3.pravilnik o Teh. Norm - Za Izgrd. Nadzemnih El. Vodova Naz. Napons 1kv Do 400kv SL.L. SFRJ 65-88 PDF

PRAVILNIK
O TEHNIKIM NORMATIVIMA ZA IZGRADNJU NADZEMNIH ELEKTROENERGETSKIH VODOVA NAZIVNOG NAPONA OD 1 kV

DO 400 kV
("Sl. list SFRJ", br. 65/88 i "Sl. list SRJ", br. 18/92)
I OPTE ODREDBE
lan 1
Ovim pravilnikom propisuju se tehniki normativi za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih
vodova (u daljem tekstu: vodovi) koji slue za prenos i razvod elektrine energije, nazivnog
napona od 1 kV do ukljuivo 400 kV.
Odredbe ovog pravilnika ne primenjuju se na kontaktne vodove za elektrinu vuu i na
nadzemne kablovske vodove.
lan 2
Nie navedeni izrazi, u smislu ovog pravilnika, imaju sledea znaenja:
1) nadzemni elektroenergetski vod je skup svih delova koji slue za nadzemno voenje
provodnika koji prenose i razvode elektrinu energiju, kojim su obuhvaeni: provodnici, zatitna
uad, zemljovodi, uzemljivai, izolatori, nosai, konzole, stubovi i temelji;
2) niskonaponski vod je vod iji nazivni napon ne prelazi 1000 V;
3) visokonaponski vod je vod iji nazivni napon prelazi 1000 V;
4) nazivni napon je napon prema kome je vod dimenzionisan, graen i nazvan;
5) maksimalni pogonski napon je vrednost napona izmeu faznih provodnika koja u normalnom
pogonu ne sme biti prekoraena;
6) provodnici su metalne ice ili uad koja slue za provoenje struje;
7) zatitno ue je uzemljeno ue koje slui za zatitu voda od atmosferskih i pogonskih
prenapona;
8) sigurnosno ue je uzemljeno ue koje slui za zatitu od dodira sa drugim vodom;
9) stvarni presek ice je geometrijski presek ice, a stvarni presek ueta je zbir geometrijskih
preseka svih ica u uetu, bez obzira na to da li su ice od istog materijala ili od razliitih
materijala;
10) zatezna vrstoa ice je najmanje naprezanje pri kome dolazi do prekida ice. Vrednosti
zatezne vrstoe su u skladu sa vrednostima zatezne vrstoe pre pouavanja i navedene su u
odgovarajuim jugoslovenskim standardima;
11) sila kidanja je 95% od raunske sile kidanja za jednometalno ue, a 90% od raunske sile
kidanja za dvometalno ue. Raunska sila kidanja utvrena je u propisima o jugoslovenskim
standardima za metalnu uad, a prekidna vrstoa izraunava se iz tako definisane sile kidanja i
preseka ueta;
12) maksimalno radno naprezanje provodnika, odnosno zatitnog ueta je odabrana raunska
vrednost koju horizontalna komponenta zatezne vrstoe postie na temperaturi od -5oC pri
normalnom dodatnom optereenju, ili na temperaturi od -20oC bez dodatnog optereenja;
13) normalno dozvoljeno naprezanje provodnika, odnosno zatitnog ueta je naprezanje koje se
ne sme prekoraiti pod normalnim uslovima, tj. na temperaturi od -5oC pri normalnom
dodatnom optereenju i na temperaturi od -20oC bez tog optereenja i odnosi se na horizontalnu
komponentu naprezanja;
14) izuzetno dozvoljeno naprezanje provodnika, odnosno zatitnog ueta je naprezanje koje se ne
sme prekoraiti pod izuzetnim uslovima, tj. na temperaturi od -5oC pri izuzetnom dodatnom
optereenju i odnosi se na naprezanje u taki uvrenja;
15) sila naprezanja provodnika, odnosno zatitnog ueta je proizvod stvarnog preseka i
maksimalnog radnog naprezanja;
16) dodatno optereenje je optereenje provodnika, odnosno zatitnog ueta od inja, leda ili
snega, a dejstvuje vertikalno nanie i dodaje se teini provodnika, odnosno zatitnog ueta;
17) teina provodnika, odnosno zatitnog ueta (sa dodatnim optereenjem ili bez njega) koja
optereuje taku uvrenja je proizvod jedinine teine provodnika, odnosno zatitnog ueta po
metru (sa dodatnim optereenjem ili bez njega) i gravitacionog raspona izraenog u metrima;
18) gravitacioni raspon je udaljenost od najnie take lananice s jedne strane stuba do najnie
take lananice s druge strane stuba;
19) ugib provodnika, odnosno zatitnog ueta je vertikalni razmak od prave koja spaja take
uvrenja do provodnika, odnosno zatitnog ueta, meren na sredini raspona;
20) raspon je horizontalni razmak izmeu dva susedna stuba;
21) zatezno polje je deo voda koji se nalazi izmeu dva susedna zatezna stuba;
22) raspon ukrtanja je raspon u kome vod prelazi preko nekog objekta navedenog u glavi VIII
ovog pravilnika;
23) susedni raspon je raspon koji se nalazi neposredno do raspona ukrtanja;
24) polje ukrtanja je zatezno polje u kome vod prelazi preko nekog objekta navedenog u glavi
VIII ovog pravilnika;
25) susedno polje je zatezno polje koje se nalazi neposredno do polja ukrtanja;
26) pojaana mehanika sigurnost je pojaana sigurnost voda postignuta izolacijom koja je u
mehanikom pogledu jae dimenzionisana;
27) pojaana elektrina sigurnost je pojaana sigurnost voda postignuta izolacijom koja je u
elektrinom pogledu jae dimenzionisana;
28) sigurnosni razmak je najmanji dozvoljeni razmak izmeu delova pod naponom, odnosno
izmeu dela pod naponom i uzemljenog dela voda, za odgovarajui nazivni napon;
29) sigurnosna visina je najmanja dozvoljena vertikalna udaljenost provodnika, odnosno delova
pod naponom od zemlje ili nekog objekta pri temperaturi + 40oC, odnosno pri temperaturi - 5oC
sa normalnim dodatnim optereenjem bez vetra;
30) sigurnosna udaljenost je najmanja dozvoljena udaljenost provodnika, odnosno delova pod
naponom od zemlje ili nekog objekta u bilo kom pravcu pri temperaturi + 40oC i optereenju
vetrom od nule do punog iznosa;
31) stub je bilo koja konstrukcija koja nosi izolatore, provodnike i zatitnu uad (npr., stub, zidna
konzola, nosa i sl.);
32) nosei (linijski) stub je stub koji nosi provodnike i zatitnu uad;
33) zatezni stub je stub koji slui za zatezanje provodnika i zatitne uadi;
34) normalni sluaj optereenja stuba je sluaj koji nastaje kad su svi delovi voda neoteeni;
35) vanredni sluaj optereenja voda je sluaj koji nastaje kad se jedan provodnik ili jedno
zatitno ue s jedne strane stuba prekine;
36) uzemljenje je elektrino provodno spajanje pojedinih delova voda sa zemljom;
37) otpornost uzemljenja je zbir otpornosti rasprostiranja uzemljivaa i otpornosti zemljovoda;
38) otpornost rasprostiranja uzemljivaa je otpornost zemlje izmeu uzemljivaa i referentne
zemlje;
39) referentna zemlja je podruje zemljita koje je od pripadajueg uzemljivaa udaljeno toliko
da se izmeu ma kojih taaka tog podruja ne pojavljuju znatnije razlike potencijala;
40) izolacija voda je izolacija koja se sastoji od vazdunih razmaka i izolatora u dodiru sa
vazduhom koji su podvrgnuti dielektrinom naprezanju, atmosferskim i drugim uticajima (vlaga,
praina, neistoa itd.);
41) izolator je deo montanog sklopa koji slui za elektrino izolovanje i mehaniko spajanje
provodnika sa noseom konstrukcijom;
42) izolatorski lanac je montani sklop jednog ili vie izolatora i opreme za noenje, koji slui za
elektrino izolovanje i mehaniko spajanje provodnika sa noseom konstrukcijom.
II USLOVI PRORAUNA
1. Temperatura
lan 3
Provodnici i zatitna uad proraunavaju se za sledee uslove:
1) minimalna temperatura ............................................... -20oC
2) maksimalna temperatura ........................................... + 40oC

3) temperatura pri kojoj postoji dodatno optereenje
na vodu..................................................................................... - 5oC
2. Dodatno optereenje
lan 4
Pri proraunavanju provodnika i zatitne uadi uzima se da se na njima stvara dodatno
optereenje od inja, leda ili mokrog snega (u daljem tekstu: dodatno optereenje).
Smatra se da dodatno optereenje dejstvuje vertikalno nanie i ono se dodaje teini provodnika,
odnosno zatitnog ueta.
lan 5
Za normalno dodatno optereenje g uzima se najvee dodatno optereenje koje se na odnosnom
mestu pojavljuje proseno svakih pet godina, ali u svakom sluaju ne manje od
g = 0,18 /SPAN>d [daN/m]
gde je d - prenik provodnika, odnosno zatitnog ueta, u milimetrima.
Za procenu dodatnog optereenja koje se uzima pri proraunu voda koriste se podaci koji se
dobijaju od hidrometeoroloke slube i izmerene vrednosti na postojeim nadzemnim
elektroenergetskim vodovima i telekomunikacionim vodovima du projektovane trase. Po
pravilu, rauna se sa sledeim vrednostima za normalno dodatno optereenje:
1,0 " g
1,6 " g
2,5 " g
4,0 " g
Izuzetno od odredbe stava 2 ovog lana, mogu se uzeti i vrednosti razliite od navedenih, ali ne
manje od 1,0 g.
lan 6
Za izuzetno dodatno optereenje uzima se najvee dodatno optereenje koje se na odnosnom
mestu pojavljuje proseno svakih 20 godina, ali ne manje od dvostrukog normalnog dodatnog
optereenja iz lana 5 ovog pravilnika.
lan 7
Ako je na vodu ili delu njegove trase rezultanta sila pritiska vetra i teine provodnika, odnosno
zatitnog ueta bez dodatnog optereenja vea od teine provodnika, odnosno zatitnog ueta sa
izuzetnim dodatnim optereenjem, kao izuzetno dodatno optereenje uzima se vea vrednost.
3. Vetar
lan 8
Optereenje od vetra je proizvod povrine objekta, pritiska vetra, koeficijenta dejstva vetra i
sinusa napadnog ugla. Pri tom se uzima vodopravni pravac vetra, a optereenje od vetra upravno
na napadnutu povrinu.
lan 9
Pri izraunavanju optereenja od vetra, za povrinu objekta uzima se stvarna povrina, bez
dodatnog optereenja, napadnuta vetrom, a za cilindrine objekte uzima se projekcija te
povrine. Za reetkaste stubove uzimaju se samo povrine okrenute prema vetru.
lan 10
Pritisak vetra p izraunava se prema sledeem obrascu:
v2
p = ------- [daN/mm2]
16
gde je v = maksimalna brzina vetra [m/s] koja se na istom potezu trase pojavljuje proseno
svakih pet godina, a za vodove napona 400 kV - i u duem periodu. Brzina vetra odreuje se na
osnovu merenja, primenom statistike obrade mernih podataka. U nedostatku dovoljnog broja
mernih podataka, brzina vetra se procenjuje korienjem raspoloivih podataka.
Pritisak vetra iz stava 1 ovog lana primenjuje se za osnovnu visinsku zonu od 0 do 40 m nad
zemljom i ne sme biti manji od 50 daN/m2 . Dobijene raunske vrednosti za p poveavaju se do
prve vee vrednosti iz sledeeg niza:
60, 75, 90, 110, 130 daN/m2
Na delovima koji se nalaze u zoni izmeu 40 m i 80 m nad zemljom uzimaju se poveane
vrednosti pritiska vetra, prema tabeli 1.
Tabela 1
Visinska zona voda
Pritisak vetra, daN/m2
Vodovi sa ukupnom visinom do 15 m nad zemljom
50 60 75
90 110
Osnovna visinska zona od 0 do 40 m nad zemljom
60 75 90 110 130
Delovi voda u zoni izmeu 40 m i 80 m nad zemljom 75 90 110 130 150
Za pritisak vetra na provodnike, odnosno zatitnu uad merodavna je visina njihove take
uvrenja u stezaljci na odnosnom stubu. Vrednosti iz tabele 1 mogu se poveati zavisno od
uslova terena.
lan 11
Pri odreivanju koeficijenta dejstva vetra uzima se u obzir dejstvo vetra na pritisak i usisavanje,
dejstvo vetra na zadnju stranu reetkaste konstrukcije, kao i smanjenje dejstva vetra na
provodnike i zatitnu uad zbog toga to se maksimalni pritisak nikad ne javlja istovremeno du
celog raspona.
Koeficijenti dejstva vetra za pojedine delove voda su:
1) za stubove etvorougaonog preseka................................. 1,4
2) za stubove estougaonog ili osmougaonog preseka
............................................................................. 1,0
3) za stubove krunog preseka ............................................ 0,7
4) za dvostruke stubove etvorougaonog preseka, za vetar u pravcu ravni koja prolazi kroz obe
ose stubova (ako je razmak osa manji od dvostruke strane preseka) .................................... 2,0
5) za dvostruke stubove krunog preseka, za vetar u pravcu ravni koja prolazi kroz ose stubova
(ako je razmak osa manji od dvostrukog prenika) .................................................................. 1,0
6) za reetkaste stubove od profilisanog elika u ravni
............................................................................. 1,4
7) za reetkaste stubove od cevi u ravni
................................................................................................... 1,1
8) za etvorougaone reetkaste stubove od profilisanog elika
............................................................... 2,6
9) za etvorougaone reetkaste stubove od cevi
..................................................................................... 2,0
10) za trougaone reetkaste stubove od profilisanog elika
.................................................................... 2,8
11) za provodnike i zatitnu uad ...................................... 1,0
III PROVODNICI I ZATITNA UAD
1. Izrada
lan 12
Za izradu ica i uadi upotrebljavaju se: aluminijum, aluminijumske legure, bakar i elik.
Aluminijum i bakar moraju biti tvrdo vueni. elik mora biti trajno i pouzdano zatien od
korozije (npr. pocinkovanjem vruim postupkom).
lan 13
Ako se upotrebe kombinacije metala iz lana 12 ovog pravilnika, njihovih legura ili drugih
materijala, ice i uad moraju biti dovoljno ilavi i postojani prema atmosferskim uticajima.
lan 14
Za vodove koji se grade prema odredbama ovog pravilnika moe se upotrebljavati samo gola
uad.
2. Najmanji dozvoljeni preseci
lan 15
Najmanji dozvoljeni preseci uadi su:
1) od aluminijuma i njegovih legura ............................. 25 mm2
2) od al-elika .............................................................. 16 mm2
3) od elika ................................................................... 16 mm2
4) od bakra ................................................................... 10 mm2
Uad od drugih materijala mora imati takav presek da sila kidanja bude najmanje 380 daN.
lan 16
Presek uadi mora biti dovoljno veliki da ukupna temperatura uadi usled zagrevanja strujom ne
bude via od + 80oC, pri emu se rauna sa temperaturom okoline od + 40oC.
lan 17
Zatitno ue mora biti takvih dimenzija da pri jednopolnim kratkim spojevima ne bude termiki
preoptereeno.
3. Naprezanje
lan 18
Maksimalno radno naprezanje, tj. odabrana raunska vrednost koju horizontalna komponenta
naprezanja na zatezanje postie pri temperaturi od - 5oC sa normalnim dodatnim optereenjem
prema lanu 5 ovog pravilnika, ili pri temperaturi od - 20oC bez dodatnog optereenja, ne sme
prelaziti vrednost normalnog dozvoljenog naprezanja.
lan 19
Naprezanje na zatezanje u taki uvrenja provodnika pri temperaturi od - 5oC sa izuzetnim
dodatnim optereenjem prema lanu 6 ovog pravilnika ne sme biti vee od vrednosti izuzetnog
dozvoljenog naprezanja.
lan 20
Normalna i izuzetno dozvoljena naprezanja koja se odnose na raunski presek uadi za razne
materijale ne smeju biti vea od vrednosti datih u tabeli 2.
Tabela 2
Materijal
Odnos preseka,
za uad od dva materijala,
priblino
Dozvoljeno naprezanje
daN/mm2
normalno
izuzetno
27,5
27,5
24,0
22,0
14,5
14,0
13,0
11,0
10
9
8
52
51,5
45
41
27
26
24,5
21
18,5
16,5
15
AlMgSiE-elina uad AlMgSiE/ = 0,86

AlMgSiE/ = 0,95
AlMgSiE/ = 1,4
AlMgSiE/ = 1,7
AlMgSiE/ = 4,3
AlMgSiE/ = 4,4
AlMgSiE/ = 6
AlMgSiE/ = 7,7
AlMgSiE/ = 11,3
AlMgSiE/ = 14,5
AlMgSiE/ = 23,1
30
29,5
26,5
24,5
18
18
16,5
15,5
14,5
14
13
56
55
48,5
46,5
34,5
34,5
31
29,5
27
26
24,5
AlMglE-elina uad AlMglE/ = 0,86

AlMglE/ = 0,95
AlMglE/ = 1,4
AlMglE/ = 1,7
AlMglE/ = 4,3
AlMglE/ = 4,4
AlMglE/ = 6
AlMglE/ = 7,7
AlMglE/ = 11,3
AlMglE/ = 14,5
AlMglE/ = 23,1
29
29
25,5
22,5
17,5
16,5
14,5
14,5
12,8
11,7
11,6
55
55
48
42
32
30,5
27
27
24
22
21,8
11
AlMgSiE - uad
10,5
20
AlMglE - uad
17
Al-elina uad
Aluminijumska uad
Al/ = 0,86
Al/ = 0,95
Al/ = 1,4
Al/ = 1,7
Al/ = 4,3
Al/ = 4,4
Al/ = 6
Al/ = 7,7
Al/ = 11,3
Al/ = 14,5
Al/ = 23,1
EAL - uad
45
84
elina uad
elik I
elik II
elik III
elik IV
14,5
26
49,5
59,5
26,5
49
93
111
Materijal
Dozvoljeno naprezanje
Odnos preseka,
daN/mm2
za uad od dva materijala,
priblino
normalno izuzetno
Bakarna uad
16
30
Bronzana uad
Bz I
Bz II
Bz III
19,5
23
26,5
36,5
43,5
49,5
Za materijale koji nisu navedeni u tabeli 2 uzima se:

- kao normalno dozvoljeno naprezanje: 40% od raunske sile kidanja;
- kao izuzetno dozvoljeno naprezanje: 75% od raunske sile kidanja.
lan 21
Opasnost od zamora materijala zbog vibracija spreava se odgovarajuim merama (npr.,
postavljanjem priguivaa ili smanjenjem naprezanja).
lan 22
Pri proraunavanju naprezanja, za fizika svojstva materijala koriste se vrednosti navedene u
tabeli 3.
Tabela 3
Materijal
Odnos
preseka, za
uad od dva
materijala
Al/ =
Toplotni
koeficijent Modul
Gustina
linearnog elastinosti
103 kg-/m3
irenja daN /mm2
10-6 /oC
Broj ica u
uetu
Al
Al-elina uad
0,86
0,95
1,4
78
18
14
14
12
30
30
6
26
26
26
26
24
54
54
48
45
72
91
19
7
19
7
7
19
1
3
4
5
7
7
7
19
7
7
7
AlMgSiE/ AlMgSiE
1,7
4,3
4,4
7,7
11,3
14,5
23,1
AlMgSiE-elina uad
0,86
0,95
1,4
1,7
4,3
4,4
11,3
14,5
23,1
AlMglE/
AlMglE-elina uad
0,86
0,95
1,4
78
18
14
14
12
30
30
6
26
26
26
26
24
54
54
48
45
72
91
19
7
7
7
7
19
1
3
4
5
7
7
7
19
7
7
7
AlMglE
78
18
14
14
91
19
7
19
5,45
5,33
4,91
13,7
13,3
15,0
13400
13000
11000
4,66
3,75
3,64
3,20
3,09
2,98
15,3
17,8
18,0
19,2
18,8
18,8
18,7
18,9
19,6
19,4
19,4
20,5
20,9
21,7
10700
8200
8000
8100
7700
7700
7700
7700
7400
7000
6800
6200
6100
6000
5,45
5,33
13,7
13,3
13400
13000
4,91
4,66
3,75
3,64
15,0
15,3
17,8
18,0
19,2
18,8
18,8
18,7
18,9
19,6
19,3
19,4
20,5
20,9
21,7
11000
10700
8200
8000
8100
7700
7700
7000
7700
7400
7000
6800
6200
6100
6000
13,7
13,3
16,0
15,0
13400
13000
3,50
3,36
3,50
3,36
3,20
3,09
2,98
5,45
5,33
4,91
11000
1,7
4,3
4,4
7,7
11,3
14,5
23,1
Aluminijumska uad
-
AlMgSiE-uad i AlMglE-uad
-
EAL-uad
-
elina uad
-
Bakarna uad
-
12
30
30
6
26
26
26
26
24
54
54
48
45
72
7
19
37
61
7
19
37
61
7
19
37
61
7
12
19
37
61
7
19
37
61
7
7
19
1
3
4
5
7
7
7
19
7
7
7
4,66
3,75
3,64
3,50
3,36
3,20
3,09
2,98
2,7
2,7
6,87
7,8
8,9
15,3
17,8
18,0
19,2
18,8
18,8
18,7
18,9
19,6
19,3
19,4
20,5
20,9
21,7
23
23
13
11
17
10700
8200
8000
8100
7700
7700
7000
7700
7400
7000
6800
6200
6100
6000
6000
5700
5700
5500
6000
5700
5700
5500
16000
15700
15700
15500
18000
17500
17500
17500
17500
11300
10500
10500
10500
lan 23
Pri proraunavanju naprezanja provodnika na viseim izolatorima u strmim i neravnomernim
rasponima mora se uzeti u obzir otklon izolatora u smeru trase voda (proraunavanje pomou
"idealnog raspona").
4. Nastavljanje provodnika i zatitne uadi

lan 24
Za nastavljanje provodnika, odnosno zatitne uadi upotrebljavaju se, po pravilu, spojnice
odnosno stezaljke od istog materijala od kog su i provodnici. Spojnice, odnosno stezaljke od
elika moraju biti pocinkovane vruim postupkom ili izraene od nerajueg elika.
lan 25
Za vodove u istom rasponu dozvoljen je najvie jedan nastavak po provodniku, odnosno po
zatitnom uetu.
lan 26
Provodnici, odnosno zatitna uad razliitih preseka ili od razliitih materijala smeju se
nastavljati samo na mestima na kojima su mehaniki rastereeni. Upotrebljene stezaljke moraju
biti takve konstrukcije da se pouzdano spreava elektrolitsko razaranje.
lan 27
Nastavci provodnika, odnosno zatitne uadi u rasponu moraju izdrati najmanje 90% sile
kidanja provodnika, odnosno zatitnog ueta, pri emu je dozvoljeno upotrebiti i vie od jedne
spojnice.
Spojnice koje su takve konstrukcije da se njima postie pouzdan provodan spoj i da imaju
najmanje 100% sile kidanja provodnika, odnosno zatitne uadi (npr. kompresione spojnice) ne
smatraju se nastavcima.
IV RASPORED PROVODNIKA I ZATITNE UADI
1. Sigurnosni razmaci
lan 28
Udaljenost izmeu delova pod naponom, kao i udaljenost od delova pod naponom do uzemljenih
delova i do delova stuba, uzimajui u obzir dejstvo vetra ili dodatnog optereenja, mora biti
najmanje jednaka sigurnosnom razmaku.
lan 29
Sigurnosni razmaci (cm) moraju odgovarati sledeim vrednostima
Vrste naponskog naprezanja izolacije
Nazivni napon UN (kV)

do 10 20 35 110 220 400
1) Atmosferski prenaponi
12 22 32 90 175 280
2) Sklopni i dugotrajni prenaponi
10 20 25 80 155 270
3) Naponi industrijske frekvencije (normalni i pogonski uslovi) - 7 10 30 55 90
Sigurnosni razmaci raunaju se za sledee sluajeve

1) pri neotklonjenom izolatorskom lancu
2) za P = 0,15 Pmax
3) za P = Pmax
gde je Pmax - maksimalni pritisak vetra, prema lanu 10 ovog pravilnika.
lan 30
Smatra se da je zahtev iz lana 29 ovog pravilnika u pogledu udaljenosti izmeu provodnika,
odnosno izmeu provodnika i zatitne uadi u sredini raspona ispunjen ako udaljenost D u
sredini raspona u uslovima bez vetra na temperaturi + 40oC iznosi najmanje:
D = k f + 1 sigurnosni razmak odreen za sklopne i dugotrajne prenapone (cm)
gde je:
f - ugib provodnika, odnosno zatitnog ueta na temperaturi + 40oC, u cm, bez obzira na
usvojenu maksimalnu temperaturu provodnika;
l - duina izolatorskog lanca od take uvrenja do provodnika, u cm, za sva uvrenja (ili
delove uvrenja) koja se ne otklanjaju u smeru upravnom na pravac voda, kao i potporne
izolatore, zatezne izolatorske lance i zatitnu uad l = O;
k - koeficijent ija vrednost zavisi od rasporeda dva posmatrana provodnika, odnosno
provodnika i zatitnog ueta, a odreuje se prema obrascima iz l. 31 do 33 ovog pravilnika, u
kojima je a ugao otklona provodnika, odnosno zatitnog ueta od punog pritiska vetra, raunatog
prema l. 10 i 11 ovog pravilnika, na ue, bez leda, izraen u stepenima.
Pri proraunavanju udaljenosti izmeu dva razliita provodnika, odnosno izmeu provodnika i
zatitnog ueta koje nije izvedeno isto kao i provodnik, za svaki provodnik, odnosno i za
provodnik i za zatitno ue udaljenost D izraunava se prema obrascu iz stava 1 ovog lana, a
odabira se vea vrednost za D.
Pri prelasku sa jednog rasporeda provodnika na drugi raspored proveravaju se rastojanja na
najkritinijem mestu, s tim da se u obrazac uvrsti vrednost ugiba na tom mestu.
lan 31
Pri horizontalnom rasporedu uzima se da je:
a
k = 4 + ------, ali ne manje od k = 6.
25
Najmanja udaljenost je D = 60 cm, ako sigurnosni razmak nije vei.
Za vodove nazivnog napona do 20 kV koristi se obrazac iz stava 1 ovog lana i kad raspored
(projekcija) provodnika, odnosno zatitnog ueta nije horizontalan.
Za sluajeve iz stava 3 ovog lana, horizontalna udaljenost provodnika iznosi 20 cm kad zbog
vremenskih prilika (sneg, led, inje) postoji verovatnoa dodira, odnosno preskoka napona.
lan 32
Pri kosom rasporedu uzima se da je koeficijent
a
k = 2 + ------, ali ne manji od k = 7.
10
Za vodove nazivnog napona veeg od 20 kV takvo izraunavanje udaljenosti (projekcija)
dozvoljeno je samo pod uslovom da je ujedno i horizontalna udaljenost izmeu provodnika,
odnosno izmeu provodnika i zatitnog ueta najmanje jednaka sigurnosnom razmaku.
Ako je horizontalna udaljenost izmeu dva koso rasporeena provodnika i zatitnog ueta
jednaka ili vea od udaljenosti D izraunate prema lanu 31 ovog pravilnika, udaljenost je
dovoljna.
lan 33
Pri vertikalnom rasporedu uzima se da je koeficijent
a
k = 4 + ------, ali ne manji od k = 14.
5
Udaljenost iz stava 2 ovog lana potrebna je samo za vodove nazivnog napona veeg od 20 kV i
u sluaju kad raspored nije potpuno vertikalan, ali je horizontalna udaljenost manja od
sigurnosnog razmaka.
lan 34
Ugao otklona izolatorskog lanca a rauna se sa 70% pritiska vetra na provodnike, odnosno sa
50% pritiska vetra na provodnike u snopu. U oba sluaja ugao otklona rauna se za provodnike
bez leda. Pritisak vetra rauna se na nain odreen u l. 10 i 11 ovog pravilnika.
2. Zatitna zona
lan 35
Pod zatitnom zonom podrazumeva se prostor ispod zatitnog ueta u kome su provodnici
dovoljno zatieni od uticaja atmosferskih prenapona.
lan 36
Provodnici se, po pravilu, moraju nalaziti u granicama zatitne zone du svih raspona i na svim
temperaturama od 0o do 40oC u uslovima bez vetra.
lan 37
Na vodu sa jednim zatitnim uetom zatitna zona obuhvata prostor u granicama ugla od najvie
30o sa obe strane zatitnog ueta, mereno od vertikale.
lan 38
Zatitna zona izmeu dva zatitna ueta obuhvata prostor ispod luka koji dodiruje oba zatitna
ueta, ije je sredite iznad ueta, a poluprenik luka iznosi 0,58 d, gde je d meusobna
udaljenost zatitne uadi (slika 1).
Slika 1
V IZOLATORI I IZOLATORSKI LANCI
1. Opte odredbe
lan 39
Na vodovima se upotrebljavaju potporni i visei izolatori.
Potporni izolatori spajaju se vrsto sa stubom.
Visei izolatori spajaju se sa stubom tako da se mogu slobodno klatiti oko take uvrenja.
lan 40
Za odreeni vod biraju se odgovarajui tipovi izolatora, pri emu se vodi rauna o mehanikim i
elektrinim optereenjima tog voda.
2. Mehaniko dimenzionisanje
lan 41
Potporni izolatori na noseim stubovima moraju biti takvih dimenzija da prelomno optereenje
iznosi najmanje 2,5 puta teine provodnika sa dodatnim optereenjem, s tim to se ako je
optereenje provodnika usled delovanja vetra vee, uzima u obzir to vee preoptereenje.
Potporni izolatori na zateznim stubovima moraju biti takvih dimenzija da prelomno optereenje
iznosi najmanje 2,5 puta sila zatezanja provodnika.
lan 42
Kapasti izolatori, odnosno kapasti izolatori u izolatorskim lancima na noseim stubovima moraju
biti takvih dimenzija da imaju elektromehaniko, odnosno mehaniko optereenje najmanje tri
puta vee od teine provodnika sa dodatnim optereenjem, s tim to se, ako je optereenje
provodnika usled delovanja vetra vee, uzima u obzir to vee optereenje.
Kapasti izolatori, odnosno kapasti izolatori u izolatorskim lancima na zateznim stubovima
moraju biti takvih dimenzija da imaju elektromehaniko, odnosno mehaniko optereenje
najmanje tri puta vee od sile zatezanja provodnika.
lan 43
Masivni i tapni izolatori, odnosno masivni i tapni izolatori u izolatorskim lancima na noseim
stubovima moraju biti takvih dimenzija da imaju prekidno optereenje najmanje tri puta vee od
teine provodnika sa dodatnim optereenjem, s tim to se, ako je optereenje provodnika usled
delovanja vetra vee, uzima u obzir to vee optereenje. Masivni i tapni izolatori, odnosno
masivni i tapni izolatori u izolatorskim lancima na zateznim stubovima moraju biti takvih
dimenzija da imaju najmanje tri puta vee prekidno optereenje od sile zatezanja provodnika.
lan 44
Dozvoljena je upotreba viestrukih izolatorskih lanaca pod uslovom da je u normalnom stanju
osigurana ravnomerna raspodela optereenja na pojedine izolatorske lance.
3. Elektrino dimenzionisanje
lan 45
Izolator, odnosno izolatorski lanac, kompletno sastavljen kao na nadzemnom vodu sa zatitnom
armaturom ili bez nje, mora zadovoljiti vrednosti date u tabelama 4, 5 i 6.
Tabela 4
Nazivni Najvii napon opreme

napon Um (efektivna vrednost)
(kV)
(kV)
Nazivni podnosivi
atmosferski udarni
prenapon
(temena vrednost)
(kV)
stupanj izolacije
snien
pun
Nazivni kratkotrajni podnosivi

napon industrijske frekvencije
(efektivna vrednost)
(kV)
3,6
20
40
10
6
10
20
35
7,2
12,0
24,0
38,0
40
60
95
145
60
75
125
170
20
28
50
70
Stupanj izolacije voda (snien ili pun stupanj izolacije) bira se s obzirom na izloenost
atmosferskim ili sklopnim prenaponima, nain uzemljenja neutralne take i vrstu prenaponske
zatitne naprave ako je primenjena.
Tabela 5
Nazivni
napon
(kV)
Najvii napon
opreme Um
(efektivna
vrednost)
(kV)
Osnova za
jedinine
vrijednosti
/SPAN>2
Um " ----/SPAN>3
(temena
vrijednost)
(kV)
Nazivni kratkotrajni
Najvii podnosivi
podnosivi napon
atmosferski udarni
industrijske frekvencije
prenapon
(tjemena vrijednost) (efektivna vrijednost)
(kV)
(kV)
Iz tabele 5 bira se jedan stupanj ili vie stupnjeva izolacije za pojedine standardne vrednosti
najvieg napona opreme. Ako je dato vie stupnjeva izolacije, vie stupanj izolacije je prikladan
za opremu u mreama sa kompenzacijom struje zemljospoja ili gde je faktor zemljospoja iznad
1,4.
Tabela 6
Nazivni podnosivi
sklopni prenapon
Nazivni napon
(kV)
Osnova za
Najvii
jedinine
napon
opreme Um vrijednosti
Jedinina
vrednost
(kV)
Temena Odnos izmeu Nazivni podnosivi

atmosferski udarni
nazivnih
vrednost
prenapon
podnosivih
(kV)
(efektivna
vrednost)
(kV)
/SPAN>2
Um " ----/SPAN>3
(temena
vrijednost)
(kV)
atmosferskih i (temena vrednost)

(kV)
sklopnih
udarnih
prenapona
(kV)
lan 46
Vrednosti iz lana 45 ovog pravilnika vae za izolatore pod sledeim uslovima:
1) atmosferski pritisak 1013,25 mbar;
2) temperatura
+ 20oC;
3) vlanost
11 g/m3 .
lan 47
Za delove voda na veim nadmorskim visinama, vrednosti ispitnih napona iz tabela 4, 5 i 6 iz
lana 45 ovog pravilnika mnoe se sledeim faktorima:
1) 1,075 - za nadmorske visine od 1000 m do 1500 m;
2) 1,150 - za nadmorske visine od 1500 m do 2000 m;
3) 1,225 - za nadmorske visine od 2000 m do 2500 m.
lan 48
Na vodovima ili delovima vodova u predelima sa poveanim stepenom zagaenosti atmosfere
(npr., u blizini obale mora, hemijske industrije, toplana, cementara i dr.) moraju se upotrebiti
specijalni izolatori sa produenom strujnom stazom.
lan 49
Prema stepenu zagaenosti, izolatorski lanci, odnosno izolatori moraju imati specifine nazivne
strujne staze najmanje prema tabeli 7, s tim to se uzima najvii napon opreme Um .
Tabela 7
Stepen zagaenosti
Specifina nazivna strujna staza izmeu

faze i zemlje
mm/kV
I - Mala zagaenost
16
II - Srednja zagaenost
20
III - Velika zagaenost
25
IV - Vrlo velika zagaenost
31
lan 50
Poloaj izolatora, odnosno izolatorskog lanca na vodu mora biti takav da bitno ne smanjuje
njegova izolaciona svojstva.
4. Pojaana izolacija
lan 51
Izolacija voda pojaava se, po potrebi, mehaniki, elektrino, odnosno mehaniki i elektrino.
lan 52
Izolacija voda je mehaniki pojaana ako se:
a) za potporne izolatore upotrebe dva ili vie izolatora, tako da, u sluaju preloma jednog
izolatora, preostali izolatori budu dimenzionisani prema l. 41 i 44 ovog pravilnika, uzimajui u
obzir raspodelu optereenja na neoteene izolatore;
b) za visee izolatore, odnosno izolatorske lance upotrebe dva lanca ili vie lanaca
dimenzionisanih prema l. 42 i 44 ovog pravilnika za normalno stanje voda, kad je optereenje
ravnomerno rasporeeno na sve lance, a ako se prekine jedan lanac, preostali lanci smeju biti
optereeni najvie sa pola iznosa od elektromehanikog optereenja, odnosno minimalnog
prelomnog optereenja.
lan 53
Izolacija je elektrino pojaana ako se:
1) za potporne izolatore odabere izolator za prvi vii izolacioni nivo, odnosno izolator sa
poveanom duinom strujne staze;
2) za masivne i tapne izolatore odabere izolator sa poveanom duinom strujne staze;
3) za kapaste izolatore, odnosno kapaste izolatore u izolatorskim lancima stavi jedan lanak vie,
nezavisno od naponskog nivoa.
5. Uvrenje provodnika
lan 54
Na potpornim izolatorima noseih stubova provodnici se, po pravilu, vezuju mekanom icom od
istog ili slinog materijala od kog su i provodnici. Prenik ice ne sme biti manji od 2,5 mm.
lan 55
Na ugaone stubove provodnik se postavlja tako da je potporni izolator u tupom uglu i da je veza
rastereena.
lan 56
Na zateznim stubovima provodnici se uvruju na potporne izolatore omom koja je zatvorena
spojnicama ili vezom.
lan 57
Nosai potpornih izolatora dimenzioniu se tako da izdre optereenje iz lana 41 ovog
pravilnika, s mehanikim faktorom sigurnosti najmanje 2 s obzirom na prekidnu vrstou
materijala.
lan 58
Stezaljke i ostali metalni delovi u sastavu izolatorskih lanaca, kao i oprema za uvrenje
zatitnog ueta moraju biti takvih dimenzija da izdre optereenje prema l. 42 i 43 ovog
pravilnika, s mehanikim faktorima sigurnosti od najmanje 2,5 s obzirom na silu kidanja.
Stezaljke i ostali metalni delovi za uvrenje provodnika i zatitnog ueta moraju biti izraeni
od istog ili slinog materijala od kog su provodnici, odnosno zatitna uad ili od elika
pocinkovanog vruim postupkom, odnosno od nerajueg elika.
lan 59
Kod viestrukih izolatorskih lanaca, pri prekidu jednog lanca metalni delovi ostalih lanaca
moraju biti takvih dimenzija da izdre optereenje prema l. 42 i 43 ovog pravilnika, s
mehanikim faktorom sigurnosti od najmanje 1,7 s obzirom na silu kidanja.
lan 60
Sila izvlaenja iz noseih stezaljki za provodnike i zatitnu uad ne sme biti manja od 60% sile
zatezanja.
VI STUBOVI
1. Vrste stubova
lan 61
Stubovi mogu biti nosei (linijski) i zatezni.
Nosei stubovi se, po pravilu, postavljaju samo u pravolinijskoj trasi. Naprezanje provodnika,
odnosno zatitne uadi kod noseih stubova u oba raspona je jednako, a provodnici i zatitna
uad nisu sa njima vrsto spojeni i na stub se ne prenosi direktno njihova sila zatezanja s jedne
strane stuba, nego se prenosi samo rezultanta sile zatezanja s obe strane, ako ta rezultanta postoji.
Kod zateznih stubova naprezanje provodnika, odnosno zatitne uadi ne mora biti jednako u oba
raspona, provodnici i zatitna uad su sa njima vrsto spojeni i na stub se direktno prenosi sila
zatezanja svakog provodnika i zatitnog ueta sa svake strane stuba.
Stubovi mogu istovremeno biti i nosei i zatezni (npr., stub na kome se vod odvaja je u odnosu
na prolazni vod nosei, a u odnosu na ogranak je zatezni).
lan 62
Stubovi se mogu nalaziti u pravolinijskoj trasi (linijski stubovi) ili na uglu trase (ugaoni stubovi).
Nosei i zatezni stubovi mogu biti linijski ili ugaoni.
lan 63
Na vodovima sa viseim izolatorima ne upotrebljavaju se ugaoni nosei stubovi na mestima na
kojima ugao skretanja trase iznosi vie od 20o .
lan 64
Duina zateznog polja, tj. udaljenost izmeu dva zatezna stuba, po pravilu, ne sme biti vea od 8
km, niti sme sadrati vie od 30 raspona.
Kraa zatezna polja primenjuju se ako posebne prilike na trasi to zahtevaju (klimatski uslovi,
teren, ukrtanja, vei broj uglova i sl.).
2. Naprezanje stubova
lan 65
Stubovi moraju biti takvih dimenzija da naprezanje materijala ne prekorai granicu dozvoljenog
naprezanja ni u jednom sluaju optereenja.
Za proraunavanje pojedinog dela stuba bira se ono optereenje koje prouzrokuje najveu silu u
njemu, s tim to se pri tom ne uzima da razna optereenja iz l. 68 i 69 i optereenja iz lana 209
ovog pravilnika dejstvuju istovremeno.
lan 66
Dozvoljena naprezanja za pojedine vrste materijala odreuju se posebno za normalne sluajeve
optereenja, a posebno za vanredne sluajeve optereenja.
Normalni sluajevi optereenja nastaju kad su svi delovi neoteeni.
Vanredni sluajevi optereenja nastaju kad je jedan provodnik ili jedno zatitno ue s jedne
strane stuba prekinuto.
3. Optereenja
lan 67
Optereenja navedena u l. 68 i 69 ovog pravilnika odnose se na stubove vodova sa viseim
izolatorima i na stubove vodova sa potpornim izolatorima, a naprezanje se izraunava prema
odredbama lana 70 ovog pravilnika.
lan 68
Normalna optereenja su:
1) za sve vrste stubova (nosee i zatezne):
a) optereenje pri ijem se proraunu uzima:
- teina stuba, izolatora, pribora, provodnika i zatitne uadi;
- teina dodatnog optereenja na provodnicima i zatitnoj uadi;
- rezultanta pune sile zatezanja svih provodnika i zatitne uadi s obe strane stuba;
b) optereenje pri ijem se proraunu uzima:
- pritisak vetra na stub i na sve provodnike i zatitnu uad upravno na vod, odnosno u pravcu
simetrale ugla trase;
- rezultanta od dve treine sile zatezanja svih provodnika i zatitne uadi s obe strane stuba;
v) optereenja pri ijem se proraunu uzima:
- pritisak vetra na stub i na sve provodnike i zatitnu uad u pravcu voda, odnosno upravno na
simetralu ugla trase;
- rezultanta od dve treine sile zatezanja svih provodnika i zatitne uadi s obe strane stuba;
2) za zatezne stubove:
- dve treine sile zatezanja provodnika i zatitne uadi s jedne strane stuba.
lan 69
Vanredna optereenja su:
1) za nosee stubove:
a) optereenje pri ijem se proraunu uzima;

- polovina sile zatezanja jednog provodnika ili jednog zatitnog ueta s jedne strane stuba, a za
provodnike u snopu - etvrtina sile zatezanja provodnika jednog snopa;
2) za zatezne stubove i za ugaone nosee stubove sa uglom skretanja trase veim od 20o ;
- puna sila zatezanja svih provodnika i zatitne uadi u oba pravca trase, osim jednog
provodnika, odnosno jednog zatitnog ueta s jedne strane stuba, a za vodove sa provodnicima u
snopu - puna sila zatezanja svih snopova provodnika i zatitne uadi u oba pravca trase, osim
jednog snopa, odnosno jednog zatitnog ueta s jedne strane stuba.
Ako je pritisak vetra vei od 60 daN/m2, odnosno dodatno optereenje vee od 0,18 /SPAN>d
daN/m vanredna optereenja ne uzimaju se u obzir za jednostavne konstrukcije drvenih stubova,
ni za vodove do 35 kV, osim na deonicama sa teim atmosferskim uslovima.
lan 70
Pri izraunavanju naprezanja stubova uzimaju se u obzir:
1) teina provodnika i zatitne uadi i teina dodatnog optereenja, izraunate za gravitacioni
raspon stuba definisan u lanu 2 ovog pravilnika;
2) pritisak vetra na provodnike i zatitnu uad u pravcu simetrale ugla trase, izraunat za
poluzbir susednih raspona, bez ikakve redukcije s obzirom na ugao trase;
3) pritisak vetra na provodnike i zatitnu uad u pravcu simetrale ugla trase, izraunat za
poluzbir susednih raspona, sa redukcijom, s obzirom na poloaj provodnika i zatitne uadi
prema pravcu vetra, ali tako da je jednak najmanje etvrtini pritiska u pravcu simetrale ugla
trase;
4) ako nije odreeno koji je provodnik, zatitno ue ili strana stuba u pitanju, uzima se
najnepovoljniji sluaj.
4. Natpisi na stubovima
lan 71
Na sve stubove moraju se postaviti trajni natpisi sa upozorenjem na opasnost od elektrine struje.
VII UZEMLJENJE
1. Opte odredbe
lan 72
Pri uzemljenju vodova primenjuju se i odredbe propisa o tehnikim normativima za
elektronenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V.
lan 73
Metalni i armiranobetonski stubovi visokonaponskih vodova, metalna sidrena uad i metalne
trake na drvenim stubovima koje slue za zatitu stubova od udara groma moraju biti pouzdano
povezani sa zemljom. Ako se temeljenjem stubova i ukopavanjem sidara ne dobije
zadovoljavajue uzemljenje, postavljaju se dopunski uzemljivai, odnosno preduzimaju se druge
dopunske mere.
2. Uzemljenje u mreama sa kompenzovanim zemljospojem i sa izolovanom neutralnom takom
lan 74
U mreama visokog napona sa izolovanom neutralnom takom i mreama sa kompenzovanom
strujom zemljospoja uzima se da je trajanje zemljospoja due, pa otpornost uzemljenja Ru kod
stubova na obradivim povrinama, pored prometnih puteva i u naseljenim mestima ne sme prei
vrednost datu obrascem:
Uz
Ru < ------Iz
gde je:
Uz = 125 V - najvii dozvoljeni napon na uzemljenju;
Iz - stvarna struja zemljospoja (A), koja tee na mestu zemljospoja.
U mreama sa izolovanom netralnom takom Iz je kapacitivna struja zemljospoja, a u mreama
sa kompenzovanim zemljospojem - preostala struja zemljospoja.
Smatra se da je stub pored pomenutog puta ako se nalazi na udaljenosti manjoj od 15 m od ivice
kolovoza.
Vrednost otpornosti uzemljenja iz stava 1 ovog lana ne sme biti prekoraena ako se stub voda
nalazi na udaljenosti manjoj od 15 m od stambene zgrade, u ograenom dvoritu, u okunici koja
se koristi kao obradivo zemljite, u parku ili na etalitu.
lan 75
Na vodovima sa zatitnom uadi uzima se ukupna otpornost uzemljenja, raunajui i vezu preko
zatitne uadi.
lan 76
Prekoraenje vrednosti otpornosti Ru dozvoljava se ako se preduzme jedna od sledeih mera:
1) upotreba neprobojnih masivnih ili tapnih izolatora;

2) redovna kontrola izolatora, a najmanje jedanput godinje;
3) ugraivanje ureaja za signalizaciju zemljospoja i neposredno automatsko iskljuenje voda
im nastane kvar.
Posebne mere za smanjenje napona koraka nisu potrebne ako je preduzeta jedna od mera iz ovog
lana.
3. Uzemljenje u mreama sa uzemljenom neutralnom takom
lan 77
Nadzemni vodovi koji pripadaju mrei sa efikasno uzemljenom neutralnom takom moraju imati
ureaje za brzo automatsko iskljuenje pri zemljospoju, koji pouzdano iskljuuju deonicu u
kvaru i tako odstranjuju opasnost od dejstva napona na mestu zemljospoja.
lan 78
Stubovi nadzemnih vodova iz lana 77 ovog pravilnika imaju po pravilu uzemljiva u obliku
jednog ili dva prstena oko svakog temelja ili oko svih temelja jednog stuba. Najmanja dubina
ukopavanja uzemljivaa je 0,5 m.
Udaljenost prstenova od temelja, odnosno stuba mora biti takva da se postigne povoljnije
oblikovanje potencijala, to zavisi od oblika i konstrukcije temelja stuba.
lan 79
Odredbe lana 78 ovog pravilnika ne primenjuju se na stubove u terenu s velikom specifinom
otpornou, u kome se, uz racionalnu upotrebu materijala, ne mogu postii zadovoljavajui
rezultati otpornosti uzemljenja. Stubove na ovakvom terenu ne treba uzemljiti.
lan 80
U pogledu zatite od opasnog napona na mestu zemljospoja ne treba preduzimati druge posebne
mere osim mere predvienih u l. 77 do 79 ovog pravilnika.
4. Uzemljenja za zatitu od groma
lan 81
Da bi se pri udaru groma u stub ili zatitno ue smanjila opasnost od preskoka na provodnike,
treba, prema odabranom stupnju izolacije voda, odrediti maksimalno dozvoljenu otpornost
uzemljenja, uzimajui u obzir uestalost i jainu gromova u podruju trase, sigurnost voda i
uestalost kvarova.
lan 82
Ako se uzemljenjem izvedenim prema lanu 78 ovog pravilnika ne postigne otpornost koja
obezbeuje zatitu od groma, potrebno je meusobno povezivati pojedinane uzemljivae ili
postaviti jo jedan prsten oko svih temelja stuba na dubini od 1 m, odnosno poloiti zrakaste
uzemljivae ukupne duine pribline duini uzemljivaa prstena, ako je to povoljnije s obzirom
na teren.
Ako se postupkom iz stava 1 ovog lana ne postigne otpornost koja titi od povratnog preskoka,
odustaje se od daljeg polaganja uzemljivaa.
lan 83
Povratni preskok na provodniku nije verovatan ako je za otpornost uzemljenja ispunjen uslov
prema sledeem obrascu:
Ui
Ruz < ------Iu
gde je:
Ruz - otpornost uzemljenja W posmatranog stuba, bez veze sa zatitnom uadi;
Ui - podnosivi udarni napon (kV) izolacije posmatranog stuba u suvom;
Iu - temena vrednost udarne struje groma (kA) za posmatrani stub.
Pri izboru Iu kao orijentacija mogu posluiti vrednosti date u tabeli 8, koje pokazuju za koliko
procenata od svih udara groma, uzetih kao 100%, vrednost struje iz prvog reda tabele 8 nee biti
premaena. Vrednosti struja manje od 20 kA mogu se uzeti samo za vodove napona do 35 kV.
Tabela 8
Struja od udara groma u stub (kA) 5 10 15 20 30 40 50 60

Procent od svih udara groma
14 40 62 79 91 95 98 99
Osnova za odreivanje struje od udara groma su podaci o uestalosti atmosferskog pranjenja,

broj grmljavinskih dana u godini ili broj udara groma po jedinici povrine, distribucija temene
vrednosti struje u stazi groma i eljeni nivo sigurnosti s obzirom na verovatni broj povratnih
preskoka u jednoj godini.
lan 84
Otpornost uzemljenja sa kojom se rauna pri udarnim naponima groma priblino je jednaka
otpornosti uzemljenja koja se dobija uobiajenim merenjima.
5. Uzemljenje zatitne uadi
lan 85
Zatitno ue na metalnim stubovima moe se uzemljiti preko konstrukcije bez posebnog voda za
uzemljenje ako je konstrukcija uzemljena. Iznad temelja konstrukcije mora postojati stezaljka za
prikljuak uzemljivaa.
lan 86
Zatitno ue na armiranobetonskim stubovima moe se uzemljiti preko eline armature u
betonu ako presek armature iznosi najmanje 50 mm2 i ako svi delovi armature koji slue za
uzemljenje imaju pouzdan kontakt.
Odredba stava 1 ovog lana odnosi se i na nosae izolatora.
Ako armatura armiranobetonskih stubova slui za uzemljenje, mora imati izvod iznad temelja za
prikljuenje uzemljivaa.
lan 87
Na drvenim stubovima uzemljenje se ne izvodi, osim ako nose zatitno ue ili ako metalne
delove treba uzemljiti. U tom sluaju, uzemljenje se izvodi kao kod metalnih i
armiranobetonskih stubova.
Ako nosai izolatora nisu uzemljeni, vod za uzemljenje zatitnog ueta treba odmai i izolovati
od glave stuba i time spreiti galvansku vezu sa nosaima.
Na drvenim stubovima zatitno ue mora se uzemljiti na svakom stubu, najmanje na svakih 300
m duine voda.
Ako su drveni stubovi usidreni, moraju se uzemljiti metalni delovi za privrenje izolatora i
sidra, kao i sidro u zemlji.
6. Vodovi za uzemljenje
lan 88
Vodovi za uzemljenje (zemljovodi) postavljaju se radi galvanske veze izmeu zatitne uadi i
uzemljivaa.
Najmanji doputeni preseci vodova za uzemljenje su:
1) za elik pocinkovan toplim postupkom 50 mm2 ;
2) za aluminijum
35 mm2 ;
3) za bakar
16 mm2 .
Stvarni preseci vodova za uzemljenje moraju biti dimenzionisani prema oekivanoj struji
zemljospoja.
lan 89
Ako se goli zemljovodi polau u zemlju, smatraju se delom uzemljivaa.
lan 90
Ako se na mestu prelaska zemljovoda u zemlju oekuje pojaana korozija, potrebno je da se vod
zatiti premazivanjem, da se povea presek ili da se primeni neka druga zatitna mera.
lan 91
Ako postoji opasnost od mehanikog oteenja, zemljovod se mora zatititi.

7. Uzemljivai
lan 92
Uzemljivai su metalni delovi koji se nalaze u zemlji i ostvaruju elektrinu provodnu vezu
delova voda sa zemljom.
Uzemljivai mogu biti trakasti ili ipkasti.
Kao materijal za uzemljivae upotrebljava se elik pocinkovan toplim postupkom ili na neki
drugi nain zatien od korozije, ako lokalne prilike ne zahtevaju upotrebu nekog drugog
materijala (npr. bakra).
Za uzemljivae se, po pravilu, ne upotrebljavaju nepocinkovane eline cevi, lim, profili i laki
metali.
lan 93
Najmanji preseci uzemljivaa dati su u tabeli 9
Tabela 9
Pocinkovani elik
Bakar
Traka preseka 100 mm2 , debljine najmanje 3,5

mm
Traka preseka 50 mm2 , ali ne tanja od 2 mm
Okrugli elik prenika 10 mm
Ue preseka 35 mm2
Cev prenika 38 mm, debljine najmanje 3,5 mm
Cev prenika 30 mm, debljine najmanje 2,5

mm
Ugaonik 65 mm x 65 mm x 7 mm
Profil U 6,5, odnosno T 6 ili drugi odgovarajui

profil
Za uzemljivae se mogu upotrebljavati i drugi materijali otporni prema koroziji, slinih svojstava
i odgovarajuih preseka.
lan 94
Ako se na nekom podruju oekuje jaa korozija ili se upotrebi nepocinkovani elik, uzimaju se
oko 50% vee vrednosti preseka od vrednosti navedenih u tabeli 9.
lan 95
Na uzemljivae i zemljovode, pored odredaba ovog pravilnika, primenjuju se i odredbe propisa o

tehnikim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V.
VIII PRELAZAK VODOVA I NJIHOVO PRIBLIAVANJE OBJEKTIMA
1. Opte odredbe
lan 96
Pri prelasku vodova preko objekata, odnosno pri pribliavanju vodova objektima, sigurnosna
visina je jednaka sigurnosnoj udaljenosti ako za sigurnosnu visinu nije navedena posebna
vrednost.
lan 97
Sigurnosne visine i sigurnosne udaljenosti iz l. 100 do 224 ovog pravilnika odnose se na vodove
nazivnog napona do 110 kV.
lan 98
Sigurnosne visine i sigurnosne udaljenosti poveavaju se u odnosu na sigurnosne visine i
sigurnosne udaljenosti za nazivni napon 110 kV, i to:
1) za 0,75 m - za vodove nazivnog napona 220 kV;
2) za 2,0 m - za vodove nazivnog napona 400 kV.
lan 99
Odredbe l. 121 do 129, l. 142 do 148 i l. 178 do 181 ovog pravilnika primenjuju se i kad se
vod priblii auto-putu, magistralnom putu, iari, plovnoj reci ili plovnom kanalu na udaljenost
manju od visine stuba iznad zemlje, s tim to se ne primenjuju odredbe o sigurnosnoj visini.
2. Nepristupana mesta
lan 100
Za nepristupana mesta (npr.: gudure, stene, neplovne reke, movare i sl.) sigurnosna visina i
sigurnosna udaljenost iznose:
1) sigurnosna visina
4,0 m;
2) sigurnosna udaljenost 3,0 m.
3. Mesta nepristupana vozilima
lan 101
Za mesta nepristupana vozilima sigurnosna visina i sigurnosna udaljenost iznose:
5,0 m;
4. Mesta pristupana vozilima

lan 102
Za mesta pristupana vozilima (oko naseljenih podruja, iznad polja oko kojih se nalaze poljski
putevi, iznad livada i oranica, iznad poljskih puteva i umskih puteva), sigurnosna visina i
6,0 m;
5. Zgrade
lan 103
Voenje vodova preko zgrada koje slue za stalan boravak ljudi moe se izvesti ako su
zadovoljeni uslovi iz l. 104 do 108 ovog pravilnika.
Smatra se da vod prelazi preko zgrade i kad je rastojanje horizontalne projekcije najblieg
provodnika u neotklonjenom poloaju od zgrade manje od 3,0 m za vodove nazivnog napona do
20 kV i manje od 5,0 m za vodove nazivnog napona veeg od 20 kV.
lan 104
Za nepristupane delove zgrade (krov, dimnjak i sl.) sigurnosna udaljenost iznosi 3,0 m.
lan 105
Za stalno pristupane delove zgrade (terasa, balkon, graevinske skele i sl.) sigurnosna visina i
5,0 m;
lan 106
Vertikalna udaljenost izmeu provodnika i delova zgrade ispod provodnika (sleme krova, gornja
ivica dimnjaka itd.) za vodove sa viseim izolatorima iznosi najmanje 3,0 m i u sluaju kad u
rasponu ukrtanja postoji normalno dodatno optereenje, a u susednim rasponima nema tog
optereenja.
lan 107
Za vodove iznad zgrada potrebna je elektrino pojaana izolacija, a za vodove iznad stambenih
zgrada i zgrada u kojima se zadrava vei broj ljudi (npr. kole, vrtii itd.) potrebna je i
mehaniki pojaana izolacija.
lan 108
Na stambenim zgradama nije dozvoljeno postavljanje zidnih konzola ili zidnih i krovnih nosaa
za noenje vodova.
6. Zgrade pogonskih postrojenja

lan 109
Sigurnosne visine i sigurnosne udaljenosti od zgrada koje pripadaju istom pogonskom
postrojenju iji je i elektroenergetski vod (elektrane, transformatorske stanice, razvodna
postrojenja), a ne slue za stanovanje, mogu biti i manje od vrednosti iz lana 103 ovog
pravilnika ako se predvide odgovarajue zatitne mere za spreavanje sluajnog dodira
provodnika (npr. postavljanje ograde, lako uoljivih natpisa za upozorenje i sl.).
7. Zgrade sa zapaljivim krovom
lan 110
Za zgrade sa krovom pokrivenim zapaljivim materijalom, radi zatite vodova od oteenja
sigurnosna visina i sigurnosna udaljenost iznose, bez obzira na napon voda:
12,0 m;
Za zgrade iz stava 1 ovog lana vae i odredbe l. 103 do 108 ovog pravilnika.
8. Objekti u kojima se nalazi lako zapaljiv materijal
lan 111
Nije dozvoljeno voenje vodova preko nadzemnih objekata u kojima se nalazi lako zapaljiv
materijal (skladita benzina, ulja, eksploziva i sl.).
Na prolazu pored objekata iz stava 1 ovog lana, horizontalna sigurnosna udaljenost jednaka je
visini stuba uveanoj za 3,0 m, a mora iznositi najmanje 15,0 m.
9. Naseljena mesta
lan 112
Za vodove u naseljenim mestima sigurnosna visina iznosi 7,0 m.
Izolacija mora biti elektrino pojaana.
10. Sportska igralita
lan 113
Ako vodovi prelaze preko igralita, moraju biti ispunjeni sledei uslovi:
1) sigurnosna udaljenost mora iznositi 12,0 m;
2) izolacija mora biti mehaniki i elektrino pojaana;
3) dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitnih uadi mora se smanjiti na
75% od vrednosti navedenih u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika;
4) nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitnih uadi.

lan 114
Nije dozvoljen prelazak vodova preko strelita.
Sigurnosna udaljenost voda iznosi 12,0 m.
11. Javna kupalita i kampinzi
lan 115
Nije dozvoljen prelazak vodova preko javnih kupalita i kampinga.
12. Smuarske skakaonice
lan 116
Nije dozvoljen prelazak vodova preko odskone i doskone staze.
Sigurnosna udaljenost od odskone staze iznosi 8,0 m, a od doskone staze - 12,0 m.
Izolacija mora biti mehaniki i elektrino pojaana.
13. ume i drvee
lan 117
Sigurnosna udaljenost od bilo kog dela stabla iznosi 3,0 m.
Za vodove nazivnog napona 110 kV i za vie nazivne napone sigurnosna udaljenost mora se
odrati u sluaju pada stabla, pri emu se sigurnosna udaljenost meri od provodnika u
neotklonjenom poloaju.
14. Regionalni putevi, lokalni putevi i putevi za industrijske objekte izgraeni kao putevi za
optu upotrebu
lan 118
Sigurnosna visina voda iznosi 7,0 m.
lan 119
Udaljenost bilo kog dela stuba od spoljne ivice puta, po pravilu, ne sme biti manja od 10 m, a u
izuzetnim sluajevima moe se smanjiti na najmanje 5 m.
Izolacija mora biti elektrino pojaana.
U rasponu ukrtanja dozvoljava se jedan nastavak po provodniku ili zatitnom uetu.
lan 120
Ugao ukrtanja voda i regionalnog puta, po pravilu, iznosi najmanje 20o .

Za lokalne puteve i puteve za industrijske objekte ugao ukrtanja nije ogranien.
15. Magistralni putevi
lan 121
Na magistralnim putevima sigurnosna visina voda iznosi 7,0 m.
lan 122
Horizontalna udaljenost bilo kog dela stuba od spoljne ivice puta iznosi 20,0 m.
Kad vod prelazi magistralni put, udaljenost bilo kog dela stuba moe biti manja ako to
uslovljavaju mesne prilike, ali ne sme biti manja od 10,0 m.
lan 123
Ugao ukrtanja, po pravilu, iznosi najmanje 30o .
U rasponu ukrtanja nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitne uadi.
16. Auto-putevi
lan 124
Sigurnosna visina voda iznad auto-puta iznosi 7,0 m.
lan 125
Udaljenost bilo kog dela stuba od ivice auto-puta iznosi najmanje 40,0 m.
Kad vod prelazi preko auto-puta, udaljenost bilo kog dela stuba moe biti manja ako to zahtevaju
uslovi tla, s tim da ne sme biti manja od 10,0 m.
lan 126
Dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitnih uadi smanjuje se na 75%
od vrednosti navedenih u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika.
lan 127
U rasponu ukrtanja nije dozvoljeno nastavljanje provodnika, odnosno zatitnih uadi.
lan 128
Ugao ukrtanja ne sme biti manji od 30o .
lan 129
Pri voenju vodova paralelno sa auto-putem, udaljenost voda od auto-puta na potezima duim od
5 km mora biti:
1) za vodove napona do 35 kV - najmanje 50,0 m;
2) za vodove napona veeg od 35 kV - najmanje 100 m.
U brdovitim i umovitim predelima udaljenost voda od auto-puta moe se smanjiti na 40,0 m.
17. Naseljena mesta
lan 130
U gusto naseljenim mestima, sigurnosna visina voda mora da iznosi 7,0 m.
lan 131
Izolacija mora biti elektrino pojaana, a na mestima ukrtanja sa ulicama ili putevima i
mehaniki pojaana.
lan 132
Dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitnih uadi smanjuje se na 75%
od vrednosti navedenih u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika.
lan 133
U rasponu ukrtanja vodova sa putevima u gusto naseljenim mestima nije dozvoljeno
nastavljanje provodnika, odnosno zatitne uadi, a u susednim rasponima dozvoljen je samo
jedan nastavak pod provodniku, odnosno zatitnom uetu.
lan 134
Ako je rastojanje horizontalne projekcije najblieg provodnika u neotklonjenom poloaju manje
od 5,0 m, izolacija mora biti mehaniki i elektrino pojaana.
18. Pijace i vaarita
lan 135
Ako vodovi prelaze preko pijaca i vaarita, moraju biti ispunjeni sledei uslovi:
3) dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitne uadi mora se smanjiti na
75% od vrednosti navedenih u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika;
4) nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitnih uadi.

19. Parkiralita i autobuska stajalita
lan 136
Ako vod prelazi preko parkiralita ili autobuskog stajalita, sigurnosna visina iznosi 7,0 m.
Izolacija voda mora biti mehaniki i elektrino pojaana.
Smatra se da vod prelazi preko parkiralita, odnosno autobuskog stajalita i kad je rastojanje
horizontalne projekcije najblieg provodnika u neotklonjenom stanju manje od 5,0 m.
20. Tramvaji i trolejbusi
lan 137
Sigurnosna udaljenost voda od tramvaja ili trolejbusa, voznih i napojnih vodova, odnosno delova
konstrukcije za njihovo noenje iznosi 3,0 m.
lan 138
Dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitne uadi smanjuje se na 75% od
vrednosti navedene u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika.
lan 139
lan 140
Ugao ukrtanja voda ne sme biti manji od 30o .
21. Splavne reke
lan 141
Sigurnosna visina voda od najvieg vodostaja reka na kojima je moguno splavarenje iznosi 7,0
m.
Izolacija voda mora biti elektrino pojaana.
22. Plovne reke i kanali
lan 142
Sigurnosna visina od najvieg vodostaja pri kome je jo moguna plovidba iznosi, po pravilu,
15,0 m.
lan 143
Horizontalna udaljenost bilo kog dela stuba iznosi najmanje:

1) od obale
10 m;
2) od stope nasipa 6 m.
lan 144
Dozvoljeno naprezanje (normalno i izuzetno) provodnika i zatitne uadi smanjuje se na 75% od
vrednosti navedene u tabeli 2 iz lana 20 ovog pravilnika.
lan 145
lan 146
lan 147
Pri voenju vodova paralelno sa plovnim rekama i kanalima na potezima duim od 5 km,
udaljenost od obale, odnosno od nasipa ne sme biti manja od 50 m.
lan 148
Odredbe l. 143 i 144 ovog pravilnika primenjuju se i kad je horizontalna udaljenost otklonjenog
provodnika od obale zbog dejstva vetra pri + 40oC za vodove nazivnog napona do 110 kV manja
od 2,0 m.
23. Mostovne konstrukcije
lan 149
Sigurnosna udaljenost voda iznosi:
1) od pristupanih delova mosta 5,0 m;
2) od nepristupanih delova mosta 3,0 m.
Ako vod prolazi kroz otvor mosta, sigurnosna udaljenost mora biti jednaka sigurnosnom
razmaku iz lana 29 ovog pravilnika.
Na mostu se mora ugraditi zatitna ograda koja e onemoguiti dodir sa delovima pod naponom.
24. Antene televizijskih i radio-prijemnika
lan 150
Prelazak vodova preko antena televizijskih i radio-prijemnika dozvoljen je ako su ispunjeni
sledei uslovi:

3) normalno dozvoljeno naprezanje ne sme da prelazi 1/3 prekidne vrstoe provodnika i zatitne
uadi.
Ako je raspon ukrtanja ogranien noseim stubovima, mora se proveriti udaljenost kad u
prelaznom rasponu ostaje dodatno optereenje, a u susednim rasponima nema dodatnog
optereenja na provodnicima i zatitnoj uadi. Dozvoljena sigurnosna visina mora da iznosi 2,0
m.
25. Antene predajnih i prijemnih stanica
lan 151
Prelazak voda preko antena predajnih i prijemnih radio-stanica nije dozvoljen.
26. Ukrtanje visokonaponskog voda sa drugim visokonaponskim vodovima i njihovo
meusobno pribliavanje
lan 152
Sigurnosna visina voda iznosi 2,5 m, a sigurnosna udaljenost 1,0 m.
Uslovi iz stava 1 ovog lana moraju biti ispunjeni i kad na gornjem vodu ima dodatnog
optereenja, a na donjem vodu nema.
Odredba stava 2 ovog lana odnosi se i na proveravanje maksimalnog otklona provodnika donjeg
voda.
Vod vieg napona postavlja se, po pravilu, iznad voda nieg napona.
Gornji vod mora se izgraditi sa elektrino pojaanom izolacijom.
lan 153
Najmanja meusobna udaljenost provodnika paralelnih vodova mora biti jednaka udaljenosti D
iz l. 30 i 32 ovog pravilnika. Pri najveem otklonu provodnika jednog voda zbog dejstva vetra,
mora se proveriti da meusobna udaljenost provodnika paralelnih vodova nije manja od
sigurnosnih razmaka za vii napon, s tim da ne sme biti manja od 70 cm kad provodnici drugog
voda nisu otklonjeni.
lan 154
Ako su dva voda ili vie vodova na raznim visinama zajednikih stubova, vod vieg napona
postavlja se iznad voda nieg napona.
27. Ukrtanje visokonaponskog voda sa niskonaponskim vodom i njihovo meusobno
pribliavanje
lan 155
Prelazak niskonaponskog voda preko visokonaponskog voda nije dozvoljen.

Sigurnosna visina voda iznosi 2,5 m, a sigurnosna udaljenost 2,0 m.
Gornji vod mora se izgraditi sa elektrino pojaanom izolacijom.
lan 156
Iznad niskonaponskih provodnika moraju se postaviti dva obostrano uzemljena sigurnosna ueta
ija raunska sila kidanja (mehanika vrstoa) iznosi najmanja 1000 daN.
lan 157
Zatitna uad iznad niskonaponskih vodova ne moraju se postavljati ako su za visokonaponski
vod ispunjeni sledei uslovi:
1) da je izolacija u rasponu ukrtanje elektrino i mehaniki pojaana izolacija;
2) da normalno dozvoljeno naprezanje ne prelazi 1/3 prekidne vrstoe provodnika i zatitne
uadi;
3) da je raspon ukrtanja ogranien noseim stubovima, a sigurnosna visina iznosi najmanje 2 m
i kad u prelaznom rasponu postoji dodatno optereenje, a u susednim rasponima nema dodatnog
optereenja na provodnicima i zatitnoj uadi.
lan 158
Ako uslovi iz l. 156 i 157 ovog pravilnika nisu ispunjeni, vod niskog napona treba postaviti u
kabl ili ga izmestiti.
lan 159
Najmanja meusobna udaljenost provodnika paralelnih vodova mora biti jednaka udaljenosti D
iz l. 30 i 32 ovog pravilnika.
Pri najveem otklonu provodnika jednog voda zbog dejstva vetra mora se proveriti da
meusobna udaljenost provodnika paralelnih vodova nije manja od sigurnosnog razmaka za vii
napon, s tim da ne sme biti manja od 70 cm kad provodnici drugog voda nisu otklonjeni.
lan 160
Ako na zajednikim stubovima ima vie vodova na raznim visinama, visokonaponski vodovi
moraju se postaviti iznad visokonaponskih vodova.
Niskonaponski vod mora se opremiti odvodnicima prenapona na poetku i na kraju deonice voda
koja je na zajednikim stubovima sa visokonaponskim vodom, kao i na svakom eventualnom
ogranku.
28. Ukrtanje nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom i njihovo
meusobno pribliavanje
lan 161
Na mestu ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom

sigurnosna visina izmeu najnieg provodnika elektroenergetskog voda i najvieg provodnika
telekomunikacionog voda iznosi:
1) za vodove napona 400 kV
5,5 m;
2) za vodove napona 220 kV
4,0 m;
3) za vodove napona od 35 kV do 110 kV 3,0 m;
4) za vodove napona od 1 kV do 35 kV 2,5 m.
lan 162
U rasponu ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom
izolacija mora biti mehaniki i elektrino pojaana.
lan 163
Na mestu ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom nije
dozvoljeno postavljanje zatitne mree iznad telekomunikacionog voda.
lan 164
U rasponu ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom nije
dozvoljeno nastavljanje provodnika, odnosno zatitne uadi.
lan 165
Na stubovima raspona ukrtanja elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom nije
dozvoljena upotreba iskonih i kliznih stezaljki.
lan 166
Ugao ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionom vodom, po pravilu,
ne sme biti manji od 45o , s tim da se izuzetno moe smanjiti do 30o .
lan 167
Ako elektroenergetski vod nema zatitno ue, na stubovima telekomunikacionih vodova koji se
nalaze na krajevima raspona ukrtanja sa nadzemnim elektroenergetskim vodom moraju se
postaviti gromobrani ije uzemljenje, po pravilu, treba da ima elektrinu otpornost manju od 25
W.
lan 168
U zateznom polju ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom
najmanji dozvoljeni preseci provodnika i zatitne uadi iznose:
1) za bakar i elik
16 mm2 ;
2) za al-elik
25 mm2 ;
3) za aluminijum i legure aluminijuma 35 mm2 .
Upotreba jednoinih provodnika i zatitne uadi nije dozvoljena.
lan 169
Raspon ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom, po
pravilu manji je od susednih raspona, ili se stubovi u rasponu ukrtanja proraunavaju za vei
raspon.
lan 170
Na mestima pribliavanja vodova, horizontalna udaljenost izmeu najbliih provodnika oba voda
mora biti jednaka visini viih stubova, uveanoj za 3,0 m.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog lana, dozvoljena je horizontalna udaljenost jednaka
sigurnosnoj visini iz lana 161 ovog pravilnika, s tim da izolacija voda bude mehaniki i
elektrino pojaana.
lan 171
Pri pribliavanju vodova na krivinama moraju se preduzeti mere protiv dodira otkinutih
provodnika, i to:
1) raspon se mora smanjiti tako da otkinuti provodnik spoljnog voda ostane udaljen najmanje 3,0
m od najblieg provodnika unutranjeg voda; ili
2) uvrenje provodnika na potpornim izolatorima (sigurnosni stremeni ili slino) mora se
pojaati.
lan 172
Odredbe l. 170 i 171 ovog pravilnika primenjuju se i na telekomunikacione vodove za koje su
upotrebljeni nadzemni (vazduni) kablovi.
lan 173
Telekomunikacioni kablovi poloeni u zemlju moraju se udaljiti od stubova elektroenergetskih
vodova najmanje 10,0 za nazivne napone do 110 kV, 15,0 m za nazivni napon 220 kV, a 25,0 za
nazivni napon 400 kV.
Ako se ne mogu ispuniti uslovi iz stava 1 ovog lana, dozvoljeno je da se telekomunikacioni
kablovi poloe najmanje na 1 m od stubova elektroenergetskih vodova nazivnog napona do 35
kV.
lan 174
Postavljanje telekomunikacionih vodova na stubovima nadzemnih elektroenergetskih vodova
nije dozvoljeno, osim ako taj telekomunikacioni vod slui za signalizaciju i telekomunikacije u
elektroenergetskim mreama.
lan 175
Horizontalna udaljenost najblieg provodnika elektroenergetskog voda do stuba
telekomunikacionog voda ne sme iznositi manje od 5,0 m. Taj uslov mora biti ispunjen ako
visinska razlika izmeu najbliih provodnika oba voda iznosi najmanje 10,0 m.
Horizontalna udaljenost stuba elektroenergetskog voda od najblieg provodnika

telekomunikacionog voda ne sme biti manja od 2,0 m.
lan 176
Ako su na mestu ukrtanja telekomunikacioni vodovi izvedeni kao kablovski, horizontalna
projekcija udaljenosti najblieg provodnika nadzemnog elektroenergetskog voda od najblieg
stuba koji nosi telekomunikacione vodove, odnosno izvod telekomunikacionog kabla mora biti
najmanje jednaka visini stuba elektroenergetskog voda na mestu ukrtanja, poveanoj za 3,0 m.
29. Prelazak telekomunikacionog voda preko nadzemnog elektroenergetskog voda
lan 177
Prelazak telekomunikacionog voda preko nadzemnog elektroenergetskog voda nije dozvoljen.
30. iare
lan 178
Pri ukrtanju elektroenergetskog voda sa iarom (iznad ili ispod iare), sigurnosna udaljenost u
najnepovoljnijem poloaju delova iare i provodnika iznosi 5,0 m.
lan 179
Pri prelasku elektroenergetskog voda preko iare izolacija mora biti mehaniki i elektrino
pojaana.
lan 180
U rasponu ukrtanja elektroenergetskog voda sa iarom nije dozvoljeno nastavljanje provodnika
i zatitne uadi.
Ugao ukrtanja elektroenergetskog voda sa iarom mora biti manji od 30o .
lan 181
U rasponu ukrtanja elektroenergetskog voda sa iarom metalni delovi susednih noseih
konstrukcija iare moraju se uzemljiti.
31. Metalne i iane ograde
lan 182
Metalne i iane ograde koje se nalaze oko objekata u kojima se zadrava vei broj lica ili slue
za stanovanje ne smeju se postavljati u blizini elinih i armiranobetonskih stubova. Njihova
udaljenost mora iznositi najmanje 0,7 Un (cm), s tim to ne sme biti manja od 20 cm, gde je Un
nazivni napon (kV).
Za vodove nazivnog napona 110 kV i vie, potrebno je sraunavanje ili merenje indukovanih
napona pri normalnom pogonu dalekovoda.
Ako je indukovani napon prema zemlji vei od 65 V, moraju se preduzeti posebne mere zatite
(uzemljenje, galvansko odvajanje delova ograde, zamena ograde ili slino). Ako se zatita vri
uzemljenjem, otpornost uzemljenja ne sme biti vea od 25 W.
Sigurnosna udaljenost voda od metalne i iane ograde iznosi 3,0 m.
32. iane mree
lan 183
Sigurnosna visina i sigurnosna udaljenost od iane mree u poljima zasejanim hmeljom,
vinogradima i vonjacima iznose 3,75 m.
lan 184
Izolacija voda mora biti elektrino pojaana.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog lana, dozvoljena je primena samo jednog potpornog izolatora
za prvi vii stupanj izolacije, s tim da se primeni sigurnosno uvrivanje provodnika na
izolatore.
lan 185
Najmanji dozvoljeni preseci provodnika i zatitnih uadi odreuju se prema lanu 168 ovog
pravilnika.
lan 186
Za vodove nazivnog napona 110 kV i vie, primenjuju se odredbe st. 2 i 3 lana 182 ovog
pravilnika.
33. Gasovodi, naftovodi, parovodi i sl.
lan 187
Ako su gasovodi, naftovodi, parovodi i sl. postavljeni nadzemno, sigurnosna visina i sigurnosna
udaljenost voda iznose 8,0 m.
lan 188
Sigurnosna udaljenost voda meri se od gasovoda, naftovoda, parovoda ili slinog objekta, kao i
od njegove nosee metalne konstrukcije.
lan 189
Ugao ukrtanja voda ne sme biti manji od 30o .
lan 190
Na mestu ukrtanja voda i cevovoda, nadzemni cevovod mora biti uzemljen na odgovarajui
nain.
lan 191
Ako se vod postavlja paralelno sa nadzemnim gasovodom, naftovodom ili slinim objektima,
sigurnosna udaljenost tog voda ne sme biti manja od visine stuba uveane za 3,0 m.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog lana, dozvoljena je manja sigurnosna udaljenost pod uslovom
da se preduzmu mere koje se preduzimaju pri ukrtanju elektroenergetskog voda sa cevovodima
prema lanu 187 ovog pravilnika.
34. Stogovi i suare
lan 192
Pri prelasku voda preko stogova i suara, sigurnosna visina iznosi najmanje 12,0 m, a sigurnosna
udaljenost mora da iznosi najmanje 5,0 m bez obzira na nazivni napon voda.
lan 193
Odredbe l. 103 i 110 ovog pravilnika primenjuju se i za zgrade u kojima se sui seno, itarice i
sl. (senjaci, ambari i koevi).
35. Groblja
lan 194
Postavljanje stubova na grobljima nije dozvoljeno.
Pri prelasku voda preko groblja, na stubovima u rasponu ukrtanja izolacija mora biti mehaniki
i elektrino pojaana.
36. Aerodromi i heliodromi
lan 195
Vodovi ne smeju prelaziti preko aerodroma.
Udaljenost voda od poletno-sletne staze ne sme biti manja od 1000 m, s tim to se pravac
poletno-sletne staze ne sme presecati na udaljenosti manjoj od 3000 m.
Udaljenosti iz stava 2 ovog lana mogu se smanjiti zavisno od terenskih uslova i namene
aerodroma.
Vodovi ne smeju da prelaze preko heliodroma niti da se pribliavaju osnovnim pravcima
poletanja i sletanja na udaljenosti manjoj od 1000 m, a u ostalim pravcima ta udaljenost ne sme
biti manje od 200 m.
37. Protivgradne stanice
lan 196
Vodovi ne smeju prelaziti preko protivgradnih stanica.

Udaljenost voda od protivgradne stanice ne sme biti manje od 200 m po horizontali, s tim to
provodnici i zatitna uad moraju biti u nioj ravni od protivgradne stanice.
38. eleznike pruge koje nisu predviene za elektrifikaciju sa nadzemnim kontaktnim vodom
lan 197
Najmanji dozvoljeni preseci provodnika i zatitne uadi u polju ukrtanja iznose:
1) za ue od bakra i elika
16 mm2 ;
2) za ue od aluminijuma
35 mm2 ;
3) za ue od drugih materijala 25 mm2 .
lan 198
Najvee naprezanje na zatezanje (horizontalna komponenta), koje u provodniku nastaje u
najnepovoljnijim uslovima, mora se u odnosu na normalno dozvoljeno naprezanje materijala
prema lanu 20 ovog pravilnika smanjiti, i to: - za elektroenergetske radove nazivnog napona do
50 kV na 2/3, a za elektroenergetske vodove nazivnog napona veeg od 50 kV na 85%.
lan 199
Pri trostrukom normalnom dodatnom optereenju mora se proveriti da naprezanje provodnika u
taki uvrenja ne prelazi vrednost izuzetnog dozvoljenog naprezanja materijala prema lanu 20
ovog pravilnika.
lan 200
U rasponu ukrtanja voda nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitne uadi.
lan 201
U zateznom polju ukrtanja voda izolacija mora biti mehaniki pojaana.
Radi pojaane mehanike sigurnosti na potpornim izolatorima, nije dozvoljeno postavljanje
izolatora jednog ispod drugog.
lan 202
U rasponu ukrtanja voda izolacija mora biti i elektrino pojaana.
Izolatorski lanci za napone od 35 kV ili vie napone moraju biti uzemljeni i zatitnom armaturom
zatieni od preskoka.
Odredba stava 2 ovog lana ne odnosi se na izolatorske lance na drvenim stubovima.
lan 203
Na noseim stubovima zateznog polja ukrtanja voda nije dozvoljena upotreba iskonih stezaljki.
lan 204
U zateznom polju ukrtanja dozvoljena su najvie tri nosea stuba.
lan 205
U zateznom polju ukrtanja voda nazivnog napona do 20 kV sa eleznikom prugom mogu se za
nosee stubove upotrebiti prosti drveni stubovi ukljeteni u posebne nogare ili dvostruki drveni
stubovi na kojima ne sme biti skretanja trase.
Za zatezne stubove moraju se upotrebiti A stubovi ili drugi odgovarajui tipovi stubova.
lan 206
Za vodove nazivnog napona veeg od 20 kV dozvoljeni su i drveni A stubovi samo u pravoj trasi
voda, a izuzetno i za ugao skretanja do 5o , s tim to se stabilnost mora raunski proveriti. Za
zatezne stubove moraju se upotrebiti stubovi tipa piramide ili drugih odgovarajuih tipova.
lan 207
U zateznom polju ukrtanja nije dozvoljeno usidrenje stubova za vodove nazivnog napona do 20
kV.
lan 208
Na stubove u rasponu ukrtanja nadzemnih vodova nije dozvoljeno postavljanje transformatora i
uljnih prekidaa, kao ni prekidaa kod kojih mogu nastati otvoreni elektrini lukovi.
lan 209
Stubovi raspona ukrtanja moraju se proveriti za normalno i vanredno optereenje prema l. 67 i
70 ovog pravilnika, a zatezni stubovi moraju se proveriti i za sledea optereenja:
1) teinu stuba, izolatora, pribora, provodnika i zatitne uadi;
2) teinu dodatnog optereenja na provodnicima i zatitnoj uadi;
3) silu zatezanja svih provodnika i zatitne uadi u polju ukrtanja, a za vodove sa provodnicima
u snopu - silu zatezanja svih provodnika u snopu i zatitne uadi u polju ukrtanja.
lan 210
Na stubovima u polju ukrtanja nadzemnog voda moraju se uzemljiti svi metalni delovi koji
slue za uvrenje izolatora.
lan 211
Odredbe l. 81 do 84 ovog pravilnika primenjuju se i za otpornost uzemljenja voda.
Izuzetno od odredbe stava 1 ovog lana, otpornost uzemljenja voda moe se ostvariti paralelnim
spajanjem nekoliko uzemljenja preko zatitne uadi.
lan 212
Sigurnosna visina voda od gornje ivice ine mora da iznosi 7,0 m.
lan 213
Ako u zateznom polju ukrtanja postoje nosei stubovi moraju se proveriti sigurnosne visine iz
lana 161 ovog pravilnika za telekomunikacione vodove i lana 212 ovog pravilnika ako u
rasponu ukrtanja ostane dodatno optereenje, a u susednim rasponima nema dodatnog
optereenja na provodnicima i zatitnoj uadi. U tom sluaju, sigurnosna visina moe biti manja
za 1,0 m od vrednosti utvrene u l. 161 i 212 ovog pravilnika.
lan 214
Ugao ukrtanja ne sme biti manji od 45o , s tim to se, izuzetno, moe smanjiti do 30o za vodove
nazivnog napona od 35 kV i vie.
lan 215
Ako se vodovi postavljaju iznad staninih perona, istovarnih rampi i drugih istovarnih povrina,
sigurnosna visina voda od gornje ivice ina ne sme biti manja od 12,0 m.
lan 216
Pri ukrtanju ili pribliavanju voda i eleznike pruge, najmanja horizontalna udaljenost bilo kog
dela stuba od najblie eleznike ine treba da iznosi 10,0 m, s tim to se izuzetno moe smanjiti
na 5,0 m.
lan 217
Ako se vod priblii koloseku eleznike pruge tako da je horizontalna udaljenost izmeu
najblieg provodnika i najblie ine manja od 5,0 m, moraju se preduzeti mere zatite kao da vod
prelazi preko eleznike pruge, osim u pogledu sigurnosne visine.
39. Elektrificirane eleznike pruge sa nadzemnim kontaktnim vodovima
lan 218
Odredbe l. 197 do 204, l. 207 do 211 i l. 213 do 217 ovog pravilnika primenjuju se i na
elektrificirane eleznike pruge sa nadzemnim kontaktnim vodovima.
Udaljenost stuba od najblie eleznike ine iznosi 15,0 m, a upotreba drvenih stubova nije
dozvoljena.
Sigurnosna visina voda za pruge koje su predviene za elektrifikaciju, za koje ne postoje podaci
o visini kontaktnih vodova na mestu ukrtanja sa elektroenergetskim vodom, mora da iznosi 12,0
m.
Sigurnosna visina i sigurnosna udaljenost nadzemnih elektroenergetskih vodova od kontaktnih
vodova odreuju se prema odredbama l. 152 do 154 ovog pravilnika.
40. Industrijske pruge i koloseci
lan 219
Sigurnosna visina voda od gornje ivice ina iznosi 7,0 m, a za pruge sa kontaktnim vodom
odreuje se prema odredbama lana 218 ovog pravilnika.
lan 220
Za pruge bez kontaktnog voda izolacija mora biti mehaniki pojaana, a za pruge sa kontaktnim
vodom izolacija mora biti i elektrino pojaana.
lan 221
Na noseim stubovima raspona ukrtanja voda i pruge nije dozvoljena upotreba iskonih
stezaljki.
lan 222
Ugao ukrtanja, po pravilu, ne sme biti manji od 30o , ali se moe smanjiti ispod 30o za vodove
nazivnog napona od 10 kV i vie.
lan 223
U pogledu udaljenosti bilo kog dela stuba od eleznikog koloseka pri ukrtanju voda i pruge
primenjuju se odredbe lana 216 ovog pravilnika.
41. Staklenici i steklene bate
lan 224
Odredbe lana 103 ovog pravilnika primenjuju se i za prelaske elektroenergetskih vodova preko
staklenika i staklenih bati.
IX DRVENI STUBOVI
1. Odreivanje dimenzija
lan 225
Pri statikom proraunu uzima se da je drveni stub potpuno prav i da je poveanje prenika stuba
na debljem kraju u skladu sa propisom o jugoslovenskom standardu za drvene stubove za
nadzemne elektroenergetske vodove.
lan 226
Naprezanje stuba ili njegovih delova od sila zatezanja, odnosno pritiska, koje je ravnomerno
rasporeeno po preseku, ne sme prelaziti vrednosti iz tabele 10.
Tabela 10
Vrsta naprezanja
Zatezanje ili
savijanje
Pritisak u
pravcu
Pritisak upravno Smicanje u

na pravac
pravcu
Smicanje
upravno na
vlakana
meko tvrdo meko tvrdo
drvo drvo drvo drvo
Najvee
dozvoljeno
naprezanje
daN/cm2
150
190
110
120
vlakana
meko tvrdo
drvo
drvo
40
50
vlakana
pravac vlakana
meko tvrdo meko tvrdo
drvo drvo drvo
drvo
15
20
30
40
Vrednosti navedene u tabeli 10 odreene su prema zateznoj vrstoi mekog drveta od 550
daN/cm2 , odnosno tvrdog drveta od 850 daN/cm2 .
Pri vanrednom optereenju elektroenergetskog voda prema lanu 66 stav 3 ovog pravilnika
vrednosti u tabeli 10 mogu se poveati za 25%.
lan 227
Pri naprezanju stuba i njegovih delova na savijanje, maksimalno ivino naprezanje ne sme
prelaziti dozvoljeno naprezanje na savijanje prema tabeli 10 iz lana 226 ovog pravilnika.
Slabljenje preseka zbog rupa za vijke, modanike i dr. mora se uvek uzeti u obzir pri delovanju
sile zatezanja.
lan 228
Naprezanje stuba i njegovih delova na izvijanje, izraunato prema sledeim obrascima, ne sme
prelaziti vrednost dozvoljenog naprezanja na pritisak.
Naprezanje na izvijanje proraunava se po obrascu:
w"F
di = ------------ A dt
S
gde je:
w - koeficijent izvijanja;
F - najvea aksijalna sila (daN);
S - neoslabljeni presek, u cm2 .
Koeficijent w odreuje se s obzirom na vitkost tapa, i to:
1
za l A 75 vredi w = -----------------------------1 - 0,8 ( l /100)2
l2
za l > 75 vredi w = ---------3100
Izvijanje iz stava 1 ovog lana proraunava se za ravan izvijanja koja je najnepovoljnija.

Vitkost obinog stuba proraunava se po sledeem obrascu:
li
l = ------i
gde je:
li - duina izvijanja;
J
i - poluprenik izvijanja i = /SPAN>------;
S
J - moment inercije preseka u pravcu izvijanja za koji vredi li (mala lokalna slabljenja ne
uzimaju se u obzir);
S - povrina preseka bez obzira na mala lokalna oslabljenja, u cm.
Kao duina izvijanja za ukopane A stubove uzima se razmak od sredine klina i vijka na vrhu do
polovine ukopane duine, a za ukopane trokrake, odnosno etvorokrake piramide - razmak od
sredine klina ili vijka na vrhu do poprenog spoja, odnosno od poprenog spoja do polovine
ukopane duine.
Za stubove za nogarima, kao duina izvijanja uzima se razmak od sredine klina na vrhu, odnosno
poprenog spoja do polovine razmaka izmeu vijaka koji spajaju nogare sa stubom.
lan 229
Za dvostruke stubove koji po svojoj izradi ne ispunjavaju uslove iz lana 236 ovog pravilnika,
moe se uzeti da imaju dvostruki moment otpora jednostrukog stuba.
Za dvostruke stubove koji ispunjavaju uslove iz lana 236 ovog pravilnika, uzima se da imaju
trostruki moment otpora jednostrukog stuba ako pravac sile lei u ravni koja prolazi kroz ose
stuba.
2. Spajanje
lan 230
Sredstva za spajanje stubova treba da onemogue meusobno pomicanje pojedinih elemenata
sloenih stubova i ta sredstva moraju imati vrednosti maksimalnih sila kojima se mogu opteretiti
spojevi vijcima navedenim u tabeli 11.
Tabela 11
Nain spajanja Element spoja
Maksimalno optereenje
daN
za meko drvo za tvrdo drvo

Dvosean
spoj
Unutranje drvo
Spoljanje drvo
360 d2x)
260 d2
450 d2
300 d2
170 d2
200 d2
Jednosean spoj Jedan ili drugi

x) d - prenik spojnog vijka, u cm.
lan 231
Ako sila dejstvuje koso na pravac vlakana, pod uglom a sa pravcem vlakana (lan 230),
vrednosti iz tabele 11 mnoe se sledeim faktorom k:
a = 0o 15o 30o 45o 60o 85o 90o
k = 1,00 0,95 0,91 0,87 0,83 0,79 0,75
lan 232
Ispod glave i ispod navrtke svakog vijka mora se postaviti okrugla podlona ploica prenika 3,5
d, odnosno kvadratna ploica iste tolike duine strana, gde je d - prenik vijka. Debljina ploice
mora iznositi oko 1/10 njene strane (prenika), ali ne sme biti manja od 4 mm.
lan 233
Meusobni razmak izmeu vijaka, kao i razmak od vijaka do kraja tapa, u pravcu sile zatezanja,
mora iznositi najmanje 7 prenika vijka, ali ne sme biti manji od 10 cm.
lan 234
Modanici stubova izrauju se od tvrdog drveta. Pritisak izmeu drveta i modanika ne sme biti
vei od pritiska dozvoljenog prema tabeli 10 iz lana 226 ovog pravilnika, pod uslovom da
duina modanika nije manja od petostruke dubine zaseka.
Svi delovi spojeni modanicima moraju biti meusobno stegnuti vijcima.
lan 235
A stubovi se moraju na gornjem kraju spojiti bar jednim modanikom od tvrdog drveta.
Priblino u sredini slobodne duine stuba mora se postaviti bar jedna poprena spojnica.
Spojnica se sastoji od dva etvrtasta ili poluokrugla drveta i na obe strane privruje se vijcima
za stub, ili se sastoji od jednog okruglog drveta iji prenik ne sme biti manji od prenika stuba
na vrhu, a stee se vijkom najmanje M 20, postavljenim odmah ispod spojnice i paralelno s
njom.
Na donjem kraju stuba postavljaju se kleta ije su gredice spojene sa stubovima, vijcima
prenika najmanje M 20.
lan 236
Dvostruki stubovi spojeni modanicima moraju imati po jedan modanik na svakom kraju, a
zavisno od duine stuba jo 2 do 4 modanika po duini, i to tako postavljena da se rupama za
vijke i modanike ne oslabi stub oko opasnog preseka. Neposredno uz svaki modanik mora se
postaviti najmanje po jedan spojni vijak. Za dvostruke stubove prenika 16 cm na vrhu, spojni
vijci moraju biti najmanje M 16, a za deblje stubove najmanje M 20.
lan 237
Umesto modanika mogu se upotrebiti i druga sredstva iste mehanike vrednosti (npr. buldogploice).
3. Mere i oblik stubova
lan 238
Najmanji dozvoljeni prenik stuba na tanjem kraju mora da iznosi, i to:
1) jednostrukih stubova i elemenata sloenih stubova koji su optereeni 16 cm;
2) pomonih elemenata sloenih stubova
14 cm;
3) A stubova i dvostrukih stubova spojenih modanicima
15 cm;
4) nogara
18 cm.
lan 239
Prenik stubova meri se na 30 cm od vrha, a odreuje se na osnovu izmerenog obima stuba.
lan 240
Stubovi za elektroenergetske vodove moraju biti pravi. Smatra se da je stub prav ako razmak od
konopca zategnutog izmeu vrha stuba i mesta na kome stub izlazi iz zemlje do povrine stuba ni
na jednom mestu nije vei od poluprenika stuba na izmerenom mestu.
4. Zatita od truljenja i korozije
lan 241
Sve vrste drvenih stubova za elektroenergetske vodove, osim stubova koji po svojoj prirodi nisu
podloni truljenju, impregniu se podesnim sredstvima da bi se obezbedila njihova trajnost.
Zatita drvenih stubova, u smislu stava 1 ovog lana, mora biti u skladu sa jugoslovenskim
standardima za zatitu drvenih stubova.
lan 242
Svi rezovi i rupe na stubu moraju se zatititi od razaranja.
Nije dozvoljeno direktno ubetoniranje stubova u temelje.
elini delovi koji su u dodiru sa drvenim stubovima moraju se zatititi od korozije
odgovarajuom zatitom.
X ELINI STUBOVI
1. Nain proraunavanja reetkastih stubova
lan 243
Reetkasti stubovi proraunavaju se kao prostorne reetkaste konstrukcije.
Ako se reetkasti stubovi ne proraunavaju kao prostorne reetkaste konstrukcije, sile koje deluju
na stub rastavljaju se na komponente paralelne sa stranicama stuba, a proraunavanje elemenata
vri se prema l. 244, 245 i 246 ovog pravilnika.
lan 244
Pojasnici (ugaoni tapovi) reetkastih stubova proraunavaju se na aritmetiki zbir sila u
odnosnim tapovima koje su prouzrokovane odnosnim komponentama.
lan 245
Dijagonale reetkastih stubova proraunavaju se prema silama prouzrokovanim onom
komponentom koja je paralelna sa odnosnom stranom stuba.
lan 246
Moment torzije od spojenih sila na reetkastim stubovima pravougaonog preseka moe se
zameniti sa dva jednaka para sila koje dejstvuju u meusobno paralelnim stranama preseka u
ravni dejstvovanja torzionog momenta. Takav nain proraunavanja primenjuje se ako odnos
strana preseka iznosi najvie 1,5, ako stub ima oblik zarubljene piramide i ako su u ravni
dejstvovanja torzionog momenta ugraena horizontalna uvrenja u okviru preseka stuba.
lan 247
Za pojasnike koji su prema projektu napregnuti aksijalnim silama pritiska, eventualna
ekscentrinost tih sila moe se zanemariti.
lan 248
Za tapove ispune, koji su prema projektu napregnuti aksijalnim silama pritiska, ekscentrinost
tih sila moe se zanemariti kad se tap sastoji od jednog ugaonika koji je na ugaone tapove ili na
vorni lim prikljuen samo jednim krakom.
2. Nain izrade reetkastih stubova
lan 249
Najmanje dozvoljene mere noseih elemenata elinih reetkastih stubova navedene su u tabeli
12.
Poto je najmanji prenik vijka 12 mm, ugaonici L 30 x 30 x 3 i pljosnati elik irine 30 mm
mogu se spajati samo varenjem ili zakovicama.
lan 250
Najvee dozvoljene mere zakovica i vijaka, zavisno od irine krakova ugaonika, date su u tabeli
13.
Spajanje se moe izvesti i jednom zakovicom, odnosno jednim vijkom.
Tabela 12
Element
Najmanje mere,
mm
Oblik
profil
irina b
debljina d
Ugaonici
Pljosnati elik, neoslabljen
Hladno oblikovani profili
Pljosnati elik oslabljen najvie jednom rupom za zakovice ili vijke irina b
debljina d
30x30x3
30
3
30
4
ako vlaga moe prodreti u cev
debljina zida d
ako su sigurno zatiene od korozije
debljina zida d
2,5
Cevi
Okrugli elik za prednapregnute

dijagonale
u najniem polju
prenik d
u ostalim poljima
prenik d
Zakovice
prenik rupe d1
11
Vijci
prenik navoja d
12
na sastavima ugaonika
i pljosnatog elika
duina 1
debljina vara a
40
3
na sastavima cevi
duina 1
debljina vara a
40
3
Varovi
Tabela 13
Mere, u mm
Ugaonici Najmanja irina kraka 35 45 50 60 70 75 80
Zakovice Prenik rupe d1
Vijci
Prenik navoja d
Prenik rupe d1
11 14 17 20 23 26 29
12 14 16 20 24 27 30
13 15 17 22 26 28 32
lan 251
Razmaci za veze pomou zakovica, odnosno vijaka navedeni su u tabeli 14.
Tabela 14
Razmak
Najmanji
razmak
redovno izuzetno
Najvei raz
nosee konstru
veze
ve
Izmeu dve susedne zakovice ili upasovana vijka, bez obzira na pravac sile 3,0 d1 2,5 d1
6 d1
8 d1 i
Izmeu dva susedna vijka, bez obzira na pravac sile
4,0 d1 3,5 d1
6 d1
8 d1 i
Od sredine zakovice ili vijka do ivice elementa u pravcu sile
1,8 d1 1,5 d1
3 d1
4 d1
Od sredine zakovice ili vijka do ivice elementa, upravno na pravac sile
1,5 d1 1,2 d1
3 d1
4 d1
lan 252
Pri spajanju tapova zavarivanjem, materijal mora biti zavarljiv, a teite varova mora se
poklapati sa teinom linijom prikljunog tapa.
lan 253
Izrada rupa za zakovice i vijke probijanjem bez naknadnog provrtanja dozvoljena je samo ako
debljina elementa ne iznosi vie od 10 mm, u protivnom, mora se, u skladu sa odgovarajuim
propisima za eline konstrukcije, ispitivanjem dokazati da pri probijanju oteenja debljih
elemenata ne dolazi do oteenja noseih elemenata.
lan 254
Navrtke vijaka moraju se obezbediti od odvrtanja.
3. Koeficijenti sigurnosti i odreivanje dimenzija
lan 255
Za proraunavanje konstrukcija stuba primenjuju se koeficijenti sigurnosti, zavisno od sluaja
optereenja, i to:
1) 1,50 - za normalno optereenje;
2) 1,10 - za vanredno optereenje (prekid provodnika ili zatitnog ueta).
lan 256
Dimenzije elemenata stubova odreuju se u skladu sa propisima o jugoslovenskim standardima

za eline konstrukcije.
4. Stubovi izraeni od cevi
lan 257
Za izradu stubova mogu se upotrebiti eline cevi.
lan 258
Za ukletene stubove izraene od jedne cevi ili odgovarajueg poligonalnog preseka primenjuju
se koeficijenti sigurnosti, zavisno od sluaja optereenja, i to:
1) 1,65 - za normalno optereenje;
2) 1,30 - za vanredno optereenje.
5. Zatita od korozije
lan 259
Za delove elinih stubova koji su iznad zemlje, zatita od korozije moe se postii zatitnim
premazom protiv korozije ili metalnim prevlakama.
lan 260
Za prevlake od cinka treba primeniti pocinkovanje toplim postupkom ako to oblik elinih
delova dozvoljava, a moe se vriti i metalizacija.
lan 261
Navoji i navrtke pocinkovani vruim postupkom mogu se obraivati samo ako je moguno
njihovo neometano navijanje.
lan 262
elini delovi koji su u zemlji moraju se zatititi premazivanjem bitumenom ili nekim drugim
odgovarajuim sredstvom.
lan 263
elini delovi koji se nalaze u betonu ne moraju se zatititi od korozije. Premazivanje elinih
delova zatitnim sredstvima koja smanjuju priljubljivanje betona i elika nije dozvoljeno ako to
nije uzeto u obzir prilikom prorauna.
lan 264
Na stubovima od elinih cevi svi varovi moraju biti nepropusni da bi se izbeglo prodiranje i
zadravanje vlage u cevi. Ako cevi nisu nepropusno zatvorene, unutranje zidove cevi treba
premazati bitumenom ili drugim zatitnim sredstvima istog dejstva.
lan 265
Ako je raspored elemenata na stubu takav (hod dijagonala i horizontala vei od 60 cm) da je
oteano penjanje radnika, moraju se predvideti penjalice, s tim da prva penjalica ne sme biti na
visini manjoj od 2,5 m iznad terena.
XI ARMIRANOBETONSKI STUBOVI
1. Opte odredbe
lan 266
Pri izradi stubova od armiranog betona, pored odredaba ovog pravilnika primenjuju se i odredbe
propisa o tehnikim normativima za beton i armirani beton, odnosno propisa o tehnikim
normativima za prednapregnuti beton.
2. Odreivanje dimenzija i konstruisanje stubova
lan 267
Sile i momenti za odreivanje dimenzija stubova proraunavaju se na osnovu statikog
prorauna, s tim to se moraju uzeti u obzir naprezanja stubova prema l. 65 do 70 ovog
pravilnika i ostala naprezanja (npr., pri prenoenju i podizanju stubova).
lan 268
etvorougaoni i pravougaoni puni, razvijeni i uplji koso optereeni stubovi proraunavaju se za
komponente u pravcu simetrale ili u pravcu dijagonala preseka, s tim to se naprezanja odreuju
aritmetikim superponiranjem.
lan 269
Za uspravno livene stubove, odreivanje dimenzija za usidrenje i nastavak na preklop glavne
armature vri se tako to se raunski odreene duine poveavaju za 50%.
Mere iz stava 1 ovog lana treba poveati najmanje za 100% za usidrenje armature stuba u
temelje, pod uslovom da se ne predvia efikasnije obezbeenje.
lan 270
Pri odreivanju dimenzija stubova za transport, podizanje i sl., naprezanja materijala koja tom
prilikom nastaju ne smeju prekoraiti dozvoljena naprezanja propisana za vanredna optereenja.
lan 271
Dozvoljena naprezanja betona i elika za armirano-betonske stubove navedena su u tabeli 15.
Ako se upotrebe druge vrste elika, potrebno je podneti dokaze o njihovoj vrstoi i raunati sa
stepenom sigurnosti predvienim za materijale navedene u tabeli 15.
Tabela 15
Beton
Presek bez obzira na oblik
MB 20
elik
MB 30
.0300
Naprezanje na pritisak
daN/cm2
teino ivino teino ivino
A B A B A B A B
.0550
RA 400/500
.0551
Naprezanje na zatezanje
daN/cm2
A
Preseci visine manje od 12 cm 45 60 65 85 65 85 90 115 1600 1900 1900 2400 2200 2900
Preseci visine najmanje 12 cm 55 70 80 105 80 105 120 155
A - normalno optereenje
B - vanredno optereenje
lan 272
Beton za izradu masivnih stubova ne sme biti marke nie od MB 20, a beton za stubove
razvijenih, upljih ili perforiranih preseka, kao i za sve montane delove, ne sme biti marke nie
od MB 30.
lan 273
Sva naprezanja na zatezanje treba u celini da preuzme armatura. Kosa glavna naprezanja mogu
iznositi najvie polovinu od dozvoljenih vrednosti za odnosnu marku betona.
3. Izrada stubova
lan 274
Pri izradi betona za stubove, pored propisane vrstoe za odnosnu marku betona, mora se
obezbediti i priljubljivanje betona i elika od najmanje 7,0 daN/cm2 .
lan 275
Beton treba pripremiti u mealici, a ako se priprema na centralnom mestu, mora se transportovati
na odgovarajui nain i ugraditi pre poetka vezivanja.
lan 276
Prilikom ugraivanja beton se za sve stubove mora nabijati mainski: vibratorima,
pervibratorima, centrifugiranjem ili drugim opteusvojenim postupkom.
lan 277
Gotove povrine betona, posle skidanja oplate, moraju biti glatke, bez upljikavih mesta i
gnezda. Ako nastanu hrapavosti, upljine, gnezda i slino, moraju se popraviti neposredno posle
skidanja oplata.
lan 278
Gotovi stubovi moraju se prenositi i podizati tako da se ne otete i da ne budu izloeni
optereenjima za koja nisu dimenzionisani. Manja oteenja moraju se popraviti, a stubovi koji
su toliko oteeni da je ugroena njihova stabilnost ne smeju se upotrebiti.
lan 279
Ako se radi poveanja nepropusnosti spoljanje povrine betona ili radi boljeg izgleda stubovi
premazuju (pookiraju) ili prskaju cementnim mlekom, to se mora izvriti neposredno posle
skidanja oplate.
lan 280
Prilikom betoniranja stubova na terenu, za svaki stub mora se uzeti probna kocka, a pri serijskoj
proizvodnji stubova probna kocka se uzima za svaki deseti stub.
lan 281
Ako su za penjanje na stub predviene fiksne penjalice od betonskog elika, njihov prenik ne
sme biti manji od 18 mm i moraju se zatititi od korozije. Prva penjalica ne sme biti nie od 2,5
m nad terenom.
XII USIDRENJE STUBOVA
lan 282
Usidrenje stubova dozvoljeno je pod sledeim uslovima:
1) konstrukcija usidrenog stuba, bez obzira na materijal, mora biti takva da raspodela optereenja
na usidrene i ostale delove stuba ostane uglavnom sauvana i pri eventualnom malom poputanju
usidrenja;
2) usidrenje se izvodi pocinkovanim elinim uetom preseka najmanje 25 mm2 , pri emu
pojedine ice ueta ne smeju biti tanje od 2 mm, ili od punog okruglog elika, prenika najmanje
8 mm.
Pri dimenzionisanju zatega primenjuju se koeficijenti sigurnosti u odnosu na granicu kidanja
materijala, i to:
a) 2,6 - za normalno optereenje;
b) 1,7 - za vanredno optereenje;
3) dubina usidrenja mora biti takva da stepen sigurnosti na upanje ueta za usidrenje iznosi
najmanje 1,5.
Ugao povrine omotaa zemljanog tela uzima se iz tabele 16 lana 290 ovog pravilnika, s tim to
se moraju uzeti u obzir dejstva uzgona, ako takva mogunost postoji.
XIII TEMELJI
1. Opte odredbe
lan 283
Stubovi nadzemnih vodova moraju se uvrstiti u tlu tako da bude obezbeena dovoljna stabilnost
i spreeno nedozvoljeno pomicanje stubova pri predvienom optereenju. Pored geomehanikih
karakteristika tla, uzimaju se u obzir i sile koje dejstvuju na delove konstrukcije ispod povrine
tla (pritisak tla, trenje, uzgon i slino).
lan 284
Pri izradi temelja stubova, pored odredaba ovog pravilnika, primenjuju se i odredbe propisa o
tehnikim normativima za beton i armirani beton.
lan 285
Ako temelji stuba lee neposredno uz kosine ili u kosinama strmih padina ili u vodoplavnim
podrujima, pri proraunavanju se mora voditi rauna da se postigne ista sigurnost kao za
temelje na ravnom terenu.
2. Fundiranje drvenih stubova
lan 286
Prosti i dvostruki drveni stubovi ukopavaju se u tlo srednje vrste tako da mora biti ukopana
najmanje 1/6 njihove ukupne duine, ali ne manje od 1,60 m, ako po proraunu nije potrebna
vea dubina ukopavanja. Jama oko stuba mora se ispuniti materijalom iskopa, uz vrsto nabijanje
u slojevima ne viim od 30 cm. Srednjom vrstom tla smatra se vrsta tla koja je navedena u tabeli
16 pod C i F, iz lana 290 ovog pravilnika.
lan 287
Radi postizanja potrebne stabilnosti, stubovi se, po potrebi, mogu ukletiti u tlo pomou dva
venca od krupnog i vrstog kamena ili pomou horizontalnih drvenih trupaca na dnu i na treini
dubine ukopavanja. Debljina kamenih venaca, odnosno trupaca treba da je priblino jednaka
debljini ukopanog dela stuba (slika 2).
Slika 2
lan 288
Tlo oko stuba treba vrsto nabiti i povrinu izravnati sa nagibom i potrebnim nadvienjem da bi
se spreilo da se posle sleganja nasipa stvore udubljenja u kojima bi se skupljala kinica. Na tom
mestu nije dozvoljeno nabacivanje kamenja.
lan 289
A stubovi moraju biti stabilni za sile u ravni stuba, kao i za sile upravne na tu ravan.
lan 290
Za A stubove sa kletima pri dnu i ploama u temelju (npr. reetke od pragova), najvei pritisak
na tlo ne sme prekoraiti vrednosti dozvoljene u tabeli 16. Sa strane suprotne od zatezanja, teina
zemlje koja optereuje plou zajedno sa vertikalnim silama stuba mora biti u ravnotei sa silama
zatezanja u ravni stuba, sa koeficijentom sigurnosti od najmanje 1,2.
lan 291
Ako se kao ploa za temelj upotrebi elina reetka, meurazmaci manji od 15 cm uzimaju se u
obzir samo pri proraunu pritiska na tlo.
Za nagib stranica zemljanog tela koje optereuje temelj primenjuju se odredbe lana 308 ovog
pravilnika.
lan 292
Nain proraunavanja naveden u lanu 290 ovog pravilnika vai i za A stubove sa kletima pri
dnu bez temeljnih ploa, s tim to se kao podloga za zemlju koja optereuje temelj, kao i za
odreivanje pritiska na tlo, na strani pritiska uzima 1/4 povrine kleta pri dnu, raunajui od
njihovog kraja.
lan 293
Odredbe ovog pravilnika primenjuju se i za nogare stubova koji se upotrebljavaju radi
produavanja trajnosti ili poveanja stabilnosti drvenih stubova.
lan 294
Nogari stubova moraju biti izraeni od materijala otpornog prema agresivnom dejstvu tla.
Upotreba drvenih nogara dozvoljena je samo ako su oni zatieni od truljenja nekim od metoda u
smislu l. 241 do 244 ovog pravilnika.
lan 295
Odredbe ovog pravilnika koje se odnose na stubove od armiranog betona primenjuju se i na
nogare stubova od armiranog betona.
lan 296
Veza izmeu drvenih stubova i nogara mora se izvesti tako da se voda nigde ne skuplja, da
vazduh i svetlost dopiru do drveta i da se ovlaeno drvo moe brzo osuiti.
lan 297
Dimenzije i konstrukcije veze izmeu nogara i stuba moraju biti statiki besprekorne i imati
jedinstven prenos sile.
lan 298
Za materijal nogara za stubove i delove veza sa stubom, osim za vijke optereene na smicanje,
primenjuju se dozvoljena naprezanja za stubove, odnosno za temelje, zavisno od materijala od
koga su izraeni, prema tabeli 10 iz lana 226 ovog pravilnika.
Tabela 16
KARAKTERISTIKE TLA ZA PRORAUN TEMELJA
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10
11
Ugao povr.
om. zem. tela
Koeficijent
E@
Ugao
trenja
tg2
Dozvoljeni Konstanta tla Za
Za unutranjeg
g"
Gustina
izmeu
(45o
pritisak na C na dubini temelje temelje
E
trenja tla g
Grupa Vrsta tla
+
od 2,0 m
tlo - s doc
betona
i tla
u
u
f
f/2)
r
zdravici nasipu
-b
-b
kg/m3 kg/cm2
kg/cm3
t/m3
Treset, blato
do do
A
650
do 0,2
0,5 do 1
do 5o do 3o
do 2o
0,1 do 0,2
i sl.
2,8 1,3
Humus,
oranice,
1500
do 0,5
25o
2,5 3,7 0,2 do 0,3
vinogradi
1,2
Nasipi od
1600
25o
2,5 4,0 0,2 do 0,3
3o do 3o do
B lake zemlje
10o
8o
Vlaan sitan
1700
do 1,0
30o
3,0 5,1 0,3 do 0,4
pesak
Meka vlana
ilovaa ili
2 do 4
25o
2,5 4,25 0,3 do 0,4
glina
Srednje
vrsta suva
ilovaa ili
glina
Suv sitan
pesak
vrsto
staloena
suva ilovaa
ili glina
Krupa
ljunkovit
pesak
vrsto
staloen
krupan
zrnasti pesak
Srednje
vrst lapor
vrsto
staloen
ljunak i
drobina
vrst suv
lapor
Nemonolitna
ili jae
raspucana
manje vrsta
stena
(pear,
2200
krenjak i
sl.)
Vrlo tvrd
zdrav lapor
u veim
slojevima
Monolitna
ili neznatno
raspucana
vrsta
2400
zdrava stena
u povoljno
poloenim
slojevima
Monolitna
kompaktna i 2600
zdrava
5 do 8
do 2,0
8o do
13o
6o do
11o
0,3 do 0,4
30o
3,0 5,1
6 do 9
0,3 do 0,4
10
0,3 do 0,4
12o do 10o do
17o
15o
do 3,0
35o
3,7 6,3
11 do 13
0,3 do 0,4
15o do 12o do
20o
17o
do 0,4
0,3 do 0,4
40o
13 do 16
4,6 7,8 0,3 do 0,5
20o do 5o do
25o
20o
0,4 do 0,5
do 5,0
25o do 20o do
30o
25o
45o
5,8 9,9 0,4 do 0,6
do 10,0 Neogranieno
do 20,0
do 30,0
eruptivna
stena
Konstantu tla C treba odabrati prema zbijenosti i kakvoi tla u okviru navedenih vrednosti. Za vlano i
manje zbijeno tlo treba uzeti nie vrednosti, a za suvo i jae zbijeno - vee. Za Sulcberger-ov nain
raunanja, konstantu tla C treba preraunavati na cifru posteljice Ch za dno jame po obrascima
h
Cb - m " Ch; Ch = C ---------- gde je m = 1,0 do 1,2,
2,0
a h = dubina ukopavanja temelja.
Manje vrednosti ugla b vae za slabije koherentno tlo, a vee - za vrlo koherentno i vrsto nabijeno tlo.
Manje vrednosti koeficijenta treba p vae za beton u oplati, a vee - za beton bez oplate.
lan 299
Delovi veza nogara sa stubom od elika koji su optereeni na smicanje dimenzioniu se prema
tabeli 11 iz lana 230 ovog pravilnika. Vijci se moraju ponovo pritegnuti kad se drvo osui.
lan 300
Pri odreivanju dimenzija nogara mora se uzeti u obzir stabilnost nogara, da bi se izbegla
nedozvoljena pomicanja konstrukcije u smislu lana 304 ovog pravilnika.
3. Fundiranje elinih i armiranobetonskih stubova
lan 301
elini i armiranobetonski stubovi moraju imati temelje, odnosno stope od ploa ili pragova
dimenzionisane tako da pritisak na tlo ne pree doputenu vrednost za odreenu vrstu tla. Za
armiranobetonske stubove doputeno je fundiranje direktnim ukopavanjem.
lan 302
Nain izrade i oblik temelja (plitko ili duboko fundiranje, prizmatini ili stepenasti temelji,
temelji od ploa ili pragova, ralanjeni temelji, temelji od montanih elemenata, fundiranje na
ipovima, ankerni temelji u steni i sl.) moraju da odgovaraju irini osnove stuba, veliini
napadnih sila i momenta i slino.
lan 303
Stabilnost stuba sa blok-temeljom smatra se dovoljnom ako njegov stepen sigurnosti od
prevrtanja pod dejstvom najveeg momenta spoljnih sila za normalne sluajeve optereenja
odgovara vrednosti koja se dobija iz dijagrama na slici 3, pri emu se uzima u obzir odnos:
b
irina temelja upravno na ravan momenta
--- = ------------------------------------------------------------h
dubina fundiranja
Za momente koji nastaju u vanrednim sluajevima optereenja, tako dobijeni stepen sigurnosti
moe se smanjiti za 15%.
Dozvoljeni moment (daNm) u odnosu

na dno temelja za b/h<1
Slika 3
lan 304
Za temelje sa odnosom b:h<1, za utvrivanje najveeg dozvoljenog momenta, za normalne i za
vanredne sluajeve optereenja, moe se usvojiti kao dozvoljeno naginjanje temelja 1:100.
Dijagram na slici 3 upotrebljava se pri proraunavanju temelja prema metodi Klajnlogel-Birklina
(Kleinlogel-Brklin).
lan 305
Pri proraunavanju temelja moraju se upotrebiti konstante koje odgovaraju stanju tla na
gradilitu (dozvoljeni pritisak na tlo, konstanta tla, otpor trenja izmeu betona i tla i sl.). Pritisci
na tlo dozvoljeni za normalne sluajeve optereenja mogu se pri vanrednom optereenju
poveati za 20%.
lan 306
Karakteristike za razne vrste tla uzimaju se iz tabele 16 iz lana 290 ovog pravilnika, ako
ispitivanjem tla nisu utvrene druge vrednosti.
lan 307
Pri proraunavanju betonskih temelja gustina nearmiranog betona uzima se u raun sa najvie
2200 kg/m3 , a gustina armiranog betona sa najvie 2300 kg/m3 .
lan 308
Masa tla uzima se iz tabele 16 iz lana 290 ovog pravilnika ako ispitivanjem nisu utvrene druge
vrednosti. Za odreivanje mase tla koja optereuje temelj potrebno je uzeti zemljano telo
omeeno omotaem pod uglom b od vertikalne strane prizmatinog temelja, odnosno ivice stope
temelja, prema slici 4.
Slika 4
lan 309
Ako od iskopavanja jame do betoniranja temelja proe due vremena, naroito pri nepovoljnim
klimatskim uslovima, pre betoniranja treba proveriti da li je tlo zadralo prvobitne karakteristike.
Ako su se karakteristike tla u meuvremenu pogorale, dimenzije temelja treba uskladiti sa
novim uslovima.
lan 310
Naprezanje betona nearmiranih temelja ne sme prelaziti vrednosti navedene u tabeli 17 izraene
na probnoj kocki 28 dana posle njene izrade.
Tabela 17
Optereenje stubova
Pritisak
Zatezanje
Za normalno
optereenje
1/4 od vrstoe kocke na pritisak

posle 28 dana, ali ne vie od 50
daN/cm2

daN/cm2
Za optereenje pri
prekidu provodnika

daN/cm2

daN/cm2
lan 311
Za proraunavanje blok-temelja primenjuju se metode Sulcbergera i Klajnlogel-Birklina. Druge
metode mogu se primenjivati samo ako ispunjavaju uslove predviene odredbama ovog
pravilnika.
lan 312
Za temelje od ploa ili pragova, za ralanjene i podeljene temelje, za temelje na ipovima ili za
temelje drugog oblika, koji se ne proraunavaju po metodama navedenim u lanu 311 ovog
pravilnika, stepen sigurnosti od prevrtanja mora biti najmanje 1,5, a stepen sigurnosti od
pomicanja - najmanje 1,0.
lan 313
Pri proraunavanju ralanjenih temelja, masa tla se uzima prema lanu 306, a masa betonskog
temelja prema lanu 307 ovog pravilnika.
lan 314
Ako se u proraunu ralanjenih temelja zanemaruje trenje prilikom izvlaenja temelja, za masu
tla uzima se masa zemljanog tla prema lanu 308 ovog pravilnika.
lan 315
Pri proraunavanju ralanjenih temelja mora se proveriti da li konstrukcija stuba dozvoljava,
odnosno omoguuje da se horizontalna sila prenosi ravnomerno na sve temelje i da li
horizontalni pritisak na tlo usled te sile nije vei od dozvoljenih vrednosti.
lan 316
Naprezanje betona ralanjenih temelja, ako oni nisu armirani, treba da ispuni uslove iz tabele 17
iz lana 310 ovog pravilnika, a ako su armirani - uslove iz propisa za beton i armirani beton.
lan 317
Koso optereene blok-temelje, za koje je pravac rezultante napadnih sila blii simetrali nego
dijagonali temelja, dozvoljeno je proraunati za veu komponentu u pravcu simetrale. Ako je
pravac rezultante blii dijagonali temelja, takav temelj moe se proraunati za rezultantu
zaokrenutu ka blioj simetrali ili za obe komponente u pravcu simetrale, uz superponiranje
rezultata, s tim da superponirane vrednosti ne smeju prelaziti 4/3 dozvoljenog pritiska na tlo.
lan 318
Temelje u vrstoj ili manje ispucanoj steni nije potrebno proraunati na pritisak na tlo niti na
prevrtanje. Dimenzije se mogu odrediti prema preseku stuba u osnovi, odnosno prema
konstrukciji usidrenja u temelju i prema mogunosti iskopa jame do potrebne dubine i
ispunjavanja preostalog prostora betonom.
lan 319
Ako ima podzemne vode u nekoherentnom tlu, mora se uzeti u obzir smanjenje mase zbog
uzgona.
lan 320
Za stubove optereene vertikalnim silama navie, pri dimenzionisanju temelja mora se uzeti u
obzir smanjena sigurnost od prevrtanja zbog smanjenog pritiska na dno jame za temelj.
lan 321
Ako se betonski temelj sastoji od ploa na dnu i gornjeg dela (vrata) temelja koji se betonira
posle ugraivanja stuba, ploa se sme uzeti u proraun pri odreivanju dimenzija temelja samo
ako je odgovarajuom armaturom vezana sa vratom.
lan 322
Za nearmirane temelje beton ne sme biti marke nie od MB 10, a za armirane temelje - marke
nie od MB 15, sa najmanje 250 kg cementa na 1,0 m3 temelja. Za ugraivanje betona po
pravilu se upotrebljava pervibrator.
lan 323
U beton masivnih temelja dozvoljeno je ugraditi do 25% zdravog i istog kamena. Vea masa
kamena u odnosu na masu betona ne uzima se u obzir pri proraunavanju dimenzija i stabilnosti
temelja.
U istaknutom delu nearmiranih stepenastih temelja i iza korena stope u irini do polovine
njegove slobodne irine C nije dozvoljeno ugraivanje kamena (slika 4).
lan 324
Visina stope h u korenu stepenastih temelja od nearmiranog betona mora biti jednaka najmanje
1,5-strukoj irini istaknutog dela stope (slika 4).
lan 325
Betonski temelji bez armature moraju se betonirati odjednom bez prekida, osim ako se gornji i
donji deo meusobno poveu odgovarajuom armaturom.
lan 326
Temelji za eline stubove moraju biti najmanje 20 cm vii od terena, a gornja povrina temelja
mora biti obraena tako da se na njoj ne zadrava voda i da delovi stuba iznad temelja ne
spreavaju oticanje vode.
lan 327
U plavnim podrujima temelji se proraunavaju za najvii nivo vode koji se javlja u periodu od
10 godina.
Za reetkaste stubove, konstrukcija stuba mora se zatiti od oteenja ploveim predmetima, i to
do visine od 50 cm iznad najvieg nivoa vode koji se javlja u periodu od 10 godina. Ako se na
plavnom podruju u periodu od 10 godina pojavio i led, mora se izabrati takav oblik za temelj i
stub kako bi se zatitili od gomilanja leda.
lan 328
Betonski temelji se ne malteriu niti se obrauje njihova povrina, ali vidljivi delovi temelja
moraju biti glatki.
lan 329
Ako se betonski temelji izrauju u movarama, na agresivnom tlu i sl, moraju se primeniti mere
radi spreavanja tetnog dejstva tla ili vode na beton.
lan 330
Ako se stub fundira ploama, pragovima i sl., a deo elinog stuba u tlu nije obloen betonom,
elini delovi koji lee u tlu moraju se zatiti od korozije premazivanjem bitumenom ili nekim
drugim zatitnim sredstvom.
lan 331
Zatrpana zemlja nad temeljnim ploama, pragovima i sl. ili oko temelja mora se vrsto nabijati u
slojevima najvie od po 30 cm. Pri izravnavanju povrine mora se uzeti u obzir i naknadno
sleganje nasutog tla.
XIV PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE
lan 332
Odredbe ovog pravilnika ne odnose se na nadzemne elektroenergetske vodove ija je izgradnja
zapoeta pre dana stupanja na snagu ovog pravilnika.
lan 333
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da vai Pravilnik o tehnikim normativima za
izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova ("Slubeni list SFRJ", br. 51/73 i 11/80), osim
odredaba koje se odnose na niskonaponske elektroenergetske vodove nazivnog napona do 1 kV.
lan 334
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom listu SFRJ".
Samostalni lan Pravilnika o izmenama

Pravilnika o tehnikim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova
nazivnog napona od 1 kV do 400 kV
("Sl. list SRJ", br. 18/92)
lan 4
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom listu SRJ".

3.pravilnik o Teh. Norm - Za Izgrd. Nadzemnih El. Vodova Naz. Napons 1kv Do 400kv SL.L. SFRJ 65-88 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3.pravilnik o Teh. Norm - Za Izgrd. Nadzemnih El. Vodova Naz. Napons 1kv Do 400kv SL.L. SFRJ 65-88 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PRAVILNIK

O TEHNIKIM NORMATIVIMA ZA IZGRADNJU NADZEMNIH ELEKTROENERGETSKIH VODOVA NAZIVNOG NAPONA OD 1 kV

2) maksimalna temperatura ........................................... + 40oC

Visinska zona voda

Pritisak vetra, daN/m2

Vodovi sa ukupnom visinom do 15 m nad zemljom

Osnovna visinska zona od 0 do 40 m nad zemljom

Delovi voda u zoni izmeu 40 m i 80 m nad zemljom 75 90 110 130 150

AlMgSiE-elina uad AlMgSiE/ = 0,86

AlMglE-elina uad AlMglE/ = 0,86

Za materijale koji nisu navedeni u tabeli 2 uzima se:

4. Nastavljanje provodnika i zatitne uadi

Nazivni napon UN (kV)

Sigurnosni razmaci raunaju se za sledee sluajeve

Nazivni Najvii napon opreme

Nazivni kratkotrajni podnosivi

Temena Odnos izmeu Nazivni podnosivi

atmosferskih i (temena vrednost)

Specifina nazivna strujna staza izmeu

III - Velika zagaenost

IV - Vrlo velika zagaenost

a) optereenje pri ijem se proraunu uzima;

1) upotreba neprobojnih masivnih ili tapnih izolatora;

Struja od udara groma u stub (kA) 5 10 15 20 30 40 50 60

Osnova za odreivanje struje od udara groma su podaci o uestalosti atmosferskog pranjenja,

Ako postoji opasnost od mehanikog oteenja, zemljovod se mora zatititi.

Traka preseka 100 mm2 , debljine najmanje 3,5

Traka preseka 50 mm2 , ali ne tanja od 2 mm

Okrugli elik prenika 10 mm

Cev prenika 38 mm, debljine najmanje 3,5 mm

Cev prenika 30 mm, debljine najmanje 2,5

Profil U 6,5, odnosno T 6 ili drugi odgovarajui

Na uzemljivae i zemljovode, pored odredaba ovog pravilnika, primenjuju se i odredbe propisa o

4. Mesta pristupana vozilima

6. Zgrade pogonskih postrojenja

4) nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitnih uadi.

Ugao ukrtanja voda i regionalnog puta, po pravilu, iznosi najmanje 20o .

4) nije dozvoljeno nastavljanje provodnika i zatitnih uadi.

Horizontalna udaljenost bilo kog dela stuba iznosi najmanje:

1) sigurnosna udaljenost mora iznositi 5,0 m;

Prelazak niskonaponskog voda preko visokonaponskog voda nije dozvoljen.

Na mestu ukrtanja nadzemnog elektroenergetskog voda sa telekomunikacionim vodom

Horizontalna udaljenost stuba elektroenergetskog voda od najblieg provodnika

Vodovi ne smeju prelaziti preko protivgradnih stanica.

Pritisak upravno Smicanje u

Izvijanje iz stava 1 ovog lana proraunava se za ravan izvijanja koja je najnepovoljnija.

Nain spajanja Element spoja

za meko drvo za tvrdo drvo

Jednosean spoj Jedan ili drugi

ako vlaga moe prodreti u cev

ako su sigurno zatiene od korozije

Okrugli elik za prednapregnute

Izmeu dva susedna vijka, bez obzira na pravac sile

Od sredine zakovice ili vijka do ivice elementa u pravcu sile

Od sredine zakovice ili vijka do ivice elementa, upravno na pravac sile

Dimenzije elemenata stubova odreuju se u skladu sa propisima o jugoslovenskim standardima

2,5 4,25 0,3 do 0,4

4,6 7,8 0,3 do 0,5

5,8 9,9 0,4 do 0,6

Dozvoljeni moment (daNm) u odnosu

1/4 od vrstoe kocke na pritisak

1/20 od vrstoe kocke na pritisak

1/3 od vrstoe kocke na pritisak