Professional Documents
Culture Documents
#222 - Quy phạm, Thể chế và hội nhập quốc tế PDF
#222 - Quy phạm, Thể chế và hội nhập quốc tế PDF
#222
05/11/2014
Cu trc chng
Cc quy phm php lut quc t v trt t
th gii
Ti t chi chp nhn tng ng ng rng ln lt tng quc gia s phi trt xung chic thang
ca ch ngha qun phit.
Martin Luther King, Jr. Lnh o phong tro quyn dn s ca M
D n Nghiencuuquocte.net
nm 2006. Cng t vin trng del Ponte by t s nui tic rng ci cht ca
Milosevic trong qu trnh xt x ly i cng bng ca nhng nn nhn trong v
thanh lc sc tc m h ng c nhn. Tuy nhin, b nhn mnh rng bn co
trng ti phm chin tranh dnh cho mt nguyn th quc gia to ra mt tin l
quan trng. Cc lnh o quc gia khng th ln trn trch nhim gii trnh php l
cho hnh ng ca h bng vic vin n ch quyn quc gia na.
Bn co trng v vic xt x Milosevic thu ht s ch v vai tr ca
php lut v t chc quc t trong nn chnh tr th gii. Trong khi cc nh l lun
t do lu n nhng hng tip cn ny kim sot xung t v trang th
nhng ngi theo ch ngha hin thc cng rn ch giu rng nu khng c
thm quyn cng ch v mt c ch m bo s tun theo phn quyt ca to
n, th nhng th tc ny s l cc ng ct ch khng phi l con ng tin ti
ho bnh. Mc ch ca chng ny l nh gi s ng gp ca cc quy phm
php lut v cc th ch quc t i vi trt t th gii. Chng ta s bt u bng
vic phn tch bn cht v chc nng ca lut quc t.
D n Nghiencuuquocte.net
Bng cch xc nh quyn ca cc quc gia theo cch ny, php lut quc t theo
truyn thng quyt nh rng khng quc gia no c th tuyn b quyn ti
phn i vi nc khc, cng nh khng th phn xt gi tr php l ca cc hot
ng cng m cc nc khc khi xng theo lut ca h. Thm vo , cc
nguyn th quc gia v cc i din ngoi giao c min truy t ti cc to n
nc ngoi.
Trch nhim ca cc quc gia. Ngoi vic cng nhn quyn tn ti, c lp v
bnh ng, lut quc t cn tha nhn mt s trch nhim tng ng. Mt quc gia
c ch quyn c quyn duy tr t cch quc gia ca mnh nhng cng c trch
nhim lin quan l khng can thip - tc khng ng vo cc vn ni b ca
cc nc khc. Mt trch nhim na l thc hin ngha v nh ha vi thin .
D n Nghiencuuquocte.net
nhng
Nu thiu nhng th ch ton cu thit thc ban hnh, din gii v thc
thi nhng quy nh php lut th lut php quc t s nh mt cng c ca
nc mnh, bo cha cho mu cu ginh li th quc gia m khng xt n
o c hay cng l. Bng vic chp nhn quyn t tr ti cao khng c
kim sot (ca cc quc gia), h thng lut php quc t v c bn l mt
trt t c quy phm ngang bao gm cc o lut kt hp gia cc quc
gia ch khng phi l trt t dc da trn cc lut ch thm quyn ph
thuc, trn di. Vi cc trt t ngang, hnh vi ca nc c quyn lc c
nh hng ln n vic quy nh nhng nc khc hnh x nh th no. Bi
vy, nh Hans J.Morgenthau (1985) tha nhn, tht d dng mt nc
c quyn lc va vi phm php lut va cng ch thc thi n, v do
t quyn li ca cc nc yu vo tnh th nguy him (xem Goldsmith v
Ponsner 2005).
D n Nghiencuuquocte.net
Hc thuyt chin tranh chnh ng. Thut ng chin tranh chnh ng (just
war) bt ngun t Aristotle. Nhng n lc lit k cc tiu ch nhm xc nh liu
mt cuc chin tranh no l ng n hay khng c thc hin sau bi tc
gi ngi La M Cicero cng nh cc nh t tng Kit gio tin khi nh
Ambrose, Augustine v Aquinas. Trong cc th k sau , cc nh trit hc v thn
hc tip tc a ra nhng l thuyt cnh tranh nhau v vic khi no s dng lc
D n Nghiencuuquocte.net
chin tranh) v jus in bello (cng l trong chin tranh). Quy tc jus ad bellum t ra
nhng chun mc m theo mt nh lnh o chnh tr c th quyt nh mt
cuc chin tranh c chnh ng hay khng. Quy tc jus in bello miu t nhng hnh
ng qun s no chp nhn c khi chin u trong mt cuc chin chnh ng.
Chin tranh v s ra i ca Lut php
quc t hin i
V gh tm tnh trng bo lc quc t m
ng phi chng kin trong sut cuc i
mnh, nh ci cch ngi H Lan Hugo
Grotius (1538-1645) vit tc phm On the
D n Nghiencuuquocte.net
10
thuyt chin tranh chnh ng lp lun rng vic dng n chin tranh c th
chp nhn c khi p ng c nhng iu kin sau y:
1. Nguyn nhn chnh ng: Quc gia no d tnh s dng lc lng qun s
th phi c mc ch tt v mt o c.
2. Mc ch ng n: Chin tranh phi c tin hnh v mc ch sa cha
ci sai tri v thit lp ho bnh v cng l ch khng phi tr th hay
nhng l do xu xa no khc.
3. Phng sch cui cng: Khng nn tin hnh chin tranh cho ti khi cc
phng thc gii quyt xung t hp l khc c dng ht.
4. Tnh cn xng v chnh tr: thit hi gy ra bi cuc chin khng c php
vt qu mc ch tt m cuc chin tranh hng ti.
5. c tuyn b bi mt thm quyn hp php: Nhng ngi ng u c
bu chn thch hp phi tuyn b cng khai tnh trng chin tranh.
6. Kh nng thnh cng phi c c s: Cc quc gia khng c php tham gia
s dng v lc mt cch v ch.
Bn cnh vic gii thch khi no chin tranh c chp nhn v mt o c, l
thuyt chin tranh chnh ng cn quy nh cc cuc chin tranh nn c tin
hnh nh th no. Rt nhiu quy tc c xut theo c cch sai v ng tin
hnh chin tranh nhng hu ht u tp trung vo hai quy tc sau y:
1. S phn bit: Khng c php tn cng nhng ngi khng tham gia chin
u; khng nhm vo thng dn khng dnh lu vo n lc chin tranh ca
nc h.
2. Tnh cn xng v trang: nhng ngi tham chin khng c gy nhiu
thit hi hn cn thit t c mc ch qun s.
Nhng tiu chun v quyn gy chin v cng l trong chin tranh vn tip
tc lm c s cho t duy v lut chin tranh. Tuy nhin, s ra i ca v kh hu
dit hng lot t ra hng lot cu hi mi v o c trong chin tranh v ho
bnh, v vic s dng chng s vi phm rt nhiu nguyn tc truyn thng trong l
thuyt chin tranh chnh ng. Mt thit b ht nhn hiu sut cao khng ch tiu
dit cc khu vc mc tiu m cn to ra mt lng bi phng x git cht
mt s lng ln dn c khng nm trong cuc xung t, do vi phm nguyn
tc cn xng v trang v phn bit i x. Cc hc gi v nh hoch nh chnh
sch by gi u ang n lc xem xt li hc thuyt chin tranh chnh ng da
theo thc tin chin lc mi ca chin tranh hin nay.
D n Nghiencuuquocte.net
11
D n Nghiencuuquocte.net
12
Cc vn trong vic kim sot chin tranh bng lut php. Nh Hnh 10.1
cho thy, cng ng lut quc t ngy cng chi b l l ca cc nh hin thc
rng cc quc gia c th s dng lc lng v trang t c mc tiu chnh
sch i ngoi ca h.
Hnh 10.1 S ngn cm v mt php l i vi vic tin hnh chin tranh t nm 1815 n
2008
Ngun: When Trust Breaks Down: Alliance Norms and World Politics, tc gi Charles W.
Kegley, Jr. and Gregory A. Raymond. Bn quyn 1990 Charles W. Kegley, Jr. v Gregory
A. Raymond.
Do b nh hng bi cc tiu chun trong l thuyt chin tranh chnh ng, lut
chin tranh yu cu cm cc quc gia ring l s dng v lc tr trng hp t
v. Theo truyn thng, quyn t v c hiu l vic cho php cc quc gia dng
n v lc chng li cc cuc tn cng v trang hoc khi phi i mt vi mi
e do v an ninh sp xy ra. Ngoi trng M Daniel Webster tuyn b r rng
vo nm 1837, rng p dng quyn ny mt quc gia phi i mt vi tnh
trng ht sc cn thit v gp rt khng cn s la chn no khc v khng c
giy pht no na cn nhc. Hn na, nhng hnh ng t v ny phi cn
xng vi mc nguy him, khng nn gy nguy him cho nhng ngi khng
D n Nghiencuuquocte.net
13
tham gia chin u gim ti thiu ri ro cho chnh mnh, v khng c dng
tr th.
S t v do ch dng bo v, khng phi l nhng bin php qu mc
hay mang tnh trng pht nhm tr th.
Sau khi ban hnh Hin chng Lin Hp Quc, vic vin dn quyn t v
theo tp qun ny tr nn rc ri hn. Hin chng cp vn t v hai iu.
u tin, iu 2(4) quy nh rng tt c cc thnh vin trong cc mi quan h
quc t ca h u nn trnh e do hoc s dng v lc chng li s ton vn
lnh th hoc c lp chnh tr ca bt k quc gia no khc, hoc (s dng v lc)
theo bt k cch thc no khng ph hp vi mc ch ca Lin Hp Quc.
Th hai, iu 51 tuyn b rng Nu mt cuc tn cng v trang xy ra i
vi mt thnh vin ca Lin Hp Quc th khng c iu no trong hin chng ny
s nh hng ti quyn t v tp th hay t v c nhn c hu cho ti khi Hi
ng Bo an a ra nhng bin php cn thit duy tr ho bnh v an ninh quc
t. Mt trng phi t tng v Hin chng coi iu 2(4) v iu 51 l thay th
cho lut tp qun quc t, v do gii hn t v bng v lc vo nhng trng
hp m Hi ng Bo an cha phn ng vi mt cuc tn cng v trang.
Trng phi th hai khng ng nh vy. Nhn mnh khi nim quyn c hu
iu 51, h lp lun rng cc lut tc c trc hin chng v quyn t v tip
tc c hiu lc. Ni cch khc, cc quc gia c quyn dng lc lng v trang min
l p ng c cc tiu chun truyn thng gm: s cn thit, tnh cn xng v
nguyn tc bo v.
Kh khn vi cch gii ngha th hai v t v nm ch xc nh th no l
ht sc cn thit. Vic vin dn s cn thit v trang trong nhng trng hp cp
bch lm m i s sai tri ca hnh ng trn c s rng n ch l mt phng
thc bo v quyn li ct yu khi mi e da nguy him (Raymond 1999). Theo
nhng ngi vin dn s cn thit phng v, mt quc gia c th c chm
chc khi c nhng hnh ng qun s vi phm quy tc chin tranh khi i mt vi
mt i hi chin lc ht sc cp bch m thc t khng th lm g khc. H
khng nh rng nhng ngi chu trch nhim v an ninh quc gia phi a ra
nhng la chn bi thm trong s nhng la chn t xu xa hn. Cu Quc v
khanh ph trch Chin tranh ca Anh Lord Kitchener tng ni: Chng ta phi
tin hnh chin tranh v b bt buc ch khng phi theo kiu chng ta thch.
Bn cnh cc vn m vic khng nh s cn thit phi v trang to ra
cho lut quc t lin quan n vic s dng v lc th nhng li xut gn y
rng cng ng quc t c ngha v o c phi chp dt vic cc chnh ph tn
D n Nghiencuuquocte.net
14
Hnh 10.2 S thay i tnh trng ca quy tc Khng can thip trong lut quc t t nm 1820
Theo thi gian, tnh bt hp php ca vic can thip vo cng vic ni b ca cc quc gia c
ch quyn thay i. T nm 1960, lut quc t c mt ci nhn ngy cng d di i vi
hnh thc ngoi giao cng ch v nhiu mc ch, bao gm vic ngn chn nn dit chng,
thc y dn ch v u tranh chng ch ngha khng b ton cu.
D n Nghiencuuquocte.net
15
D n Nghiencuuquocte.net
16
trch nhim cho hnh vi ca mnh. Cng ng quc t phi c trch nhim bo v
nhng ngi dn d b tn thng khi s vi phm nhn quyn [xem p dng: Hc
thuyt v Cng ng Quc t].
NG DNG: Hc thuyt v cng ng quc t
K t khi Ho c Westphalia chm dt cuc Chin tranh 30 nm vo nm 1648, cc nguyn tc v
ch quyn v khng can thip chi phi nn chnh tr th gii. Tuy nhin, khi th k 20 gn kt
thc, rt nhiu hc gi php l v cc nh hot ng v nhn quyn bt u lp lun rng nhng
quy tc ny khng p dng cho nhng ngi lnh o quc gia vi phm nhn quyn i vi cng
dn nc h. Theo Tony Blair, Th tng Anh t thng 5 nm 1997 ti thng 6 nm 2007, sch
lut ca chnh tr quc t b x i. Th gii ang chng kin s khi u ca mt hc thuyt
mi v cng ng quc t. Trong on vn di y, Blair miu t hm chnh sch ca l thuyt
mi ny.
Vn v chnh sch i ngoi bc xc nht chng ta ang i mt l phi tm ra trng
hp no chng ta nn tham gia tch cc vo xung t ca nc khc. t lu vic khng
can thip c coi l mt nguyn tc quan trng ca trt t quc t. V chng ta s khng
mun vt b iu mt cch qu d dng. Mt quc gia khng nn cm thy h c quyn
thay i h thng chnh tr ca quc gia khc Nhng nguyn tc khng can thip phi p
ng cc tiu chun v cc mt quan trng. Cc hnh ng dit chng c th khng bao gi
hon ton l mt vn ni b.
Vy chng ta quyt nh khi no v liu c nn can thip hay khng? Ti cho rng chng
ta cn ghi nh 5 iu.
Th nht, chng ta c chc chn v lp lun ca chng ta hay khng? Chin tranh l cng
c khng hon chnh khc phc thm ho nhn o; nhng i khi lc lng v trang l
phng tin duy nht i ph vi nhng k c ti. Th hai, chng ta dng ht s
la chn v ngoi giao hay cha? Chng ta nn to mi c hi cho ho bnh Th ba, trn
c s nh gi thc tin tnh hung, c cc chin dch qun s no m chng ta c th thc
hin mt cch hp l v khn ngoan khng? Th t, chng ta chun b v lu v di
cha? Trong qu kh, chng ta bn qu nhiu v nhng chin lc thot ra khi xung
t. Nhng khi gnh vc trch nhim chng ta khng th n gin b i khi cuc chin
kt thc, chng ta nn li vi mt s qun i va phi cn hn l quay li chin tranh vi
mt i qun ln. V cui cng, chng ta c li ch quc gia trong hay khng (Blair
1999).
Sau Blair ni rng li ch quc gia khng th b tch ri khi gi tr quc gia. Pht biu ti i hc
Georgetown ngy 26 thng 5 nm 2006, ng cho bit trong nhng nm ng lm th tng ng
ngy cng b thuyt phc rng s phn bit gia mt chnh sch ngoi giao do cc gi tr quyt nh
v mt chnh sch do cc li ch quyt nh r rng l sai lm. Theo ng, gi tr ca chng ta chnh
l ngi dn ng ca chng ta.
D n Nghiencuuquocte.net
17
D n Nghiencuuquocte.net
18
D n Nghiencuuquocte.net
19
D n Nghiencuuquocte.net
20
an ninh tp th. Thay v phi hun luyn qun s chng li cc lin minh
th ch khc, cc quc gia nn lin kt vi nhau thnh mt lin minh thng
nht. Ngi ta cho rng, mt lin minh ton cu nh vy s c tnh hp
php cng sc mnh quc t gn gi ha bnh.
3. Cc thnh vin ca t chc phi cam kt gii quyt tranh chp bng bin
D n Nghiencuuquocte.net
21
22
D n Nghiencuuquocte.net
23
D n Nghiencuuquocte.net
24
D n Nghiencuuquocte.net
25
26
D n Nghiencuuquocte.net
27
Hi nhp khu vc
Trong khi vic hp nht cc quc gia c ch quyn thnh mt chnh quyn ton cu
kh kh xy ra trong tng lai gn th s hi nhp ang din ra mt s vng ca
th gii. S hi nhp chnh tr lin quan ti qu trnh xy dng cc cng ng v
bn sc chnh tr mi vt ra ngoi khun kh mt quc gia dn tc. Nhng
ngi tn thnh hi nhp chnh tr tm kim cc chng trnh ci cch gip bin i
cc th ch quc t t cng c ca quc gia thnh nhng cu trc bao trm ln
chng.
D n Nghiencuuquocte.net
28
D n Nghiencuuquocte.net
29
30
D n Nghiencuuquocte.net
31
Tm tt chng
Lut quc t bao gm t php v cng php quc t. T php lin quan n
quy tc cho cc hot ng xuyn quc gia gia cc c nhn v nhng ch
th phi chnh ph khc; cng php quc t lin quan n mi quan h gia
cc quc gia c ch quyn.
32
Bi c gi
Guzman, Andrew T. How International Law Works: A Rational Choice Theory. New York:
Oxford University Press, 2008.
Joyner, Christopher C. International Law in the 21st Century: Rules for Global Governance.
Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2005.
Kegley, Charles W., Jr., and Gregory A. Raymond. Exorcising the Ghost of Westphalia:
Building World Order in the New Millennium. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall,
2002.
Puchala, Donald, Katie Verlin Laatikainen, and Roger A. Coate. United Nations Politics:
D n Nghiencuuquocte.net
33
Nghiencuuquocte.net l mt d n phi chnh tr, phi li nhun nhm mc ch pht trin ngun hc
liu chuyn ngnh nghin cu quc t bng ting Vit v thc y vic hc tp, nghin cu cc vn
quc t ti Vit Nam.
L do ra i
Trong khi s ngi hc tp v nghin cu v cc vn quc t Vit Nam ngy cng gia tng th
vic tip cn cc ti liu mang tnh hc thut ca th gii v lnh vc ny cn rt hn ch v hai l
do: Th nht, cc ti liu ny thng phi tr ph mi tip cn c, trong khi cc trng i hc v
vin nghin cu ca Vit Nam hu nh khng c chi ph trang tri. Th hai, cc ti liu ny ch yu
c xut bn bng ting Anh, khin nhiu sinh vin, nh nghin cu, v c bit l qung i c
gi quan tm n cc vn quc t ni chung, gp kh khn trong vic tip thu, lnh
hi. Nghiencuuquocte.net ra i vi hi vng s gp phn khc phc c cc vn trn.
Hot ng chnh
Hot ng chnh ca Nghiencuuquocte.net l bin dch sang ting Vit v xut bn trn website ca
mnh cc ngun ti liu mang tnh hc thun bng ting Anh v lnh vc quan h quc t, bao gm
chnh tr quc t, kinh t quc t, v lut php quc t.
Cc ti liu ny ch yu l cc bi bo trn cc tp san quc t, cc chng sch, hoc cc ti liu
tng ng, c xut bn bi cc nh xut bn, cc trng i hc v vin nghin cu c uy tn
trn th gii.
Cc bi dch hc thut ca D n c ng ti chuyn mc Bin dch. Danh mc rt gn ca cc
bi dch ny c ng trn trang Mc lc.
D n Nghiencuuquocte.net
34
D n Nghiencuuquocte.net
35