Professional Documents
Culture Documents
Chuyen - de - Thuy)
Chuyen - de - Thuy)
T VN
Trong nhng nm va qua, nn kinh t nc ta ni chung v nng nghip
ni ring t c c nhng thnh tu ng khch l. Trong nng nghip,
nhiu nng sn ca ta c tnh cnh tranh kh cao trn th trng th gii. C cu
nng nghip tip tc c s chuyn dch theo chiu hng tch cc theo hng
chuyn t cy, con c gi tr tng thm thp sang cy, con c gi tr tng thm cao
tng thu nhp trn 1ha canh tc, chuyn t sn phm cung vt cu sang cc
sn phm c th trng tiu th rng ln hn, vi gi c cao hn. Tnh trong nm
2004, bn cnh vic gia tng v lng xut khu th gi xut khu ca nhiu loi
cng tng kh nh: gi go tng 22,9%; gi cao su tng 34,2%; gi iu nhn tng
22,2%. C th ni, y chnh l tn hiu ng mng, l ng lc thc y sn
xut i vi ngi nng dn. Tuy t c nhiu thnh tu, nhng trong khu vc
nng nghip vn cn mt s vn cn gii quyt x l. Mt trong nhng vn
l s bt n v gi nng sn dn n tnh trng khi c gi th u t t, lc
gi tt gim, cung vt qu cu, tiu th kh khn, ngi sn xut phi hng chu
thua l.
D bo xu th bin ng ca gi nng sn s l mt trong nhng cn c
quan trng cc nh hoch nh chnh sch a ra c nhng chin lc, chnh
sch pht trin ph hp, ngi sn xut a ra nhng quyt nh u t ng
n nht.
(1)
n h ,2
3 X
n h ,3
... k X
n h ,k
ut=t-1 + t
Nu ^ l c lng ca h s tng quan theo chui, ta c:
u n 1 u n
u n 2 u n 1 2u n
u n h h u n
V u n c th rt ra c t mu, nn ta c th c c sai s d bo h bc tt hn
trc v do s c c d bo Yh+n ci thin nh sau:
Yn h 1 2 X
n h ,2
3 X
n h ,3
... k X
n h ,k
h u n
Do , d bo trc 1 bc Yn+1 l:
Yn 1 1 2 X
n 1, 2
3 X
n 1, 3
... k X
n 1, k
u n 1
Cng thc kinh t lng tng qut nht ca mt bin ph thuc ring l l cng
thc c c cc bin ph thuc tr v cc sai s tng quan:
2Y
n 1
... pY n 1 p 1 X
n 1,1
2 X
n 1, 2
.... k X
n 1, k
u n 1
Trong :
u n 1 1u n 2u n 1 .... q u n 1q
ra thng xuyn chng hn nh thng, qu, tun, ngy, gi, cc ngy ngh l, v.v
C nhiu v d trong cc bin gi ch ma c th c dng c lng cc
dng thc ma. Cc k thut rt phc tp c xy dng c lng cc thnh
phn ny, nhng trc nhng nm 1930 cc nh kho st khng quan tm n
nhng phng php ny v hnh thnh cu trc khc cho cc bin chui thi
gian c trnh by di y.
Cu trc ca cc M hnh chui thi gian
3.1. Cc m hnh t hi quy (AR): M hnh chui thi gian t hi quy hon ton
c cu trc nh sau:
(2)
Tnh dng
Mt qu trnh ngu nhin Yt c xem l dng nu nh trung bnh v
phng sai ca qu trnh khng thay i theo thi gian v gi tr ca ng phng
sai gia hai thi on ch ph thuc vo khong cch hay tr v thi gian gia
hai thi on ny ch khng ph thuc vo thi im thc t m ng phng sai
c tnh. C th:
Trung bnh: E(Yt ) = m = const
Phng sai: Var (Yt ) = s2 = const
ng phng sai: Covar (Yt , Yt-k ) = gk
Tnh dng ca mt chui thi gian c th c nhn bit da trn th ca chui
thi gian, th ca hm t tng quan mu hay kim nh Dickey-Fuller.
Da trn th Yt = f(t), mt cch trc quan chui Yt c tnh dng nu nh
th cho thy trung bnh v phng sai ca qu trnh Yt khng thay i theo thi
gian.
Da vo hm t tng quan mu (SAC - Sample Auto Correllation)
1
Y1
SAC
Y
n
Y1 E (Y t Y )(Y t 1 Y )
(Y
Yn E (Y t Y ) 2
Y ) 2
n
(Y
Y )(Y t 1 Y )
n
Cov (Y t ,Y t 1 )
Var (Y t )
Tnh ma v
Tnh ma v l hnh vi c tnh chu k ca chui thi gian trn c s nm
lch. Tnh ma v c th c nhn ra da vo th SAC = f(t). Nu c sau m
thi on th SAC li c gi tr cao (ngha l th SAC c nh cao) th y l du
hiu ca tnh ma v. Chui thi gian c tn ti tnh ma v s khng c tnh dng.
Phng php n gin nht kh tnh ma v l ly sai phn th m. Nu Yt c
tnh ma v vi chu k m thi on th chui s c kho st thay v chui Yt .
Cu trc m hnh
Theo Box- Jenkin mi qu trnh ngu nhin c tnh dng u c th biu
din bng m hnh T Hi Qui Kt Hp Trung Bnh Trt ARIMA.
Phng trnh tng qut ca m hnh ARIMA l:
(Y
Yt ) 2 Min
vi
t (Y t Yt )
E( + Yk = Cov (
k ( t ) Y t Yt k ( t )
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
-283.3601
1010.997
-0.280278
0.7799
AR(2)
0.413278
0.135466
3.050799
0.0030
SAR(12)
0.963121
0.044544
21.62164
0.0000
MA(2)
-0.846851
0.118603
-7.140218
0.0000
SMA(12)
-0.781433
0.078476
-9.957634
0.0000
R-squared
0.614807
203.1250
Adjusted R-squared
0.597875
3545.923
S.E. of regression
2248.588
18.32467
4.60E+08
Schwarz criterion
18.45823
Log likelihood
-874.5842
F-statistic
36.31124
Durbin-Watson stat
1.718345
Prob(F-statistic)
0.000000
10
Sau khi xc nh c phng trnh cho m hnh ARIMA, cn phi tin hnh
kim nh tnh nhiu trng ca et . Kt qu kim nh da trn th SAC ca chui
et. cho thy et c tnh nhiu trng v c trnh by nh sau:
Date: 2/3/2002 Time: 18:20
Sample: 1991:04 1999:03
Included observations: 96
Q-statistic probabilities adjusted for 4 ARMA term(s)
Autocorrelation
Partial Correlation
AC
. |*. |
. |*. |
.*| . |
.*| . |
.|.|
.|.|
.*| . |
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
.|.|
. |*. |
. |*. |
. |*. |
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
.*| . |
**| . |
. |** |
. |** |
. |*. |
.|.|
.|.|
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
.*| . |
11
PAC
Q-Stat Prob
.|.|
.*| . |
.|.|
.|.|
.*| . |
.*| . |
.|.|
.|.|
.|.|
. |*. |
12
Vic thng qua o lut Nng nghip 2002 a ra nhng chng trnh h
tr trong nc gn lin vi gi trung bnh v sn xut. B Nng nghip M phn
tch cc th trng hng nng sn trn c s hng thng v cng b thng tin th
trng nm hin ti bao gm c d on gi (ngoi tr bng). V d, tham kho
D on Cung v Cu Nng nghip Th gii (WASDE). Ngoi nhng nh gi
ca cc nh phn tch, cc m hnh ton kinh t d bo gi cng c p dng
d bo gi trung bnh v. Hoffman (1991, 2001) xy dng mt m hnh d bo
gi hng giao sau nhm kim tra cho nhng d bo khc nhau ny. Gi hng
giao sau l tp hp ch s v mc cung v nhu cu s dng mong mun v nh
vy c th c s dng d bo gi nng sn trong ngn hn.
M hnh d bo
M hnh d bo hng giao sau bao gm mt s yu t cu thnh nh gi c
hng giao sau, gi tr c s (gi thc t nhn c thp hn gi hng giao sau),
gi bn ly tin ngay v trng s th trng. D bo gi ng trung bnh trong v
c tnh ton trn c s 12 ln d on gi hng thng, gi ny li c c t 5
hp ng hng giao sau c thc hin trong giai on d bo. Giai on d bo
cho mi gi ng trung bnh trong v gm 16 thng, bt u t thng 5, 4 thng
trc khi bt u v ng v kt thc vo thng 8, thng cui cng ca v. D
bo gi trung bnh v ban u da vo gi hng giao sau nhng sau nhng
loi gi ny c thay th bng gi thc t ngi bn nhn c hng thng, s
liu ny c c t C quan Thng k Nng nghip Quc gia. T thng 5 n
thng 9-thng u tin ca v, cha c gi thc t nhn c, n thng 10,
thng th 6 trong giai on d bo 16 thng th mi thu thp c loi gi ny.
Nh vy, d bo gi trung bnh v l tp hp ca nhng d bo da vo hng
giao sau v gi thc t thu c bt u c d bo t thng 10. thiu chnh
xc ca m hnh d bo ny c cho l s gim dn khi giai on d bo tin
dn n thi im kt thc v, tc l phn ln gi trung bnh v c cng b
v khi m thng tin lin quan n khong thi gian cn li ca chu k d bo
ngy cng c th hn.
D bo gi hng nng sn trung bnh theo v (SAP) c tnh ton nh
sau:
12
W
i 1
(Fmi B i ) vi m = 1 - 5.
bng gi thc t nhn c trong thng i tr i gi hng giao sau thng i theo
hp ng hng giao sau gn vi thng i. Bi thng c gi tr m. Nhng d bo
gi trung bnh v c thc hin hng thng (m), thng 5 n thng 8 nm sau,
m = 1, 2, 3, ... ,16. Nin v c 12 thng (i), t thng 9 n thng 8 nm sau, i = 1,
2, 3, ,12.
Gi tr c s
Yu t c s ny c xu th n nh hn cc yu t gi thc t nhn c
hoc gi hng giao sau. Mt vi yu t nh hng n ch s c s v gp phn
gii thch l do ti sao ch s c s ny li dao ng t a phng ny n a
phng khc. Mt s yu t ny l: cc iu kin v cung cu a phng i
vi hng ho v cc loi hng thay th, giao thng vn ti v ph giao dch mua
bn, tc nghn giao thng, kh nng d tr hng ho, chi ph lu kho, nng lc
nh gi phm cht hng ho v nhng k vng th trng. Tuy nhin, ch s c
s c s dng trong nghin cu ny phn nh mt s hn hp rt nhiu cc
yu t tc ng n ch s c s bi v n i din chung cho cc iu kin ca
nc M, hn l i din cho mt khu vc a l in hnh. Cng v vy m gi
thc t nhn c bao hm cc cp cht lng khc nhau trong khi gi
hng giao sau l loi ng vng s 2, ch s c s c th dao ng khc i (c th
nhiu hn) khi tnh ton ch s c s cho mt phm cp nht nh.
Gi tr c s c tnh ton trong phn tch ny l gi ng M trung bnh
tnh t gi trung bnh hng thng trong giai on 5 nm m ngi sn xut nhn
c thp hn gi trung bnh thng tnh theo gi ng ca ca hng giao sau gn
thng quan st c cho thng c th. V d, ch s c s ca thng 9 l mc
chnh lch trung bnh trong 5 nm gia gi trung bnh thc t ngi sn xut
nhn c trong thng 9 vi gi ng ca trung bnh vo thng 9 ca hp ng
hng giao sau thng 12 gn . Gi tr c s ca 12 thng cho mi nin v c
cp nht vo cui mi nin v .
Trng s th trng
Gi trn cc th trng hng thng c s dng xy dng nn trng s
gi trung bnh v. Mi trng s gi hng thng th hin mt t l ca c nin v
loi hng c bun bn trn th trng trong thng . Trng s ny c s
dng tnh trng s gi cho tng thng. C 5 nm th trng s hng thng c
tnh ton v cp nht li theo nm. Trng s gi hng thng = gi nhn c
ngay hng thng x trng s gi c nim yt trn th trng ca thng .
S liu
14
15
18
20
III. KT LUN
D bo gi c vai tr c bit quan trng cho nhng ngi tham gia th
trng khi ra nhng quyt nh v sn xut v kinh doanh cng nh cho nhng
nh hoch nh chnh sch l nhng ngi iu hnh cc chng trnh v ngnh
hng, nh gi tc ng th trng ca cc s kin trong nc v quc t. Thng
tin v gi c tr nn ngy cng quan trng vi nhng ngi tham gia th trng do
nhng thay i trong chnh sch nng nghip.
C th ni rng, cng tc d bo gi nng sn nc ta cha c quan tm
thch ng. Phn ln vic d bo cn mang tnh nh tnh, thiu cn c khoa hc,
khng c tc dng hng dn ngi sn xut. Tnh trng ny vn ti din trong
nhiu nm v cha c khc phc trit v hu qu cui cng l lm thit hi
cho ngi nng dn v cho c Nh nc. Cch lm ny tri vi yu cu ca mt
nn nng nghip hng ho, khng ph hp vi xu th pht trin nng nghip cc
nc trong vng.
Xy dng m hnh d bo gi nng sn r rng l cng vic cn thit. V l
thuyt, c nhiu m hnh la chn, vn y l la chn m hnh no, vi
cch thc rao sao khi vn dng ph hp vi iu kin thc tin nn sn xut
nng nghip Vit Nam, ng thi mang li tin cy cho nh hoch nh chnh
sch cng nh ngi sn xut . iu ny s gp phn khng nh vo s pht trin,
chuyn dch c cu nng nghip, mang li li ch cho ngi nng dn.
21
2.85
3.3
3.38
2.85
3.3 3.3 3.38 3.38 3.37 3.37
0.13 -0.15 0.14 0.18 0.15 0.18 0.24
2.72
2.61
2.79
2.61
14 6.34
3.37
(8 Gi trung bnh c
) trng s
2.61
(9 Gi trung bnh gin
) n
2.71
23
n v tnh
1,000sq ft
1,000 sq ft
Grower Price
cents/lb
lbs./sq. ft.
Ngun s liu
Time trend
California Production
1,000 lbs
cents/lb
lbs/sq. ft.
Time Trend
Pennsylvania Production
1,000 lbs
1,000 sq ft
cents/lb.
lbs/sq ft
Time Trend
Other U.S. Production
1,000 lbs
1,000 sq ft
1,000 lbs
Cc bin c lp
n v tnh
Ngun s liu
Nm ti California
1,000 lbs
Cents/lb
California Production
1,000 lbs
1,000 lbs
Nm ti Pennsylvania
1,000 lbs
1,000 lbs
Index
1,000 lbs
Nm ti vng khc
1,000 lbs.
cents/lbs
1,000 lbs
1,000 lbs
1,000 lbs
log(cents/lb)
log($1,000)
Global Insight
XK nm ti U.S.
1,000 lbs
cents/lb
Rate
Can$/US$
Insight (DRI-WEFA)
Index
Global Insight
1,000 lbs.
(Fresh
NK.nm ch bin U.S
$Can/$US
Global Insight
$1,000
Global Insight
1,000 lbs.
25
Cc bin c lp
n v tnh
Ngun s liu
(Fresh
Log(XK nm ch bin)
log(1,000 lbs)
log($Can/$US)
Global Insight
log(Index)
Global Insight
lbs/capita
Cu nm ti U.S.
(Farm)
cents/lb.
$1,000
cents/lb
Fresh
cents/lb.
lbs/capita (fresh
Cu nm ch bin
equiv)
cents/lbs; Index
Index
Li nhun nm ch bin
cents/lb
log(cents/lb)
Global Insight
Log(Time trend)
Gi bn trung bnh U.S.
cents/lb.
cents/lbs
cents/lbs
Gi nm ti California
cents/lb
cents/lb
Gi nm ch bin
cents/lb
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
Time trend
26
Cc bin c lp
n v tnh
cents/lbs
Gi nm ti Pennsylvania
cents/lbs
cents/lbs
Gi nm ch bin Pennsylvania
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
Gi nm ti vng khc
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
cents/lbs
27
Ngun s liu
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
22,776
22,889
22,958
22,976
22,966
22,961
22,959
22,959
22,960
22,960
22,960
22,960
5.63
5.75
5.71
5.65
5.68
5.67
5.67
5.67
5.67
5.67
5.67
5.67
128,320
131,667
131,004
129,844
130,489
130,076
130,279
130,166
130,233 130,199
130,219
130,208
Nm ti CA (1000 Lbs.)
118,838
116,728
116,261
115,304
115,914
115,676
115,922
115,878
9,482
14,938
14,744
14,541
14,575
14,399
14,357
14,288
14,256
14,209
14,114
14,022
79,286
80,850
83,721
84,730
86,205
86,172
86,251
85,750
85,483
85,085
84,880
84,646
5.80
6.04
6.09
6.12
6.13
6.16
6.18
6.19
6.21
6.22
6.23
6.24
459,593
488,538
510,175
518,179
528,789
530,841
532,680
531,010
530,677 529,248
528,978
528,394
Nm ti PA (1000 Lbs.)
353,219
362,984
379,060
385,007
392,890
394,415
395,781
394,540
392,597
106,374
125,554
131,115
133,172 135,899
136,426
136,899
136,470
136,384 136,017
135,947
135,797
48,630
48,173
48,817
49,502
49,838
50,014
50,106
50,154
50,179
50,192
50,199
5.56
5.62
5.63
5.66
5.67
5.68
5.69
5.69
5.70
5.70
5.70
5.70
273,072
271,264
276,069
280,602
283,113
284,505
285,320
286,192
238,392
236,814
241,008
244,966
247,158
248,373
249,084
249,482 249,703
249,809
249,845
34,680
34,451
35,061
35,636
35,955
36,132
36,236
36,326
36,341
36,346
152,370
154,851
156,523 158,672
158,971
159,224
158,815
158,597 158,224
158,031
157,804
5.73
5.86
5.89
5.90
5.92
5.94
5.95
5.96
5.98
5.98
5.99
837,866
893,277
912,443
924,092
939,880
944,030
947,464
946,496
946,686 945,475
945,348
944,794
694,537
718,104
732,134
741,319
753,770
757,249
760,076
759,503
759,752
758,924 758,945
758,629
143,329
175,173
180,309
182,773
186,110
186,781
187,388
186,993
186,934
186,551 186,403
186,166
694,537
718,104
732,134
741,319
753,770
757,249
760,076
759,503
758,924
758,629
40,719
53,157
60,879
70,751
82,126
95,235
110,341
735,256
771,261
793,013
812,069
835,896
852,484
870,417
887,252 907,561
929,849 956,507
12,040
15,196
13,847
14,717
14,156
14,517
14,284
14,435
14,400
27,473
115,977
36,294
5.97
115,991
116,105
116,186
TH TRNG NM TI
127,749
759,752
147,809
14,338
170,925
758,945
197,562
14,360
228,258
986,887
14,386
2001
Tng cu (1000 Lbs.)
723,216
Cu nm ti/ngi (Lbs.)
Gi nm ti CA (Cents/Lb.)
2.61
138.00
Gi nm ti PA (Cents/Lb.)
2002
756,065
2.71
132.60
2003
2004
2005
779,166
797,353 821,740
2.77
2.81
134.52
136.46
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
837,966
856,133
872,817
893,223
915,449
942,147
972,501
2.87
2.91
2.95
2.98
3.03
3.08
3.14
3.21
138.31
140.16
142.02
143.87
145.72
147.57
149.42
151.28
95.20
91.04
91.58
92.19
92.84
93.50
94.18
94.87
95.56
96.26
96.95
97.65
(Cents/Lb.)
134.46
135.77
118.83
119.78
120.76
121.89
123.04
124.27
125.49
126.73
127.97
129.22
Gi nm ti M (Cents/Lb.)
115.00
112.64
109.44
110.27
111.13
112.11
113.13
200.79
198.43
195.23
196.05
196.92
197.90
198.91
199.99
201.05
202.15
203.23
143,329
175,173
180,309
182,773
186,110
186,781
187,388
186,993
186,934
186,551
186,403
Gi nm ti vng khc
114.20
115.27
116.36
117.44
118.54
Gi bn l nm ti
(Cents Per Lb.)
204.32
TH TRNG NM CH BIN
Sn lng (1000 Lbs.)
186,166
260,000
272,125
282,685
286,334
293,317
298,067
303,760
308,704
313,889 318,806
323,769
328,627
403,329
447,298
462,994
469,107
479,426
484,847
491,148
495,697
500,823
505,357
510,171
514,792
16,200
16,435
17,130
16,579
15,950
15,064
14,409
14,012
13,969
14,187
14,561
14,954
387,129
430,863
445,865
452,528
463,477
469,783
476,739
481,685
486,853
491,170
495,610
499,838
1.4
1.5
1.6
1.6
1.6
1.6
1.6
1.6
1.6
1.6
1.7
1.7
Gi nm CB CACents/Lb.)
65.0
64.9
65.6
65.9
66.4
66.7
67.2
67.5
67.9
68.3
68.7
69.1
Gi nm CB PA (Cents/Lb.)
50.8
54.1
55.7
57.0
56.1
55.3
54.7
54.7
54.7
54.7
54.5
54.3
(Cents/Lb.)
54.3
56.4
59.1
61.3
62.9
64.1
65.0
65.5
65.8
66.0
66.1
66.0
52.4
55.7
56.8
57.7
57.1
56.5
56.1
56.1
56.1
56.1
56.0
55.9
75.4
75.6
75.7
75.8
75.9
76.0
76.2
76.3
76.4
76.7
76.8
Gi nm CB vng khc
75.1
133.0
124.9
126.8
128.6
130.3
132.0
133.8
135.5
137.2
138.9
140.7
142.4
84.9
81.5
82.4
83.1
83.4
83.7
84.0
84.5
85.1
85.6
86.0
86.5
125.7
125.7
111.2
112.3
113.4
114.6
115.7
116.8
117.9
119.0
120.1
121.2
99.0
99.9
100.4
101.1
101.8
102.7
103.6
104.5
105.3
106.
104.3
101.5
models
Model
Forecasting
2002.