TRETMAN OTPADNIH VODA

Primer prorauna postrojenja za

tretman otpadnih voda

Procesi i oprema za bioloko preiavanje otpadnih voda

Bioloki procesi preiavanja zasnivaju se na aktivnosti kompleksne mikroflore, koja
u toku svog ivotnog ciklusa usvaja organski i deo neorganskih materija koje ine
zagaenje otpadne vode, koristei ih za odravanje ivotnih aktivnosti i za stvaranje novih
elija.

Tehnoloka ema bioloke obrade gradskih otpadnih voda

Bioloko preiavanje se primenjuje za:

uklanjanje organskih materija,

uklanjanje azota pomou postupaka nitrifikacije i denitrifikacije,
razgradnju primarnog mulja iz procesa primarne obrade,
razgradnju sekundarnog mulja iz procesa bioloke obrade.

 Komunalne otpadne vode

Vei deo komunalnih otpadnih voda ine upotrebljene vode iz domainstava.
Glavna karakteristina osobina komunalnih voda je:
sadraj neorganskih materija
sadraj organskih materija

Komunalne otpadne vode dele se na:

svee otpadne vode
odstajale otpadne vode
trule septike vode

Industrijske otpadne vode

Industrijske otpadne vode nastaju upotrebom vode u
tehnolokim procesima i u proizvodnji energije.
Razvrstavaju se u dve grupe:
bioloki razgradljive

bioloki nerazgradljive
3

 Otpadne vode koje nastaju slivanjem sa poljoprivrednog zemljita

To su posebne i povrinske vode sa zemljita, koje je podvrgnuto agrotehnikim merama.
Glavna karakteristika ovih voda je:
visoka koncentracija organske materije
visok sadraj amonijaka
Tipian sastav otpadnih voda u naim krajevima

Ukupne vrste materije

-Rastvorene
-Suspendovane
Biohemijska potronja kiseonika
Ukupan organski ugljenik
Hemijska potronja kiseonika
Ukupni azot
rganski azot
Slobodan amonijak
Nitriti
Nitrati
Ukupni organski fosfor
Ukupni neorganski fosfor
Hloridi
Alkalitet
Ulja i masti

BPK5
TOC
HPK

CaCO3

ncentracija, mg/l
pseg
Srednja vrednost
350 1200
720
250 850
500
100 350
220
110 400
220
80 290
160
250 1000
500
20 85
40
8 35
15
12 50
25
0
0
0
0
15
3
3 10
5
30 100
50
50 200
100
50 150
100

Karakteristike aktivnog mulja

Osnovne karakteristike aktivnog mulja su fizika struktura i hemijski sastav.
Optereenje aktivnog mulja se definie kao odnos hrane prema biomasi:

F/M - odnos hrane prema mikroorganizmima, kg BPK5 po danu po kg MLSS,

(BPK5)d, [kg/dan] - dnevna bioloka potreba za kiseonikom,
MLSS, [kg] - suspendovana supstanca aktivnog mulja u bioaeracionom bazenu,
MLVSS,[kg] ee koriena suspendovana supstanca aktivnog mulja u
bioaeracionom bazenu (MLVSS= MLSS0,8)

Umesto (BPK5)d u predhodnoj jednaini moe figurisati parametar HPK kao mera
zagaenja. Neki autori predlau korienje parametra volatilne suspendovane supstance
aktivnog mulja MLVSS umesto MLSS. MLVSS je volatilna frakcija MLSS i kree se izmeu
0,75 i 0,85 vrednosti MLSS, a obino se grubo izraunava kao MLVSS = 0,80 MLSS.
Parametar MLVSS preciznije aproksimira ukupnu bioloku masu mikroorganizama u
procesu. Optereenje aktivnog mulja varira u zavisnosti od tipa postrojenja.
5

Prema optereenju proces sa aktivnim muljem se moe klasifikovati u sledee kategorije:

konvencionalni,
visokooptereeni,
niskooptereeni

Parametri dozvoljenih optereenja bioaeracionog bazena za razliite postupke sa

aktivnim muljem

Proces

HPK
[kg/kg mulja
dan]

BPK
[kg/kg mulja
dan]

MLSS
[mg/l]

Vreme
zadravanja
[h]

Konvencionalni

0,5 - 1

0,25 0,5

1000 - 3000

48

Visokooptereeni

0,5

1000 - 3000

1-3

Niskooptereeni
(produena
aeracija)

0,2

0,05 0,1

3000 - 5000

20 - 30

SRT vreme boravka mulja

gde je: M - mulj

HRT hidrauliko vreme zadravanja
V, m3 radna zapremina reaktora za aeraciju
Q, m3/h - protok ulazne otpadne vode

OL organsko optereenje

r udeo recirkulisanog mulja

Qr protok povratnog mulja

f/m odnos hranljivih materija i biomase

Q [m3dan] protok ulazne otpadne vode,

V [m3] radna zapremina reaktora za aeraciju,
BSS [kg BM/m3] ukupna kocentracija biomase BM u reaktoru za aeraciju

Azot u otpadnoj vodi

Uklanjanje azota smatra se obaveznim u sluaju preiavanja otpadnih voda i
najee se vri postupcima nitrifikacije i denitrifikacije.

Nitrifikacija
Nitrifikacija je proces bioloke oksidacije amonijanog azota pri emu se kao krajni
proizvod reakcije oslobaa nitrat.
Nitrosomonas
Nitrobacter

NH4+ + 1.52
NO2 + 0.5O2 + H+

NH4+ + 2O2

NO2 + 2H+ + H2
NO3

NO3 + 2H+ + H2O

Denitrifikacija
Denitrifikacija je postupak bioloke redukcije nitrata do molekularnog azota.

Matematiki model biolokog tretmana otpadnih voda

Ekvivalentni broj stanovnika (ES)
Ekvivalentni broj stanovnika se najee definie tako to se svojstva neke otpadne
vode uporede sa uobiajenim vrednostima za komunalne otpadne vode.

Srednji protok otpadne vode

BPK5 ukupno optereenje zagaenja neke

industrijske otpadne vode
BPK5 optereenje zagaenja kanalizacionih voda po
stanovniku za jedan dan.
qsp [l/stdan] - specifina potronja vode,
[h/dan] - redukovani broj sati

Odreivanje specifine potronje vode

Broj stanovnika
< 5000
5000 10000
10000 50000
50000 250000
>250000

Specifina potronja vode qsp

150
180
220
250
300

Odreivanje redukovanog broja sati

Qsr
Qsr,10
Qsr,12
Qsr,14
Qsr,16
Qsr,18

10
12
14
16
18

ES
1000
1000 5000
5000 10000
10000 20000
20000 100000
10

Dimenzionisanje bazena za aeraciju

Za dimenzionisanje aeracionog bazena neophodno je odrediti ukupno organsko
optereenje u toku jednog dana:

60 g/stdan

C [kg/dan] organsko optereenje,

Cspecif. [kg/stdan] specifino organsko
optereenje.

Primarnim taloenjem vri se uklanjanje 25% organskog optereenja nakon ega

ostatak od 75% predstavlja optereenje koje ulazi u aeracioni bazen:

Ci [kg/dan] izdvojeno organsko optereenje u postupku primarnog taloenja.

Ca [kg/dan] organsko optereenje u aeracionom bazenu.
11

 Specifina proizvodnja mulja

Optereenje muljem
Vrednost optereenja muljem kree se u
rasponu od 2 do 5 kgSM/m, pa se preporuuje
optimalna vrednost:

SM suva materija.

Proizvodnja mulja

Zapremina bazena za aeraciju

=0,1 koeficijent organskog optereenja

12

 Zapremina jedne linije bazena

irina jedne linije

Duina bazena
ema aeracionog bazena

L [m] duina bazena

B [m] irina jedne linije
H [m] dubina bazena
n broj linija koji se usvaja
VL [m3] zapremina jedne linije

Hidrauliko vreme zadravanja

Starost mulja

13

Dimenzionisanje sekundarnog talonika

Vreme zadravanja
Osnovna karakteristika za dimenzionisanje talonika je vreme zadravanja
otpadne vode u taloniku i ono najee iznosi 4 sata (tz=4h).

Ukupna zapremina taloenja

Zapremina talonika
a -broj talonika.

ematski prikaz sekundarnog talonika

14

Odreivanje dubine talonika vri se u 4 zone:

1. Zona bistrenja

2. Zona odvajanja

- hidrauliko optereenje

HO [m3/m2h] - hidrauliko optereenje,

OPM - odnos povratnog mulja,
w [l/kgSM] - indeks mulja (80 150),
[l/m2h] optereenje vrstim
esticama (300 450).

3. Zona sakupljanja

4. Zona finalnog odvajanja

tdt vreme zgunjavanja na dnu
talonika ( uzima se konstantno
vreme od 1,2h).
15

 Minimalna potrebna dubina talonika (h)

Povrina talonika

Prenik talonika

Provera usvojenih veliina

Hidrauliko optereenje
** preporuena vrednost (0,8 1,4)
Optereenje mulja
** preporuena vrednost (3 6)
16

Uklanjanje biohemijske potronje kiseonika (BPK) i

suspendovane materije (SS)
Biohemijska potronja kiseonika i koliina suspendovane materije su parametri ija
koncentracija u preienoj vodi pre njenog isputanja u reni tok, mora da zadovolji
zakonom propisane vrednosti.

17

Dijagram odreivanja koeficijenta K

18

Uklanjanje azota
Uklanjanje azota iz otpadne vode jedna je od najznaajnijih operacija u biolokom
tretmanu. Najvie panje posveuje se uklanjanju organskog azota koji se iz otpadne vode
uklanja kao rastvorena materija.

19

Kiseonik u prirodnim vodama

Bilans rastvorenog kiseonika u vodi pored do sada spominjane biohemijske
potronje kiseonika ima jo dve komponente:

postojea koncentracija (rezerve) kiseonika u vodi

reaeracija (nadoknaivanje potroenog kiseonika apsorpcijom iz vazduha)

Postojea koncentracija kiseonika u vodi

Lt - preostala koncentracija organske materije

k1 - konstanta brzine razgradnje organske materije
Koliina kiseonika koja se upotrebi u toku vremene iznosi:

20

 Reaeracija
Ukoliko u vodi nedostaje kiseonika, istovremeno sa potronjom kiseonika u
prisustvu bakterija, odigrava se i proces rastvaranja kiseonika iz atmosfere.

Bilans kiseonika

Dt - nedostatak kiseonika u vodi u

trenutku t,
k2 - konstanta brzine reaeracije,
Do nedostatak kiseonika u vodi na
poetku reaeracije.

Bilans kiseonika u vodi matematiki se predstavlja kao zbir kiseonika za

razgradnju organske materije i reaeracije:

Kritini deficit kiseonika

deficita

Vreme pojave kritinog

21

Odreivanje snage muljne pumpe

Za snage pumpe prvo je potrebno odrediti protok sa kojim pumpa raspolae, a to je
u ovom sluaju protok recirkulacionog mulja.

Specifina uestalost broja obrtaja

n, [o/s] broj obrtaja
Y, [J/kg] edinini rad

Odreivanje stepena korisnosti

Snaga pumpe

Snaga motora

22

23

24

Tip otpadnih voda

Koliina (l/stan/dan)

Kuhinjske
Sanitarne
Tuevi
Otpadne vode od pranja

20 40
35 95
35 105
30 60

UKUPNO

120 - 300

Veliina naselja

Specifini dotok otpadnih voda

(l/stan/dan)

< 5.000
5.000 10.000
10.000 50.000
50.000 250.000
> 250.000

150
180
220
260
300
25

11%

2%
28%

17%

Ispiranje wc-a
Ve - maine
Tuevi i kade
Sudopere i umivaonici
Gubici

20%

22%

Maine za pranje sudova

26

3D MODEL POSTROJENJA ZA
TRETMAN OTPADNIH VODA U
SEOSKIM DOMAINSTVIMA

27

3D model postrojenja

28

Aeracija

29

Taloenje i hlorisanje

30

31

3D model CPPOV Cvetojevac

Crpna stanica sirove vode

Primarni
i sekundarni
talonik

32

Bioaeracioni bazen
33

Tretman mulja

34