Professional Documents
Culture Documents
SO 5 Chuyen de Dau Tu Cong No Cong Final PDF
SO 5 Chuyen de Dau Tu Cong No Cong Final PDF
U T CNG, N CNG V MC
BN VNG NGN SCH VIT NAM
PUBLIC INVESTMENT, PUBLIC
DEBT AND STATE BUDGET
SUSTAINABILITY
Khng c php s dng bt c ti liu no do Vin Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) xut bn
vo mc ch thng mi nu cha c FES ng bng vn bn
Commercial use of all media published by the Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) is not permitted
without the written consent of the FES
MC LC
I. Tng quan v u t cng, n cng, v mc bn vng ngn sch................. 1
1.
2.
3.
Bn vng NSNN.............................................................................................. 6
4.
II. Thc trng u t cng, n cng v mc bn vng ngn sch Vit Nam ...10
1.
2.
3.
III. Kin ngh mt s gii php nhm s dng hiu qu ngun n cng, u t
cng v tng cng mc bn vng NSNN........................................................ 33
1. Ti c cu tng th nn kinh t........................................................................ 33
2. Ti cu trc u t cng .................................................................................. 33
3. Qun l n cng hiu qu ................................................................................ 36
4. Lnh mnh ha, m bo k lut ti kha, an ninh, an ton ti chnh .......... 40
SUMMARY: PUBLIC INVESTMENT, PUBLIC DEBT AND STATE BUDGET
SUSTAINABILITY................................................................................................ 41
TI LIU THAM KHO...................................................................................... 47
1.
Hin nay, c nhiu cch hiu u t cng khc nhau ty thuc vo iu kin v
trnh pht trin kinh t tng nc. Tuy nhin, mt cch khi qut nht c th hiu
u t cng l vic s dng cc ngun vn Nh nc u t nhm thc hin cc
mc tiu ca cc chng trnh, d n phc v pht trin kinh t - x hi.
Ngun vn cho u t cng bao gm cc ngun chnh sau y:
- Vn Ngn sch Nh nc (NSNN): NSNN l h thng quan h kinh t pht
sinh trong qu trnh phn phi cc ngun ti chnh ca x hi to lp v s dng
qu tin t nh nc nhm thc hin cc chc nng ca Nh nc. NSNN c hnh
thnh t cc khon thu thu, ph v l ph. Trong thu l khon thu chim t trng
ln nht ti hu ht cc quc gia trn th gii, khng phn bit ch chnh tr.
Khon thu ny c xy dng trn c s trao i ngha v gia cng dn vi nh
nc. Ph v l ph l ngun thu thng c cp u tin trong cc ngun thu vn
c ca NSNN v n trc tip gn vi chc nng cung cp hng ha cng.
- Vn tn dng Nh nc: Vn tn dng Nh nc l khon n pht sinh t cc
khon vay trong nc, nc ngoi, c k kt, pht hnh nhn danh Nh nc, nhn
danh Chnh ph hoc cc khon vay khc do B Ti chnh k kt, pht hnh, u
quyn pht hnh theo quy nh ca php lut.
- Vn ODA: ODA l ngun vn h tr chnh thc t bn ngoi bao gm cc
khon vin tr v cho vay vi iu kin u i. ODA c hiu l ngun vn dnh
cho cc nc ang v km pht trin c cc c quan chnh thc v c quan tha
hnh ca chnh ph hoc cc t chc lin chnh ph, cc t chc phi chnh ph ti tr.
i tng ca u t cng hu ht cc nc u l cc chng trnh mc tiu,
d n pht trin kt cu h tng k thut, kinh t, x hi, mi trng, quc phng, an
ninh; Chng trnh mc tiu, d n phc v hot ng ca cc c quan nh nc, n
v s nghip, t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, k c vic mua sm, sa
cha ti sn c nh bng vn s nghip; Cc d n u t ca cng ng dn c, t
chc chnh tr - x hi - ngh nghip c h tr t vn nh nc; Chng trnh mc
tiu, d n u t cng khc theo quyt nh ca Chnh ph.
Vai tr u t cng gn lin vi quan nim v vai tr ch o ca kinh t nh
nc ni chung v vai tr b ca bn tay nh nc ni ring trong qu trnh pht
trin kinh t - x hi theo yu cu pht trin bn vng v bo m an sinh x hi.
Thc t, vai tr ca u t cng c th hin r cc im nh sau:
Mt l, u t cng gp phn thc y qu trnh cng nghip ha hin i ha,
pht trin kinh t v m bo an sinh x hi: u t cng ng gp ln vo tng
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
trng, chuyn dch c cu kinh t, Trong bi cnh khng hong kinh t ton cu
th u t cng cng ni bt vai tr duy tr ng lc tng trng kinh t thng qua cc
gi kch cu ca Chnh ph.
Hai l, u t cng gp phn nh hnh v pht trin c s h tng kinh t - x
hi quc gia.
Ba l, u t cng lm gia tng tng cu ca x hi: u t cng chim t trng
ln trong tng u t ca ton b nn kinh t. Khi tng cung cha thay i, s tng
ln ca u t lm cho tng cu tng ko sn lng cn bng v gi cn bng cng
tng.
Bn l, u t cng lm gia tng tng cung v nng lc kinh t: u t cng lm
tng nng lc sn xut lm tng cung tng v sn lng tng, gi gim xung cho
php tiu dng tng. Tng tiu dng li kch thch sn xut pht trin v lm kinh tx hi pht trin.
Nm l, u t cng c vai tr nh l khon u t mi, to c huch v duy
tr ng lc tng trng. u t cng nh v v cng c nn kinh t trong mi quan
h ca khu vc v quc t. To nim tin v ng lc cho cc ngun u t khc vo
trong nc gp phn tng trng kinh t.
Su l, u t cng gp phn gii quyt vic lm, gim thiu t l tht nghip,
to vic lm v thu nhp cho ton x hi.
2.
N cng l mt khi nim tng i phc tp, xung quanh khi nim v ni hm
ca n cng vn cn nhiu quan im cha thng nht. Theo Ngn hng Th gii
(WB) v Qu tin t quc t (IMF), N cng, theo ngha rng, l ngha v n ca khu
vc cng, bao gm cc ngha v ca Chnh ph trung ng, cc cp chnh quyn a
phng, ngn hng trung ng v cc t chc c lp (ngun vn hot ng do
NSNN quyt nh hay trn 50% vn thuc s hu nh nc v trong trng hp v
n, nh nc phi tr n thay). Theo ngha hp, n cng bao gm ngha v n ca
Chnh ph trung ng, cc cp chnh quyn a phng v n ca cc t chc c
lp c Chnh ph bo lnh thanh ton.
Quan nim v n cng ca WB v IMF cng tng t nh quan nim ca H
thng qun l n v phn tch ti chnh ca Din n Thng mi v Pht trin Lin
hp quc, bao gm bn nhm ch th: (1) n ca Chnh ph Trung ng v cc B,
ban, ngnh trung ng; (2) n ca cc cp chnh quyn a phng; (3) n ca Ngn
hng Trung ng; v (4) n ca cc t chc c lp m Chnh ph s hu trn 50%
vn, hoc vic quyt lp ngn sch phi c s ph duyt ca Chnh ph hoc Chnh
ph l ngi chu trch nhim tr n trong trng hp t chc v n.
Hin nay, ty thuc vo th ch kinh t - chnh tr, quan nim v n cng mi
quc gia cng c s khc bit. Theo quy nh ca php lut Vit Nam, n cng c
th, t chc ti chnh quc t, t chc v c nhn nc ngoi. Vic phn loi ny gip
xc nh chnh xc hn tnh hnh cn cn thanh ton quc t. Vic qun l n nc
ngoi cn nhm m bo an ninh tin t, v cc khon vay nc ngoi ch yu bng
ngoi t t do chuyn i hoc cc phng tin thanh ton quc t khc.
Theo phng thc huy ng vn: N cng c hai loi: N cng t tha thun
trc tip v N cng t cng c n. N cng t tha thun trc tip l khon n cng
xut pht t nhng tha thun vay trc tip ca c quan Nh nc c thm quyn vi
c nhn, t chc cho vay. Phng thc huy ng vn ny xut pht t nhng hp
ng vay, hoc tm quc gia l cc hip nh, tha thun gia cc nh nc. N
cng t cng c n l khon n cng xut pht t vic c quan Nh nc c thm
quyn pht hnh cc cng c n vay vn. Cc cng c n ny c thi hn ngn
hoc di, thng c tnh v danh v kh nng chuyn nhng trn th trng ti
chnh.
Theo tnh cht u i ca khon vay lm pht sinh n cng: N cng c ba loi:
N cng t vn vay ODA, n cng t vn vay u i v n thng mi thng thng.
Theo trch nhim i vi ch n: N cng c phn loi thnh n cng phi tr
v n cng bo lnh. N cng phi tr l cc khon n m Chnh ph, chnh quyn a
phng c ngha v tr n. N cng bo lnh l khon n m Chnh ph c trch
nhim bo lnh cho ngi vay n, nu bn vay khng tr c n th Chnh ph s c
ngha v tr n.
Theo cp qun l n: N cng c phn loi thnh N cng ca trung ng v
N cng ca chnh quyn a phng. N cng ca trung ng l cc khon n ca
Chnh ph, n do Chnh ph bo lnh. N cng ca a phng l khon n cng m
chnh quyn a phng l bn vay n v c ngha v trc tip tr n.
c trng ca n cng
Tuy c nhiu cch tip cn rng hp, khc nhau, nhng v c bn, n cng c
nhng c im ch yu sau:
Th nht, n cng l khon n rng buc trch nhim tr n ca Nh nc c
th hin di hai gc tr n trc tip v tr n gin tip. Tr n trc tip c hiu
l c quan nh nc c thm quyn s l ngi vay v do c quan nh nc s chu
trch nhim tr n khon vay. Tr n gin tip l trng hp c quan nh nc c thm
quyn ng ra bo lnh mt ch th trong nc vay n, trong trng hp bn vay
khng tr c n th trch nhim tr n s thuc v c quan ng ra bo lnh.
Th hai, n cng c qun l theo quy trnh cht ch vi s tham gia ca c
quan nh nc c thm quyn nhm m bo hai mc ch: m bo kh nng tr n
ca n v s dng vn vay (m bo cn cn thanh ton v m) v an ninh ti chnh
quc gia; t c nhng mc tiu ca qu trnh s dng vn. Bn cnh , vic
qun l n cng mt cch cht ch cn c ngha quan trng v mt chnh tr x hi.
Th ba, mc tiu cao nht trong vic huy ng v s dng n cng l pht trin
kinh t x hi v li ch cng ng. N cng c huy ng v s dng khng phi
tha mn nhng li ch ring ca bt k c nhn, t chc no, m v li ch chung
ca cng ng.
Bn cht ca n cng
Vay n l mt cch huy ng vn cho pht trin. Bn cht n khng phi l xu.
N em li rt nhiu tc ng tch cc cho nn kinh t ca cc nc i vay. Nhng
nn kinh t ln trn th gii nh M, Trung Quc, Nht Bn cng chnh l nhng
con n ln. N cng c nhiu tc ng tch cc, nhng cng c khng t tc ng tiu
cc. Tc ng tch cc ch yu ca n cng bao gm:
Th nht, n cng lm gia tng ngun lc cho Nh nc, t tng cng
ngun vn pht trin c s h tng v tng kh nng u t ng b ca Nh nc.
Mun pht trin c s h tng nhanh chng v ng b, vn l yu t quan trng nht.
Vi chnh sch huy ng n cng hp l, nhu cu v vn s tng bc c gii
quyt u t c s h tng, t gia tng nng lc sn xut cho nn kinh t;
Th hai, n cng gp phn tn dng c ngun ti chnh nhn ri trong dn c.
Mt b phn dn c trong x hi c cc khon tit kim, thng qua vic Nh nc vay
n m nhng khon tin nhn ri ny c a vo s dng, em li hiu qu kinh t
cho c khu vc cng ln khu vc t;
Th ba, n cng tn dng c s h tr t nc ngoi v cc t chc ti chnh
quc t. Ti tr quc t l mt trong nhng hot ng kinh t ngoi giao quan trng
ca cc nc pht trin mun gy nh hng n cc quc gia ngho, cng nh mun
hp tc kinh t song phng. Bit tn dng tt nhng c hi ny, th s c thm nhiu
ngun vn u i u t pht trin c s h tng, trn c s tn trng li ch i
tc, ng thi gi vng c lp, ch quyn t nc.
Bn cnh nhng tc ng tch cc, n cng cng gy ra nhng tc ng tiu cc:
N cng gia tng s gy p lc ln chnh sch tin t, c bit l t cc khon ti tr
ngoi nc. Nu k lut ti chnh ca Nh nc lng lo v thiu c ch gim st cht
ch vic s dng v qun l n cng s dn n tnh trng tham nhng, lng ph trn
lan. Tnh trng ny lm tht thot cc ngun lc, gim hiu qu u t v iu quan
trng hn l gim thu cho ngn sch. Nhn bit nhng tc ng tch cc v tiu cc
nhm pht huy mt tch cc, hn ch mt tiu cc l iu ht sc cn thit trong xy
dng v thc hin php lut v qun l n cng.
V bn cht, n cng chnh l cc khon vay trang tri thm ht ngn sch.
Cc khon vay ny s phi hon tr gc v li khi n hn, nh nc s phi thu thu
tng ln b p. V vy, suy cho cng, n cng ch l s la chn thi gian nh
thu: hm nay hay ngy mai, th h ny hay th h khc. Vay n thc cht l cch
nh thu dn dn, c hu ht chnh ph cc nc s dng ti tr cho cc hot
ng chi ngn sch. T l n cng/GDP ch phn nh mt phn no v mc an
ton hay ri ro ca n cng. Mc an ton hay nguy him ca n cng khng ch
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
ph thuc vo t l n/GDP m quan trng hn, ph thuc vo tnh trng pht trin
ca nn kinh t.
Qun l v nh gi n cng
Khi xt n n cng, khng ch cn quan tm ti tng n, n hng nm phi tr
m phi quan tm nhiu ti ri ro v c cu n, vn quan trng phi tnh l kh
nng tr n v ri ro trong tng lai, ch khng ch l con s tng n trn GDP. Hin
nay, tiu ch ph bin nh gi mc an ton ca n cng c p dng c th l:
- Gii hn n cng khng vt qu 50% 60% GDP hoc khng vt qu 150%
kim ngch xut khu. WB a ra mc quy nh ngng an ton n cng l 50% GDP.
- Dch v tr n cng khng vt qu 15% kim ngch xut khu v dch v tr
n ca Chnh ph khng vt qu 10% chi ngn sch. Tuy nhin, trn thc t khng
c hn mc an ton chung cho cc nn kinh t. Khng phi t l n cng/GDP thp l
trong ngng an ton v ngc li. Mc an ton ca n cng ph thuc vo tnh
trng mnh hay yu ca nn kinh t thng qua h thng ch tiu kinh t v m.
- nh gi ng mc an ton ca n cng khng th ch quan tm n t l
n/GDP, m cn phi xem xt n mt cch ton din trong mi lin h vi cc ch
tiu kinh t v m, nht l tc v cht lng tng trng kinh t, nng sut lao ng
tng hp, hiu qu s dng vn (qua tiu ch ICOR), t l thm ht ngn sch, mc
tit kim ni a v mc u t x hi Bn cnh , nhng tiu ch nh: c cu n
cng, t trng cc loi n, c cu li sut, thi gian tr n cng cn c xem xt
khi nh gi bn cht n cng, tnh bn vng ca n cng. Khi n cng tng cao, vt
qu xa gii hn c coi l an ton, nn kinh t rt d b tn thng v chu nhiu sc
p c bn trong v bn ngoi.
Tm li, vic nh gi ng thc trng n cng v bn cht n cng ca nn
kinh t, quc gia l v cng quan trng, c bit trong nhng thi im nhy cm. Bi
l, nu ch ch trng vo con s t l n cng cao mt cch thun ty s gy nn hiu
ng tm l hoang mang, kch ng, thiu tin tng, lm gia tng cng thng x hi, b
gii u c li dng tn cng, d gy ri lon nn kinh t, thm ch dn nn kinh t
n bn b vc ph sn. Ngc li, nu yn tm vi t l n cng cn trong gii hn
an ton m khng phn tch cn trng, ch ng mc n khon n c hnh
thnh nh th no, bng cch no, thc trng nn kinh t ra sao v kh nng tr n th
no, cng d y nn kinh t ri vo vng xoy thm ht ngn sch, tc ng tiu
cc n tng trng.
3.
Bn vng NSNN
Bn vng ngn sch c nh ngha l tnh trng ngn sch lun c kh nng
cung cp cho Nh nc nhng cng c ti chnh kh dng; trong bt k tnh hung
no, thu, chi v n NSNN u c nh nc kim sot mt cch ch ng; trong
ngn hn, trung hn v di hn u khng y Nh nc vo tnh trng v n, mt n
nh, mt an ton ti chnh. Khi ni n bn vng NSNN, cc chnh sch thu, chi ti
6
Ni hm
Thc o
Kh
nng Kh nng ca Chnh ph trong Gi tr hin ti ca tng ti sn bng
thanh ton
vic thc hin cc ngha v ti hoc ln hn gi tr hin ti ca cc
chnh theo cam kt ca mnh
khon n;
Gi tr hin ti ca ngn sch c bn
ca k tip bng s d n cng k
hin ti.
Tnh
khon
Tng trng Chnh sch ti kha phi thc y Cc ch s v thu, chi, n ngn sch
v pht trin tng trng kinh t
vi GDP v tng trng GDP
bn vng
Tnh n nh
Tnh
bng
dng nhiu bin php nh pht hnh tin, vay trong v ngoi nc, tng thu, ct
gim chi tiu k c chi trng xuyn v chi u t pht trin.
Thc t nhiu bin php khi thc hin li to ra hiu ng ph. Pht hnh tin b
p c nhc im l cha ng nguy c lm pht. Tng thu, ct gim chi tiu ngn
sch s phi ng u vi cc phn ng ca cc i tng np thu v cc n v l i
tng b ct gim ngn sch. Mt khc, ct gim chi tiu v tng thu cn to ra hiu ng
thu hp tng cu, gim ng lc thc y sn xut kinh doanh, km hm tng trng kinh
t. T thc t , cc Chnh ph cc nc thng u tin la chn gii php vay trong v
ngoi nc b p. Tuy nhin, vay trong nc b p bi chi lun cha ng nguy
c km hm cc hot ng sn xut kinh doanh ca nn kinh t. Nu cc bin php thu
ht tin vay ca Chnh ph cng hp dn th lung tin vn dch chuyn t cc khu vc
doanh nghip v dn c v ngn sch cng ln, do gim ngun tin chy vo sn xut
kinh doanh, do cn tr tng trng kinh t. Vay nc ngoi tuy khng gy hiu ng
gim ngun vn ca khu vc sn xut kinh doanh nhng li phi chu sc p t bn
ngoi. Hn na, vay trong nc v vay nc ngoi u c hiu ng li m li con,
cng ngy cng lm nng thm gnh nng n ca Chnh ph.
vay c tin, Chnh ph phi a dng ha cc hnh thc vay, ng thi phi
thc hin nhiu bin php tng mc hp dn cho ngi vay nh tng li sut,
m rng u i thu thu nhp, cng tng cng i vay, c n gc v li u ngy
cng tng, Chnh ph cng cht thm gnh nng n v cng lm gim quyn lc ti
chnh ca mnh bi phi dnh ra mt phn chi tr cc khon ngha v n o hn
bt buc. u t cng tng cao, dn n thm ht ngn sch ln, n cng tng ln s
ko theo li phi tr tng. n lt n, li phi tr tng s cht thm gnh nng ln
thm ht ngn sch. Vng lun qun ny s trm trng hn trong bi cnh li sut
tng cao, tng trng thp, hiu qu s dng NSNN thp.
Hnh 1: Vng lun qun thm ht ngn sch v n cng
Li phi tr tng
Vay b p thm ht
N cng tng
Tng
vn u
t (T
ng)
Kinh t
nh
nc
Kinh t
ngoi nh
nc
Khu
vc
FDI
C cu trong tng vn u t
ton x hi (%)
Kinh t
nh nc
Kinh t
ngoi nh
nc
Khu
vc
FDI
2000
59,1
22,9
18,0
20,2
7,8
6,2
2001
59,8
22,6
17,6
21,2
8,0
6,2
2002
200.145
57,3
25,3
17,4
21,4
9,4
6,5
2003
239.246
52,9
31,1
16,0
20,6
12,1
6,2
2004
290.927
48,1
37,7
14,2
19,5
15,3
5,8
2005
343.135
47,1
38,0
14,9
19,3
15,5
6,1
2006
404.712
45,7
38,1
16,2
19,0
15,8
6,7
2007
532.093
37,2
38,5
24,3
17,3
17,9
11,3
2008
616.735
33,9
35,2
30,9
14,1
14,6
12,8
2009
708.826
40,5
33,9
25,6
17,3
14,5
10,9
2010
830.278
38,1
36,1
25,8
16,0
15,1
10,8
2011
924.495
38,9
35,2
25,9
13,5
12,2
9,0
2012
989.300
37,8
39,9
23,2
Vn t
ngn sch
Vn vay
Vn u
t ca
DNNN
Vn t
ngn sch
Vn vay
Vn u
t ca
DNNN
T trng so vi GDP
2000
43,6
31,1
25,3
8,8
6,3
5,1
2001
44,7
28,2
27,1
9,5
6,0
5,7
2002
43,8
30,4
25,8
9,4
6,5
5,5
2003
45,0
30,8
24,2
9,3
6,4
5,0
2004
49,5
25,5
25,0
9,7
5,0
4,9
2005
54,4
22,3
23,3
10,5
4,3
4,5
2006
54,1
14,5
31,4
10,3
2,8
6,0
2007
54,2
15,4
30,4
9,4
2,7
5,3
2008
61,8
13,5
24,7
8,7
1,9
3,5
2009
64,3
14,1
21,6
11,2
2,4
3,7
2010
44,8
36,6
18,6
7,2
5,8
3,0
2011
52,1
33,4
14,5
7,0
4,5
2,0
2012
54,8
32,4
12,8
11
Tng (t ng)
Trung ng
T ng
a phng
T ng
2002
114.738
57.031
49,7
57.707
50,3
2003
126.558
63.870
50,5
62.688
49,5
2004
139.831
70.613
50,5
69.218
49,5
2005
161.635
82.531
51,1
79.104
48,9
2006
185.102
93.902
50,7
91.200
49,3
2007
197.989
95.483
48,2
102.506
51,8
2008
209.031
103.328
49,4
105.703
50,6
2009
287.534
143.241
49,8
144.293
50,2
2010
316.285
155.788
49,3
160.497
50,7
2011
341.555
148.580
43,5
192.975
56,5
2012 (s b)
374.300
154.586
41,3
219.714
58,7
13
mang li mt s kt qu nht nh. Tuy nhin, qua qu trnh trin khai thc hin
cho thy, mt trong nhng yu t nh hng n hiu qu u t cng thi gian va
qua l do h thng php lut v u t cng cn cha hon chnh v cha p ng vi
yu cu thc t. Nhng vng mc trong khung php l v u t hin nay, c th l:
- Nhiu vn bn Lut iu chnh hot ng u t cng cha tht c th, r rng,
ng b v y 2.
- Cha c mt vn bn Lut thng nht iu chnh ton b qu trnh u t cng
(mt vn bn Lut ring) lm c s php l cho vic trin khai thc hin v qun l
u t s dng ngun vn nh nc (s dng ngun vn nh nc khng nhm mc
ch kinh doanh v s dng cho c mc ch kinh doanh). Hin nay, c qu nhiu cc
quy nh lin quan n hot ng u t cng nm cc vn bn quy phm php lut
khc nhau, v vy s c nhng khong trng hoc chng ln nhau, v ng thi gy
kh khn cho cng tc tra cu v thi hnh.
- Cc vn bn quy phm php lut hin hnh cha xc nh r yu cu qun l
nh nc v hot ng u t cng, i tng v ni dung qun l trong cc khu quy
hoch, k hoch, chun b u t, trin khai thc hin d n, qun l s dng vn,
qun l khai thc d n, Bn cnh , vic phn nh trch nhim ca cc ch th
tham gia vo qu trnh qun l u t cng cha c r rng, v vy khi c sai phm
rt kh xc nh c ch th c lin quan n sai phm trong qu trnh qun l.
- Thiu cc ch ti c th m bo vic chp hnh k cng, k lut trong u
t cng, khc phc tnh trng u t phn tn, km hiu qu.
b) Hn ch trong c ch thc hin u t cng
C ch thc hin u t cng Vit Nam hin nay ang tn ti nhiu hn ch.
C th:
- C ch phn b ngun vn ca Vit Nam tuy theo xu hng phn quyn
nh hu ht cc quc gia trn th gii theo ui hin nay nhng li khng to ra c
s cn bng gia vn u t cng gii ngn vi s ng gp vn cp a phng.
C ch hin ti cho php cc tnh c ph duyt cc d n u t sau trnh ln
chnh quyn trung ng xin ngn sch. iu ny v hnh chung khuyn khch cc
a phng v ra nhiu d n c th xin c cng nhiu ngn sch cng tt. H
qu l u t cng lin tc tng cao.
- Quy hoch trung ng khng c tt cng l nguyn nhn khin cho cc
chnh quyn a phng d dng xy dng cc d n i hi vn t trung ng. Cc
quy hoch khu cng nghip, cng hng khng, cng bin, u theo hng khuyn
khch cc a phng phi c nhiu khu cng nghip, c cng hng khng, cng bin
cho ring mnh.
2
15
17
Kinh t
X hi
Qun l
1995 2000
77,8
16,0
6,2
2001 2005
78,6
16,4
5,0
2006 2010
75,3
15,7
9,0
2011 - 2012
77,15
13,55
9,3
19
quy hoch cha cao cha c tm nhn xa, mt s cng trnh ra trong quy hoch cn
mang tnh gii quyt tnh th.
Bn l, phn cp u t khng ph hp nng lc. Hin tn ti mt s bt cp
trong phn cp qun l u t cng. Vic phn cp, phn quyn u t cho cc a
phng, c s kinh t m thiu s kim sot li gy ra tnh trng u t dn tri trm
trng hn, i khi u t khng v mc ch kinh t. a phng ua nhau xy dng
cng nghip trn lan (xy dng nh my ng, luyn cn thp, xi mng, cng
bin,...), ph v quy hoch v c cu ca nn kinh t.
Nm l, c ch phi hp gia cc a phng cn yu. Quan h gia cc a
phng vi nhau hin nay mang tnh cnh tranh nhiu hn l phi hp. Mc d c tn
ti mt s c ch iu phi vng, chng hn nh thng qua cc Ban ch o vng,
song ban ch o ny hot ng trn c s kim nhim v bn thi gian. Hn na
ngun lc v con ngi, ti chnh, v t chc ca cc Ban ch o u rt hn ch. Tt
c nhng iu ny dn n mt h qu l vic phi hp gia cc a phng vi nhau
hin nay rt lng lo.
Do c ch v li ch cc b a phng, tnh no cng mun tr thnh mt thc
th kinh t "hon chnh" nng - cng nghip - dch v, km theo l trng i hc,
bn cng, sn bay, khu kinh t... mc du khng hi iu kin.
Cng nghip ha t nc khng c ngha l tnh no, huyn no cng cng
nghip ha m cn c s phn cng lao ng hp l ph hp vi li th ca tng
vng. Trong khi , s lin kt v quy hoch vng cn xa mi p ng yu cu lm
cho ngun lc b phn tn, trng cho, hiu qu thp, nn kinh t nc nh yu
cng yu thm. S d c tnh trng ny mt phn do s ln ln khi nim, mt phn
khc do tm l a phng ch ngha, cn bnh nhim k v nht l cch nh gi
thnh tch, phn b ngn sch v vn u t t trung ng thc y cuc chy ua
v d n, cng trnh, tc tng trng "GDP tnh-thnh.
Su l, theo di, gim st u t khng st, km hiu lc, hiu qu. Cc c ch
gim st hin nay va tn ti xung t v li ch. Ch u t va thm nh, gim st
v nh gi hiu qu. Bn cnh cng tn ti mt c ch gim st na ngy cng
chng t vai tr quan trng l thng qua cc c quan i biu dn c. Tuy nhin,
cho n thi im ny, hiu qu v hiu lc ca hot ng gim st ca Hi ng
nhn dn cc cp cn rt hn ch. Bn cnh , cha hnh thnh c h thng thng
tin chung v u t cng gia cc B, ngnh, a phng thng nht trong vic
theo di, gim st u t cng. iu ny dn n s khng minh bch, khng thun
tin trong vic qu trnh thc hin u t.
By l, vn hnh, duy tu bo dng i vi cc cng trnh u t c s h
tng t ngun vn NSNN khng tng hp vi u t. Chnh sch u t ch quan
tm n cc d n u t mi, khng quan tm n cng tc bo dng, vn hnh
khai thc c hiu qu cc d n u t cng. Cc cng trnh c u t lun
20
21
2007
2008
2009
2010
2011
2012
nm 2001 l 11,5 t USD, tng ng 36% GDP, bnh qun mi ngi gnh s n
cng xp x 144 USD. Nhng tnh n ht nm 2010, n cng tng ln 55,2 t
USD, tng ng 54,3% GDP v Vit Nam c xp vo nhm c mc n cng
trn trung bnh. Nh vy, trong vng 10 nm t 2001 n nay, quy m n cng
tng gp 5 ln so vi tc tng trng n trn 15% mi nm. Nu tip tc vi tc
tng ny ch trong vng 5 nm na, n nm 2016, n cng ca Vit Nam s vt qu
100% GDP nh hai nc thnh vin EU lm vo khng hong n cng gn y l Hy
Lp (133,6% GDP), Ailen (129,2%GDP). N cng t trn 100% GDP l mt con s
khng nh i vi nhiu nn kinh t ang pht trin v quy m nh, ph thuc nhiu
vo xut khu sn phm nng nghip th v cng nghip nh nh Vit Nam.
Tnh hnh tr n ca Vit Nam
T nm 2006 n nay, tnh hnh tr n cng ca Vit Nam khng n nh v hu
nh khng c s gia tng ng k v gi tr, trung bnh hng nm Vit Nam dnh ra
trn 3,5% GDP chi tr n v vin tr. T l tr n/tng n cng gim dn qua cc
nm, t 9,09% nm 2006 xung cn 6,53% nm 2010. Trong khi , quy m ca cc
khon n cng ngy cng tng ln vi tc nhanh chng.
Bng 8: Tnh hnh tr n ca Vit Nam
2006
Tng tr
n trong
k
Tng tr
n gc
trong k
Tr li v
ph
2007
2008
2009
2010
2011
2012
764.51
7,485.76
10,215.77
435.51
504.83 679.49
806.56
4,570.34
5,236.11
6,422.21
329.00
381.07 424.39
484.38
1,976.73
2,249.65
3,793.56
Mai Thu Hin v Nguyn Th Nh Nguyt (2011), Tnh hnh n cng v qun l n cng
Vit Nam , Tp ch Ngn hng, s 14 nm 2011.
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
23
Km
Va
Mnh
CPIA 3
3< CPIA<3.9
CPIA3.9
30%
45%
60%
100%
200%
300%
200%
275%
350%
Ngun:WB 2005
Thc t t nm 2004 n nm 2010, ba ch s n cng ca Vit Nam l
NPV/GDP 30% trong khi NPV/X < 60%, NPV/Thu ngn sch <150%. iu ny cho
4
Mai Thu Hin v Nguyn Th Nh Nguyt (2011), Tnh hnh n cng v qun l n cng
Vit Nam , Tp ch Ngn hng, s 14 nm 2011.
24
Mc ngng
N trong nc/GDP
20 25%
92-167%
Ngun:WB, 2005
Nh phn tch trn, thng qua ch s ICOR, c th thy rng hiu qu s
dng n cng v hiu qu ca cc d n u t cn rt thp. Vit Nam vay n u
t v pht trin kinh t - x hi, song hiu qu u t thp khin ngun thu hi tr
n trong tng lai t cc d n ny thp v b hn ch. Cc khon vay v chi tiu hin
ti ca chnh ph khng to nn ngun thu hiu qu trong tng lai; chng lm tng
sc p ln bi chi mi. Hu qu l, th h tng lai s phi chu gnh nng n cao hn
th h hin ti. Tm li, tnh cng bng lin th h v gnh nng n Vit Nam c
nh gi l thp5.
Bng 11: Mt s ch s o lng hiu qu qun l n cng ca Vit Nam nm
2004 2010 theo mc ngng ca HIPCs (%)
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
N trong nc/GDP
10.31
12.54
12.66
19.14
21.09
19.67
25.67
N trong nc/Thu
ngn sch
37.12
37.07
34.44
50.65
59.07
88.01
91.42
Ngun: Mai Thu Hin v Nguyn Th Nh Nguyt (2011), Tnh hnh n cng v
qun l n cng Vit Nam , Tp ch Ngn hng, s 14 nm 2011
Mai Thu Hin v Nguyn Th Nh Nguyt (2011), Tnh hnh n cng v qun l n cng
Vit Nam , Tp ch Ngn hng, s 14 nm 2011.
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
25
Mai Thu Hin v Nguyn Th Nh Nguyt (2011), Tnh hnh n cng v qun l n cng
Vit Nam , Tp ch Ngn hng, s 14 nm 2011
26
Trong tnh trng lm pht ton cu ang gia tng, nguy c bng n mt cuc
chin v tin t trn th gii th qun l n cng th no cho hiu qu l vn ng
quan tm hng u ti Vit Nam. Vn n cng ca Vit Nam mc d c nh gi
l an ton nhng cng ang tim n hng lot cc mi lo ngi t quy m, n tnh an
ton v kh nng ti tr n cng. R rng, n cng Vit Nam ang tng nhanh trong
khi thm ht ngn sch tr thnh cn bnh kinh nin, u t khng ngng m rng
ko theo lm pht v li sut tng cao khin cho vic ti tr n cng ngy cng tr nn
t v to p lc tn dng di hn. C th, cc ri ro v yu km trong vic s dng
v qun l n cng c th c nhc ti bao gm:
Mt l, n cng ca Vit Nam c xu hng tng nhanh c n trong nc v n
nc ngoi vi mc bnh qun 5-7%GDP/nm. Bn tin n nc ngoi ca B Ti
chnh cho thy gnh nng n nc ngoi ang ra tng lin tc c v quy m n, n
phi tr, v iu kin n. T l n cng Vit Nam hin chim 55,7% GDP nm
2012, mc d t l n ny vn nm trong tm kim sot (di 60% GDP theo cch
tnh ch tiu t l n cng/GDP ca Lin hp quc) nhng qu cao so vi mc ph
bin cc nn kinh t ang pht trin (t 30% 40% GDP) v so vi mt s nn
kinh t mi ni nh Trung Quc (17,4% GDP), Innxia (25,6% GDP). Mc n
cng tnh trn u ngi ca Vit Nam tng t 638,55 USD (nm 2011), ln 698,71
USD (nm 2012) vn thp hn so vi 817,22 USD (Trung Quc), 808,52 USD
(Innxia), 4.626,4 USD (Malaixia), 1.195,29 USD (Philippin), 2.261.78 USD
(Thi Lan). Nhng so vi mc n cng bnh qun u ngi ca Vit Nam xp x
112 USD (nm 2001) th mc n cng tng gp 6 ln trong mt thp k (2001
2011). Theo nh gi ca CIA World Factbook, n cng Vit Nam ng v tr
41/50 quc gia c t l n cng trn u ngi cao nht th gii (nm 2011). Gnh
nng n/u ngi ang ngy cng gia tng. Theo c tnh vi tc tng n cng
nh hin nay th sau 5 nm, n cng Vit Nam s vt qu 100% GDP v c th
xy ra khng hong n cng.
Hai l, tnh trng chm tr trong gii ngn vn: Tnh trng chm tr trong gii
ngn ngun vn u t t NSNN v ngun vn tri phiu Chnh ph din ra kh
thng xuyn. Tnh trng d n, cng trnh thi cng d dang, chuyn tip, ko di,
chm tin vn chm c khc phc. iu ny cng vi s thiu k lut ti chnh
trong u t cng v trong hot ng ca cc doanh nghip Nh nc cng nh cc
tp on ln, dn n u t dn tri, lng ph, tht thot vn u t tt c cc khu
ca qu trnh qun l d n u t.
Ba l, nguyn tc c bn ca qun l n cng bn vng l n cng ngy hm
nay phi c tr bng thng d ngn sch ngy mai. Nhng thc t ti Vit Nam,
thm ht ngn sch tr thnh kinh nin v mc thm ht vt xa ngng bo
ng 5% theo thng l quc t, e da n tnh bn vng ca n cng.
Bn l, trong thi gian qua, li sut v t gi lin tc bin ng theo hng tin
ng Vit Nam b mt gi nn to ra p lc li sut i vi n trong nc v p lc
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
27
khon thp, nn khi i vay bao gi cng phi vay vi li sut cao. Trong khi ,
Innxia v Philippin c h s ri ro tng ng Vit Nam nhng h vn c u
i hn khi i vay nh tnh thanh khon cao hn v tch cc hn trong hp tc quc t.
S khng minh bch trong s liu v n cng dn ti vic khng hnh thnh
c c ch cnh bo sm, hoc nu xy dng c th cng s a ra cc cnh bo
thiu chnh xc. Thc t ny dn n nguy c nu xy ra khng hong n th cuc
khng hong s n rt t ngt, kh nng ng ph kh kp thi.
By l, Vit Nam mi ch quan tm qun l n bt buc, trc tip m cha quan
tm ti n n. Cc ngha v n thng c phn loi thnh n bt buc trc tip, n
bt buc gin tip (hay n bt buc bt thng), n n trc tip, n n gin tip (n n
bt thng). N n trc tip l khon n m vic hnh thnh n ph thuc vo cc quyt
nh chnh sch ca Nh nc. Chng hn, nu trong tng lai, Chnh ph thc hin
iu chnh chnh sch lng hu hoc cc chng trnh bo him x hi, ti tr cho cc
chng trnh y t th s hnh thnh cc khon n ca Chnh ph. Ngoi ra n n trc
tip cn bao gm chi ph thng xuyn trong tng lai ca cc khon u t cng.
N n gin tip cc loi n m ngha v n khng c bo lnh ca chnh
quyn a phng, t chc thuc Nh nc v doanh nghip Nh nc, n pht sinh
t vic gii quyt cc ngha v ca Nh nc khi t nhn ha, gii quyt vn ph
sn ca cc ngn hng, ph sn ca cc qu lng hu khng c bn lnh hoc cc
qu bo him x hi khc, cc khon chi khc phc mi trng, khi phc sau thm
ha thin nhin. Cc khon n ny chnh ph khng c ngha v phi tr n m ph
thuc vo quyt nh can thip, h tr chnh ph. Nu Chnh ph thy cn thit phi
tr n thay gip h thng ngn hng khi b v th khi cc khon n t nhn
tr thnh n chnh ph.
Ni chung, cc loi n n rt kh d tnh, khng n nh v thng c quy m ln
hn rt nhiu so vi n bt buc. Trong khi , Vit Nam mt s ri ro th trng
cha c tnh ton o lng chnh xc. Ri ro tn dng cha c phn nh trong ph
cho vay li v ph bo lnh ca Chnh ph. Quy m ca cc khon n n, n bt thng
cn cha c xc nh r, nhng c th c on rng s l con s khng nh. N
ca doanh nghip Nh nc v h thng ngn hng c nguy c to nn ri ro i vi an
ton n.
Tnh n nay, n xu trong cc ngn hng l gn 300.000 t ng, n ca
DNNN khong 1,3 triu t ng. N xu cho vay bt ng sn khong 5% tng n
xu ca h thng ngn hng, trong khi th trng ny ang d tha ngun cung rt
ln. Theo s liu ca B xy dng, n cui nm 2012, c nc tn kho hn 42.000
nh gm cn h v nh thp tng, 92.800 m2 sn vn phng cho thu, t nn nh
tn kho gn 800 ha, c tnh gi tr tn kho c khong 112.000 t ng. S liu
tn kho ny cha phn nh ng tnh hnh thc t do nhiu d n tn kho nhng
cha bo co, nhiu d n gii phng mt bng, u t kinh ph xy dng h tng
nhng cha tip tc trin khai c, nhiu loi bt ng sn c cc nh u t th
pht mua nhng khng bn c. iu cho thy, ri ro i vi n bt thng ca
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
29
Thu NSNN
(t ng)
Chi NSNN
(t ng)
Thm ht NSNN
(t ng)
T l thm ht
NSNN/GDP (%)
2006
279.472
308.058
(28.586)
2,93
2007
315.915
399.402
(83.487)
7,30
2008
416.783
494.600
(77.817)
5,24
2009
442.340
584.695
(142.355)
8,58
2010
559.170
671.370
(112.200)
5,66
2011
674.500
736,000
(121,500)
4,79
2012
741.500
905,250
(163,750)
6,00
2008
2009
2010
2011
Vay n trong nc
13.315
11.710
30.860
39.060
55.050
S pht hnh
51.572
48.009
75.150
82.100
92.600
S tr n gc
38.257
36.299
47.290
43.040
37.550
6.779
15.037
30.338
20.050
16.310
S pht hnh
12.995
19.668
36.292
31.000
28.000
S tr n gc
6.216
4.631
5.954
10.950
11.690
20.094
26.747
61.198
59.110
71.360
Vay n nc ngoi
Tng s n vay
2012
140.200
31
III. Kin ngh mt s gii php nhm s dng hiu qu ngun n cng, u
t cng v tng cng mc bn vng NSNN
1. Ti c cu tng th nn kinh t
Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ng ln th ba kha XI khng nh
cn y nhanh thc hin ti c cu nn kinh t, tp trung 3 lnh vc quan trng nht
l: Ti c cu u t, trong trng tm l u t cng; Ti c cu th trng ti
chnh vi trng tm l ti c cu h thng cc ngn hng thng mi v cc t chc
ti chnh; ti c cu DNNN, trng tm l cc tp on kinh t v tng cng ty nh
nc. Theo nh hng , trong thi gian ti, Vit Nam cn kin quyt thc hin
vic ti cu trc nn kinh t hng ti pht trin theo chiu su, mang li gi tr gia
tng nhiu hn thng qua vic m bo s pht trin ca c s h tng, ngun nhn
lc v nn ti chnh lnh mnh. Pht huy ni lc ca nn kinh t ni a, gia tng tit
kim ni a gim dn s l thuc qu nhiu vo cc dng vn u t nc ngoi.
Gii php ny l c s gia tng thu ngn sch, p ng nhu cu chi tiu cho u t
pht trin v gim bt ri ro khi c s suy gim ca cc dng vn u t nc ngoi,
c s bin ng ca nn ti chnh ton cu v li sut, t gi Mt im quan trng
trong vic m bo s bn vng NSNN l cn thc hin ti cu trc cc tp on, tng
cng ty nh nc, nh v li vai tr ca cc khu vc ny trong nn kinh t, xc nh
r vai tr ch s hu ca nh nc, lnh mnh ha nng lc ti chnh ca cc DNNN
qua gp phn lnh mnh ha nng lc ti chnh ca nh nc. Thc hin y
nhanh qu trnh c phn ha, gim bt s lng doanh nghip m nh nc cn nm
gi c phn chi phi trn c s thc hin r sot li ngnh ngh kinh doanh. Kin
quyt khc phc tnh trng cc DNNN u t ra cc ngnh m khng phi ngnh ngh
chnh. Gim dn s l thuc ca nn kinh t vo vn ngn hng, vn u t nc
ngoi. Ch c ti cu trc nn kinh t v ci thin cht lng tng trng mi gip
Vit Nam duy tr c tc tng trng cao trong tng lai.
2. Ti cu trc u t cng
Nhn thc c nhng yu km ca u t cng trong nhng nm va qua,
ng, Quc hi v Chnh ph xc nh s cn thit ca vic ti c cu u t cng
trong tng th ti c cu nn kinh t:
- Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ng ln th ba kha XI khng nh
ti cu trc u t cng l mt trong ba lnh vc trng tm ti c cu trong thi gian
ti.
- Ngh quyt s 10/2011/QH13 ngy 08/11/2011 v K hoch pht trin kinh t
x hi 5 nm 2011-2015 khng nh v phng hng ti c cu u t cng nh
sau: C cu li u t cng theo hng sa i quy ch phn cp qun l, trc ht
l u t t ngun NSNN v tri phiu Chnh ph, phi bo m nguyn tc ch quyt
nh u t i vi cc d n th tc theo quy nh v khi xc nh r
ngun, mc v kh nng cn i ngun vn. Khn trng xc nh cc tiu ch v th
t u tin lm cn c ph duyt hoc ct gim d n u t. Vic quyt nh ph
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
33
lc, gy chm tr vic a d n, cng trnh vo s dng, lm trit tiu hiu qu; khng
xc nh c phn k u t ph hp, gy lng ph ln ngun lc ca dn).
Hai l, trong ti c cu u t cng cn tng u t pht trin cc dch v phc
v sn xut nng nghip, tiu th nng sn, khoa hc v cng ngh, o to v y t;
gim cp vn ngn sch cho khi cc tng cng ty, tp on kinh t nh nc v
chuyn trng tm u t cng ra ngoi lnh vc kinh t, tp trung vo pht trin cc
lnh vc h tng v x hi. Ngoi ra, cn i mi t duy v vai tr ca Nh nc trong
nn kinh t, c th l gim bt chc nng Nh nc kinh doanh. Khng nn phn
b u t Nh nc vo cc ngnh m khu vc t nhn c th m nhim v m
nhim tt, pht trin th ch v pht trin nng lc to c ngoi ng tch cc lan
ta n khu vc t nhn, h tr khu vc ny trong qu trnh kinh doanh v ng gp
vo tng trng kinh t.
Ba l, phi hp b tr ngun vn u t cng trn c s quy hoch u t cng
c xy dng c cht lng cao v n nh. Mt mt cn coi trng nng cao cht
lng v gi n nh cc quy hoch u t pht trin cc loi c lp c cp quc
gia, ngnh cng nh a phng nh mt cn c ch yu nh hng u t cng; hn
ch tin ti khng u t cng ngoi quy hoch, ph v quy hoch v bt chp quy
hoch. Vic quy hoch cn hng ti xem xt pht trin kinh t - x hi theo vng
kinh t thay v theo vng hnh chnh a phng. Quy hoch vng cn da trn mt
s tiu chun v h tng nht nh (nh s sn bay, s cng, lng ng b v ng
st) p ng li ch pht trin kinh t ca ton b vng . Cc tnh hoc a
phng nm trong quy hoch vng cn tun th cc ch tiu ny v t tha thun
phn b ch tiu (trnh tnh trng tnh no cng xy sn bay, v xy cng trong cng
mt vng gy lng ph v gim hiu qu kinh t, thm ch trit tiu do p lc cnh
tranh). Mt khc, tin hnh iu chnh v hon thin cc quy hoch u t lp, nu
quy hoch sai, l trnh u t khng hp l v khng c thm tra y th qu trnh
u t s khng th c hiu qu trong di hn.
Bn l, sa i v hon thin cc quy ch v phn cp u t, quy nh r v
quyn quyt nh u t ca tng cp, gn vi quyn phn b ngun lc v cn i
vn. Thc hin m bo nguyn tc ch quyt nh u t khi d n c th tc theo
quy nh, xc nh r ngun vn v kh nng cn i vn tng cp ngn sch.
Nghin cu hnh thnh c ch m cho tt c cc a phng trong thu ht cc ngun
lc cho pht trin ph hp vi quy hoch, nng lc cng nh c im ca tng a
phng cng vi vic hon thin cc c ch gim st, m bo s ph hp trong nh
hng pht trin ca a phng vi nh hng pht trin ca tng vng, min.
Bn cnh , trnh tnh trng cc a phng lp d n trn lan xin ngn
sch trung ng, vic ph duyt cng nh gim st t cp trung ng l cn thit.
Trong khi ngn sch trung ng sn sng cam kt dnh mt khon ngn sch nht
nh cho cc a phng th cc d n m a phng trnh cn m bo mt s
tiu ch cn thit nh thit thc vi s pht trin ca a phng v khng ph v quy
hoch chung th mi c gii ngn. Cch thc ny c cc quc gia cp vn
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
35
ODA thc hin i vi Vit Nam. Trong khi hng nm, cc quc gia dnh cho Vit
Nam mt khon ngn sch no nhng c th ch mt phn rt nh trong c
gii ngn v Vit Nam khng trnh c cc d n kh thi, tha mn tiu ch ca
cc nc . Bn thn cc d n ODA ny, mt khi c gii ngn cng s c
gim st bi cc t chc cp vn. Chnh sch mt mt m bo quyn t ch trong
vic xy dng v la chn d n ca a phng nhng mt khc gip ngn cn a
phng xy dng d n trn lan, ph v quy hoch chung.
Nm l, hnh thnh cc tiu ch xc nh cc u tin ngn sch cng nh xy
dng h thng tiu ch nh gi hiu qu chi NSNN cho cc d n u t. Trn c s
thc hin phn loi cc nhim v chi theo th t u tin gn vi cc nh hng
pht trin theo tng lnh vc, tng vng, tng min. Xy dng k hoch ti chnh
trung hn v k hoch chi tiu trung hn, m bo vic phn b ngun lc hng nm
nh hng vo cc mc tiu kinh t - x hi trong trung v di hn, tng cng tnh
c th d bo c, ch ng, tnh h thng trong phn b ngun lc.
Su l, thc hin a dng ha ngun vn u t, thu ht ngun vn t nhn vo
qu trnh thc hin u t. Xy dng khun kh php l y mnh hnh thc PPP
cho cc d n u t cng ko di nhiu nm, c tnh phc tp v to ra loi dch v c
tnh thng mi. Vic trin khai rng ri u t cng theo hnh thc PPP i vi cc d
n c tnh cht k trn s gip cho Nh nc trnh phi gnh chu ton b ri ro trong
qu trnh thc thi d n. Hn na, bng vic ko nh thu vo vai tr s hu s gip
cho Nh nc thc hin c nhiu d n cng hn vi cng mt lng ngn sch. N
cng gp phn thc y s pht trin ca kh doanh nghip t nhn Vit Nam.
By l, xy dng, pht trin v hon thin h thng thng tin v u t cng.
Trong c s lin kt thng tin gia cc c quan trung ng v a phng, gia
cc B, ngnh... nhm hon thin c s thng tin d liu v h thng ha cc ch tiu
thu thp thng tin, phn tch v x l cc d liu v u t cng phc v cho cng tc
hoch nh chnh sch.
Tm l, ban hnh mt s Lut mi cho ph hp vi thc tin v yu cu pht trin
ca nn kinh t trong giai on mi nh Lut u t cng, Lut u t c s h tng
v Lut Quy hoch... ph hp vi yu cu thc tin ca vic qun l u t cng.
Cui cng Vit Nam cn phi pht trin cc c quan gim st v chuyn trch v
nng cao kh nng tham gia ca cng ng vo vic gim st cc d n u t cng
c cc d n u t cng hiu qu, cng tc gim st, t khu phn b ngn sch
cho n khu thc hin u t, c ngha rt quan trng. Mun vy, trong thi gian
ti Vit Nam cn c nhng gii php nng cao nng lc cho Quc hi v Hi ng
nhn dn cc cp. Ngoi ra, Quc hi cn ra Lut v tip cn thng tin i vi cc
d n u t cng ngi dn c kh nng kim tra v gim st nu mun.
3. Qun l n cng hiu qu
nng cao hiu qu qun l n cng, Th tng Chnh ph c Quyt nh
s 958/Q-TTg, ngy 27/7/2012 v Ph duyt Chin lc n cng v n nc ngoi
36
37
39
40
41
Criteria for evaluating budget sustainability cover important aspects which are
closely interrelated, including: solvency, liquidity, vulnerability, ensuring sustainable
growth, stability and fairness.
II. Status of public investment, public debt and state budget sustainability in
Vietnam
1. Status of public investment
Public investment in Vietnam is generally referred to investment from capital
sources of the state, including development investment funded through the state
budget, government bonds, state credit, ODA, development investments of stateowned enterprises (SOEs) and other state capital sources. In line with the strong
development of the country in recent years, total social investment capital has steadily
increased. Public investment has accounted for a relatively large proportion of total
investment and has proven to play a very important role in socio-economic
development.This is particularly reflected in the following facts: public investment
has had an important contribution to maintaining and promoting economic growth;
public investment has contributed to infrastructure development; public investment
has proactively ensured social security; and public investment has made a significant
contribution to macroeconomic stability.
However, actual performance of public investment in Vietnam is still subject to
many constraints, leading to low efficiency, waste and loss of state capital. These
constraints can summarized as follows: investment mechanisms have not been
reasonable and effective; investment has soared for many years, causing substantial
budget deficit; low investment efficiency has been due to a lack of rationality in the
structure of investments, the protfolio spread of investments, low construction quality,
slow and delayed construction progress, lack of transparency regarding information
about investments and weak accountability, together with chronic corruption and high
waste of investment resources.
The above-mentioned limitations stems from several causes, notably including
the following reasons: investment decisions go beyond the capacity of the economy,
leading to scattered investment, repeated delays; an asymmetric investment structure
results in a lack of synergies; lack of close and effective monitoring and supervision
of investments; operation and maintenance with regard to infrastructure funded by the
state budget lack behind the level of investment; lack of proactive execution of major
macro balances in the economy; planning, particularly investment planning, fails to
accommodate regional strengths and advantages; decentralization of investment
management is exposed to various problems, including a lack of corresponding
capabilies at the management level.
2. Status of public debt
In recent years, Vietnam's public debt has increased rapidly both in absolute
terms as well as in terms of the ratio of public debt over GDP. According to data from
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
43
the Ministry of Finance, if in 2006, public debt accounted for 44.5% of GDP, then in
2012, the debt increased to 55.7% of GDP. At the same time, foreign and domestic
debt have tended to increase; the successful issuance of government bonds together
with attracting ODA from external sources has led to an average increase of 43% in
total government debt in the last 3 years.
Although in Vietnam the rate of public debt remains under control, it is still too
high compared to the average level in developing economies. Besides, the use of
public debt in Vietnam is not efficient; delays in the disbursement of investment
capital from the state budget and government bond funds take place quite often. There
remains a lack of effort and determination to overcome the status of slow and delayed
construction progress. These constraints, together with a lack of financial discipline in
public investment and in the operation of SOEs and large business corporations
results in scattered investment, waste , loss of investment capital at all stages of the
management of investment projects. All of the aforementioned limitations have
exposed Vietnam to numerous risks in the management of public debt, notably
including the following:
- The percentage of Vietnam's public debt has tended to increase, both
domestic debt and foreign debt, at 5-7% of GDP per annum. With the current growth
rate of public debt, it is estimated that after 5 years, Vietnam's public debt will exceed
100% of GDP and at that time, a debt crisis may occur;
- The volatility of interest rates and exchange rates toward a depreciation of the
Vietnamese Donghas created pressure on interest rates for domestic debt and pressure
on exchange rate for foreign debt;
- The international monitoring capability on the safety of debt through the
monitoring indicators of Vietnam has remained low given the fact that state budget
accounting has not been standardized and publicized;
- Lack of transparency in public debt information;
- Vietnam has just only paid attention to mandatory debt management, but not
hidden debt management
3. Relationship between public investment, public debt, and state budget
sustainability
According to the current regulations of Vietnam, public investment and public
debt are closely related. Specifically:
- The State budget shall be balanced on the principle that the total revenue from
taxes, charges and fees must be larger than the total regular expenditures and should
accumulate more and more funds for spending on development investment; eventually
the balance between budget revenue and expenditures shall be achieved.
- The state's budget deficit shall be funded from domestic and foreign sources.
Borrowing to make up for the state's budget deficit must comply with the principle
44
that they must not be used for consumption, but only for development purposes and it
must be ensured that the budget arrangement include an initiative to repay all debt
when due.
- In principle, the local budgets shall be balanced with the total expenditures not
exceeding the total revenue. Where provinces or centrally-run cities need to invest in
infrastructure projects which run under the scope of the provincial-level budgets and
are on the list of investment projects in the five-year plans already decided by the
provincial-level Peoples Councils, but are beyond the balance capability of the
provincial-level budgets in the estimation year, they shall be allowed to mobilize
domestic capital but must balance the annual provincial-level budgets so as to take
initiative to repay all debt when it is due. The debit balance from the mobilized capital
source must not exceed 30% of the provincial-level budgets annual investment
capital for construction. .
III. Recommended solutions for efficient use of public investment, public
debt and improved budget sustainability
There are various ways to improve the efficiency of public investment, ensure
public debt safety and enhance state budget sustainability. However, comprehensive
solutions must include the following elements:
Economic restructuring
Restructuring the economy is directed towards in-depth development, providing
moreadded value for the economy through ensuring sustainable development of
infrastructure, human resources and finance. Promoting internal resources of the
economy and increasing domestic savings aims at gradually reducing excessive
dependence on foreign capital inflows. This solution is the basis for increasing budget
revenue, meeting expenditure needs for development investment and reducing the
risks associated with decreased foreign investment inflows and global volatility of
interest rates and exchange rates, etc.,. It is also necessary to restructure SOEs that fail
to operate efficiently. Gradually reduce the economy's dependence on bank loans and
foreign investment capital. Onlyrestructuring the economy and improving growth
quality can help Vietnam to sustain high growth in the future.
Public investment restructuring
Restructuring of public investment and diversification of investment capital
sources aim to improve the investment efficiency for society. The public investment
policy must primarily serve to promote and support sustainable development and
enhance the quality of life and welfare for everyone. Restructuring of public
investment should not only target high growth rates based on reduced public
investment but also aims at the harmonious combination of economic development
and better assurance of justice and social progress, including the rational use of land
and water resources, protection of the environment, and ensuring sustainable
development.
TRUNG TM THNG TIN T LIU S 5/2013
45
46
47