Dr hab. ing. MARIAN GIZEJOWSKI, prof. PW Dr ine. PAWEL KROL Pottactnika Warszawska Dr ind. LUCJAN SLECZKA, Poltachaika Reszowska Projektowanie elementow rozciqgganych i Sciskanych osiowo wedtug PN-EN 1993-1-1 i PN-EN 1993-1-5 W anykule (2) dotyczacym projoktowania elementow sci- skanysh osiowo wedlug PN-EN 1993-1-1 [1] przedstaviono al- Goryn projektowania elementow pojedynczych i zlogonych © przskrojach, ktérych Sciank’ nie tracg miejscowej stateczno Sci w: zakresie sprezystym (przekroje klasy 1, 213). Skoncen- trowane sig na slupach 0 preekroju zlozonym przegubowo podpartyen na Keficach; zamieszczono przyklady obliczert tych elementov. W niniejszym anykule skoncentrowano sig na elementach ‘osiowo rozciaganych i Sciskanych, przy czym w przypadku tych drugich, oméwiono sposdb przymowania dlugoéci wybo- ‘czeniowie| i stosowania ogélnych zasad projektowania, ody ‘wystepuja rSzne klasy przekroju. Preedstawione opracowanie nawigzuje do arykulu [3], w ktorym oméwiono zagadnienia projektowania elementsw Sciskanych osiowo wediug wprowa: ‘Gzon| w 1990 r. normy PN-B-03200 (4]. Posluzono sig réwnie? preystadami z artykulu (3}, ale obliczenia przeprowadzono zgacnia z procedurami Eurokodu 3 wraz z odpowiednirsi Za- tgczrikami krajowyrni, a wige normami PN-EN 1993-1-1 [1] oraz PN-EN 1993-15 [5]. Prayicto numeracie wzoréw i tablic jak v" pracach zesdlowych. Elementy rozciqga: + osiowo Warunek nognosei przekroju przy rownomiemnym cboiaie: niu £3 podtuéng rozciagajacg Neg ma postaé Nea 19, (65) [1] gat fa - Obliczeniowa nasnosé przekroju pray rozciaganiy, kore Ww przypadku elamentow spavianych | polaczonych symetrycz- ich kosicowych jest opisana obliczeniowa nosno- Jastycena przekroju brutto Aly N, ‘4 Yuo lens 661 4. preataébruto alementu rozciaganego. 4, Ghatakterystycana wartosé granicy plastyeznoscl stall, “as = wapdlezynrik ezgsclowy dotyczacy stanu granicznego pray uplastycznieriv [prayjmowany w PNEN 1993 0 wartoSci ow} jednosci. Vi ptzypadku elementow polaczonych symetrycznie w we- lach 2a postednictwem lacanikew mechanieznych kategorii A, obiiczeniowa nosnosé pray rozcigganiu okresla sie j240 May info, New. W Pr2ypadku 238 polgezeh Kategori C Jako Bias = oan 932 Nyg ~ biczeniowa nosnosé graniczna przereoju Wed (1), Neng obliczeniowa nosno8é plastyce Dapreekioju nati (por. te [6, 7). ‘W/ praypadku kszialtownikéw potaczonych niesymetrycenie slementy 59 rozciagane mimosrodowo. Norma PN-EN 1991.1-, podsbnie jak nova PN-8-03200, zezwala na obliczanie ka Townixbw polgczenych jednym ramioniom, @ tak2= inaych kszlatownikéw polgczonych w podobny sp036b, jako elemen tow osiowo rozciaganych, pod warunkiem stosowania w mie} sce przekroju elementu brutto Iub netto jego efektywnego przekroju brutto lub netto przy rozcigganiu | okreslonego we dlug EN 1993-1-8/3.10.3; patrz [8] (par. ted [6, 7)). Elementy nie objete tymi postanowieniami rozpatrje sig jako elementy rozciagane i zginane Werunkl nosnoscl przekroju elementow Sciskanych osiowo Warunek nognosel przekroju pray rownomiemnym obcigte- niu silq podluéna Sciskajaca Negma postac Hest, Nes dzie N.py~ obiczeniowa nosnosé przekrojy Sciskanego okre= lana w sposéb podobny jak w normie (4 Obliczeniowa nosnosé preekroju wyznacza sig z zaleznoscl = prackroje klasy 1.213 (69) (1) L, (6.10) (1) ~ prrokroje kiasy 4 16.11) 1 pray czym Av, — przekr5] wspalpracujacy w nadkeytycznym sta fle yranicanym przekroju wedlug PN-EN 1992-1-5, pe miejsco- we| sprezyatej utracie statocznosci Scianck ‘W26t (6.11} w [1] ma zastosowanie tylko wowczas, gdy Sco dek cigtkasel przskroju wspdlpracujgcego pokrywa sig z3 Srodkiem cig2kose! przckroju brutto, Sytuacja taka zachodz zawsze w przypedxu przekrojow bisymeliycznych Klasy 4 W preypadku niesymetryconych przekrojéw klasy 4 stosuje sig postanowienia PN-EN 1993-1-1 (p. 62.93 [1]; por. tez (S}) ~ projaktufgc jako elementy Sciskane i zginane dadatkowym mo- ‘mentem Me, wynikajacym z przesunigcia siodka cigzkosci przokroju wspéipracujacego. Zgadnie z PNEN 1993-1-1 [p. 62.25 (4]] dodatkory moment wynikajacy z ewentualnego przesunigcia @, Srodka cie2kaSci preekroju wspélpracujacego (A,.) w stosunku do sradka cig2kosci przekroju brutto (4) obi ceza sig 2 zaleznosci Mex = Negba (64) 1) Przckré] wepélpracujacy elementéw klasy 4 Zasady Klasyfikacii przokrojow | obliczania przekroju wsp6l pracujacego wadlug PN-EN 1993-1-1 sq podobne do pzyie- tych we wprowadzonoj w 1990 r. normnie PN-B.03200 {4}. Za sadaicze roznice w stosunku do norny (4) pologajg na tym, ze: — nognost olomoritu 0 przekrojy klasy 4 rozpatiuje Sig»: Igcznie w stanie nadkrylycznym scianck,~ stan nadirytyczny odnosi sig nie tyIko do écianek pr2q- Tablieg 5:2 arkuset [1] (tagment) sionych (oparyeh na Gwdch Krawedziach), alo | wspomiko- Maksymoln slosunk azerokosel do grubotc!élanekpregtowyeh seyeh (opartych na jednej krawed2) mponeinala Ais ‘Nosnoaé éeiskanych elementéw o przekroje Hiasy 4, w Kto- rych wystepuia Scianki Klasy 4, mozna wyenaczaé, preyimuiac Wowie exec saskane Dezakio} wspalpracuiacy Ay. Zar6wno prey sprawelzani nO cg EAsel preakol. jak 1 stalecznogci element ze weglgdu na oes verboezenie. Pole przekroju wapélpraculacego zaleca sig Wy- Zeaseat na podstawle niowego rozkladu odksztatced, prey commons Zetoteniu, 22 odksztalcenie odpowiadajqce granicy plastyez- o “osel wystepue w éciance gciskan| w joj plaszczyznie Srod- sees Su Kojlota Hasyfikacy Seienek éciskanych preestowych {Goartych na dwch krawecziach) | wapomikowych (opartych na jodhe| krawedz) podano w PN-EN 199%-1-1 (por. tab. 52 ees i. waxed cane ods) Tablica 5.2 arkusz 2 [1] (fragment) eeu et \Yataymatn stounk scerosel do gruel eens war ikowyeh i case ‘emomiemie Seay : eee ——— 3 [aa ener ipower paw z | — + Pe Tablica 4.2 [5] (fragment) ies is Ble seeroose wopsprcufaceécanek waporikowych Siskanych ieee Ere Szerckote wss 462 Dae | Ksztattowniki walconone Ksztaltowniki spawane a | ee (ae Hosoi ean rep [se eet kkoe Saee ows | oar | ons | 97502 | renee ana v wee are ac tevee 1 ots 96 an “: bers Pe i ae eae ca ibe —_ 1 pk apeten yaaa 1 | esa peste Parner veuecode nipaoel oe i, ee cistie Wspdlezynnik rédukeyiny p mazna prryimowaé, jak naste- ule Tabtica 52 anusz3 [1] (ragment) = Scianki przesiow + tckaynana stosunk ‘ozonyen wytqeznie x= éeiansk wspornikowych rownomierae srokofei do gruboéel écianok ksztaltowsikow 1.0 pray 4»<0873, elskanych (3 +¥) 10, peeyip 20573 4.2) 15) s oe aa Ae Fatowriar SGanbiaten, lecz (3 + wy) 20, | eezindeintee ae oy orien syussl ao) | Scianki wepomvkowe aera nes "semen p= 10 pray 4p<0748 2-01 “ 2070188 19, prayi,>0748 + (4.3) (51 guzio: y = 1,0 siosunek naprezei breeg Sclanek rownomiemie Sciskanych, 2, - wagledna smuktosé plytowa ustalana 2 2aleznosci reset Stab ch we pezypacky foe Veo “tase Jie 1 — miarodajna szerokosé Scianki wediug PN-EN 1993-1-1 ote przez vspdtpracujqcego olementy jest suma pol (portals 2[T,rowmna:b, - sadn, ~pasy bedace Scan courcie napopracniqcege jogo Saancke W prrypadka poje. kami prestovymd (z wiser AHS), © ~ St ~ pasy AHS, Easel pastel scart element dciskanege pele usiata sig 6 pasy badqce Sian wsporrikowyii,h~KalovrnhrOw Seg lap «1 PALEN 1991-15 Ww preypadku sclanck wo. noramienne, = Kalowriks nirowaorarenne,k, — parame! TESUa ub wedum (abl, 42 [BIW prrypadku Starck efetatecenoS0imisjscowojzaleiny od etosunicl eaprezen v wretinlonych, Bole ezekroks waporacuigcego soskane] ¢- gruboie tank, c,~ epradysto naprezenia Kry¥eEN© py Sean A fs obestona wzorom riedatoemosel miejscowey Scenki wedlug PEN 1953-13 tl 41 142 (o), €~ parametr uwglecvaracy wpe eae (at) gy (90, tabt (5), © ~ parametr uwzgledniajacy woly eAzie p - wspolezynnik redukeyiny uwzgledniajacy niestatecz- granicy plastycznosci stali « pray ezymm f, w Nim? rose Sciank! je stan nadkrytyczny = 107Tablica 4. 5} (ragment) Sterokotel wspélpracuince scianek pragslowych Sclskanych RE rprgeo [ ikon = dst | «{]I- “am . | ky, Ae Saat nana aes RRCORG| IC ‘Seeokobe waptlxaculaca be Warunki nosnoscl pojedynezych elementow Sciskanych osiowo Preyjmowany w [1] warunek nosnosdi elementu ze wegledu ina wayboczenie ma podobna budiowe jak w normie (4) (6.46) (1) dei: Ne, —obliczeniowa sila Sciskajaca, N24 nosnosé na wyboczenie elementu Sciskanego. ‘Nosnogé na wyboczenie elementu éciskanego jest okreslo- = preekroje Kasy 1, 213 zal, ta (647 (1) Nona ~ prrekroje klasy 4 (6.48) [1] Yur ‘gdzie: x wspéiezynnik wyboczenia, odpowiadalacy miarodaj- postacl wyboczenia, iy - wspélezynnix czesciowy doty £2227 stanu grenicanego vawniafacego sie w wyniku nesta. -c2nosci ogdlne| (w PN-EN 1893 prayjmovrany © wartosci «Sumejjacnosc). Sprewdzenie eleme tu Sciskanego osiowo 0 pre Aroju kla- 5y 1.2, 3 wedtug zaleznosei (6.47) [1] jest warunkiem koniecz- yrn | wystarcznjaoym w preypadku symetrycznych polaczent rg'a w weztach, zatéwno spawanych, jak ina igczniki mecha- riczne, ody? prey sprawdzaniu statecznosei pomija sig ewen- tuzlne ofwory na laczniki wystepuiace w prayizeztowych prae- ircjech elementow. Dodatkowo, w praypadky elementu Sci nego osiow0 ¢ preekroju klasy 4, spraw jeinaécl (6-48) [1] jest wacunkiem konfocznya sm jadynie w oxtiesieniy do preekroju bisymetycznego, oy Gigzkosci przakroju wspdloracujaceco pokrywa sig 28 Srocuiem cigtko8ci przekroju brutto. W przypadku elementow © przakroju klasy 4, ody wskutek preesunigcia Srodka cie2ko- Sci przektoju wspélprecujacego pojawia sig Godatkomy mo- Ma slosuje sig ntarakcyine warunkl statecznosci poda- 1 PN-EN 1995-1-1(p. 6.33), jak w przypedku element Sci stanego i zginanego. ‘SmukloS¢ wzgledna prey wyboczeniu Z wyenacza sig 2 2a- feinosct ~ praokroje kiasy 1, 213 = przakroje klasy 4 brzy ozym N,, sta krytyczna odpowiadajqca miarodajne| po- stati wyboczonia sprezystego, wyznaczona-na podstawie ‘ech preekroju brulto, 128 W preyadiy olomeniow 0 suklose'2<02 (ub Et <004) element sciskany nie uloga riestatecznosci ogbin|przed esi. nigciem obiczeniowe| nosnosci prackroju, a wige warunck Statecznosci sprowadza sig do warunku nosnosci praekroju W przypadku elementdw osiowo Sciskanych © smukloscl wagledne| > 0,2 wartose wepélezynnika x wyznacza sie w 2a- tesnasci od smuklosei waglednej Li odpowiedniaj krzyvej wy- boczenia 4 (6.49) (1) gazie @ =as{tva(i-02)+7], e— pararnetrimpertekej przypisany do krzywej wyboczenia ap, a,b, club d. Wartosci perametru impertekei a odpowiadalace poszoze- ‘gdlnym kraywym wyboczenia preyimuje sig z tablicy 6.1 (1) Tablica 641 (11 Wertosel parametruimpereke! do opicu kraymych wyboezenia Kayawnoawia [= {2 [| > | « | @ Paramewinpereesia | ona | 021 | oa | 04a | Oe Smuklosé wzgledea Z pray wyboczoniu gigtnym jest okre- Slona w spossb zblizony do znanego z normy [4]: ~ pezekroje klasy 1,213 (650) [1] = przekroje klasy 4 (6.51) (1) gone ~ dlugose wytoczeniowa w rozpatrywanej plaszczyénie wy- ane T= promieA bezwladnosci preekioju brutio wagledem odpo- wiedniej os, 2 ~ smuklosé graniczna prey osiagnigciu przez site keytyc2nq ccharakierystyczne) waitosci nosnosci przokrojy Réznica migdzy smuktoéciami weglednyini wedlug PNA: 03200 (4) 1 PNEN 1892-1-1 [1] polega na tyin, 26 wg [4] slecnia sig obliczeniowg wanoss Ne, . = N./1.33, a w [1] wanese: charakterystycana No W preypadku wyboczenia elomentéw konsteukcji budyn kow do okrestenia dlugosci wyboczeniows) L,, elomentovr jv olwartym i rurowym, a takee do okreslenia roll uszlyenie’ bocanych i preeciwskrgtnych, stosuje sie postanowienia Zalacznika BB do PN-EN 1993-1-1 W notmie te nie podano natomiast zalecen i nomogcamow do okresienia dlugosel wyboczeniowe| elementow szkieletowych konstrukej ramowych. Zagacnienie to omSwiono w kolojnym odtozdsiale niniejszego arykul Prryporzadkowanie krrywych myboczenia gigtnego w PN: EN 1993:1-1 do grupy elementow cpisanych tym samym pa rametrem impertekej ecbyna sie na podobnych zasadach jak w PN-8.09260 [4], a wipe w zaleznasci od redzaju przekioju, Proporcii jego podstawowych wymiaréw, plaszezyzny wryb>- — mzeena: ovoownactwo wR aczonia, technologii wytwarzania i gatunku zastosowane} sta Preyparzadkowanie kraywych wyboczenia przedstawiono vw PNLEN 1993-1-1 (por. tabl. 6.2 [1]). Wplywu Kategori wy- Iraymataéciowoj stall nio uwaglgdnia sig w PN-B-03200 [4], aw PN-EN 1993-1-1 jest prayieta skokowa zmiana krzywe] wy: Loczeniowej w preypadku nisktérych grup elementow. W od: niesieniv do stali o Kategori wytrzymalosciowe] edpowiada c9j S460 jest stosowana mniojsza wartosé parametru impertek: ‘qi (pocayzsza sig krzywq wyboczenia) w elementach co nj mnie} bisymetrycznych, takich jak dwuteowych waleowanych na goraco i rurowych po obrébee na goraco. Efekt ten nie wy: stepuje w alementach 0 przskroju pelnym, a takze otwartym, co najwryzej monosymettycznym, niezaleinie od sposobu wy: ‘warzan’a, a takze w elementach spawanych o przekroju otwar tym i zaniknigtym oraz rurowych po obrébee na zimno. Tablica 62111 Prayp raqekowante kezyych wybocrenia ‘Smuklos¢ waaledna 7, przy wyboczeniy skreinym lub gigt no-skrgtaym jest okrestona wzoram: = praekroje Klasy 1, 213 ae rages (6.52) (1} = preekioje Klasy 4 (6.53) (1) oatie Ne = Ney W przypadku preekroju punktowo-symetrycznego lub bisymstrycznego, Oy Nour < Ness Nes = Necre W przypadku przekroju riesymetrycznego lub mo- nosymelryeznago, Gdy Nocre < Nore « Neste ~ sila keytyczna prey sprezystym wyboczeniu gigtno-skrginym, ‘Negr~ sila krylyczna przy spegzystym wy- -Roezaj element yp peek Oyraniesania bodzeniu skretnym, Neg — sila biturkacyjna prey sprezystym ‘wybeczeniu gigtiym, w przypacku pres- kroju co najeminjbisymetycznego wagle- dom osiz2 SH srs 38 stom Odpowiednia kreywa_wyboczenia prey wyboczeniy skretnym lub gigtno- o> 12 samme te 100 -skrelnym zaleca sig preyimowaé wedlug PN-EN 1993-1-1 (tabl. 62 [1]), jak 44 100.mm w przypadku wydoczenia waglgdam osi 22, bedacej plaszezyzng mniejszej bez~ wateonnt walonwane nus 12 200m ‘wladoscl aginania przokroju. DlugoSci wyboczenfowe elemantow S400 Ow pow 240 ne W Eurokodzie 3 prayjelo ogéing zasa- de, 2 ady ocene slatecanosci rsmy ricco ne ornco sprowadza sie do kryterium statecencSci slupa wedlug PN-EN 1998-1-1 (p. 63), to aoncing | dtugosé wyboczeniowa stupa L,, powin- faa odpowiadaé « otalnaj postaci wybo- ezenia i uwzgledniaé wplysr sztywnosci Eloronty 0 przskroju otwarym co najmnioj bisymetyer- nym (op. dwuteowe, kreytowie), charskteryzulgce sig stosun- kowo inatg dlugoscia, moga ulee wyboczeniu skrgtnamu, a nia gigineru. Elementy 0 preekraju co najwyze| monosymetryc: nym maga natomiast ulec wyboczeniu gigtno-skretnemu. Ogéine zasady postepowania w zaleznosci od rodzaju pree- broju sq analagiczne jak w teoti pretéw cienkoSciennych (por. {9)) i nig odbiegaja od zasad znanych 2 nosmy [4]. Zgodsie 2 odsytaczem krajowrym "2 do PN-EN 1993-1-1 mozna nie sprawdzaé statecznosci skrging| i gigino:skrgine] elementow Z ksztatlowmik6w walcowanych. Elementy spawane, niezalez- nie od proporcii wyriaréw przekroju, nalezy sprawdzaé na wy 29) wymienione formy niestatecznosci ogéing} elementow i wezloe,, obecnost preegu- ‘béw plastycznych oraz rozktad sit Sciska: igeych pod obdcigzariem obliczeniowyrn W takim przypadku pry spravidzaniy warunku nosnogci stupa Scickanego: izginanego przyimuje sig sily wewngtr2- fhe ebliczone wadiuug teorii pierwszeg0 rzedu, 2 pominigcion impertekcj. Jezel sily wowngteane eblicza sig wedlug teorit drugieno Fzedu, to dlugose wyboczento. wa stupa L., mozna przyimowaé rowna jego dlugosei teoretyezn9j L (w osiach zyGli) i poming® oceng globalne} postact wyboczenia, Elekly niestatecznosci og6tnej siupa sciskanego i 2ginanego s9 vjmawane woweras jawnie w wartosciach sit wewnetrznych obliczonych wediug teorii drugiego rzedu. Analize sprezystoj ulraty slatecznosci ukladu konstrukcy} nego preeprowadza sig przy zalozeniu przckrojow brutto ele- mentow, niezaleznie od klasy ich przekcojy, Korzystajac z ko mercyjnych programéw komputerowych, rozwiqzujacyen 2a- gadnionia statocznosci poczatkowa) w ujgciu MES. Zadarie utraty statecznosci fizycznego ukladu ciaglego (0 hiaskonczone| liczbie stopni swobody) sprowadza sig do zadania wartosci i wektorow wlasnych odpowisdajacego mu modelu obliczeniowego ukladu dyskretnago (0 skericzone) liczbie stopni swobody). Zaréwno takie programy komputero: 129we, jak ROBOT czy RM.WIN, jak teé bardziej zaawansowane systemy obliczeniowe MES, jak ABAQUS, maja moduty anal 2y slatecznosci sprezyste] W Ujeciu warlosel I wektorow wla- snych, ‘We wstgpaym etapie projekiowania dlugosé wyboczeniowa stupdw mozna okreslié w spos6b prayblizony, na podstawie wspélezynnikow podatnosc! siupa na koficach i nomogramow do oceny wspdlezynnikbw dlugosci wyboczeniowe} LIL, opracowanych niezaleznie w odniesieniu do ukladow 0 we: Zlach przesuwnych 1 0 wezlach niepreesuwnych, Jost to spo- ‘$65 znany z PN-B-03200 [4] i ma zastosowanie, gdy: ~ slupy sq cigglymi etementami ram © regularng| i ortogo: alne| budowie, ~ wytezenie slupéw jest zblizone, = nie wystepujg slupy wahadtowe. Zamiast stosowania nomogramow do oceny wspelezynnika lugosci wyboczeniowej slupow mozna wykorzystywaé wzory intetpolacyjne z ENV 1993-1-1:1992 [10] 0 postac: = uklady 0 wezlach nieprzesuwnych St .05 +014 +n,)+0055(0,+n2)" lub (0,4 M5) = 0287 rin = urlady 0 wezlach preesuvmych na | 1 +2 + OBre _gdzio n,, n,—Wwspélezynniki pedatnasc! slupa na koficach, kté- ‘re w praypadku elementéw ram 0 wezlach sziywnych mozna ‘ocen'a¢ jal. w PN-B-03200 [4], a ram 0 wezlach podatnych wedlug zasad podanych w [11] Prayktady oblioze pretéw pelnogciennych Gednogateziowych) Pra: lad 1. Spravidzié nosnost sh az dutoownitka IPE 360 ne: obliczeriowa sila podtudna Ng = 450 ki, wysokede stupa = 4,20 m, sta! $450!. lugosé wyboczoniowaa Lay = l CzpSciowe uspdlezynniki bexpleczensta: n= te chy geomatryezno ksztaltownika IPE 300: h = 300 mr, b Fun, f, = 7.1 Tn, fy 10,7 mm, f = 15 mm, A = 53.2 J, = 128.8 iam, j, = 93,3 mn. Stal $450 v9 [4] 0 mm +f = 440 Niemen? (PN-EN 1993-1 1, tab. 3.1} Spravdzenie klasy prackrojy keztallownika (PN-EN 1993-1, a Bs BB Warunk datyezacy srodrika: 6-26, 17) 2300-21107 +15)=2486 mm, gear Warunak eotyezacy pasa ly -21)=0,5(150-7.8-2.1 56,4 mm, 2364 pqgr ee Przekio} nie speinia warunkow praokroju Kasy 3 20 waniedu na) Srodinik, nalety wige do klasy 4, 4.0731=102, 5 Sial 5450 0 wysckie] wytzymatose! nic jest zalocana na slupy 22 wegiedow ‘ezonomicenych Wi preyed peaygt Aw Gos kazarin, 20 Kesistow mich wacomanych © gorgco mae RHE ww Maaco 130 —— W odniesioniu do srocnika nalezy wyznaczyé sreroko5e wsp6r pracujaca wg PN-EN 1993-1-5 (p. 44), Rozklad napegzen Sciskajacych na wysokosel érodnika jest rownorierny. ky = 4.0 (PNHEN 1999-15 tal. 4.1) Smuklo8é écianki &rodixa: 3 48,6 mm, Bie, 350. Plt, =0843>0873-4 Bese dk, 220731 Va ‘Szerok0se wspolpracujaca Srodnika (ys 1) bay =p =0877 248,6=2189 mm, Aap =A tel ~bop)= 598-10? —7.42485-218)-5163 ma Poniewat nie ma przemieszczenia érodka cig2kosei preckroj, wige nie trzaba uwegiedniaé dodatkowega moments zginajacego. ese tamer > eel 2 rte 5 st | of ae] a - al z fy 1 Pane wapepsacy Smuklosei wyboczenia cigtnego westug PALEN 1933-4 (p, 63.1.3): Ay-939¢ -999 0791-608, Wspélezynniki wyboczeniowe ¥i 63.1.3) ~ “wyboczenie w2gtgdem osi yy; 2 tablcy 6.2 normy (2] cobra no krzysig wyboczenia a, -» = 0.13 (slal 8450) 2sftsa(F, -02)+7,]-as{t+0.13(0.481-02) 0.480] =9: lug PIER 1953-441 (0 an = 0555, 631+ Yona? oer = wyboczenie wagledom asi 27; 2 tablcy 6.2 noemy [1] dobea. no krzywa wyboczenia ay, + = 0.13 slt+a(%, -02)+3,7]-05[1+013(t790-02)« 17907] =2205, 1 1 2 =0286, 4 foE-X, 22056 2208" 1790" = minty 1) = min (0.955; 0,286) = 0,286. Warunek nognogel wg PN-EN 1990-11, wzér (640) Feely 0206 5163 440 Tt 0 Warunek nosnosel jest speiniony. % Neo 49 712N=649,7 N> Ney = 350 KNPrayklad 2. Sprawdzi¢ nosnos¢ gécnego pasa wigzara dacho- ‘wego, wykonanego 2 leounika, spawanego z blach, 0 przekroju jak na rys, 2. Dane: obliczeniowa sla pocluzna Ney = 120 KN, dlu- {9082 pasa w osiach wazl6w L = 3,015 m, stal S355 wg [13] Diu: 0sci wyboczenioue Le, = Ler, = 1,0L, boyy = OL. Czgsciowe wepblczyiniki Bozpieczenstiva’ ro = tin = 1.0. Ce ‘chy gaometryczne przekroju: A = 20,0 «108 ms’, y = 24,3 mn 205 mm, = G83 ~ 10" mm, |, = 0, fy = 235,42 - 10% mm ‘84,17 10 mm, Polozonie’ siodka die2kosc! od wiorachu 96:78 pokie, = 32,5 mm, Polozenie rodka Scinania w stosunky ‘Sta! $255, tab 3). ys. 2 Precksj arte ‘Sprawdzenie Klasy przekroju ksztaltownika (PN-EN 1993-11, tabi. 52} (eas _ [eas 235 _ (235 oars, % V355-™ ‘Konsenwatywoie w obliczeniach smuklosci écianki pominigto sze- okoSe boku spoiny iqczace| obie blachy) 00. £= PO t0 « = 0.49 sfirali, -02)+7,"]-o5(1-0.40(115-02)-115%]=1364, ‘ 1 ee = 0.358, 9, fep-8, 08+ fisoe as? ~ yboczenie gigine wagledem osizz; ztabt 6 2normy |] do brana krzywa wyboczenia c, + @ = 049 0, =05ft+a(F,-02)+3,"]=05{1+0.49(1923-02)+ 1923" a Pear P OA Sain anol, arnalarrtaaa = minion) = min(0458; 0.210)» 0210. ‘Warunek nosnosci wo PN-EN 1993-1-t, wzbr (6.47) aah S Aly 82102900 355 «459 100 Na 149. kN Neg tana \Warunek nosnosci jost speiniony. Z uwagi na monosymetrycz- ny kszlat pezexroju poprzecencgo prea sprawidzono dodatkowo rmodliwose wyboczenia gigino-skretnego, Jest Beifei ey} oa =343% 420840242757 =2353 mo dz, |, —promienia bazwtadnoscl przokroju, ys Z— wspéteee fe srodka aainania weglgdom Siocka cigzkosci przekroju Sila krtyezna wyboczenia skrginego (ly = 0} afer 4 I APE gy, | ron. 583-108) -2951169 } aa" “AEs Sila krytycana wyboczenia gigtno-skrginego. (err Mere) lana Nes —ANe Narr He TD Nee 2h wzTiy NustNer=191 91242 351 169-2 543 081 N-=2543.1 KN, | wapOlezynrik zaleény od warunkow podparcia pret, an [eater a 2131 ora « toa set 707 Tarr Smukiosé wagiedna przy wyboczenli gigino-skretnym vig PHEN 1980-11, cor (6.52) ‘Al, _ (200-103-388 Nese V 187.10" Wspélezyaik wypboczeniowy prey wyboczeniu gietno-se nym: 2 PEN 1999-11, tab. 6.2 eobrano Kezywq wyboczenia © {i2k pry wyboczenia weglgdom ost 22), » «= 0.49 0, =05ftva Fy 02) 1 Nowe x 948. Pa Se ree en se 0, «fo? 7, 226+]2026*-1940" ‘Warunek nognosel wg PN-EN 1998-1-1, wx6r (6.47) al, 19208-2000.2¢_ Yn e \Warunek nonosci jest spetniony Rane 45 S50 N=145.6 NN, Praykiad 3. Spramdzi¢ nosnosé stupa Srodkowega A'S dw: wektowa| ramy wadlug 1ys. 8, prey obciazeniu tyiko silq podluzng Ng = 430 KN. Slup jost woykonany z nury kwadratoxe) RMS 260x204, Stal S235H westhig [12]. Dlugass trytyczna wy boze bie gigtnego z plaszczyzny ukladu £,,, = 1,04, netomiast diugose eyiyeena w plaszezysnio rarny L,,. vnjika 2 warankou podparsia slupa pokszanych na cys. 9. Wiysokose kondygnach (= 36 m Moment beewiadnoge! yi pray zginania w plaszczyznia ramy f, = 12a, aot I, jest momentem bezwtadnosci stupa Ezpéciowe wspélczynniki beznieczerisiw. Gachy geomerrycene pezakroju slupa A m 3! 2), = 747 mm, Sial S2a5H. f= 4mm < 40% (PN.EN 1993-1-1,tab1 3.2). a Fys 3, Sup analizowany w pezykladzio 3: ) schemat ray. b) preeieo} Staktyeny hops iS‘Sprawdzenie klasy preekroju ksztaltownika (PN-EN 1993-1-1, __ Warunek nognosel wg PN-EN 1931-1, w26r (6.48) tao 52) ? Bae: [BS ape =Hehele 082 2057 235 5540544105650 b> Neg F235 _ [BS 10 a 0 - sa Warunek nosnosci jest spetniony. ( preypadt ru knadkatomych i prostolainych © = b-at = 200 : one) Prostate SA ome eee preety fe Prayktad 4 Speamdié nosno8e stupa dwugaleziowegn 2 prze 618 ar zens tee wiazkam’ (ys. 8) Sup fest wapormkony, © mysokosel = 80m 4 Rouslan priovigzek a= 650 mm. Oane: sla podluna Ney = Przekrdj nie spelnia warunkéw k.asy 3, wigc jest przekrojem kia- = 150 KN, stal S235 wa [13]. eA W odniesioniu do katdo] ze Scianek nalezy wyznaczyé szero- ose wspbipracujaca wg PN-EN 1993-1-5, p. 4.4 Rozkiad naprezen éciskajacych na wysokosc Scfanki jest row- omierny bite. __4?_ oga7 0673+ 2eAeyey 2410-08 10S5Y) 082700550341) 599, usc g 827 ‘Sorokosé wepblpracuiaca Siark (por. 30) = 90 =0888 188-1669 am (188-1663)=2757 mm® ys. 4 Fragment stops Poniewas nie ma preemieszczenia Srodka cipskoscl przekroju, wigs nie trzeba uvzalecniaé dodatkowego momentu zginajacego. _Czgsciowe wspblcaynnik’ bezpiecz2Astwa: too = tay = 1,0. C2 ‘Smuktosé wyboczenia gietnego w plaszozyénie uktedu: chy geometryczne pojedynczego ksztatiownika UPNI60! h = ~ vespélezyntik podatnosci weata dolnego stupa 19 mm, b = 65mm, f= 7,5 mm, t= 10.5 mm, f = 10,5 mm, ie A= Ay = 240° 10° min? j= 62,1 mm, fy = 18,9 mm, [= ley = nz 85,0 TOt mm, Wy, = 35,2" 108 mm Stal S235, 1, = 10.5 mm < aK 40 mm — f= 238 mm (abl. 3.1 norny [1))- gazie K, -sztyunosé supa, K,- setywnoSé utwierdzenia: zewzgle- _Sprawdzenie Klasy prackroju ksztaltownika (PN-EN 199%-1-1, tabl 52) Ke 25 By ae -B- —epStcrynie podalnotc wert gérnego stupa = slopka el eud-ty-aa85-75-105 £281 a5 coe =9.49-9, 78.104, 1105 ~ sodnk (onsorwatyunie pominioto wp 2bie2noks stopek Peg cones Sate a wea Soa "RGR, BOAT a1O 1, GTEIOM, e=h-2t, +4) = 180-2105 +105} W przypacia ramy przechyfowe}clugose wyboczeniowa mote bye honstrialyonie Sbiczona #ealeznoses (reason meas aa + ESADEEMEERIMUAT ga, Fras epsnia warn peeobroh bly | Bn +) DBa7te”V 1-ONOS 0.51/60 05-041 * Sprawdzenle nosnose! pry wynoczenu wagiedem ost Poniona tudl = 1.0. 0 nosnoscs decycuje wyboczenie materialowe yy acevo ‘Sprandza 8@ nosnase pojedyneze galgr!obcigéane| oblicze- ere cue iaee iowa sla podluéna Neg = 1608 = 7OKN. 18 en, e185 £eMB 157 <33¢=33:092 $-4B 157 Ney =7S KN. 105 463 N= Warunak nognode jest spelniony. ‘= Spraudzenia nosnosei przy wyboczeniu wzgledem os! siemateriatowej z= ‘Moment bezwiadnosci stupa wzglgdem osi 22 (PN-EN 1933. ‘abl 68) 1S ey +g “05 1832?-2400+2.853.10' 2419807 10*mnt Promiah beaadnosel stupa To, [arseora0" 2g "V 22000 Lee 20-6000 a antes, 1283-44 apaoiee Sc Bas Zastepcay moment bezwladnosel element zlozonega z prze- swazkam), wo PN-EN 1993-1-1, wa6r (6.74) HG Aen + 2g =015:183.2°: 2400 +2-0,289:853 10° = 1076,77-10" met Morient berwadnosct pojedyncze| preewiqzki 289. 4 a ul y= qi 10:1007 0939-10 ‘Saywnose postaciowa stupa, rozstaw preewignek @ PN-EN 1998-11, wa6r (6.73) gyn 24E 24-210 000.853.40" El Pte2en"o) ggoA{ yy 285340" 1052 ‘2 2.9333.10" 650 2a 2.42.210 000:88,3-104 it 650 mm, 7897.9 109N =7097,0 kN: anes 010?Noa3s90 Wt Sita keytycena elementu zlozoneg j= BeBe «$1 210 0OO-AOTETT.10" yg 77725558 KN. rs 60007 Wstgona impertkcja Heer «2.8000 «24 gym, 00” $00) Maksymalny obliczeniowsy moment zginaiay shape (slup Sci SHEnY O8IOW He, = 0) Odiiczeriowa sita we pasio Mesh An leg 275.10? +26,76.10°. 4963-108.183.2 2400 20767710" (0178S. 10°N 101,763 KN, Aen 015.150 10 Sita poprzscena w stupie Meg _ , 4989: Tey” 2 6000 Sprawdzenle nosnogci pojedynezega pasa, na éciskanie { zginanie. Rozklad sil weemetrznych w pasie | praewiqaoe wg PECEN 1983-1-1, ye. 6.11 Obliczeniowa sila podtuzna w pasie Magy = 101,763 KN. Obliczeniony moment aginajacy w pasis Yas @ _ 1209 650 Hyg = YEE 2 1299-650 94 409.10? Nem a 8 = 1299 659 .21109-107W Obliczeniowa sta Scinajgca w jacnym pasie Venza 05-1289 = 650 O5¥e4 = Nosnose przekroju na Scinanie;preyilo. Ze Ay = 24, = 2-65 ros = 168 me ‘ one Melt 196525510 5555. 55 KN 103 <0,5, wiee Scinanie Poniewa? VeregVnuns = 0,65/165.2 ie wolyera na nosnose pasa prey zginaniy, ‘Smuklos¢ pojedynczego pasa prey wyboczaniu w plaszezysnia stupa, w przedziale migdzy preewiazkam: poled 10-6501 ms 835 03385, krywa 49, s(1+0.49(0385-02)+0,356" , es 3 i i -0914, + Jerk 0608+ Jas08* 0365" ‘Sprawdzenie warunky nosnosci gale Ny = Act, = 2400205 =584 000 py =Wy sf, =35.2-10"-235%8.272.108 Nmen, As Cgy = 0.8 +0,4y = 06-04 = 0.2 < 0,4, rZVI¢lO Cg = 0.4 (abl. 63 (1), u 84 kN, kur= Go) 16(22,-05) Nes] Ni Yaa, tot760 =o. 14(2-0266-05)- 101753] of (2.0288 06), OTe 410 sprawdzié warunek inte rakeyiny nosnosei przakroju Galea, w je polgezeniu 2 przewiazk Zastosowano weory z paragrahi 62.9.1 (5) 2 raimy [1] Gak dla “Gwnateownik6w bisymettycznych): 0-3(Agy~ 20 Aay =(2400--2.05 105} 2600 = oem = Aly ag = 2400-23 04305, Ponies 9 = 0,18 <2 = 0.43, wige Marana = Mots (Wn, 1272+ 10P Nemim = 8.27 KN > Ba Mace 35.2-109/1.0 0.21 KN, ‘Warunek noénosci jest spetniony. *# Sprawdzenie nosnosel przowiazk! Ustad dwu preewigzek jost Scinany sila popezeczna, 9 650 Moss fea ‘oraz zginany momento 299932. 422 17511 seu =0,422 kN. 133Nosnose preekrojy pojedynczej przewiqek! na scinanie Vunp = tENE _ 10-100-285105 a5 grr ta 21957 kN> Nosnosé preekroju pojedyncze] praewiark’ na 2ginanie: 10-100 We 16667 mm Warunk’ nosnosci sq spatniane, W przykladzie pominigto sprawdzenie nosnoge! spoin lacza: yeh preeniazke do pasa, PISMIENNICTWO 1B] PNEN 1953-11: Eucokod 3 Projektowanie konstaggl salowych, Cops 11; Regaty ogdhe i regu ola bucynkSu, [2| Patiowsh Sz Wolbsik K.: Oblicztnie upd stalouych wedlug Pi '908.05200 oraz PN Et 1990-11. Inaymian 'Gudownichwo™ te 97207. [3] August J, Grécka J. Laguna J: Obliczanie prglow teakanych asin ‘wedlog PN-99/8-03200. cIndyniria | Busownictwo", or 179091, {41 PN-90/2-09200 Konstrukcastalowa -Oblezona saycz proetowerie, [5] PNEN 1900-1-5: Euroked 3 ~ Projokiowania kanstukeystlyen (G2gée 1-5: Blachownice. (6) Cezchonsti A: Projoxowanvo konstrukcstaluwych wg Eurokoduw Ze sady ogdine wg PH-EN 1990 PAVEN 1993-141 “ngyriria | Bune two", 32007. (71 Kovtowsti A, Poarok 2., Warzbick S:: Projeltowanie polaczuh Siubo wych wg PNEN 1999-11 PRLEN 1983-1, sIngynera Bodownclvo”, (w preygotowarin) [B] PREN T980-1-8: Eurokod 3 Prjektowanie konstukelealowyeh Cepse 1.8: Projetzowanie wert, {91 Brocka J, Broniewics Mt Projektowanie konstrukg stalowych 2podnie ZEurckodem 31-1 weaz zprayadar obleze4, Wy dawnictwa Posoch ‘i Dialostockin, Blalstok 2008 [10] ENV 1093-11 Eurosode 3. Design of steel stuctutes ~ Part 11: Gene fal rules and rules for bulldings. CEN, Brussels 1992. 11] idea J, Barzez AM, C2ojoWsti NIA, Kostowshi A: Sztywnosé no ‘sn08¢ siziowyeh ram praechylomyen o wezlacn podatych. Oscyna Wy ‘dawnicza Poltachaiki Rzeszowsis), Reeszaw 2004, 12} PNEN 1210-1 Ksztatowniki zamsnigte wykonane na gorqco 7e sa onsitukeyinyeh niestopowyen | orobaasiamityah, Grgse 1. Hara technieme dostavy. 113) PNEN 1025-2 Wyroby walcowane na gorgoo ze Stak Konsrayiych. aga 2: Worunkitochniczne dostay sta kanstikoyjych fiescpauy =n (14) Kasiowst 4, Stantewice &., Wojnar A: Obiezanis lementow egnaryeh { eiskanych wg PN-EN 1998-11. Ineyniena | Bud oarictwo™ lv pehao. tonans)