airet

ARET

Gebe topluluklara verilen genel ad.
Airet Arapa bir kelime olup kabile karl kullanld gibi kabilenin altnda daha kk bir
topluluu da ifade etmektedir. Trkede ise yaygn olarak gebe unsurlar iin kullanlm, zellikle
Osmanllar dneminde boyun altnda, cemaatin stnde bir toplulua ad olmutur. Osmanl
kanunnme ve belgelerinde genel olarak konar ger veya yrk olarak kaydedilen teekkller,
yukardan aaya bir sraya gre, boy (kabile, tife), airet, cemaat, oymak, mahalle, oba (aile)
eklinde blmlere ayrlmtr. Araplardaki kabile tekiltnda ise birka airetten bir fasle,
faslelerden fahz, fahzlardan batn, batnlardan imre, imrelerin birlemesinden de kabile meydana
gelmekteydi. Boyun idar ilerinin boy beyi (Arap kabilelerinde eyh) tarafndan yrtlmesine
karlk airetlerde bu grev mr-airetlerce (airet beyi veya kethd) yerine getirilirdi. Baz
durumlarda boy beyinin yetkisi dahilinde olan airet beyinin tesbiti genellikle irs bir hviyet
gstermektedir.
Gebe hayatnn bir gerei olarak daha ok hayvanclkla uraan airetler, bu bakmdan yerleik
ahaliyle iktisad bakmdan bir btnlk tekil etmilerdir. Yaylak ve klaklar arasndaki hareketleri,
biraz da hayvanlarna otlak bulma dncesinden domutur. Bununla beraber gebe hayatlarnn,
merkez otoritenin zayflamasyla ba bo telakki edilebilecek bir tarza dnt ve bunun onlarn
tedib ve isknlar iin bir sebep tekil ettii grlmektedir. Airetlerin kontrol altnda tutulmalar
ihtiyac, devlete eski airet dzenlerinin bozularak kethdlklar eklinde tekiltlandrlmalarna ve
ancak belli gzerghlar iinde hareketlerine izin verilmesine yol amtr (ayrca bk. KONAR
GER).