Analiza I i II rzdu

W analizie I rzdu stosuje si zasad zesztywnienia, tzn. rozpatruje si nieodksztacon,

pierwotn geometri konstrukcji, niezalenie od stanu obcienia. Gdy w obliczeniach
statycznych uwzgldnia si wpyw deformacji konstrukcji pod obcieniem, wwczas taka
analiza nazywana jest analiz II rzdu.
W teorii konstrukcji stalowych rozrnia si efekty II rzdu jako:
efekty P- , odnoszce si do uwzgldnienia w obliczeniach przesuww wzw
konstrukcji,
efekty P-, dotyczce uwzgldnienia w obliczeniach lokalnych wygi prtw midzy
wzami.
a)

b)

H
x

x
d

Obliczenia statyczne prta wspornikowego: a) I rzdu, b) II

rzdu

M(x)=Hx
M(h)=Hh

M(x)=Hx+Pd+PDx/h
M(h)=Hh+PD

Uwzgldnienie w obliczeniach statycznych efektw P mona przeprowadzi nastpujcymi metodami:

metod iteracyjn gdzie obcienia przykadane s stopniowo, a macierz sztywnoci
jest aktualizowana przy kadym kroku obcienia, stosownie do zdeformowanej
geometrii ukadu; takie obliczenia s moliwe do wykonania programami
komputerowymi,
metod kolejnych przyblie wedug schematu pokazanego na rys.,
metod amplifikacji efekty oddziaywa, a szczeglnie momenty zginajce
otrzymane z analizy I rzdu, przemnaane s przez odpowiednie wspczynniki
zwikszajce; metoda ta moe by zastosowana, gdy dominuje przechyowa forma
wyboczenia,
metod uproszczon siy wewntrzne wyznacza si na podstawie oblicze
statycznych I rzdu, przy odpowiednio powikszonych obcieniach poziomych.
Obcienia poziome, pochodzce zarwno od oddziaywa zewntrznych (np. wiatru),
jak i od imperfekcji oraz innych wpyww, przemnaa si przez wspczynnik:
1
1

1
cr

gdzie cr mnonik obcienia krytycznego wedug procedury

H'i+2

i+2
kondygnacja i+1

D i+2

Hi := Hi + H'i

Vi+1

Obliczenia I rzdu

Pi+1

D i+1

H'i+1

D i Przemieszczenie

boczne

Pi
Vi

kondygnacja i
kondygnacja i-1

i-1

SR i

Vi+1

i+1

Hi

Pi+1

Nie

Vi

Tak

Oblicz siy poprzeczne

H'i

Pi

Di

Stop

SPi

h ( D i+1 - D i )

Oblicz siy fikcyjne

Vi =

Pi-1
Vi-1

Wartoci D i s zblione
do otrzymanych
z poprzedniego cyklu

H' = Vi-1-V1
Obliczenia I rzdu

Vi-1

SP i

Pi-1

H'i-1

D i Przemieszczenie

boczne

H i+H'i

D i-1

. Uwzgldnianie efektu P- metod iteracyjn

Ta metoda moe by stosowana w analizie sprystej konstrukcji, gdy cr 3.

Uwzgldnienie w obliczeniach statycznych efektw P- jest moliwe jedynie
komputerowymi metodami iteracyjnymi. W normie przyjto kryterium wraliwoci
konstrukcji ramowych na efekty II rzdu, przedstawione w procedurze.

Ocena wraliwoci ram na efekty II rzdu

Formua

Objanienia

Konstrukcja jest niewraliwa na efekty II rzdu, cr mnonik obcienia krytycznego

gdy spenione s warunki:
w stosunku do obcie obliczenio w przypadku analizy sprystej
wych, odpowiadajcy niestatecznoci
sprystej ukadu
Fcr
FEd sumaryczne, pionowe obcienie
cr =
10
FEd
obliczeniowe dziaajce na konstrukcj
w przypadku analizy plastycznej
Fcr obcienie krytyczne odpowiadajce
Fcr
globalnej formie niestatecznoci
cr =
15
sprystej i pocztkowej sztywnoci
FEd
sprystej ukadu
W przypadku ram wielokondygnacyjnych warunki
te musz by spenione dla kadej kondygnacji.
W przypadku ram portalowych z dachami o maym spadku (< 26) oraz regularnych, wielokondygnacyjnych konstrukcji szkieletowych, w ktrych siy podune w prtach s nieznaczne*,
mnonik obcienia krytycznego mona oblicza ze wzoru uproszczonego.

H h
cr = Ed

VEd H,Ed
dH,Ed
VEd
h

HEd sumaryczne obcienie poziome

u dou kondygnacji, uwzgldniajce fikcyjne siy poziome
VEd sumaryczne obliczeniowe obcienie pionowe u dou kondygnacji
H,Ed przemieszczenie poziome gry
kondygnacji wzgldem dou kondygnacji, wywoane wszystkimi
zewntrznymi i fikcyjnymi obcieniami poziomymi
h
kondygnacji

HEd

Rys. 4.30. Oznaczenia symboli do wzoru

*

siy podune w belkach i supach mona uzna NEd warto obliczeniowa siy ciskajcej

za nieznaczne, gdy spenione jest kryterium:

wzgldna smuko w paszczynie
zginania belki lub rygla obliczona
A fy
< 0, 3
przy zaoeniu dugoci teoretycznej
N Ed
elementu ograniczonego przegubami

Analiz I rzdu bez uwzgldniania imperfekcji mona stosowa w przypadku ukadw

niewraliwych na efekty II rzdu, a take jednokondygnacyjnych ukadw przechyowych.
Przy obliczaniu konstrukcji ramowych norma dopuszcza nastpujce podejcia:
imperfekcje globalne i lokalne, a take cakowite efekty II rzdu (efekt P- i P-)
uwzgldnione s w obliczeniach statycznych. Sprawdzanie statecznoci
poszczeglnych prtw nie jest wtedy potrzebne, wystarczy sprawdzenie nonoci ich
przekrojw. Wpyw wszystkich efektw II rzdu i imperfekcji uwzgldniony jest w
wynikach oblicze statycznych, w wartociach si podunych i momentw
zginajcych,
w obliczeniach statycznych uwzgldniono jedynie imperfekcje globalne (przechyy)
oraz efekty P- (przesuw wzw). Naley sprawdzi stateczno kadego prta przy
zastosowaniu formu interakcyjnych, przyjmujc dugo wyboczeniow supw jak
dla ram o wzach nieprzesuwnych. Norma zezwala, aby dugo wyboczeniow
supw przyjmowa wtedy rwn ich dugoci teoretycznej (wysokoci supa),
w przypadkach gdy spenione jest kryterium z procedury obliczenia statyczne mona
wykonywa wedug teorii I rzdu z pominiciem imperfekcji. Stateczno prtw
naley wtedy sprawdza wedug interakcyjnych formu wyboczeniowych, przy czym
dugo wyboczeniowa supw powinna odpowiada globalnej postaci wyboczenia
ukadu konstrukcyjnego (jak dla ram o wzach przesuwnych) oraz uwzgldnia
wpyw sztywnoci elementw i wzw, istnienie przegubw plastycznych oraz
rozkad si ciskajcych.

Ocena wraliwoci ramy na efekty II rzdu oraz wyznaczenie

si fikcyjnych
1

Korzystajc z danych z przykadu 4.10, zbada, czy rama jest

wraliwa na efekty II rzdu oraz wyznaczy siy fikcyjne.
Rama jest niewraliwa na efekty II rzdu, gdy speniony jest

Odniesienie Odniesienie
w normie
w skrypcie
2

procedura
4.4

warunek:
cr 10.

wzr (5.1)
normy [51]

wzr (4.14)

wzr (5.2)
normy [51]

wzr (4.16)

W odniesieniu do ram regularnych mona stosowa:

H h
cr = Ed
10

VEd H,Ed
Wartoci wzgldnych przesuww wzw H,Ed (rys. 4.31)
wyznaczono programem ROBOT od obcie obliczeniowych oraz
si od imperfekcji globalnych, stosujc schemat statyczny i
obcienia
jak
w przykadzie 4.10 (rys. 4.24 i 4.26).

Rys. 4.31. Przemieszczenia wzw ramy

Przykad 4.11 (cd.)

1

Otrzymano:
H,Ed,1 = 3,9 mm
H,Ed,2 = 5, 7 mm
H,Ed,3 = 6, 0 mm

Kondygnacja I:
W
+ H d,1 = 5,5 + 1, 4 = 6, 9 kN
2
= 35, 4 15, 0 = 531 kN

H Ed =
VEd

cr,1 =

6, 9 3600
= 12,1 > 10
531 3,9


Kondygnacja II:
H Ed = 6, 9 + 11,1 + 2,3 = 20,3 kN
VEd = 531 + 52, 0 15,0 + 2 47,5 = 1406 kN
cr,2 =

20, 3 3600
= 9,1 < 10
1406 5,7

Kondygnacja III:
HEd = 20,3 + 11,1 + 2,3 = 33,7 kN
VEd = 1406 + 52,0 15,0 + 2 47,5 = 2281 kN
cr,3 =

33, 7 3600
= 8, 9 < 10
2281 6, 0

Poniewa dla kondygnacji II i III cr < 10, konstrukcja jest

wraliwa na efekty II rzdu.
***
Obliczenia statyczne mona wykonywa m.in. metod podan
w normie [51]. Przeprowadza si je metodami I rzdu dla obcie
poziomych zwikszonych wspczynnikiem:
1
1
1
cr

1
1
1
8,9

= 1,13.

pkt
5.2.2(5)B
normy [51]
wzr (5.4)
normy [51]

wzr (4.13)

Przykad 4.11 (cd.)

1

Obcienia poziome oblicza si, jak nastpuje:

H''1 = 1,13 (5,5 + 1,4) = 7,8 kN,
H"2 = 1,13 (11,1 + 2,3) = 15,1 kN,
H"3 = 1,13 (11,1 + 2,3) = 15,1 kN.
Ram naley oblicza, uwzgldniajc obcienia pokazane na rys.
4.32.

Rys. 4.32. Obcienia ramy uwzgldniajce efekty II rzdu

i imperfekcje globalne