RJEENJA ZADATAKA

SA KANTONALNOG TAKMIENJA UENIKA SREDNJIH KOLA IZ FIZIKE

B KATEGORIJA: Oscilacije, Elektricitet i magnetizam
Gimnazija ivinice; 31.03.2012.g.
1.
Kada se na jednu elastinu oprugu objesi teg mase
m = 20 g, njegova teina istegne tu oprugu za y1 = 2 cm.
Kada se taj isti teg, mase m = 20 g, okai na drugu
oprugu njegova teina istegne oprugu za
y2 = 1 cm.
Opruge se zakae jedna za drugu u vertikalnom pravcu i
za njih se okai teg mase
m0 = 50 g, slika 1. Teg se
povue iz ravnotenog poloaja prema dolje za y0 = 2 cm
i pusti da osciluje. Oscilacije smatrati nepriguenim.
a) Koliko se istegnu obadvije opruge zajedno pod
teinom tega mase m0 = 50 g? b) Koliki je period
oscilovanja tega? c) Kolikom brzinom teg prolazi kroz
ravnoteni poloaj? d) Kolikom brzinom teg prolazi kroz
taku na rastojanju y = 1 cm od ravnotenog poloaja?
(g = 9,81 m/s2 )
m 20 g
y1 2cm
y2 1cm
m0 50 g
y0 2cm
y ?
T ?
v0 ?
v?
g 9,81m / s 2

k1 y1 mg

k1

mg

y1

20 10 3 kg 9,81
2 10 2 m

m
s 2 9,81 N
m

k 2 y2 mg

mg
k2

y2

20 10 3 kg 9,81
1 10 2 m

m
s 2 19,62 N
m

y y1 y 2

m0 g m0 g m0 g

k
k1
k2

Slika 1

m0

k k2
1 1
1

1
k k1 k 2
k1k 2
2

N
N
9,81 2
19,62
kk
2
N
N
m
m
m
k 1 2
9,81 6,54
N
k1 k 2 9,81 N 19,62 N
3
m
m
9,81 3
m
m
m
ky m0 g
9,81

mg
y 0
k

50 10 3 kg 9,81
6,54

N
m

m
s 2 75 10 3 m 75mm 7,50cm

k m 2

N
6,54
2
k
m 130,8 rad

m 50 10 3 kg
s2
2

11,437

2
T
2

v0 y 0

rad
s

6,28rad
0,55s
rad
11,43
s

v0 11,437

rad
cm
2cm 22,87
s
s

E p0 E p E k
1 2 1 2 1
ky0 ky mv 2
2
2
2
k
v2
y02 y 2
m
v 2 2 ( y 02 y 2 )

v 2 130,8
v 19,81

rad 2
cm 2
2
2
4
cm

1
cm

392
,
4
s2
s2

cm
s

2.

Po okovima kvadrata, ije su stranice duljine a = 10cm,

postavljeni su jednaki naboji q1 = q2 = q3 = q4 = 1 C. U
presjeku dijagonala kvadrata postavljen je naboj
q5 =
-1 C, slika 2. Koliki intenzitet rezultujue
elektrostatike sile djeluje na naboje u okovima
kvadrata?(k = 9109 Nm2/C2)

q1

q5

q4
q1 q2 q3 q4 q 1C

q1

q5 q 1C

q2

q2

Slika 2

F 14

F 12,14

F 13

a 10cm
F ?

q5

q1

F 12
q4

Slika 2

q3

q1q2
q2

k
a2
a2
qq
q2
F14 k 1 2 4 k 2
a
a
F12 k

F13 k

q1q3
q2
1 q2

k
2a 2 2 a 2
( 2a) 2
q1q5

F15 k

q3

2a

2k

q2
a2

q2
F122 F142 F13 F15 k 2
a

q2 1 q2
q2
F 2k 2 k 2 2k 2

a
2 a
a
(1,91 2)k

q2
k 2
a

1 q2
q2
k 2 2k 2
2 a
a

2
1
q
q2
2 k 2 (1,41 0,5 2)k 2
2
a
a

q2
q2

0
,
09
k
a2
a2

2
2
12
(10 6 C ) 2
q2
C2
9 Nm
9 Nm 10

F 0,09k 2 0,09 9 10
2
2
2 0,81 10
C
(10 10 m)
a
C 2 10 2 m 2

F 0,081 N 81 mN

Na sve naboje u okovima kvadrata djeluju rezultujue sile intenziteta 81 mN

usmjerene prema presjeku dijagonala, odnosno prema naboju q5.

3.
3

F 15

U strujnom kolu jednosmjerne elektrine struje

redno su vezani otpornici R1 = 40 i R2 = 50 .
Unutranji otpor izvora elektrine struje iznosi r =
10 . Elektromotorna sila elektrinog izvora izvora
iznosi E = 20 V. Paralelno sa otpornikom otpora R1
vezan je kondenzator kapaciteta C = 10 F, slika 3.
Koliko se toplote oslobodi u otporniku R 1 kada se
prekida P iskljui.

C
R1

R2
r

P
Slika 3

R1 40
R2 50
r 10
E 20V
C 10 F

Q=?
R R1 R2 r
R 40 50 10
R 100

E
R
20V
1
I
A 0,2 A 200mA
100 5
I

U C U 1 IR1 0,2 A 40 8V

Q Ep

1
1
CU 2 10 10 6 C 64V 2 320 10 6 J 320J 0,32mJ
2
2

4.
Kugla poluprenika a je uzemljena preko reostata
otpora R (Slika 4.). Iz beskonanosti na kuglu
dolazi snop elektrona. Koncentracija elektrona u
snopu je n, a daleko od kugle elektroni imaju
brzinu v. Odredi konano naelektrisanje kugle,
smatrajui brzinu v dovoljno velikom (u poreenju
sa kojom veliinom ?).
Slika 4
Rjeenje:
Na kuglu padaju oni elektroni iz snopa koji prou kroz krug poluprenika a. Za
vrijeme t na kuglu padne N elektrona:

N
N nV ..................................... (1)
N
N nSl na 2 vt ......................................(2)
n

Jaina struje tih elektrona je:

I

q Ne

.............................................(3)
t
t

te nakon uvrtavanja relacije 2 u relaciju 3 sljedi:

I na 2 ve .............................................(4)
Kada elektroni ponu da dolaze na kuglu, mjenja se potencijal kugle i uspostavlja se
struja kroz otvor R. U poetku je ta struja slabija od struje elektrona koji dolaze, pa
raste apsolutna vrijednost potencijala kugle; time raste i jaina struje uzemljenja, te e
se uspostaviti ravnotea, izjednaie se jaina struja elektrona koji dolaze na kuglu i
jaina struje uzemljenja i od tog trenutka kugla e imati stalan potencijal:

na 2 ve I odnosno na 2 ve ....................(5)
R

Naelektrisanje kugle tada je:

q
a
a
q
4 0a 4 2 0 a 3 ne vR ......................(6)
k

Opisani proces deava se samo ako elektroni imaju dovoljno veliku kinetiku energiju
da mogu vriti rad protiv sile kojom ih odbija kugla:
me v 2
e
2
me v 2
eIR
2
................................(7)
me v 2
2
2
e na vR
2
2 n e 2 a 2 R
v
me

5.
Koliki napon treba dovesti na obloge cilindrinog kondenzatora, da bi on zahvatio na
krunu orbitu elektrone ubrzane naponom U (Slika 5.)? Kondenzator se nalazi u
homogenom magnetnom polju indukcije B, ije su linije paralelne sa osom
kondenzatora. Rastojanje h izmeu obloga kondenzatora je mnogo manje od srednjeg
poluprenika kondenzatora R.
5

Rjeenje:

Slika 5

Elektron ulijee u kondenzator brzinom:

v

2 Ek

me

2eU
me

Da bi se dalje kretao po krunoj putanji, sila kojom elektrino polje kondenzatora

djeluje na elektron treba da bude usmjerena du poluprenika ka osi kondenzatora.
Du poluprenika na elektron djeluje i Lorencova sila, ali u suprotnom smjeru.
Elektron e se kretati po krunoj putanji ako mu rezultujua sila obezbjeuje
neophodno centripetalno ubrzanje.
Fc Fe FL ;

me v 2
eE evB
R
2eU
2eU
eE eB
R
me

Kako je h << R moe se smatrati da je:

U
E 1
h
U1 je napon izmeu obloga kondenzatora. Na osnovu prethodnih relacija sljedi:
2eU
U
2eU
e 1 eB
R
h
me

Odnosno
U 1 2U

h
2eU
hB
R
me