Rontgen Montaji

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES
PROJES)
BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER
RNTGEN MONTAJI
ANKARA - 2008
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda
amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim
materyalleridir (Ders Notlardr).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.
Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.
Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.
Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GR ....................................................................................................................................... 5
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 7
1. RNTGEN CHAZLARI .................................................................................................... 7
1.1. Rntgen Cihazlar Ana niteleri................................................................................... 7
1.2. Rntgen Cihazlar Blok Diyagramlar ......................................................................... 7
1.3. Rntgen Cihazlarnn Montajnda Dikkat Edilmesi Gerekenler .................................. 7
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 14
2. KUMANDA MASALARI ................................................................................................. 14
2.1. Gsterge Elemanlar.................................................................................................... 14
2.1.1. Ama-Kapama Dmeleri .................................................................................. 15
2.1.2. Hat Voltaj Ayarlar ............................................................................................. 15
2.1.3. stasyonu Seimi ............................................................................................. 15
2.1.4. AEC Reset .......................................................................................................... 16
2.1.5. AEC Alan Seimi ............................................................................................... 16
2.1.6. Film / Ranfansatr (Ekran) Kombinasyonu....................................................... 16
2.1.7. Radyografik Deerler ......................................................................................... 16
2.1.8. Odak Spot Seimi ............................................................................................... 17
2.1.9. Exsposure Dmesi ve Gstergeleri................................................................... 17
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 25
3. RNTGEN HASTA MASALARI..................................................................................... 25
3.1. Masalarn Ek Para ve Aparatlar ............................................................................... 25
RENME FAALYET - 4 ................................................................................................. 40
4. RNTGEN STATF TUTUCULARI................................................................................ 40
4.1. eitleri ....................................................................................................................... 40
RENME FAALYET - 5 ................................................................................................. 51
5. RNTGEN TPLER VE TP TUTUCULARI .............................................................. 51
5.1. eitleri ....................................................................................................................... 51
RENME FAALYET - 6 ................................................................................................. 62
6. RNTGEN CHAZLARINDA YKSEK VOLTAJ NTELER................................... 62
6.1. Yaplar ....................................................................................................................... 62
RENME FAALYET - 7 ................................................................................................. 78
7. IIN SINIRLAYICILARI.................................................................................................. 78
7.1. eitleri ....................................................................................................................... 78

RENME FAALYET - 8 ................................................................................................. 87
8. RNTGEN NTELERNDE ELEKTRKSEL BALANTILAR .................................. 87
8.1. Balant emalar........................................................................................................ 87
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................ 100
LME VE DEERLENDRME .................................................................................. 101
RENME FAALYET - 9 ............................................................................................... 103
9. FLM BANYO YNTEMLER ...................................................................................... 103
9.1. Film eitleri ............................................................................................................ 103
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................ 117
LME VE DEERLENDRME .................................................................................. 118
MODL DEERLENDRME ............................................................................................ 120
CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................... 124
KAYNAKA ....................................................................................................................... 127
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
523EO0215
Biyomedikal Cihaz Teknolojileri
Tbbi Grntleme Sistemleri
Rntgen Montaj
Bir rntgen cihaznn ve nitelerinin montajn kapsayan
renme materyalidir.
40/32
Biyomedikal alan ortak modllerini ve X-Inl Grntleyici
Kurulumu modllerini baarm olmak
Rntgen ana nitelerinin montajn yapmak
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda, Teknik ve dari
artnameler, Kurumsal Ynetmelikler ve Ynergeler, Cihazn
Marka Modelinin CE Marking Direktifleri
(Directive
93/68/EEC), TS 4535 EN 60601-1 (Elektrikli Tbbi Cihazlar
Blm-1 Genel Gvenlik Kurallar), TS 4535 EN 60601-1-3
Servis El Kitab,18861 sayl Radyasyon Gvenlii Tz
dahilinde, gerekli ortam salandnda rntgen nitelerinin
montajn yapabileceksiniz.
Amalar
Servis el kitabndaki talimatlara gre, rntgenin ana
nitelerini tanyarak montaj hazrlklarn yapabilecektir.
Rntgen kumanda masalarnn montajn yapabileceksiniz.
Sabit ve hareketli hasta masalarn doru ve salam
biimde monte edebileceksiniz.
Statif
tutucular
doru
yerletirerek
montajn
yapabileceksiniz.
Tp tutucular statif zerindeki yerlerine salam
yerletirebileceksiniz.
Radyoaktif gvenlik tedbirlerini kontrol ederek, tpe zarar
vermeden yerine yerletirebileceksiniz.
Yksek voltaj nitelerini tanyp, elektriksel gvenlik
nlemlerini
kontrol
ederek
onlarn
montajn
yapabileceksiniz.
In snrlayclar, kullanm amalarna gre yerletirerek,
ayarlarn yapabileceksiniz.
Rntgen ana nitelerinin kablo balantlarn emadan
takip ederek gerekletirebileceksiniz.
Rntgen karanlk odalarn tanyarak, banyo makinelerinin
montajn uygun yerlere yapabileceksiniz.
iii
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
artnameler, ynetmelikler, ynergeler, servis el kitab,

mekan plan, el takmlar, kumanda masalar, hasta masalar,
statifler, tp tutucular, tpler, yksek voltaj niteleri,
kolimatrler, banyo sistemleri
LME VE
DEERLENDRME
Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme

sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz.
Modl sonunda uygulanacak lme aralar ile modl
uygulamalarnda kazandnz bilgi ve beceriler llerek
deerlendirilecektir.
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Tp alannda tan ve tedavi amal olmak zere farkl yaplarda tbbi cihazlar
kullanlmaktadr. Bu cihazlar kullanldklar yerlere ve alma prensiplerine gre eitlilik
gstermektedir.
Tp alannda kullanlan cihazlar arasnda grntleme cihazlarnn ayr bir yeri vardr.
Grntleme cihazlar da yine alma prensipleri ve ilevleri asndan eitlilik
gstermektedirler. X-nl cihazlar bu cihazlar arasnda nemli bir yer tutmaktadr. X-nl
cihazlardan daha nceki modllerimizde sz etmitik. Bu modlde sadece x-nl
cihazlardan rntgen cihaznn monte edilmesi ve kullanma hazrlanmasndan bahsedeceiz.
Rntgen cihazlar da kullanm yerlerine ve amalarna gre farkllk gstermektedir.
Ancak temel olarak alma sistemleri ayndr.
Elinizdeki modlde yaygn olarak karlaacanz rntgen cihazlarnn nitelerini ve
montaj aamalarn bulabileceksiniz.
Yine bu modlde rntgen cihazlar ile birlikte kullanlan ek aparatlarn montajn
bulabileceksiniz.
Tbbi cihaz ve sistemlerin bulunduu ortamlarn insan sal ve evre iin nemli
riskler tadn unutmaynz. Bu cihazlarla alrken zerinize den sorumluluun son
derece byk olduu ve ok kk ihmallerin ne kadar byk sonular dourabilecei
bilinciyle hareket ediniz ve tm almalarnzda bu duyarll gsteriniz.
RENME FAALYET-1
RENME FAALYET - 1
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen cihazlarnn blok
emalarn okuyup, montaj aamalarna n hazrlk yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Herhangi bir rntgen sistemine ait servis el kitab bularak, montaj iin gerekli
ortam ve aralar inceleyerek arkadalarnzla tartnz.
1. RNTGEN CHAZLARI
1.1. Rntgen Cihazlar Ana niteleri
Rntgen cihazlar, eitlerine ve yaplarna gre farkllk gstermekle birlikte belirli
ana nitelerden ve paralardan olumaktadr. Bu paralar unlardr:
Kumanda masalar
Yksek gerilim jeneratrleri
Hasta masalar
Statif ve tp tutucular
Tp
Radyoskopi ekran ve serigrafi dzenekleri
Kolimatrler
Banyo niteleri
Modlmzn ilerleyen konularnda bu nitelerle ilgili daha ayrntl bilgilere yer
verilecektir.
1.2. Rntgen Cihazlar Blok Diyagramlar

Standart bir rntgen cihaznda aadaki blok diyagramnda grld gibi kumanda
masas, jeneratr kabini, hasta masas, tp tatc statif ve duvar statifi mevcuttur. Sistem
iinde tm niteler jeneratr kabini ile irtibatldr. Bu irtibat aracl ile kumanda
masasndan kontrol edilirler.
1.3. Rntgen Cihazlarnn Montajnda Dikkat Edilmesi Gerekenler

erdikleri riskler asndan rntgen cihazlarnn montaj aamasnn kurallara uygun
olarak gerekletirilmesi olduka nemlidir. Bu nedenle montajn gerekli eitimi grm ve
alannda uzman personel tarafndan yaplmas gerekmektedir.
Montaja balamadan nce montaj yaplacak alann kontrol edilmesi ve rntgen

odasnn kurulacak rntgen sistemi ile ilgili olarak sistem kurulum klavuzunda belirtilen
gereksinimlere uygunluk gsterdiinin dorulanmas gerekmektedir. Bu gereksinimler btn
rntgen cihazlar iin aadaki gibi genelletirilebilir.
ekil 1.1: Basit bir rntgen sisteminin blok diyagram
Ekipman montaj ile ilgili duvar ve zemin arlk dayanmlar
Rntgen odasnn radyasyon yaltm yeterlii
Sistem paralarnn byklk ve hareket esnekliklerine gre oda boyutlar
Sistemin genel elektrik gereksinimi
Oda acil durum devresinin uygunluu
Sistem paralar iin gerekli nem, scaklk, gibi ortam artlarnn uygunluu
Yukarda sz edilen ortam gerekliklerinin uygunluu dorulandktan sonra, montaj
yaplacak alanda gerekli gvenlik nlemleri alnmaldr. Montaj alanna konulan bariyerlerle
ilgisiz kiilerin montaj alanna girmeleri engellenmelidir.
Montaj esnasnda baz paralarn hareket ettirilmesi ve kaldrlmas arlklar
nedeniyle tehlikeli olabilir. Ar nesneleri kaldrrken korse giyilmesi gerekir. Bu
ekipmanlarn kurulmas srasnda aletlerin ve paralarn dp odadaki dier kiilere ve size
zarar vermemesi iin kendinizi korumalsnz. Montaj srasnda aadaki gvenlik
malzemeleri giyilmelidir.
Kask
Gzlk
Korse
elik burunlu ayakkab
Tablo 1.1: Gvenlik malzemeleri
Montaja balamadan nce montaj iin gerekli el aletlerinin ve cihazlarnn

hazrlanmas gerekir. Bu aletler genel olarak aadakileri kapsamaktadr.
eki, deiik arlklarda olabilir. Kauuk eki de kullanlabilir.
Kargaburnu, pense ve yan keski
Darbeli, darbesiz el matkaplar
Deiik ebat ve ulu tornavidalar
Deiik boylarda ak az anahtarlar
Levye ve manivela
Testere (Ahap sandklar iin gerekli olabilir.)
eritmetre
Deiik llerde alyan anahtarlar
Su terazisi
kence (kska)
Lift (arlk kapasitesi uygun)
Tablo 1.2: Montaj aletleri
Montaj iin ayrca baz l aletlerinin de bulunmas gerekmektedir. Bunlar aada

verilmitir:
Osilaskop
kVp metre
mAs metre
Multimetre
Dozmetre
Lxmetredir.
Montaj iin gerekli aletleri hazrladktan sonra montaj yaplacak cihaz ambalajndan
dikkatli bir ekilde karnz. Para listesinden paralarn tam ve salam olduunu kontrol
ediniz. Cihazn tama ve montaj klavuzunu dikkatlice inceledikten sonra montaj aamasna
geiniz. Montaja balarken ar paralarn uygun tayclarla tanmas nemlidir. Tama ve
montaj esnasnda ar paralarn denge noktalarna dikkat edilmelidir. Gerekli tayc ve
kaldrclar seerek montaja balanabilir. Aada deiik tayc ve kaldrclara rnek
verilmitir. Rntgen cihazlarnn montaj para para ayrntl olarak ilerleyen blmlerde
anlatlacaktr.
Resim 1.1: El kontroll ceraskal
Resim 1.2: Makine kaldrma krikosu
Resim 1.3: Palet tayclar
10
UYGULAMAFAALYET
FAALYET
UYGULAMA
lem Basamaklar
Kurulacak sistemin servis el kitabn
dikkatlice okuyarak gerekli olan alet
listesini karnz.
Servis el kitabnda belirtilen el aletlerini
laboratuvarnzdan seerek montaj
alanna getiriniz.
Servis el kitabnda belirtilen l ve test
aletlerini laboratuvarnzdan seerek
montaj alanna getiriniz.
Servis el kitabnda belirtilen kiisel
gvenlik ekipmanlarn montaj alanna
getiriniz.
Servis el kitabnda belirtilen cihazlarn
arlk ve byklklerine uygun tayc
ve kaldrc alet ve makineleri montaj
alanna getiriniz.
Gerekli alet ve ekipmann tam olduunu
listenizden kontrol ediniz.
neriler
Hazrladnz el aletlerinin yapacanz

montaja uygunluundan emin olunuz.
Hazrladnz kiisel gvenlik
ekipmanlarnn yapacanz montaja
uygunluundan emin olunuz.
Hazrladnz l ve test aletlerinin
standartlara uygunluunu kontrol ediniz.
Montaj yapacanz alanda gvenlik
nlemlerinin alnm olduunu kontrol
ediniz.
11
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
OBJEKTF TEST (LME SORULARI)
Aada verilen sorular iin doru cevap kkn iaretleyiniz ve tanmlamalar
iin bo braklan yerlere uygun ifadeleri yaznz.
1. Aadakilerden etkilerden hangisi transduserin lm hatas yapmasna neden olur?
A) Ik
B) Scaklk
C) Insan sesi
D) Nem
2. Aadakilerden hangisi bir rntgen cihaznn ana nitelerinden biri deildir?
A) Tp
B) Statif
C) Hasta Masas
D) Yksek voltaj
tank
3. Rntgen cihazlarnn montajnda aadaki l aletlerinden hangisinin bulunmas
zorunlu deildir?
A) kVp metre
B) Osilaskop C) Termometre
D) mAs metre
4. Rntgen cihazlarnn montajnda aadaki kiisel gvenlik ekipmanlarndan hangisi
gerekli deildir?
A) Kask
ayakkab
B) Maske
C) Korse
D) elik burunlu
Aadaki paragraflarda bo braklan yerleri doldurunuz.

5. Sistem iinde tm niteler ............................................................... ile irtibatldr.
6. Rntgen cihazlarnn montaj esnasnda ar nesneleri kaldrrken .................
giyilmesi gerekir.
Aadaki ifadeleri doru yanl olarak iaretleyiniz.
D/Y
7Ekipman montaj ile ilgili duvar ve zemin arlk dayanmlar kontrol
edilmelidir.
8Rntgen odasnn radyasyon yaltm yeterlii kontrol edilmelidir.
9Sistem paralar iin gerekli nem, scaklk, gibi ortam artlarnn uygunluu
kontrol edilmelidir.
10- Sistem paralarnn byklk ve hareket esnekliklerine gre oda boyutlar
kontrol edilmelidir.
11- Sistemin genel elektrik gereksinimi kontrol edilmelidir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap
verdiyseniz dier modle geiniz.
12
PERFORMANS TEST (YETERLK LME)
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr
1. Kurulacak sistemin servis el kitabn dikkatlice okuyarak gerekli olan

alet listesini karttnz m?
2. Servis el kitabnda belirtilen el aletlerini laboratuvarnzdan seerek
montaj alanna getirdiniz mi?
3. Servis el kitabnda belirtilen l ve test aletlerini laboratuvarnzdan
seerek montaj alanna getirdiniz mi?
4. Servis el kitabnda belirtilen kiisel gvenlik ekipmanlarn montaj
alanna getirdiniz mi?
5. Servis el kitabnda belirtilen cihazlarn arlk ve byklklerine uygun
tayc ve kaldrc alet ve makineleri montaj alanna getirdiniz mi?
6. Gerekli alet ve ekipmann tam olduunu listenizden kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha
gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz.
Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.
Cevaplarnzn tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
13
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen kumanda masalarn
tanyp montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tiplerde rntgen kumanda masalarn inceleyerek aralarndaki farklar

arkadalarnzla tartnz.
2. KUMANDA MASALARI
2.1. Gsterge Elemanlar
Rntgen cihaznn kontrol ile nlama faktrlerinin seimi ve gsterge elemanlarnn
izlenmesi kumanda masas ad verilen elektriki donanma sahip bir masa zerindeki kontrol
dmeleri ve gsterge elemanlar aracl ile salanr. Operatr radyografik ilemleri
kontrol eder ve ekranda gsterir. G nitesi ve dier ilgili X-n sistemleri ara birimidir.
2
1
kVp
mAs
mA
7
Kumanda
Paneli
8
Text...
11
Text...
10
10
12
ekil 2.1: rnek bir kumanda masas kontrol paneli
14
Yukardaki resimde rnek bir kumanda masasnn kontrol paneli verilmitir. Bu

panelde aada sralanan gsterge ve kontrol dmeleri mevcuttur. Aada aklanan
gsterge ve kontrol dmeleri genel olarak btn rntgen cihazlarnda olmakla birlikte
rntgen sisteminin zelliine ve retim ekline gre farkllklar gstermektedir.
G dmesi (g ak ON)
G dmesi (g kapal-OFF)
istasyonu seimi
AEC reset
AEC alan seimi
Film/ranfansatr kombinasyonu
Radyografik deerler
AEC younluk deerleri
Hasta boyutu seimi (APR)
Vcut blgeleri / anatomik
Odak spot gstergeleri
Ekspojr (exposure) kontrol ve gstergeleri
2.1.1. Ama-Kapama Dmeleri

ON (g ak): Bu basma dmesine baslnca jeneratre enerji gelir ve
konsolda gsterilen bir g balatma evrimini balatr.
OFF (g kapal): Bu basma dmesine baslarak jeneratr kapal
duruma getirilir. Yksek hzl rotor kontroll ve on/off gecikme devresi bulunan
jeneratrlerde, eer off dmesine basldnda X n tp dnmekte ise, jeneratr anodun
durmasndan yaklak 3 sn. sonra gc kapatr.
2.1.2. Hat Voltaj Ayarlar

Cihazlar farkl gerilim deerlerinde alabilecek ekilde retilmilerdir. Kumanda
masalarnda cihazn alaca ehir gerilimini ayarlamak zere bir dme veya seici bir
anahtar mevcuttur. Bu anahtar yardm ile gerilim ayarlamas yaplabilmektedir. Baz
cihazlarda bu gerilim deerini gsteren voltmetreler de mevcuttur.
2.1.3. stasyonu Seimi

istasyonlar montaj aamasnda tercihe gre yaplandrlr.
Genellikle bir kumanda masasna bal birden fazla tp vardr. Bu
dmeler yardm ile tetkik yaplacak olan tp devreye sokulur.
Devreye sokulacak tplerin buckyli ya da buckysiz olarak da
seimi yaplabilir.
15
2.1.4. AEC Reset

AEC (otomatik temas kontrol) zellii en gelimi temas dedektrlerini
ierir. Sisteme drt adede kadar dedektr (iyonlama ve kat hl dedektrleri gibi)
monte edilebilir. Bu reset butonu ile AEC sistemi yeniden balatlabilir.
2.1.5. AEC Alan Seimi

Alan seimi dmelerinden her biri, AEC temas
dedektrnde seilen alann fiziksel yerini belirtir ve buna
baslarak kendine ait seim yaplr veya iptal edilir. Alanlara ait herhangi bir kombinasyon
seilebilir. Aktif olunca basma dmeleri yanar duruma geerler.
2.1.6. Film / Ranfansatr (Ekran) Kombinasyonu

Bu basma dmelerinin her biri, srayla yava orta ve hzl
(200, 400, 600) eklinde kullanlabilen programl bir film/ekran
kombinasyonuyla ilgili olarak kVp ayarlanmasna olanak verir. Bir film/ekran
dmesine baslarak aydnlatlr, dierleri otomatik olarak seim d kalr.
2.1.7. Radyografik Deerler
kVp
Kilovolt Seici ve Ekran
(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli n dalga

boyu iin tpn anoduna uygulanacak gerilim deeri kV olarak belirlenir.
Ekranda bu deer gzkr. Ekran ayrca jeneratr s nitesinin devreye girdiini ve E harfi
ile balayan arza mesajlarn gsterir.
Miliampersaniye Seici ve Ekran
mAs
(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli mAs deeri
belirlenir. mAs cinsinden temas seer. X-n tpnn ar snmas sonucu
mAs ekrannn yanp snmesi ile uyarlr.
Miliamper Seici ve Ekran
mA
(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli X-n tp

akmn seer. Eer mA deerinin artrlmas ile olas g snrna (kVxmA)
ulalm ise mA deeri bloke olur. kV ve mA ekranlarnda yanp snen
deerler gzlenir.
16
Zaman Seici ve Ekran
(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli temas sresi
ayarlanabilir. Ekranda seilen sre grlebilir.
2.1.8. Odak Spot Seimi

X n tpnn odak boyutunu kk veya
geni odak olarak seilmesine olanak verir.
Gstergeler yardmyla hangi odak boyutunun seili
olduu izlenebilir.
2.1.9. Exsposure Dmesi ve Gstergeleri

Her rntgen kumanda masasna bal bir nlama (exposure) dmesi vardr. Bu
dme baz cihazlarda kumanda masas kontrol panosu zerinde, bazlarnda ise kumanda
masas kenarnda yer alr. Exposure dmesi iki aamaldr. I. aama hazrlk aamas olup
cihaz hazr olunca kumanda masasnda sesli ya da kl uyar verir. Bu nlama yaplabilir
anlamndadr. Dmeye yarm basmak hazrlk aamas, tam basmak ise nlama yapma
anlamndadr. Tam basldnda nlama gerekleir.
rnekte geen cihazn her aamas (hazrlk aamas ve X nnn faal olmas
durumu) gstergelerden belli olacaktr.
2.2. Kumanda Masalar Montaj Kurallar

Kumanda masalar monte edilirken jeneratr kabini ile birlikte dnlmek
durumundadr. Baz rntgen cihazlarnda jeneratr kabini hasta masas altna monte
edilirken, birok X-nl cihazda jeneratr radyografi odasndan ayr bir yere sabitlenir.
Kumanda masalar ile jeneratr direkt irtibatl olmas gerektiinden ikisi birlikte monte
edilmelidir.
Kumanda masalarnn genel olarak radyografi odas dnda oday grebilecek ekilde
dzenlenmi ayr blmelere yerletirilmesi nerilmektedir. Bununla beraber radyografi
odasnda gerekli radyoaktif yaltm salandktan sonra da monte edilebilmektedir.
Kumanda masalarnn montaj kurallar cihazlarn servis ve kurulum klavuzlarnda
ayrntl olarak aklanmtr. Rntgen cihazlar retici firma ve kullanm amacna gre
farkllk gsterdiinden, sz edilen klavuzlardaki talimatlara uyulmas gerekmektedir.
Kumanda masalar ve jeneratrler cihazn byklne gre kullanlacak yere
sabitlenmeli ya da fren tertibatlar ile istem d hareketleri nlenmelidir. Aadaki ekilde
17
de grld zere genelde sabit kullanlan sistemlerde kumanda masalar ve jeneratr

kabinleri uygun elik dbellerle zemine sabitlenmelidirler.
Ayrca
jeneratr
kabinleri
radyografi odalarnda uygun bir kede
duvardan belirli bir mesafede yere
sabitlenmelidir.
elik dbeller aadaki resimde
grld gibi sabitlenecek ekipmann
tutturma deliinden geirildikten sonra
yerde alan uygun genilikteki
deliklere eki yardm ile aklr. Daha
sonra elik dbel zerindeki somun
uygun anahtarla sktrlr. Somun
sktrldka dbel kendisini yukar
doru ekecektir. Bu esnada dbel
ucunda bulunan kanatlar genileyerek
zemini saracaktr. Bylece ekipman
zemine sabitlenmi olacaktr.
ekil 2.2: Ekipmann zemine montesi
ekil 2.3: elik dbel montaj
Baz kumanda panelleri duvara monte edilebilmektedir. Aadaki ekilde duvara

monte edilen bir kumanda paneli grlmektedir.
18
ekil 2.4: Kumanda masasnn duvara montaj
Rntgen cihazlarnda cihazn gcne gre jeneratr, kontrol paneli ve dier birimlerin
arasndaki balanty salayan kablo uzunluklar belirli mesafeleri gememelidir. rnek
olarak aada verilen emada bu uzunluk 15 metre olarak verilmitir.
ekil 2.5: Kumanda masas ve jeneratr aras kablo uzunluu
Kumanda masas sabitlemesi yapldktan sonra sistemin zelliklerine gre uygun

balant kablolar ile jeneratr ve kumanda masas arasndaki balantlar yaplr. Aada
rnek bir kumanda masasnn balant noktalar gsterilmitir. Bu tip bir kumanda masasnda
jeneratr ve kumanda masas balantlar RS 32 kablo yardm yaplmaktadr. Ayn zamanda
data transfer klar da mevcuttur. Cihaza opsiyonel olarak seyyar exposure dmesi de
balanabilmektedir.
19
ekil 2.6: rnek kumanda masas balant noktalar
Kumanda masalarna rntgen ekimlerinde kullanlmak zere opsiyonel olarak seyyar

exposure dmesi balanabilir. Aadaki ekilde el svii (hand swich) olarak da
isimlendirilen bu dmeler, kumanda masas iindeki ilemci kart zerinde kendisine
ayrlm olan klemenslere balanr.
ekil 2.7: Seyyar exposure dmesi balants
2.3. Kumanda Masas eitleri

Kumanda masalar kurulan sistemin zelliklerine ve gcne gre farkllk
gstermektedir. Baz kumanda masalar duvara monte edilebilecek ekilde, bazlar hareketli
masalar eklinde, bazlar da yere sabitlenerek kullanlrlar. Hareketli kullanlabilen
masalarn tekerlek ve fren sistemleri vardr. Bu fren sistemleri, tekerlekler yardm ile
tanabilen kumanda masalarnn sabitlenmesinde kullanlr. Sistem altrlmadan nce
kumanda masasnn fren sisteminin kontrol edilmesi gerekmektedir. Aada farkl
sistemlere ait kumanda masalarna rnekler verilmitir.
20
Resim 2.1: Farkl tip kumanda masalar
21
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler

dikkatlice okuyarak gerekli olan el aleti,
l ve test aletlerini hazrlaynz.
Kumanda masasnn monte edilecei
alan belirleyiniz.
Kumanda masasn montaj alanna
taynz.
Kumanda masasn ambalajndan
dikkatlice kararak, hasar grp
grmediini kontrol ediniz. Gerekli
paralarn eksiksiz olduunu kontrol
ediniz.
Servis el kitabnda belirtilen talimatlar
dorultusunda kumanda masasn yere
sabitleyiniz.
dorultusunda kumanda masas ve
jeneratr arasndaki balantlar yapnz.
dorultusunda seyyar exposure
dmesini kumanda masasna balaynz.
Montaj tamamladktan sonra kumanda
masasnn tam olarak monte edildiini
kontrol ediniz.
Montaj alannda gerekli gvenlik

nlemlerini aldnzdan emin olunuz.
Kiisel gvenlik ekipmanlar kullanmanz
olas kazalarda yaralanmanz
engelleyecektir.
Montaj esnasnda en az iki kii almaya
dikkat ediniz.
Ar paralar kaldrrken uygun tama
aletleri kullannz.
Kumanda masasnn monte edilecei yeri
belirlerken radyasyon gvenlii
talimatlarna uygunluuna dikkat ediniz.
22
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Aydnlatma tesisatnn
hesaplanmaz?
A) Ampl says
C) Lambann k iddeti
yaplandrlmas
srasnda
aadakilerden
hangisi
B) Oda boyutlar
D) Scaklk
1. ................................ basma dmesine baslnca jeneratre enerji gelir ve konsolda

gsterilen bir g balatma evrimini balatr.
2. ................................. basma dmesine baslarak jeneratr kapal duruma getirilir.
3. istasyonlar montaj aamasnda tercihe gre yaplandrlr. Genellikle bir kumanda
masasna bal birden fazla tp vardr. ...........................dmeleri yardm ile tetkik
yaplacak olan tp devreye sokulur.
4. .....................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli n dalga
5. .................................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli X
n tp akmn seer.
6. ...........................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli temas
sresi ayarlanabilir. Ekranda seilen sre grlebilir.
7. Sabit kullanlan sistemlerde kumanda masalar ve jeneratr kabinleri uygun
.......................................... zemine sabitlenmelidirler.
8. ...........................................dmelerinden her biri, AEC temas dedektrnde seilen
alann fiziksel yerini belirtir ve buna baslarak kendine ait seim yaplr veya iptal
edilir.
9. .................................................... zellii en gelimi temas dedektrlerini ierir.
Sisteme drt adede kadar dedektr (iyonlama ve kat hal dedektrleri gibi) monte
edilebilir.
10. Rntgen cihaznn kontrol ile nlama faktrlerinin seimi ve gsterge
elemanlarnn izlenmesi ........................................ ad verilen elektriki donanma
sahip bir masa zerindeki kontrol dmeleri ve gsterge elemanlar aracl ile
salanr.
DEERLENDRME
sorularla ilgili konulara geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap
verdiyseniz dier renme faaliyetine geiniz.
23
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

el aleti, l ve test aletlerini hazrladnz m?
2. Kumanda masasnn monte edilecei alan belirlediniz mi?
3. Kumanda masasn montaj alanna tadnz m?
4. Kumanda masasn ambalajndan dikkatlice kararak, hasar grp
grmediini kontrol ettiniz mi? Gerekli paralarn eksiksiz olduunu
kontrol ettiniz mi?
5. Servis el kitabnda belirtilen talimatlar dorultusunda kumanda
masasn yere sabitlediniz mi?
6. Servis el kitabnda belirtilen talimatlar dorultusunda kumanda masas
ve jeneratr arasndaki balantlar yaptnz m?
7. Servis el kitabnda belirtilen talimatlar dorultusunda seyyar exposure
dmesini kumanda masasna baladnz m?
8. Montaj tamamladktan sonra kumanda masasnn tam olarak monte
edildiini kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
24
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen hasta masalarnda
kullanlan aparatlar ve eitlerini tanyarak, montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tiplerde rntgen hasta masalar ile ilgili katalog ve servis el kitaplar
edinerek aralarndaki farklar ve kullanlan aparatlar arkadalarnzla tartnz.
3. RNTGEN HASTA MASALARI

Rntgen sistemlerinde genel olarak sabit ve hareketli olmak zere iki eit masa
kullanlr. Sabit rntgen masalar, rntgen tpnn hareket esnekliine uyacak ekilde 4 ayak
zerine yere monte edilmi dikdrtgen eklinde masalardr. Masalarn alt ksmnda, sekonder
nlarn filme ulamasna engel olan bucky dzenei yer alr. Hareketli rntgen masalar,
genellikle radyoskopi ve seriografi cihaz ile birliktedir. Bu masalar dik durumdan yatay
duruma kadar deiik eimlere getirilebilirler. Masay yatrmak veya kaldrmak iin,
seriografi cihaz zerinde veya masa kenarnda hareket ettirici dmeler kullanlr.
3.1. Masalarn Ek Para ve Aparatlar

Standart bir rntgen masas, kaide, hasta iin masa tablas ve bucky dzeneinden
olumaktadr. Aada standart bir rntgen masasna rnek verilmitir. Aa pedal masa
tablasn aa hareket ettirmek iin kullanlan mekanizmadr. Aa pedalna basldnda
masa aa doru sabit hzla hareket eder.
.
25
Bu resimdeki
rntgen masasnda,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Masa st
G gstergesi
Masa aa pedal
Masa yukar pedal
Kilitleme pedallar
Bucky tayc
Bucky tayc kilidi
grlmektedir.
6
2
7
3
5
Resim 3.1: Rntgen Hasta Masas Aparatlar
Yukar pedal, masa tablasn yukar hareket ettirmek iin kullanlan mekanizmadr.
Yukar pedalna basldnda masa yukar doru sabit bir hzla hareket eder.
Kilitleme pedallar iki tanedir ve masann aa veya yukar hareketinden sonra
sabitlemek iin kullanlr. Ayn zamanda kilitleme pedallarna basl tutularak masann elle
saa sola, ieri dar hareketi salanabilir.
Bucky tayc, buckynin saa sola hareketini salamak iin hareketlidir. Buckynin
sabitlenmesi ve serbest braklmas iin bucky tayc kilidi kullanlr.
G gstergesi, masann enerjisinin ak olduunu ve alr durumda olduunu
gsterir. Yukarda saylan paralar dnda rntgen masalarnda bucky dzenekleri ile birlikte
grid ve iyon odalar da bulunmaktadr. Ayrca kaset tutucular da bulunmaktadr.
3.2. Masa Kurulumu

Rntgen hasta masalarnn kurulumu sadece eitimli personel tarafndan yaplmaldr.
Rntgen sistemlerinde reticiye ve kullanm amacna gre farkllklar olmas nedeni ile
masalarn kurulumu yaplmadan nce retici firma tarafndan verilen kurulum klavuzlar
incelenmeli ve klavuzda belirtilen sra izlenerek kurulum yaplmaldr. Aada kurulumunu
anlatacamz rntgen masas kendine zg zellikler tamas nedeni ile rnek tekil etmesi
amac ile anlatlmtr. Genel anlamda rntgen masalar benzer zellikler gstermekle
26
birlikte, farkllklar da iermektedirler. Bu nedenle kurulumu yaplacak cihazn zellikleri

servis ve kurulum klavuzlarndan detayl bir ekilde incelenmelidir.
Masa kurulumuna balamadan nce kurulum iin gerekli alet ve aralar
hazrlanmaldr. Bu alet ve aralar bir nceki renim faaliyetlerinde aklamtk.
Masa kurulumu iin en az iki kii gerekmektedir. Masa, kaidesi ve tablas olmak zere
iki ayr ambalajda gelecektir.
Resim 3.2: Masa ambalaj paketleri
Kurulum iin aadaki admlar izlenmelidir.
Kaideyi masann kurulaca yere
taynz.
Yan keski yardm ile ambalaj

bantlarn kesiniz.
Dtaki kutular anz ve kutu

iindeki rt malzemelerini kaldrn (Resim 3.2).
Resim 3.3te 1 ile gsterilen kablo

balarn kesip karnz.
Resim 3.3te 2 ile gsterilen

koruyucu bant kazyarak karnz.
Resim 3.3te 3 ile gsterilen g

kablosunu kaidenin altndan kararak balaynz.
G kablosunu baladktan sonra

resim 3.4te grlen yukar pedalna, masa en st
seviyeye gelene kadar basp kaldrnz.
Bir sonraki adma gemeden nce

g kablosunu fiten ekiniz.
Resim 3.5te 1 ile gsterilen 4 adet

orta panel vidasn geveterek orta paneli karnz.
1
Resim 3.3
27
2
1
Yukar
pedal
Resim 3.4
Orta Panel
Alt Panel
Resim 3.5
Resim 3.5te 2 ile gsterilen iki adet alt panel klemp vidalarn geveterek alt
paneli karnz.
Paletle kaideyi kaldrp son pozisyonuna getiriniz. Paletle kaideyi kaldrrken

ayak pedallarna zarar vermemeye dikkat ediniz.
Masa kaidesini altnda bulunan delikler yardm ile zemine monte ediniz.
Masa kaidesini zemine sabitlemek iin kurulum klavuzunda belirtilen uygun

cvata, rondela ve somun kullannz.
Masa kaidesinde zemine sabitlemesini kolaylatrmak iin farkl delik

gruplar vardr. Uygun olanlar kullannz.
Masann dengede ve dz durduundan emin olmak iin su terazisi ile

lnz.
3.2.1. Bucky Dzenekleri

Radyografide nlama esnasnda sekonder nlar radyoskopik ve radyografik
grntnn netliini bozarlar. Bunu nlemek iin deiik alardan gelen nlarn tutulmas
gerekmektedir. Bu amala bucky ad verilen dzenekler kullanlmaktadr.
Bucky dzenekleri, ince kurun ubuklar belirli aralklarla birbirine paralel olacak
ekilde dzenlenmi ve bu ubuklarn aras primer radyasyonu geiren bir madde ile
doldurulmutur. Dikey gelen nlar kurun
ubuklar arasndan geerek filme ulamakta,
eri gelen nlar ise bu kurun ubuklara
arparak
ubuklar
tarafndan
absorbe
edilmektedir. Bu kurun ubuklara grid (zgara)
ad verilmektedir. Gridler sabit ve hareketli
olmak zere iki ekilde retilirler. Gridler
bucky tablas ile birlikte bucky dzenei adn
alr. Rntgen filmleri grid ile bucky tablas
arasna konur.
28
Resim 3.6: Bucky dzenei
3.2.2. yon Odasnn Kurulumu

yon odalar radyasyon lmnde kullanlr. Rntgen sistemlerinde bucky
dzeneklerine yerletirilir. Bu nedenle masa kurulumu ile birlikte ele alnmaktadr. Aada
rneklendirdiimiz rntgen masas iin kullanlan iyon odasnn kurulumunu inceleyelim.
yon oda setini paketinden karnz.
Resim 3.8de 2 ile gsterilen vidalar

gevetip 1 ile gsterilen bucky tablas st kapan
kaldrnz.
Resim 3.7: yon oda paketi
Resim 3.8
Resim 3.9daki drt adet bucky n kapak vidasn gevetip n kapa
gevetiniz.
Resim 3.10daki kablo balarn kesip kablo tutucularn vidalarn
karnz.
Resim 3.9
Resim 3.10
Resim 3.11deki iyon odas kapak vidalarn gevetiniz ve Resim 3.12de

grld gibi buckye yerletiriniz.
29
Resim 3.11
Resim 3.12
yon odas kablosunu balayp

vidalar sknz.
Bucky kapan kapatmadan
nce gridlerin kurulumunu da yapnz.
Resim 3.13: yon odas kablosu
3.2.3. Grid (Izgara) Kurulumu

Bucky tamamen kapatlmadan aadaki admlar izlenmelidir.
Resim 3.14te gsterilen buckynin drt kenarnda bulunan grid sktrma

vidalarn gevetiniz.
30
Resim 3.14
Resim 3.15
Gridi kutusundan karnz.
Resim 3.16da grld gibi griti yerletiriniz ve kelerdeki grid tutucu

vidalar sktrnz. Vidalar fazla skmamaya zen gsteriniz, aksi taktirde gride zarar
verebilirsiniz.
Bucky st ve n kapaklarn kapatarak vidalarn sklaynz.
Resim
3.16
Yukarda anlattmz bucky, iyon odas ve grid kurulumu tamamlandktan sonra masa
kurulumuna devam ediniz.
Masann altndaki port zerinden yan ekipmanlarn kablolarn yerletiriniz.
Kablo balantlarn yaparken sistem enerjisinin kapal olduundan emin olunuz.
Ekipman kablo balantlarn servis klavuzunda verilen balant emasna gre
balaynz.
31

Masa
topraklama
hattn servis klavuzunda verilen
balant emasna gre balayn.
Resim 3.17: Masa Yan Ekipman Balantlar
Resim 3.18: Masa Topraklama Balantlar
Resimde grld gibi orta ve alt kapaklar yerine yerletirin ve vidalarn
Resim 3.19da grld gibi st kapa st raylara yerletirin ve vidalarn
sklayn.
sklayn.
32
Resim 3.19: Masa Alt ve Orta Kapaklarn Kapatlmas
Masa stn tama kutusundan karn.
Masa stn resim 3.20de grld gibi masa kaidesi zerinden kaydrn.
Masa stnn kaideye yerletiinden emin olun.
Resim 3.21de gsterilen masa stnn hareketini sonlandran tamponlar

masann drt kenarna vidalayn.
Resim 3.20
Resim 3.21
Kaset srcsn kutusundan karnz.

Kaset srcsnden Resim 3.22de 1 ile gsterilen tama bantlarn
2 ile gsterilen pinleri itiniz ve 3 ile gsterilen yerletirme klavuzunu
Yerletirme klavuzunu 4 ile gsterilen deliklere yerletiriniz.

Kaset srcy resim 3.23te gsterildii gibi buckye yerletiriniz.
karnz.
karnz.
33
2
4
Resim 3.22
Resim 3.23
Masa kurulumu tamamlanmtr. Sistemin fiziksel kontroln yapnz.
3.3. Rntgen Masa eitleri

Rntgen masalarnn hareketli ve sabit masalar olarak ayrldklarn daha nce
sylemitik. Bunun yan sra retim ve kullanm yerlerine gre de farkllk gstermektedirler.
Bu nedenle rntgen masalarn aadaki ekilde snflayabiliriz.
3.3.1. Uzaktan Kumandal Saysal Masalar

Uzaktan kumandal saysal masalar, uzaktan kumandal, saysal radyolojik bir masa
olup herhangi bir rntgen blmnn, acil odasnn ve travmatoloji odasnn temel
elemandr. Bu masa komple sindirim sistemi, kraniyum ve iskelet, toraks ve akcierler,
komple rogenital sistem ve vaskler sistem muayeneleri iin tasarmlanm olup
yetikinlerin ve ocuklarn muayenesinde kullanlr. Saysal grntleme sistemiyle
birletirildiinde evolution periferal anjiyografi muayeneleri iin kullanlabilir.
Hareketli, drt ynl masa st, bir hastann komple muayenesine imkn verir, bu
zellik travmaya maruz kalm bir hasta iin nemlidir.
Masa stnn ykselmesi (opsiyonel olarak) radyoloa kolaylk salad gibi
hastann masaya eriimini de kolaylatrr.
Trendelenburg pozisyonu, miyelografilerin ve sindirim sistemi muayenelerinin en
uygun artlarda yaplmasn salar. Kzak hareketinin dikey pozisyonda azami konumu,
hastann batan ayaa muayenesini basitletirir (ayakta durma).
34
Masann ve kzan tm pozisyonlarnda tp etki genlii artografilere ve kafatasnn

tm muayenelerine (Worms, Hirtz...) imkan salar.
Resim 3.24: Uzaktan kumandal saysal masa
3.3.2. Mide Masa

Motorize hareketli masa yzeyi, otomatik seriograf ve bir bucky ile donatlm
motorize yatar kalkar masa, genel ya da gastroenteroloji, jinekoloji ve roloji gibi zel
rntgen tetkikleri iin gelitirilmitir. Grnt kuvvetlendirici, kamera ve video monitr
ieren tam bir TV sistemine sahip, tm pozisyonlar iin manyetik fren, kompresyon band, el
tutamaklar, ayarlanabilir ayak ve omuz dayana ile donatlmtr. Masa altnda 35 x 43 cm'
ye kadar her boyutta kasedi alabilen bir buki bulunur.
Resim 3.25: Mide masa
Resim 3.26: Yzer masa
Resim 3.27: Sabit masa
3.3.3. Yzer Masa

Masa, drt yne hareket edebilen, elik raylarla takviye edilmi st tablas vastasyla
tm iskeleler, profiller ve rolojik tetkikler iin dizayn edilmi olup youn kullanma cevap
verebilecek kalitededir. Kumanda masas tarafndan kontrol edilen yksek kaliteli grnt
verebilecek bir grid ile donatlm hareketli buki, net ve kaliteli film alnmasn salar.
35
Bunlar, zel bir bakm gerektirmeyen, basit ve o oranda da yksek hareket kabiliyetine sahip
masalardr.
3.3.4. Sabit Masa

Sabit masalar, zel bir alma gerektirmeksizin, tp tayclarn ounda kolaylkla
kullanlr. Birok radyolojik tetkiklerin (ve bilhassa iskelet yaps) yaplmasnda kolaylk
salayan llerdedirler. Bu masalar, iyi kalitede bir film almak iin, masay oluturan yatay
yzeye ok yakn olan bir kaset taycsna sahiptir. Bu masalar, kontrol masasndan
ynetilen hareketli grid ve bir potter buki ile donatlmtr. Bu masalara, zel hibir bakm
gerekmez.
36
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Kurulacak sistemin servis el
kitabn dikkatlice okuyarak gerekli
olan el aleti, l ve test aletlerini
hazrlaynz.
Hasta masasnn monte edilecei
alan belirleyin.
Hasta masasn, montaj alanna
taynz.
Hasta
masasn
ambalajndan
dikkatlice kararak, hasar grp
paralarn
eksiksiz
olduunu
kontrol ediniz.
Servis el kitabnda belirtilen
talimatlar dorultusunda aadaki
maddeleri yerine getiriniz.
Hasta masasn yere sabitleyiniz.
yon odasnn montajn yapnz.
yon odas kablo balantsn
yapnz.
Grid montajn yapnz.
Bucky montajn yapnz.
Masa ekipman kablo balantlarn
yapnz.
Masa
topraklama
hattnn
balantsn yapnz.
Masa alt ve st kapaklarnn
montajn yapnz.
Masa stnn montajn yapnz.
Kaset tutucunun montajn yapnz.
Montaj
tamamladktan
sonra
masasnn tam olarak monte
edildiinin fiziksel kontroln
yapnz.
neriler
Montaj alannda gerekli gvenlik nlemlerini

aldnzdan emin olunuz.
Kiisel gvenlik ekipmanlar kullanmanz olas
kazalarda yaralanmanz engelleyecektir.
Montaj esnasnda en az iki kii almaya dikkat
ediniz.
Ar paralar kaldrrken uygun tama aletleri
kullannz.
Hasta masasnn monte edilecei yeri
belirlerken radyasyon gvenlii talimatlarna
uygunluuna dikkat ediniz.
Montaj yaplrken servis el kitabnda belirtilen
talimatlara uyulmas sistemin salkl almas
iin nemlidir. Buna riayet ediniz.
37
LME
VE
DEERLENDRME
LME
VE
DEERLENDRME
1.
Ultrasonik yatlm dzeneinde aadaki malzemelerden hangisi kullanlmaldr?

A) Strafor
B) Kpk
C) Karbon emdirilmi kpk
D) PVC
1. . iki tanedir ve masann aa veya yukar hareketinden sonra

sabitlemek iin kullanlr.
2. Buckynin sabitlenmesi ve serbest braklmas iin kullanlr.
3. Masa kaidesini zemine sabitlemek iin kurulum klavuzunda belirtilen uygun
.kullann.
4. Masann dengede ve dz durduundan emin olmak iin .. ile ln.
5. Radyografide nlama esnasnda sekonder nlar radyoskopik ve radyografik
grntnn netliini bozarlar. Bunu nlemek iin deiik alardan gelen nlarn
tutulmas gerekmektedir. Bu amala .............ad verilen dzenekler
kullanlmaktadr.
6. Bucky dzenekleri, ince kurun ubuklar belirli aralklarla birbirine paralel olacak
ekilde dzenlenmi ve bu ubuklar aras primer radyasyonu geiren bir madde ile
doldurulmutur. Bu kurun ubuklara ..ad verilmektedir.
7. Kablo balantlarn yaparken .kapal olduundan emin olun.
8. radyasyon lmnde kullanlr.
9. ....................motorize hareketli masa yzeyi, otomatik seriograf ve bir bucky
ile donatlm motorize yatar kalkar masa, genel ya da gastroenteroloji, jinekoloji
ve roloji gibi zel rntgen tetkikleri iin gelitirilmitir.
10. ., drt yne hareket edebilen, elik raylarla takviye edilmi st tablas
vastasyla tm iskeleler, profiller ve rolojik tetkikler iin dizayn edilmi olup
youn kullanma cevap verebilecek kalitededir.
DEERLENDRME
38
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

2. Hasta masasnn monte edilecei alan belirlediniz mi?
3. Hasta masasn montaj alanna tadnz m?
4. Hasta masasn ambalajndan dikkatlice kararak, hasar grp
grmediini kontrol ettiniz mi? Gerekli paralarn eksiksiz olduunu
kontrol ettiniz mi?
5. Hasta masasn yere sabitlediniz mi?
6. yon odasnn montajn yaptnz m?
7. yon odas kablo balantsn yaptnz m?
8. Grid montajn yaptnz m?
9. Bucky montajn yaptnz m?
10. Masa ekipman kablo balantlarn yaptnz m?
11. Servis el kitabnda belirtilen talimatlar dorultusunda masa topraklama
hattnn balantsn yaptnz m?
12. Masa alt ve st kapaklarnn montajn yaptnz m?
13. Masa stnn montajn yaptnz m?
14. Kaset tutucunun montajn yaptnz m?
15. Montaj tamamladktan sonra masasnn tam olarak monte edildiinin
fiziksel kontroln yaptnz m?
DEERLENDRME
39
RENME FAALYET4
RENME FAALYET - 4
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen statif ve tp tutucularn
eitlerini renecek ve montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tip rntgen sistemleri ile ilgili katalog veya servis klavuzlar bularak
statif ve tp tutucu eitlerini birbirleri ile karlatrnz.
4. RNTGEN STATF TUTUCULARI

Rntgen sistemlerinde kullanlan statifler, bucky dzenekleri ve rntgen tpleri gibi
hareket esneklii olmas gereken rntgen sistemi ekipmanlarn tamakta kullanlan
paralardr.
4.1. eitleri
Rntgen statifleri, rntgen odalarnda montaj ekline ve sistem ierisinde kullanm
amacna gre farkllk gstermektedir. Buna gre statifleri aadaki ekilde snflayabiliriz:
Akcier bucky statifleri

Tp tayc statifler
Duvar montajl statifler
Tavan montajl statifler
Masa montajl statifler
Stun montajl statifler
40
Resim 4.1: Tp tayc statifler
Resim 4.2: Duvar

Statifi
Resim 4.3: Stunlu Akcier Bucky Statifleri
4.2. Statiflerin alma Sistemleri

Yukarda da szn ettiimiz gibi statifler montaj yerine ve tadklar ekipmana
gre farkllk gstermektedir. Genel olarak statifler madeni bir yapda olup yuvarlak veya
drt kedir. Tavan veya yere akl raylar arasnda hareket ederler. Genellikle yerdeki ray
zerinde statif stunu istenilen yerde durdurabilecek fren tertibat bulunur. Stunlarn i
taraflar bo olup bu bolua tp ve tp tutucular dengede tutabilecek arlklar yerletirilir.
Bu arlklar elik halatlar ve makaralar yardm ile hareket ettirilir. Genelde statifler
elektrofren sistemi ile kontrol edilmektedir. Emniyet iin ift elik halat sistemi ve kilitleme
sistemi kullanlmaktadr.
41
4.3. Ek Para ve Aparatlar

Statiflerde genel olarak aadaki ek para ve aparatlar kullanlmaktadr. Bu
aparatlar yedek para statsnde de deerlendirilmektedir. Ypranma ve arzalanma
durumunda deitirilebilme zellikleri vardr.
Tp tayc statiflerde,
Kolon elektrofren
Halat seti
Hareket eridi
Yatay kol elektrofreni
Ayak elektrofreni
Kol dner elektrofreni
Rulmanlar
Akcier bucky statifinde,
Kolon elektrofreni
Bucky elektronik kart
Bucky hareket motoru
Paslanmaz ekmece
Halat seti
Sigorta
Rulman bulunmaktadr.
42
ekil 4.1: Tp tayc statif
ekil 4.2: Bucky tayc statif
4.4. l Bantlar
Tp tayc statifler zerinde film-fokus mesafesini ayarlamaya yarayan bir l
band bulunur. Bu l bandnn birimi cm olabilecei gibi in cinsinden de olabilir. 1 in
2,54 cmdir.
43
X-Inl Cihazlar modlnde de bahsettiimiz gibi film-foks mesafesi film ve

grnt kalitesini etkileyen nemli bir faktrdr. Bu nedenle film kalitesi ve uygulanacak
nn mAs deerinin hesaplanmas iin film-foks mesafesinin bilinmesi gerekmektedir. Bu
nedenle statif zerine film-foks mesafesini gsteren
l bantlar yerletirilmitir.
4.5. Statif Montaj

Btn biyomedikal cihazlarda olduu gibi rntgen
sistemlerinde statiflerin montajnda da eitimli
personelin almas gerekmektedir. Statifler retici
firmalara gre farkl zellikler gstermeleri nedeni ile
montaja balamadan nce servis klavuzunun ilgili Resim 4.4: Stunun iki mesnet
blmlerinin dikkatlice okunmas ve gerekli uyarlara zerine yerletirilmesi
dikkat edilmesi gerekmektedir.Servis personeli olarak
servis klavuzunu okuduktan ve gerekli olan i gvenliini saladktan sonra aadaki
admlar takip ederek statif montajn yapabilirsiniz.
Statifi nakliye sand ierisinden karnz.
Stunu
hareket
ettirip Resim 4.4te grld
gibi iki mesnet zerine n taraf
yukar
gelecek
ekilde
yerletiriniz.
Stun
tama
aletinin yan ve arka kapaklarn
karnz.
Stun
tama
aletini stuna geiriniz.
E
arlk
dzeneini stun ierisine monte
ediniz.
Stun
tama
aletinin yan ve alt kapaklarn
sabitleyiniz.
Stunun
st
kapan sabitleyiniz.
Birleik levhalar
ve her biri iin salanan alt
viday kullanarak iki srg
mesnetlerini (zemin paletleri)
monte ediniz.
Resim 4.5: Tp tayc statif montaj aamas
44
Resim 4.6: E arlk dzenekleri
Zeminin dz ve dengeli olup olmadn kontrol ediniz.

On iki dengeleme vidasn srg mesnetlerine geirip srg mesnetlerini
zemine vidalaynz.
Mesnetleri sklamadan nce mesnet tama aletini yatak dzeneinin altndan
ve n tarafndan geiriniz.
Srg paletlerini yerletiriniz. Fakat stunun montaj tamamlanana kadar
vidalar geirmeyiniz.
Srg mesnetlerini sabitleyip on iki dengeleme vidasnn balklarn geiriniz.
Konnektr, stun ve mesnet tama aletinin arasna monte ediniz.
Resim 4.7: n yatak dzenei
Resim 4.8: Enerji kablosu
Stunu srg yataklarn geirerek, srg mesnetlerinin zerine yerletiriniz.

n yatak dzeneini stun mesnedi ve iki arka kapaa sabitleyiniz.
Enerji kayna kablosunu, stun mesnedinin arka tarafndan, stuna
balaynz.
45
Stun kolonu, kolon tampon stobunu, stunun sol yan tarafndan, monte
edilmesini salamak iin gerekli olan konuma getirene kadar hareket ettiriniz.
nitenin dzgn ve dengede alabilmesi iin gerekli kontrolleri yapnz.
Tp tayc sistemi ya da bucky stuna montaj yapnz.
Statif ek para ve aparatlarn monte ediniz.
Resim 4.9: Tp tayc

sistemi
Resim 4.10: Bucky dzenei
46
Resim 4.11: Statif zerinde

bucky ve kaset tutucu
dzenei
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Statifin monte edilecei alan belirleyiniz.
Statifi montaj alanna taynz.
Statifi dikkatlice kararak, hasar grp
paralarn eksiksiz olduunu kontrol
ediniz.
Stun tama aletinin yan ve arka
kapaklarn karnz.
Stun tama aletini stuna geiriniz.
E arlk dzeneini stun ierisine
monte ediniz.
Stun tama aletinin yan ve alt
kapaklarn sabitleyiniz.
Stunun st kapan sabitleyiniz.
Birleik levhalar ve her biri iin salanan
alt viday kullanarak iki srg mesnedini
monte ediniz.
On iki dengeleme vidasn srg
mesnetlerine geirip srg mesnetlerini
zemine vidalaynz.
Mesnetleri sklamadan nce mesnet
tama aletinin yatak dzeneinin
altndan ve n tarafndan geiriniz.
neriler
olas
kazalarda
yaralanmanz
engelleyecektir.
dikkat ediniz.
aletleri kullannz.
Statifin monte edilecei yeri belirlerken
radyasyon
gvenlii
talimatlarna
uygunluuna dikkat ediniz.
Zeminin dz ve dengeli olup olmadn
kontrol ediniz.
Srg paletleri yerletirin. Fakat stunun
montaj tamamlanana kadar vidalar
geirmeyiniz.
Montaj yaplrken servis el kitabnda
belirtilen talimatlara uyulmas sistemin
salkl almas iin nemlidir. Buna
riayet ediniz.
Srg mesnetlerini sabitleyin ve on

iki
dengeleme
vidasnn
balklarn
geiriniz.
Konnektr, stun ve mesnet tama
aletinin arasna monte ediniz.
Stunu srg yataklarna geirerek,
srg mesnetlerinin zerine yerletiriniz.
n yatak dzeneini, stun mesnedi
ve iki arka kapaa sabitleyiniz.
Enerji kayna kablosunu, stun
mesnedinin
arka
tarafndan,
stuna
balaynz.
Stun kolonu, kolon tampon stobunu,
47
stunun sol yan tarafndan, monte edilmesini

salamak iin gerekli olan konuma getirene
kadar hareket ettiriniz.
nitenin dzgn ve dengede
alabilmesi iin gerekli kontrolleri yapnz.
Tp tayc sistemi stuna monte
ediniz.
Statif ek para ve aparatlarn monte
ediniz.
Montaj tamamladktan sonra statifin
tam olarak monte edildiinin fiziksel
kontroln yapnz.
48
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Cihaz kutusunu kapatlmasnda hangi madde kullanlr?

A) p
B) Halat
C) Zincir
D) Polyester ember
1. Genellikle yerdeki ray zerinde statif stunu istenilen yerde durdurabilecek

.. bulunur.
2. Stunlarn i taraflar bo olup bu bolua tp ve tp tutucular dengede tutabilecek
.............. yerletirilir.
3. Stun iine yerletirilen arlklar .. ve yardm ile hareket ettirilir.
4. Tp tayc statifler zerinde film-fokus mesafesini ayarlamaya yarayan bir
................ . bulunur.
5. Zeminin ................ve ....... olup olmadn kontrol ediniz.
6. E arlk dzeneini .................. ierisine monte ediniz.
7. Genelde statifler .................... sistemi ile kontrol edilmektedir.
8. Aadakilerden hangisi ypranma ve arzalanma durumunda deitirilmesi mmkn
olmayan paralardandr?
A) Halat seti
B) Stun
C) Rulmanlar
D) Elektrofren
9. Aadakilerden hangisi tp tayc statif paralarndan biri deildir?

A) Halat seti
B) Rulmanlar C) Bucky
D) Elektrofren
10. Aadakilerden hangisi akcier bucky statifi paralarndan bir deildir?

A) Bucky
B) Halat seti
C) Elektrofren
D) Tp tutucu kol
DEERLENDRME
49
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

2. Statifin monte edilecei alan belirlediniz mi?
3. Statifi dikkatlice kararak, hasar grp grmediini kontrol ediniz.
Gerekli paralarn eksiksiz olduunu kontrol ettiniz mi?
4. Stun tama aletinin yan ve arka kapaklarn kardnz m?
5. Stun tama aletini stuna geirdiniz mi?
6. E arlk dzeneini stun ierisine monte ettiniz mi?
7. Stun tama aletinin yan ve alt kapaklarn sabitlediniz mi?
8. Stunun st kapan sabitlediniz mi?
9. Birleik levhalar ve her biri iin salanan alt viday kullanarak iki
srg mesnedini monte ettiniz mi?
10. On iki dengeleme vidasn srg mesnetlerine geirip srg
mesnetlerini zemine vidaladnz m?
11. Mesnetleri sklamadan nce mesnet tama aletini yatak dzeneinin
altndan ve n tarafndan geirdiniz mi?
12. Srg mesnetlerini sabitleyip on iki dengeleme vidasnn balklarn
geirdiniz mi?
13. Konnektr, stun ve mesnet tama aletinin arasna monte ettiniz mi?
14. Stunu srg yataklarn geirerek, srg mesnetlerinin zerine
yerletirdiniz mi?
15. n yatak dzeneini stun mesnedi ve iki arka kapaa sabitlediniz mi?
16. Enerji kayna kablosunu, stun mesnedinin arka tarafndan, stuna
baladnz m?
17. Stun kolonu, kolon tampon stobunu, stunun sol yan tarafndan,
monte edilmesini salamak iin gerekli olan konuma getirene kadar
hareket ettirdiniz mi?
18. nitenin dzgn ve dengede alabilmesi iin gerekli kontrolleri
yaptnz m?
19. Tp tayc sistemi ya da buckyi stuna monte ettiniz mi?
20. Statif ek para ve aparatlarn monte ettiniz mi?
21. Montaj tamamladktan sonra statifin tam olarak monte edildiinin
fiziksel kontroln yaptnz m?
DEERLENDRME
50
RENME FAALYET5
RENME FAALYET - 5
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen tpleri ve tp tutucularn
eitlerini renecek ve montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tip rntgen sistemleri ile ilgili katalog veya servis klavuzlar bularak tp
ve tp tutucu eitlerini birbirleri ile karlatrnz.
5. RNTGEN TPLER VE TP
TUTUCULARI
Rntgen tpleri, X-Inl Cihazlar modlnde de szn ettiimiz gibi X-In
retiminde kullanlan elemanlardr. Yap olarak anot ve katot ad verilen iki flamann havas
alnm cam bir zarf iine yerletirilmesinden meydana gelmitir. Bu cam zarf haube ad
verilen bir muhafazann iine yerletirilmitir.
5.1. eitleri
Rntgen tpleri yaplar itibaryla iki ekilde retilmektedir:
Sabit anotlu rntgen tpleri
Dner anotlu rntgen tpleri
51
Resim 5.1: Dner anotlu rntgen tp
Gnmzde rntgen sistemlerinde dner anotlu rntgen tpleri yaygn olarak

kullanlmaktadr. Dner anotlu tpler fokus noktas saysna gre de ikiye ayrlmaktadrlar:
Tek fokuslu rntgen tp
ift fokuslu rntgen tp
Rntgen tpleri yine fokus noktalarnn byklne, uygulanacak yksek gerilimin
kVp deerine ve rntgen sisteminin gcne gre farkl deerlere sahip olarak retilmektedir.
Sistemde kullanlacak rntgen tp katolog deerlerine baklarak seilmelidir.
alma sistemleri hakknda X-Inl Cihazlar modlnde ayrntl olarak bilgi
verilmitir. Buradan konu ile ilgili bilgi alabilirsiniz.
5.2. Tp Montaj
Rntgen tpleri daha ncede szn ettiimiz gibi haube ad verilen elik muhafazalar
iinde yer alr. Tplerin soutulmas iin haube iine ya konulmaktadr. Aada bir haube
resmi grlmektedir.
52
Resim 5.2: Rntgen tp muhafazas (haube)
Yukardaki resimde de grld gibi rntgen tp muhafazas zerinde anoda

uygulanacak yksek voltaj kablo girileri bulunmaktadr. Anodun dnn salayan stator
enerji kablolar da koruyucu muhafaza dna karlmtr. Muhafaza zerinde tp tarafndan
retilen X nlarnn dar alnabilmesi iin bir pencere bulunmaktadr. Muhafaza yan
taraflarnda gerekli montajn ve bakmn yaplabilmesi iin kapaklar bulunmaktadr. Bir
rntgen tpnn muhafaza iine montaj aada aklanmtr.
Rntgen tp cam zarf aada grld gibi cam ksmna el deirmeden tutularak
muhafaza iine flaman kablolar yukarya gelecek ekilde yerletirilmelidir.
Resim 5.3: Rntgen tpnn muhafaza iine yerletirilmesi
53
Resim 5.3: Kablolarn konnektrlere balanmas
Flaman kablolar ve stator enerji kablosu konnektrlere balanarak yan kapaklar

kapatlmaldr.
5.3. Tp Tutucular
Rntgen tpleri, kolimatr gibi n snrlayc elemanlarla birlikte tavan ya da stun
statiflere tp tutucu kollar yardm ile monte edilir. Tp tutucu bu kollar opsiyonel
zelliklerine gre statif zerinde dijital motor kontroll veya elle kontroll olarak hareket
ederler. Bu hareketler sistemin zelliine gre dikey ve yatay olabilir. Bu kollar yardm ile
rntgen tp farkl alarda hastaya ynlendirilebilmektedir. Ayrca film-foks mesafesi de
ayarlanabilmektedir.
54
Resim 5.4: Tp tayc stun statife monteli tp tutucu kol
Resim 5.5: Tavan statifli sistemde rntgen tutucu kol ve hareket ynleri
5.4. Tp Tutucu Montaj

Tp tutucularn ve tplerin montajna balamadan nce cihazn servis klavuzunun
ilgili blmlerini inceleyiniz ve montaj kurallarna uyunuz. Aada rnek bir cihazn tp ve
tp tutucunun kurulumunda izlenecek admlar verilmitir.
Tp tayc kolun statif zerinde hareketini salayacak olan halatlar statife
geiriniz.
Tp tutucu kolu tp statifine geirerek halatlar cvata ile balaynz.(a)
Tp tayc kolun statif zerindeki kanallara yerletiinden emin olunuz.
Tp koruyucu haubeyi tutucu kol zerindeki yuvasna yerletirerek civatalarn
sklaynz.(b)
55
(a)
(b)
(c)
Resim 5.6: Tp Tutucu Kol montaj
nce konsolu daha sonra da kolimatr adaptrn monte etmek iin kolu 1800
dndrnz.(c)
Kolimatr tama korumasn karp kolimatr ierisindeki drt emniyet
vidasn kullanarak kolimatr monte ediniz.
Kolu normal konumuna eviriniz.
Resimde grlen kol hareketini kontrol iin gerekli kablolar konsola
balaynz.
Rntgen tp balantlarn kontrol ederek haube yan kapaklarn kapatnz.
Yksek gerilim kablolarn kutusundan karnz.
Yksek gerilim probunun koruyucu klfn karnz.
Resim 5.7de 1 ile gsterilen halkay probun sonuna kaydrnz.
Resim 5.7de 2 ile gsterilen kelepeyi sklaynz.
Resim 5.7de 3 ile gsterilen halkay kelepeye kadar kaydrnz.
Resim 5.7de 4 ile gsterilen yksek gerilim kablo probunu nem nleyici
silikon ile kaplaynz.
Resim 5.7:Yksek gerilim kablosunun

hazrlanmas
Resim 5.8: Rntgen tp yksek gerilim

kablo kanallar
Yksek gerilim kablolarnn btn ularn yukarda anlatld gibi

hazrlaynz.
Resim 5.8de gsterilen kablo kanallarnn koruyucu tamponlarn karnz.
56
Resim 5.9: Katot balants
Bir kablonun bir ucunu tp zerindeki katot

soketine, dier ucunu da jeneratr zerindeki katot soketine
balaynz.
Resim 5.10: Anot balants
Dier kablonun bir ucunu tp zerindeki anot
soketine, dier ucunu da jeneratr zerindeki anot soketine balaynz.
Resim 5.11: Set vidas
Kablo problarn sokete baladktan sonra problar tutan somunu sokete

vidalayarak, Resim 5.11de grlen set vidasn sklaynz.
57
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Tp ve tp tutucuyu montaj alanna
taynz.
Tp tayc kolun statif zerinde
hareketini salayacak olan halatlar
statife geiriniz.
Tp tutucu kolu tp statifine geirerek
halatlar cvata ile balaynz.
Tp koruyucu haubeyi tutucu kol
zerindeki
yuvasna
yerletirerek
civatalarn sklaynz.
nce konsolu daha sonra da kolimatr
adaptrn monte etmek iin kolu 1800
dndrnz.
Kolimatr tama korumasn karp
kolimatr ierisindeki drt emniyet
vidasn kullanarak kolimatr monte
ediniz.
Kolu normal konumuna eviriniz.
Kol hareketini kontrol iin gerekli
kablolar konsola balaynz.
Rntgen tp balantlarn kontrol
ederek haube yan kapaklarn kapatnz.
Yksek gerilim kablolarn kutusundan
karnz.
Yksek gerilim probunun koruyucu
klfn karnz.
Halkay probun sonuna kaydrnz.
Kelepeyi sklaynz.
Halkay kelepeye kadar kaydrnz.
Yksek gerilim kablo probunu nem
nleyici silikon ile kaplaynz.
Yksek gerilim kablolarnn btn
ularn hazrlaynz.
Kablo
kanallarnn
koruyucu
tamponlarn karnz.
Bir kablonun bir ucunu tp zerindeki
katot soketine, dier ucunu da jeneratr
neriler
nlemlerini aldnzdan emin olun.
olas
kazalarda
yaralanmanz
engelleyecektir.
dikkat edin.
aletleri kullann.
Tp tayc kolun statif zerindeki
kanallara yerletiinden emin olun.
belirtilen talimatla uyulmas sistemin
riayet ediniz.
58
zerindeki katot soketine balaynz.

Dier kablonun bir ucunu tp zerindeki
anot soketine, dier ucunu da jeneratr
zerindeki anot soketine balaynz.
Kablo problarn sokete baladktan sonra
problar tutan somunu sokete vidalayarak,
grlen set vidasn sklaynz.
Montaj tamamladktan sonra tp ve tp
tutucunun tam olarak monte edildiinin
fiziksel kontroln yapnz.
59
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Cihaz ambalajnn almadan nce elde edilmesi gereken belge hangisidir?

A) Servis klavuzu
B) Kullanc klavuzu
C) Cihaz donanmlarn gsteren liste
D) Cihaza ait tantc brorler
1. Rntgen tpleri, yap olarak anot ve katot ad verilen iki flamann havas alnm
iine yerletirilmesinden meydana gelmitir.
2. Rntgen tpleri.. ad verilen bir muhafazann iine yerletirilmitir.
3. Rntgen tpleri yaplar itibaryla iki ekilde retilmektedir. Bunlar
..ve rntgen tpleridir.
4. Muhafaza zerinde tp tarafndan retilen X nlarnn dar alnabilmesi iin
.. bulunmaktadr.
5. Anodun dnn salayan .enerji kablolar da koruyucu muhafaza dna
karlmtr.
6. Flaman kablolar ve stator enerji kablosu . balanarak yan kapaklar
kapatlmaldr.
7. Rntgen tpleri, kolimatr gibi n snrlayc elemanlarla birlikte tavan ya da stun
statiflere ... kollar yardm ile monte edilirler.
8. Tp tutucu bu kollar opsiyonel zelliklerine gre statif zerinde ..
veya .. olarak hareket ederler.
9. Yksek gerilim kablo probu.. ile kaplanr..
10. Kablo problarn sokete baladktan sonra problar tutan somun sokete vidalanarak
. sklanr.
DEERLENDRME
60
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

2. Tp ve tp tutucuyu montaj alanna tadnz m?
3. Tp tayc kolun statif zerinde hareketini salayacak olan halatlar
statife geirdiniz mi?
4. Tp tutucu kolu tp statifine geirerek halatlar cvata ile baladnz
m?
5. Tp koruyucu haubeyi tutucu kol zerindeki yuvasna yerletirerek
cvatalarn skladnz m?
6. nce konsolu daha sonra da kolimatr adaptrn monte etmek iin
kolu 1800 dndrdnz m?
7. Kolimatr tama korumasn karp kolimatr ierisindeki drt
emniyet vidasn kullanarak kolimatr monte ettiniz mi?
8. Kolu normal konumuna evirdiniz mi?
9. Kol hareketini kontrol iin gerekli kablolar konsola baladnz m?
10. Rntgen tp balantlarn kontrol ederek haube yan kapaklarn
kapattnz m?
11. Yksek gerilim kablolarn kutusundan kardnz m?
12. Yksek gerilim probunun koruyucu klfn kardnz m?
13. Halkay probun sonuna kaydrdnz m?
14. Kelepeyi skladnz m?
15. Halkay kelepeye kadar kaydrdnz m?
16. Yksek gerilim kablo probunu nem nleyici silikon ile kapladnz m?
17. Yksek gerilim kablolarnn btn ularn hazrladnz m?
18. Kablo kanallarnn koruyucu tamponlarn kardnz m?
19. Bir kablonun bir ucunu tp zerindeki katot soketine, dier ucunu da
jeneratr zerindeki katot soketine baladnz m?
20. Dier kablonun bir ucunu tp zerindeki anot soketine, dier ucunu da
jeneratr zerindeki anot soketine baladnz m?
21. Kablo problarn sokete baladktan sonra problar tutan somunu
sokete vidalayarak, grlen set vidasn skladnz m?
22. Montaj tamamladktan sonra tp ve tp tutucunun tam olarak monte
edildiinin fiziksel kontroln yaptnz m?
DEERLENDRME
61
RENME FAALYET6
RENME FAALYET - 6
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen cihazlarnn yksek voltaj
nitelerini tanyarak, montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tip ve glerde jeneratrleri aratrarak aralarndaki fark arkadalarnzla

tartnz.
6. RNTGEN CHAZLARINDA YKSEK

VOLTAJ NTELER
6.1. Yaplar
Daha nce de szn ettiimiz gibi rntgen cihazlarnda X nlarnn retimi iin
rntgen tplerine yksek voltaj uygulamas gerekmektedir. Bu amala gerekli olan yksek
voltaj, genel olarak rntgen jeneratr ad verilen yksek gerilim nitelerinden
salanmaktadr. Jeneratrler yksek gerilim elde edilmesinin yannda rntgen sistemi iin
gerekli olan enerjinin saland ve datmnn yapld nitedir ve kontrol masas ile
birlikte dnlerek montaj yaplr.
Yksek voltaj nitelerinde genel olarak aada belirtilen paralar kullanlmaktadr:
Hat voltaj devreleri

Elektromanyetik devre kesiciler
Hat voltaj kompansatrleri
Gerilim ayarlayc transformatrler ( oto trafosu)
Devre kesici alter ve sigortalar
Kontrol devresi
Kilovolt seici ve zamanlayc devresi
Yksek voltaj devresi
Yksek voltaj transformatr
Yksek voltaj tank
Flaman stma devresi ve transformatr
Dorultmalar
Yksek voltaj kablolar
62
6.1.1. Hat Voltaj Devresi

Sistem iin gerekli enerjinin saland devredir. Bu devrede bulunan gerilim sistem
ihtiyacna gre 220 V ya da 380 volttur. Bu devre zerinde devre kesici alter ve sigortalar
bulunur. Bu alter ve sigortalar da sistemin g ihtiyacna gre seilmelidir. Yine bu devre
zerinde herhangi bir tehlike durumunda devrenin kesilmesi iin elektromanyetik devre
kesiciler de bulunmaktadr. Birok sistemde acil durumlarda servis personelinin devreyi
hemen kesebilmesi iin acil durum butonlar da konulmaktadr.
6.1.2. Kontrol Devresi

Rntgen cihazlar kontrol devresinde, gerilim ayarlayc transformatrler, ehir
voltajn istenilen seviyede tutmak iin voltaj kompansatr, kilovat seici ve zamanlayc
devreleri yer almaktadr.
6.1.3. Yksek Voltaj Devresi

Rntgen cihazlarnn yksek voltaj devresinde, yksek voltaj transformatrleri,
dorultmalar, yksek voltaj tank ve yksek voltaj kablolar yer almaktadr.
6.1.4. Yksek Voltaj Transformatr

Yksek voltaj transformatr, gerilim ayarlayc transformatrlerden gelen gerilimi
ykselterek istenilen tepe yksek voltaj seviyesine getiren transformatrlerdir. Normal
transformatrlerin aksine sekonder devresindeki sarm says primer devredeki sarm
saysndan olduka fazladr. Primere uygulanan voltaj elektromanyetik endksiyon yolu ile
sekondere ykseltilmi olarak iletir.
63
6.1.5. Yksek Voltaj Tank

Yksek voltaj transformatrleri, nlama esnasnda ok
yksek gerilimler ierdii iin elektriki yaltkanln
salanabilmesi iin ii ya dolu olan tanklara yerletirilir. te
bu tanklara yksek gerilim tank ad verilir. Yksek voltaj
tanklar eski sistemlerde cihazlardan ayr bir yere
yerletirilirken daha yeni sistemlerde jeneratr kabini iinde
yer almaktadr. Yandaki ekilde jeneratr kabini iinde yer
alan bir yksek voltaj tank grlmektedir.
6.1.6. Yksek Voltaj Kablolar

Yksek voltaj kablolar, jeneratrlerin yksek voltaj devrelerinden, rntgen tpne
yksek voltaj tamakta kullanlan kablolardr. Inlama annda zerlerinde yksek voltaj
olmas nedeni ile zel olarak retilirler. Standart olarak retilen bu kablolarda adet iletken
bulunur. Bu iletkenlerin zerinde tam yaltkan bir madde bulunur. Bu tabakay da
topraklanm bakr veya elik bir tabaka evreler. ift flamanl bir tpte, katoda giden
kabloda , anoda giden kabloda ise tek iletken mevcuttur. Bu kablolar direnleri olduka
dk tellerden yaplr. alanlarn elektrik akmna kar korunmas iin bu kablolar
topraklanrlar. Ayrca bu kablolarn keskin kenarlara srtnmemesi ve bklmemesi iin
dikkat edilmelidir. Resim 6.1de rntgen cihazlarnda kullanlan yksek voltaj kablolar
grlmektedir.
64
A. Bir Kat Bakr letken

B. Polyester zolasyon
C. Kablo Boyunca
Yariletken Tabaka
D. Birincil Koruyucu
Tabaka
E. Kablo Boyunca
Koruyucu zolasyon
F. Bakr rg Tabaka
G. D Klf
Bir Kat Bakr letken

Polyester zolasyon
Kablo Boyunca
Yariletken Tabaka
Birincil Koruyucu
Tabaka
F. Yariletken Bant
G. Bakr rg Tabaka
H. D Klf
A.
B.
C.
D.
E.
ekil 6.1: Yksek

voltaj tank
Resim 6.1: Yksek Voltaj Kablolar
65
6.2. eitleri
Yksek voltaj niteleri, yksek voltaj salayacaklar sistemin yapsna ve
zelliklerine gre farkllk gstermektedir. En belirgin farkllklar sistemin alaca
enerjiye gre bir fazl ve fazl olarak retilmeleridir. Ayrca ihtiyaca gre de farkl
glerde retilmektedir.
alaca sistemin zelliine gre de tek tpl ya da ift tpl jeneratrler mevcuttur.
Jeneratr modeli
Maksimum g kW
Maksimum mA
Maksimum kVp
Akm hatt
1
2
3
4
32
32
40
40
50
50
64
80
400 400 500 640 640 640 640 800
125 150 125 150 150 150 150 150
1Faz 3Faz 1Faz 3Faz 1Faz 3Faz 3Faz 3Faz
Tablo 6.1: Farkl model jeneratr glerine gre mA ve kVp deerleri
Son yllarda rntgen cihazlar iin kullanlan jeneratrler opsiyonel olarak farkl
zellikler eklenerek ilevleri geniletilmitir. Bu zellikler radyografik zelliklerinin yannda
floraoskopik zellikleri de ayn anda tamakta, otomatik exposure kontrol salamakta,
anatomik programlama ilevi de eklenebilmektedir. Yine son yllarda retilen yksek
frekansl ve mikroprosesr kontroll jeneratrler grnt kalitesini artrm ve hastaya
uygulanan dozu azaltmtr.
Resim 6.2: Rntgen jeneratr eitleri
6.3. Montaj
Yksek voltaj nitelerinin montaj yaplrken sistem servis ve kurulum klavuzu
dikkatlice incelenip gerekli koullarn yerine getirildii kontrol edildikten sonra montaja
balanmaldr. Farkl tip sistemlerin ya da laboratuvarnzda montajn yapacanz sistemin
farkl kurulum gereksinimleri ve zellikleri olabileceini dnerek servis klavuzunda
belirtilen kurallara ve ilem srasna dikkat ediniz. Aada genel olarak montajna rnek
vereceimiz cihaz kendine zg farkllklar tayabilecei gz nnde bulundurulmaldr.
66
Montaja balamadan nce sistem gereksinimlerini ve sistemin kurulaca yerin zelliklerini

servis klavuzunda belirtilen ekilde kontrol ediniz. Aada rnek bir sistem iin
gereklilikler verilmitir.
Jeneratr kabini herhangi bir destek gerektirmemektedir. Ancak kurulum srasnda
aadaki maddelerin yerine getirilmesi gerekmektedir:
Zemin dz ve seviyelendirilmi olmaldr.
Zemin servis klavuzunda belirtilen arl tayabilecek gte olmaldr.
Jeneratr kurulum alan temiz ve kir iermeyecek yerde olmaldr.
Jeneratr zemine zemin destekleri ile skca balanmaldr.
Oda kurulum iin jeneratr arka ve yan panellere servis eriimine izin verecek
yeterlikte olmaldr. Aadaki ekilde nerilen boluklar verilmitir.
Jeneratr ve konsol balant kablolar dolam engellemeyecek ekilde
olmaldr.
Jeneratr kabini alt, n ve yanlarda hava akm engellenmeyecek ekilde
olmaldr.
Kabin st ksmnn depolama amal kullanlmasna izin verilmemelidir.
Jeneratr ve kontrol masas arasndaki kablo balants belirtilen mesafeden
fazla olmamaldr. Aadaki ekilde bu sistem iin nerilen kablo mesafesi verilmitir.
Kurulum iin gerekli el aletleri hazrlanmaldr.
ekil 6.3: Jeneratr kabininin

duvardan uzakl
ekil 6.2: Kablo mesafesi
67
Montaja geildiinde aadaki admlar takip edilmelidir.

Herhangi bir tama hasar olup olmadn anlamak iin paketi
inceleyiniz.Herhangi bir hasar var ise, bunu kayt altna alnz.
D ksmda asl herhangi bir dokman olup olmadn kontrol ediniz.
Jeneratr amadan nce okuyup anladnzdan emin olunuz.
D paketi anz.
Jeneratr palete tutturan vidalar gevetip jeneratr kaldrnz.
ekil 6.4: rnek jeneratr ambalaj lleri
Jeneratr arlnn 30 kg gemesi durumunda ek bir yardm ya da bir

ekipman kullanmna ihtiya vardr.
Jeneratr kaldrmak iin tama asansr ile birlikte tama kaylar
kullanlabilir. Kaylar jeneratr kabini altndan yerletirilmeli ve kaldrma srasnda kabin
desteklemesi iin drt tarafndan dengelenmelidir.
st kabin baln emniyete almak iin jeneratre bal drt vidasn
karnz. Dikkatlice jeneratr baln kaldrnz. Eer gerekirse geici olarak st kabin
balnn topraklama balantlarn karnz.
Ana eriim panelini jeneratr kabinine balayan vidalar karnz.
Alt kablolama eriim panelini jeneratrden karnz.
kablo kanallarn karnz. Bu kanallar karmak iin panelin st sa ve sol
kelerdeki vidalarn karnz, sonra kablo kanaln yukar doru kaydrnz.
Jeneratrn aada da gsterilen ana paralarnn yerli yerinde olduunu ve
balant noktalarnda geveklik olup olmadn kontrol ediniz.
Yksek voltaj ya tanknda grnr bir tama hatas olup olmadn kontrol
ediniz.
Herhangi bir ya kayb olmas ihtimaline karlk jeneratr kabinini ve yksek
voltaj tankn dikkatlice kontrol ediniz.
Yksek voltaj tankn destekleyen kskalarn sk olduunu teyit ediniz.
68
Tank kapandaki btn balantlarn gvenli olduunu kontrol ediniz.

Jeneratr ve konsol aras balantlar yapnz.
X-n tp stator kablosunu ve flaman stc kablosunu aadaki ekilde
gsterilen pinler yardm ile balaynz.
Jeneratr ana g ihtiyac iin gerekli kabloyu hazrlaynz.
st
Bal
Kabin
st
Kabin
st Kabin
Bal
Alt Kablo Eriimi
st Kabin
Bal
st ve alt
ekil 6.5: Jeneratr kabin kapaklar
69
ekil 6.6: X-n tp stator ve flaman kablosunun

balant noktas
ekil 6.7: Jeneratr g kablo balants
AC g kablosunu jeneratr alt arkasnda bulunan boluktan geiriniz.

Kabloyu kabin giriinde emniyete almak iin uygun kskalar kullannz.
G giri kartndaki sigortalarn kapan geici bir sre iin karnz.
Kablonun, sigorta blounun sol tarafnda bulunan ana topraklama hattna
ulaabilmesi iin zerindeki izolasyonu soyunuz.
Topraklama kablosunu, topraklama terminaline balaynz.
G kablolarn sigorta taycs zerindeki terminallere balaynz.
Bu balantlar yaparken ana enerjinin kapal olduundan emin olunuz.
Oda ekipmanlarn uygun balant yerlerine balaynz.
Yksek voltaj tank zerinde bulunan topraklama vidalarna her tp iin ayr
topraklama iletkenlerini balaynz.
Yksek voltaj kablolarn hazrlaynz.
Yksek voltaj kablo problarnn iyi durumda olduunu kontrol ediniz.
Yksek gerilim kablolarn aadaki ekilde gsterilen yksek voltaj tank
zerindeki yuvalarna balaynz.
Yksek voltaj tankndaki balantlarn doru yapldndan emin olunuz.
70
ekil 6.8: Tek tpl ve ift tpl yksek voltaj tank balant noktalar
Yksek voltaj tanklar, yksek voltaj trafolarnn yaltm iin ya ile doldurulmutur.
Aadaki ekilde gsterilen ya boaltma kapandan bakarak tank iindeki
yan tam olduunu kontrol ediniz.
Ya seviyesi kapaktan itibaren 22-32 mm aada olmaldr.
Yukarda anlatlan montaj aamalarn tamamladktan sonra aadaki resimde
rnei verilen sistem paralarnn yerli yerinde ve doru balandn servis el kitabndan
faydalanarak kontrol ediniz.
ekil 6.9: Yksek voltaj tank ya kapa
ekil 6.10: Yksek voltaj tank ya seviyesi
71
Ana Sigorta
Ana G
Topraklamas
Rotor Trafosu
Sigortalar
Fan
Ana G
Kontaktr
nvertr Montaj
Yeri
Ana Dzenleyici
Montaj Yeri
EMC
Kondansatr
Kabinet Arkas
DC
Kondansatr
Yardmc
Transformatr
Yksek Voltaj
Tank
Rotor
Tranformatr
Rotor Trafosu
Sigortalar
Arayz Kart
Resim 6.3: rnek bir yksek voltaj nitesi sistem paralar
72
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Yksek voltaj nitesinin yerletirilecei
alan belirleyiniz.
Yksek voltaj nitesini montaj alanna
taynz.
Herhangi bir tama hasar olup
olmadn
anlamak
iin
paketi
inceleyiniz. Herhangi bir hasar var ise,
bunu kayt altna alnz.
D ksmda asl herhangi bir dokman
olup
olmadn
kontrol
ediniz.
Jeneratr amadan nce okuyup
anladnzdan emin olunuz.
D paketi anz.
Jeneratr palete tutturan vidalar
gevetip jeneratr kaldrnz.
st kabin baln emniyete almak iin
jeneratre bal drt vidasn karnz.
Dikkatlice jeneratr baln kaldrnz.
Ana eriim panelini jeneratr kabinine
balayan vidalar karnz.
Alt
kablolama
eriim
panelini
jeneratrden karnz.
st ve alt kablo kanallarn karnz. Bu
kanallar karmak ii panelin st sa ve
sol kelerdeki vidalar karnz sonra
kablo kanaln yukar doru kaydrnz.
Jeneratrn aada da gsterilen ana
paralarnn yerli yerinde olduunu ve
balant noktalarnda geveklik olup
olmadn kontrol ediniz.
Yksek voltaj ya tanknda grnr bir
tama hatas olup olmadn kontrol
ediniz.
Herhangi bir ya kayb olmas ihtimaline
karlk jeneratr kabinini ve yksek
voltaj tankn dikkatlice kontrol ediniz.
Yksek voltaj tankn destekleyen
neriler

olas
kazalarda
yaralanmanz
engelleyecektir.
dikkat ediniz.
aletleri kullannz.
Jeneratr arlnn 30 kg gemesi
durumunda ek bir yardm ya da bir
ekipman kullanmna ihtiya vardr.
Jeneratr kaldrmak iin tama asansr
ile birlikte tama kaylar kullanlabilir.
Kaylar jeneratr kabini altndan
yerletirilmeli ve kaldrma srasnda kabin
desteklemesi
iin
drt
tarafndan
dengelenmelidir.
Eer gerekirse geici olarak st kabin
balnn
topraklama
balantlarn
karnz.
riayet ediniz.
Balantlar yaparken ana enerjinin kapal
olduundan emin olunuz.
Yksek voltaj tanklar, yksek voltaj
trafolarnn yaltm iin ya ile
doldurulmutur.
Ya seviyesi kapaktan itibaren 22-32 mm
aada olmaldr.
73
kskalarn sk olduunu teyit ediniz.

Tank kapandaki btn balantlarn
gvenli olduunu kontrol ediniz.
Jeneratr ve konsol aras balantlar
yapnz.
X-n tp stator kablosunu ve flaman
stc kablosunu aadaki ekilde
gsterilen pinler yardm ile balaynz.
Jeneratr ana g ihtiyac iin gerekli
kabloyu hazrlaynz.
AC g kablosunu jeneratr alt arkasnda
bulunan boluktan geiriniz.
Kabloyu kabin giriinde emniyete almak
iin uygun kskalar kullannz.
G giri kartndaki sigortalarn kapan
geici bir sre iin karnz.
Kablonun, sigorta blounun sol tarafnda
bulunan
ana
topraklama
hattna
ulaabilmesi iin zerindeki izolasyonu
soyunuz.
Topraklama
kablosunu,
topraklama
terminaline balaynz.
G
kablolarn
sigorta
taycs
zerindeki terminallere balaynz.
Oda ekipmanlarn uygun balant
yerlerine balaynz.
Yksek voltaj tank zerinde bulunan
topraklama vidalarna her tp iin ayr
topraklama iletkenlerini balaynz.
Yksek voltaj kablolarn hazrlaynz.
Yksek voltaj kablo problarnn iyi
durumda olduunu kontrol ediniz.
Yksek gerilim kablolarn yksek voltaj
tank zerindeki yuvalarna balaynz.
Yksek voltaj tankndaki balantlarn
doru yapldndan emin olunuz.
Ya boaltma kapandan bakarak tank
iindeki yan tam olduunu kontrol
ediniz.
Yukarda anlatlan montaj aamalarn
tamamladktan sonra sistem paralarnn
yerli yerinde ve doru balandn servis
el kitabndan faydalanarak kontrol ediniz.
74
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Aadakilerden hangisi depo plan yaplrken uyulmas gereken bir husus deildir?
A) lk giren son kar
B) lk giren ilk kar
C) Optimal hacim kullanlmas
D) Seri hareket olanann salanmas
1. ehir voltajn istenilen seviyede tutmak iin .
kullanlmaktadr.
2. gerilim ayarlayc transformatrlerden
gelen gerilimi ykselterek istenilen tepe yksek voltaj seviyesine getiren
transformatrlerdir.
3. Yksek voltaj transformatrleri, nlama esnasnda ok yksek gerilimler ierdii
iin elektrki yaltkanln salanabilmesi iin ..
yerletirilirler.
4. Herhangi bir ya kayb olmas ihtimaline karlk jeneratr kabinini ve
. dikkatlice kontrol edilmelidir.
5. Rntgen
cihazlarnn
.,
yksek
voltaj
transformatrleri, dorultmalar, yksek voltaj tank ve yksek voltaj kablolar yer
almaktadr.
6. .,
jeneratrlerin
yksek
voltaj
devrelerinden, rntgen tpne yksek voltaj tamakta kullanlan kablolardr.
7. Jeneratr kurulum alan. ve yerde olmaldr.
8. Jeneratr kabini alt, n ve yanlarda engellenmeyecek
ekilde olmaldr.
9. Birok sistemde acil durumlarda servis personelinin devreyi hemen kesebilmesi iin
. konulmaktadr.
10. alanlarn
elektrik
akmna
kar
korunmas
iin
bu
kablolar
ilemine tabi tutulur.
DEERLENDRME
75
DEERLENDRME LTLER
2. Yksek voltaj nitesinin yerletirilecei alan belirlediniz mi?
3. Yksek voltaj nitesini montaj alanna tadnz m?
4. Herhangi bir tama hasar olup olmadn anlamak iin paketi
incelediniz mi? Herhangi bir hasar var ise, bunu kayt altna aldnz m?
5. D ksmda asl herhangi bir dokman olup olmadn kontrol ettiniz
mi?
6. D paketi atnz m?
7. Jeneratr palete tutturan vidalar gevetip jeneratr kaldrdnz m?
8. st kabin baln emniyete almak iin jeneratre bal drt vidasn
kardnz m? Dikkatlice jeneratr baln kaldrdnz m?
9. Ana eriim panelini jeneratr kabinine balayan vidalar kardnz m?
10. Alt kablolama eriim panelini jeneratrden kardnz m?
11. st ve alt kablo kanallarn kardnz m?
12. Jeneratrn aada da gsterilen ana paralarnn yerli yerinde
olduunu ve balant noktalarnda geveklik olup olmadn kontrol
ettiniz mi?
13. Yksek voltaj ya tanknda grnr bir tama hatas olup olmadn
kontrol ettiniz mi?
yksek voltaj tankn dikkatlice kontrol ettiniz mi?
15. Yksek voltaj tankn destekleyen kskalarn sk olduunu teyit
ettiniz mi?
16. Tank kapandaki btn balantlarn gvenli olduunu kontrol ettiniz
mi?
17. Jeneratr ve konsol aras balantlar yaptnz m?
18. X-n tp stator kablosunu ve flaman stc kablosunu pinler yardm
ile baladnz m?
19. Jeneratr ana g ihtiyac iin gerekli kabloyu hazrladnz m?
20. AC g kablosunu jeneratr alt arkasnda bulunan boluktan geirdiniz
mi?
21. Kabloyu kabin giriinde emniyete almak iin uygun kskalar
kullandnz m?
22. G giri kartndaki sigortalarn kapan geici bir sre iin kardnz
m?
23. Kablonun, sigorta blounun sol tarafnda bulunan ana topraklama
hattna ulaabilmesi iin zerindeki izolasyonu soydunuz mu?
24. Topraklama kablosunu, topraklama terminaline baladnz m?
76
Evet Hayr
25. G kablolarn sigorta taycs zerindeki terminallere baladnz

m?
26. Oda ekipmanlarn uygun balant yerlerine baladnz m?
27. Yksek voltaj tank zerinde bulunan topraklama vidalarna her tp
iin ayr topraklama iletkenlerini baladnz m?
28. Yksek voltaj kablolarn hazrladnz m?
29. Yksek voltaj kablo problarnn iyi durumda olduunu kontrol ettiniz
mi?
30. Yksek gerilim kablolarn aadaki ekilde gsterilen yksek voltaj
tank zerindeki yuvalarna baladnz m?
31. Yksek voltaj tankndaki balantlarn doru yapldndan emin
oldunuz mu?
32. Ya boaltma kapandan bakarak tank iindeki yan tam olduunu
kontrol ettiniz mi?
33. Montaj aamalarn tamamladktan sonra sistem paralarnn yerli
yerinde ve doru balandn servis el kitabndan faydalanarak kontrol
ettiniz mi?
DEERLENDRME
77
RENME FAALYET7
RENME FAALYET - 7
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, n snrlayclarn eitlerini
renecek ve montajn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tip n snrlayclarla ilgili kataloglar bularak aralarndaki farklar

arkadalarnzla tartnz.
7. IIN SINIRLAYICILARI
7.1. eitleri
Rntgen tpnde, foksten kan radyasyon primer, bunun dnda oluan radyasyon
ise sekonder radyasyon olarak isimlendirilir. Sekonder radyasyonlar, primer radyasyonlarn
arpt kat cisimler tarafndan yaylr. Sekonder radyasyon insan sal asndan zararl
olduu kadar, rntgen grnts zerinde de olumsuz etkilerde bulunabilir. Bu olumsuz
etkilerin nlenmesi amac ile rntgen cihazlarnda n snrlayclar kullanlmaktadr. In
snrlayclar u ekilde sralayabiliriz;
Diyaframlar
Tubuslar
Konuslar
Kolimatrler
Gridler
7.1.1. Diyaframlar
Diyaframlar tetkiki yaplacak blge dndan sekonder n oluumunu engellemek
amac ile kullanlr. Tek dzlem eklinde veya ok sayda kurun levhann bir kutu ierisine
uygun ekilde monte edilmesi ile meydana getirilmilerdir. Tetkik blgesi dna taacak
primer radyasyonlar diyaframlar tarafndan tutulur. Bylece bu radyasyondan sekonder
radyasyon meydana gelmesi nlenmi olur. Ancak diyaframlar radyografik sahadan
yaylacak radyasyona engel tekil etmez.
78
Rntgen cihazlarnda diyaframlar tpn n ksmna monte edilmitir. Bu nedenle de

n sahas tp zerinden ayarlanr.
7.1.2. Tubuslar
Vcudun tetkiki istenilen blge dndaki ksmlarndan, sekonder radyasyon
oluumunu nlemek iin kullanlan bir tr diyaframdr. Sekonder radyasyon miktar, vcut
kalnl ile doru orantl olarak olutuundan, tetkik blgesine bask yaplarak, obje
inceltilir. Ayrca hasta ile film aras birbirine iyice yaklatrlarak, tubus dndaki blgelerde
sekonder radyasyon olumas nlenir.
Resim 7.1: Tubus eitleri
7.1.3. Konuslar
Konus rntgen tplerinin penceresine taklarak, tpten kan primer nlar sadece
radyografik saha zerinde snrl tutma grevi yapar. Bylece konus, tetkiki istenmeyen
vcut ksmlarndan sekonder radyasyon meydana gelmesine engel tekil eder. Ayrca,
nlar belirli bir blgeye lokalize etmesi nedeni ile de radyografik kalite artar. Konuslar
diyaframlar gibi sabit olmayp, gerektiinde tpe taklrlar. In geirmez maddelerden
yaplrlar. Ortalarnda daire, kare veya dikdrtgen eklinde delikler bulunur. Ayn trde, n
delikleri farkl byklklerde olan deiik konuslar vardr.
7.1.4. Kolimatrler
Kolimatrler son yllarda rntgen cihazlarnda yaygn olarak kullanlan n
snrlayclardr. Yukarda aklanan diyafram, tubus ve konuslarn grevini yapabilmektedir.
Kolimatrler yaydklar k yardm ile rntgen nlarnn tetkik yaplacak alan snrlarn
belirlemeye yararlar. zerindeki ayar dmeleri yardm ile kolimatr ierisindeki diyafram
ayar yaplarak rntgen nlarnn demeti ayarlanabilecei gibi yine rntgen nlarnn diklik
alar da ayarlanabilmektedir. Kolimatrlerin yaydklar k grnt alan ile rntgen
nlarn, belirli bir noktaya odaklamak mmkn olmaktadr.
79
Resim 7.2: Farkl tiplerde kolimatrler
7.1.5. Gridler
Gridler bucky dzenekleri ile birlikte kullanlan kurun ubuklarn zgara eklinde bir
akaset ierisine yerletirilmesi ile olumu n snrlaycdr.
Gridler sekonder radyasyonun oluumunu nlemeyip,
meydana gelen sekonder radyasyonun filme ulamasn
engellemektedirler. Bucky dzeneine dik gelen nlar
kurun ubuklar arasndan geerek filme ulamaktadr. Buna
karlk eri gelen nlar ise kurun ubuklara arparak,
ubuklar tarafndan absorbe olmaktadr. Gridler sabit ve
hareketli olarak retilmektedir. Sabit gridlerde film zerinde
grid izgileri olumakta ise de hareketli gridlerde bu sorun
ortadan kalkmtr.
Resim 7.3: Kaset ierisinde
grid
7.2. Kolimatr Montaj

Kolimatr montajna balamadan nce cihazn servis klavuzunun ilgili blmlerini
inceleyiniz ve montaj kurallarna uyunuz. Aada rnek bir cihazn kolimatr montajnda
izlenecek admlar verilmitir.
Daha nceki renme faaliyetinde tp montaj tamamlandktan sonra kolimatr
montajna geebilirsiniz.
Rntgen tp penceresine spot boluu iin verilen ekipmanlarn iindeki
boluk halkasn 4 vida ile vidalaynz.
80
Resim 7.4: Kolimatr taklmadan nceki

X-n tp
Resim 7.5: Boluk halkas
Resim 7.6da 1 ile gsterilen kolimatr altndaki kapa 2 ile gsterilen

somunlar geveterek karnz.
Resim 7.6da 3 ile gsterilen vidalar skerek, 4 ile gsterilen gvenlik
dirseini karnz.
Resim 7.6da 5 ile gsterilen halka vidasn gevetip 6 ile gsterilen halkay
karnz.
Halkay Resim 7.4de gsterilen ekilde tp tutucu kola yerletiriniz.
Resim 7.6: Kolimatr kapa
Resim 7.7: Boluk halkas montaj
81
Kolimatr penceresi zerindeki

koruyucu filmi karnz.
Resim 7.9da 1 ile gsterilen
halkay kapatp 2 ile gsterilen
vidalar sklaynz.
Halkann
arasndaki
bolukla
kolimatr
arkasndaki
pinin
eletiinden emin olunuz.
Halkay parmaklarnzla itmek iin
yeterli boluk yoktur. Bunun iin
tornavida kullannz.
Vidalar sklamak iin T anahtar
kullannz.
Resim 7.8: Kolimatr Koruyucu Film
Resim 7.9: Boluk halkas montaj
82
Resim 7.10: Gvenlik halkas montaj
Resim 7.10 da 1 ile gsterilen gvenlik halkasn iki vida ile monte ediniz,
2 ile gsterilen klemp vidalarn sklaynz.
Kolimatr dzeyini terazi ile kontrol ediniz.
Kolimatr kablosunu kolimatr soketine balaynz.
Resim 7.11:Kolimatr dzeyi kontrol
Resim 7.11: Kolimatr kablo montaj
83
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Kolimatr montaj alanna taynz.
olmadn
anlamak
iin
paketi
inceleyiniz. Herhangi bir hasar var ise,
bunu kayt altna alnz.
Rntgen tp penceresine spot boluu
iin verilen ekipmanlarn iindeki boluk
halkasn 4 vida ile vidalaynz.
Kolimatr altndaki kapa somunlar
geveterek karnz.
Vidalar skerek, gvenlik dirseini
karnz.
Halka vidasn gevetip halkay karnz.
Halkay tp tutucu kola yerletiriniz.
Kolimatr penceresi zerindeki koruyucu
filmi karnz.
Halkay kapatp vidalar sklaynz.
Halkann arasndaki bolukla kolimatr
arkasndaki pinin eletiinden emin
olunuz.
Gvenlik halkasn iki vida ile monte
ediniz. Klemp vidalarn sklaynz.
Kolimatr dzeyini terazi ile kontrol
ediniz.
Kolimatr kablosunu kolimatr soketine
balaynz.
Yukarda anlatlan montaj aamalarn
tamamladktan sonra sistem paralarnn
yerli yerinde ve doru balandndan
servis el kitabndan faydalanarak kontrol
ediniz.
neriler

olas
kazalarda
yaralanmanz
engelleyecektir.
dikkat ediniz.
aletleri kullannz.
riayet ediniz.
Halkay parmaklarnzla itmek iin yeterli
boluk yoktur. Bunun iin tornavida
kullannz.
Vidalar sklamak iin T anahtar
kullannz.
Balantlar yaparken ana enerjinin kapal
olduundan emin olunuz.
84
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Sistem AC g beslemesi .. zerinde

yer alr.
1. X-nlarnn olumsuz etkilerin nlenmesi amac ile rntgen cihazlarnda

. kullanlmaktadr.
2. ., tek dzlem eklinde veya ok sayda kurun
levhann bir kutu ierisine uygun ekilde monte edilmesi ile meydana
getirilmilerdir.
3. Sekonder radyasyon miktar, vcut kalnl ile doru orantl olarak olutuundan,
tetkik blgesine bask yaplarak, obje inceltilir. Ayrca hasta ile film aras birbirine
iyice yaklatrlarak, . dndaki blgelerde sekonder radyasyon
olumas nlenir.
4. .rntgen tplerinin penceresine taklarak, tpten kan primer
nlar sadece radyografik saha zerinde snrl tutma grevi yapar.
5. zerindeki ayar dmeleri yardm ile .. ierisindeki
diyafram ayar yaplarak rntgen nlarnn demeti ayarlanabilecei gibi yine
rntgen nlarnn diklik alar da ayarlanabilmektedir.
6. Kolimatrlerin yaydklar .. ile rntgen nlarn belirli bir
noktaya odaklamak mmkn olmaktadr.
7. Aadakilerden hangisi bir n snrlayc deildir?
A) Tubus
Diyafram
B) Konus
C) Kaset Tutucu
D)
DEERLENDRME
85
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

2. Kolimatr montaj alanna tadnz m?
inceleyip herhangi bir hasar var ise, bunu kayt altna aldnz m?
4. Rntgen tp penceresine spot boluu iin verilen ekipmanlarn
iindeki boluk halkasn 4 vida ile vidaladnz m?
5. Kolimatr altndaki kapa somunlar geveterek kardnz m?
6. Vidalar skerek, gvenlik dirseini kardnz m?
7. Halka vidasn gevetip halkay kardnz m?
8. Halkay tp tutucu kola yerletirdiniz mi?
9. Kolimatr penceresi zerindeki koruyucu filmi kardnz m?
10. Halkay kapatp vidalar skladnz m?
11. Halkann arasndaki bolukla kolimatr arkasndaki pinin elemesine
dikkat ettiniz mi?
12. Gvenlik halkasn iki vida ile monte edip, klemp vidalarn skladnz
m?
13. Kolimatr dzeyini terazi ile kontrol ettiniz mi?
14. Kolimatr kablosunu kolimatr soketine baladnz m?
15. Yukarda anlatlan montaj aamalarn tamamladktan sonra sistem
paralarnn yerli yerinde ve doru balandn servis el kitabndan
faydalanarak kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
86
RENME FAALYET8
RENME FAALYET - 8
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, rntgen cihazlarnn elektriksel
balantlarn tanyarak, balantlarn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Farkl tip rntgen cihazlarna ait elektriksel balant emalar bularak

inceleyiniz ve aralarndaki fark arkadalarnzla tartnz.
8. RNTGEN NTELERNDE
ELEKTRKSEL BALANTILAR
8.1. Balant emalar
Daha nce de szn ettiimiz gibi rntgen cihazlarnda X-nlarnn retimi iin
rntgen tplerine yksek voltaj uygulamas gerekmektedir. Bu amala gerekli olan yksek
voltaj genel olarak rntgen jeneratr ad verilen yksek gerilim nitelerinden
salanmaktadr. Jeneratrler yksek gerilim elde edilmesinin yannda rntgen sistemi iin
gerekli olan enerjinin saland ve datmnn yapld nitedir. Bununla birlikte rntgen
sistemlerinde btn nitelerin kontrolnde ve altrlmasnda elektronik devreler
kullanlmaktadr. Bu nitelerin birbirleri ile uyumlu bir ekilde alabilmeleri sistemdeki
devrelerin doru iletiimi ile mmkn olabilir. Ardl bir ekilde dzenlenmi elektronik
devrelerin iletiimi aralarndaki balantlarn doruluu ile mmkn olabilir. Bu nedenle
rntgen sistemi iindeki elektriksel balantlar, rntgen sistemlerinin doru ve gvenilir bir
ekilde alabilmesi iin olduka nemlidir.
Rntgen cihazlarnn elektriksel balantlar temel olarak benzerlik tamakla birlikte
kullanm amacna ve retici firmaya gre farkllklar iermektedir. Bu nedenle rntgen
cihazlarnn elektriksel balantlar yaplrken retici firmann hazrlam olduu servis el
kitabndaki balant emalarnn kullanlmas gerekir. Aada rnek bir rntgen cihaznn
balant emas verilmitir. Bu emalar sadece ilgili cihaza ait olduundan farkl marka ve
model cihazlarda kullanlmamaldr.
87
Sistem balantlar yaplrken bu balant emalarna gre yaplmas nemlidir.

Cihazlarn reticileri tarafndan hazrlanan servis el kitaplarnda bu balant emalar detayl
olarak aklanr. Buradaki talimatlara uyulmas sistemin doru bir ekilde kurulmas
asndan olduka nemlidir. Aada rnek bir cihaza ait nitelerin balant emalar
verilmitir. Bu emalarn sadece rnek amal verildii ve sadece belirli bir tip cihaza ait
olduu unutulmamaldr.
ekil 8.1: Tp Tayc Statif Balant emas
88
ekil 8.2: Masa bucky balant emas
89
ekil 8.3: Duvar bucky balant emas
ekil 8.4: Radyografik masa balant emas
90
8.2. Kablo Yaplar

Rntgen cihazlarnda elektriksel balantlarn yaplmas ve veri iletiimi iin farkl
zelliklerde kablolar kullanlmaktadr. Bu kablolar aadaki ekilde gruplandrabiliriz.
Enerji (g) kablolar
Kumanda (kontrol ) kablolar
Data kablolar
Yksek voltaj kablolar
8.2.1. G Kablolar
G kablolar rntgen sistemlerinde, sistemin ana g ihtiyac ve ekipmanlarn
alabilmesi iin gerekli olan enerjinin tand kablolardr. Bu kablolar alacak sistemin
gcne gre ihtiya duyulan kesitlerde kullanlrlar. Bir fazl sistemler iin bir tanesi toprak
iletkeni olmak zere 3, fazl sistemler iin ise yine bir tanesi toprak olmak zere, zerleri
yaltlm 4 iletkenden olumaktadrlar. Ayrca yine kablolarn zeri yaltlm iletkenleri
sarmalayacak ekilde yaltkan malzeme ile kaplanmtr. Bu yaltkan malzeme elektrik
akmnn yaltm dnda kabloyu d etkilerden koruyacak ekilde retilmitir. rnein
kablonun nem ve s gibi fiziksel etkilere kar dayanklln artracak ekilde
retilmilerdir. Aadaki resimde farkl tip g kablolarna rnek verilmitir.
YAPISI
1 - Bakr iletken
2 - PVC izole
3 - Ortak klf
4 - PVC d klf
NYM Kablo
Resim 8.1. NYM Kablo
YAPISI
1 - Bakr iletken
2 - PVC izole
3 - Ortak klf
4 - PVC d klf
NHXHX Kablo
Resim 8.2. NHXHX Kablo
91
8.2.2. Kontrol Kablolar

Kontrol ve kumanda kablolar rntgen cihazlarnda sistem ierisinde bulunan
jeneratr, kumanda masas, hasta masas ve tp tayc statif gibi nitelerin birbirleri ile
elektriki balantlarnn yaplmasnda kullanlr. Sistem gcne ve zelliklerine gre deiik
apta olan kontrol kablolar kullanlmaktadr. Aadaki resimlerde bu kablolara rnekler
verilmitir.
1 - letken
: oklu bkl elektrolitik
tavl bakr iletken
2 - zolasyon
: Yar sert PVC yaltkan
3 - Sarma band : Polyester bant
4 - Ekran
: Kalay kapl elektrolitik
bakr tel rg
5 - D klf
: PVC d klf, gri (RAL7032)
LIYCY Kablo
Resim 8.3: LIYCY kontrol kablosu
LIYY Kablo
Resim 8.4: LIYY kontrol kablosu
Resim 8.5: Kontrol kablolar
92
1 - letken
: Geometrik bkl
elektrolitik tavl bakr iletken
2 - zolasyon
3 - iftler
: Katlar halinde bklm
iftler
4 - Sarma band : Polyester bant
5 - D klf
: PVC d klf, gri (RAL7032)
8.2.3. Data Kablolar

Bir ok elektronik cihazda olduu gibi rntgen cihazlarnda da veri transferlerinde
data kablolar kullanlmaktadr. Bu kablolar transfer edilen verinin byklne ve
zelliine gre farkllk gstermektedir. Aada kullanlan data kablolarna rnekler
verilmitir. Data kablolar, Cihaz D Arzalar modlnde daha ayrntl olarak ilenmitir.
Bu modlden faydalanabilirsiniz.
1 - letken
: 7x.016 mm bkl
elektrolitik bakr iletken
2 - zolasyon
: Poliolefin yaltm (ring
kodlu)
3 - Kablo z
: Bklm iftler
4 - D klf
: PVC, gri renkli (Ral7001, Ral-7032)
Resim 8.6:Cat5e F/UTP 24AWG data kablosu
Bu tip kablolar 125 Mbit hza kadar bilgi iletiim sistemlerinde balant kablosu
olarak kullanlrlar. 7x0.16 mm bkl elektrolitik iletken zerine poliolefin yaltkan
kaplanr. Yaltlm damarlar uygun admlarla iftler hlinde bklr. Drt ift bir arada
bklerek kablo z oluturulur. Kablo znn zerine gri renkli PVC d klf kaplanr.
1 - letken
: oklu bkl elektrolitik
tavl kalayl bakr iletken
2 - zolasyon
3 - iftler
: iftler halinde bklm
damarlar
4 - Sarma band
: Polyester
5 - Topraklama teli : Geometrik bkl kalayl
elektrolitik bakr tel
6 - Ekran
: AL-PES Band ekran
7 - D klf
: PVC, gri renkli (Ral-7032)
Resim 8.7: DAT-232/01 data kablosu
Data-dem kablolar bilgi iletiim sistemlerinde balant kablosu olarak ve elektronik

kontrol sistemlerinde sinyal iletiiminde kullanlr. oklu bkl elektrolitik kalayl bakr
iletken zerine yar sert PVC yaltkan kaplanr. Yaltlm damarlar uygun admlarla iftler
hlinde bklr. Bklm iftler katlar hlinde bir arada bklr ve polyester sarma band
ile sarlarak kablo z oluturulur. Kablo znn zerine oklu bkl elektrolitik kalayl
bakr topraklama teli eklenir ve aluminyum folyo (AL-PES) ekran uygulanr. Gri renkli PVC
d klf kaplanr.
1 - letken
bakr tel
2 - zolasyon
3 - iftler
damarlar
4 - 1. Ekran
5 - Kablo z
iftler
6 - 2. Ekran
7 - D klf
: oklu bkl kalayl

: Solid PE, ring kodlu
: iftler halinde bklm
: Al-PES
: Katlar halinde bklm
: Kalayl bakr tel rg
: Siyah renkli PVC
Resim 8.8: TOKEN RING AWG 22 data kablosu
Bu tip kablolar IBM bilgi iletiim alarnda sistem kablosu olarak kullanlr. Data
transfer hz 10 mbit/s. oklu bkl elektrolitik bakr tel, solid polietilen ring kodlu
93
izolasyon. zoleli damarlar iftler hlinde bklr ve her ift AL-PES folyo ile ekranlanr.
Ekranlanm iftler katlar halinde bklerek kablo z oluturulur. Kablo z zerine kalayl
bakr tellerden maml rg ekran %90 kapama yapacak ekilde uygulanr. Siyah renkli PVC
d klf kaplanr.
1 - letken
bakr iletken
2 - zolasyon
Polietilen
3 - 1. ekran
4 - 2. ekran
5 - D klf
: 1.60 mm, elektrolitik tavl

: 7.20 mm Kpkl
: %100 CU-PES
: %65 tavl bakr tel rg
: PVC, 10.20 mm
Resim 8.9: RG 11/U-6 koaksiyel kablolar
Bina ii CATV ve CCTV datm kablosu ve uydu (satalite) sistemlerinde balant

kablosu olarak kullanlr. Elektrolitik tavl bakr iletken zerine fiziksel kpkl polietilen
izolasyon. zerine %100 kapama yapacak ekilde tek ynl bakr folyo ekran uygulanr.
zerine min. %65 rtme salayacak ekilde tavl bakr tellerden oluan rg ekran
uygulanr. PVC d klf.
1 - letken
: 1.00 mm, elektrolitik
bakr iletken
2 - zolasyon
: 4.57 mm Kpkl
polietilen
3 - 1. ekran
: %100 AL-PESY
4 - 2. ekran
: %64 aluminyum tel rg
5 - 3. ekran
: %100 AL-PES
6 - D klf
: Ultraviole nlarna
dayankl PVC, 7.10 mm
Resim 8.10: RG 6 TRIPPLE-1 koaksiyel kablolar
Digital uydu yayn sistemlerinde datm ve balant kablosu olarak kullanlr.

Kablolu televizyon ve kablonet internet uygulamalarnda datm kablosu olarak kullanma
uygundur. D ortam artlarna uygundur. Elektrolitik bakr tel iletken. Fiziksel kpkl
polietilen izolasyon. zerine %100 kapama yapacak ekilde tek ynl aluminyum folyo
ekran uygulanr. zerine min. %64 rtme salayacak ekilde aluminyum tellerden oluan
rg ekran uygulanr. zerine %100 kapama yapacak ekilde tek ynl aluminyum folyo
ekran uygulanr. Ultraviole nlarna dayankl PVC d klf. stek zerine holojensiz olarak
retilir.
Resim 8.11: Fiber- optik kablolar
94
Dk sinyal kayplar nedeniyle fiber ile bakr kablolara gre daha yksek hzlarda ve
ok daha uzun mesafelerde veri aktarm mmkndr. Bu mesafe repeater kullanlmadan 2
Km'ye kadar kabilir. Bakr UTP kablolarda bu mesafe 100m ile snrldr. Fiberin hafif ve
ince yaps bakr kablo kullanmann zor olduu ortamlarda kullanlabilmesini salar. Btn
bunlar fiber'in nemli zellikleri olmakla beraber, fiber'in en nemli zellii elektomanyetik
alanlardan hi etkilenmemesidir. nk fiber kablodan elektrik deil k aktarlr.Fiber
kabloda normal k veya lazer kullanlabilir. Bu iki tip fiber tamamen farkl donanm
kullanr. Ik sinyalleri yollamak iin LED (Ligth Emitting Diot) kullanan fiber tipi multimode olarak adlandrlr ve en yaygn tiptir. Lazer kullanan single-mode fiber ok
yksek veri aktarm deerlerine ulaabilmesine ramen pahal ekipman nedeniyle yaygn
deildir.
8.3. Balant Noktalar ve Soketleri

Rntgen cihazlarnda elektriksel balantlarn yaplabilmesi iin, balant noktasnn
tayaca akm deerine, kullanlan devrenin amacna ve kullanlan balant kablosunun
zelliine gre farkl tip balant noktalar ve soketleri kullanlmaktadr.
8.3.1. G Kablolar Balant Noktalar

Rntgen cihazlarnda sistemin veya sistem iindeki nitelerin enerji ihtiyacn
karlamak iin gerekli g balantlar iin uygun akm kapasitesine dayanabilecek zelikte
klemensler kullanlmaktadr. Bu klemensler monte edildikleri yerin zelliliine gre bakr
klemens, sra klemens ya da ray klemens olabilir. Aadaki resimlerde bir rntgen cihaz
zerinde bu klemenslere rnek verilmitir.
Resim 8.12: Ray klemens balants
Resim 8.14: G kablosu

balant noktas
Resim 8.15: Yksek

voltaj trafosu balants
8.3.2. Kontrol Kablolar Balant Noktalar ve Soketleri

Kontrol kablolar, cihaz niteleri zerinde balant terminalleri ya da konnektrleri
yardm ile balanr. Kullanlan kontrol kablosunun kalnlna ve zelliine gre ok farkl
tipte balant terminalleri ve konnektrleri mevcuttur. Aada bu eitlere rnekler
verilmitir.
95
Resim 8.16: Kumanda kablolarnn terminallere balants
Resim 8.17: Kumanda kablolarnn konnektrler yardm ile balanmas
Resim 8.18: Deiik tiplerde konnektrler
96
8.3.3. Data Kablo Balantlar

Rntgen cihazlar da, son yllardaki bilgisayar teknolojisindeki gelime ile birlikte
nemli gelime yaamtr. Bilgisayar sistemlerinin rntgen cihazlarna adaptasyonu ile
birlikte X-n grntlerinin elde edilmesi nemli lde kolaylam ve grnt kalitesi de
byk lde artmtr. Bununla beraber grntlerin dijital ortamda alnmas film maliyetini
ortadan kaldrd gibi grntlerin dijital olarak depolanmasna ve transferine olanak
salamtr. Tm bu nedenlerden dolay rntgen sistemlerinde de data kablolar nemli bir
yer kazanmtr.
Ayrca rntgen cihazlarnda kullanlan elektronik ara birimleri ve kt birimleri de
eitlenmitir. Aada bu ara birimleri ve kt birimlerinde kullanlan data ve veri iletiim
balant noktalarna rnek verilmitir.
8.3.3.1. ATA Balants

Genellikle PC kontroll cihazlarda PC i balantlarnda kullanlan bir balant tr
olmasna ramen baz cihazlarda harici nitelikteki birimlere data (veri) transferi iinde
kullanlabilen bir balant elemandr.
8.3.3.2. Digital Visual Interface (DVI) Balants
Genellikli monitrl(ekran) cihazlarda cihaz monitr balantlarnda kullanlan bir
balant elemandr. Tek ynl balanan bir elemandr bu tr elemanlarda balant yaplmas
esnasnda zorlama yapmak eleman balant pinlerinin zarar grmesine sebep olur kesinlikle
zorlama yaplmamaldr.
8.3.3.3. Paralel Port Kablo Balants

Genellikle yazc kts olan cihazlarda kullanlan bir balant elemandr. PC
kontroll cihazlarda paralel haberleme portu ile yazc arasndaki haberlemeyi salar.
8.3.3.4. PS2 Balantlar

PS2 balantlar zellikle PC kontroll cihazlarda kullanlan klavye mouse (fare)
aygtlarn cihaza balarlar. Her iki aygtnda kullanld cihazlarda balantlarn
karmamas iin farkl renklerde imal edilirler.
8.3.3.5. USB Balants

zellikle yksek hzl veri transferi gereken cihazlarda veri almak ya da gndermek
iin kullanlan bir balant elemandr. Olduka hzl olmas nedeniyle son yllarda olduka
fazla tercih edilmeye balanmtr.
97
Resim 8.19: ATA

kablosu
Resim 8.20: DVI

kablosu
Resim 8.21: Paralel Port

kablosu
Resim 8.22:PS2
kablosu
8.3.3.6. Cat5 Balants

Cihazlarn birbiriyle haberlemesini salayan a oluturan bir balant
elemandr.16 adet pin balants vardr. 2 x RJ45
8.3.3.7. RJ 45 Balants
Bilgisayar alarnda internet balantlarnda kullanlan bir haberleme balant
elemandr. 8 pini vardr.
8.3.3.8. RJ11 Balants

Telefon makinelerinde ya da dial up modem balantlarnda kullanlan balant
elemandr.
Resim 8.23: USB
Resim 8.24: CAT5
Resim 8.25: RJ45
8.3.3.9. BNC Konnektrler
Resim 8.27: BNC konnektr balants
98
Resim 8.26: RJ11
Yukarda sz edilen balantlarn rntgen cihazlar zerindeki balants aadaki

ekillerde ak olarak gsterilmitir.
ekil 8.5: Cihaz zerinde data balant noktalar
99
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Cihazn servis el kitabn dikkatlice
okuyarak gerekli olan el aleti, l ve test
aletlerini hazrlaynz.
Servis el kitabndaki elektriksel balant
emalarn dikkatlice inceleyiniz.
Sistem g kablosunun uygunluunu ve
balantlarnn
salamln
kontrol
ediniz.
Yksek voltaj kablolarnn yksek voltaj
tankna balantsn kontrol ediniz.
Kumanda masas kontrol kablolarnn
balantlarnn
salamln
kontrol
ediniz.
Hasta masas kontrol kablolarnn ve g
kablolarnn balantlarnn doruluunu
kontrol ediniz.
Kolimatr
kumanda
kablolarnn
balantlarnn doruluunu kontrol
ediniz.
Statiflerin
kumanda
kablolar
balantlarnn doruluunu kontrol
ediniz.
X n tp stator kablolarnn ve yksek
voltaj
kablolarnn
balantlarnn
doruluunu kontrol ediniz.
Bucky
kablolarnn
balantlarnn
doruluunu kontrol ediniz.
neriler
Gerekli gvenlik nlemlerini aldnzdan

emin olunuz.
Kiisel
gvenlik
ekipmanlar
kullanmanz,
olas
kazalarda
yaralanmanz engelleyecektir.
Kontrol esnasnda en az iki kii almaya
dikkat ediniz.
Kontrol yaplrken servis el kitabnda
riayet ediniz.
Balantlarn kontroln yaparken ana
enerjinin kapal olduundan emin olunuz.
100
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
Aada verilen tanmlamalar iin bo braklan yerlere uygun ifadeleri yaznz.
1.
Ultrason cihazlarnda
boyutlarndadr.
kullanlan
monitrler
genellikle
1. . ,rntgen sistemlerinde, sistemin ana g ihtiyac ve ekipmanlarn

alabilmesi iin gerekli olan enerjinin tand kablolardr.
2. ..,kablolar rntgen cihazlarnda sistem ierisinde bulunan
jeneratr, kumanda masas, hasta masas ve tp tayc statif gibi nitelerin
birbirleri ile elektriki balantlarnn yaplmasnda kullanlr.
3. Birok elektronik cihazda olduu gibi rntgen cihazlarnda da veri transferlerinde
kullanlmaktadr.
4. . bina ii CATV ve CCTV datm kablosu ve uydu (satalite)
sistemlerinde balant kablosu olarak kullanlr.
5. Dk sinyal kayplar nedeniyle ile bakr kablolara gre
daha yksek hzlarda ve ok daha uzun mesafelerde veri aktarm mmkndr.
6. Rntgen cihazlarnda sistemin veya sistem iindeki nitelerin enerji ihtiyacn
karlamak iin gerekli g balantlar iin uygun akm kapasitesine dayanabilecek
zelikte kullanlmaktadr.
7. Kontrol kablolar cihaz niteleri zerinde balant
yardm ile balanrlar.
8. . genellikle PC kontroll cihazlarda PC i balantlarnda kullanlan
bir balant tr olmasna ramen baz cihazlarda harici nitelikteki birimlere data
(veri) transferi iinde kullanlabilen bir balant elemandr.
9. . zellikle yksek hzl veri transferi gereken cihazlarda veri
almak ya da gndermek iin kullanlan bir balant elemandr.
10. . cihazlarn birbiriyle haberlemesini salayan a oluturan bir
balant elemandr.
DEERLENDRME
101
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr
1. Cihazn servis el kitabn dikkatlice okuyarak gerekli olan el aleti, l

ve test aletlerini hazrladnz m?
2. Servis el kitabndaki elektriksel balant emalarn dikkatlice
incelediniz mi?
3. Sistem g kablosunun uygunluunu ve balantlarnn salamln
kontrol ettiniz mi?
4. Yksek voltaj kablolarnn yksek voltaj tankna balantsn kontrol
ettiniz mi?
5. Kumanda masas kontrol kablolarnn balantlarnn salamln
kontrol ettiniz mi?
6. Hasta masas kontrol kablolarnn ve g kablolarnn balantlarnn
doruluunu kontrol ettiniz mi?
7. Kolimatr kumanda kablolarnn balantlarnn doruluunu kontrol
ettiniz mi?
8. Statiflerin kumanda kablolar balantlarnn doruluunu kontrol
ettiniz mi?
9. X n tp stator kablolarnn ve yksek voltaj kablolarnn
balantlarnn doruluunu kontrol ettiniz mi?
10. Bucky kablolarnn balantlarnn doruluunu kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
102
RENME FAALYET9
RENME FAALYET - 9
AMA
Bu renme faaliyetini baaryla tamamladnzda, film banyo yntemlerini
renecek ve otomatik banyo makinelerinin yapsn kavrayacaksnz.
ARATIRMA
Farkl tip banyo makineleri ile ilgili katalog veya servis klavuzlar bularak
alma yaplarn inceleyiniz.
9. FLM BANYO YNTEMLER

Grnt kalitesini etkileyen en nemli etkenlerden biri de film ve banyo
yntemleridir. Bu nedenle banyo yntemlerinden nce film ve film eitlerini inceleyelim.
9.1. Film eitleri

9.1.1. Radyografi Filmleri
Rntgen filmleri, radyolojik tetkik sonras hastadan elde edilen radyolojik bilgileri
tayan bir belgedir. Radyoloji pratiinde rntgen filmi "radyogram" ya da "rntgenogram"
olarak adlandrlr. Rntgen filmi elde etmek iin yaplan ileme ise "radyografi" denir
Radyografinin, fotoraflk ile olduka benzer ynleri vardr. Fotorafik grnt
oluturmak iin grlebilen a duyarl fotorafik emlsiyon tabakas ieren fotoraf filmi
kullanlr. Fotoraf ekimi bittikten sonra film banyo edilerek negatif grnt elde edilir. Bu
negatif grnt, fotorafik emlsiyon srlm olan fotoraf kart zerine drlr. Kartn
banyo edilmesi sonucu kart zerinde pozitif grnt oluur.
Fotoraflkta elde edilen negatif film, radyografide rntgen filmine karlk gelir.
Radyografi ileminde, vcudu geerek farkl vcut yaplarnda farkl oranlarda zayflama
gsteren X nlar, zerinde fotorafik emlsiyon tabakas bulunan rntgen filmine
drlr.
103
Rntgen filmi, yaklak bir milimetrenin te biri kalnlnda olup, yapsnda farkl
ilevler tayan tabakalar vardr. Bu tabakalar ierisinde iki tabaka nemlidir Bunlar filmin
iskeleti (base) ve fonksiyonel blmdr (emlsiyon). Dier tabakalar yaptrc ve
koruyucu tabakalardr.
Base, dier tabakalar tayan bir iskelet grevi grr. Yaps polyesterdir Transparant
zelliktedir. ou rntgen filmi reticileri base ierisine hafif mavi renk kartrarak filmin
negatoskopta incelenmesi srasnda inceleyen kiinin gzn yoran fazla azaltrlar.
Emlsiyon tabakas, jelatin ve gm halid (AgBr, Agl) kristallerini ierir. Jelatin; n
geiren zelliktedir. erisindeki gm halid kristallerin homojen olarak dalmasn salar.
Banyo ilemi srasnda gm halid kristallerinin banyo solsyonlaryla reaksiyonu iin iyi
bir ortam oluturur.
Gm halid kristalleri gm bromr (% 95) ve gm iyodrden (% 5) olumutur.
Kristallerin yapsndaki elementlerin atom numaras, base ve jelatine gre yksektir. Kristal
gen eklindedir. indeki atomlar ise kbik dizilim gsterirler. Gm bromid kristalleri
krem rengindedir. Dalga boyu 500 nm olan mavi ve ultraviole absorbe
etmektedirler. Daha byk dalga boyu olan yeil, sar ve krmz klar absorbe etmezler.
Fakat organik boyalarn eklenmesi ile gm bromr kristallerinin yeil, krmz, hatta
infrared a duyarl olmas salanabilir.
Radyolojik filmlerin kalitesini belirleyen hz, kontrast ve rezolsyonlar, emlsiyon
tabakasndaki gm halid kristallerinin boyutu ve miktarna gre deiir.
Resim 9.1: Rntgen filmleri ve kasetleri
9.1.2. Screen Film (ift Emlsiyonlu Film)

Bu filmler ranforsatrl (scrcenli) kasetlerle kullanlr. Filmin iki tarafnda da
emlsiyon vardr. Gnmzde radyografik almalarda olduka yaygn olarak
kullanlmaktadr ok deiik boyutlarda retilen bu filmlerin, pratikte sklkla 18 x 24 cm,
24x30 cm, 35x35 cm, 30x40 cm ve 35x43 cm boyutlar kullanlmaktadr.
104
9.1.3. Direkt Ekspojur Film

Ranforsatrler yaygn kullanm alanna girmeden nce kullanlan bu filmlerin
emlsiyon tabakalar, seren filmlere gre daha kalndr. Ranforsatrlerin ve screen filmlerin
gelitirilmesiyle hastaya verilen radyasyon dozu olduka drlmtr. Bu filmler,
hastalarn yksek doz almasna neden olduklar iin artk kullanlmamaktadr.
9.1.4. Dijital Grntleme Yntemlerinde Kullanlan Filmler

Bu filmler kullanlmaz ve karanlk odaya gerek olmakszn, film kutusundan film
magazinlerine otomatik olarak yerletirilirler. Bu filmleri aadaki ekilde snflayabiliriz:
Video kayt filmi
Dry (kuru) film
Laser kamera filmi
Yukarda verilen film eitlerinin dnda rntgen yntemlerine gre farkllk gsteren
filmler de kullanlmaktadr. Bunlar:
Mammografi filmleri
Subtraksiyon (karma) filmi
Di filmleri
Rntgen filmleri hem grlebilir a, hem de X nna hassastr. Film, bu tip
elektromanyetik radyasyonlarla temas ettiinde emlsiyon etkilenir ve film ekspoze olur. X
nlarnn fotografk emlsiyon tabakas ile fizikokimyasal etkileimi sonucu rntgen
filminde gzle grlr deiiklikler elde edilebilir.
Filmdeki deiikliklerin grlr hle getirilebilmesi iin banyo ilemi gereklidir.
Radyogafi ilemi bittikten sonra, banyo ileminden nce film zerinde kimyasal deiiklikler
olumutur, fakat bu deiiklikler gzle grlmez. Bu dnem "latent dnem" olarak
adlandrlr. Banyo ilemi sonrasnda film son halini alr bu dneme de "manifest grnt
dnemi" denir. Banyo ilemi sonrasnda k alan kesimler siyahlar, k almam kesimler
ise effaflar ve negatoskopta beyaz grlr. Elde edilen grntde X nnn az dt
yerler, beyaza yakn gri tonlarda, ok dt yerler ise siyaha yakn gri tonlarda grlr.
Rntgen filmi, deiik ekspojur deerlerinde deiik dansite oluturmaktadr. Filmden
filme deien bu cevabn deerlendirilebilmesi iin filmlerin dansite ekspojur erisi
incelenir. Bu eride filmin ekspojura verdii cevaba bakarak filmin kontrastn ve hzn
belirlemek mmkndr.
105
Resim 9.2: Rntgen film grntleri
9.1.5. Rntgen Filmlerinin Saklanmas ve Tanmas

Filmler, retildikten sonra boyutlarna gre 100 filmlik kutular ierisinde ambalajlanr.
Kutular ierisinde radyasyondan etkilenmemesi iin bir muhafazalar vardr. Ayrca
kutularn ierisindeki filmlerin emlsiyon tabakalarnn birbiriyle etkilemesini nlemek iin
aralarnda katlar bulunur.
Filmler depolanrken ya da kullanlrken dikkat edilmesi gereken konular unlardr
unlardr:
Rntgen filminin belli bir kullanm sresi vardr. reten firma tarafndan film
kutularna son kullanma tarihi yazlmtr. Filmin kalitesi bu tarihten itibaren giderek bozulur
ve gn geen filmin kontrast gittike azalr. Depolama yaplrken filmlerin gnlerinin
geme riski gz nnde bulundurulmal ve gerekirse ncelikle eski tarihli filmler
kullanlmaldr.
Is ve neme dikkat edilmelidir. Mmkn olduu kadar rutubetsiz, serin ve s
deiim farklarnn az olduu yerler depo olarak kullanlmaldr. 20C zerindeki
scaklklarda veya nem oran % 60n zerinde olan ortamlarda depolanan filmlerde, kontrast
kayb ve grntlerde silikleme ortaya kar. Deponun nem oran % 40n altnda
olduunda ise filmlerde statik elektrik artefakt ortaya kmaktadr. deal film depolama
yerleri, gda ve ila depolanmasna uygun artlardaki yerlerdir.
Filmlerin sznt radyasyondan korunmas iin film depolar, radyasyonla
allan kesimlere yakn olmamaldr.
Filmin emlsiyon tabakas basnca kar hassastr. Bu nedenle filmler st ste
gelecek ekilde deil, zel raflarda kutular dik olarak yan yana konulmaldr.
Filmler kullanlrken emlsiyon tabakasnn hassas olduu ve kolaylkla
hasarlanabilecei unutulmamal, filmlerin trnak, sivri metaller gibi sert cisimlerle
temasndan kanlmaldr.
106
9.2. Banyo Yntemleri

Rntgen film banyosu; radyografi sonras n grm olan film zerindeki kimyasal
deiikliklerin grlebilir hle getirilmesi iin yaplan bir dizi kimyasal ilemdir. Banyo
ilemi, radyografiden sonra elde edilen grntnn kalc olarak film zerinde kayd iin
gerekli son aamadr.
Radyoloji pratiinde banyo ilemi, ok nemlidir. ok iyi bir radyografi teknii
kullanlm olsa da, banyo ilemi baarsz ise, elde edilen radyografi kalitesiz
olabilmektedir.
Rntgen filmlerinin banyo edilmesinde iki yntem kullanlmaktadr:
Elle yaplan banyo
Otomatik banyo makineleri ile yaplan banyo
Her iki yntemde de filmler ayn aamalardan geer.
9.2.1. El Banyosu
Rntgen filminin, bir ereveye yerletirilerek, banyo solsyonlar ile dolu tanklarn
ierisine srasyla sokularak banyo edilmesidir. El banyosunda, filmin hangi solsyonda ne
kadar sre kalmas gereklii aadaki tabloda gsterilmitir. Burada kalma sresi banyo
ssna gre ayarlanr. El banyosunu yapan kiinin, filmin kalitesini banyo aamasnda
kontrol edebilme avantaj vardr. Radyografide fazla doz verilen (overekspojur) filmleri
birinci banyoda daha ksa sre tutarak, az doz verilen (underekspojur) filmleri ise daha uzun
sre tutarak film kalitesi banyo aamasnda dzeltilebilir. Otomatik banyoda,verilen dozdan
kaynaklanan hatalar dzeltme ans yoktur.
Banyo Aamas
Gelitirme
Durdurucu banyo
Sabitleme
Ykama
Kurutma
TOPLAM
El Banyosu
3-5 dk.
10-20 sn
10 dk.
15 dk.
20dk.
50 dk.
Tablo 9.1:Film banyo sreleri
107
Otomatik Banyo
22 sn
yok
22sn
22 sn
24 sn
90 sn
9.2.2. Otomatik Banyo

Otomatik banyolar, filmin banyo tanklar ierisinde otomatik olarak ilerletilmesini
salayan bir grup dnen silindir (merdane) iermektedir. Film, bu dnen silindirler arasnda
aktarlr. Banyo tanklarna banyo solsyonlarnn aktarlmas ve atlmas da otomatik olarak
yaplmaktadr.
Otomatik banyolar, radyografi ileminin youn olarak yapld nitelerde kullanlmaktadr.
Gnlk ekim saysnn ok az olduu yerlerde otomatik banyo ekonomik olmaz.
Banyo ilemi, otomatik ya da el banyosu olsun, balca drt aamadan oluur.
Developer (I.banyo)
Fixer (II.banyo)
Ykama
Kurutma
X-n alan bir rntgen filminin emlsiyon tabakasndaki gm halid kristallerinin

(AgBr ve Agl) balar zayflar. Bromr ve iyonr jelatine geerek gm, metalik gme
dnr. Bu kimyasal deiiklikleri tayan latent dnemdeki rntgen filmi, ayr kimyasal
madde karmlar ieren Developer (gelitirici) ad verilen I Banyo ve Fixer (sabitleyici) ad
verilen II. Banyodan geirilir.
9.2.2.1. Developer (I.Banyo)

Bu banyoda filmin jelatin tabakasndaki Br ve I banyo solsyonuna geer . Metalik
gm film zerinde kalr Film, birinci banyodan ktktan sonra n alan kesimlerde sadece
Ag, n almayan kesimlerde ise AgBr ve Agl vardr.
Developer solsyonu iinde u maddeler bulunur:
zc: Developerin balca zc maddesi sudur. Developer iindeki
kimyasal maddeleri zer ve iyonize eder. Su ayn zamanda film emlsiyonundaki jelatinin
yumuamasn ve gelitirici maddelerin gm halid kristallerine ulamasn salar.
Gelitirici maddeler: Hidrokinon veya fenidon kimyasal bileikleri bu amala
kullanlrlar. Gelitirici madde, X-n alm olan gm halid kristallerinin metalik gme
dnmesini salar. X-n almam olan kristaller, gelitirici maddeden etkilenmezler.
Ykseltici maddeler: Gelitirici maddenin etkisini artrmak iin, ykseltici ya
da aktive edici denilen alkali maddeler kullanlr. Bu amala sodyum karbonat ya da
potasyum karbonat ve sodyumhidroksit ya da potasyum hidroksit kullanlmaktadr.
Koruyucu maddeler: Alkali zellikteki gelitirici maddenin oksidasyonunu
geciktirerek, zelliini kaybetmesini nleyen antioksidan maddelerdir. Bu amala sodyum
slfid yada potasyum slfd kullanlr.
Filmin sislenmesini nleyici maddeler: X-n almam gm halid
kristallerinin gelitirici maddeyle etkileerek filmde gereksiz bir sislenme olumasn
nleyen potasyum iodid ve potasyumbromid gibi maddelerdir.
108
Sertletirici madde: Bu amala glutaraldehit kullanlr. zellikle otomatik

banyo solsyonlarnda kullanlan bu madde, filmi sertletirerek yksek sda ve alkali
ortamda, filmin emlsiyon tabakasndaki jelatinin imesini nler ve filmin merdanelerde
hasar grmesine mani olur.
Developer ierisinde, solsyonun dayanklln arttrmak ve tortulamay nlemek
amacyla az miktarlarda baka kimyasal maddeler de kullanlmaktadr. Ayrca, developer
tanknda eksilen solsyonun yerini tamamlamak iin ilave edilebilen yksek alkaliniteli
developer tazeleme solsyonlar (replenisher) vardr.
Resim 9.3:Hazr developer solsyonlar
9.2.2.2. Fixer (II.Banyo)

kinci banyo ileminde, film zerindeki X-nyla etkileime girmemi olan AgBr ve
Agl. banyo solsyonuna geer. Film, ikinci banyodan karldktan sonra zerinde sadece Ag
bulunur. Film daha sonra sudan geirilir ve kurutulur.
Fikser solsyonunda banyosunda bulunan maddeler unlardr;
zc: Fikser solsyonunda da zc olarak su kullanlmaktadr.
Temizleyici madde: X-n almam ve birinci banyoda etkileime girmemi
olan gm halid kristallerinin, film zerindeki emlsiyon tabakasndan alnmasn salar.
Bu amala, ayn zamanda hypo olarak da adlandrlan sodyum thioslfd ve amonyum
thioslfat kullanlr. Bu kimyasal temizleme ilemi, tam olarak yaplmazsa kalan gm
halid kristalleri, kla temas ettiinde siyahlar ve grnt bozulur.
Koruyucu madde: Temizleyici ajanlarn bozulmasn nlemek iin koruyucu
olarak sodyum slfid kullanlr.
Sertletirici madde: Genellikle bu amala kullanlan potasyum alum gibi
alminyum tuzlar, emlsiyonun ar kabararak yumuamasn nlerler.
Asitletirici: Bu maddeler, asetik asit ya da dier asitli bileiklerdir.
Solsyondaki dier kimyasal maddelerin etkisini arttrmak ve developerden filmle tanan
alkaliniteyi ntralize etmek iin kullanlrlar.
Tampon maddeler: Developerden gelen alkaliniteye kar fixser iindeki
asiditenin devamlln salarlar. Baz tampon maddeler ayn zamanda tortulamay da
nlerler.
109
Resim 9.4: Hazr fixer solsyonlar
9.2.3. Ykama
Banyo ilemi bittikten sonra, elde edilen filmin ktan etkilenmemesi ve kimyasal
olarak inert olmas iin zerinde sadece metalik gm ve jelatin kalmaldr. Banyo
ileminin eksiksiz tamamlanmas iin son ykama ileminde, kimyasal maddelerin
kalntlarnn, film zerinden iyice arndrlmas gerekir. El banyosunda film, sirkle eden
suda ykanmal ve suyun, filmin iki yzne de temas etmesi salanmaldr. Otomatik
banyolarda su sirklasyonu dzenli olarak yaplmaktadr.
9.2.4. Kurutma
Ykama ileminden sonra filmin zerindeki suyu alarak yumuam emlsiyon
tabakasnn tam olarak kuruyup sertlemesi iin yaplan ilemdir. Bu aamada scak hava
sirklasyonu kullanlr. Tam kurutulmam bir rntgen filminin emlsiyon tabakasna sert ve
keskin ulu cisimlere srldnde kolayca izilebilir. Islak bir rntgen filmi, kt gibi
maddelerle temas halindeyken kurutulursa, kt filmin emlsiyonuna yapr.
9.2.5. Solsyonlarn Hazrlanmas

Solsyonlar, zerinde retici firma tarafndan belirtilmi olan sulandrma tarifine
uygun olarak hazrlamak gerekir. Developer ve fixser solsyonlarnn ok az miktarlarnn
bile birbirine karmas islenmeyen sonular oluturabileceinden hazrlama srasnda, buna
zen gsterilmelidir. Bunun iin hazrln her aamasnda dikkatli olunmal, developer ve
fxser iin ayr bidonlar ve ayr kartrma ubuklar kullanlmaldr.
Solsyonlarn iine konulduu tanklarn; kalay, bakr, inko, alminyum ya da
galvanizli demir gibi reaksiyona girebilen maddelerden saplmam olmas gerekir. Lehimli
olan tanklarda, lehim maddesi, solsyonlarla reaksiyona girerek filmde sislenmeye neden
olmaktadr.
Banyo solsyonlarnn buharlama ve oksidasyonunu azaltmak iin, solsyonlarn
konulduklar tanklarn az devaml kapal tutulmaldr.
110
9.2.6. Karanlk Oda

Rntgen filmlerinin, kasete yerletirilmesi srasnda ya da kasetten karlp banyo
edilmesine kadar geen srede ortamn karanlk olmas ve grlebilir kla temasnn
nlenmesi gerekmektedir. Bu amala radyoloji departmanlarnda karanlk odalar bulunur.
Karanlk odalarda, d ortamdan hibir ekilde gn ya da yapay k sznts
olmamaldr. Banyo solsyonlarndan kan toksik gazlarn ortamdan uzaklatrlmas iin
karanlk odalarn ok iyi havalandrma sistemleri olmaldr.
Karanlk odada, filmin hassas olmad dalga boylarnda k (gvenlik )
kullanlr. Bylece film deitirme ilemini yapan kiinin iini grerek yapmas mmkn
olur. Gvenlik . Ik kaynana filtre uygulayarak elde edilebilir. Bu filtreler, filmlerin
hassas olmad dalga boylarnda geirecek ekilde retilirler ve film eitlerine gre
farkl tipleri vardr. Bu amala fotoraflkta olduu gibi, en ok krmz filtreler
kullanlmaktadr. Krmz filtrelerden salnan krmz n dalga boyu 650 nm. nn
zerindedir. Bu sayede dalga boyu 600 nm nin allnda kalan yeile hassas filmlerle dalga
boyu 500 nm nin altndaki maviye hassas filmler, krmz klan etkilenmezler. Gvenlik
nn alma masasna uzakl 130 cmden fazla olmaldr. Kullanlan ampuller 25
Watt gememelidir. Pratikte 15 Wattlk ampuller kullanlmaktadr.
9.3. Otomatik Banyo Makineleri

9.3.1. Yaplar ve almas
Otomatik banyo makineleri rntgen filmlerinin yukarda anlattmz banyo
aamalarndan el demeden gemesini salayan makinelerdir. Makinelerin film alma
yerinden verilen filmler otomatik olarak alan merdaneler yardm ile srasyla developer,
fixer banyolarndan getikten sonra su ile ykanr ve flenen scak hava ile kurutulduktan
sonra makinenin film alma yerinden karlar. Bu makinelerde banyo sreleri otomatik olarak
ayarlanabilmektedir.
Otomatik banyo makinelerinin nemli paralarndan birisi filmlerin hareketini
salayan merdanelerdir. Bu merdaneler motorlar yardm ile farkl ynlerde hareket ederek
filmin banyolardan geerek kurutma sisteminden sonra dar verilmesini salarlar aadaki
ekilde merdanelerin hareket yn ve filmin geirdii aamalar grebilirsiniz.
111
Resim 9.5:Merdaneler
Film k
Kurulama
Developer
Fixer
Su-Ykama
Film Girii
ekil 9.1: Rntgen filminin merdane ierisindeki hareketi
Otomatik banyo makinelerinde banyo solsyonlarnn ve ykama suyunun konulduu

tanklar ve film banyosundan sonra atk hldeki banyo solsyonlarnn depoland tanklar
mevcuttur. Bu tanklardaki solsyonlar plastik hortumlar yardm ile merdanelerin bulunduu
banyo haznelerine tanrlar. Banyo sonras atklar yine plastik hortumlar yardm ile atk
tanklarna aktarlrlar. Ykama suyu ise genelde muslua bal hortumlar yardm ile salanr.
Developer ve fixer solsyonlar metallerle kimyasal etkileime girebildikleri iin
banyo tanklar, hortumlar ve kullanlan balant aparatlar plastikten yaplmlardr.
112
Atk
Solsyon
Tank
Developer ve
Fixer
Tanklar
Resim 9.6: Solsyon tanklar

hortumlar
Resim
9.7:
Balant
Banyo makinelerinin bir tarafnda filmin verilmesi iin koruyucu kapa olan film
giri blm mevcuttur. Bu blmn yannda banyo sresini ve kurutma ssn ayarlamaya
yarayan kumanda paneli bulunur. Arka tarafnda ise film k bulunur ve genelde bu
blme filmlerin topland sepetler yerletirilir. Yine makinelerin yan taraflarnda banyo
solsyonlarnn deitirilmesi iin hareketli, dar kabilen tanklar mevcuttur.
Resim 9.8:Film k
Resim 9.9: Film girii ve

kumanda paneli
113
Resim 9.10:Entegre dolum

tanklar
Banyo makineleri zelliklerine gre farkl ekillerde yerletirilebilirler. Rntgen

filmlerinin gn ndan etkilenmemeleri iin karanlk odalarda ilem yaplmas
gerektiinden genelde banyo makineleri de karanlk odalara yerletirilirler. Bununla beraber
baz durumlarda makineler film girii karanlk odada olacak ekilde makine gn alan bir
yere, ya da makine film girii ile birlikte karanlk odaya sadece film k gn alan bir
yere gelecek ekilde yerletirilebilirler.
Aadaki ekillerde otomatik banyo makinelerinin farkl yerletirili biimleri
gsterilmitir.
ekil 9.2: Banyo makinesi gn nda, film

girii karanlk odada
ekil 9.3: Banyo makinesi karanlk odada
114
ekil 9.4: Banyo makinesi karanlk odada film k gn nda
9.4. eitleri
Otomatik banyo makineleri banyo hzna ve konulduklar yere gre farkllk
gstermekle birlikte alma sistemleri benzerlikler tamaktadr.
Resim 9.11: Masa st banyo makineleri
115
Resim 9.12: Hastane tipi banyo makineleri
116
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
Banyo makinesinin zelliklerine gre
banyo makinesini yerletireceiniz alan
belirleyiniz.
Banyo makinesini yerletireceiniz alana
taynz.
olmadn anlamak iin paketi inceleyin.
Herhangi bir hasar var ise, bunu kayt
altna alnz.
Makinenin servis el kitabn dikkatlice
okuyunuz.
Developer, fixer ve su tanklarn servis
klavuzunda
belirtilen
yerlerine
yerletiriniz.
Developer, fixer ve su tanklarnn hortum
balantlarn
servis
el
kitabnda
belirtildii gibi yapnz.
Makinenin su giriini gerekli aparatlarla
servis el kitabnda belirtildii gibi
balaynz.
Makinenin merdanelerini servis el
kitabnda belirtilen ekilde yerletiriniz.
Atk solsyon tankn servis el kitabnda
belirtildii ekilde yerletiriniz.
Hazrlanm
fixer
ve
developer
solsyonlarn tanklarna boaltnz.
Makinenin g kablosunu balaynz.
Kumanda panelinin altn kontrol
edin.iz
neriler

olas
kazalarda
yaralanmanz
engelleyecektir.
dikkat ediniz.
aletleri kullannz.
riayet ediniz.
Makinelerin
yerletirilecei
alan
belirlenirken
filmlerin
ktan
etkilenmemeleri iin uygun ekilde seim
yaplmaldr.
Solsyonlar boaltrken birbirlerine
temas etmemelerine dikkat ediniz.
Montaj aamalarnda makinenin g
kablosunun bal olmamasna dikkat
ediniz.
117
LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
1.
Aadakilerden hangisi bir transduser eiti deildir cihaz deildir?

A) Linear array
B) Curved array
C) Logaritmik array
D) Phassed array
1. ....................... rntgen filminin, bir ereveye yerletirilerek, banyo solsyonlar ile
dolu tanklarn ierisine srasyla sokularak banyo edilmesidir.
2. Otomatik banyolar, filmin banyo tanklar ierisinde otomatik olarak ilerletilmesini
salayan bir grup dnen ........................ iermektedir.
3. ............................ banyoda filmin jelatin tabakasndaki Br ve I banyo solsyonuna
geer.
4. ...................... banyo ileminde, film zerindeki x-nyla etkileime girmemi olan
AgBr ve Agl. banyo solsyonuna geer.
5. Rntgen filmlerinin, kasete yerletirilmesi srasnda ya da kasetten karlp banyo
edilmesine kadar geen srede ortamn karanlk olmas ve grlebilir kla
temasnn nlenmesi gerekmektedir. Bu amala radyoloji departmanlarnda
...................... bulunur.
6. Otomatik banyo makinelerinde banyo solsyonlarnn ve ykama suyunun
konulduu ............................... mevcuttur.
7. Aadakilerden hangisi otomatik banyo aamalarndan deildir?
A) Developer
B) Film ekimi
C) Ykama
D) Kurutma
8. Film banyo ilemi otomatik makinelerde ka ilemden oluur?
A) 3
B)5
C) 4
D) 2
DEERLENDRME
118
DEERLENDRME LTLER
Evet Hayr

2. Banyo
makinesinin
zelliklerine
gre
banyo
makinesini
yerletireceiniz alan belirlediniz mi?
3. Banyo makinesini yerletireceiniz alana tadnz m?
inceleyip herhangi bir hasar var ise, bunu kayt altna aldnz m?
5. Makinenin servis el kitabn dikkatlice okudunuz mu?
6. Developer, fixer ve su tanklarn servis klavuzunda belirtilen yerlerine
yerletirdiniz mi?
7. Developer, fixer ve su tanklarnn hortum balantlarn servis el
kitabnda belirtildii gibi yaptnz m?
8. Makinenin su giriini gerekli aparatlarla servis el kitabnda belirtildii
gibi baladnz m?
9. Makinenin merdanelerini servis el kitabnda belirtilen ekilde
yerletirdiniz mi?
10. Atk solsyon tankn servis el kitabnda belirtildii ekilde
yerletirdiniz mi?
11. Hazrlanm fixer ve developer solsyonlarn tanklarna boalttnz
m?
12. Makinenin g kablosunu baladnz m?
13. Kumanda panelinin altn kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
119
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak uygun cevap kkn iaretleyiniz.
1.
Aadakilerden etkilerden hangisi transduserin lm hatas yapmasna neden olur?

A) Ik
B) Scaklk
C) Insan sesi
D) Nem
1. Aadakilerden hangisi bir rntgen cihaznn ana nitelerinden biri deildir?

A) Tp
B) Statif
C) Hasta Masas
D) Yksek voltaj
tank
2. Rntgen cihazlarnn montajnda aadaki l aletlerinden hangisinin bulunmas
zorunlu deildir?
A) kVp metre
B) Osiloskop C) Termometre
D) mAs metre
3. Rntgen cihazlarnn montajnda aadaki kiisel gvenlik ekipmanlarndan hangisi
gerekli deildir?
A) Kask
B) Maske
C) Korse
D) elik burunlu
ayakkab
4. ................................ basma dmesine baslnca Jeneratre enerji gelir ve konsolde
gsterilen bir g balatma evrimini balatr.
5. ................................. basma dmesine baslarak jeneratr kapal duruma getirilir.
6. istasyonlar montaj aamasnda tercihe gre yaplandrlr. Genellikle bir kumanda
masasna bal birden fazla tp vardr. ...........................dmeleri yardm ile tetkik
yaplacak olan tp devreye sokulur.
7. .....................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli n dalga
8. .................................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli xn tp akmn seer.
9. ...........................................dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli temas
sresi ayarlanabilir. Ekranda seilen sre grlebilir.
10. . iki tanedir ve masann aa veya yukar hareketinden sonra
sabitlemek iin kullanlr.
11. Buckynin sabitlenmesi ve serbest braklmas iin kullanlr.
12. Masa kaidesini zemine sabitlemek iin kurulum klavuzunda belirtilen uygun
.kullann.
13. Masann dengede ve dz durduundan emin olmak iin .. ile ln.
14. Radyografide nlama esnasnda sekonder nlar radyoskopik ve radyografik
grntnn netliini bozarlar. Bunu nlemek iin deiik alardan gelen nlarn
tutulmas gerekmektedir. Bu amala ad verilen dzenekler kullanlmaktadr.
15. Bucky dzenekleri, ince kurun ubuklar belirli aralklarla birbirine paralel olacak
ekilde dzenlenmi ve bu ubuklar aras primer radyasyonu geiren bir madde ile
doldurulmutur. Bu kurun ubuklara ..ad verilmektedir.
120
16. Genellikle yerdeki ray zerinde statif stunu istenilen yerde durdurabilecek
.. bulunur.
17. Stunlarn i taraflar bo olup bu bolua tp ve tp tutucular dengede tutabilecek
. yerletirilir.
18. Stun iine yerletirilen arlklar .. ve yardm ile hareket ettirilir.
19. Tp tayc statifler zerinde film-fokus mesafesini ayarlamaya yarayan bir .
bulunur.
20. Zeminin ve . olup olmadn kontrol edin.
21. Rntgen tpleri, yap olarak anot ve katot ad verilen iki flamann havas alnm
iine yerletirilmesinden meydana gelmitir.
22. Rntgen tpleri.. ad verilen bir muhafazann iine yerletirilmitir.
23. Rntgen tpleri yaplar itibari ile iki ekilde retilmektedir. Bunlar
..ve rntgen tpleridir.
24. Muhafaza zerinde tp tarafndan retilen X nlarnn dar alnabilmesi iin
.. bulunmaktadr.
25. Anodun dnn salayan .enerji kablolar da koruyucu muhafaza dna
karlmtr.
26. ehir voltajn istenilen seviyede tutmak iin .
kullanlmaktadr.
27. gerilim ayarlayc transformatrlerden
gelen gerilimi ykselterek istenilen tepe yksek voltaj seviyesine getiren
transformatrlerdir.
28. Yksek voltaj transformatrleri, nlama esnasnda ok yksek gerilimler ierdii
iin elektrki yaltkanln salanabilmesi iin ..
yerletirilirler.
. dikkatlice kontrol edilmelidir.
30. Rntgen
cihazlarnn
.,
yksek
voltaj
transformatrleri, dorultmalar, yksek voltaj tank ve yksek voltaj kablolar yer
almaktadr.
31. Olumsuz
etkilerin
nlenmesi
amac
ile
rntgen
cihazlarnda
. kullanlmaktadr.
32. ., tek dzlem eklinde veya ok sayda kurun
levhann bir kutu ierisine uygun ekilde monte edilmesi ile meydana
getirilmilerdir.
33. Sekonder radyasyon miktar, vcut kalnl ile doru orantl olarak olutuundan,
tetkik blgesine bask yaplarak, obje inceltilir. Ayrca hasta ile film aras birbirine
iyice yaklatrlarak, . dndaki blgelerde sekonder radyasyon
olumas nlenir.
34. .rntgen tplerinin penceresine taklarak, tpten kan primer
nlar sadece radyografik saha zerinde snrl tutma grevi yapar.
35. zerindeki ayar dmeleri yardm ile .. ierisindeki
diyafram ayar yaplarak rntgen nlarnn demeti ayarlanabilecei gibi yine
rntgen nlarnn diklik alar da ayarlanabilmektedir.
36. Kolimatrlerin yaydklar .. ile rntgen nlarn belirli bir
noktaya odaklamak mmkn olmaktadr.
121
37. . rntgen sistemlerinde, sistemin ana g ihtiyac ve ekipmanlarn

alabilmesi iin gerekli olan enerjinin tand kablolardr.
38. .. kablolar rntgen cihazlarnda sistem ierisinde bulunan
jeneratr, kumanda masas, hasta masas ve tp tayc statif gibi nitelerin
birbirleri ile elektriki balantlarnn yaplmasnda kullanlr.
39. Bir ok elektronik cihazda olduu gibi rntgen cihazlarnda da veri transferlerinde
kullanlmaktadr.
40. . bina ii CATV ve CCTV datm kablosu ve uydu (satalite)
sistemlerinde balant kablosu olarak kullanlr.
41. Dk sinyal kayplar nedeniyle ile bakr kablolara gre
daha yksek hzlarda ve ok daha uzun mesafelerde veri aktarm mmkndr.
42. Rntgen cihazlarnda sistemin veya sistem iindeki nitelerin enerji ihtiyacn
karlamak iin gerekli g balantlar iin uygun akm kapasitesine dayanabilecek
zelikte kullanlmaktadr.
43. Kontrol kablolar cihaz niteleri zerinde balant
yardm ile balanrlar.
44. Genellikle PC kontroll cihazlarda pc i balantlarnda kullanlan bir balant tr
olmasna ramen baz cihazlarda harici nitelikteki birimlere data (veri) transferi
iinde kullanlabilen bir balant elemandr.
45. rntgen filminin, bir ereveye yerletirilerek, banyo
solsyonlar ile dolu tanklarn ierisine srasyla sokularak banyo edilmesidir.
46. Otomatik banyolar, filmin banyo tanklar ierisinde otomatik olarak ilerletilmesini
salayan bir grup dnen .. iermektedir.
47. banyoda filmin jelatin tabakasndaki Br ve I banyo
solsyonuna geer.
48. . banyo ileminde, film zerindeki X nyla etkileime girmemi
olan AgBr ve Agl. banyo solsyonuna geer.
49. Rntgen filmlerinin, kasete yerletirilmesi srasnda ya da kasetten karlp banyo
edilmesine kadar geen srede ortamn karanlk olmas ve grlebilir kla
temasnn nlenmesi gerekmektedir. Bu amala radyoloji departmanlarnda
. bulunur.
50. Otomatik banyo makinelerinde banyo solsyonlarnn ve ykama suyunun
konulduu . mevcuttur.
RME
122

Modl ile kazandnz yeterlik, aadaki ltlere gre deerlendirilecektir.
Bu modl ile gerekli ortam salandnda, Teknik ve dari artnameler ,
Kurumsal Ynetmelikler ve Ynergeler, Cihazn Marka Modelinin CE
Marking Direktifleri (Directive 93/68/EEC), TS
4535 EN 60601-1
(Elektrikli Tbbi Cihazlar Blm-1 Genel Gvenlik Kurallar), TS 4535
Ama
EN 60601-1-3 Servis El Kitab, 18861 sayl Radyasyon Gvenlii Tz
dahilinde, gerekli ortam salandnda rntgen nitelerinin montajn
yapabileceksiniz.
AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn her biriyle ilgili olarak altndaki
kutucua"X" iareti koyunuz.
rencinin
Ad:
Sra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Soyad:
Nu:
DEERLENDRME LE
(0)
(1)
(2)
(3)
Rntgen ana nitelerini tanyarak montaj

hazrlklarn yapmak
Rntgen kumanda masalarnn montajn
yapmak
Sabit ve hareketli hasta masalarn doru ve
salam biimde monte etmek
Statif tutucular doru yerletirerek montajn
yapmak
Tp tutucular statif zerine salam
yerletirmek
Tp montajn yapmak
Yksek voltaj nitelerini tanyp, montajn
yapmak
In snrlayclar kullanm amalarna gre
montajn yapmak
Rntgen ana nitelerinin kablo balantlarn
emalardan takip ederek gerekletirmek
Banyo makinelerinin montajn uygun yerlere
yapmak
DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini

tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz.
123
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
D
C
B
jeneratr kabini
korse
6
7
8
9
10
D
D
D
D
D
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
ON ( G ak)
OFF ( G kapal)
istasyonu seimi
Kilovolt Seici Kvp
Miliamper Seici mAs
6
7
8
9
10
S Zaman seici
elik dbellerle
AEC Alan seici
AEC Reset
kumanda masas

1
2
3
4
5
Kilitleme pedallar
bucky tayc kilidi
cvata, rondela ve somun
su terazisi
bucky
6
7
8
9
10
grid
sistem enerjisinin
yon odalar
Mide masa
Yzer masa

1
2
3
4
5
fren tertibat
arlklar
elik halatlar ve makaralar
l bant
dz ve dengeli
6
7
8
9
10
stun
elektrofren
B
C
D

1
2
3
4
5
cam zarf
haube
sabit ve dner anot
X-n penceresi
stator
6
7
8
9
10
124
konnektrlere
tp tutucu
dijital motor veya elle kontroll
nem nleyici silikon
set vidas
RENME FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
voltaj kompansatr
Y.V.Transformatr
ya dolu tanka
Y.V.Tank
yksek voltaj devresinde
6
7
8
9
10
Y.V.Kablolar
temiz ve kir iermeyen
hava akm
acil durum butonlar
topraklama
RENME FAALYET-7NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
n snrlayclar
diyaframlar
tubus
konus
5
6
7
kolimatr
k
C

1
2
3
4
5
G kablolar
Kontrol ve kumanda
data kablolar
Koaksiyel kablolar
fiber optik kablo
6
7
8
9
10
klemensler
Terminal ya da konnektr
ATA balants
USB balants
Cat5 balants
RENME FAALYET-9UN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
El banyosu
silindir (merdane)
Developer
Fixer
5
6
7
8
125
Karanlk odalar
Tanklar
B
C
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
12
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
D
C
B
ON ( G ak)
OFF ( G kapal)
i istasyonu seimi
Kilovolt Seici Kvp
Miliamper Seici mAs
S Zaman seici
Kilitleme Pedallar
bucky tayc kilidi
cvata, rondele ve somun
su terazisi
bucky
grid
fren tertibat
arlklar
elik halatlar ve makaralar
l bant
dz ve dengeli
cam zarf
haube
sabit ve dner anot
X-n penceresi
stator
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
126
voltaj kompansatr
Y.V.Transformatr
Ya dolu tanka
Y.V.Tank
yksek voltaj devresinde
n snrlayclar
Diyaframlar
tubus
konus
kolimatr
k
g kablolar
kontrol ve kumanda
data kablolar
Koaksiyel kablolar
fiber optik kablo
klemensler
terminal yada konnektr
ATA balants
El banyosu
silindir (merdane)
developer
fixer
karanlk odalar
tanklar
KAYNAKA
KAYNAKA
BOR Doan, Gnl BUYAN, Radyasyondan Korunma, Radyoloji Gndemi.
EDWIN L. Dove , Physics of Medical Imaging An Introduction , 2003.
EPEX/Omniflex Radiographic Table Service Manual Del Medical August 5,

2005.
EPEX/Omniflex IV Overhead Tube Crane Service Manual Del Medical August

17, 2006.
HE425 X-Ray Generator Installation, Operation & Service Manual Del

Medical November 18, 2005.
HF Serisi jeneratrleri RAD ROOM altrma ve servis el kitab Usx-ray

Rntgen A.. 2006.
IN Series X-Ray Generator Installation & Service Manual Del Medical May 12,
2006.
KARAGZ Dr. rfan, EROUL Dr. Osman, Tbbi Grntleme Sistemleri,

Haberal Eitim Vakf Yayn, Ankara 1998.
KAYA T, ADAPINAR B, zkan R. Temel Radyoloji Teknii, Gne &

Nobel Yaynlar, Bursa 1997.
KAYA Prof. Dr. Tamer, Tp rencileri iin Temel Radyoloji Fizii Ders
Notlar.
KUMA Ahmet, Radyoloji, Tamer Matbaaclk, Ankara, 1996.
Multirad-TC- Radyografik sistemler Servis El Kitab Usx-ray Rntgen A..

2006.
Pre-installation-Manual COLENTA Medical X-Ray Film Processor 2006.
RalcoR 503 MLP Collimator Manual 2006.
SM HF Seyyar X-n nitesi Kullanma Klavuzu Usx-ray Rntgen A..

2006.
TORUN, Yunus, Dijital Radyolojinin Ana Prensipleri Ders Notlar,

Gaziantep niversitesi.
VetTekLC Veterinary X-Ray System Installation, Operation & Service Manual

August 17, 2006.
127
www.delmedical.com
www.taek.gov.tr
www.usx-ray.com
www.kanit.com.tr
www.radyoloji.org.tr
www.hacettepe.edu.tr
www.biyomedical.org.tr
128

Rontgen Montaji

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rontgen Montaji

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 85

artnameler, ynetmelikler, ynergeler, servis el kitab,

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme

Yksek gerilim jeneratrleri

Radyoskopi ekran ve serigrafi dzenekleri

1.2. Rntgen Cihazlar Blok Diyagramlar

1.3. Rntgen Cihazlarnn Montajnda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Montaja balamadan nce montaj yaplacak alann kontrol edilmesi ve rntgen

ekil 1.1: Basit bir rntgen sisteminin blok diyagram

Ekipman montaj ile ilgili duvar ve zemin arlk dayanmlar

Rntgen odasnn radyasyon yaltm yeterlii

Sistem paralarnn byklk ve hareket esnekliklerine gre oda boyutlar

Sistemin genel elektrik gereksinimi

Oda acil durum devresinin uygunluu

Montaja balamadan nce montaj iin gerekli el aletlerinin ve cihazlarnn

Montaj iin ayrca baz l aletlerinin de bulunmas gerekmektedir. Bunlar aada

Resim 1.1: El kontroll ceraskal

Resim 1.2: Makine kaldrma krikosu

Resim 1.3: Palet tayclar

Hazrladnz el aletlerinin yapacanz

Aadaki paragraflarda bo braklan yerleri doldurunuz.

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)

1. Kurulacak sistemin servis el kitabn dikkatlice okuyarak gerekli olan

Farkl tiplerde rntgen kumanda masalarn inceleyerek aralarndaki farklar

ekil 2.1: rnek bir kumanda masas kontrol paneli

Yukardaki resimde rnek bir kumanda masasnn kontrol paneli verilmitir. Bu

2.1.1. Ama-Kapama Dmeleri

2.1.2. Hat Voltaj Ayarlar

2.1.3. stasyonu Seimi

2.1.4. AEC Reset

2.1.5. AEC Alan Seimi

2.1.6. Film / Ranfansatr (Ekran) Kombinasyonu

2.1.7. Radyografik Deerler

Kilovolt Seici ve Ekran

(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli n dalga

(+), (-) dmelerine baslarak yaplacak tetkik iin gerekli X-n tp

Zaman Seici ve Ekran

2.1.8. Odak Spot Seimi

2.1.9. Exsposure Dmesi ve Gstergeleri

2.2. Kumanda Masalar Montaj Kurallar

de grld zere genelde sabit kullanlan sistemlerde kumanda masalar ve jeneratr

ekil 2.2: Ekipmann zemine montesi

ekil 2.3: elik dbel montaj

Baz kumanda panelleri duvara monte edilebilmektedir. Aadaki ekilde duvara

ekil 2.4: Kumanda masasnn duvara montaj

ekil 2.5: Kumanda masas ve jeneratr aras kablo uzunluu

Kumanda masas sabitlemesi yapldktan sonra sistemin zelliklerine gre uygun

ekil 2.6: rnek kumanda masas balant noktalar

Kumanda masalarna rntgen ekimlerinde kullanlmak zere opsiyonel olarak seyyar

ekil 2.7: Seyyar exposure dmesi balants

2.3. Kumanda Masas eitleri

Resim 2.1: Farkl tip kumanda masalar

Kurulacak sistemin servis el kitabn

Montaj alannda gerekli gvenlik