Professional Documents
Culture Documents
Ngon Ngu Co The - Fix
Ngon Ngu Co The - Fix
Cun sch ny dnh cho nhng ai c th lc tt nhng khng nhn thy bn cht
ca s vic bng i mt ca mnh.
Allan v Barbara Pease l hai chuyn gia ni ting th gii trong lnh vc giao
t nhn s v ngn ng c th. Vi s bn c ln n 20 triu bn, h tr thnh
mt gia nh ni ting th gii.
Ngn ng c th thng cho thy nhng g ngi ta ni khc xa vi nhng g
h ngh hay cm nhn.
Cun sch ny trnh by cc vn :
Cch to n tng tt p vi ngi khc
Cch nhn bit mt ngi ang ni di
Cch khin ngi khc hp tc vi mnh
Cch tham d phng vn v thng lng hiu qu
Cch chn bn i tm u hp
MC LC
LI M U ................................................................................................................. 4
CHNG I ..................................................................................................................... 9
HIU NHNG IU C BN ..................................................................................... 9
CHNG II .................................................................................................................. 30
QUYN LC NM TRONG TAY BN .................................................................... 30
CHNG 3 ................................................................................................................... 61
IU K DIU CA N CI V TING CI .................................................. 61
CHNG 4 ................................................................................................................... 82
DU HIU CA CNH TAY ..................................................................................... 82
CHNG 5 ................................................................................................................... 99
NHNG KHC BIT V VN HA ........................................................................ 99
CHNG 6 ................................................................................................................. 116
IU B BN TAY V NGN CI ....................................................................... 116
Chng 7 ..................................................................................................................... 131
CC DU HIU NH GI V LA DI ........................................................... 131
Gii m cc iu b ca tay v mt ............................................................................. 131
Chng 8 ..................................................................................................................... 151
CC DU HIU BNG MT .................................................................................. 151
CHNG 9 ................................................................................................................. 176
NGI XM PHM KHNG GIAN ...................................................................... 176
Lnh th v khng gian ring ...................................................................................... 176
CHNG 10 ............................................................................................................... 191
I CHN TIT L NH NH TH NO ...................................................... 191
CHNG 11 ............................................................................................................... 207
13 IU B PH BIN NHT M BN NHN THY MI NGY ................... 207
CHNG 12 ............................................................................................................... 226
BT CHC CCH CHNG TA XY DNG MI QUAN H ....................... 226
Chng 13 ................................................................................................................... 239
CC DU HIU B MT CA IU THUC, MT KNH V VIC TRANG
IM ........................................................................................................................... 239
CHNG 14 ............................................................................................................... 254
C th tit l ni u c ang hng n ................................................................... 254
CHNG 15 ............................................................................................................... 261
NHNG IU B TN TNH V QUYN R ..................................................... 261
CHNG 16 ............................................................................................................... 291
CC DU HIU V QUYN S HU, LNH TH V CHIU CAO ............... 291
CHNG 17 ............................................................................................................... 303
SP XP CH NGI NGI U V TI SAO? ............................................ 303
CHNG 18 ............................................................................................................... 317
CUC PHNG VN, TRN U QUYN LC V ............................................ 317
CC TH THUT TO QUYN LC C QUAN ............................................ 317
CHNG 19 ............................................................................................................... 332
3
Mi ca ng y ang mp my.
Trong mt chng trnh truyn hnh, chng ti hp tc vi mt hng du lch a
phng tin hnh th nghim khc. Khi cc du khch bc vo vn phng tm hiu v
vic tham quan trong vng v cc a im trong v cc a im du lch, h c
hng dn n quy ni chuyn vi nhn vin ca hng. l mt ngi n ng
c mi tc vng, ria mp, mc o s mi trng v tht c vt. Sau vi pht cp n
nhng l trnh c th tham quan, ngi ny ci xung mt ht bn di quy ly
vi tm sch qung co. Lc , mt ngi n ng khc mt my nhn nhi, tc en,
mc o s mi mu xanh da tri xut hin t di quy, tay cm nhng tp sch qung
co. Ngi ny tip tc ni ng ch ngi kia va b d. ng ngc nhin l gn
na s du khch khng ch n s thay i ny, trong gp i s n ng so vi
ph n hon ton khng nhn ra s khc bit khng ch ngn ng c th m l s
xut hin ca mt ngi hon ton mi. Nu bn khng c kh nng bm sinh hoc
cha hc cch nhn bit ngn ng c th, c th bn cng s khng ch n phn
ln nhng thay i . Cun sch ny s cho bn thy nhng g bn ang b qua.
Cch thc chng ti vit cun sch ny
Cun sch hon ho v ngn ng c th c m rng trn tc phm u tin
ca ti c ta l Ngn ng c th. Trong sch ny ti v Barbara da vo cc cng
trnh nghin cu t cc ngnh khoa hc mi nh: sinh hc tin ha, tm l hc tin
ha v cc l thuyt cng ngh mi nh Cng hng t (Magetic Resonance Imaging)
cho thy nhng g din ra trong no b. Chng ti vit cun sch ny theo cch c
gi c th m sch ra c ngu nhin bt c trang no. Chng ti cng gi li ni dung
v ng tc ca c th, nt mt v iu b, bi v y l nhng iu c bn cn nm
vng p dng trong mi cuc gp g trc din. Cun sch hon ho v ngn ng
c th s gip bn thu hiu nhng m hiu khng li ca bn thn, cch s dng
chng sao cho hiu qu cng nh nhn c nhng tc dng nh trong hot ng
giao tip.
CHNG I
HIU NHNG IU C BN
Ngy nay, cc chnh tr gia hiu rng chnh tr l phi km vi hnh nh dng v
b ngoi. Hu ht cc chnh tr gia c lng dn u c t vn ring v ngn ng c
th nhm gip h to n tng l ngi chn thnh, chu o v trung thc, c bit khi
h khng phi l ngi nh th.
Tht kh tin l sau hn hng ngn nm tin ha, ngn ng c th ch mi c
nghin cu mt cch tch cc, rng ri k t thp nin 60 ca th k 20 v a s cng
chng bit n s tn ti ca loi ngn ng ny ch mi nm 1978, thi im chng ti
xut bn cun sch Ngn ng c th. Phn ln mi ngi vn tin rng ngn t l hnh
thc giao tip ch yu ca chng ta. Ni theo thuyt tin ha th ch mi gn y, li
ni mi tr thnh mt b phn trong kho cng c giao tip ca con ngi v ch yu
c s dng chuyn tu cc s kin v d liu. Li ni c l bt u c pht
trin cch y khong 500.000 n 2 triu nm, y cng l khong thi gian kch c
b no con ngi tng gp 3. Trc , ngn ng c th v nhng m pht ra c hng
l cc phng tin ch yu chuyn ti cm xc, tnh cm, v iu vn cn ng
cho n ngy nay. Nhng do qu tp trung vo ni dung c pht ngn nn hu ht
chng ta khng nhiu n ngn ng c th, ni g n tm quan trng ca n
trong cuc sng.
Tuy nhin, ngn ng ni ca chng ta biu l tm quan trng ca ngn ng c
th trong giao tip. Di y l cc v d tiu biu:
Get it off your chest. Keep a stiff upper lip.
Stay at arms length. Keep your chin up
Shoulder a burden. Face up to it.
Put your best foot forward. Kiss my butt.
Vi cm t trong s ny rt kh nut (swallow), nhng bn phi cho mt
trng pho tay hoan nghnh chng ti (give us a big hand), bi v y c mt s iu
tht bt ng (eyes-openers). Theo kinh nghim thc t (a rule of thumb), chng ti s
gi kn (keep them coming hand over fist) nhng b mt ny n khi bn b tay
(buckle at the knees) hoc bn b qua (turn your back) chng. Hy vng l by nhiu
cm t ny lm bn quan tm n khi nim ngn ng c th.
10
Lc u
Cc din vin ng phim cm nh Charlie Chapin l nhng ngi tin phong s
dng ngn ng c th v y l phng tin duy nht c trn mn nh lc by gi. Kh
nng din xut ca tng din vin c xp loi tt hay ti da trn mc h s
dng iu b v cc du hiu c th giao tip vi khn gi. Khi phim ting tr nn
ph bin v cc kha cnh phi li ni b xem nh th nhiu din vin ng phim cm
tr thnh k tht th. Ch nhng din vin c s dng trang b k nng s dng li
ni v c ch tt mi c th tn ti,
Lin quan ti cng cuc nghin cu mang tnh hc thut v ngn ng c th, tc
phm c nh hng nht trong giai on tin th k 20 c l l cun The Expressiom
of the Emotions in Man and Animals (Biu l cm xc con ngi v ng vt)
(Charles Darwin, 1872), nhng c gi ca cun sch ny ch yu l gii hn lm.
Tuy vy, cun sch lm khi pht nhng cuc nghin cu hin i v nt mt v
ngn ng c th. Nhiu tng v pht hin ca Darwin t c cc nh nghin
cu trn khp th gii chng minh. Cho n nay, h quan st v ghi li gn mt
triu k hiu v du hiu khng li. Albert Mehrabian, mt nh nghin cu tin phong
v ngn ng c th vo thp nin 50 ca th k k 20, pht hin rng tng tc dng
ca mt thng ip th li ni (ch xt ring t ng) chim khong 7%, thanh m (bao
gm ging ni, ng iu v cc m thanh khc) chim 38%, cn ngn ng khng li
chim n 55%.
Dng v khi bn ni chuyn quan trng hn iu bn ni.
Nh nhn chng hc Ray Birdwhistell tin phong trong vic nghin cu giao
tip khng li ci c ng gi l kinesics. Birdwhistell a ra mt vi c
tnh tng ng v s lng giao tip khng li din ra gia con ngi v pht hin,
mt ngi trung bnh ni tng cng khong 10, 11 pht mt ngy v mt cu ni trung
bnh mt khong 2,5 giy. ng cng c tnh chng ta c th thc hin v nhn din
khong 250.000 nt mt.
Cng ging nh Mehrabian, Birdwhistell pht hin ra trong mt cuc tr
chuyn trc din th yu t li ni chim cha n 35%, cn trn 65% l giao tip
11
khng li. Qua phn tch bng ghi m t hng ngn cuc phng vn v cc cuc
thng lng bn hng trong thp nin 70 v 80 ca th k 20, chng ti nhn thy
ngn ng c th chim khong 60 n 80% trong vic to ra nh hng bn bn m
phn. Tng t, c 60% n 80% nhn nh ban u v mt ngi mi gp c hnh
thnh ch trong vng cha n 4 pht. Cc cuc nghin cu cho thy khi thng lng
qua in thoi, ngi c l l thuyt phc hn ngi thng th. Nhng iu ny khng
ng khi thng lng trc din, bi v ni chung chng ta thng da vo nhng
iu mt thy hn l nhng iu tai nghe a ra quyt nh cui cng.
Ti sao iu bn ni li khng quan trng?
Mc d sch v c th ni khc i, nhng khi gp ai ln u, chng ta
thng nhanh chng xt on v s thn thin, s ni bt, v kh nng ngi tr
thnh bn tnh tuy khi y i mt ca h khng phi l im nhn u tin ca chng
ta.
Ngy nay, hu ht cc nh nghin cu u ng rng li ni ch yu c
dng truyn ti thng tin, cn ngn ng c th c dng trao i thi gia
ngi vi ngi v trong mt s trng hp, n cn c dng thay cho li ni. V
d, khi mt ph n trao cho ngi n ng nh mt cht ngi th y, thng ip
c chuyn i r rng n khng phi vin n ngn t.
Bt k trong nn vn ho no th li ni cng gn b cht ch vi ng tc ca
ngi pht ngn. Thm ch, Birdwhistell cn cho rng nu c tp luyn ng mc
th ta cn c th hnh dung mt ngi ang thc hin ng thi g thng qua ging
ni ca h hay nhn bit ngi ta ni ngn ng no ch bng cch quan st iu b.
Nhiu ngi kh chp nhn kin cho rng v mt sinh hc, con ngi vn l
ng vt. Chng ta thuc loi linh trng (Homo sapiens), mt loi vn khng c
lng, i trn 2 chi v c b c cp cao. Nhng ging nh nhng loi khc, chng ta
vn b cc quy lut sinh hc chi phi hnh ng, phn ng, ngn ng c th v iu b
ca bn thn. iu th v l loi ngi hu nh khng thc rng dng i, ng thi
v iu b ca h c th biu l mt thng ip hon ton khc vi nhng g m h
ang din t bng li.
12
.
Tng thng Php Jacques Chirac ang o tm c ca vn
Ti sao ni ph n mn cm hn?
Khi ni ai mn cm hoc c trc gic, v tnh chng ra ang m ch n
kh nng c c ngn ng c th ca h v so snh nhng du hiu ny vi li ni.
Ni cch khc, khi chng ta ni chng ta linh cm mt ngi no ni di,
ngha l chng ta c ni ngn ng c th v li ni ca h khng n khp vi nhau.
y cng chnh l iu m cc din gi gi l s nhn bit thi khn gi, hoc
s quan h ti mt tp th. Chng hn, nu ton b khn gi ngi ng lng vo gh,
14
omen
kh nng ngoi cm. Tt c nhng vic ny lm tng thm tnh thuyt phc cho vic
bi ton, cng thm thc t l nhng ngi thng xuyn i xem bi u mang sn
trong mnh mt nim tin m qung. Km theo b bi taro cn c mt hoc 2 qu cu
pha l, mt khng gian nh kch trng, v mt sn khu c b tr hon ho cho
phn c ngn ng c th. Cnh tng ny c th khin cho c nhng ai a nghi nht
cng tin rng cc quyn lc siu nhin ang hin hin trc mt h. Tt c cc mn
bi ton chung quy ch l kh nng gii m cc phn ng ca mt ngi khi h gii
by cu chuyn cng nh thu thp thng tin t vic quan st dng v ca h. Hu ht
cc nh ngoi cm u l n v nh ni, ph n c thm mng cu trc no cho
php h c c cc du hiu ca tr s sinh hay trng thi cm xc ca ngi khc.
Thy bi nhn chm chm vo qu cu pha l v ri bt u ci ngt ngho. V
th, John m vo mi b ta. l ln u tin anh nh mt b ng ang phn
khch.
Minh chng cho iu ny, sau y l mt qu bi dnh cho ring bn:
Hy tng tng bn n mt cn phng ngp khi, nh sng l m. , c
mt b ng eo y trang sc, qun khn xp ang ngi cnh ci bn thp hnh
mt trng v trn bn c mt qu cu hnh pha l:
Vui mng cho n c n ni ny. Ta c th thy c ang gp rc ri bi v ta
nhn c nhng tn hiu rt mnh t c. Ta cm thy nhng iu c tht s mong
mun trong i i khi khng thc t v c thng t hi, liu mnh c t c
chng hay khng. Ta cng cm thy i khi c thn thin, ha ng v ci m vi mi
ngi, nhng cng c lc c lnh m, khp kn v thn trng. C t ho l mt ngi
suy ngh c lp nhng cng khng chp nhn nhng g c nhn thy v nghe thy
t ngi khc nu khng c chng c. C thch s thay i mun mu, nhng li bn
chn v b nhng hn ch v l thi rng buc. C mun chia s nhng cm xc thm
kn vi ngi thn thit nht nhng e ngi rng qu ci m v l liu l iu khng
ly g lm khn ngoan. Hin gi mt ngi n ng c tn bt u bng mu t S
ang gy nh hng mnh n c. Mt ph n sinh vo thng 11 s lin lc vi c
trong thng ti vi mt li ngh hp dn. Mc d v ngoi c trng c v y ngh
17
lc nhng trong lng li lun hoang mang. i lc c phn vn khng bit mnh la
chn v quyt nh ng hay khng.
Th no? Chng ti bi cho bn c ng khng? Cc cuc nghin cu cho thy
thng tin trong qu bi ny chnh xc n 80% cho bt k ai c n. Cng vi kh
nng tuyt vi c c ngn ng c th, nt mt v nhng ng thi khc ca mt
ngi, cng vi nh sng m o, m thanh k qui v mt cy nhang, chng ti m
bo l bn s c th lm bt c ai cng phi tin si c. Chng ti khng khuyn khch
bn tr thnh thy bi, nhng bn s nhanh chng c kh nng c c ngi khc
chnh xc nh thy bi vy.
Bm sinh, di truyn hay c tip thu?
Khi khoanh tay trc ngc th bn t cnh tay tri ln tay phi hay ngc li?
Hu ht mi ngi u khng th chc chn rng h t tay theo cch no cho n
khi lm th. Ngay by gi, bn hy khoanh tay trc ngc ri c gng nhanh chng
o ngc v tr. Bn s cm thy c 1 cch l thoi mi v cch kia tht l ngc.
Chng c cho thy y c th l mt iu b di truyn khng thay i c.
C 10 ngi th c ti 7 ngi t cnh tay tri ln cnh tay phi khi khoanh
tay trc ngc.
Nhiu cuc hi tho v nghin cu c thc hin nhm khm ph ra cc du
hiu phi ngn ng c c do bm sinh, hc hi, di truyn, hay ni theo cch khc.
Cc nh nghin cu thu thp chng c t vic quan st nhng ngi m (h khng
th hc c cc du hiu khng li bng th gic) v cc hnh vi iu b nhiu nn
vn ha khc nhau trn th gii. Bn cnh , h cng nghin cu hnh vi ca nhng
ng vt linh trng c quan h gn nht vi chng ta v nhn chng hc l loi tinh
tinh v loi kh.
H kt lun rng mi lnh vc ni trn (bm sinh, hc hi, di truyn, v.v) u c
vai tr nht nh trong vic to nn ngn ng c th. V d, hu ht nhng ng vt
linh trng mi sinh u c kh nng b ngay, do iu b ny l bm sinh hoc di
truyn. Nh khoa hc ngi c, Eibl-Eibesfeldt pht hin ra iu b mm ci
nhng a tr ic v m bm sinh xy ra khng phi do chng tip thu hoc bt
18
20
ngi ta c th s dng
vi nhng g h nghe
thy:
ngh nghip i hi mt bn tay kho lo trong cng vic thng khng thch bt tay.
Nu buc bt tay, c th h s dng ci bt tay chiu l bo v bn tay ca mnh.
Nhng ngi mc qun o khng ph hp hoc b st cng khng th thc hin
iu b. iu ny c th nh hng n vic s dng ngn ng c th ca h. V d,
nhng ngi bo ph khng th bt cho chn. Ph n mc vy ngn s ngi bt cho
chn tht st t bo v, nhng iu ny khin h c v khng ci m cho lm v
gim i c hi c mi khiu v ti cc hp m. Nhng tnh hung ny ch xy ra
vi mt s t ngi. Quan trng l phi cn nhc xem nhng khim khuyt v th cht
hoc cc thng tt trn c th ca mt ngi c nh hng n c ng ca c th
h.
Ti sao d hiu tr em hn?
Ngi ln kh hiu hn tr em bi v sc thi trn c mt h t c biu hin
hn.
Tc thc hin v kh nng che giu mt s iu b c lin quan n tui tc
ca mi ngi. V d, nu mt a tr nm tui ni di, rt c th n s dng 1 tay
hoc c 2 tay bm ming li ngay tc th.
a tr ang ni di.
Hnh ng che ming c th mch bo cho cha, m chng bit l li ni di.
a b c th vn gi iu b che ming trong sut cuc i, ch c tc thc hin
iu b l khc i. Khi mt thiu nin ni di th bn tay cng a ln ming ging
nh a tr 5 tui, nhng thay v dng c bn tay th lc ny ch c cc ngn tay xoa
nh quanh ming.
25
29
CHNG II
QUYN LC NM TRONG TAY BN
Lng bn tay v ci bt tay c s dng nm quyn nh th no?
31
Hy tin ti Ti l bc s.
32
do chnh ng, h thng l lng bn tay. Trong khi , ngi ni di cng bin
minh tng t nhng li che giu bn tay ca mnh.
Gi bn tay trong ti qun l mt th thut a thch ca nhng ngi n ng
khng mun tham gia vo cuc tr chuyn. C th xem lng bn tay l dy thanh m
ca ngn ng c th vo lc u v chng tr chuyn nhiu hn so vi cc b phn
khc, do giu bn tay i cng nh gi kn mm ming vy.
rng
anh khng mun ni chuyn.
C s dng lng bn tay nh la
Mt s ngi hi: Nu ti ni di v l lng bn tay th ngi ta c tin ti
hn khng? Cu tr li c th l c hoc khng. Nu bn ni di thng thng vi
lng bn tay l ra, ngi nghe s thy bn khng c v g l thnh tht, bi v h
khng nhn thy nhng iu b bc l s chn tht m ch thy c nhng iu b
c s dng khi ni di, khng ph hp vi lng bn tay xe ra. Nhng ngi kho
la bp hay ni di chuyn nghip l nhng ngi pht trin k thut to ra cc du
hiu c th c bit, h tr cho nhng li ni di ca h. H cng mang v tht th khi
ni di th cng vic ca h cng tng sc thuyt phc.
33
34
35
36
Vic ch ngn tay khng nhng t nhn c phn ng tch cc t ngi nghe,
m cn khin h km nh ni dung thuyt trnh hn. Nu bn c thi quen ch ngn
tay, hay th iu b lng bn tay nga ln v p xung, bn s thy rng mnh c th
to ra mt bu khng kh thoi mi hn vi ngi khc. Hoc, nu chm cc u ngn
tay vo ngn ci lm iu b OK khi ni chuyn, bn s to c n tng l
ngi quyt on v khng hung hng. Chng ti hng dn nhiu nhm din gi,
chnh tr gia v nhng ngi ng u cng ty s dng iu b trn ri xem xt phn
ng ngi tham d. Cc khn gi lng nghe nhn xt l nhng ngi ny l chu o,
c mc tiu v tp trung.
38
40
41
Lm th no to s bnh ng?
Khi hai th lnh bt tay nhau th c mt cuc tranh ginh quyn lc ngm s xy
ra v ai cng c xoay lng bn tay ca ngi kia vo th phc tng. Kt qu l c hai
lng bn tay gi t th thng ng to thnh ci bt tay gng km. iu ny to cm
gic bnh ng v tn trng ln nhau bi v khng ai nhng b ai.
44
45
ct mt chic khn tay trong ti o/qun hay ti xch lau kh lng bn tay trc khi
gp ai , ch yu trnh to cho h n tng ban u khng tt. Hoc trc khi gp
g mt ngi cha tng quen bit, hy hnh dung bn ang h lng bn tay trn la.
Mo tng tng ny c chng minh l lm tng nhit lng bn tay ca mt
ngi trung bnh ln khong 3-4 .
Ginh li th pha bn tri
Khi cc nh lnh o ng cnh nhau bo gii chp nh th c hai lun c t
v ngang bng v dng dp v trang phc. Tuy nhin, ngi xem thng nhn thy
ngi ng bn tri bc anh dng nh ni bt hn ngi kia. l v khi bt tay,
ngi ny d dng t bn tay trn, khin cho h trong c v l ngi nm kim
sot. iu ny th hin rt r trong ci bt tay gia John F Kennedy v Richard Nixon
trc khi h tranh lun trn truyn hnh vo nm 1960. Vo thi im , th gii
khng bit g v ngn ng c th. Nhng theo phn tch, JFK dng nh c trc gic
v cch s dng iu b ny. ng ta c thi quen ng bn tri khun hnh, v vic s
dng t th bn tay t pha trn l mt trong nhng ng tc a thch ca ng.
nhng nhng ngi theo di trn truyn hnh th tin chc rng Kennedy mi l ngi
chin thng. iu ny chng t ngn ng c th y thuyt phc ca Kennedy hu
dng n nhng no, v qu tht ng ta c c tng thng.
Khi n ng v ph n bt tay
48
49
C Tng thng Yasser Arafat bt tay bng hai tay vi Th tng Tony Blair.
V mt mm cht mi ca ng Tony Blair cho thy ng ta khng my ho hng.
Ci bt tay kim sot
Mc ch ca mi ci bt tay bng c hai tay l c chng t s nhit thnh,
nim tin tng hoc tnh cm su m ca ngi ch ng bt tay vi ngi nhn. C
hai yu t quan trng cn ch . Th nht, mi thn tnh m ngi ch ng bt tay
mun chuyn ti c lin quan n khong cch t bn tay tri ca h n cnh tay phi
ca ngi kia. V ng tc ny th hin nh mun m ly ngi nn v tr ca
bn tay tri c xem nh thc o thn mt. Bn tay tri ca ngi ch ng bt
tay t ln cnh tay ca ngi nhn cng cao th mc thn mt m h ang c
chng t cng nhiu. H mun th hin mi quan h gn gi vi ngi nhn ng thi
ra sc kim sot c ng ca ngi ny.
V d, iu b nm ci ch din t tnh trng thn mt v nm quyn kim sot
nhiu hn iu b nm c tay. Tng t, iu b nm vai din t tnh trng thn mt
v nm quyn kim sot nhiu hn iu b gi cht bp tay.
51
52
n mc v t th ca k b trn:
George Bush ni tri hn Tony Blair
v tr bn tri bc nh, Bush n mc nh mt v Tng t lnh, ng vng hai
chn trn mt t v a tay chong ra sau lng Blair kim sot ng ta, cn Blair n
mc nh mt nam sinh ngi Anh din kin thy hiu trng. Bush thng xuyn c
ginh v tr ng bn tri bc nh ngi khc nhn thy ng ta ni bt hn v trng
nh th ang kim sot c tnh hnh.
Gii php
53
Kiu gng km
3. Kiu bp vn xng
tin cy: 0/10
Ngi em h ca kiu bt tay gng km l kiu bt tay bp vn xng. y l
kiu bt tay ng s nht trong tt c cc kiu bt tay. N khng nhng gy n tng
xu trong tm tr ngi nhn m cn li du vt trn nhng ngn tay ca h. Kiu
bt tay ny chng qua l cch to n tng ca ch nhn n, c trng cho tnh cch
hung hng qu . Nhng ngi bt tay kiu ny ginh li th m khng h bo trc
v c gng trn p tinh thn i phng bng cch bp cht cc khp t ngn tay ca
h nh th ang nho bt. Nu bn l ph n, hy trnh eo nhn bn tay phi trong
cc cuc gp mt bn chuyn lm n, v kiu bt tay bp vn xng c th rt ht mu
v khin bn bt u cuc giao dch trong trng thi au m.
55
Kiu bp vn xng.
ng tic l khng c bin php hu hiu no i ph vi kiu bt tay va
nu. Nu ngh ai c gng bt tay nh th, bn c th lm mi ngi ch bng
cch tht ln: i! N tht s lm au tay ti. Anh bt tay mnh qu! iu ny s
khin ngi no ng h kiu bt tay bp vn xng thn trng hn khng lp li
cch c x .
4. Kiu nm u ngn tay
tin cy: 2/10
y l kiu bt tay thng xy ra trong lc cho hi gia nam v n. y l
ng tc bt tay sai v tr. Thay v nm lng bn tay, ngi s dng n nm nhm cc
ngn tay ca ngi kia. Cho d ngi ch ng bt tay c v nhit tnh i vi ngi
nhn nhng thc t l anh ta thiu t tin. Trong trng hp , mc ch ch yu ca
kiu bt tay ny l gi khong cch va phi i vi ngi kia. Kiu bt tay ny c
th xut hin trong trng hp c s khc bit v khng gian ring gia nhng ngi
bt tay. Chng hn, khng gian ring ca mt ngi l 60cm cn ca ngi kia l
90cm. Do vy, ngi kia s ng li ra xa hn trong lc cho hi, dn n vic hai
bn tay khng nm ly nhau ng cch.
Kiu lc ln lc xung.
Du rng ngi ra c th chu ng n 7 nhp lc trong mt ci bt tay, nhng
c mt s ngi bt tay kiu ny tip tc lc ln lc xung mt cch khng kim sot
nh th h ang c vt nc ca ngi kia ra vy.
Thng thng, ngi ch ng bt tay s ngng lc nhng vn tip tc cm tay
ngi nhn ngn h trn thot. iu th v l rt t ngi c gng rt tay mnh ra
58
Kiu H Lan.
Kiu bt tay H Lan c gii tr thay th bng kiu khn ra bt t t.
Kiu ny c l khng cn phi gii thch thm!
Ci bt tay gia Arafat v Rabin
Bc nh bn di chp th tng Israel Yitzhak Rabin v c Ch tch Palestin
Yasser Arafat ang bt tay nhau ti Nh Trng vo nm 1993. Bc nh tit l nhiu t
th th v! Tht ra, cu Tng thng Clinton mi l nhn vt quan trng trong bc nh
ny bi v Clinton ng gia, khng b cn tr, vc dng ng ta cng cao hn. iu b
hai cnh tay dang ra, lng bn tay m rng ca ng gi nh n hnh nh v thnh
ang cu ri thn dn ca mnh. N ci hnh bn nguyt cng vi i mi khp li
ca Clinton cho thy s km ch tnh cm m ng ta ang cm nhn hoc gi v cm
nhn.
59
CHNG 3
IU K DIU CA N CI V TING CI
62
N ci no l gi to?
N ci gi to ch ko ming ra sau, n ci chn tht ko c ming v mt ra
sau.
Cc nh nhip nh yu cu bn ni Cheese bi vic pht m t ny gip ko
cc c ln xng g m ra sau. Nhng nn nh rng iu ny to ra n ci gi to
v lm cho cc bc nh trng khng tht.
Vt chn chim cng c th xut hin nhng n ci gi to tinh vi. Lc ny,
hai g m chm li lm cho i mt hi khp li v n ci trng nh tht. Tuy nhin,
vn c nhng du hiu nhn bit n ci ny vi n ci chn tht, phn tht gia
lng my v m mt tc l np che mt di chuyn xung v ui lng my hi h
thp.
Mm ci l du hiu phc tng
Mm ci l ci thnh ting thng c xem l du hiu cho bit ngi no
ang vui. Khi cho i chng ta khc, ri bt u mm ci lc 5 tun tui v bit
ci thnh ting vo gia thng th 4 v th 5. Tr con nhanh chng nhn ra rng,
khc thu ht s ch ca chng ta v ci gi chng ta li vi chng. Mt cuc
nghin cu gn y vi loi tinh tinh loi ng vt linh trng gn con ngi nht
cho thy, n ci cn phc v cho mt mc ch su xa hn.
63
t thi hung hng , tinh tinh nhe rng nanh hm di, cnh bo rng
chng c th cn. Ngay c con ngi cng thc hin iu b khi h tr nn hung
hng bng cch h thp hoc a mi di ra pha trc, bi v chc nng ch yu ca
mi di l lm v bc giu hm rng di. Con tinh tinh c hai kiu ci: u tin
gng mt nhng b dng th hin s phc tng i vi ngi thng tr. Trong
kiu ci ny c gi l gng mt s hi ming ca tinh tinh m ra, l
hm rng di, cc khe ming b ko ra sau v h xung ging nh iu ci ca con
ngi.
chp nhn bn bnh din c nhn. Vic thiu vng n ci gii thch ti sao nhiu
nhn vt c tnh cch thng tr nh Vladimir Putin, James Cagney, Clin Eastwood,
Margaret Thatcher, Charles Bronson dng nh lc no cng trng nh ang cu bn
hoc hung hng n gin l v h khng mun trng c v mm yu.
66
69
Batman, Tng thng Bill Clinton v nam din vin Hugh Grant. H dng kiu ci
ny to nhng phn ng vui v ni khn gi hoc ginh c nhiu phiu bu
hn.
N ci tr hm xung km
s gi to i mt ang ci
N ci tr hm xung
ch vi hm c h
thp gi v vui v.
71
th nghim vi nhng ngi c triu chng tin trm cm bng cch chia h ra lm 2
nhm v cho xem video trong hn 3 tun. Kt qu, nhm xem bng hi c s ci thin
v tnh trng bnh nhiu hn nhm xem bng khng hi. Ngoi ra ng cn pht hin ra
rng nhng ngi c vt lot c th cau my nhiu hn nhng ngi khng c. Nu
bt gp tnh trng cau my, bn hy tp t tay ln trn khi ni chuyn trnh tnh
trng ny.
Ti sao chng ta va ci va ni, nhng con tinh tinh th khng?
Gio s tm l Robert Provine thuc trng i hc Maryland, thnh ph
Baltimore pht hin ting ci ca con ngi khc vi ting ci ca ngi anh em h
ca chng ra thuc h linh trng. Tinh tinh ci nh ang hn hn vi ch mt m
thanh c pht ra mi khi th ra hay ht vo. T l 1-1 gia chu k ht th v pht m
khin a s cc ng vt ny khng th ni c. Khi con ngi bt u i thng
lng, phn thn trn thot khi vic gnh chu sc nng ca c th, iu ny cho php
con ngi iu chnh hi th tt hn. Kt qu l chng ta khng nhng ngn c
vic th ra nh tinh tinh m cn iu chnh hi th pht ra ting ni v ting ci.
Tinh tinh cng c th c khi nim v ngn ng nhng khng th pht ra t ng. C
th ni, nh i thng lng nn con ngi d dng hn trong vic to ra m thanh, bao
gm c ting ni ln ting ci.
Liu php ting ci
Ting ci kch thch cht gim au t nhin v cht lm tng hng phn,
c gi l endorphin, gip gii ta cng thng, phc hi c th. Khi Norman Cousins
c chn on mc chng bnh cng khp, mt dng suy nhc c th, bc s ni
vi ng rng bnh tnh ca ng v phng cu cha v ng s phi sng trong au
n cho n cht. Cousins bn thu mt phng khch sn v thu tt c nhng phim
ng ta tm thy nh Airplane v The Three Stooges ca nhm hi The Marx
Brother,..v.v ri xem i xem li chng, ci tht nhiu v tht to. Su thng sau khi
ng t iu tr bng liu php ting ci, cc bc s v cng ngc nhin khi pht hin
cn bnh ca ng bin mt. ng hon ton khe mnh! Kt qu ng ngc nhin
ny dn n s ra i cun sch Anatomy of an Illness (Gii phu mt cn bnh) ca
74
78
81
CHNG 4
DU HIU CA CNH TAY
lo lng th khoanh tay s gip bn cm thy thoi mi, nhng nu bn ang vui v vi
bn b, khoanh tay s sinh tm l bt n.
Hy nh rng vi ngn ng c th, ngha ca thng ip cn ph thuc vo
ngi nhn ch khng ch ring ngi thc hin. C th bn thy thoi mi khi
khoanh tay, ng thi lng v c th cng , nhng nghin cu cho thy nhng ngi
khc li kh chu vi cm iu b ny. V vy, li khuyn y kh r rng hy
trnh khoanh tay trong bt k tnh hung no tr phi ch ca bn l ngi khc
thy bnaj khng ng hoc khng mun tham gia.
C th bn cm thy thoi mi khi khoanh tay nhng ngi khc s ngh l bn
khng thn thin.
S khc bit v gii tnh
Cnh tay ca n ng hi hng vo trong, cn cnh tay ph n hi khunh ra
ngoi. S khc bit ny cho php n ng nm chnh xc hn, trong khi khuu tay
khunh ra ca ph n gip t th m em b c rng ri v vng chc hn. C mt
iu th b l khi nhng ngi n ng hp dn, ph n c khuynh hng bung hai
cnh tay rng ra. Ngc li, h thng khoanh tay trc ngc khi gn nhng ngi
n ng hung hng hoc khng th v.
84
mun hi anh mun bit g? hoc kin ca anh ra sao? Sau , bn ngi xung
hoc ng ngi vo thnh gh ra hiu l n lt h ni. Cch s dng iu b
ny ng rng bn mun h ci m v thng thn nh bn vy!
Ti sao ti li phi cm tt c s bt v tp sch qung co ny?, mt khch
hng hi khi ng ta bt u trng ging cy thng Ging sinh c gn cc mu
vt trang tr. Ngi m phn ni: Lt na ti s gii thch.
Cc nhn vin bn hng v ngi m phn thng c hun luyn rng nu
mun m bo cng vic ca mnh c sun s th ng vi vng gii thiu sn
phm hay a ra bt k tng no cho n khi bit c l do ti sao v khch hng
tim nng li khoanh tay. Thng thng th ngi mua khng bc l kin phn i
ca h cho nn a s nhn vin bn hng kh lng bit c. vy, cc nhn vin
bn hng cng khng hiu c iu b khoanh tay bo hiu rng ngi mua ang
khng ng v iu g .
Kiu khoanh tay c gia c
Cm iu b khoanh tay bn tay nm cht biu th thi th ch v phng
th. Nu iu b ny kt hp vi n ci mm cht mi hoc nghin rng v mt
th c th s xy ra mt cuc tranh ci, thm ch l tn cng bng v lc. Cn phi c
mt cch tip cn mm mng hn tm hiu nguyn nhn dn n iu b ny nu
bn cha r l do. Ngi hnh bn di ang c thi hung hng cng kch.
Kiu khoanh tay bn
tay nm cht cho thy
ngi ny c thi
th ch
87
vo ti qun (trung dung). Him khi ng ta khoanh tay trc ngc khng bc l
mt cht my may lo lng.
Ngc li, sau khi bt tay vi sp, cc nhn vin mi gi tay t th khoanh tay
hon ton hoc khoanh h do e ngi v s hin din ca ngi ng u cng ty. C
tng gim c ln nhn vin mi u cm thy thoi mi vi cm iu b ring ca
mnh, v n th hin a v ca h trong mi quan h vi ngi kia. Nhng nu tng
gim c gp mt thanh nin tr tui, y trin vng, a v cao v thm ch anh ta ra
v anh ta cng
l sau khi bt
hn s khoanh
xut
lc lng gia m
ny cng thng
90
T nm tay mnh nh m
tng nm tay ta khi cn b
T th kha ko b h
gic an ton.
Trc cng
chng,
nhng ngi
92
iu b chnh khuy
ci c o s mi ca
Thi
Charles
Chng ta cng s nhn thy mt ngi ang lo lng, ngng ngng chnh dy
eo ng h, kim tra nhng th bn trong v, sit cht hoc xoa hai bn tay, nghch
nt trn c tay o hay s dng bt k iu b no cnh tay ca h khoanh trc c
th. iu b a thch ca cc nh doanh nghip khi cm thy bt an l gi cp hoc
tp h s trc c th lc vo cuc hp. Nhng iu b ny khng nhm mc ch no
khc ngoi vic c tnh che y ni lo lng. Ni thch hp quan st chng l bt c
ni no c ngi i ngang qua mt m ng, v d nh ngi n ng bng qua sn
nhy mi mt ph n khiu v hoc ai ln sn khu nhn phn thng.
Khi cm thy ngng ngng hoc khng t tin, ph n thng cm ti xch tay
hay v tin ngy to thnh ro chn. Cch ny gip h t b ch hn. Cc thnh vin
hong gia nh Cng cha Anne thng m b hoa lc trc cng chng, iu b m
hoa hay cm ti xch tay cng l iu b a thch ca n hong Elizabeth. D nhin,
b khng th no nht theo thi son, trang im, th tn dng v v xem ht trong
ti xch tay. Chng qua, chic ti xch nh mt v bc an ton v trong mt vi
trng hp l phng tin gi thng ip. Nhng ngi quan st cc thnh vin hong
gia ghi nhn c n 12 du hiu m n hong Elizabeth gi cho cc v ca mnh
thng bo vic khi no b mun i, dng li, ri khi ni hoc thot khi mt
ngi ang quy ry b.
Mt trong nhng phin bn tinh t v ph bin nht ca ng tc to ro chn l
cm ly hoc tch bng c hai tay. Ly hon ton c th cm bng mt tay, chng qua
vic nng ly bng hai tay cho php ngi thc hin to c mt ro chn bng cnh
tay m hu nh khng b ai . Hu ht mi ngi u s dng nhng dng iu b
ny v t ai trong chng
chng.
94
95
Tm tt
Cho d bn mun hay khng th kiu khoanh tay trc ngc no cng b c
ngi gi v ngi nhn thng ip cho l tiu cc. Ngay c khi bn khoanh tay bi v
bn b au lng i na, th ngi quan st vn nh gi bn theo quan im ca h
mt cch v thc. Ngay by gi, bn hy tp ng khoanh tay v chng ti s ch cho
bn nhng g cn lm to ra mt hnh nh tch cc v t tin hn.
98
CHNG 5
NHNG KHC BIT V VN HA
100
A. Chu u v Bc M: OK
Vng a Trung Hi, Nga, Brazil, Th Nh K: mt khiu trn c th ngi (v
d nh ming), xm phm tnh dc, ngi ng tnh nam.
Tunisia, Php, B: s 0, v dng.
Nht Bn: tin, ng xu.
B. Cc nc phng Ty: s 1, Xin li! ( gi s ch ), c Cha lm chng,
Khng! (i vi tr con).
C. Anh, c, New Zealand, Malta: ch cht!
M: S 2.
c: chin thng.
Php: ha bnh.
La M c: Julius Ceasar gi 5 cc bia.
D. Chu u: s 3.
Cc nc theo o C c: T n Cha!
E. Chu u: s 2.
Anh, c, New Zealand: s 1.
M, Anh: Phc v i!
Nht: du hiu s nhc.
F. Cc nc phng Ty: s 4.
Nht: du hiu s nhc.
G. Cc nc phng Ty: s 5.
khp mi ni: Dng li!
Hy Lp v Th Nh K: Ct xo!
H. a Trung Hi: dng vt nh.
Bali: t.
Nht: ph n.
101
Nam M: gy.
Php: khng la c ti u!
I. a Trung Hi: Anh ang b cm sng y!
Malta v : bo v chng li ci nhn hi ngi (khi ch thng).
Nam M: bo v khi vn xu (khi xoay trn).
M: biu tng ca trng i hc Texas, i bng Longhorn ca Texas.
J. Hy Lp: Ct xo!
Phng Ty: s 2.
K. La m c: ch cht!
M: M my, khn!
L. Chu u: s 1.
c: M my! (ngn ci thng ln)
Nhiu ni: i nh xe (khng mt tin), tt, OK.
Hy Lp: ch cht! (gii v pha trc).
Nht: n ng, s 3.
M. Hawaii: Thoi mi i no.
H Lan: Anh c mun ung g khng?
N. M: Anh yu em.
O. Phng Ty: S 10, ti u hng.
Hy Lp: ch cht - 2 ln.
Nhiu ni: Ti ni tht y.
S im ca bn
Trn 30 im: Bn l ngi i li v hiu bit nhiu, tnh tnh phng khong, rt
ha ng vi mi ngi bt k h nc no. Mi ngi rt thch bn!
15-30 im: Bn c bn nhn thc c bng cch c x ca mi ngi rt
khc nhau. Nu tp luyn chm ch, bn c th ci thin vn hiu bit hin nay ca
bn.
15 im hoc t hn: Bn cho l mi ngi ngh ging bn. Ngi ta khng nn
cp h chiu cho bn hoc thm ch khng cho php bn ri khi nh. Bn hu nh
102
khng c khi nim rng nhng ngi cn li trn th gii ny khc vi bn, thm ch
bn ngh thi gian cng nh cc ma trn khp th gii u ging nhau. C th bn l
ngi M!
Ti sao chng ta u tr thnh ngi M?
Do nh hng su rng ca truyn hnh v phim nh M nn th h tr tt c
cc nn vn ha ang hp thu mt dng ngn ng c th na n nh ngn ng c th
ca Bc M. Chng hn, ngi c tui 60 s coi iu b a hai ngn tay ln
ca ngi Anh l s xc phm, trong khi thanh thiu nin c li biu hin iu b
l s 2 v coi iu b cha ngn gia ln ca ngi M mi chnh l mt hnh thc
xc phm. a s cc quc gia ngy nay nhn nhn iu b vng trn (iu b A) c
ngha l OK, cho d khng phi l cch biu hin truyn thng theo vn ha ca
h. Hin nay, tr em mi quc gia c tivi u i m chi bng chy ngc ra pha
sau v la ht: Hasta la vista, baby cho d chng khng bit ting Ty Ban Nha!
Truyn hnh M l l do ch yu khin nhng khc bit trong ngn ng c th
trong mi nn vn ha ang dn phai nht.
Trong ting Anh, t toilet cng ang bin mt bi v ngi Bc M, vn
nhng l ngi i khai ph v n ci, rt s pht ngn t ny. Ngi Bc M xin i
nh bathroom c ngha l nh tm. Cn nu xin i nh restroom, h s c a
n ni c gh ngi th gin. Anh, powder room gm c gng soi v chu ra
mt, little girls room th ch c trong nh tr, cn comfort stations li c b tr
trn cc xa l. Trong trng hp yu cu wash up Bc M, ngi ta s vui v dn
bn n nh bp, a cho mt chic khn lau kh bt a v mi bn ra chng.[*]
[ Tt c cc t ting Anh trong on ny u lin quan n cch ni lch s ca
ngi M khi h mun i v sinh.(ND)]
Hu nh mi ni, nhng vn c bn v vn ha u ging nhau
Nh tho lun Chng 3, cc biu hin trn khun mt v n ci c cng
ngha khp ni. Gio s Paul Ekman trng i hc California, San Fransisco,
a cho nhng ngi thuc 21 nn vn ha khc nhau xem cc bc nh biu l
trng thi vui v, tc gin, s hi, au kh, gh tm v kinh ngc. ng pht hin ra
103
ca N hong Anh Elizabeth II. Trong ting Anh th Prince c th l hong t hoc
hong hu, v vy ta vn thng thy bo gii vit l Prince Phillip], Thi t Charles,
Hong t Harry v William tin a linh cu Cng nng Diana vo nm 1997, h
cng thc hin iu b ny. Nhiu ngi trn th gii, khng phi ngi Anh, cho
l h dng dng trc ci cht ca Cng nng Diana.
Vua Henry VIII cng ni ting vi iu b mm mi. Ming ng vn nh v
khi mm mi chp nh, ming ng trng cng b hn. Thi quen ny dn n
vic ming nh c xem l du hiu uy quyn Anh vo th k 16. Ngy nay, ngi
Anh cn s dng iu b mm mi khi h cm thy ang b nhng ngi a v thp
hn da dm. V iu b ny thng i km vi vi ci chp mt lin tip.
Ngi Nht
C mt ni m hnh ng bt tay, hn v m hn khng tr thnh thng l,
l nc Nht. Ngi Nht quan nim nhng ng chm c th k trn khng ng
php lch s. Thay vo , h ci cho nhau trong ln gp g u tin, ngi c a v
cao nht th ci cho t nht, cn ngi c a v thp nht th ci cho nhiu hn.
Cng trong ln gp g ny, ngi Nht s trao i danh thip vi nhau mi ngi
c th nh gi c a v ca ngi kia v sau ci cho cho thch hp.
Khi Nht, hy m bo rng giy ca bn sch bong v tm
tt v mi ln ci cho, ngi Nht nhn vo giy ca bn.
107
Khi ngi Nht lng nghe ngi khc ni, h c nhng n ci, ci gt u v
nhng cu ch lch s m ta s khng th tm thy trong cc ngn ng khc. H c
khuyn khch bn tip tc cu chuyn nhng iu ny thng b ngi phng Ty v
ngi chu u hiu nhm l h ng . Gt u l mt du hiu rt ph bin thay cho
yes nhng i vi ngi Bulgari, iu b ny c ngha l no, cn i vi ngi
Nht, n ch thun ty th hin php lch s. Nu bn ni iu g m ngi Nht
khng tn ng, anh ta vn s ni yes hoc Hai trong ting Nht bn tip tc.
T yes ca ngi Nht thng c ngha l Yes, I heard you, ch khng phi Yes,
I agree. Chng hn, nu bn hi mt ngi Nht rng: You dont agree, do you?,
ngi s gt u v tr li Yes. Mc d anh ta c th anh ta khng ng . Trong
ng cnh ting Nht, cu tr li ny c ngha Yes, you are correct. I dont agree.[cn
lu trong trng hp ny, ngi Vit cng c khuynh hng tr li ging ngi
Nht nn thng gy hiu lm cho nhng ngi thuc nn vn ha Anh M].
Ngi Nht cng kh s din nn h pht trin c mt h thng quy c
hng cu chuyn khng lm vo th kh x. V vy, bn hy trnh ni Khng hoc
trnh t nhng cu hi m cu tr li c th l khng. Thay v p khng thng
thng, ngi Nht s b lng Chuyn kh lm. cn khi h ni Chng ti s c
gng xem xt vn ny. Th iu c ngha Thi, hy qun n i v v nh cho
c vic.
H mi Anh l con ln d bn, ng kinh tm!
Ngi chu u v ngi phng Ty h mi vo khn tay hoc khn giy, trong
khi ngi chu hay ngi Nht l khc nh hay kht mi. Bn h kinh s ci hnh vi
m h cho l nh kinh tm ca bn kia. S khc bit cn bn v vn ha ny l hu
qu trc tip ca vic ly lan bnh lao trong nhiu th k qua. chu u, bnh lao
c thi l cn bnh th k nh bnh AIDS ngy nay cn bnh gn nh v phng
cu cha, v th lc chnh ph hng dn mi ngi h mi vo khn trnh
pht tn bnh. l l do ti sao ngi phng Ty phn ng rt mnh i vi hnh
vi khc nh v vic ny c th ly truyn bnh lao ra khp ni. Mi ngi cng quan
ngi vin cnh ngi khc nh c th truyn bnh AIDS cho ngi khc!
108
109
111
tay
hng
C chm
Nht
Th Nh K
Anh
Php
M & Canada
Hy Lp
New Zealand
Ty Ban Nha
113
Estonia
Trung ng
B o Nha
Mt s nc chu
Bc u
Nga
Scandinavia
Xc phm nn vn ha khc nh th no?
Ngi M thng ng u trong vic v tnh xc phm cc nn vn ha khc.
Nh ni, hu ht ngi M khng c h chiu v h tin l c th gii chng nhng
ngh ging h m cn mun c nh h. y l bc nh chp Tng thng George W
Bush ang thc hin iu b c trng ca i bng Longhorn, Texas m ng ng h.
Ngn tr v ngn t tng trng cho sng b v phn ln ngi dn M u nhn ra
iu b ca mn bng bu dc ny.
114
115
CHNG 6
IU B BN TAY V NGN CI
Ti nn qu! iu b ny
Xoa lng bn tay li vi nhau l mt cch biu l nim hy vng lc quan. Ngi
tung sc sc gia hai lng bn tay nh mt du hiu mong i chin thng. Ngi dn
chng trnh (MC) thng xoa lng bn tay li vi nhau v ni vi khn gi: Chng
ta mong mun c nghe ngi k tip pht biu. Nhn vin bn hng bc vo vn
phng ca gim c kinh doanh vi v rt phn khi, xoa lng bn tay li vi nhau ri
h hi ni: Chng ta va nhn c mt n t hng ln! Tuy nhin, nu mt nhn
vin phc v i n bn ca bn vo cui ba n, xoa lng bn tay li vi nhau v hi:
ng cn g na khng, tha ng? th hnh ng y hm l anh ta ang mong ch
nhn c mt mn tin boa hu hnh.
Tc xoa tay ca mt ngi bo hiu cho chng ta bit h ang ngh ai s l
ngi c li. V d, bn mun mua mt ngi nh nn tm n dch v nh t. Sau
khi nghe bn m t ngi nh mun mua, nhn vin nh t xoa nhanh lng bn tay v
119
120
Chng ta c th
kim tin t vic
ny!
Nhng ngi chuyn giao dch vi khch hng nn trnh s dng iu b ny
bi v n gi cc lin tng tiu cc v tin bc.
Hai bn tay sit cht vo nhau
iu b ny th hin s t tin v mt s ngi thng mm ci khi s dng n.
Chng ti c dp quan st mt nh m phn k li cuc thng lng m ng ta
va b l. Lc i su vo cu chuyn, khng nhng 2 bn tay ca ng ta sit cht m
nhng ngn tay ca ng ta cng bt u trng bch, trng nh th chng bt dnh vo
nhau vy. iu b ny th hin thi c ch, cng thng hoc tiu cc. y cng l
iu b m N hong Elizabeth thch dng trong cc chuyn ving thm ca hong gia
hay trong nhng ln xut hin trc cng chng. Vo nhng dp y, tay ca b thng
c t ln i.
iu b hai bn tay sit cht vo nhau c 3 t th ch yu: Hai bn tay sit cht
vo nhau t trc mt, hai bn tay sit cht vo nhau t ln i, v hai bn tay sit
cht vo nhau t trc bng khi ng.
nhau t gia
nhau t
di thp
Chng ti khm ph ra mi tng quan gia cao t hai bn tay v mc
tht vng ca ngi thc hin iu b . Bn s kh thng lng vi mt ngi
t hai bn tay v tr cao hoc gia hn l lc h t tay di thp. V cng nh
vi tt c cc iu b tiu cc khc, bn cn m cc ngn tay an vo nhau ca h ra
bng cch a cho h 1 ly nc hoc nh h cm th g . Nu khng, h s vn gi
thi tiu cc ging nh lc h khoanh tay.
Chp tay hnh thp chung
Chng ti nhn mnh t u sch rng cc iu b thng c thc hin
theo cm, ging nh nhng t ng trong mt cu, v chng phi c gii thch theo
ng cnh. Tuy vy, ng tc chp tay hnh thp chung li l mt ngoi l v n
thng xut hin c lp. Khi , cc u ngn tay ca hai bn tay n nh vo nhau,
to thnh hnh thp chung nh th. Ngoi ra, chng cn c y ti y lui ging
nh mt con nhn ang u ln u xung trn chic gng soi.
Chng ti pht hin iu b ny thng xut hin khi cp trn gp cp di.
y l iu b bc l thi t tin, chc chn. Cp trn thng s dng iu b ny
khi ch dn hoc khuyn bo cp di, v n c cc nhn vin k ton, lut s hay
122
gim c c bit a dng. Nhng ngi cm thy t tin, c a v cao cng rt thch
thc hin iu b ny th hin thi t tin ca h.
T tin l mnh c cu tr li ng
i khi, nhng ngi s dng iu b chp tay hnh thp chung li bin n
thnh iu b cu nguyn ra v thnh thin. Thng thng bn nn trnh iu b
ny khi mun thuyt phc hay to lng tin vi ngi khc, v c lc iu b ny c
hiu l s t mn v ngo mn.
iu b t tin v sc mnh ca
mnh nhn t ng sau v ng
trc
Khi lm vic vi cc nhn vin trong ngnh bo v php lut, chng ti nhn
thy rng nhng nhn vin khng eo v kh thng xuyn s dng t th chp tay
sau lng v nhn ln nhn xung lm cho mnh cao thm. Cn cc nhn vin c
trang b v kh th t s dng iu b ny m hay tay dc hai bn ngi hoc t
ngn ci vo trong tht lng. V kh mang li y quyn lc cho h nn iu b
chp tay sau lng ph by quyn lc khng cn cn thit na.
iu b bn tay ny nm ly c
tay kia
126
iu b nm ly bp tay
iu b nm ly c tay v cnh tay t sau lng thng xut hin khi cc ng
s ng i mt nhau bn ngoi phng x n, nhn vin bn hng ng quy giao
dch hoc khi bnh nhn i bc s. iu b ny l n lc nhm che y s lo lng
hoc c km ch bn thn. Nu bn bt gp mnh ang trong t th ny, hy i sang
iu b nm hai lng bn tay li vi nhau t sau lng, bn s cm thy s t tin v
t ch hn.
l ngn ci
Nh cp trc , ngn tay ci biu th s vt tri. Theo thut xem
hng tay, ngn ci tng trng cho sc mnh ca tnh cch v bn ng. Ngoi ra, cc
du hiu ngn ng c th c lin quan n ngn ci u hm thi t coi mnh l
quan trng. y l ngn c dng biu th s thng tr, tnh quyt on hoc i
khi l thi hung hng. iu b bng ngn ci l iu b th cp v thng nm
trong cm iu b no . Vic l ngn tay l du hiu tch cc hay t th tiu biu
cho ngi im tnh nhm chng t u th. n ng s dng iu b nh ngn ci
ra khi ang gn ngi ph n hp dn anh ta. Nhng ngi n vn chnh t cng
127
thng l ngn ci. Him khi ngi c a v thp nh nhng k lang thang li lm
iu b ny.
iu b thc
tay
vo
ghi-l
Nhng ngi l ngn ci cng thng hay nhn ln nhn xung bng ngn
chn ci trng c v cao hn.
Ngn ci th ra khi ti o khoc
iu b ngn ci th ra khi ti o khoc thng c s dng nhng ngi
nhn thc c rng h c a v cao hn ngi khc. y l mt trong nhng iu b
quen thuc ca Thi t Charles, tit l thi t ch ca ng vo nhng lc lm iu
b ny. Ti s lm, sp s i khp vn phng vi iu b tng t. Tuy nhin, khng
mt nhn vin cp di no dm s dng iu b ny trc mt sp.
128
Chng 7
CC DU HIU NH GI V LA DI
Gii m cc iu b ca tay v mt
1. Che ming
iu b ny, no iu khin bn tay che ming li mt
cch v thc nhm ngn chn nhng li ni di ang c tht ra.
i khi ngi ta che ming ch bng vi ngn tay thay v c mt
bn tay khp cht nhng ngha ca chng u ging nhau.
Mt s ngi c ngy trang iu b che ming bng cch gi
v ho. Nhng din vin th vai k cp hoc ti phm thng dng iu b ny trong
cc cnh bn tnh k hoch hnh ng cng ng bn hoc khi b cnh st tra kho. c
khn gi thy rng h ang giu gim iu g hoc khng thnh tht.
Nu mt ngi che ming khi ang ni, rt c th h ang ni di. Cn nu h
dng iu b ny trong lc bn ang ni th c kh nng, h cm thy bn ang che
giu iu g . Mt trong nhng tnh hung gy bi ri ti hi ngh m ngi din
thuyt c th gp phi l lc nhn thy cc thnh gi che ming khi ng ta ang pht
biu. Lc ny, ngi thuyt trnh nn ngng li d hi: C qu v no thc mc g
khng? hoc Ti thy mt s ngi khng ng . Xin hy nu cu hi? Cch cho
php khn gi a ra kin phn hi s to c hi cho ngi thuyt trnh ni r quan
im v gii p thc mc. Trng hp thnh gi ngi khoanh tay th din gi cng
nn hi tng t.
Ngoi ra cc iu b che ming cng c th xut hin di hnh thc tng nh
v ngha l iu b sut, khi y mt ngn tay c t thng ng che ngang mi.
y l iu b rt c th c cha, m mt a tr s dng khi n cn nh. Ln
ln, a tr y s dng iu b ny nhm t nh bn thn ng tit l nhng cm nhn
ca mnh. Vn l iu b
iu ang c gi li.
Nu cha m hoc ngi gim h dng
iu b ny khi bn cn nh th c
nhiu kh nng l bn s s dng
n lc trng thnh.
137
2. S mi
iu b s mi i khi ch l ng tc xoa nhanh bn di mi
vi ln hoc ch mt ln v nhanh n mc gn nh khng nhn th
nhn thy. Ph n thng vut mi nhanh hn n ng, c th l
trnh lm tri mt lp phn trang im.
iu quan trng cn nh l ng tc s mi phi c hiu theo
cm v ng cnh, bi nhng ngi b d ng vi phn hoa hay b cm
lnh cng lm iu b ny.
Nhng nh khoa hc thuc C s Nghin cu, iu tr Thnh gic v V gic
Chicago pht hin ra rng khi bn ni di, mt cht ha hc c tn l catecholamin s
c tit ra, lm cho cc m bn trong mi sng ln. Cc nh khoa hc trn s
dng cc my ghi hnh c bit quay li ng mu lu thng trong c th. Kt qu
cho thy, vic c ni di cn lm tng huyt p. Nh vy, nghin cu ny chng
minh c mi ca con ngi n phng ln khi ni di l do mu lu thng, y c
gi l Hiu ng Pinocchio. Huyt p tng lm mi b cng phng ln khin cho cc
u dy thn kinh trong mi nga ran v dn n hnh ng xoa mi tht mnh
nga.
Tuy ch sng ln khng th nhn thy bng mt thng nhng c v y l
nguyn nhn gy ra iu b s mi. Triu chng ny cng xy ra khi ai au kh, lo
lng hoc tc gin.
Chuyn gia thn kinh hc ngi M Alan Hirsch v chuyn gia tm thn hc
Charles Wolf phn tch li khai ca Bill Clinton trc ban hi thm v chuyn ng
lng nhng vi Monica Lewinsky. Kt qu cho thy khi ni tht, Bill Clinton him khi
s mi, cn khi ni di th ng nhu my trong giy lt trc lc tr li cu hi v c
cch 4 pht li s mi 1 ln, c thy l 26 ln.
138
141
143
u (theo bt c hnh
144
nn chng ti kim tra thng tin t nhng ngi cung cp tin nc ngoi v
pht hin rng anh ta khai man v qu kh ca mnh. Chc hn, anh ta cho rng nh
tuyn dng mt nc khc s khng nhc cng kim tra thng tin t nhng ngi
cung cp nc ngoi. Nu khng hiu c cc du hiu c th, c l chng ti
phm sai lm v thu anh ta.
Vut cm
Ln ti, nu c c hi tho lun vi mt nhm ngi, bn hy quan st h tht
cn thn trong khi a ra kin. C th bn s thy rng a s h u a mt bn tay
ln mt v dng iu b nh gi. Khi gn kt thc bi thuyt trnh, bn hy yu cu
h pht biu hoc a ra xut. Lc ny, h s dng iu b nh gi v bt u
iu b vut cm. y l du hiu cho thy h ang suy ngh a ra quyt nh.
a ra quyt nh
Kiu vut cm ca ph n
Cm iu b tr hon
Vi ngi eo mt knh, thay v dng iu b vut cm khi a ra quyt nh,
ngi ny s thc hin ni tip cm iu b nh gi bng cch g mt knh ra v t
mt gng knh vo ming. Cn ngi ht thuc l s rt mt hi thuc. Hnh ng
ngm vit hoc ngn tay ca ngi no khi c yu cu a ra quyt nh l du
hiu cho bit h ang cm thy phn vn v cn c trn an. Vt ngm trong ming
cho php h tr hon cng nh xoa du cm gic b hi thc phi a ra cu tr li
ngay lp tc.
i khi cc iu b bun chn, nh gi v a ra quyt nh c kt hp li,
mi iu b bc l nhng thi khc nhau ca ngi thc hin.
Hnh minh ha sau y cho thy iu b nh gi chuyn sang cm hoc bn tay
c th to thnh ng tc vut cm. Ngi ny ang nh gi li ngh, ng thi
rt ra kt lun.
Cm iu b nh gi/a ra quyt nh
Khi
ca h bt u
Cm iu b nh gi,
quyt nh v chn ngn
147
150
Chng 8
CC DU HIU BNG MT
Khi dng nhng cm t ny, chng ta v tnh cp n kch c con ngi v thi
trong ci nhn ca mt ngi. Trong s cc du hiu giao tip ca con ngi, i
mt c th tit l nhiu iu chnh xc bi chng l mt trng im trn c th. Khng
nhng vy, con ngi cn hot ng c lp, ngoi tm kim sot ca tm thc.
Con ngi gin ra
Trong nhng iu kin nh sng nht nh, con ngi ca bn s gin ra hay thu
li ty theo thi , tm trng ca bn thay i t tch cc sang tiu cc hoc ngc
li. Khi mt ngi tr nn phn khch, con ngi ca h c th gin to gp 4 ln so
vi kch c ban u. Ngc li, tm trng tc gin, tiu cc lm con ngi thu li
trng thi long sng sc hay nhn trng trng (Ngha en: i mt ca rn (snake
eyes) (ND)). i mt vui v thng trng thu ht hn, bi v chng ta d nhn thy
tnh trng gin con ngi.
i mt long sng sc
i mt gi tnh
cng pht hin vic tng kch c con ngi c mi tng quan tch cc ti kh nng
x l vn , c th l con ngi gin ra cc i khi ngi ta tm ra gii php cho vn
ca h.
Khi nhng ngi yu nhau nhn su vo mt nhau, h hon ton khng nhn
thc c rng h ang tm du hiu ca s gin n con ngi, v mi ngi b hp
dn bi s gin n con ngi ca ngi kia. Nghin cu cho thy khi n ng xem
phim khiu dm, con ngi ca h c th gin n gp 3 ln so vi kch c ban u.
Trong khi , con ngi ca a s ph n gin n nhiu nht khi h xem cc bc nh
chp b m v em b. Con ngi ca tr s sinh hay tr em vn to hn ngi ln. Khi
c mt ngi ln, con ngi ca tr s sinh khng ngng gin ra to s cun ht v
nhn c nhiu s quan tm hn. y l l do ti sao nhng mn chi tr em bn
chy nht gn nh lc no cng c con ngi qu c.
Cc nghin cu cng cho thy s gin n ca con ngi c tc ng h tr i
vi ngi nhn thy chng. Nhng ngi n ng nhn cc bc nh chp ph n c
con ngi gin ra cng con ngi ra nhiu hn so vi khi h nhn nhng bc nh
chp ph n c con ngi thu li.
Cuc kim tra con ngi
Kh nng gii m s gin n ca con ngi ca chng ta l bm sinh v xy ra
hon ton t ng. kim tra iu ny, bn hy ly tay che hnh B, ri yu cu mt
ngi no nhn chm chm vo con ngi hnh A. Sau i li, cho h nhn
chm chm vo hnh B, bn s thy con ngi ca h cng ra nh th no tng
xng i vi hnh minh ha. S d nh vy l v no ngi iu khin con ngi nhn
i mt m n cm thy quyn r. Con ngi ca ph n gin ra nhanh hn con ngi
ca n ng nhm tng ng vi i mt m no h nhn thy.
Hess tin hnh th nghim phn ng ca con ngi bng cch cho nhng
ngi tham gia xem 5 bc nh: ngi n ng kha thn, ph n kha thn, tr s
sinh, b m vi tr s sinh v phong cnh. ng nh d on, con ngi ca nhm
154
n ng gin n nhiu nht khi nhn nh ph n kha thn. Ngc li, nhm n
ng ng tnh cng con ngi nhiu nht khi nhn nh ngi n ng kha thn. Trong
khi con ngi ca nhm ph n gin n nhiu nht khi h nhn cc bc nh b m
vi tr s sinh v nhiu th hai khi h nhn nh ngi n ng kha thn.
Cc cuc kim tra c tin hnh vi nhng chuyn gia chi bi cho thy h
thng t hn khi i th ca h eo knh sm mu. V d, nu i th c chia 4 l
ch trong mt vn bi x (poker) th chuyn gia chi bi c th nhn thy con ngi
ca i th gin ra nhanh chng v gip h cm thy l khng nn t vn . Trong
trng hp ny, knh sm mu che i cc du hiu ca con ngi v kt qu l cc
chuyn gia thng bi t hn thng l.
Vic gii m du hiu ca con ngi c cc thng nhn bun bn qu
ca Trung Quc thi xa xa thc hin bng cch quan st s gin n con ngi ca
ngi mua khi thng lng gi c. Cch y nhiu th k, cc c gi mi dm
thng nh thuc belladonna mt loi cn thuc c cha atropin vo mt lm
gin con ngi ca h, gip h trng gi cm hn.
155
Nhn lng my
Nhn lng my l iu b xc nhn s hin din ca ngi khc mt cch v
thc. N c th lin quan ti phn ng s hi do b kinh ngc, hoc t ch mun ni:
Ti rt ngc nhin v s anh thnh ra Ti nhn ra anh v khng h e da anh.
Chng ta khng s dng iu b ny vi nhng ngi l mt trn ng hoc nhng
ngi m chng ta khng thch. Nhng ngi khng nhn lng my trong ln cho
hi u tin thng b nh gi l hung hng. Bn hy th lm mt bi kim tra nh:
bn ngi tin snh khch sn v nhn lng my vi bt k ai i ngang qua, bn s
nhn thy ngay tc dng ca n. Nhng ngi nhn c du hiu khng nhng mm
ci v p li iu b ca bn m cn bc ln ni chuyn vi bn. Nguyn tc vng
l hy lun nhn lng my vi nhng ngi bn thch hoc mun gy thin cm vi
h.
Trn xoe mt
H thp lng my l cch con ngi th hin s thng tr hoc khiu khch
ngi khc, trong khi , nng lng my ln li biu l thi phc tng. Khng
nhng vy, Keating & Keating pht hin rng khng ch con ngi m nhiu loi
tinh tinh, kh dng cc iu b ny vi cng mc ch trn.
157
158
nhn nhau. Argyle ghi nhn khong thi gian trung bnh mt ngi nhn ngi i
din chm ch l 2,95 giy v cng nhn nhau chm ch l 1,18 giy. Theo ghi nhn
ca chng ti, lng thi gian tip xc bng mt trong mt cuc tr chuyn in hnh
dao ng t 25 n 100%, ty thuc vo vic ai l ngi ang ni v ngun gc vn
ha ca h. Thng thng, chng ta duy tr 40 n 60% thi gian tip xc bng mt
khi ni v 80% khi nghe; ch c ngoi l ti Nht Bn, mt s nn vn ha chu v
Nam M. Ni y, ngi ta xem s tip xc lu bng mt biu l thi hung hng
hoc khng tn trng ngi khc. Ngi Nht c khuynh hng quay mt i hay nhn
vo c hng ngi i din. Hnh ng ny c th gy bi ri cho nhng ngi
phng Ty v chu u vn cha hiu bit v khc bit vn ha.
Ngoi ra, Argyle cn pht hin rng khi A thch B, anh ta s nhn thng xuyn
hn. iu ny lm cho B ngh A thch mnh v p li, B s thch A. Ni cch
khc, trong hu ht cc nn vn ha, xy dng mi quan h tt p vi ngi khc,
bn phi nhn p li khong 60 n 70% thi gian h nhn bn. V vy, khng c g
ng ngc nhin khi chng ta kh m tin tng mt ngi lun t v lo lng, nht
nht, ch nhn p li cha ti 1/3 thi gian chng ta nhn h. y cng l l do ti sao
trong cc cuc m phn, bn nn trnh eo knh sm mu phng trng hp ngi
khc cm tng rng bn ang nhn chm chm vo h hoc c trnh n h.
ng ci b v ci nhn ca b nhng khng phi l cch b nhn ng trong
thi gian gn y.
Cng nh hu ht cc iu b v ngn ng c th, khong thi gian ngi ny
nhn ngi kia c th khc nhau theo tng nn vn ha. Hy lun chc chn rng bn
xt ti yu t vn ha trc khi a ra kt lun. Nguyn tc an ton nht khi n
nhng nc nh Nht Bn l nhn p li ch nh bng thi gian gia ch nhn bn.
Khi hai ngi gp nhau v tip xc bng mt trong ln u tin, thng th cp
di quay mt i trc. iu c ngha l hnh ng khng quay mt i tr thnh
du hiu ngm biu l s thch thc hay bt ng kin i vi i phng. Tuy
nhin, nu ngi kia c a v cao hn, chng hn h l sp, th bn c th thng thn
nu ln quan im i lp bng cch nhn chm ch vo h lu hn vi giy so vi
161
bnh thng. Nhng y khng phi l cch hay bn biu l thng xuyn trc
mt sp nu bn khng mun mt vic!
Cch duy tr vic tip xc bng mt trong khu dnh ring cho nhng ngi
theo ch ngha kha thn
Chng ti gi mt nhm ngi khng theo ch ngha kha thn n khu ca
nhng ngi theo ch ngha kha thn v quay phim xem h nhn i u khi c
gii thiu vi nhng ngi mi. Tt c nhng ngi n ng khng theo ch ngha
kha thn cho bit, h kh lng cng li s thi thc phi nhn xung v khi chng
ti xem li bng hnh th qu thc ng nh vy! Trong khi , nhng ngi ph n
khng h gp vn ny v on phim cho thy, him c ngi ph n no ch ch
nhn chm chm v ci h gii. iu ny l v n ng c gc nhn hp nn h nhn
thng pha trc tt hn ph n cng nh nhn xa hn khi nhn din mc tiu. Tuy
nhin, hu ht n ng nhn khong cch gn km hn nhiu so vi ph n. Do ,
h kh khn trong vic nhn ra c trong t lnh, t ng ly hay ngn ko. Ngc
li, gc nhn ca ph n m rng t nht l 45 v mi bn, trn v di, ngha l h
c th lm ra v ang nhn vo mt ai trong khi thc s li ang d xt cc mt
hng ca i phng.
trong trng hp ny, ng t ca anh ta s gin ra. Th hai, anh ta khng thch bn
hoc sp a ra li thch thc, lc ny con ngi ca anh ta s thu li. Nh ni
trn, ph n gii nhn bit phn ng ca con ngi cng nh phn bit c u l s
quan tm v u l thi gy hn, cn a s n ng khng gii on cc du hiu
ny. y l l do ti sao ngi n ng khng bit c ngi ph n no nh
hn anh ta hay sp tt vo mt anh ta!
Cch trnh tn cng hay li dng
Hu ht cc ng vt linh trng u trnh ci nhn m m ca i phng
nhm biu l thi phc tng. Nu mt con tinh tinh mun t ra hung hng hoc
nh tn cng th n s dn mt vo con mi. trnh b tn cng, nn nhn ny s
quay mt i v c lm cho mnh c v nh b. Khoa hc chng minh phc tng l
bn nng sinh tn ca ng vt linh trng. Khi b tn cng, chng ta lm cho bn
thn trng c v nh b bng cch thu vai, p cnh tay st c th, khp u gi vo,
t phn mt c chn di gh, h cm xung ti ngc bo v c hng v trnh ci
nhn m m bng cch quay mt i. Nhng iu b ny kch hot nt tt trong b
no k gy hn v gip n trnh b tn cng.
Vic lm cho chng ta trng c v nh b hn dp tt nh gy hn ca k tn
cng.
y l mt t th l tng thc hin trong trng hp bn ang b cp trn
khin trch khi bn tht s c li, nhng s rt tai hi nu bn p dng n khi gp mt
v u ngu nhin trn ng ph, t th ny bo hiu s s hi v c th gp phn
kch ng m cn . Ngc li, nu bn i thng ngi, si nhng bc di, ung
a chn tay v l thn trc, t th ny s to n tng l bn sn sng t v nu
cn. iu ny gip bn t c kh nng b tn cng hn.
Nhn ngang
iu b nhn ngang c dng chuyn ti s quan tm, thi h nghi hoc
th ngch. Khi c kt hp vi iu b hi nhn lng my hoc mm ci th kiu
nhn ny tr thnh du hiu ve vn ca ph n. Ngc li, nu iu b ny nm trong
164
cm iu b h thp lng my, nhn trn hay ko xch khe ming th n th hin thi
nghi ng, gy hn hoc ch trch.
Chp mt lin tc
Tc chp mt bnh thng, thoi mi ca con ngi l t 6 n 8 ln/1 pht
v mt ch khp li trong khong 1/10 giy. Nhng ngi chu p lc cng thng,
chng hn khi ang ni di, c th tng tc chp mt ln ng k. Chp mt lin
tc l mt n lc v thc ca no ngi nhm ngn h khi phi nhn thy bn v h
chn, mt hng th hay cm thy l h hn bn. Hin tng ny nh th l u c
ca h khng cn chu ng ni bn na; v vy, mt ca h khp h trong hai ba giy
hoc lu hn xua i hnh nh bn v tip tc khp li khi h tm thi mun loi bn
ra khi tm tr.
Khi ngi ta tin li gn nhau t xa, trc tin h nhn nhanh vo gng mt v
phn di c th xc nh gii tnh ca ngi i din v nhn ln th hai th
hin s quan tm ca h. Ci nhn ny c phm vi t gia hai mt, qut ti cm ri
xung phn di c th ngi i din. Trong cc cuc gp mt c khong cch gn,
vng nhn l tam gic gia hai mt v ngc, cn khi nhn khong cch xa th vng
nhn m rng t hai mt n bng hoc thp hn.
Ngi ta hay s dng kiu nhn ny biu l hoc p li s quan tm ca
ngi kia. Chng ta thng nhn lt qua ngi khc hai ln, sau mi nhn vo mt
h. y l iu m mi ngi u kch lit ph nhn nhng c cc cuc nghin
cu tin hnh b mt chng minh, ngay c cc n tu cng nhn nh vy!
Tuy nhin, nh chng ta ni trc , gc nhn rng hn ca ph n cho
php h kim tra c th ngi n ng t u n chn m khng b pht hin. Trong
khi , gc nhn hp ca n ng l nguyn nhn khin h d b nhn thy khi nhn ln
nhn xung c th ngi ph n. y cng l l do ti sao n ng lin tc b buc ti
l nhn chng chc vo c th ph n khi khong cch gn, cn ph n him khi b
buc ti nh
n nhn kiu
khng
phi
n ng hay dm ng ph n hn m
chnh
gc
Gc nhn ca ph n rng hn
nn h khng bao gi b pht
hin. Gc nhn hp ca n ng
khin h d b pht hin.
167
ng a vi K hy dit
168
Nh li mt hnh nh
Nh li mt m thanh
Nh li mt cm gic
171
Ni vi chnh mnh
L nhng din gi chuyn nghip, chng ti pht trin mt k thut nhm thu
ht s ch ca thnh gi v gip h gn b hn vi bui ta m. Vi nhng nhm
khong 50 ngi th bn c th p li ci nhn ca tng ngi. Nhng trong nhng
nhm ln hn, bn thng phi ng li ra xa hn, v vy bn c cch tip cn khc.
Bng cch nhn vo mt im hoc mt ngi c th (c tht hoc do bn tng tng
ra) mi nhm v mt im trung tm thnh phng, khi bn ng cch dy trc mt
mt khong 10m, khong 20 ngi trong nhm c 50 ngi s cm thy bn ang
nhn tng ngi trong s h khi bn din thuyt. T , bn c th to ra mi thn tnh
vi hu ht thnh gi.
Phng php trnh by thng tin trc quan
Khi bn s dng sch, biu , th hoc my tnh xch tay trnh by thng
tin trc quan, iu quan trng l bn phi bit cch kim sot phm vi c ta ang
nhn. Cc cuc nghin cu cho thy, i vi phn trnh by trc quan, c n 83%
thng tin c truyn n no qua th gic, 11% qua thnh gic v 6% qua cc gic
quan khc.
quan thuyt trnh. Nh , thi gian trung bnh hp bn cng vic cng c rt
ngn t 25,7 pht xung cn 18,6 pht, tit kim 28% thi gian.
To sc nng
kim sot c tnh hnh ca c ta, hy dng mt cy vit ch vo ni dung
thuyt trnh ng thi gii thch nhng g h nhn thy. K n, nng cnh tay cm
vit ln ri gi cy vit gia mt ca bn v v mt ca ngi nghe. Hnh ng ny
to hiu ng nh sc ht nam chm gip nng u khn gi ln h nhn vo bn
cng nh nhn thy, nghe nhng g bn ang ni, tip thu ti a thng ip m bn
truyn t. Ngoi ra, hy m lng bn tay cn li trong lc bn thuyt trnh.
To sc nng dng cy vit kim sot ni ngi no nhn trong khi trnh
by.
Chng ti cng pht hin rng trong cc bui thuyt trnh th ph n tip xc
bng mt vi khn gi nhiu hn l n ng, c bit trong lc h ngng ni. Tuy
nhin, khi ang ni, h thng trnh nhn trc din hn so vi ngi n ng.
Trong khi , n ng nhn chm chm vo ph n nhiu hn ph n nhn n
ng. Cn khi nghe thuyt trnh, n ng tip xc bng mt vi din gi n nhiu hn
l vi din gi nam.
Tm tt
Nh ni, ni bn nhn tc ng mnh m ti kt qua cuc gp g trc din.
Nu bn l ngi qun l ang nh khin trch mt nhn vin cp di hoc l mt
ng b, b m ang mng m con th bn s dng kiu nhn no? Nu dng kiu nhn
x giao th li ni ca bn s khng c tc dng, cho d bn c ln ting hoc e da
n mc no i chng na. Kiu nhn x giao s khin li ni ca bn yu i nhng
174
kiu nhn thn mt th li khin ngi ta hoc s hi hoc bi ri. Cn kiu nhn quyn
uy li c tc ng mnh n ngi nhn v cho h bit rng bn khng a.
Dng kiu nhn thch hp mi to c hiu qu mong mun.
Ci nhn m nam gii m t l mi mc chnh l cch ngi ph n lic
ngang, ng t m ra v s dng kiu nhn thn mt. Cn nu ngi ph n mun lm
cao mt cht th c ta nn trnh nhn kiu thn mt, thay vo l kiu nhn x giao.
ng tic l hu ht n ng u khng thy nhng iu b ny. Nu p dng kiu
nhn thn mt vi i tng c kh nng tr thnh bn tnh th chuyn l bi l qu
r rng. Ph n l bc thy trong ngh thut s dng v n nhn kiu nhn ny, cn
phn ln n ng th khng c nh th! Ph n nhn thu tim en ca ngi n
ng khi h s dng kiu nhn thn mt, cn n ng li chng nhn bit iu ny t
ph n, iu khin ngi ph n tht nn lng!
175
CHNG 9
NGI XM PHM KHNG GIAN
Lnh th v khng gian ring
Lnh th cng l khi vc hay khng gian xung quanh mt ngi m ngi t
cho l ca mnh, nh th l phn ni thm t c th h. Mi ngi u c lnh th
ring bao gm khu vc chung quanh ti sn ca ngi , v d nh khng gian t b
ro vo nh, khng gian bn trong chic xe hi, ging ng hoc gh dnh ring cho
ngi Theo nh tin s Hall pht hin th n cn l phn khng gian xung
quanh c th ngi .
Chng ny ch yu cp n ngha ca khng gian ny, cch con ngi
phn ng khi n b xm phm v tm quan trng ca vic duy tr mi quan h c
khong cch nht nh (arms-length relationship) trong mt s trng hp.
Khng gian ring
Hu ht cc con vt u c mt khng gian nht nh xung quanh c th m
chng t cho l khng gian ring ca mnh. Khng gian m rng hay
thu hp ty thuc ch yu vo tnh trng sng ng c ca loi vt y
v mt c dn ni m n sinh trng. Mt con s t sng nhng
vng ho lnh ca chu Phi c th c khng gian lnh th trong vng
bn knh 50km hoc xa hn, ty thuc vo mt s t sng trong
vng. V n nh du lnh th ca mnh bng cch tiu tin hoc i
tin quanh cc ng ranh gii ny. Trong khi , khng gian ring ca
mt con s t b giam chung vi cc con s t khc c th ch c vi
mt, y l h qu tt yu ca iu kin sng ng c.
Khng gian ring qu bong bng m tt c
chng ta u mang theo quanh mnh.
Ging nh hu ht loi vt, mi ngi u c bong bng kh (air bubble)
ring mang theo quanh mnh. Kch thc bong bng kh ty thuc vo mt dn
s ni ngi sinh trng. V vy, khng gian ring do vn ha quy nh. mt s
nc nh Nht Bn, ngi ta quen vi cnh ng c trong khi nhng ni khc li
177
cng bn. Hoc h ngi li ra sau bo ton khng gian ca mnh, hoc bt u y
mi th tr li v tr c.
Cc yu t vn ha nh hng ti cc vng khong cch
Mt cp v chng tr ngi sang nh c ti Sydney, c v c mi tham
d cu lc b giao lu ca a phng. Vi tun sau khi h tham gia, c ba thnh vin
n than phin rng ngi n ng c theo tn tnh h khin h cm thy khng
thoi mi khi tip xc vi anh chng ny. Cc thnh vin nam trong cu lc b cng
cm thy ngi ph n kia c x nh c ta sn sng quan h tnh dc vy!
Tnh hung ny minh ha cho tnh trng bt ng vn ha khi nhng nn vn
ha c nhu cu khc nhau v khong cch gp nhau. Vng khong cch thn mt ca
nhiu ngi Nam u ch t 20 30cm v thm ch cn ngn hn mt vi ni. Cp
v chng ngi ny cm thy d chu v thoi mi khi ng cch ngi c mt
khong 25cm, nhng h hon ton khng hay bit l h xm phm vo vng thn
mt 46cm ca ngi c. Ngi cng nhn nhau v ng chm nhau nhiu hn
ngi c, iu ny lm pht sinh thm nhng nghi vn v ng c ca h. Cp v
chng ngi kia v cng sng st khi bit c iu ny v h tp ng li
gi mt khong cch chp nhn c v vn ha.
Vic bc vo vng thn mt ca ngi khc phi l mt cch biu hin s
quan tm n ngi v thng c gi l ng tc thm d (advance). Nu
khng chp nhn cho i phng tin vo vng thn mt th ngi kia s bc li ra
sau bo ton khng gian ca mnh. Ngc li, nu chp nhn th ngi kia s ng
im v cho php ngi xm phm li vng thn mt. thm d tnh cm ca mt
ngi n ng, ngi ph n s bc vo vng thn mt ca anh ta ri sau li li.
Nu ngi n ng c quan tm, hnh ng trn pht tn hiu cho anh ta bc vo
khng gian ca c gi bt c lc no anh ta cho l cn thit.
184
186
thng lng tt nht c hnh thnh khi h cho hi khch hng qu bng ci bt
tay vi cnh tay dang rng v vy tay t xa vi nh nng sng trong vng ho lnh.
Lnh th v quyn s hu
Ti sn s hu ca mt ngi hoc khng gian m ngi sinh sng hnh
thnh mt lnh th ring, v cng ging nh bong bng kh ca h, h s u tranh
bo v n. Nh , vn phng v xe hi ca mt ngi tng trng mt vng lnh th,
chng u c ng ranh gii bao quanh c nh du c th di dng cc bc
tng, cnh cng, hng ro hay ca ra vo. Mi lnh th c th cha vi lnh th nh
hn. V d, trong mt ngi nh, lnh th ring ca mt ngi c th l nh bp v h
s phn i bt k ai xm phm khi h trong lnh th . Mt doanh nhn c ni
quen thuc ti bn hi ngh, cc thc khch c ch ngi a thch trong qun n, cha,
m c ci gh a thch ti nh. H thng nh du nhng khu vc ny bng cch
hoc li cc vt dng c nhn ni hay gn , hoc thng xuyn lui ti a
im . Thc khch thm ch cn khc cc k t u tn h ln ch a thch ti bn
n, trong khi , doanh nhn nh du lnh th ca mnh ti bn hi ngh bng cch
by ba kp h s c nhn, bt, sch v qun o trong phm vi vng thn mt 46cm
ca mnh.
Cc cuc nghin cu do Desmond Morris tin hnh v v tr ch ngi trong th
vin cho thy, vic t mt cun sch hoc vt dng c nhn trn bn th vin gi
c ch ngi trung bnh trong 77 pht, khoc o vt ln thnh gh gi c ch
ngi trong 2 gi. Trong gia nh, mt thnh vin c th nh du ci gh a thch
ca mnh bng cch t ti xch hoc cun tp ch ln trn gn ci gh ny khng
nh quyn s hu khng gian y.
Nu ch nh mi khch ngi m ngi ny v tnh ngi sai ch th v th gia
ch c th ni gin v lui vo th phng th. Mt cu hi n gin nh Gh no ca
anh vy? c th trnh c nhng kt qu tiu cc do xm phm lnh th nh trn.
Lnh th trn xe hi
Nhng ngi li xe hi c th phn ng hon ton khc vi cch c x x giao
thng thng v lnh th ca h.
188
189
H l ai v t u n?
Chng ta c th a ra bt k suy on no trong nhng gi nh sau y v hai
ngi ny:
1. C hai u l ngi thnh th v ngi n ng ang tip xc thn mt vi
ngi ph n.
2. Ngi n ng c vng thn mt nh hn ngi ph n v v tnh xm phm
vng thn mt ca c ta.
3. Ngi ph n n t nn vn ha c nhu cu v vng thn mt nh hn.
4. C hai ngi c quan h gn gi vi nhau v mt tnh cm.
Tm tt
Vic ngi khc cho n hay t chi bn ty thuc vo s tn trng ca bn
i vi khng gian ring t ca h. y l l do ti sao mt ngi v tm no c
v vo lng bt c ai anh ta gp hoc lin tc chm vo ngi khc trong sut cuc tr
chuyn s d b mi ngi ght ngm. Nhiu yu t c th nh hng n khong
cch khng gian ca mt ngi i vi nhng ngi khc. V th, iu quan trng l
phi xem xt nhiu tiu ch trc khi a ra li nhn xt ti sao mt ngi c gi mt
khong cch nht nh no .
190
CHNG 10
I CHN TIT L NH NH TH NO
nhiu chnh tr gia thng c dng i ro bc. Cnh tay ca ph n vung ra sau nhiu
hn nam gii, bi khuu tay h cong hn c th m bng em b tt hn.
Bn chn tit l s tht ra sao?
Chng ti tin hnh mt lot cuc kim tra vi nhng nh qun l bng cch
yu cu h ni di sao cho thuyt phc trong cc cuc phng vn c dn dng. Qua
, chng ti pht hin rng cc nh qun l ny, bt k l h thuc gii tnh no, u
tng ng k s ln c ng v thc ca bn chn. a s h u thc hin cc iu b
gi to trn khun mt v kim sot c ng tay trong khi ang ni di, nhng hu
nh tt c u khng nhn bit c i chn v bn chn ca mnh ang lm g.
Nhng kt qu ny c nh tm l hc Paul Ekman chng thc, khi ng khng
ch pht hin rng phn di c th h c ng nhiu hn khi ni di m ngi quan
st cng s d dng vch trn li ni di khi h nhn thy ton b c th ngi ni di.
iu ny gii thch ti sao nhiu nh iu hnh doanh nghip ch cm thy thoi mi
khi ngi ti bn lm vic kn phn pha trc, lc phn di c th ca h c che
khut.
Nu bn khng chc l c ngi b ngi khc la di hay khng th hy nhn
pha gm bn ni h ang ngi.
Nhng chic bn c mt trc bng knh khin chng ta cng thng hn l
nhng chic bn c vt liu khng trong sut, v vic b ngi khc nhn thy ht chn
s khin chng ta cm thy khng hon ton ch ng.
Mc ch ca i bn chn
S tin ha ca i chn con ngi l nhm hai mc ch: Di chuyn ti ly
thc n v chy trn khi nguy him. No b ca con ngi cng gn cht vi hai mc
ch ny, i v pha nhng th chng ta mun v li ra khi nhng th chng ta khng
mun, do vy, cch thc ngi s dng i chn v bn chn tit l ni h mun i.
Ni cch khc, i chn v bn chn ca ai cho thy h st sng mun ri khi hay
nn li tip tc cuc tr chuyn. T th chn dang rng hoc khng bt cho cho thy
thi ci m hoc t tng thng tr, trong khi t th bt cho chn biu l thi
khp kn hoc h nghi.
193
T th nghim.
2. ng dang 2 chn
Nh ni t trc, y ch yu l iu b ca nam gii v
n ging nh kiu ng ph by chc chn. Ngi ng t th ny
tr vng hai chn trn mt t, cho thy r rng anh ta khng c
nh b i. N c n ng s dng lm du hiu thng tr bi
nhn v ngoi, n lm ni bt cc c quan sinh dc ca h v mang
li dng v nam tnh.Chng ta c th thy nhng ngi n ng
tham gia cc trn thi u thng ng cnh nhau trong t th ny
vo gi gii lao cng nh lin tc chnh sa phn h th pha trc.
H thc hin hnh ng ny khng phi v nga m v n gip ngi n ng ph by
s nam tnh v th hin s on kt khi c i cng thc hin cc ng tc ging nhau.
194
k hn, bn thy nhng ngi ny l bn b hoc u quen bit nhau. Cng cng
nhm ngi nh trn nhng nu h khoanh tay v bt cho chn cng mch bo rng
h khng thc s thoi mi v khng tin tng ln nhau nh v ngoi ca h.
Khi gia nhp mt nhm ngi khng quen bit, bn hy th ng khoanh tay,
bt cho chn li tht st, v mt nghim ngh. Ln lt tng thnh vin khc trong
nhm cng s khoanh tay, bt cho chn v gi t th cho n khi bn, mt ngi
xa l, ri khi nhm. Hy lnh ra ch khc v quan st cch cc thnh vin ca nhm,
tng ngi mt, tr li t th thoi mi ban u ca h.
Bt cho chn khng nhng khng l cc cm xc tiu cc hoc phng th
m cn khin ngi thc hin iu b trng c v cnh gic, ng thi lm nhng
ngi khc phn ng theo h.
Phng th, ang lnh hay ch l thoi mi?
Mt s ngi s phn bc rng h khoanh tay hoc bt cho chn
khng phi phng th hay cm thy bt an m v h thy lnh. Thc ra,
khi ai mun lm m bn tay, h s gii hai bn tay di nch ch khng
t chng xung khuu tay. Th hai, khi ai thy lanh, h thng dng
kiu m cht c th, chn dui thng, cng v p cht vo nhau lc bt
cho, tri vi t th chn th lng ca th ng phng th.
t c th c ta cm thy lnh hoc ch l ang tm nh v sinh
Nhng ngi c thi quen khoanh tay hoc bt cho chn hay bin minh l h
cm thy lnh hn l tha nhn s s hi, lo lng hoc phng th. Nhng ngi khc
ch ni l h thy thoi mi. iu c th ng! Khi ai b ch trch hoc cm
thy khng an ton th khoanh tay v bt cho chn s gip h cm thy thoi mi bi
iu b tng hp vi tnh trng cm xc ca h.
Cch chng ta chuyn t t th khp kn sang t th ci m
Khi ngi ta bt u cm thy thoi mi hn v lm thn vi mt nhm ngi
th h thc hin mt chui ng tc chuyn t t th khp kn sang t th th lng
197
Ci m v n nhn
198
Kiu qup mt c chn: Ph n gim thiu khong cch gia hai chn, cn n
ng m rng thm khong cch gia hai chn.
Hn 30 nm lm cng vic phng vn v bn hng, chng ti nhn thy rng
khi ngi c phng vn qup mt c chn, xt v tm l th ngi y ang km nn
cm xc tiu cc, h nghi hoc s hi. Bn chn thu di gh biu l thi khp
mnh. Khi mi ngi tham gia vo cuc tr chuyn, nhng ngi ny cng t chn
vo trong cuc tr truyn .
Khi lm vic vi cc lut s chng ti c bit, nhng b co ngi trong phng
ch trc phin xt x thc hin ng tc qup mt c chn tht cht, t di
gh nhiu gp 3 ln so vi nguyn n, v h ang c kim sot trng thi cm xc ca
mnh. Chng ti cng nghin cu 319 bnh nhn c vn v rng ming th thy
rng 88% bnh nhn qup mt c chn ngay khi h va mi ngi vo gh nha s. T
l qup chn l 68% i vi cc bnh nhn ch n khm rng v 98% vi cc bnh
nhn c nha s tim thuc.
Ngi ta qup mt c chn khi ngi vi nhn vin thu nhiu hn l vi nha s.
Khi lm vic vi cc c quan chnh ph v cc b phn hnh php nh cnh st,
s thu v hi quan, chng ti c bit, a s nhng ngi c thm vn u qup
mt c chn ngay t u bui thm vn, nhng vic thc hin iu b ny c th l do
s ch khng phi l do cm thy c ti.
Chng ti cng phn tch lnh vc qun l ngun nhn lc v pht hin rng
trong sut bui phng vn, hu ht nhng ngi c phng vn u qup c chn
mt s thi im, cho thy h ang km nn mt cm xc hoc thi no .
202
204
206
CHNG 11
13 IU B PH BIN NHT M BN NHN THY MI NGY
207
th khi ngi kia ang nghe kin. Gt u nhanh ngi ni bit rng bn nghe
v mun h dng li hay n lt bn ni ri.
Cch khch l s ng tnh
ng tc gt u c tc ng hai chiu. Ngn ng c th l mt dng phn nh
v thc nhng cm xc bn trong ra bn ngoi, v th nu bn cm thy tch cc hoc
khng ng , th u ca bn s bt u gt khi bn ni. Ngc li, khi bn c gt
u th bn s bt u pht sinh nhng cm xc tch cc. Ni cch khc, nhng cm
xc tch cc khin ta gt u v ngc li, gt u to ra nhng cm xc tch cc. y
chnh l mi quan h nhn qu.
ng tc gt u rt d lan truyn t ngi ny sang ngi khc. Nu ai gt
u vi bn, thng th bn cng s gt u p li cho d khng hn bn ng vi
nhng g h ni. Gt u l phng cch tuyt vi xy dng mi quan h, tranh th
s ng tnh v hp tc. Bng cch kt thc mi cu bng iu b gt u nh li xc
nhn Phi vy khng?. Phi th khng bn?. C ng th khng? hay ng
ch? v c ngi nghe cng ngi ni u gt u, ngi nghe s c nhng cm xc
tch cc cng nh d ng vi bn hn.
Gt u khch l s hp tc v ng .
Sau khi t cu hi, bn hy gt u trong lc ngi tr li. Khi ngi ni
xong, bn hy tip tc gt u thm 5 ln na vi tc khong mi giy 1 ci. Thng
thng, trc lc bn gt n ci th 4 th ngi nghe s bt u ni tip v cung cp
cho bn nhiu thng tin hn. t th gt u, gi im lng, tay chng cm suy ngm
(t th nh gi), trng bn khng c v sp tra hi hay phn bc. Khi bn lng nghe,
hy a tay ln cm v vut nh cm bi v nh ni trc y, cc nghin cu cho
thy iu b ny c tc dng khch l ngi khc tip tc ni.
Lc u
Cc nghin cu cho bit lc u vi ngha khng phi c th l mt ng tc
bm sinh. Cc nh sinh hc nghin cu v qu trnh tin ha tin rng l iu b u
tin m con ngi bit c. L do v khi mt a tr s sinh b no sa, n lc u t
209
T th u trung lp.
C ba t th dng u c bn. Th nht l iu b ngc u ln. Ngi thc
hin c thi trung lp vi nhng iu ang c nghe. u vn gi yn, cuc tr
chuyn ch i lc b ngt qung bi nhng ci gt u nh nh. Cc iu b nh gi
bng tay v m thng c s dng kt hp vi t th ny.
u nng cao v cm ht v pha trc biu hin s ni tri, khng s hi hoc
ngo mn. Ngi thc hin iu b ny c l c hng, lm tng thm chiu cao,
cho php h xem thng bn. Cm bnh ra l kt qu ca mc testosteron trong c
th cao, do vy, iu b ht cm c lin tng ti quyn lc v s hung hng.
210
iu b nghing u l ci c d b tn thng,
lm cho ngi trng c v nh b hn v phc
tng.
Nghing u sang mt bn l du hiu ca s phc tng bi iu b ny l c
hng v c khin ngi thc hin trng c v nh b v t gy e da. Nghing u c
th xut pht t iu b ng u vo vai hay ngc m ca a tr, l hnh ng m a
s mi ngi, nht l ph n, u hiu c ngha.
Charles Darwin l mt trong nhng ngi u tin nhn thy c con ngi ln
con vt c bit l loi ch u nghing u sang mt bn khi quan tm n th g
. Ph n s dng iu b ny th hin s quan tm vi nhng ngi n ng h
thch, v mt ngi ph n khng gy nguy him v t ra phc tng c v quyn r i
vi hu ht n ng.
Nghin cu hnh nh ph n c phc ha trong cc bc v t 2000 nm qua
ln trong nhng mu qung co cho thy n gii thng xuyn nghing u nhiu gp
3 ln so vi nam gii. iu ny cho thy trong tim thc, a s mi ngi u ngm
211
hiu rng vic ph by phn c biu l s phc tng. Do vy, khi m phn kinh
doanh vi n ng, ngi ph n nn thng xuyn ngng u ln.
iu b tht c - dang c lm ra v
nh b hn khng lm pht lng
ngi khc.
Hnh ng nng vai ln v rt u xung gia hai vai gip mt ngi bo v c
v c hng khng b thng tn. Ngi ta thng thc hin cm iu b ny khi nghe
thy ting ng ln ng sau hoc khi h ngh mt vt g sp ri trng mnh. Trong
ng cnh c nhn hoc kinh doanh, iu b ny hm xin li v mang tnh quy phc,
n lm gim gi tr ca bt k cuc gp no, ni m bn ang c lm ra v t tin.
Khi ai i ngang qua mt nhm ngi ang ni chuyn, chim ngng cnh
vt hoc ang lng nghe iu g th ngi ny ci u xung, thu vai vo, c lm ra
v nh b v km quan trng hn. Ngi ta gi y l iu b tht c li. N hay c
213
Ph n t tin v mt tnh dc
Gm nhau
Hnh minh ha bn di cho thy hai ngi n ng ang
gm nhau, h dng iu b c trng tay chng nnh v ngn ci
thc vo tht lng. Nu bn nhn ra l c hai ngi n ng u
xoay nghing, hng ra xa nhau v phn di ca c th trng c v
thoi mi th bn s hon taonf c l khi cho rng h ch ang gm
nhau thi v t c kh nng xy ra i u.
C th cuc tr chuyn ca h nghe chng thoi mi hoc thn thin nhng bu
khng kh d th y s khng duy tr lu nu h khng ngng lm iu b chng nnh
chuyn sang thc hin cc iu b ci m hoc nghing u.
Cn nu hai ngi n ng ny mt i mt, bn chn ng vng trn mt t
v hai chn dang rng ra th c th gia h sp xy ra nh nhau!
Cm iu b ny cho thy thi gy hn.
Cho d Adofl Hitler s dng iu b chng nnh c ra v
quyn uy trong cc bc nh a ra trc cng chng, nhng ng ta vn
khng th b iu b bn tay tri t ngang qua c th nhm che y vic ng ta ch
c mt tinh hon.
218
220
ng tc sn sng xut pht ra hiu mong mun kt thc cuc hp. N bao gm
cm iu b ci ngi v pha trc vi c hai tay t ln u gi hoc gi ly gh
nh th l h ang bt u mt cuc ua. Nu mt trong hai iu b ny xut hin
trong cuc tr chuyn th bn nn chuyn ti hoc kt thc cuc tr chuyn.
Tm tt
Cc du hiu ngn ng c th c trnh by trong chng ny tng i d
quan st, bi v a s chng u c lin quan n cc iu b quan trng bn
trc. Mun giao tip tt th bn khng nhng cn gii m ngha ca cc du hiu
ny, m cn phi loi b c nhng iu b tiu cc ra khi kho tng ngn ng c
th ca bn v hy tp s dng cc iu b gip mang li kt qu kh quan.
225
CHNG 12
BT CHC CCH CHNG TA XY DNG MI QUAN H
227
omen cant
V chng
40 nm bt
Beckham trng
chc nhau, v
chng Beckham v
lc no, tr lc
hu cng vi ch
h mm ci
ch Spot ca h.
232
235
cao nht thng dn u. Khi nhng ngi ny ngi trong phng hp th ngi lnh
o cao nht thng ngi trong phng hp th ngi lnh o cao nht thng ngi
u bn, cch xa ca ra vo nht. Nu ngi ny ngi t th hnh ci n th c kh
nng cc nhn vin cp di s bt chc theo, ty vo trt t v tr ca h trong nhm
. Bn c th thy iu ny trong mt cuc hp, lc ngi ta ng v pha ca
ngi khc bng cch bt chc ngn ng c th ca ngi . iu ny s mch bo
cho bn bit ai s b phiu tn thnh v b phiu chng li bn.
Bt chc l mt chin thut hay nu bn l thnh vin ca nhm thuyt trnh.
Hy quyt nh trc, khi ngi pht biu ca nhm thc hin mt iu b hoc t
th no trong lc ang thuyt trnh th tt c cc thnh vin s bt chc theo. iu
ny khng nhng mang li cho nhm ca bn v lin kt cht ch, m cn c th lm
cho cc i th cc k lo ngi, bn tin bn nghi v iu g ang xy ra, cho d h
khng bit l ci g.
237
Tm tt
Bt chc ngn ng c th ca mt ai lm cho ngi cm thy h c
chp nhn v to ra mi quan h. l mt hin tng xy ra t nhin gia bn b v
nhng ngi c cng a v. Ngc li, chng ta phi thn trng, khng bt chc
nhng ngi chng ta khng thch hoc nhng ngi l, chng hn nhng ngi cho
chng ta i nh xe hoc ng xp hng ti rp chiu phim.
Bt chc ngn ng c th v li ni ca ngi khc l mt trong nhng
phng cch hiu qu nht xy dng nhanh mi quan h. Vi ngi mi quen, hy
bt chc ch ngi, t th, gc c th, cc iu b, cc biu hin v ging ni ca
h. Chng bao lu sau, h s bt u cm thy thch iu g bn, s cho l bn d
gn v h thy bn thn h c phn nh trong bn. Tuy nhin, c mt li cnh bo
l ng lm iu qu sm khi gp g ngi l, bi v nhiu ngi nhn bit
c cc chin thut bt chc k t khi cun sch Ngn ng c th u tin ca
chng ti c xut bn cng nh hn 100 triu ngi xem lot chng trnh
truyn hnh nhiu k sau . Khi ngi no thc hin mt t th, bn c mt trng
ba la chn: pht l i, lm vic khc hoc bt chc t th . Bt chc mang li
238
Chng 13
CC DU HIU B MT CA IU THUC, MT KNH V VIC TRANG
IM
Ht thuc l biu hin bn ngoi ca tnh trng ri lon hoc xung t ngm
bn trong. Phn ln vic ht thuc t dnh lu n chng nghin nictin, thay vo ,
n lin quan nhiu hn n nhu cu cn trn tnh. l mt trong nhng cch
ngi ta trnh n p lc x hi hay gii ta cng thng tch t t cc cuc gp mt x
giao v cng vic. V d, a s mi ngi u b cng thng khi ngi i bn ngoi
phng khm nha s nh rng. Trong khi ngi ht thuc c th che y s lo lng
239
ca mnh bng cch ln ra ngoi ht thuc th nhng ngi cn li xoay sang ngm
vut, nhai ko cao su, cn mng tay, g g ngn tay v nhp chn, chnh khuy mngst, gi u, nghch mt vt g ... cho thy l h cn trn tnh. trang sc cng rt
c a thch vi l do tng t, n c tc dng to s vut ve rt cao v cho php
ngi s hu chuyn s bt an, ni s hi, thiu kin nhn v thiu t tin sang mn
.
Cc cuc nghin cu hin nay cho thy c mt mi quan h r rng gia vic
mt a tr c nui bng sa m v xc sut tr thnh ngi ht thuc khi trng
thnh. Ngi ta pht hin rng nhng a tr b bnh thng xuyn c nhiu kh
nng s ht thuc khi ln ln v tr thnh nhng ngi nghin thuc l. Trong khi ,
a tr c b sa m cng lu th cng t c nguy c tr thnh ngi nghin thuc.
Dng nh nhng a tr c nui bng sa m nhn c s an i v gn b t v
m, nhng th khng th c c mt bnh sa. Kt qu l khi ln ln, nhng a
tr b bnh phi tm kim s an i bng cch ngm cc vt. Nhng ngi ht thuc
s dng iu thuc vi cng mt l do nh a tr mt chn hoc mt ngn tay ci
ca n.
Xc sut tr b bnh tr thnh ngi ht thuc l
ln gp 3 ln so vi tr b m.
Khng ch xc sut mt ngn tay ci khi cn b ca nhng ngi ht thuc ln gp 3
ln so vi nhng ngi khng ht thuc, m cc nghin cu cn cho thy l nhng
ngi ht thuc d b kch thch thn kinh hn nhng ngi khng ht thuc. H c
nhng tt xu lin quan n ming nh ngm gng knh, cn mng tay, nhai bt, cn
mi v nhai bt ch n mc lm ngi bnh thng cm thy i ngi! R rng l
nhiu mong mun, bao gm s thi thc c ngm hoc mt v cm gic an ton,
c tha mn vi nhng a tr b sa m, cn nhng a tr b bnh th khng.
Hai tp ngi ht thuc
C hai tp ngi ht thuc c bn: ngi nghin ht thuc v ngi ht thuc v x
giao.
Cc cuc nghin cu cho thy nhng lung rt thuc l ngn v nhanh kch thch
240
242
bit ng sau vic ht thuc l thi phc tng. Ni cch khc, n mang thng ip
tinh t rng khi mt ngi ph n ht thuc, c ta d b xiu lng lm nhng vic
m c ta khng thch lm. Mc d mi ngi u khng chp nhn vic ai ph
khi thuc vo mt h, nhng Syria, khi ngi n ng nh khi thuc vo mt mt
ph n, c xem l hnh vi mi gi tnh dc!
Cch nhn bit mt quyt nh tch cc hay tiu cc
Hng khi thuc c nh ra bay hng ln hay hng xung cho bit mt ngi c
thi tch cc hay tiu cc i vi tnh trng hin ti ca mnh. Chng ta gi nh
rng ngi ht thuc nh khi hng ln khng phi ngi khc va lng v anh ta
khng b buc phi nh khi theo mt hng c th no. Mt ngi ang cm thy lc
quan, c a v cao hoc t tin v nhng iu tai nghe mt thy th gn nh s lun nh
khi thuc hng ln. Ngc li, mt ngi trong tm trng bi quan, giu gim hoc
nghi ng th thng nh khi thuc hng xung. Nh khi t khe ming v khi
thuc hng xung cho thy mt thi thm ch cn tiu cc hn.
c lin quan n trng thi tch cc hay tiu cc ca ngi ht thuc. Nh khi thuc
hng ln cng nhanh th ngi cng cm thy t tin hoc cao ngo; nh khi
thuc hng xung cng nhanh th anh ta cng cm thy bi quan hn.
Nu mt ngi ht thuc ang chi bi v c chia bi p th c kh nng l anh
ta nh khi thuc hng ln, cn nu bi c chia khng tt th anh ta c th nh
khi thuc hng xung. Mt s ngi chi bi thng ng b mt lnh nh tin
nh mt cch che giu bt c du hiu c th no khin h l ty, cn mt s khc th
thch din tr bng cch s dng ngn ng c th gi la nhng ngi chi cn li
ri vo cm gic an ton gi to. V d, nu mt ngi chi bi poker c chia t
qu v mun la nhng ngi chi cn li, anh ta c th nm bi p xung bn, tc
gin chi ra, khoanh tay v khng ni li no ngi ta tin rng anh ta ang c
nhng qun bi xu. Nhng sau , anh ta lng lng ngi tht vo gh v rt thuc,
nh khi thuc hng ln. Tip theo, anh ta lm iu b chp tay hnh thp chung.
S khng khn ngoan nu nhng ngi chi cn li nh cc vo l bi k tip ngay
lc ny, v h c th b thua. Quan st cc iu b khi ngi ht thuc c mi mua
hng, ta thy nhng ngi quyt nh mua nh khi thuc hng ln, cn nhng
ngi khng mua nh khi thuc hng xung.
Cuc nghin cu s b v nhng ngi ht thuc c chng ti tin hnh vo nm
1978 cho thy, a ra quyt nh trong mt cuc thng lng th nhng ngi
ht thuc mt nhiu thi gian hn so vi nhng ngi khng ht thuc, v ngi ta
thng hay ht vo nhng lc cng thng nht. C v nhng ngi ht thuc tr hon
vic a ra quyt nh bng cch chuyn s ch tm ca h vo vic ht thuc. V
vy, nu bn mun h quyt nh nhanh th hy m phn trong mt cn phng c
bin Cm ht thuc tht ln!
Nhng ngi ht x g
X g lun lun c s dng nh mt phng tin biu th quyn uy do gi thnh v
kch thc ca n. Nhng doanh nhn thnh t, th lnh bng cp hoc nhng
ngi c a v cao thng c khc ha vi hnh nh ang ht x g. X g c
dng trong nhng bui t chc n mng chin thng hoc t c thnh qu nh
245
Dng mt knh
tr hon mt lc
m ngi eo knh thc hin l ngm mt bn gng knh.
246
248
ta bit rng bn nhn thy r v chnh xc mi vic th bn phi eo trng knh trong
sut v ch nn eo knh mt v knh i mu cho cc hot ng ngoi tri.
eo mt knh trn u
Nhng ngi eo knh mt sm mu trong cuc hp b cho l ng nghi, b n v
khng th tin cy c. Trong khi , nhng ngi eo mt knh trn u li c
cm nhn l thoi mi, tr trung v d chu nh va t cu lc b sc khe tr v
vy. l v ngi eo knh kiu ny trng nh h c cp mt to vi con ngi cng
Tm
tt
Bt
k chng ta chn loi vt hoc th g xch tay, mc hoc ht th chng ta
cng u v tnh l cc du hiu v thi quen c bit, Cng s dng thng xuyn
nhng vt ny, chng ta l cng nhiu cc nh hoc cm xc ca mnh. Do
vy. hiu c nhng du hiu ny gip bn tp hp cc manh mi ph quan st
ngn ng c th.
252
253
CHNG 14
C th tit l ni u c ang hng n
ca ra vo. Ngi
ch ca i phng,
254
255
Hng thng c th vo
nhau trong t th khp nhm
thu ht ngi nghe.
258
ng u cha v pha
ngi ph n.
Tm tt
Rt t ngi nhn ra tc ng ca hng c th v hng bn
chn nh hng n cc thi v phn ng ca ngi khc.
Nu bn mun lm cho ngi khc thy thoi mi, hy ng t
th m mt gc 45 , cn khi cn gy p lc th hy dng t
th mt i mt vi h. T th 45 ca bn cho php ngi
i din suy ngh v hnh ng c lp m khng cm thy b
p lc. ng bao gi tip cn n ng thng gc t pha
trc hoc ph n t pha sau.
Cc k nng hng c th ny cn phi c tp luyn cht t
mi thnh thc, nhng chng bao lu sau chng s tr nn t
nhin. Trong nhng cuc gp g hng ngy, iu b hng bn
chn, hng c th v cc cm iu b tch cc nh dang rng
tay, l lng bn tay, ci v pha trc, nghing u v
mm ci c th d dng lm cho ngi khc khng nhng thch
bu bn vi bn, m cn b quan im ca bn nh hng.
260
CHNG 15
NHNG IU B TN TNH V QUYN R
Khi tham d vo nhng bui tic tng, bng cch no Graham nhanh chng
nhn ra nhng ngi ph n sn sng quan h tnh dc. Anh ta chn la v gn nh
trong thi gian ngn k lc, ngi ta nhn thy anh ta i v pha li ra cng vi ngi
ph n , a c ta ra xe v li v cn h ca mnh. Sau , anh ta quay tr li l hi
v lp li tin trnh ny, i khi vi ln trong cng mt bui ti. Dng nh Graham
c trang b mt radar gn lin vo c th gip d thy ng lc nhng ph n sn
sng quan h tnh dc v khin h i cng. Khng ai bit anh ta lm iu nh
th no!
Cc nghin cu do nhng nh ng vt hc chuyn v hnh vi tn tnh ca ng
vt v cc nh khoa hc nghin cu hnh vi cho thy, c con c ln con ci u s
dng mt lot nhng iu b tn tnh rt phc tp. Mt s iu b th r rng cn mt
s khc li rt tinh vi, v phn ln chng c thc hin mt cch v thc. Trong th
gii ng vt, hnh vi tn tnh mi loi tun theo cc kiu mu nht nh, c th.
Chng hn, vi loi chim, con c bc i oai v quanh con ci khoe ting ht,
x lng ln v biu din nhiu ng tc phc tp gy ch , trong khi con ci hoc
t ph trng hn hoc khng quan tm.
Cc chui iu b v biu hin tn tnh ca con ngi khng khc my so vi
nhng iu ma ve vn ca loi chim v cc ng vt khc m chng ta thng xem
trong chng trnh th gii ng vt.
Khi mun quyn r ngi khc gii, ngi ta thng nhn mnh vo nhng
im khc bit v gii tnh. V lm nn lng ngi khc gii th h lm gim bt
hoc giu i nhng khc bit ny.
Lm ni bt nhng im khc bit v gii tnh khin ngi ta trng c v gi
cm.
Th thut trc tin ca Graham l nhn bit nhng ph n c ngn ng c th
cho thy h sn sng quan h tnh dc, ri sau p li bng cc iu b tn tnh ca
n ng. Nhng ph n no quan tm n anh ta s p la bng cc du hiu ca n
gii, bt n xanh cho anh ta tin n giai on k tip.
263
Trong giai on tm hiu, ph n kim sot tnh hung phn ln thi gian cn
n ng ch ph ha theo.
Trong nhng trng hp ny, nu ngi n ng nhn ra bng cch tip cn ca
mnh khng hiu qu th anh ta thng gi v n gn, hi c ta nhng iu vu v, s
dng cc cu c rch i loi: C lm vic Ngn hng nh nc phi khng? hoc
C phi c l ch ca John Smith khng? thnh cng trong vic tn tnh cu may,
n ng phi tip cn vi nhiu ph n theo kiu h ha ny d nhin l tr phi anh
ta trng ging nh Brad Pitt. Bt k ngi n ng no bng qua sn nhy tn gu
vi ngi ph n th thng l p li cc du hiu ngn ng c th ca c gi.
Vic ny trng nh th anh ta ch ng bng qua sn nhy vy! Thc ra, ph n kim
sot ti 90% thi gian trong cuc gp g, nhng vic ny c thc hin tinh t n
ni hu ht n ng u ngh rng mnh nm quyn ch ng.
Nhng khc bit gia n ng v ph n
n ng cm thy kh m hiu c nhng du hiu tinh t trong ngn ng c
th ca ph n. Nghin cu cho thy n ng c khuynh hng hiu nhm s thn
thin v n ci ca ph n l cc du hiu gi tnh, bi u c h b m nh v vn
tnh dc nhiu hn ph n. Ngoi ra, n ng cn c lng testosteron nhiu gp
10 n 20 ln so vi ph n, iu ny khin h nhn th gii theo kha cnh tnh dc.
i vi mt s n ng, khi ph n ni khng tc l c th; khi ni c
th tc l c; nhng nu c ta ni c th c ta khng phi l ph n.
Khi ph n gp mt na thch hp, h gi i nhng du hiu ve vn tinh t
nhng cng mang tnh thm d xem ngi n ng c ng theo ui hay
khng. Ph n c khuynh hng tn cng n ng ti tp bng cc c ch tn tnh
trong nhng pht u gp g, trong khi n ng li hiu nhm cc du hiu ny v
vng v b qua c hi. Bng cch gi i cc du hiu sai lc, m h giai on u,
ph n lm cho n ng bc l ht tm can ca h. Thc ra, y li l mt l do cn
tr ph n quyn r n ng, v khi anh ta tr nn lng tng th h s khng th no
tip cn c.
Tin trnh ve vn
265
Hu ht cc bc nh chp ph n t th gi cm u
c iu b t vut ve.
Nh ni, iu b c th th hin nhng kht khao thm kn trong tm hn
ca chng ta v iu b t vut ve cng vy. Do c nhiu dy thn kinh cm nhn vic
vut ve nn ph n nhy cm vi cm gic ny hn n ng. Khi ph n vut i, c
hoc c hng chm chm v gi cm, th iu b ng rng ngi n ng c th
269
vut ve c ta theo cch tng t cng nh cho php c ta hnh dung ra cm gic c
c nh khi n ng ch ng vut ve mnh.
4. C tay th lng
271
272
M v nhng bc nh trn tp ch Playboy trong hn 50 nm v pht hin t l eohng quyn r n ng nht l t 67% n 80%.
Gio s Singh tin hnh th nghim bng cch s dng bc nh ca cc ph
n nh cn, tha cn v c cn nng trung bnh. Sau , ng a cho nhiu nhm n
ng xem chng v yu cu h nh gi theo mc hp dn. Ph n c cn nng
trung bnh vi t l eo-hng khong 70% c cho l quyn r nht. Trong cc bc
nh ph n tha cn v nh cn, ph n c vng eo nh hn c chn. Pht hin
ng ch ca cuc kim tra l n ng chm im t l eo-hng 70% cao nht,
cho d trng lng ca ngi ph n kh nng. iu ny c ngha l ph n c
thn hnh ln vn c th lm n ng ngoi nhn nu h t chun ny.
10. Ti xch t khong cch gn
274
275
cuc nghin cu cho thy hu ht chng ta u hoi nghi v nhng ngi p v thch
tm bn tnh c mc quyn r ngang vi chng ta, ngha l chng ta c xu hng
thch nhng ngi bnh thng ch khng tm kim nhng ngi p. S thch ny c
l do bm sinh, ging nh tr em thch nhn nhng gng mt dung d hn l nhng
gng mt p.
Bn thuc tp n ng no Thch mng, ngc hay chn ph n
Khi ni n phn c th ph n m n ng yu thch, n ng khp ni c
chia thnh ba nhm tng i bng nhau: thch b ngc, thch mng v thch i chn
ph n.
Trong phn ny, chng ta ch phn tch cc c im c th ca ph n v l do
ti sao mi b phn li tc ng nh th n cm nhn ca n ng. C th ph n
khng ngng tin ha thnh mt h thng pht cc tn hiu tnh dc thu ht s ch
ca n ng ti khnng sinh sn ca mnh. Mng, b ngc v i chn ng vai tr
ngha nht trong tin trnh ny. Ni nh vy th c th l khng ng v mt chnh
tr (*) nhng v mt sinh hc th n hon ton chnh xc.
Ch thch: (*) Thut ng PC (politically correct) ch ngn ng, thi , cch
hnh x ng n (hn l v chnh tr) c lin quan n s bnh ng gii tnh,
chng tc, v.v. rt c a dng trong x hi Anh-M hin i. C l im ny cc
tc gi cng thc c s nhy cm trong cu vn ca h. (ND)
1. Mng
n ng nh gi cp mng trn, hnh tri o quyn r nht. Mng ca ngi
ph n khc vi cc loi ng vt linh trng khc. Cc loi ng vt linh trng
ging ci khc ch n rng v mng nh ra khi chng sn sng giao cu. Trong khi ,
cp mng ca ngi ph n c ph by thng xuyn v hu nh lun sn sng
cho hot ng tnh dc. iu ny gip con ngi duy tr mi quan h gn kt lu di
nui dy con ci trng thnh.
Con ngi l loi ng vt linh trng duy nht giao hp mt i mt. cc
loi linh trng khc, con c tip cn con ci t pha sau, lc ny, cp mng ty
ca con ci l du hiu cho bit n sn sng giao cu. Mng ca ph n cn c hai
278
khng th phn bit n l c hay con ci! Khi con ngi ng thng v i trn hai
chn, b ngc n rng ca ph n tin ha nh mt s bt chc chic mng ca
h. Cc cuc kim tra c tin hnh vi cc bc nh chp khe mng v khe ngc cho
thy r rng l hu ht n ng
c hai ch ny!
280
Cc siu mu v ngi
sao in nh c c th
khng cn i vi i
chn di ca thi k
dy th.
282
iu b chnh c vt ca n ng.
L do ti sao n ng ni chuyn nhiu vi ph n lc bt u mt mi
quan h
Nhiu ngi n ng ngh rng ni su vo nhng chuyn rign t ca mnh hay
ca ngi ph n s gip anh ta ghi im v c th khin c ta th l tm tnh vi anh
ta nhiu hn. Do vy, lc bt u mi quan h mi, n ng thng s dng chin
thut ny nhng sua tun trng mt, c th h s tr li cch c x c hu ca mnh l
min bnh lun, cn nu phi ni chuyn th h ch bn n nhng s kin, tin tc v
gii php cho nhng vn m h ang phi i mt m thi.
Hnh nh ci chc chn ca n ng
284
285
287
Ph n b hp dn bi phn trn c th r nt ca
n ng, nhng a s khng thch dng v th hnh
ca vn ng vin, v h cm thy anh ta quan tm
n v p ca bn thn hn l v p ca h.
CHNG 16
CC DU HIU V QUYN S HU, LNH TH V CHIU CAO
Victoria Beckham
khng nh s hu
David Beckham bng
292
Ngi e da ng
ca ra vo.
Mc ch ca Michael Jackson
trong v tai ting m l lng
a b l thu ngn khong
cch gia a b v ngi hm
m h c cm gic l anh ta
tm thi s hu a b. Li
ca anh ta l khng n
khong cch gia a b v
mt t.
quyn s hu.
H thp c th v a v
Trong lch s, hnh ng lm tng ln hoc h thp chiu cao c th trc mt
ngi khc nhm vo vic thit lp mi quan h cp trn cp di. Chng ta xng
h vi thnh vin ca hong gia l Your Highness (Tha B h/Tu c ngi), cn
nhng k phm ti nh nhuc th b gi l low, low down v low lives (k bt
lng). Khng ai mun b cho l short-sighted (thin cn), looked down on (b coi
r), hay fall short of their targets (khng t c mc tiu). Din gi thng ng
trn bc khi din thuyt cao hn nhng ngi khc, thm phn ngi cao hn nhng
ngi cn li trong bi thm on, ngi ot huy chng vng ng trn bc cao
hn nhng ngi ot th hng khc, nhng ngi sng tng cao c nhiu uy th
293
ca t tin. Mt ngi cng cm thy mnh thua km hoc t quan trng hn ngi kia
th anh ta gp ngi xung cng thp.
Mt s ngi coi oger l linh hn ca t chc. Nhng ngi khc khng nh
gi ng ta cao nh th (go that high).
Mt vi doanh nghip ca Nht bt u p dng li chin thut cc chic
my cho khch bng cch hun luyn cho nhn vin gc ci cho khch hng
mt cch chi li, thng l 15 i vi khch hng ch xem hng v tng ln 45
i vi ngi mua hng. Trong kinh doanh, nhng ngi lin tc ci cho ban quan
tr s b gn cho nhng bit danh y xc phm nh nnh b, k lun ci.
Nhn vt quan trng
Bt chp nhng g ngi ta cho l hp chnh tr (politically correct) khi bn v
chiu cao ca con ngi, cc cuc nghin cu chng minh mt cch thuyt phc
rng nhng ngi cao hn th thnh cng, khe mnh v sng lu hn nhng ngi
thp. Bc s Bruce Ellis, trng khoa tm l thc nghim thuc trng i hc
Canterbury, New Zealand pht hin rng nhng ngi n ng cao cng c c hi
di truyn ni ging tt hn nhng ngi n ng thp, khng ch bi ngi cao c
mc toresteron tng m cn v ph n thng chn ngi n ng cao hn mnh lm
bn i. n ng cao hn c cho l c nhiu kh nng bo v v di truyn chiu cao
cho th h sau. Ngc li, n ng thch ph n thp hn mnh nhn mnh li th
r rng v chiu cao ca h.
Bn cng thp th cng c nhiu kh nng l bn s b cnh n ng ngt li lin
tc. Mt khch hng ca chng ti cao 1m55, l n gim c cp cao ti mt cng ty
k ton c nhn vin nam chim a s, than phin rng c y lin tc b nhng ngi
cng a v ngt li ti cc cuc hp lnh o. C him khi c c hi trnh by kin
ca mnh mt cch trn vn, thm ch l cha ni ht cu. Chng ti ngh ra chin
thut yu cu c y ng dy, i n bn ung c ph v lc quay tr li ch ngi, c
y hy c ng pht biu v trnh by quan im ca mnh. C rt i ngc nhin
v s khc bit m c nhn c t chin thut ny. Mc d c y khng th s dng
295
gi cng c cm nhn l cao trn 1m85 v ng ta lun din xut ti tnh. Nhng
thc ra ng ta ch cao 1m70!
Trn truyn hnh, ti din xut hay lm cho bn trng c v cao hn.
Cuc nghin cu tin phong ca ng Wilson (1986) pht hin khi mt sinh
vin n ni chuyn vi cc sinh vin khc, h cm nhn l anh ta cao 1m75. Cng
chnh sinh vin , khi c gii thiu l gio s, th ngi nghe nhn thy anh ta cao
n 1m90. Kh nng din xut ti tnh hoc mt tc v gy n tng u khin ngi
khc cm nhn bn cao hn.
Bi kim tra trn sn nh
Nu bn mun kim tra xem quyn uy c gn vi chiu cao hay khng, hy lm
th bi kim tra ny vi mt ngi bn. Trc ht, hy nm trn sn v bo ngi bn
mnh c ng nh th tn dng ti a li th v chiu cao. K n, yu cu ngi
y la li bn tht ln v d di. Sau i v tr bn ng, ngi bn nm xung
v ngh anh ta lp li li nhic mc. Bn s nhn thy rng khng nhng anh ta
cm thy gn nh khng th mng m bn, m ging ca anh ta nghe cng khc l khi
th ln ting t th nm.
Nhng bt li ca chiu cao
Tuy nhin, cao ln khng phi lc no cng l mt li th. Mc d ngi cao
thng c tn trng hn ngi thp, nhng chiu cao cng c th gy bt li mt
s trng hp trong giao tip c nhn. Chng hn nhng lc cn ni chuyn ngang
hng hoc nhn vo mt ngi khc khi tho lun, nhng khi m bn khng mun
b cho l lm ra v quan trng.
Anh, Philip Heinicy, mt ngi kinh doanh ha cht, cao 2m thnh lp
Cu lac b dnh cho ngi cao ci thin nhu cu v mt x giao, thc tin v y hc
cho cc thnh vin c chiu cao khc ngi. Anh ta pht hin l chiu cao qu kh
ca mnh ang e da khch hng, khin h cm thy b p lc v khng th tp trung
vo nhng iu anh ta ni. Anh ta khm ph rng khi ngi gii thiu v mn hng
th bu khng kh giao tip khng nhng tr nn ci m hn, m vic loi b mi e
da v hnh th ca anh ta cng lm tng ng k doanh thu n 62%.
297
302
CHNG 17
SP XP CH NGI NGI U V TI SAO?
Cc v tr ngi c bn
y l nhng p n c xc xut tr li cao nht:
304
V tr gc
V tr hp tc (B2)
Khi hai ngi c chung suy ngh hoc cng lm mt vic
th h thng ngi v tr B2. Chng ti pht hin rng 55% s
ngi chn v tr ny l v tr ngi mang tnh hp tc nht trong
bng cu hi hay h t ng ngi vo v tr ny khi c yu cu
lm vic chung vi ngi khc.
305
tnh mt cch tinh t. Tuy nhin, trong mi trng lm vic, ngi i din l v tr ca
nhng ngi ang tranh ua hoc khin trch ln nhau. Ngi ta cng thng ngi v
tr ny trn lnh th ca mnh thit lp a v cao hn hay thp hn.
Ti sao mt s v sp khng c cp di a thch?
Chng ti pht hin trong mi trng kinh doanh, nhng ngi ngi v tr
cnh tranh/phng th thng ni nhng cu ngn hn, nh nhng g h nghe t hn
v c khuynh hng phn bin nhiu hn.
Mt cuc th nghim c A.G.White tin hnh trong phng mch ca cc bc
s cho thy, s hin din ca chic bn c nh hng ln n tm l ca bnh nhn.
ng nhn thy khi bc s ngi ti bn lm vic th ch c 10% bnh nhn cm thy
thoi mi, cn khi khng c bn th con s ny tng ln n 55%. Chng ti tin
hnh mt cuc th nghim (Pease & Pease, 1990), trong yu cu 244 nh qun l
cp cao v 127 nh qun l cp thp v cp trung phc ha cch bi tr c trong
vn phng ca h theo s thch nu c di n ta nh mi. Kt qu, hn 76% cc
nh qun l cp cao (185 ngi) phc ha ni t bn lm vic nm gia h vi cc
nhn vin cp di. Ch c 50% nh qun l cp thp (64 ngi) phc ha tng t.
Nhng nh qun l nam c xu hng t bn gia h v ngi khc nhiu gp 2 ln
so vi cc nh qun l n.
Pht hin th v nht l cch cc nhn vin cm nhn v nhng nh qun l
khng t bn lm vic nh mt ro cn. Nhng nh qun l ny c cc nhn vin
ca h m t l cng bng hn v sn sng lng nghe kin m khng a ra li ch
trch.
Ngi i din ngi khc s gy ra nhng cm gic kh chu.
Nu ngi B ang tm cch thuyt phc ngi A th v tr cnh tranh s lm
gim c hi m phn thnh cng, tr phi ngi B c ngi i din theo mt chin
thut nh trc. V d, khi nh qun l A mun khin trch nhn vin B th v tr
cnh tranh c th lm tng thn mc cnh co. Hoc nu mun nng cao v th ngi
A th ngi B c th c ngi i din ngi A.
307
ng thng mi, cc cuc tr chuyn ngn, khin trch, v.v. Bn trn, thng l bn
ung tr vi gh ngi quy li hoc gh thp hn, c dng to khng kh thoi
mi, thn mt hoc thuyt phc. Cng c th nhn thy bn trn nhng gia nh
i x bnh ng hoc khng c on vi con ci. Bn vung thng c s dng
trong cng-tin.
Duy tr s quan tm vi c hai ngi
Gi s bn l ngi C, sp ni chuyn vi ngi A v ngi B. Mi ngi ngi
ba gc ti mt bn trn. Gi s ngi A ni nhiu v t nhiu cu hi, cn ngi B
th vn im lng sut. Khi ngi A hi bn th lm th no bn c th tr li anh ta
v tip tc cuc tr chuyn m khng lm cho ngi B cm thy mnh b gt ra ngoi?
Hy s dng phng php kt ni n gin nhng m hiu qu ny: Khi ngi A t
cu hi, hy nhn anh ta lc bn bt u tr li, sau quay sang nhn ngi B ri li
quay sang ngi A, ri li quay sang ngi B cho n khi bn ni cu sau cng, cui
cng nhn li ngi A khi bn kt thc cu ni .
Phng php ny khin cho ngi B cm thy anh ta c tham gia vo cuc
tr chuyn. N c bit hu ch trong trng hp bn cn ngi B ng v pha bn.
310
Nhng ngi ngi dy trc mt bit c nhiu hn, tham gia nhiu hn v
nhit tnh hn.
Nhng ngi ngi khu vc gia l lp ngi k tip theo di chm ch v t
nhiu cu hi nht, v y c xem l khu vc an ton, c bao quanh bi nhiu
ngi khc. Nhng ngi ngi khu vc hai bn v pha sau t ch v t nhit tnh
nht. Khi bn ng pha bn tri khn gi - ngha l pha bn phi sn khu thng tin
ca bn s tc ng mnh hn n bn cu no phi, l pha d pht sinh cm xc
hu ht mi ngi. Tng t, ng pha bn phi khn gi - tc pha bn tri sn khu
tc ng n bn cu no tri ca khn gi. y l l do ti sao khi bn ng pha
bn tri sn khu v pha tr th khn gi s ci nhiu v lu hn, cn nu ng pha
bn phi sn khu th cc li ku gi v nhng cu chuyn cm ng ca bn s c
khn gi n nhn tt hn. iu ny c cc din vin hi kch nhn bit t nhiu
thp k qua, lm cho khn gi ci khi ng pha bn tri sn khu v lm cho khn
gi khc khi ng bn phi.
Vng ch
Bng cch s dng nhng thng s ca cc nh nghin cu Robert Sommer,
Adam v Biddle, chng ti tin hnh nghin cu cc khn gi c tnh mc
tham gia ca h trong bui din thuyt cn c vo ch h ngi trong khn phng.
ng thi, chng ti cn kim tra liu h c th nh c bao nhiu ni dung din
thuyt. Cc kt qu ca chng ti trng vi kt qu nghin cu gc ca Robert
Sommer, mc d i tng kho st ca chng ti u l ngi ln tui, cn nhng
ngi tham gia cuc nghin cu ca Sommer l sinh vin. Chng ti cng pht hin
c rt t s khc bit gia cc nn vn ha ca c, Singapore, Nam Phi, c, Anh,
Php hoc Phn Lan v vn ny. hu ht cc ni, nhng ngi c a v cao ngi
hng gh u. ng ch nht l Nht, h tham gia t nht, v vy chng ti ch
ghi nhn d liu t hu ht khn gi c cng a v. Kt qu ny chng ti gi l Hiu
ng hnh phu.
313
ngi dy trc mt. Khi hun luyn cc nhm nh, mt s din gi v hun luyn vin
b kiu sp xp ch ngi dng lp hc v thay bng kiu b tr mng nga
hoc qung trng l thin. Bng chng cho thy kiu b tr ny khin mi ngi
tham gia tch cc hn v nh tt hn v n gip gia tng ng k tn sut tip xc bng
mt gia tt c ngi tham d v din gi.
c c quyt nh trong ba n ti
Hy nh li nhng iu c cp v lnh th ca con ngi v vic s
dng bn vung, bn ch nht v bn trn. Chng ta hy xem xt cc c ch tng tc
gia chng trong bi cnh mt ba ti vi mc ch l t c s chp thun i vi
ngh m bn a ra.
Nu bn nh bn vic lm n trong ba ti, chin lc khn ngoan l hy hon
tt mi tha thun trc khi thc n c mang n. Mt khi mi ngi bt u dng
ba th cuc tr chuyn c nguy c b khng li. Khng nhng vy, ru cn lm cho
u c m m. Sau khi n xong, mu t no c truyn xung d dy tiu ha thc
n khin ngi ta kh suy ngh k lng. Tuy rng mt s qu ng vn mun c cm
gic m m ny khi gp ph n trong cuc hn h, nhng n c th l thm ha khi
thng tho. Hy trnh by nhng xut ca bn khi tinh thn mi ngi cn minh
mn.
Khng ai a ra quyt nh khi ming h y thc n.
Cch y 100.000 nm, t tin ca loi ngi thng tr v nh vo cui ngy
vi con mi sn c v cng nhau chia phn trong ci hang chung. H t la
ngoi ca hang si m v xua ui d th, ngi xoay lng vo vch hang trnh
b tn cng t pha sau trong lc mi m dng ba. m thanh duy nht c th nghe
thy vo lc ny l ting gm thc n ngm ngom cng vi ting la reo t tch. Qu
trnh chia thc n quanh ng la l thin lc tri chng vng ti vo thi xa xa khi
u cho mt hot ng x hi m con ngi hin i ti din ti cc ba tic nng
ngoi tri, cc chuyn i d ngoi hay cc bui d tic. Trong nhng dp ny, con
ngi hin i cng hnh ng v c x rt ging vi cch m t tin h lm cch
y hn 100.000 nm.
315
CHNG 18
CUC PHNG VN, TRN U QUYN LC V
CC TH THUT TO QUYN LC C QUAN
hay nng lc hoc mun chng t bn l ngi bn i tng li tr trung, khe mnh.
Nhng ngi mun gy nh hng i vi ngi khc v mun c ch nn bc
i nhanh nhn vi tc trung bnh v si nhng bc di va phi.
4. Bt tay
Gi lng bn tay thng v sit tay bng vi lc nm ca ngi kia. Hy i
phng quyt nh khi no ngng bt tay. Hy bc qua pha bn tri bn ch nht
lng bn tay khng b hng xung lc bt tay. ng bao gi bt tay ngang qua mt
bn. Hy nhc n tn ca ngi 2 ln trong 15 giy u tin v mi ln khng nn
ni qu 30 giy.
5. Khi ngi
Nu bn buc phi ngi gh thp i din vi ngi kia, hy xoay gh chch 45
so vi h trnh v tr b khin trch. Cn nu khng th xoay gh th hy xoay
ngi.
6. Khu vc ngi
Nu bn c mi ngi khu vc thn mt trong vn phng ca ngi ,
chng hn nh ti bn ung tr th y l du hiu tch cc bi v 95% li t chi c
a ra khi ngi phng vn ngi pha sau bn lm vic. ng bao gi ngi trn gh
sofa ln xung qu su n ni trng bn nh mt cp chn khng l mang mt ci
u b t pha trn. Nu cn, hy ngi thng mp gh bn c th kim sot ngn
ng c th ln iu b ca mnh v xoay ngi 45 so vi ngi .
7. Cc iu b ca bn
Nhng ngi bnh tnh, t ch v kim sot c cm xc ca mnh thng s
dng cc ng tc r rng, n gin v thong th. Ngi c a v cao t s dng iu
b hn ngi c a v thp. y l mt quy c thng lng c t lu i nhng
ngi c quyn lc khng phi c ng nhiu! Ngi ng u lm iu b t khuu
tay tr xung nhiu hn ngi phng Ty, cn ngi Nam u hay lm iu b vi
ton b cnh tay v vai. Hy bt chc cc iu b v biu hin ca ngi kia vo thi
im thch hp.
8. Khong cch
320
Tm tt
Trc khi bn tham d mt bui phng vn hay cuc hp quan trng, hy ngi
yn lng trong 5 pht, tng tng bn ang lm nhng vic trn v lm rt tt. Khi
u c bn hnh dung ra cc vic mt cch r rng th bn s c th thc hin chng
v nhng ngi khc cng s phn ng theo nh vy.
Nhng th thut to quyn lc ti c quan
Bn bao gi n d phng vn xin vic v cm thy b p o hoc bt lc
khi ngi vo gh dnh cho khch mi cha? v tr no ngi phng vn c v to ln
v ni tri hn, cn bn cm thy mnh nh b v km ci? Rt c th ngi phng
vn khn kho sp xp c trong vn phng nng cao a v v quyn lc ca
h, ng thi h thp a v v quyn lc ca bn. Mt s chin thut dng gh v b
tr ch ngi c th lm c iu ny.
C ba yu t gip nng cao a v v quyn lc c cm nhn khi dng gh:
kch c ca gh v vt trang tr trn n, cao ca gh so vi sn v v tr ca gh so
vi ngi kia.
1. Kch c ca gh v cc vt trang tr gh
Chiu cao ca lng gh c tc dng nng cao hoc h thp a v ca mt ngi
no . Lng gh cng cao th ngi ngi c cm nhn l c cng nhiu quyn lc
v a v. Lng ngai vng ca Nh Vua, N hong, c Gio Hong hay lng gh ca
nhng ngi c a v c th cao t 2,5m tr ln cho thy a v ca h so vi ngi
khc. Gim c iu hnh thng ngi gh bng da c lng ta cao, cn gh ca
khch c lng ta thp. N hong hoc c Gio hong c quyn lc n u nu h
lun ngi gh u nh, loi dng khi nh n piano?
Gh xoay c nhiu quyn lc v a v hn gh c nh. N cho php ngi s
dng c th t do di chuyn khi h b cng thng. Gh c nh kh di chuyn hoc
khng di chuyn c nn ngi ngi phi s dng cc iu b tit l thi v cm
xc ca h. Gh c tay vn, gh c lng ng ra sau v gh c bnh xe lm tng thm
quyn lc cho ngi ngi.
325
2. Chiu cao ca gh
Chng 16 c ni n vic s dng chiu cao lm gia tng quyn lc. Tuy
nhin cn lu l a v ca bn cng c th c nng ln nu gh ca bn c
chnh cao hn gh ca ngi khc. Mt s v gim c qung co ni ting vi vic
ngi trn nhng chic gh c lng ta c iu chnh chiu cao ti a trong khi
khch ngi i din, v tr phng th, trn gh sofa hoc gh thp n ni tm mt
ca h ngang vi mt bn ca v gim c.
3. V tr ca gh
Nh cp chng ni v vic b tr ch ngi, phn ln quyn lc ca ch
s tc ng ln khch khi gh ca h t i din, v tr cnh tranh. Th thut thng
gp l t gh ca khch vo trong khu vc x giao hoc cng cng, cch bn lm vic
ca gim c cng xa cng tt. iu ny cng lm gim a v ca khch nhiu hn.
Cch chuyn i lnh th trn bn
Khi hai ngi ngi i din nhau qua mt ci bn, v tnh h chia ci bn thnh
hai lnh th bng nhau. Mi bn xc nh na ci bn l lnh th ring ca mnh v
khng cho ngi kia xm phm lnh th .
6. John ngi trn gh xoay c lng ta cao v c tay vn. Gh ca khch c lng
ta thp, chn gh c nh v khng c tay vn.
330
Cch b tr ti vn phng
4. Mt ci bn trn thp v ba ci gh xoay ging nhau c t cui phng
v to khng kh thn mt cho nhng cuc gp g.
5. cch b tr ban u, phn khng gian trn mt bn lm vic ca John chia
na cho khch nhng cch b tr mi tr li ton b mt bn cho John.
6. John tp ngi nhng t th m, kho lo dng iu b chp tay hnh thp
chung v c l lng bn tay khi ni chuyn vi ngi khc.
Kt qu ra sao? Quan h gim c-nhn vin ci thin ng k. Mt s nhn
vin bt u thy John d gn v cm thy thoi mi hn khi lm vic vi anh ta.
Tt c nhng vic cn lm l nng cao a v, lm tng quyn lc v sc nh
hng i vi ngi khc l hy mt cht n ngn ng phi li ni trong vn
phng hoc nh bn. Tic thay, a s vn phng ca cc nh qun l u c b tr
nh vn phng ban u ca John, bi chng u do cc kin trc s ch khng phi
nhng ngi hiu r mi quan h tng tc gia con ngi thit k. Ngi ta t khi xt
n cc du hiu phi ngn ng mang tnh tiu cc m nhng ngi khc cm nhn.
Hy nghin cu cch b tr ni lm vic ca bn v s dng cc thng tin trn
to ra nhng thay i tch cc cn thit.
Tm tt
iu c bit cc tr chi quyn lc v th thut to quyn lc trong vn
phng l bn c th on trc hiu qu v thm ch c th to s sp t. Adam
khng h bit rng, cc nn vn ha phng Ty, n ng mc comple mu socola
khin cho ph n mt hng th, cn chm ru d c th l mt nhng theo tim thc,
n lm cho nhng ngi ln tui hn thy tm lm v n lm lin tng ti qu Satan,
331
CHNG 19
TNG HP TT C NHNG G THO LUN
Nhn thong qua hnh v trn, bn s thy mt con voi, ch khi no quan st k,
bn mi thy mi th khng nh v ngoi ca n. Khi mi ngi nhn vo ngi khc,
h s thy ngi nhng a s h li b l nhng manh mi m khi c ch ra mi
v l l chng rt r rng. Ngn ng c th cng vy . Giao tip bng ngn ng c th
tuy tn ti hn mt triu nm nay nhng ch mi c nghin cu mt cch c
khoa hc n mt mc nht nh t cui th k 20. Cui cng, ngn ng c th
c khm ph v hin tr thnh mt phn ca nn gio dc chnh quy v cc
chng trnh o to kinh doanh khp mi ni.
Chng cui ny bn v nhng tnh hung x giao v kinh doanh, ng thi
gip bn kim tra xem bn c th hiu c cc du hiu c th n mc no. Tuy
nhin, trc khi c phn p n, hy quan st tng hnh v xem bn c th nhn
thy bao nhiu du hiu ngn ng c th m bn c c. Tnh mt im cho mi
du hiu quan trng bn pht hin ra v bn s nhn c mt bng nh gi chung
332
sau cng. Bn s rt ngc nhin khi thy kh nng nhn bit ca mnh c ci
thin ng k n th no. Hy nh l y, tuy chng ta phn tch nhng iu b tnh
nhng trong thc t, chng cn phi c hiu theo cm, theo ng cnh v xt n cc
khc bit v vn ha.
Bn c th c c cc n tt nh th no?
1. u l 3 du hiu chnh trong hnh minh ha ny?
Tr li:
y l mt v d in hnh v cm iu b m. Lng bn tay
l hon ton biu hin t th phc tng, cc ngn tay xe ra
nhn mnh iu b v bo hiu khng gy hn. Ton b c th m
rng cho thy khng giu gim th g. Ngi n ng
ny c thi ci m, khng e da.
2. u l 5 du hiu chnh?
Tr li:
y l cm iu b gi di in hnh. Khi ngi ny di mt, anh ta nhn lng
sang ch khc, c hai bn lng my u nhn ln n mc ng ng. T th ngonh
u i v hi ci xung cho thy thi tiu cc. Anh ta cng c n ci gi to vi
mi mm cht.
3. u l 3 du hiu chnh?
Tr li:
y c th thy r cc iu b khng ha hp. Ngi n ng gi
v mm ci mt cch t tin khi i ngang qua phng, nhng mt tay anh
ta li t ngang ngi chnh li ng h ng thi to ra mt phn ro
cn bng cnh tay. N ci ca anh ta th hin r s s hi trn khun
mt. iu ny cho thy anh ta ang cm thy khng t tin hoc bt an trong hon cnh
ca mnh.
4. u l 5 du hiu chnh?
Tr li:
333
334
on, sn sng), c tay tri nga ln (gi cm). C ta cn nh khi thuc hng ln (t
tin, lc quan) v lic sang ngi n ng pha xa bn tri. p li, anh ny sa li
c vt (chi chut) v cha mt bn chn v pha c ta. u anh ta ngc ln (quan
tm). V pha ngi n ng gia, r rng anh ta khng c cm tnh vi ngi n
ng kia v c th anh ta hng ra xa v lic ngang ngi mt cch hn hc. Anh ta
giu lng bn tay i v nh khi thuc hng xung (tiu cc). Ngoi ra, anh ta cn
da vo tng (gy hn v lnh th).
11. u l 12 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri s dng cc iu b
trch thng v c thi ngo mn i vi ngi i
din. Anh ta nhm mt khi nhn thy ngi n
ng kia, u hi nga ra sau c xem thng. C th thy r s phng th bi u
gi ca anh ta khp cht li vi nhau v anh ta ang cm ly ru bng c hai tay
hnh thnh ro cn. Ngi n ng gia b hai ngi n ng kia gt ra khi cuc
tr chuyn, khng to thnh hnh tam gic vi anh ta. Tuy nhin, anh ny t v lnh
m th hin trong iu b ngn ci thc vo ti o ghi-l (trch thng), ng ngi ra
sau gh v dng iu b l chc chn (tnh cch hung hng). Ngi n ng bn
phi nghe v anh ta ngi t th xut pht (chun b ri phng), hng bn
chn v c th v pha li ra gn nht. Lng my v khe ming nhch xung, u hi
ci, t khng tn thnh.
12. u l 11 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri v ngi n ng bn phi
ang t th c th khp kn. Cn ngi n ng gia
biu l thi trch thng v ma mai. Anh ta dng iu b
nm ly ve o vi ngn tay ci tay phi cha ln (trch
thng) v cha ngn ci v pha ngi n ng ng bn
tri mnh (nho bng). Ngi n ng bn phi p li theo kiu phng th bng iu
336
gin) v anh ta lic ngang ngi n ng kia. Ngoi ra, anh ta cn khoanh tay v bt
cho chn tht cht (phng th). Tt c cc iu b cho thy anh ta c thi rt tiu
cc.
15. u l 15 du hiu chnh?
Tr li:
Ngi n ng bn tri dng cm iu b th hin
s ci m v trung thc: lng bn tay l, bn chn
a ln pha trc, u ngc ln, o khoc khng ci
nt, tay chn m ra, ci ngi v pha trc v mm ci. Tuy nhin, khng may cho
anh ta v khng ai hiu chuyn ca anh ta c. Ngi ph n ngi tht vo gh, bt
cho chn hng ra ngoi (phng th). C ta khoanh 1 tay li to thnh mt phn ro
cn (phng th), nm bn tay tht cht (cng thng), u ci xung, dng iu b nh
gi ch trch (bn tay ta vo mt). Ngi n ng gia dng iu b chp tay hnh
thp chung a ln cao, cho bit anh ta cm thy t tin hoc t mn, ng thi ngi
t th bt chn ch ng, cho thy anh ta c thi cnh tranh hoc tranh ci. Ni
chung, anh ny c thi tiu cc v anh ta ngi li ra sau, u ci xung.
16.a. u l 9 du hiu chnh?
Ba hnh sau y minh ha cc cm iu b phng th, gy hn v tn tnh in
hnh.
Tr li:
Bt u cuc tr chuyn
Trong hnh trn, c ba ngi u khoanh tay, hai ngi
trong s h bt cho chn (phng th) v c ba u hng c th
ra xa nhau. Tt c cho thy c th h ch mi gp nhau ln u. Ngi n ng bn
phi c v thch ngi ph n v chn phi ca anh ta dang ra, cha v pha c gi v
lic ngang nhn c ta, kt hp vi iu b lng my nhn ln (quan tm) v mm
338
15 pht sau
Lc ny, ngi ph n khng bt cho chn na v ang ng t th nghim,
trong khi ngi n ng bn tri cng thi bt cho chn m cha mt bn chn v
hng ngi v pha c gi (quan tm). Anh ta dng iu b ngn ci thc vo tht
lng, hoc c t thi cnh tranh vi ngi n ng kia, trong trng hp ny
l thi gy hn, hoc nhm n ngi ph n, bin n thnh iu b gi tnh.
Anh ta cng ng thng ngi ln lm cho mnh trng to ln hn. Ngi n ng
bn phi c v b ngi n ng kia e da, lc ny anh ta ang ng thng ln,
khoanh tay v lic nhn ngi n ng kia, lng my ko xch xung (khng tn
thnh) v khng mm ci na.
16.c.u l 15 du hiu chnh?
Tr li:
15 pht sau
339
342