T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

TCP/IP PROTOKOL
481BB0121

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. TCP/IP ADRESNN SINIFLARI ....................................................................................... 3
1.1. Ipv4 ............................................................................................................................... 3
1.1.1. Ip Yaps ................................................................................................................ 4
1.1.2. Ipv4 Yaynlar (CAST) ........................................................................................... 6
1.1.3. Adres Trleri.......................................................................................................... 7
1.1.4. Ip Snflar ve Subnet Mask ................................................................................... 8
1.1.5. Alt Alar .............................................................................................................. 13
1.1.6. NAT lemleri ...................................................................................................... 24
1.2. IPv6 Adresleri ............................................................................................................. 27
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 32
2. TCP/IP ADRESLEME ....................................................................................................... 32
2.1. Ip Adresi Atama .......................................................................................................... 32
2.1.1. Statik ve Dinamik Ip Atamas .............................................................................. 32
2.1.2. DHCP................................................................................................................... 38
2.2. Ip Config Komutu ve Parametreleri ............................................................................ 39
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 44
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 46
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 47
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49
KAYNAKA ......................................................................................................................... 50

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

481BB0121

ALAN

Biliim Teknolojileri

DAL/MESLEK

A letmenlii

MODLN ADI

TCP/IP Protokol

MODLN TANIMI

Bu modl; aa uygun IP bilgilerini sorunsuz alacak ekilde

sisteme girmek iin temel bilgi ve becerilerin kazandrld
bir renme materyalidir.

SRE

40/32

NKOUL

A Gvenlii modln baarm olmak.

YETERLK

TCP/IP protokoln kullanmak

MODLN AMACI

Genel Ama
renci, bu modl ile gerekli ortam salandnda; aa uygun
olan TCP/IP adres snfn belirleyerek uygun adres girii
yapabilecektir.
Amalar
1. TCP/IP adresinin snfn belirleyebileceksiniz.
2. TCP/IP adres girii yapabileceksiniz.

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

Ortam: Ala birbirine bal bilgisayar laboratuar

Donanm: Alt a oluturma yazlm

LME VE
DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra

verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile
kazandnz
bilgi
ve
becerileri
lerek
sizi
deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
En nemli kitle iletiim aralarndan biri olan internet, artk gnmzde her alanda
kullanlmaktadr. Eskiden yalnzca bilgisayar aracl ile kullanlrken, imdilerde cep
telefonlar, PDA, IPAD ve hatta televizyonlarda aranan default bir zellik olarak karmza
kmaktadr.
nternetin sosyal alanda bu denli yaygnlamas gl bir alt yapnn da
oluturulmasn zorunlu klmtr. Bu alt yapnn oluturulmasnda a yaps ve kablolama
tekniklerinin doru ve ihtiyaca ynelik olarak yaplandrlmas olduka nemlidir.
Alar aras iletiimde bilginin kaynak ile hedef arasnda gvenli ve doru bir ekilde
iletilebilmesi iin IP adresleme ve alt a oluturma yntemlerinin bilinmesi gerekmektedir.
TCP/IP Protokol isimli bu modl, A Sistemleri ve Ynlendirme dersi iinde fiziksel a
yapsnn dzgn kurulduu sistemlerde IP adresleme tekniklerini renebileceiniz konular
iermektedir.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Aa uygun IP snfn belirleyerek alt alar oluturabileceksiniz.

ARATIRMA

Yerel a balants bulunan bir sistemde, bilgisayarlarn birbirleri ile nasl bilgi
alveriinde bulunduunu aratrnz.

Bir bilgisayarn internete nasl balandn ve internette bilgi dolamnn nasl

gerekletiini aratrnz.

1. TCP/IP ADRESNN SINIFLARI

TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) bilgisayarlarn karlkl
haberleebilmesi iin kullanlan en yaygn protokol kmesidir. rnein internete giren tm
bilgisayar sistemleri TCP/IP protokoln kullanr.
A zerinde haberleecek her sistem birer IP adresi kullanr. Bu IP adreslerinin her
biri birbirinden farkldr. IP adresleme, TCP/IP protokol kmesinin ynlendirme katman
(3.katman) protokol ile kullanlr.

1.1. Ipv4
Bilgisayarlarn birbirleri ile doru bir ekilde iletiim kurabilmesi iin ayn dili
konumalar gerekmektedir. IP adresi, bu iletiimin doru bir ekilde kurulmasn salar.
letiimin dzgn bir ekilde kurulabilmesi iin, aa balanan tm cihazlarn IP adreslerinin
birbirinden farkl olmas gerekir. Sistemde ayn IP adresine sahip birden fazla cihaz varsa
iletiim kurulamaz ve akma meydana gelir.
Gnmzde Ipv4 (nternet Protokol Versiyon4) adresleme tipi kullanlmaktadr. Bu IP
adresleme sistemi toplam 32 bitten oluur. 32 bit, sekizerlik gruplara ayrlarak gsterilir.
Her bir sekizerlik gruba oktet ad verilir. Her bir IP adresinde toplam 4 adet oktet vardr. Bu
rakamlar 0 ile 255 arasndadr.
rnein 192.175.32.4 bir IP adresidir. Her bir oktet nokta ile birbirinden ayrlr. Bu
Ipv4 adresleme ile 232 yani 4 milyardan fazla adres retilebilmektedir.

1.1.1. Ip Yaps
Aada bir Ipv4 paketinin yaps gsterilmitir. IP paketlerine datagram ad verilir.
1

16

24

32

Balk
Servis Tipi
Toplam Uzunluk
Uzunluu
(Type of Service)
(Total Length)
(IHL)
Tanmlama
Bayrak Bitleri
(Identification)
(Fragment Offset)
Yaam Sresi
Protokol
Balk Kontrol
(Time to Live)
(Protocol)
(Header Checksum)
Kaynak Adresi
(Source Address)
Hedef Adresi
(Destination Address)
Seenekler (0 veya daha fazla satr)
(Options)

Srm
(version)

TCP/IP Bal ve Bilgi

Tablo 1.1: IP paket yaps

IP paketindeki alanlarn ierikleri aada belirtilmitir.

Srm (Version): Bilgi alveriinde kullanlan IP sisteminin hangi srm

olduunu gsterir.
Balk uzunluu (IP Header Length): Balk uzunluunu gsterir. Balk
uzunluu deiebilmektedir.
Servis tipi (Type of Service): Gnderilen bilginin hangi servis tipine ait
olduunu gsterir. rnein bilginin mzik, video ya da bir metin dosyas olup
olmad hakknda bilgi verir.
Toplam uzunluk (Total Length): Tm IP paketinin (balk ve veri dhil)
uzunluunu byte cinsinden belirtir.
Tanmlama (Identification): Kullanc kar tarafla etkileim iindeyken,
mesajlar paralanarak bir ok datagram iinde gnderilebilir. Yani ayn
kullanc tarafndan gnderilen mesaj farkl datagramlar iinde bulunabilir.
Bayrak bitleri (Flags): Bilgi maksimum Bir datagram paralanp
paralanmad, onun paralanma izninin olup olmad gibi bilgilere ait kodlar
tar. tane olan bayrak bitlerinden ilki (D biti Dont Fragment), iinde
bulunduu datagramn ka paradan olutuunu belirtir. Eer 1 ise gnderilen
verinin tek datagramdan olutuu anlalr; alcya bakas yok bekleme
anlamnda mesaj iletir. kinci bayraksa (M biti, More Fragment), paralanp
birok datagram hlinde gnderilen verinin en son olduunu belirtir. ncs,
sakl tutulmutur.
Yaam sresi (Time to Live): Bilginin a zerinde ne kadar dolatn
gsterir. Yaam sresi deeri, bilginin getii her sistemde bir azalr; sfra

ularsa kaybolmu olduu varsaylarak adan karlr. Bu durum sonsuz

dnglerin olumasn engeller.
Protokol (Protocol): Hangi ulam protokolnn kullanldn gsterir. Alc
tarafn IP katman bu alana bakarak paketin bir stnde bulunan protokollerden
hangisine iletileceini anlar.
Balk kontrol (Header Checksum): Gnderilen bilgide hata olup olmad
kontrol edilir. Eer paket hatal bir bala sahipse bu paket yok edilir.
Kaynak adresi (Gnderici IP Adresi-Source Address): Bilginin hangi
adresten gnderildiini belirtir.
Var adresi (Destination Address): Bilginin gnderildii yerin adresini yani
hedef adresi belirtir.
Seenekler (Options): Bu alan farkl amalar iin kullanlr. Farkl IP
srmlerine kolaylk salamak iin dzenlenmitir. Srm 4 iin planlanan
seenekler gvenlik, kaynak ynlendirme, yolun kaydedilmesi, zaman
bilgilerinin tutulmas iindir. lgili bilgiler gerektiinde seenekler blmne
eklenir.
TCP/IP bal ve bilgi: Bir st katmandan gelen veriyi ierir.

Ipv4 adresi toplam 32 bittir, ve 8 bitlik 4 blmden oluur.

11010011.10101011.00010101.10011001
8 bitlik her bir blme oktet ad verilir.

11010011.10101011.00010101.10011001
oktet
IP adresleri ikilik (binary) dzende yazlr ancak kolay okumak ve yazmak iin onluk
dzene (decimal) evirilir.

11010011.10101011.00010101.10011001

201.171.21.153

Aadaki tabloda ikili (binary) say sisteminde gsterilen her bir oktetin onlu
(decimal) say sistemine dnm gsterilmitir;
binary
11010011
10101011
00010101
10011001

2(7)
128
1
1
0
1

2(6)
64
1
0
0
0

2(5)
32
0
1
0
0

2(4)
16
1
0
1
1

2(3)
2(2)
2(1)
8
4
2
0
0
1
1
0
1
0
1
0
1
0
0
201.171.21.153

2(0)
1
1
1
1
1

decimal
128+64+16+2+1=201
128+32+8+2+1=172
16+4+1=21
128+16+8+1=153

Tablo 1.2: IP adresin ikili sistemden onlu sisteme evrilmesi

Aadaki tabloda onlu (decimal) say sisteminden ikili (binary) say sistemine
dnm gsterilmitir;
decimal
201
172
21
153

2(7)
128
1
1
0
1

2(6)
64
1
0
0
0

2(5)
2(4)
2(3)
2(2)
2(1)
2(0)
32
16
8
4
2
1
0
1
0
0
1
1
1
0
1
0
1
1
0
1
0
1
0
1
0
1
1
0
0
1
11010011.10101011.00010101.10011001

binary
11010011
10101011
00010101
10011001

Tablo 1.3: IP adresin onlu sistemden ikili sisteme evrilmesi

1.1.2. Ipv4 Yaynlar (CAST)

1.1.2.1. Unicast
Tek bir yne yaplan yayndr. Kaynak cihaz mesaj, hedefi belirli olan yne yollar.

KAYNAK

HEDEF
Resim 1.1:Unicast Haberleme

1.1.2.2. Broadcast
Her yne yaplan yayndr. Belirli bir hedef yoktur, kaynak cihaz mesaj sistemdeki
tm cihazlara gnderir. Aa balanan bilgisayar evresindeki dier bilgisayarlar tanmak
iin sinyal yayar. Bilgisayarlar aa ilk girilerinde broadcast yayn yaparlar.

Resim 1.2:Broadcast Haberleme

1.1.2.3. Multicast
ok yne yaplan yayndr. Kaynak cihaz, mesaj ada belirledii hedef cihazlara
gnderir. Bylece ada gereksiz bir trafik olumaz.

Resim 1.3:Multicast Haberleme

1.1.3. Adres Trleri

1.1.3.1. zel Adresler
Baz adresler belirli amalarda kullanlmak zere ayrlmtr. Bunlara zel adresler
denir. Bu adresler internete bal olmayan makinelerde, ya da internet balantsn proxy
server veya NAT araclyla salayan i networkte bulunan makinelerde kullanlabilir. Yani
bu adresler internete direk bal makinelerde kullanlamaz. zel IP adres aralklar aada
gsterilmitir;

10.0.0.0
- 10.255.255.254
172.16.0.0 - 172.31.255.254
192.168.0.0 - 192.168.255.254

rnein bankalar geni alara sahiptir ve bankaclk ilemlerinin yrmesi iin kendi
aralarnda balantnn olmas yeterlidir. Bu tip kurumlar zel IP adreslerini kullanrlar.
Sistemde Ip adresi alamayan bir cihaz var ise 0.0.0.0 adresini alr ve yeni bir IP adresi
alana kadar bu adres ile devam eder. Eer bir IP adresinin host ksm sfr 0 ise bu adres a
ortamn tanmlam olur. Routerlar a tablolarna bakarak ynlendirme yaparlar. Bir IP
adresinin host ksm 255 ise bu adres bir broadcast adrestir. Adaki tm hostlara yayn
yapar. IP adresi 224 ile balyor ise bu adres multicast adrestir yani ada belirlenen hedef
cihazlara bir kerede mesaj gndermeyi salar. 127.0.0.1 adresi yerel hostu tanmlayan
Loopback adrestir. TCP/IP adresinin dzgn alp almadn kontrol etmek amacyla
kullanlr.
1.1.3.2. Genel Adresler
Aa bal olan tm bilgisayarlar birbirleriyle iletiimde bulunabilmek iin IP adresi
kullanmak zorundadrlar. Bu nedenle gnmzde Ipv4 adresleme sistemi kullanlmaktadr.
Bu adresleme sistemi 32 bitlik bir adres yapsna sahiptir ve 232 (yaklak 4 milyar) adet
bilgisayar internet ortamnda IP adresi alarak birbirleriyle iletiimde bulunmaktadr.
Sonu olarak, genel adresler zel adresler gibi nceden belirlenmi amalar iin deil
aa bal tm cihazlarn birbirleriyle iletiimde bulunabilmelerini salar.

1.1.4. Ip Snflar ve Subnet Mask

Kurulacak bir a sisteminde ynlendirmelerin ve mesaj al-verilerinin dzgn bir
ekilde yaplabilmesi iin IP adres yapsnn snflandrlmas gerekmektedir. Kullanlan IP
snfnda nemli olan adaki ihtiyacn en st dzeyde karlanabiliyor olmasdr.
IP adres uzay A, B, C, D ve E olarak adlandrlan snflara ayrlmtr. IP adreslerinin
snflandrlmas sayesinde adaki trafik ve routerlara yerletirilen ynlendirme bilgileri
azalmtr.
Bu yntemde adresler aadaki ekilde grld gibi iki paraya ayrlr; parann
soldaki ksm a adresi (network address), sadaki ksm ise sistem adresi (host address)
olarak adlandrlr.

Resim 1.4: A adresi ve sistem adresi yaps

Ynlendiriciler yani routerlar IP adreslerinin a ksmlarna bakarak ynlendirme

ilemlerini yaparlar. Sistem adresi ksm ise an iindeki bilgisayarlarn adreslerini gsterir.
Yani sistem adresi yerel iletiimi salarken, alar aras iletiimde a adresi kullanlr. Bir
bilgisayar hangi ada olduunu anlamak iin subnet mask kullanr. Subnet mask yanl
girilirse bilgisayarn ala olan iletiimi de kopar.
Bir hostun gerek a adresini ve host adresini bulabilmek iin yani ka bitinin aa
ka bitinin hosta ait olduunu bulabilmek iin IP adresi ve IP snfna ait a maskesi
mantksal VE (AND) ilemine sokulur.
rnek 1.1-1: 123.34.0.1 adresinin a maskesi 255.255.0.0 ise, ilgili IP adresin a
ksm ve sistem adresi aadaki gibi hesaplanr;
IP adresi
123.34.0.1

VE

A maskesi
255.255.0.0

A adresi
123.34.0.0

Sistem adresi
123.34.0.1

01111011.00100010.00000000.00000001
VE
11111111.11111111.00000000.00000000
......................................................................
01111011.00100010.00000000.00000000
Not: IP adresi ile a maskesi bitleri VE (AND) ilemine sokulur. Bylece a
maskesinin 0 (sfr) olan bitleri ayn seviyedeki IP adres bitlerini sfrlar; 1 olan bitleri ise,
ayn seviyedeki IP adres bitlerini etkilemez.
rnek 1.1-2: A simlasyonu yazlmnda aadaki a yapsn oluturarak Bilgi
lem, Pazarlama ve Muhasebe isimli bilgisayarlara IP adres bilgilerini giriniz.

Resim 1.5:rnek 1.1-2nin simlasyon yazlm grnts

Yukardaki ekle gre, Bilgi lem isimli bilgisayarn a maskesi (subnet mask) dier
bilgisayarlardan farkldr. Bu da Bilgi lem isimli bilgisayarn farkl bir ada bulunduunu
gsterir. Yukardaki bilgiye gre farkl alardaki bilgisayarlar birbirleri ile direkt bilgi
alveriinde bulunamazlar. Ancak ynlendiriciler (router) ile haberleebilirler.

Yukardaki rnekte, Muhasebe isimli bilgisayar, Bilgi lem isimli bilgisayara e-posta
gndermek isterse;

Resim 1.6:rnek 1.1-2nin simlasyon yazlm grnts

Gnderilen paket iki bilgisayara da gitmez. nk Bilgi lem isimli bilgisayarn

subnet mask deeri Muhasebe isimli bilgisayarn a maskesi (subnet mask) deerinden
farkldr. Her ikisi de farkl alarda bulunmaktadr. Hlbuki a maskesi (subnet mask)
deerleri ayn olsa idi mesaj Bilgi lem bilgisayarna ulaacak idi.
rnek1.1-3: 198.32.64.20/25 IP numarasnn ait olduu a bulunuz.
zm: /25, 25 adet 1 ve 7 adet 0'dan oluan bir a maskesi anlamna gelmektedir.
Bu da (255.255.255.128)dir.
kili (binary) ifadesi; A maskesi (Netmask) : 11111111 11111111 11111111
10000000
IP numarasn ikili (binary) olarak ifade edersek;
IP
: 11010110 00100000 01000000 00010100
11010110 00100000 01000000 00010100
11111111 11111111 11111111 10000000
---------------------VE--------------------------11010100 00100000 01000000 00000000
198
32
64
0

10

Snflamal adreslemede A, B, C ve D ve E olarak adlandrlan drt deiik snf

vardr. Her snf, farkl byklkte alara cevap verecek lde IP adresine sahip olup A en
byk olandr. E snf sakl tutulmutur.
1.1.4.1. A Snf
A snf adres alannn format;

NetID
7 bit

HostID
24 bit
Tablo 1.4: A snf adres format

Yukarda da grld gibi, A snf IP adreslerinin ilk 8 biti a (NetID), sonraki 24

biti adaki bilgisayarlar (HostID) temsil eder. A snf adresler ok byk alar adreslemek
iin uygundur.
A snf bir adresin en soldaki ilk biti daima 0 (sfr) dr. Oktetin alabilecei en kk
ve en byk deer;
Geri kalan 7 bitin hepsi 0 olursa 00000000 = 0
Geri kalan 7 bitin hepsi 1 olursa 011111111= 127
Ancak 127.0.0.0 adresi yerel evrim iin, 0.0.0.0 adresi default ynlendirme iin
kullanlan zel adreslerdir. Bu iki adres kullanlmaz. Dolaysyla bir bilgisayarn ilk okteti 1126 arasnda ise o bilgisayarn A snf bir aa ait olduu anlalr.
A snf adreslerde a ksm iin sadece ilk 8 bit, adresin geri kalan 24 biti adaki
bilgisayarlar iin kullanlabilir. Tm kombinasyonlar hesaplandnda A snf adres kullanan
bir organizasyonda toplam 16.777.214 adet host networke balanr. Bu say (224-2)den
hesaplanr. 28 adet de farkl a adresi tanmlanr.
1.1.4.2. B Snf
B snf adres alannn format;

10

NetID
14 bit

HostID
16 bit

Tablo 1.5: B snf adres format

Yukarda da grld gibi, B snf IP adreslerinin ilk 16 biti a (NetID), sonraki 16

biti adaki bilgisayarlar (HostID) temsil eder. B snf adresler genelde byk ya da orta
byklkteki alar adreslemek iin kullanlr.
B snf adreslerin en soldaki iki biti daima 1 0 (bir ve sfr)dr. Oktetin alabilecei en
kk ve en byk deerler;
Geri kalan 6 bitin hepsi 0 olursa 10000000 = 128
Geri kalan 6 bitin hepsi 1 oursa 101111111= 191

11

Dolaysyla B snf bir ada bulunan bir bilgisayarn IP adresinin ilk okteti mutlaka
128-191 arasnda bir deer olur. Bir cihazn B snf bir ada olup olmadn anlamak iin
ilk oktete bakmak yeterlidir. lk oktet 128-191 arasnda ise B snf adrestir.
B snf adreslerde a ksm iin ilk 16 bit, geri kalan 16 bit adaki bilgisayarlar iin
kullanlabilir. Tm kombinasyonlar hesaplandnda B snf adres kullanan bir
organizasyonda toplam 65.534 adet bilgisayar aa balanr. Toplam 16.384 adet a
tanmlanabilir.
1.1.4.3. C Snf
C snf adres alannn format;

11 0

NetID
21 bit

HostID
8 bit

Tablo 1.6: C snf adres format

Yukarda da grld gibi, C snf IP adreslerinin ilk 24 biti a (NetID), son 8 biti
adaki bilgisayarlar (HostID) temsil eder. Gnmzde irketler en ok C snf adres
yapsn kullanmaktadr.
C snf adreslerin ilk 3 biti daima 110 (bir bir sfr) deerindedir. Oktetin alabilecei
en kk ve en byk deerler;
Geri kalan 5 bitin hepsi 0 olursa 11000000 = 192
Geri kalan 5 bitin hepsi 1 olursa 110111111= 223
C snf adreslerin ilk oktetinin alaca deer 192-223 arasndadr. Dolaysyla bir
bilgisayarn C snf bir ada olup olmadn anlamak iin ilk oktete baklr. rnein
201.153.109.54 C snf bir adrestir.
C snf adreslerde her biri 254 tane bilgisayar ierebilen 2.097.152 adet altaa izin
verir.
1.1.4.4. D Snf
D snf adreslerin ilk drt biti her zaman 1110 (bir bir bir sfr) dr. D snf adresler
multicast yaynlarda yani ayn anda birden fazla hedefe bilgi gndermek amal kullanlrlar.
D snf adres alannn format;

1110

multicast
28 bit
Tablo 1.7: D snf adres format

12

1.1.4.5. E Snf
E snf adreslerin ilk drt biti her zaman1111 (bir bir bir bir)dir. E snf adresler
nternetin ilerideki uygulamalar iin ayrlmtr.
E snf adres alannn format;

reserved
28 bit

1111

Tablo 1.8: E snf adres format

Aada btn adres snflarnn alabilecei deerler gsterilmitir;

1 Byte
1 Byte
1 Byte
1 Byte
------- 8 bits ------- ------- 8 bits ------- ------- 8 bits ------- ------- 8 bits ---N

A SINIFI

1.xxx.xxx.xxx ile 126.xxx.xxx.xxx

N

B SINIFI

128.0.xxx.xxx ile 191.255.xxx.xxx

N

C SINIFI

192.0.0.xxx ile 223.255.255.xxx

1110

D SINIFI

-----------------28 bit------------------224.xxx.xxx.xxx ile 239.xxx.xxx.xxx

1111

E SINIFI

-----------------28 bit------------------240.xxx.xxx.xxx ile 255.xxx.xxx.xxx

Tablo 1.9: IP adres snflar

1.1.5. Alt Alar

Kurumlarda alar bydke adaki mesajlama trafii de artar. Bu trafii
dzenlemek amacyla alar alt alara blnr. Bylece internet adres yaps daha verimli
kullanlr. Alt alar, adaki bilgisayarlar gsteren baz bitlerin a numaras olarak
kullanlmasyla oluturulur. Bylece bilgisayar says azaltlarak a says arttrlr.

13

Alt a yaps kurumlarn kulland a yapsna ve topolojilerine gre deiir. Alt alar
oluturulduunda bilgisayarlarn adresleme ilemi merkezi olmaktan kar ve yetki dalm
yaplr. Dardan bir kullanc alt a kullanlan bir aa ulamak istediinde o ada kullanlan
alt a ynteminden haberdar olmadan istedii bilgisayara ulaabilir. Yani oluturulan alt
alar sadece kurumun kendisini ilgilendirir. Kurum sadece kendi iinde kulland gei
yollar ya da ynlendiriciler zerinde hangi alt aa nasl gidilebilecei tanmlamalarn
yapar.
A snf bir a tasarlandnda ada toplam 16.777.214 adet bilgisayara IP adresi
atanabilir. Ancak bu say ok byktr ve birok IP adresinin kullanlmamasna neden olur.
Ayrca a, farkl konumlarda bulunan dank bir a ise her bir lokasyonda farkl IP adresleri
kullanlmas gerekir. Bu da IP ynetimini zorlatrr. Btn bu problemler tek bir IP adresini
alt alara (Subnet) blerek zmlenebilir. Bu hiyerarik adresleme yaps yerleim
alanlarnn adreslenmesine benzer; nce mahallelere ayrlr, ardndan caddelere ve sonra da
sokaklara ayrlr. Tam bir hiyerarik yap vardr; kadky, gztepe mahallesi, pnar sokak
gibi.
1.1.5.1. Alt A Oluturma
Kurumlarn farkl ihtiyalarna gre (kullanc says, lokasyon farkllklar, farkl
departmanlar) eitli alt alar oluturulur. Herhangi bir IP snfnda host iin ayrlm baz
bitler dn alnarak deerleri 1 yaplr ve alt alar oluturulur.
rnein C snf bir IP adresini kullanan bir kurum deiik yerleim blgelerinde 3
farkl a oluturmak istemektedir. Her bir ada maksimum 50 adet kullanc bulunacaktr.
Kurum 168.125.20.0 adresini alm olursa, toplam 150 kullancs olan bu kurumda
168.125.20.1 168.125.20.254 arasnda ip adresleri kullanlabilir. Bu ip adresleri farkl 3
ada kullanlacaksa, mevcut a, alt alara blnr. Bylece bir adres blou 3 farkl ada
kullanlabilir. Bu durumda a adres aral byr, bilgisayarlara verilen adres aral klr.
Yani bilgisayarlarn adreslendii bitlerden bazlar dn alnarak a bitlerine katlr.
Yukardaki rnee baktmzda 3 adet alt a oluturmak iin, 2 bit host ksmdan
alnarak a bitlerine katlmaldr. C snf default a maskesi 255.255.255.0dr. ancak 2 bit 1
yapldnda oluan yeni maske;
11111111.11111111.11111111.11000000 255.255.255.192 olur.
0
0
1
1

0
1
0
1

Tablo 1.10: 0 ve 1 bitlerinin VE (AND) ilemi

Yukardaki tabloya gre 4 farkl alt a oluturulabilinir. 255.255.255.192 a maskesini

kullanan 4 adet alt a oluturulur. Her bir alt ada 64er adet bilgisayar bulunur.
168.125.20.0 adresini kullanan anz 168.125.20.0, 168.125.20.64, 168.125.20.128 ve
168.125.20.192 adreslerini kullanan drt a hline gelir. Bu drt a iin geerli ana
bilgisayar adresleri u ekildedir:

14

168.125.20.1-64
168.125.20.65-128

Her birinin a maskesi 255.255.255.192

168.125.20.129-192
168.125.20.193-254
168.125.20.71 ve 168.125.20.133 olmak zere iki farkl ip adresini ele alalm.
Varsaylan C Snf alt a maskesi olan 255.255.255.0 adresini kullanlsayd, her iki adres de
168.125.20.0 anda olurdu. Ancak alt a maskesi olarak 255.255.255.192 kullanlrsa, her
iki bilgisayar farkl alarda olurlar; 168.125.20.71 adresi 168.125.20.64 anda,
168.125.20.133 adresi ise 168.125.20.128 anda demektir.
Yukardaki yapy a simlasyonu yazlmnda oluturunuz. nce 255.255.255.0 a
maskesini kullanarak alar aras posta gnderiniz, daha sonra a maskelerini
255.255.255.192 yaparak alar aras posta gndererek fark inceleyiniz.
rnek1.1-4:
12.22.128.34 IP adresinin bulunduu a, 8 adet alt aa blnecektir. Bu IP adresinin;

Alt a adresini,
Bu alt an broadcast adresini,
Atanabilir ilk IP adresini,
Atanabilir son IP adresini

hesaplaynz
zm:
Verilen IP adresinin ilk okteti 1-126 aralnda olduundan verilen IP adresi A snf
bir IP adresidir.
Dolaysyla a maskesi 255.0.0.0 dr. Yani alt a bitleri 2. oktetten itibaren
balayacaktr.
n=alt a biti olmak zere
(2n-2)>=8 eitsizliinin salanmas gerekmektedir. Eitsizlii salayan en kk n
deeri 4 dr. (24=16) Yani 4 adet alt a biti vardr.
A snf IP adreslerinde toplam 24 u biti olduu iin (24-4)=20 adet u biti
bulunmaktadr.
Buna gre elde edilen yeni maske,
255.240.0.0 dr
11111111.11110000.00000000.00000000

15

rneimizdeki IP adresi 12.22.128.34/12 eklinde de ifade edilebilir.

Alt A adresi, maske ile IP adresi arasnda AND ilemi yaplarak bulunur.
00001100.00010110.10000000.00100010 12.22.128.34
11111111.11110000.00000000.00000000
255.240.0.0
---------------------AND--------------------------00001100.00010000.00000000.00000000
12.16.0.0

A snf IP adresi
Yeni a maskesi
Alt A adresi

Hesaplanan a adresinin 0 olan u bitlerini 1 yaplarak broadcast adresi elde

edilir
12.16.0.0
00001100.00010000.00000000.00000000
00001100.00011111.11111111.11111111

12.31.255.255
lk IP adresini (balang adresi) bulmak iin a adresinden bir sonraki IP adresi
alnr.
Buna gre a adresi 12.16.0.0 olduuna gre ilk IP adresi 12.16.0.1 dir.
Son IP adresini (biti adresi) bulmak iin broadcast adresinden bir nceki IP adresi
alnr.
Buna gre broadcast adresi 12.31.255.255 olduuna gre son IP adresi 12.31.255.254
dr.
rnek1.1-5:
132.116.2.4 IP adresinin bulunduu bir a, en az 100 kullancnn bulunduu alt alara
blnecektir.
Bu IP adresinin;

Alt a adresini,
Bu alt an broadcast adresini,
Atanabilir ilk IP adresini,
Atanabilir son IP adresini

Hesaplaynz.

16

zm:
Verilen IP adresinin ilk okteti 128-191 aralnda olduundan verilen IP adresi B snf
bir IP adresidir.
Dolaysyla maske 255.255.0.0 dr. Yani alt a bitleri 3. oktetten itibaren
balayacaktr.
m=u biti olmak zere
(2m-2)>=300 eitsizliini salayan en kk m deeri 7 dir. Yani 8 adet u biti vardr.
B snf IP adreslerinde toplam 16 u biti olduu iin (16-7)=9 adet alt a biti
bulunmaktadr.
Buna gre elde edilen yeni maske,
255.255.255.128 dir.
11111111.11111111.11111111.10000000
rneimizdeki IP adresi 132.116.2.4 /25 eklinde de ifade edilebilir
Alt A adresi, maske ile IP adresi arasnda AND ilemi yaplarak bulunur.
10000100.01110100.00000010.00000100
132.116.2.4
A snf IP adresi
11111111.11111111. 11111111.10000000 255.255.255.128 Yeni a maskesi
---------------------AND------------------------------------------------------------------10000100. 01110100.00000010.00000000
132.116.2.0
Alt A adresi
Hesaplanan alt a adresinin 0 olan u bitleri 1 yaplarak broadcast adresi elde
edilir.
132.116.2.0
10101010.01100100.00000010.00000000
10101010.01100100.00000011.11111111
132.116.3.255
lk IP adresini (balang adresi) bulmak iin a adresinden bir sonraki IP adresi
alnr.
Buna gre a adresi 132.116.2.0 olduuna gre ilk IP adresi 132.116.2.1 dir.
Son IP adresini (biti adresi) bulmak iin broadcast adresinden bir nceki IP adresi
alnr.

17

Buna gre broadcast adresi 132.116.3.255 olduuna gre son IP adresi 132.116.3.254
dr.
rnek1.1-6:
198.162.5.0 ip adresine sahip olan bir irket 4 adet alt aa ayrlacaktr. Buna gre;

Alt a oluturma iin ka bit kullanlmaldr?

Yeni alt a maskesi ka olur?
IP aralklar ne olur?
Her adaki bilgisayar says ne olmaldr?

zm:
2n-2>=blnecek alt a says olmaldr.
Bu formle gre 2n-2>= 4 den n=3 olarak bulunur. 3 bit subnet oluturmak iin
kullanlmaldr.
Yeni alt a maskesinin binary karl;
Eski alt a (255.255.255.0)
11111111.11111111.11111111.11100000
255 .
255 . 255 .
224
IP aralklarnn belirlenmesi iin IP adresinin kaar kaar artaca bulunmaldr.
Bunun cevab en soldaki 1 bitinin deeridir. 25=32dir. Yani IP adresleri 32er 32er
artacaktr.
Network ID

IP Aral

198.162.5.32

198.162.5.32 - 198.162.5.64

198.162.5.64

198.162.5.64- 198.162.5.96

Tablo 1.11:rnek 1.1-5 NetworkID ve IP aral

Her subnetteki toplam host says iin forml; 2n-2=toplam Host says (toplam sfr
biti adedi)
25-2=30 Toplam host says

18

1.1.5.2. Alt Alar Aras letiim

rnek 1.1-7: Bir kurumun internet balants iin C snf bir adres (175.134.92.0)
kullanlmaktadr. Kurumdaki internete balanacak bilgisayarlar corafi olarak A, B ve C
yerlerinde bulunmakta ve birbirlerine router aracl ile baldr. Ka adet alt a
oluturulmaldr? A simlasyonu yazlmnda yapy oluturarak alt alar aras e-posta
gnderiniz.

Resim 1.7: rnek 1.1-7 a simlasyon yazlm grnts

Routerlar arasndaki balantlar da alt a sayld iin toplam 5 adet a blmne

(segment) ihtiya vardr.

Resim 1.8: rnek 1.1.7 a simlasyon yazlmnda kurulacak a says grnts

2n-2>=5 formlnde 5e en yakn sonucu veren n deeri 3dr. 23-2=8-2=6

Bu durumda IP adresinin Host ID ksmndan 3 bit alnarak network ID ksmna
eklenir.
Normalde C snf bir adresin 24 biti a adreslemesinde, 8 biti bilgisayarlarn
adreslenmesinde kullanlr. Bu durumda 3 bit daha a adreslemesine katlr.

19

NetID (24 bit)

NetID (24 bit)

HostID (8 bit)
Subnet
(3 bit)

HostID (5 bit)

Tablo 1.12: rnek 1.1.7 IP adresleme yaps

Bu bit kullanlarak 23=8 adet kombinasyon oluturulabilir

Yandaki olaslklardan iki tanesi, (krmz olanlar) hepsi 1 ve hepsi 0 olanlar
kullanlamazlar. Bunlar zel adreslerdir.
Kullanlamayacak iki k darda brakldnda 6 adet a tanmlaycs kald. Bu da
alt adet a oluturulabilecei anlamna gelmektedir.
0
0
0
0
1
1
1
1

0
0
1
1
0
0
1
1

0
1
0
1
0
1
0
1

Tablo 1.13: rnek 1.1.7 dn alnan host bitlerin kombinasyonu

Buna gre alt adet an balang ve biti adresleri yazlacak olunursa;

A
NO

BALANGI ADRES

BT ADRES

175.134.92.00100000(175.134.92.32)

175.134.92.00111111 (175.134.92.63)

175.134.92.010 00000(175.134.92.64)

175.134.92.01011111 (175.134.92.95)

175.134.92.011 00000(175.134.92.96)

175.134.92.01111111 (175.134.92.127)

175.134.92.10000000(175.134.92.128)

175.134.92.10011111 (175.134.92.159)

175.134.92.10100000(175.134.92.160)

175.134.92.10111111 (175.134.92.191)

175.134.92.11000000(175.134.92.192)

175.134.92.11011111 (175.134.92.223)

Tablo 1.14: rnek 1.1.7 oluturulan alarn balang ve biti adresleri

Yeni subnet mask bulmak iin IP adresindeki network ID ksmndaki tm bitler 1

yaplr.
11111111.11111111.11111111.11100000
255.255.255.224 olarak bulunur

20

Resim 1.9: rnek 1.1.7 a simlasyon yazlmnda oluturulan IP ve alt a maskesi deerleri

rnek1.1-8:
Bnyesinde birbirine bal birok LAN bulunduran bir niversite, ald B snf adresi
125 adet alt aa blp, kurum iindeki blmlere datmak istemektedir. Adresi 130.55.4.0
olduu varsaylrsa ;

An genel maskesi,

Alt alarn adresleri,

Alt a maskesi
ne olur?
zm:
B snf adresin, 125 adet alt aa ayrlmas iin sistemlere ait 16 bitlik ksmn 7 biti
kullanlr. Bylece 27-2 hesaplamasnda 126 tane alt a elde edilir. Kalan 9 bit ise alt alar
iindeki u sistemler iin kullanlr. Buna gre 23 bit alt alar, kalan 9 bit ise alt alar
iindeki sistemleri adresler.
B snf adresin genel maskesi 255.255.0.0 dr.
Alt alarn adresleri;
1. Alt a
2. Alt a
3. Alt a
.
.
253. Alt a
254. Alt a

130.55.5.0
130.55.6.0
130.55.7.0

maskesi
maskesi
maskesi

255.255.254.0
255.255.254.0
255.255.254.0

130.55.253.0
130.55.254.0

maskesi
maskesi

255.255.254.0
255.255.254.0

21

Alt alarn hespsinin maskesi 255.255.254.0 olur. Alt a adresleri ise;

Bir alt a iindeki sistemlerin adresleri de alt a adreslerinin son paralarnn birer
arttrlmasyla bulunur. rnein 130.55.254.0 alta iin IP adresleri aadaki gibi olur;

130.55.254.1

130.55.254.2

130.55.254.3

......
rnek 1.1-9:
Bir kurumun internete balants iin C snf bir adres 120.140.24.2 alnmtr. A
yneticisi bu adres alann kurumda bulunan LANlara blerek hiyerarik yapda datmak
istemektedir. 4 tane LAN olduuna gre bu alt alarn adresleri ne olur?
zm:
C snf adres maskesi 255.255.255.0dr. 4 adet alt a elde etmek 2n-2>=6
eitsizliinde n deeri 3 olmaldr. Host iin ayrlan bitlerden 3 bit (2 3=8) dn alnr ve
buras alta adreslemesi iin kullanlr. Dolaysyla bir C snf adreste 24 bit olan a adres
ksm 3 bit daha eklenerek 27 bite km olur. Buna gre;
C snf adres 120.140.24.2

maskesi 255.255.255.0

Alt alarn adresleri;

Alt a
1. Alt a
2. Alt a
3. Alt a
4. Alt a
5. Alt a
6. Alt a
Alt a

120.140.24.2
194.240.120.34
194.240.120.66
194.240.120.98
194.240.120.130
194.240.120.162
194.240.120.194
194.240.120.226

maskesi
maskesi
maskesi
maskesi
maskesi
maskesi
maskesi
maskesi

255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224
255.255.255.224

Daha sonra alt a iindeki sistemlere adres atamas yaplr. rnein 194.240.120.34
adresine sahip alt a iindeki 1, 2 ve 3. Sistemin adresleri srasyla;
194.240.120.35
194.240.120.36 ve
194.240.120.37
olur.

22

Alt alara ait yayn adresleri, alt a ierisindeki sistemleri adresleyen 5 bitin hepsinin
1 yaplmasyla bulunur. rnein 194.240.120.32 alt a iin yayn adresi;
A adresi
34 says

194.240.120.34
00100010

bunlar 1 yaplr

00111111

194.240.120.32 alt a yayn adresi 194.240.120.63 olarak bulunur.

rnek 1.1-10:
27.68.0.0 ip numaral bir sistemde 9 adet alt a oluturulmak isteniyor.

Oluturulan alt alarn adreslerini yaznz

Alt alarn maskelerini yaznz
2. alt an yayn adresini yaznz
Bu ip snfnn genel maskesini yaznz

zm:

Oluturulan alt alarn adresleri;

2n 2 = 9 olmal => n=4 olur. Host bitlerinden 4 bit alnmaldr.

1.alt a
2. alt a
3. alt a
4. alt a
5. alt a
6. alt a
7. alt a
8. alt a
9. alt a

27.16.0.0
27.32.0.0
27.48.0.0
27.64.0.0
27.80.0.0
27.96.0.0
27.112.0.0
27.128.0.0
27.144.0.0

Alt alarn maskeleri;

Alt a maskesi iin network bitleri 1, host bitleri 0 yaplr,
11111111.11110000.00000000.00000000 255.240.0.0
2. alt an yayn adresi;
Yayn adresi iin network bitleri 0, host bitleri 1 yaplr,
2. alt a 27.32.0.0 27.15.255.255
Bu ip snfnn genel maskesini yaznz
A snfnn genel maskesi 255.0.0.0

23

63

rnek1.1-11:
00.25.0.0 ip numaral bir sistemde 5 adet alt a oluturulmak isteniyor. Buna gre;

Oluturulan alt alarn adreslerini yaznz

Alt alarn maskelerini yaznz
Bu ip snfnn genel maskesini yaznz

zm:
Oluturulan alt alarn adresleri;
2n = 5 olmal => n=3 olur. Host bitlerinden 3 bit alnmaldr.
1.alt a 200.25.0.32
2. alt a 200.25.0.64
3. alt a 200.25.0.96
4. alt a 200.25.0.128
5. alt a 200.25.0.160
Alt alarn maskeleri;
Alt a maskesi iin network bitleri 1, host bitleri 0 yaplr,
11111111.11111111.11111111.11100000 255.255.255.224
Bu ip snfnn genel maskesini yaznz
C snfnn genel maskesi 255.255.255.0

1.1.6. NAT lemleri

NAT (Network Address Translation- A Adresi eviricisi) bir ada bulunan bir
bilgisayarn, kendi a dnda baka bir aa veya internete karken farkl bir IP adresi
kullanabilmesi iin kullanlan bir nternet protokoldr.
NAT, bilgisayarn sahip olduu IP adresini istenilen baka bir adrese dntrr.
Mevcut IP adreslerin yetersiz geldii durumlar iin NAT protokol gelitirilmitir. Her IP
adresi internette kullanlamaz, baz adresler sadece yerel alarda kullanlmak amacyla zel
adresler (private IP address) olarak ayrlmtr. Bu zel adresler:
0.0.0.0
172.16.0.0. 192.168.0.0 -

10.255.255.255
172.31.255.255
192.168.255.255 dir.

Baz kurumlar irket iindeki iletiimlerinde zel IP adresleri kullanmakta, dardaki

alara balanrken NAT yapabilen yani a adresini dntrebilen routerlar kullanmaktadr.
Yani kullandklar zel adresleri genel adreslere dntrmekte ve bu ekilde d aa
balanmaktadr.

24

Kullanc bilgisayarndan bir istek gnderildiinde bu istek ynlendiricinin Ethernet

arayzne (ynlendiricinin LAN tarafna) gelir ve NAT bunu evirip dier arayze
(ynlendiricinin WAN tarafna) ynlendirir ve o balant iin NAT tablosunda bir kayt
tutulur. Bir bilgisayar internete karken iki adet ip kullanr. Bunlardan birisi LAN IPsi yani
i ada haberlemede kullanlan IP adresi dieri ise WAN IPsi yani internete karken
kullanlan IP adresidir. Internetten gelen bir paket bilgisayara gelmeden nce ynlendiriciye
gelir. Ynlendirici, gelen paketteki numara ile tablosunda kaytl olan (NAT Tablosu) ip
numarasn karlatrr ve paketi ilgili bilgisayara ynlendirir. NAT tablosunda gelen paketle
ilgili bir bilgi yoksa paket ynlendirilmez.

Resim 1.10: NAT serverda IP dntrme

Aadaki rnekte, NAT tablosuna bakldnda dardan gelen paket belirtilen porta
gnderilmeden nce ynlendiriciye gelir. Ynlendiricide bulunan NAT tablosunda
tanmlanan adreslere baklr. rnekte 6868 ve 7777 nolu portlar srasyla kullanc-1 ve
kullanc-2 isimli bilgisayarlara ynlendirdiinizi dnrseniz, paket ilgili kullanclara
gnderilir. Ancak 3333 nolu port tanmlanm olsa bile paket ynlendirilmez nk
192.168.2.5 ip numaras WANa ait deildir.

25

Resim 1.11: NAT serverda bilgi ynlendirme

1.1.6.1. Statik NAT

Statik NAT, yerel bir ada tanmlanm zel bir IPnin dardaki bir ada kullanlmak
zere genel bir IP adresine evirilmesi ilemidir. Statik NATta, NAT tablosu a yneticisi
tarafndan manuel olarak doldurulur. A iinde kullanlan zel IP adresleri genel IP
adresleriyle manuel olarak eletirilir. NAT tablosuna kaydedilmeyen zel bir IP adresi,
hibir genel IP adresiyle elemedii iin d alara balanamaz.
1.1.6.2. Dinamik NAT
Dinamik NAT (Dynamic NAT) trnde bir IP havuzu vardr. NAT ynlendiricisi
otomatik olarak IP adreslerini eletirir. Yeterli sayda IP adresi varsa tm bilgisayarlar
otomatik olarak eleerek internete karlar, eer yeterli sayda IP adresi yoksa ilk eleen
bilgisayar internete kar. Balant kesildikten sonra ise NAT tablosundaki kaytlar bir
sonraki balant kurulana kadar silinir.
Statik ve dinamik NAT ilemi u sra ile gerekleir;

Yerel ada bulunan bir bilgisayar dtaki herhangi bir aa balanmak ister.
Balant istei ilk olarak ynlendiriciye gnderilir.
Ynlendirici NAT tablosuna bakar. Eer statik NAT kullanlyor ise zel IP
adresini eleen genel IP adresine evirir, dinamik NAT kullanlyor ise IP
havuzunda bota duran bir IP ile eletirme yaplr.

26

Gnderilmek istnen bilgi web sunucuya gnderilir. Web sunucu paketi alr
ilgili yere gnderir.
Balant bittiinde dinamik NAT yaplmsa bu kayt bir dahaki balantya
kadar tablodan silinir.

1.2. IPv6 Adresleri

Ipv6 (IP version6), TCP/IP'nin yeni nesil ynlendirme katman protokoludur. Her
geen gn internete balanan bilgisayar saysnn artmas 32 bitlik mevcut Ipv4 adres
yapsnn yetersiz kalmasna neden olmutur. Bu nedenle 32 bitlik Ipv4 gelitirilerek 128
bitlik Ipv6 gelitirilmitir. Bylece IP adres alan olduka geniletilmitir.
ok geni kitlelerin Ipv4 kullanmasyla olduka byk bir gvenlik sorunu ortaya
kmtr. Ipv6 sayesinde gvenlik konusu da gelitirilmi st dzeye kartlmtr. zellikle
Ipv4 saysnda sknt eken lkelerde kullanlmaya balanmtr. Birok cihaz reticisi de
Ipv6y desteklemeye balamtr.
Ipv6 ile gelen yenilikler;

32 bitlik adres yaps 128 bite karlm bylece IP adres says artmtr.
IPv4te adres yaplandrmas elle veya DHCP gibi bir protokol
kullanlarak yaplr, IPv6da ise IP adresi yaplandrma ilemi protokoln
iine entegre edilmitir.
IPv6 protokol balnda bulunan 8 bitlik ncelik (Traffic Class) blm
ile servis kalitesi (QoS) uygulamalarna tam uyumludur. Ses ve grnt
gibi gecikmeye tahammlsz bilgilerin tanmasnda ok yaraldr.
Ipv6 mobil iletiimi desteklemektedir.
Ipv6 ile iletiim gvenlii arttrlmtr.

IPv6 adresleri her biri 16 bit uzunlukta olan x:x:x:x:x:x:x:x eklinde 8 adres parasyla
gsterilir. Tipik bir adres yle olabilir (16'lk tabanda);
CDE3:EFE0:2389:ABF0:2183:1978:DBF0:2C09
Eer n tarafta veya arada deerleri sfr olan adresler varsa onlar aada gsterildii
gibi yazlmayabilir:
0:0:0:0:0:0:0:5
2893:0:0:0:0:0:0:1075

::5
2893::1075

IPv6'da 0:0:0:0:0:0:0:0 adresi bo adres, 0:0:0:0:0:0:0:1 adresi de yerel evrim

(loopback) iin sakl tutulmu zel adreslerdir.

27

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar

neriler

Aada onluk dzende verilmi IP

IP adres snflarnn balang ve
adreslerinin hangi adres snfna ait olduunu
biti snrlarna dikkat edniz.
belirtiniz.

192.168.2.1
10.0.0.2
228.170.60.70
130.15.1.5

Aada onluk dzende verilmi IP adreslerini kili say sisteminde bitlerin ald
ikili say sisteminde gsteriniz.
say deerlerine dikkat ediniz.

192.168.2.1
10.0.0.2
228.170.60.70
130.15.1.5

146.52.0.0 IP adresinin bulunduu a, 12 alt Verilen IP adresinin hangi snfa

aa blnecektir. Bu IP adresinin;
ait olduuna dikkat ediniz.
Alt a oluturma formlne dikkat
1. Oluturulan alt alarn adreslerini yaznz
ediniz.
Broadcast elde etmek iin bitlerin
2. Bu alt an broadcast adresini yaznz.
durumuna dikkat ediniz.
lk IP adresini bulmak iin hangi
3. Atanabilir ilk IP adresini yaznz.
IP adresinin alnmas gerektiine
dikkat ediniz.
Son IP adresini bulmak iin hangi
4. Atanabilir son IP adresini yaznz.
IP adresinin alnmas gerektiine
dikkat ediniz.
117.25.0.0 ip numaral bir sistemde 9 adet alt Verilen IP adresinin hangi snfa
a oluturulmak isteniyor.
ait olduuna dikkat ediniz
Alt a oluturma formlne dikkat
1. Oluturulan alt alarn adreslerini yaznz
ediniz.
Network bitlerine ve Host bitlerine
2. Alt alarn maskelerini yaznz.
dikkat ediniz.
Network bitlerine ve Host bitlerine
3. 2. alt an yayn adresini yaznz
dikkat ediniz.
4. Bu ip snfnn genel maskesini yaznz
Ip snfna dikkat ediniz.

28

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Evet

Hayr

Onlu say sistemi ile gsterilen Ip adreslerini ikili say sistemine

evirebildiniz mi?
Ipv4 ve Ipv6 adres sistemi arasndaki fark kavrayabildiniz mi?
Ip adres snflarn ayrt edebildiniz mi?
zel adreslerin amacn anlayabildiniz mi?
Snflamal bir sistemde alt alar oluturabildiniz mi?
NAT ilemlerinin amacn kavrayabildiniz mi?
Statik ve Dinamik NAT arasndaki fark kavrayabildiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

29

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Ipv6 protokolndeki adresler ka bittir?

A) 32
B) 64
C) 128
D) 192

2.

kili say sisteminde 10001100.10110011.11011100.11001000 eklinde gsterilen IP

adresinin onluk dzende gsterimi hangisidir?
A) 140.179.220.200
B) 27.32.0.0
C) 140.170.60.70
D) 192.168.2.1

3.

Aadaki IP adreslerinden hangisi C snfna aittir?

A) 169.131.52.25
B) 126.65.24.13
C) 198.161.12.88
D) 235.128.47.91

4.

Aadaki a maskelerinden hangisi A snfna aittir?

A) 255.255.255.0
B) 255.0.0.0
C) 255.255.0.0
D) 255.255.255.255

5.

Bir alt adaki host says hangi forml ile bulunur?

A) 2n
B) 2n+3
C) 2n-4
D) 2n-2

6.

192.168.7.0 network adresine sahip bir irket 13 subnete blnmektedir. Bilgisayarlara

verilecek olan subnetmask deeri ne olmaldr?
A) 11111111.11111111.11111111.00000000
B) 11111111.11111111.11111111.11110000
C) 11111111.11111111.10000000.00000000
D) 11111111.11111111. 11000000.00000111

30

7.

Aadaki IP Adresi sralamalarndan hangisi A-B-C snfna rnek olarak verilebilir?

A) 128.0.0.1-152.2.2.1-192.170.3.3
B) 10.1.2.3-16.135.254.232-152.169.3.0
C) 12.1.2.3-192.123.1.2-198.2.3.4
D) 1.1.1.1-132.135.136.134-192.169.2.1

8.

B snf bir adres 250 tane altaa (subnet) blnmek isteniyor. Bunun iin hostlara
ayrlan bitlerden ka tanesi subnet iin kullanlr?
A) 5
B) 8
C) 4
D) 6

9.

C snf bir adreste 4 bit alta (subnet) iin ayrlmsa; her subnette ka cihaz
adreslenebilir?
A) 14
B) 12
C) 16
D) 18

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
10.

( ) Broadcast yayn, tek bir kaynaktan ada yer alan tm hedeflere ynelik yaplan
yayndr.

11.

( ) NAT lemleri (Network Address Translation- A Adresi eviricisi) bir ada

bulunan bilgisayarn, kendi a dnda baka bir aa veya nternete karken farkl bir
IP adresi kullanabilmesi iin gelitirilmi bir nternet protokoldr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme Faaliyetine geiniz.

31

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
A yapsna uygun TCP/IP adres girii yapabileceksiniz.

ARATIRMA

nternete girdiinizde IP adreslerinin bilgisayarnza nasl atandn aratrnz.

Bir yerel ada bilgisayarlara otomatik ve manuel IP adresinin nasl atandn

aratrnz.

nternette bilgisayarlar arasndaki bilgi alveriinin nasl yapldn aratrnz.

Internet sayfalarnn isimlerini yazdnzda o sayfann IP adresine nasl

ynlendirildiinizi aratrnz.

2. TCP/IP ADRESLEME
2.1. Ip Adresi Atama
Bir bilgisayarn ada bulunan farkl cihazlarla iletiimde bulunabilmesi iin mutlaka
bir IP adresine sahip olmas gerekir. Bu IP adresi dinamik ya da statik olmak zere iki farkl
ekilde verilebilir. Dinamik IP ile yaplan balantlarda, internete her balant yaplnda IP
adresi deiir. Dinamik balantda, internet servis salaycs her seferde geici olarak IP
adres havuzundan bir IP adresi tahsis eder. Statik balantda ise internet servis salaycdan
bir IP adresi rezerve edilir ve srekli ayn IP adresi ile balant yaplr.
Bilgisayara uzaktan erimek istendiinde IP adresinin statik olmas gerekir.

2.1.1. Statik ve Dinamik Ip Atamas

Statik IP atamasnda her bir IP adresi elle verildii iin ayn IP adresi verilen
cihazlarda akma problemi yaanabilir. Her cihazn IP adresinin birbirinden farkl
olmaldr. IP adresi yazlrken a maskesi ya da varsaylan a geidi gibi bilgiler yanl
yazlrsa haberleme srasnda problemler yaanmasna neden olur.

Bilgisayara statik ip atamas u ekilde yaplr;

Masastnden a simgesine ift tklanr, gelen ekranda A ve Paylam
Merkezine girilir. Ayn pencerede sol tarafta Badatrc ayarlarn
deitirin seeneine tklanr.

32

Resim 2.1: A ve paylam merkezi penceresi

Alan pencerede Yerel A Balants simgesi zerine ift tklanr.

Resim 2.2: Yerel a balants penceresi

Alan ekranda TCP/Ipv4 seenei seilerek zellikler komutu tklanr.

33

Resim 2.3: Tcp/Ipv4 zellikler penceresi

Alan ekranda Aadaki Ip adresini kullan seenei seilir ve srasyla IP

adresi, Alt a maskesi ve varsaylan a geidi deerleri yazlr.

34

Resim 2.4: Tcp/Ipv4 zellikler penceresi Genel sekmesi

Yine ayn ekranda Aadaki DNS sunucu adreslerini kullan seenei

seilerek ilgili DNS bilgileri girilir.

35

Resim 2.5: Tcp/Ipv4 zellikler penceresi Genel sekmesi

Verilen IP adresi ve DNS adresleri rnek olarak yazlmtr.

Bilgisayara dinamik ip atamas u ekilde yaplr;

Yerel A Balants zelliklerinin gsterildii ekranda Internet Protokol
Srm 4 (TCP/Ipv4) seenei seilerek zellikler butonuna tklanr.

36

Resim 2.6: Yerel a balants penceresi A letiimi sekmesi

Alan ekranda Otomatik olarak bir ip adresi al ve DNS sunucu adresini

otomatik olarak al seenekleri seilir.

37

Resim 2.7: TCP/Ipv4 zellikler penceresi genel sekmesi

2.1.2. DHCP
DHCP (Dinamik Host Yaplandrma Protokol - Dynamic Host Configuration
Protocol) servisi, adaki istemcilere otomatik olarak IP adresi atanmasn salar. Bylece IP
adresleri merkezi bir yerden kontrol edilir, her bir istemciye tek tek IP bilgisi girilmesi
engellenir.
Adaki bir bilgisayarn adaki dier bilgisayar ve cihazlarla iletiimde bulunabilmesi
iin IP adresinin, alt a maskesinin ve varsaylan a geidi gibi bilgilerinin olmas gerekir.
Bu bilgilerin her bilgisayara elle girilmesi hem vakit kaybna yol aar hem de yanl yazlma
olasl vardr. Bu nedenle DHCP ile otomatik IP adresi atamas gvenli ve kullanl bir
yntemdir. Sisteme DHCP kurulduktan sonra bilgisayarlara IP adres aral tanmlanmas
gerekir. Datlan IP adreslerine scope (kapsam alan) ismi verilir.
DHCP sunucu ile istemci arasnda srasyla aadaki ilemler gerekleir;

38

Resim 2.8: DHCP sunucu ile istemci ilikisi

Client DHCPDISCOVER mesaj ile sistemde bulunan DHCP sunucudan IP adresi

ister. DHCP sunucu veritabanna bakarak istemciye verecei IP adresini ve kira sresini
belirler. Sunucudan kan istein onaylanmas iin istemciye bu belirlenen bilgiler geri
yollanr, bu mesaj DHCPOFFER mesajdr. IP isteinde bulunan istemci IP adresini kabul
edip kiraladna dair DHCPREQUEST mesajn DHCP sunucuya yollar. Mesaj alan
sunucu, istemciye gereken IP adresini, a maskesini ve DNS adresini
DHCPACKNOWLEDGEMENT mesaj ile gnderir.

2.2. Ip Config Komutu ve Parametreleri

Ipconfig komutu bir MS-DOS komutudur. Genel olarak bilgisayarn IP adres
bilgilerini renmeyi salar. Balat(Start) altr(Run) penceresinde cmd yazldnda
MS-DOS ekran alr.
ipconfig komutu parametresi yazlrsa, o cihazn IP adres bilgileri ekrana gelir.

Resim 2.9: Ipconfig komutu ekran grnts

39

"ipconfig /?" parametresi ile kullanlrsa hangi parametrelerle nasl kullanlaca

bilgisi ekrana gelir.

Resim 2.10: Ipconfig /? komutu ekran grnts

40

"ipconfig /release" ya da "ipconfig /release6"parametresi ile kullanlrsa, DHCP ile

otomatik olarak alnm ip adresi serbest braklr. Bu parametre sadece DHCP kullanan
sistemler iin geerlidir.

Resim 2.11: Ipconfig /release komutu ekran grnts

"ipconfig /renew" ya da "ipconfig /renew6"parametresi ile kullanlrsa DHCP

sunucusundan yeni bir IP adresi alnr. Bu parametre sadece DHCP kullanan sistemler iin
geerlidir.

Resim 2.12: Ipconfig /renew komutu ekran grnts

41

"ipconfig /flushdns" parametresi ile kullanlrsa, DNS nbellei temizlenir

Resim 2.13: Ipconfig /flushdns komutu ekran grnts

"ipconfig /all parametresi ile kullanlrsa, bilgisayarn ad, IP adresi, fiziksel (MAC)
adres, DHCP sunucusunun aktif olup olmad gibi ayrntl bilgiler ekrana gelir.

Resim 2.14: Ipconfig /all komutu ekran grnts

"ipconfig /displaydns parametresi ile kullanlrsa, DNS nbelleindeki kayt

bilgileri ekrana gelir. Yerel sunucu dosyasndan yklenen ve bilgisayar tarafndan
zmlenen kaynak sorgularn ieren DNS istemci nbelleindeki ierikleri gsterir. Client,
DNS sunucularn sorgulamadan nce, sklkla sorgulanan isimleri hzl bir ekilde
zmlemek iin bu bilgiyi kullanr.

Resim 2.15: Ipconfig /displaydns komutu ekran grnts

42

"ipconfig /registerdns parametresi ile kullanlrsa, tm DHCP adres kullanm

sreleri yenilenir ve istemci bilgisayar tarafndan yaplandrlan ve kullanlan tm ilgili DNS
adlar kaydedilir. Bilgisayarda ayarlanm olan IP adresleri ve DNS isimleri iin manuel
kayt ilemini balatr. Bu parametre, baarsz olan DNS isim kaytlarnn sorununun
giderilmesinde veya istemci bilgisayar yeniden balatmadan DNS sunucusu ve istemci
arasndaki gncelleme problemlerinin zmnde kullanlabilir.

43

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Bilgisayarnza statik bir ip adresi veriniz.
Bilgisayarnzn yerel a balantsn gsteren
pencereyi anz.
TCP/Ipv4
anz.

protokolnn

zellikler

neriler
Denetim masasna girerek
A ve Paylam Merkezi
ni an.

penceresini

Bulunduunuz aa uygun IP adresini giriniz.

Bulunduunuz aa uygun alt a maskesini giriniz.
Varsaylan a geidini giriniz.
DNS adresini giriniz.
A simlasyon yazlmn anz.

Anzda
kullanlan
IP
aralna dikkat ediniz.
Anzn hangi IP snfn
kullandna dikkat ediniz.
Sistemde
kullanlan
a
geidine dikkat ediniz.
Sistemde kullanlan DNS
adresine dikkat ediniz.
Simlasyon
yazlmnn
bilgisayarnzda ykl olup
olmadna dikkat ediniz.

Aadaki resimdeki sistemi kurup, gerekli IP

adreslerini, alt a maskesini ve varsaylan a geidi
bilgilerini giriniz.

Bilgisayarlarn
haberleebilmesi iin IP
adres bilgilerini dikkatli
giriniz.

Resim 2.29: A simlasyon yazlm grnts

Ping
ve
ipconfig
komutlarnn nasl altna
dikkat ediniz.
Bilgisayarlar arasnda e-posta alverii salayan Alt alar aras iletiime
simlasyonu altrnz.
dikkat ediniz.
Her bir bilgisayarn HUB ve dier bilgisayarlarla
iletiim kurup kuramadn kontrol ediniz.

44

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Bilgisayarnza statik IP atamas yapabildiniz mi?

2. Bilgisayarnza dinamik IP atamas yapabildiniz mi?
3. Statik ve Dinamik IP atamas arasndaki fark
kavrayabildiniz mi?
4. DHCP sunucusunun alma mantn kavrayabildiniz mi?
5. Ipconfig komutunun parametreleri ile birlikte alma
mantn kavrayabildiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

45

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

DHCP sunucudan adres kiralama ilemi hangi sra ile gerekleir?

A) DHCPOFFER-DHCPREQUEST-DHCPACK-DHCPDISCOVER
B) DHCPREQUEST-DHCPOFFER- DHCPDISCOVER-DHCPACK
C) DHCPDISCOVER- DHCPOFFER-DHCPREQUEST-DHCPACK
D) DHCPREQUEST- DHCPDISCOVER-DHCPOFFER-DHCPACK

2.

Komut satrna Ipconfig komutu yazldnda ekrana hangi bilgiler gelir?

A) Cihazn IP adres bilgisi ekrana gelir
B) DHCP ile alnm IP adresini serbest brakr
C) DHCP sunucusundan yeni bir IP adresi alr
D) DNS nbellei temizlenir

3.

Aadakilerden hangisi Statik IPyi tanmlar?

A) stemcilere DHCP sunucusu ile otomatik olarak IP verilmesi ilemidir
B) stemcilere DNS sunucusu ile otomatik olarak IP verilmesi ilemidir
C) stemcilerin her internete klarnda internet servis salayclarndan ald IP
adresidir
D) Her bir istemciye manuel olarak girilen IP adresidir

4.

Aadakilerden hangisi DHCP sunucusunun grevidir?

A) Adaki zel IP adreslerini genel IP adreslerine evirir
B) Adaki istemcilere otomatik olarak IP adresi atar
C) nternet adresinin IP karln verir
D) Bilgisayarn internete balanmasn salar

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
5.

( ) Dinamik IP atamasnda her bir IP adresi elle verildii iin ayn IP adresi verilen
cihazlarda akma problemi meydana gelebilir.

6.

( ) Aa bal bir cihazn IP adres bilgilerini renmek iin komut satrna ipconfig
komutu yazlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme Faaliyetine geiniz.

46

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

200.10.75.5 IP numarasyla balayan C snf bir adres yapsnda, 10 kullancl bir

ada broadcast yayn yaplmak istenirse kullanlacak IP adresi ne olmaldr?
A) 200.10.75.0
B) 200.10.75.1
C) 200.10.75.127
D) 200.10.75.255

2.

212.45.64.20/25 IP numarasnn ait olduu network hangisidir?

A) 212.45.64.0/25
B) 212.45.64.32/25
C) 212.45.64.64/25
D) 212.45.64.255/25

3.

Bir bilgisayarn IP adresi bilgilerini renmek iin hangi pencere kullanlr?

A) Denetim Masas/Aygt Yneticisi/zellikler
B) Yerel A Balants zellikleri/TCP/Ipv4/zellikler
C) Denetim Masas/Blge ve Dil/zellikler
D) Yerel A Balants/Yerel A/Destek

4.

Bir bilgisayar IP havuzundan farkl bir IP adresi alarak internete balanyorsa bu

durumu salayan cihaz hangisidir?
A) Router
B) DHCP server
C) NAT server
D) DNS server

5.

Aadaki IP adreslerinin snflarn yaznz.

A) 189.131.52.25 : .
B) 18.65.24.13 : .
C) 198.245.12.88 : ..................
D) 237.128.47.91 : ....

47

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz
6.

( ) DHCP servisi adaki tm bilgisayarlara otomatik IP adresi atar.

7.

( ) ipconfig komutu /all parametresi ile kullanlrsa komutun nasl alacana

dair yardm mens ekrana gelir.

8.

( ) Ipv6 128 bitlik bir adresleme sistemidir.

9.

( ) Adaki bilgisayarlara dinamik IP atamas yaplrsa ada meydana gelebilecek IP

adres akmalar nlenmi olur.

10.

( ) zel IP adresi kullanan bir bilgisayar internete kmak iin NAT tablosundaki IP
adreslerinden birisiyle eleir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

48

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

C
A
C
A
D
B
D
B
A
Doru
Doru

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6

C
A
D
B
Yanl
Doru

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
A
B
C
B, A, C, D
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru

49

KAYNAKA
KAYNAKA

LKESEN Rfat, Blent RENCK, Bilgisayar Haberlemesi ve A

Teknolojileri, Papatya Yaynclk, Haziran, 1999.

50