orada pratik
yapar. Buradaki ama nispeten eitim kalitesi ve donanm ile normalin
stnde bulunan uygulama okulunun dnda dier okullar ve eitim
ortamlarn tantmak, okullardaki eitim ve retim faaliyetlerini kendi
gerek ortamlarnda gzlemleme imkn vermektir. Bu okullarda da
gzlemlerde bulunup baarl bir ekilde dersler anlatan retmen aday staj
eitiminin son aamasna geer.
Staj eitiminin son aamas tekrar uygulama okulunda yaplmaktadr.
Burada retmen aday, eitim fakltesinden danman retim elemannn
gzetiminde, uygulama okulundaki danman retmenin rehberlii
ve kontrolnde eksiklerini giderme ve kendini gelitirme olanana
kavumaktadr. Bu rencinin son staj olduu iin, uygulamaya dnk
faaliyetlerin younlukta olduu ileri dzeyde uygulama ve deerlendirmeler
yaplr. retmen aday daha uzun dersler anlatmakta, rehber retmeni
eliinde hazrlklarn yapmakta ve ders anlatma performans karlkl
oturularak masaya yatrlmaktadr. rencinin nelere dikkat etmesi gerektii
birebir kendisine anlatlmaktadr.
retmen aday renci, stajlar sresince eitim fakltesinden danman
retim elemannn bilgisi dhilinde ve uygulama okulundaki danman
retmeni ile birlikte hazrlanmakta ve konularn nasl anlatlaca
konusunda planlamalar yapmaktadr. retmen adaynn iletiim becerileri,
konuyu anlatma ekli ve renciler ile olan ilikileri de uygulama okulundaki
danman retmen tarafndan deerlendirilmekte ve kendisi ile bunun
30

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

daha nasl ileri gtrebilecei masaya yatrlmaktadr. Uygulama okulundaki

retmen ciddi bir rehber olarak, retmen adaynn yetimesine katkda
bulunmakta ve onun retmenlik formasyonu kazanmasnda etkin rol
oynamaktadr.
Uygulama okullarnn retmen yetitirmeye bakan temel yan, sistemin
bir usta rak eklinde ilemesidir. Okuldaki retmen sadece sorumlu
olduu derslerin ileyiinden deil, ayn zamanda retmen adaylarnn
yetitirilmesinden sorumludur. Onunla birebir ilgilenerek, daha iyi bir
retmen olmas konusunda ona rehberlik eder. retmen adaylar ile
deerlendirme toplantlar yapar ve ders materyalleri hazrlamasnda
yardmc olur. Uygulama okullar retmen adaylarnn kendilerini rahat
hissetmeleri ve okulu sahiplenmeleri konusunda olduka titiz almaktadr.
Birou doktoral olan uygulama okulu retmenleri retmen adaylarnn
yetimesinde en az eitim fakltesindeki hocalar kadar katk sunmaktadr.
Staj eitiminin sonunda, uygulama okulunda grevli danman retmen
ve eitim fakltesinden danman retim elaman, retmen adayn
staj eitiminin tm aamalarndaki performansn ve yaplan rehberlik
almalar sonrasnda gsterdii geliimi gz nnde bulundurularak
baarl veya baarsz eklinde deerlendirirler. Baarsz grlen retmen
adayna baarsz grlen ynleri bildirilir. Baarsz grlen retmen aday
staj eitimin tekrar almak zorundadr.

Branlara Gre retmen Eitimi

Okul ncesi retmenleri
Krelerdeki retmen ve yardmc rehber elemanlar ya bir niversiteden veya
teknik okuldan lisans derecesine sahiptirler. Ayrca, ortaretim ikinci devre
sonrasnda mesleki yeterlilik kazandrma srecinde sertifikalandrlmlardr.
31

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Buna ek olarak, ortaretim ikinci devre dzeyinde ilgili mesleki yeterliliklere

sahip olan dier ocuk bakm profesyonelleri tarafndan desteklenmektedirler.

Snf retmenleri
Temel eitimin ilk alt ylnda grev yapan retmenler genelde tm derslere
girmektedirler (snf retmenleri), buna karlk son yllk dnemde
ve ortaretim ikinci kademe dzeyinde bran retmenleri de derslere
girmektedirler. Snf retmenleri eitim alannda yksek lisans yapm kiiler
iken, bran retmenleri pedagojik formasyon sertifikas alarak alanlaryla
ilgili yksek lisans derecesine sahip olurlar.
Snf retmenlii eitimine bavuran kiilerin niversite giri snavn
baaryla tamamlam olmalar gerekmektedir. Snf retmenlii eitimi giri
snav, yazl bir snav, yetenek testi, bireysel mlakat ve grup tartmasnn
gzlenmesi gibi aamalar iermektedir. Bu snavlarn says, ekli ve ierii
niversiteden niversiteye deiebilmektedir.

Bran retmenleri
Bran retmenlii iin bavuruda bulunan kiiler her zamanki prosedr
takip ederek ayr ayr niversite fakltelerine ve kendi alanlarndan sorumlu
olan blmlere (rnein matematik) bavuru yapmaktadrlar. Bran
retmeni olmay arzu eden kiiler bunun dnda bran retmenlii eitimi
iin bavuruda bulunmaktadrlar. Baz niversitelerde renciler dorudan
bran retmenlii eitimine bavuru yapabilmektedirler.
Kuruma ve konuya bal olarak, mesleki ve teknik okul retmenlerinin ya 1)
uygun bir lisans (ya da lisansst) akademik derece 2) uygun bir teknik okul
derecesi ya da 3) kendi mesleki alanlarnda mmkn olan en st dzeyde
32

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

yeterlilie, alanda en az 3 yllk deneyime ve en az 35 kredilik pedagojik

formasyona sahip olmalar gerekmektedir.

retmen Atamalar
Eitim fakltelerinden mezun olan retmenlerin atama ekilleri ile ilgili
ulusal dzeyde uygulanan bir sistem mevcut deildir. retmen seiminde
ve atanmasnda yetki ve sorumluluk eyalet ve yerel ynetimlere braklmtr.
Baz belediyelere bal okullara atanacak retmenleri okul mdrleri veya
okul ynetim kurullar seerken bazlarnda bu seim belediye seviyesinde
yaplr. retmen seimlerinde bavuran retmen adaynn mastr derecesi,
staj eitimi baars, retmen yeteneklerini gsterme becerisi gibi hususlar
dikkate alnr.

retmenlerin Hizmetii Eitimi

Finlandiyada hizmet ncesi eitimin yannda grev banda bulunan
retmenlerin hizmetii eitimine de ayr bir nem verilmektedir. Grev
banda bulunan retmenlerin hizmetii eitiminde temel sorumluluk
iverene aittir. Her retmen yllk en az gnlk zorunlu bir hizmetii eitim
programna tabi tutulur. Ayrca okul mdrnn liderliinde retmenler
arasnda salanan etkileim ve ibirlii ile i banda srekli bir mesleki
hizmetii eitim ile retmenlerin pedagojik yeteneklerini gelitirmek ve
gncellemek amalanr. Ayrca retmenler okul yl boyunca hizmetii
eitimlere gnll olarak katlabilirler. retmen yetitiren eitim faklteleri
ve uygulama okullar dier okullarda grevli retmenler iin hizmetii eitim
frsatlarn salarlar. Uygulama okulunda grevli retmenler profesyonel
dzeyde hizmetii eitim alrlar.

33

Prof. Pertti Vaisanen, Fin retmen

Eitimi

Erasmus rencilerinin Lansikatu

Okulunda

yapacaklar gsteri provasnn izlenmesi

14:00-15:00

15:00-16:00

16:00-17:00

13:00-14:00

Ders Gzlemleme
Prof. Hannu Savolainen, Finlandiyada
zel Eitim
Tulliportti Okulunda le yemei

11:00-12:00
12:00-13:00

10 Kasm aramba
Tulliportti Okulunda okul Mdr Mr
Petri Salo ile toplant: Fin Eitim
Sistemi
Ders gzlemleme

Ders gzlemleme

Cumulus
Hoteline var.

9 Kasm Sal

10:00-11:00

09:00-10:00

08:00-09:00

34

Kamps alan ve binalarn gezilmesi

Dr. Heikki Happonenin evinde akam program

retmen Aday rencilerinin retmenlik

uygulamalarnn snflarda izlenmesi

retmen Aday rencilerinin retmenlik

uygulamalarnn snflarda izlenmesi

Lansikatu Okulunda le yemei

Erasmus rencilerinin gsterilerinin izlenmesi

Erasmus rencilerinin gsterilerinin izlenmesi

Lansikatu Okulunda Dr. Heikki Happonen ile

toplant, Okul Binalarnn nas
Erasmus rencilerinin gsterilerinin izlenmesi

11 Kasm Perembe
Lansikatu Okulunda Dr. Heikki Happonen ile
toplant, Okul Binalarnn nas

alma Ziyaretinin Program

Uygulama Okulunda staj yapan

retmen adaylaryla soru cevapl
toplant
Uygulama Okulunda staj yapan
retmen adaylaryla soru cevapl
toplant
Staj yapan retmen adaylarna
danmanlk yapan retmenlerle
soru cevapl toplant

Helsinkiye trenle hareket

12 Kasm Cuma
Lansikatu Okulunda Prof. Ritva
Kantelinen ile toplant, Yabanc Dil
retimi ve retmen Eitimi
ehir dnda bulunan Heinavaara
Okulunun ziyaret edilmesi
ehir dnda bulunan Heinavaara
Okulunun ziyaret edilmesi
Heinavaara Okulunda le yemei
Lansikatu Okuluna dn

Dou Finlandiya niversitesi Joensuu Kampsne 09-13.11.2010 Tarihleri Arasnda Yaplan

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

ALIMA ZYARETNDEN
BAZI GRNTLER
VE NOTLAR

35

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

alma ziyaretinde, ziyaret katlmclar ve uygulama okulu retmenlerinin

Lansikatu Uygulama Okulunda yaptklar alma toplants sonrasndan bir
grnm

36

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulundan bir grnm. Bilgisayar ve internet eriimi zel snflar yerine okulun genel salon ve koridorlarnda salanmaktadr.

37

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulunun koridorundan bir dersliin grnm.

Snf iinde yaplan almalar koridordan geerken grmek ve gzlemlemek
mmkn.

38

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunun mzik uygulama salonundan bir grnm.

renciler mzik derslerinde yaptklar almalar, ugulamal olarak sunma
imkan bulabilmekteler.

39

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Okullarda kullanlan renci sra ve masalar. Tekli olan sra ve masalarn rencilerin boyuna gre ayarlanabilmesi ve rencilerin ders ara-gerelerini
yerletirebilecei ekilde kapakl olmas dikkat ekmektedir.

40

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunun koridorlarndan bir grnm. Okul koridorlarnda rencilerin teneffslerde dinlenmeleri ve oturmalar iin geni
alanlar bulunmaktadr.

41

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunda Ders Gzlemleme almas kapsamnda

Fen ve Teknoloji dersinden bir grnm.

42

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunda Ders Gzlemleme almas kapsamnda

Mzik dersinden bir grnm. rencilere yaptklar almalar dijital ortamda kaydetme ve dinleme frsat sunulabilmektedir.

43

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Lansikatu Uygulama Okulunda yaplan alma toplantsndan bir grnm.

44

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulunun koridorundan bir grnm. Ktphanenin rencilerin rahatlkla ulamalarna imkan verecek ekilde koridora
yerletirilmi olmas dikkat ekmektedir.

45

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunda Ders Gzlemleme almas kapsamnda

ngilizce dersinden bir grnm. Dersler srasnda uygulamal grup almalarna nem verilmektedir.

46

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulunun koridorlarndan bir grnm. renciler

serbest zamanlarnda okulun koridorunda dinlenebilmekteler.

47

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Lansikatu Uygulama Okulunun bir dersliinde eitim retim almalarnda kullanlan eitim teknolojilerinden bir grnm. retim almalarnda
grsellie nem verilmektedir.

48

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulunda renci sra ve masalarndan bir grnm. Masalarn, ders esnasnda yaplan etkinliklere gre farkl ekillerde konumlandrlmaya olanak salayabilmesi dikkat ekmektedir.

49

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Lansikatu Uygulama Okulunun koridorundan bir grnm. nternet balantl bilgisayarlar ve ktphane ak alanda bulunmaktadr.

50

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Lansikatu Uygulama Okulunun koridorunda bulunan ktphaneden bir grnm.

51

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulu Mdr ve alma ziyareti katlmclar.

52

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Finlandiya retmen Yetitirme Sistemi Seminerinden bir grnm.

53

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Ziyaret edilen Heinavaara Okulunun resim ve aa ileri atlyesinden bir grnm. Tm eitim kademelerinde, rencilerin psikomotor becerilerinin
gelitirilmesi amacyla atlye eitimlerine nem verilmektedir.

54

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Tulliportti Uygulama Okulundaki Ders Gzlemleme almas kapsamnda

mzik dersinden bir grnm.

55

Finlandiya'da Eitim ve retmen Yetitirme Sistemi

Lansikatu Uygulama Okulu birinci snf dersliinden bir grnm. Okuma

yazma almalarnda ses retiminde eitim teknolojileri ve dier grsellerin kullanmna nem verilmektedir.

56