Professional Documents
Culture Documents
Gnu Linux Basic Fta m2b Glbasic VI 12092012 130727111418 Phpapp02 PDF
Gnu Linux Basic Fta m2b Glbasic VI 12092012 130727111418 Phpapp02 PDF
GNU/Linux c bn
H iu hnh
GNU/Linux c bn
Jordi Serra i Ruiz (ngi iu phi)
David Megas Jimnez (ngi iu phi)
Jordi Mas (ngi iu phi)
Joaqun Lpez Snchez-Montas
Sofia Belles Ramos
Roger Baig Vias
Francesc Aul Llins
PID_00148369
GNU/Linux Basic
operating system
Jordi Serra i Ruiz (coordinator)
David Megas Jimnez (coordinator)
Jordi Mas (coordinator)
Joaqun Lpez Snchez-Montas
Sofia Belles Ramos
Roger Baig Vias
Francesc Aul Llins
PID_00148369
Trang 2/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 3/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Li ngi dch
Trong bi cnh khi m cc Cng ngh T do ang ngy cng tr thnh mt xu th khng
th o ngc trn ton th gii, ti liu H iu hnh GNU/Linux c bn ca cc tc
gi: Joaqun Lpez Snchez-Montas, Sofia Belles Ramos, Roger Baig Vias, Francesc
Aul Llins v nhng ngi iu phi: Jordi Serra i Ruiz, David Megas Jimnez, Jordi
Mas, vi bn ting Anh xut bn ln 2 vo thng 02/2008 ca Vin Hn lm Cng ngh
T do FTA (Free Technology Academy), l ti liu c s dng trong chng trnh o
to trc tuyn cho cc gio vin theo cc module ca kha hc v cc Cng ngh t do v ti mt
s trng i hc chu u cng ng ra thnh lp Vin nh: i hc M H Lan (Open
Universiteit Nederland), i hc Oberta de Catalunya ca Ty Ban Nha (Universitat Oberta de
Catalunya) v i hc Agder ca Nauy (University of Agder).
Bn dch sang ting Vit c thc hin t bn gc ting Anh, c a ln trc tuyn trn website
ca Vin ti a ch: http://ftacademy.org/materials, hu nh khng c s ty bin no v ni dung.
Tun th theo cc iu khon ca giy php c gii thiu trong ti liu gc ting Anh, trong phn
ph lc cui ti liu ny, ti ni c gii thiu giy php ti liu t do GFDL v.1.2, d c c bn
dch sang ting Vit i cng, th bn dch ch tham kho, bn gc bng ting Anh mi l bn c
gi tr php l cao nht.
Cc trang c nhng lu v bn quyn ca bn gc ting Anh c gi nguyn khng thay i, d
c cc phn dch tng ng sang ting Vit nm trn cng cc trang .
Ti liu ny c cp php theo giy php ti liu t do GFDL v1.2 v cc phin bn tng ng
tip sau ca giy php ny.
Ti liu H iu hnh GNU/Linux c bn, cng vi 2 ti liu khc cng c dch sang ting
Vit v xut bn trn mng gm: Gii thiu Phn mm T do v Qun tr cao cp GNU/Linux
u nm trong cng b sch o to v cc cng ngh t do ca Vin Hn lm Cng ngh M.
Nhng ni dung ca ti liu ny l nhng kin thc c bn i vi bt k ngi qun tr h thng
GNU/Linux no.
Mi thng tin ng gp cho cc bn dch sang ting Vit, xin gi vo a ch th in t:
letrungnghia.foss@gmail.com
Chc cc c gi thnh cng!
H Ni, thng 09 nm 2012
L Trung Ngha
Trang 4/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Li ni u
Phn mm tr thnh mt ti nguyn x hi chin lc trong vi thp k va qua. S ni ln ca
Phn mm T do (PMTD), thm nhp vo trong nhng lnh vc chnh ca th trng cng ngh
thng tin v truyn thng (CNTT-TT), lm thay i nhanh chng cc nn kinh t pht trin v s
dng phn mm. PMTD - i lc cng c tham chiu ti nh l Ngun M (Open Source)
hoc Phn mm t do (Libre Software) - c th c s dng, nghin cu, sao chp, sa i v
phn phi mt cch t do. N a ra s t do hc v dy m khng c nhng ph thuc vo bt
k nh cung cp cng ngh duy nht no. Nhng quyn t do c xem l mt iu kin tin
quyt c bn cho s pht trin bn vng v mt x hi thng tin ton din.
D c s quan tm ang gia tng trong cc cng ngh t do (PMTD v cc Chun M), vn c s
ngi hn ch c tri thc v s tinh thng trong cc lnh vc . FTA c nh p ng cho nhu
cu ny.
Gii thiu FTA
Vin Hn lm Cng ngh T do (FTA - Free Technology Academy) l mt sng kin chung t vi t
chc gio dc ti vi quc gia. N c mc tiu ng gp cho x hi nhm cho php tt c mi
ngi s dng nghin cu, tham gia v xy dng trn tri thc hin c m khng c gii hn no.
FTA a ra nhng g?
Vin hn lm a ra mt chng trnh mc gio vin trc tuyn vi cc module kha hc v cc
Cng ngh T do. Cc hc vin c th chn ghi danh vo trong mt kha hc ring r hoc ng
k cho ton b chng trnh. Vic dy hc din ra trc tuyn trong khu trng o ca FTA v c
cc nhn vin dy hc c tha nhn ti cc trng i hc thc hin.
Ai ng ng sau FTA?
FTA c khi xng vo nm 2008 v c h tr t Chng trnh Hc tp Sut i (LLP Life Long Learning Programme) ca y ban chu u, theo s iu phi ca Vin Tri thc T do v
trong mi quan h i tc vi 3 trng i hc ca chu u l: i hc M H Lan (H Lan), i
hc Oberta de Catalunya (Ty Ban Nha) v i hc Agder (Nauy).
FTA l v ai?
FTA c bit hng ti nhng ngi chuyn nghip, cc nh gio dc, cc sinh vin v nhng
ngi ra quyt nh v CNTT.
V vic cp php th sao?
Tt c cc t liu hc c s dng v pht trin t FTA l cc Ti nguyn Gio dc M, c xut
bn theo cc giy php t do copyleft, cho php chng c t do s dng, sa i v phn phi.
Tng t, cc phn mm c s dng trong khu trng o ca FTA u l cc PMTD v c xy
dng trong khung cc Tiu chun M.
S tin b ca cun sch ny
FTA s dng li cc t liu kha hc ang c sn t i hc Oberta de Catalunya v v ang
pht trin cng vi cc nhn vin ca LiberSoft t i hc Rey Juan Carlos. Vo nm 2008 cun
sch ny c dch sang ting Anh vi s tr gip ca D n Khoa hc, Gio dc v Hc tp
trong T do (SELF - Science, Education v Learning in Freedom), c h tr t Chng trnh
Khung s 6 ca y ban chu u. Trong nm 2009, t liu ny c FTA ci tin. B sung thm
Trang 5/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
rng FTA pht trin mt ch dn nghin cu v cc hot ng hc tp, chng sn sng cho cc
hc vin ghi danh hc trong cc khu hc o ca FTA.
S tham gia
Nhng ngi s dng cc t liu hc tp ca FTA c khuyn khch a ra cc kin phn hi v
nhng gi cho s ci tin. Mt khng gian c bit cho s phn hi ny c thit lp trn
website ca FTA. C nhng u vo s c tnh ti cho cc phin bn sau. Hn na, FTA cho
n bt k ai s dng v phn phi t liu ny cng nh lm cc phin bn mi v bn dch.
Xem thng tin c th v c cp nht v cun sch ny, bao gm cc bn dch v cc nh dng
khc: http://ftacademy.org/materials/fsm/. c thm thng tin v s ghi tn trong chng trnh
kha hc trc tuyn ca FTA, xin ving thm website ca Vin hn lm ti: http://ftacademy.org/.
Ti chn thnh hy vng cun sch v kha hc ny s gip cc bn trong qu trnh hc tp ca c
nhn cc bn v gip cc bn gip nhng ngi khc trong vic hc tp ca h. Ti mong i c
gp g cc bn trong cc phong tro tri thc t do v cng ngh t do.
Chc hc tp hnh phc!
Wouter Tebbens
Ch tch Vin Tri thc T do
Gim c Vin Hn lm Cng ngh T do
Trang 6/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 7/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 8/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Gii thiu
Mc d PMTD tn ti hn 20 nm, ch mi gn y n bt u c xem nh mt la chn
thay th c gi tr cho nhiu ngi s dng, cc cng ty, v ngy mt gia tng, cc chnh ph v cc
c quan. Hin hnh, GNU/Linux l mt trong nhng h thng c hiu qu v ng tin cy nht c
th c thy. D thc t ban u chnh PMTD lm cho nhng ngi s dng v cc cng ty
min cng p dng n, th GNU/Linux chng minh p ng c nhim v nh bt k h iu
hnh no khc ang tn ti.
Mc tiu ca kha hc ny l gii thiu cho chng ta th gii GNU/Linux. N cng s cho
chng ta nhng cha kha hiu bit trit l ca PMTD, dy cho chng ta cch s dng n v iu
khin n cho hp vi chng ta, cho chng ta cc cng c theo yu cu dch chuyn d dng trong
th gii mi ny. Ti liu ny khng c nh l mt ch dn tham chiu c bn cho cc nh qun
tr v/hoc nhng ngi s dng; c hng trm cc sch ch dn, sch dy cch lm (HOWTOS)
v nhiu tham chiu khc c thit k cho mc ch ny, m c th chim hng triu trang giy.
Mc tiu ca chng ti y l dy cho bn cch tin hnh cc bc u tin ca bn trong lnh
vc cn cha c khai ph ny i vi nhiu ngi s dng v cc qun tr vin v cch bn t
tip cn v gii quyt cc vn bn c th gp phi.
Kha hc ny khng c da vo bt k pht tn c th no, nhng trong hu ht cc v d v hot
ng chng ti cn phi l c th, nn chng ti s s dng Debian GNU/Linux (phin bn 4.0
-Etch-). D pht tn ny khng phi l tht trc quan v d dng s dng nh mt s pht tn khc,
n s gip chng ti gii thch tt c cc tnh nng ca mt h iu hnh da vo GNU/Linux tng
bc mt. Hn na, cht lng, tnh n nh v an ninh c bit ca n lm cho n tr thnh mt
trong nhng la chn gi tr nht ngay lc ny. Tuy nhin, chng ti s khng qun s h tr m
cc pht tn khc cung cp (Debian c nhng ngi tnh nguyn pht trin v khng a ra dng
h tr no, m trong trng hp vi cc cng ty l khng th thiu). V l do , chng ti a
vo mt ph lc ch ra qu trnh ci t v nhng c tnh chnh ca Red Hat Fedora (phin bn 7).
Chng ti hy vng rng bn tn hng c kha hc v n s gip bn m ra nhng cnh ca vo
th gii ca PMTD. Cng c nhiu ngi s dng PMTD, th chng ta s c phn mm cng c
cht lng tt hn.
Cho mng bn ti GNU/Linux!
Trang 9/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Cc ni dung
Module 1
GNU/Linux c bn
1. Gii thiu
2. Cc khi nim v cc lnh c bn
3. Hi tho v Knoppix
4. Ci t GNU/Linux
5. Hi tho v ci t Debian Etch
6. Cc cu hnh c bn
7. Cc daemon v mc chy
8. Ci t cc ng dng
9. Hi tho v cc cu hnh c bn
10. Kin trc X-Window
11. Hi tho v X-Window
Module 2
Cc ph lc
1. Ph lc A. Cc bng lnh
2. Ph lc B. Trnh son tho vi
3. Ph lc C. Tin trnh ci t Fedora 7
4. Ph lc D. Cc cng c qun tr
5. Giy php Ti liu T do GNU
Trang 10/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
GNU/Linux c bn
PID_00148393
Basic GNU/Linux
PID_00148393
Trang 11/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Bn quyn Copyright 2010, FUOC. Quyn c trao sao chp, phn phi v/hoc sa i ti liu ny theo cc iu khon ca Giy php Ti
liu T do GNU, Phin bn 1.2 (GFDLv1.2) hoc bt k phin bn no c xut bn sau ny ca Qu Phn mm T do (FSF); m khng c cc
phn bt bin, khng c cc vn bn ba trc, khng c cc vn bn ba sau. Mt bn sao ca giy php ny c a vo trong phn c u
Giy php Ti liu T do GNU.
Copyright 2010, FUOC. Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation
License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no BackCover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "GNU Free Documentation License".
Trang 12/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Mc lc
1. Gii thiu........................................................................................................................................17
1.1. GNU l g?..............................................................................................................................17
1.2 GNU/Linux l g?....................................................................................................................19
1.3 Cc pht tn ............................................................................................................................21
1.4. Cc chng trnh v ti liu....................................................................................................22
2. Cc khi nim v lnh c bn.........................................................................................................25
2.1. Gii thiu................................................................................................................................25
2.2 Ngi s dng v nhm...........................................................................................................25
2.3. H thng tp............................................................................................................................30
2.3.1. Tn ti trt t ca h thng tp.........................................................................................30
2.3.2. Cc th mc h thng.....................................................................................................31
2.3.3. Dch chuyn....................................................................................................................32
2.3.4. Cc lin kt......................................................................................................................33
2.3.5. Cc quyn........................................................................................................................34
2.3.6. Vic iu khin, cc mu v tm kim............................................................................36
2.3.7. Dng v ni dung tp......................................................................................................37
2.4. Cc tin trnh ..........................................................................................................................38
2.5. Cc lnh hu dng khc..........................................................................................................40
2.5.1. Tr gip h thng............................................................................................................40
2.5.2. ng gi v nn..............................................................................................................41
2.5.3. Cc hot ng ca a.....................................................................................................42
2.6. Cc hot ng vi cc lnh.....................................................................................................44
2.6.1. nh tuyn li..................................................................................................................44
2.6.2. Cc lnh bash (trnh bin dch GNU shell) c th..........................................................45
2.6.3. Shell script vi bash........................................................................................................46
3. Hi tho v Knoppix......................................................................................................................48
3.1. Gii thiu................................................................................................................................48
3.2. Khi ng h thng................................................................................................................48
3.3 Dng h thng.........................................................................................................................51
3.4. Cu hnh bn phm..................................................................................................................52
3.5. Kim tra h thng...................................................................................................................54
3.6. iu khin cc tp v th mc................................................................................................58
3.7 Qun tr ngi s dng............................................................................................................63
3.8. Qun l cc tin trnh..............................................................................................................65
3.9. Kch hot v s dng chut....................................................................................................66
3.10. Cc hot ng khc...............................................................................................................68
3.11. Kt lun.................................................................................................................................69
4. Ci t GNU/Linux........................................................................................................................70
4.1. Gii thiu................................................................................................................................70
4.2 Khi ng................................................................................................................................70
4.3. Phn vng cho a...................................................................................................................71
4.4. Ci t cc module..................................................................................................................73
4.5. Cu hnh mng c bn............................................................................................................74
4.6. H thng khi ng................................................................................................................75
4.7. La chn cc gi.....................................................................................................................75
Trang 13/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 14/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
6.5.7. My in...........................................................................................................................126
7. Daemons v cc mc chy...........................................................................................................128
7.1. Daemons...............................................................................................................................128
7.2. Cc mc chy........................................................................................................................130
7.3 Khi ng h thng...............................................................................................................132
7.4 Cc daemon c bn................................................................................................................133
7.4.1. Cc lu k h thng (sysklogd)....................................................................................133
7.4.2. Thc thi thng xuyn (cron).......................................................................................135
7.4.3. Cc thc thi tr (at v batch).........................................................................................136
8. Ci t cc ng dng....................................................................................................................138
8.1. Gii thiu..............................................................................................................................138
8.2. H thng ng gi Debian...............................................................................................138
8.3. Bin dch cc chng trnh mi ...........................................................................................142
9. Hi tho v cc cu hnh c bn...................................................................................................145
9.1. Gii thiu..............................................................................................................................145
9.2. Trnh ti khi ng (Bootloader)..........................................................................................145
9.2.1. Ci t Grub..................................................................................................................145
9.3. H thng gi..........................................................................................................................147
9.3.1. /etc/apt/sources.list........................................................................................................147
9.3.2. apts sn sng..................................................................................................................149
9.3.3. dpkg...............................................................................................................................151
9.3.4. dselect............................................................................................................................152
9.3.5. aptitude..........................................................................................................................152
9.4. locals: cu hnh vng min...................................................................................................152
9.5. Tp khi ng chnh, /etc/inittab..........................................................................................153
9.6. Lp cc thit b, /etc/fstab ....................................................................................................153
9.7. Cu hnh thit b....................................................................................................................154
9.7.1. Thit lp cu hnh cho chut.........................................................................................155
9.7.2. Thit lp cu hnh cho cc modem................................................................................156
9.7.3. Thit lp cu hnh cho cc modem DSL.......................................................................158
9.7.4. Thit lp cu hnh cho cc card mng...........................................................................158
9.7.5. Thit lp cu hnh cho cc my in.................................................................................160
9.7.6. Thit lp cu hnh cho card m thanh...........................................................................161
9.8. Kt lun.................................................................................................................................162
10. Kin trc X-Window..................................................................................................................163
10.1. X-Window l g?.................................................................................................................163
10.2. Cu hnh..............................................................................................................................167
10.3. Trnh qun l hin th X......................................................................................................170
11. Hi tho v X-Window...............................................................................................................173
11.1. Gii thiu............................................................................................................................173
11.2. Ci t v thit lp cu hnh ca my ch X.......................................................................173
11.2.1. Cc chin lc khc nhau cho vic ci t cc gi.....................................................173
11.2.2. Ci t cc gi c bn.................................................................................................174
11.3. Thit lp cu hnh cho X.....................................................................................................176
11.3.1. Phn Thit b (Device).............................................................................................176
11.3.2. Phn Mn hnh (Monitor).............................................................................................176
11.3.3. Phn Mn hnh (Screen)..........................................................................................177
Trang 15/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 16/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
1. Gii thiu
1.1. GNU l g?
hiu c ton b phong tro PMTD, chng ta nn quay ngc v cui nhng nm 60, u
nhng nm 70. Khi , cc hng my tnh ln khng trao cho phn mm gi tr y ht nh n c
ngy nay. H tng hu ht l cc nh sn xut my tnh m doanh s chnh ca h c to ra
bng vic bn cc my tnh ln ca h, i vi mt s dng h iu hnh v cc ng dng. Cc
trng i hc c quyn ly v nghin cu cc m ngun ca h iu hnh cho cc mc ch
nghin cu hn lm. Bn thn nhng ngi s dng c th yu cu m ngun t cc trnh iu
khin cho ti cc chng trnh, cho vic thch nghi cho cc nhu cu ca h. Phn mm khng
c xem l c mt gi tr thc v n gin n i vi phn cng m n h tr. Trong ng cnh ,
cc phng th nghim ca Bell (AT&T) thit k ra mt h iu hnh c gi l UNIX c c
trng bi s qun l c hiu qu cc ti nguyn h thng ca n, s n nh v tnh tng thch ca
n vi cc phn cng c cc nh sn xut khc nhau to ra (thun nht tt c cc h thng ca
h). Yu t cui cng ny tng rt quan trng (trc , mi nh sn xut c cc h iu hnh
ca ring h m khng tng thch vi phn cn li), v th n lm cho UNIX cc k ph bin.
Stallman, khng c cc trnh iu khin
Bn thn Stallman nh li phin phc lm sao khi ng pht hin rng mt cng ty tng cung cp mt my in
mi cho phng th nghim ni ng tng lm vic khng mun trao cho ng m ngun ca trnh iu khin.
Tt c iu ng tng mong mun l sa i n sao cho my in c th t ng cnh bo cho ng khi giy
b kt. Cng ty t chi cung cp m ngun cho ng.
Trang 17/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
T do 1 cho php chng ta nghin cu cch thc chng trnh lm vic v thch nghi n cho
nhng nhu cu ring ca chng ta. Truy cp ti m ngun l iu kin tin quyt m bo
cho quyn t do ny.
T do 2 cho php chng ta t do phn phi cc bn sao ca phn mm, gip cc hng xm
ca chng ta.
T do cui cng cho php chng ta ci tin chng trnh v lm cho nhng ci tin ring
ca chng ta cng khai, v li ch ca ton b cng ng. Truy cp ti m ngun cng l
iu kin tin quyt m bo cho quyn t do ny.
Giy php Cng cng Chung (GPL - General Public License) c phc tho m bo cc
quyn t do cho phn mm c d n pht trin v cho nhng ngi s dng u cui ca phn
mm, v c s dng t bo v tt c dng cc chng trnh ny. Giy php ny a nhng
tng c nhc ti trn ra giy.
D n bt u to ra cc phn mm trong nm 1984, bng vic pht trin tt c cc cng c theo
yu cu trin khai mt h iu hnh hon chnh. Mc d vic hin thc ha d n vi cc c
tnh l mt qui trnh di lu v phc tp, ngay t u nhiu lp trnh vin v nhng ngi pht
trin phn mm say m vi tng ca Stallman v bt u cng tc vi ng mt cch t do.
Cng ng khng ngng pht trin, v dn dn cc cng c cn thit xut hin (cc trnh son
tho, cc trnh bin dch, ...) trin khai nhn ca h iu hnh, cc cng c c pht trin
theo yu cu. T tng ban u tng l xy dng mt h iu hnh tng t nh UNIX theo
cc tiu ch ca POSIX (Giao din H iu hnh Kh chuyn - Portable Operating System
Interface). Mc d UNIX cng c nhng vn v cc li ring ca n, th n tng, v tip tc
l, tt thch nghi cho hu ht cc yu cu. Nhim v thit k v vit nhn ca h iu hnh
c li sau cng. N vn cn cha xong hon ton nhn GNU, gi l Hurd, v vn cn trong
pha pht trin.
Nhn (Kernel)
Nh ci tn ca n ch ra, nhn ca h iu hnh l phn ct li lm cho n hot ng. Nhn ca phn mm
ny l nhng g qun l cc ti nguyn ca my tnh: n giao tip vi cc thit b v ng dng c ci t,
qun tr ng n b nh, phn phi thi gian x l cho tt c cc chng trnh, giao tip vi cc thit b lu
tr lu cc tp, ...
Hot ng
1.1 c thng ip u tin m Stallman vit nm 1983 khi cng b d n ca ng ti:
http://www.fsf.org/gnu/initial-announcement.es.html
Trang 18/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hot ng
1.2 c tuyn ngn GNU ban u ca Stallman.
Hot ng
1.3 c Giy php Cng cng Chung GPL
1.2 GNU/Linux l g?
i vi vn ny, trong khi FSF vn cn cha c c mt nhn n nh cho h iu hnh ca
mnh, th mt gio s ca i hc H Lan, Andrew Tanenbaum, quyt nh vit mt h iu
hnh sao cho cc sinh vin ca ng c th nghin cu n. Ging nh Stallman, cho ti khi ng
c kh nng s dng m ngun UNIX ca AT&T gip dy cc hc tr ca mnh thit k cc
h iu hnh. tng ca ng l vit mt h iu hnh m bt k ai cng c th nghin cu v sa
i n nu h mun. Trong nm 1987, ng bt u lm vic v gi d n ca mnh l UNIX
nh (mini UNIX), l MINIX. V ng khng s dng mt dng m ngun no trong UNIX ca
AT&T, khng c hn ch no ly m ngun s dng n v sa i n mt cch t do c.
Cng ngh vi nhn (micro - kernel)
Cng ngh vi nhn da vo vic chia tch cc chc nng khc nhau ca nhn ca mt h iu hnh thnh cc
chng trnh giao tip vi nhau hon ton tch bit. iu ny lm cho n rt c module ha, lm cho vic
kim th, d tm v kim tra li, duy tr, ... , d hn nhiu. Hin hnh, mt s h iu hnh nh Amoeba,
Chorus, Mach hoc Windows - NTTM tch hp dng cng ngh ny.
Trang 19/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 20/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
1.3 Cc pht tn
Hin ti, c nhiu pht tn khc nhau da vo GNU/Linux. Chng tn ti i vi mi dng my
tnh v cc thit b in t: cc my tnh xch tay hoc bn, cc my tnh c nhn (PC) b ti
hoc cc thit b in t c nhn (PDA), cc im truy cp mng khng dy, ... Bn cht t nhin
ca PMTD cho php iu ny: bt k ai cng c th ly m ngun c pht trin cho ti by gi
v thch nghi n cho nhng yu cu ca ring h. Thc t l s lng ngy cng gia tng cc cng
ty v nhng ngi s dng chn cc h thng da vo GNU/Linux v hiu nng tt v s lng
cc phn mm sn c ca n.
Linux v d n GNU
D nhiu pht tn GNU/Linux c gi ch l Linux, th iu quan trng ch ra rng Linux ch l nhn ca
h iu hnh v d n GNU l nhng g thc s ng gp nhiu v cu trc cho n hot ng c.
Trang 21/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chng ta khng nn qun rng c nhng h iu hnh khc tng thch vi UNIX v vi cc tiu
chun c ch trng hin hnh. Nhiu trong s nhng khi nim v cng c m chng ta s gp
qua kha hc ny cng s phc v cho nhng h iu hnh khc . c bit, chng ta c th nhc
ti GNU/Hurd (nhn c d n GNU pht trin) v FreeBSD.
Hot ng
1.4 Hy c m t mt s pht tn GNU/Linux hin hnh ti: http://www.linuxhq.com/dist.html.
Trang 22/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Ti liu
D n Ti liu Linux. Chng ta c th thy hu ht cc sch ch dn ang tn ti, cc
sch ch dn cch lm HOWTOS, cc hi p thng gp FAQ... trn site ny, b sung
thm l trong vi ngn ng: http://www.tdlp.org/
Linux ting Ty Ban Nha. D n ti liu ln cho GNU/Linux, cc HOWTOS, cc sch
ch dn ... bng ting Ty Ban Nha: http://lucas.linux.org.mx
Cc sch HOWTO ca HOWTOS: http://lucas.linux.org.mx/
Linux.com. Trang vi cc phn tin, ti liu khc nhau, ...: http://www.linux.com/
Ti liu cho Debian GNU/Linux: http://www.debian.org/doc/
Tin tc
Slashdot. Tin v tho lun t cng ng GNU/Linux bng ting Anh: http://slashdot.org
Barrapunto. Tng t nh Slashdot bng ting Ty Ban Nha: http://barrapunto.com
Puntbarra. Tng t nh Slashdot trong ting Catalan: http://puntbarra.com
Bulmalug. Nhng ngi mi s dng Linux t Mallorca v xung quanh . Tin tc v
cc phn chuyn cho cc ch c bit: http://bulmalug.net
Tin tc ting Ty Ban Nha v GNU: http://www.es.gnu.org/
Linux ngy nay (Linuxtoday). Mt trang tin rt thc t khc c cp nht vi tin tc
mi nht. http://www.linuxtoday.com/
Libertonia. Trang tin. Phn cc ngun tin ca n l c bit th v vi v s cc ng
lin kt ti cc trang khc dng tng t: http://libertonia.escomposlinux.org
Cc din n
Foroslinux.org. Vi din n GNU/Linux v tt c cc dng ch .
Cc din n an ninh Linux. Cc din n tp trung vo cc vn an ninh v tng t.
Tm kim
Linux trn Google. My tm kim ln nht th gii cng dnh cho GNU/Linux.
http://www.google.com/linux
Buscadoc. My tm kim cho cc ti liu CNTT ting Ty Ban Nha.
Cc pht tn
Trang web chnh thc ca Qu Phn mm T do: http://www.fsf.org/
Trang web chnh thc ca Debian GNU/Linux: http://www.debian.org/
Trang web chnh thc ca Red Hat Linux: http://www.redhat.com/
Trang web chnh thc ca SuSE: http://www.novell.com/es-es/linux/
Trang 23/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Ti v
Sourceforge. Trang ln nht vi cc d n PMTD: http://sourceforge.net/
Linux trong Softonic. Phn ti GNU/Linux v t mt trong nhiu trang ti v:
http://www.softonic.com/
Ti v. Trang ti v: http://www.download.com/
Khc
An ninh ca Linux. Trang vi thng tin thch hp v tt c cc dng vn an ninh vi
GNU/Linux: http://www.linuxsecurity.com/
LinuxHQ: Thng tin chung v cc pht tn GNU/Linux: http://www.linuxhq.com/
Tp ch Linux. Trang tin v cc bi bo v GNU/Linux: http://www.linuxjournal.com/
Tp ch Linux. Tp ch GNU/Linux: http://www.linuxgazette.com/
Linux-mag. Tp ch GNU/Linux: http://www.linux-mag.com/
Trang web chnh thc ca d n XFree86: http://www.xfree86.org/
Trang 24/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chnh sch cc tn
Mt chnh sch cc tn c
s dng thng xuyn s t
ra nh mt s ng nhp k
t u ca tn ngi s dng
i tip sau vi h ca ngi
s dng .
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 26/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/etc/passwd:
/etc/group:
/etc/shadow:
passwd
Trang 27/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
din c nhn.
6) Th mc Home (gc): th mc Home ca ngi s dng l ni ngi s dng c th
lu tt c cc tp ca anh ta. Tt c chng thng c lu gi trong mt th mc h
thng (thng l /home/) v c t chc theo cc nhm.
7) Trnh bin dch cc lnh: Trnh bin dch cc lnh (shell) l mt chng trnh c
mi th chng ta vit bng vic s dng bn phm v chy cc chng trnh hoc cc
lnh m chng ta ch nh. C hng t chng, mc d th c s dng ph bin
nht khng nghi ng g, l bash (GNU Bourne-Again Shell). Nu trong trng ny
chng ta vit /bin/false/ th chng ta s khng cho php ngi s dng thc thi bt
k lnh no trong h thng, thm ch nu ngi s dng c h thng ng k.
Group
1) Tn nhm
2) Mt khu c m ha: Mt mt khu nhm c s dng cho php nhng ngi
s dng ca mt nhm c th thay i sang nhm khc hoc chy mt s chng
trnh vi cc quyn ca nhm khc (trong iu kin c mt khu).
3) M nhm (Group ID): s nhn din nhm. y l s vi n h thng nhn din cc
nhm mt cch ni b. 0 ch l mt m c lu gi dnh cho nhm gc (cc qun
tr vin).
4) Danh sch ngi s dng: cc tn ca nhng ngi s dng thuc v nhm, c
tch bch nhau bng du phy. Mc d tt c nhng ngi s dng nn thuc v mt
nhm c th (c ch nh trong trng th 4 ca tp passwd), th trng ny c th
c s dng cho nhng ngi s dng ca cc nhm khc c cng cc quyn y
ht nh ca nhm theo yu cu.
shadow
Trang 28/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
adduser:
useradd:
usermod:
chfn:
chsh:
deluser:
userdel:
passwd:
addgroup:
groupadd:
groupmod:
delgroup:
groupdel:
gpasswd:
Khu phn a
i vi cc h thng vi
hng trm ngi s dng th
ni chung trin khai mt
s dng c ch hn ch
khng gian a m tng c
ch c th s dng. Trong
cc h thng GNU/Linux, h
thng ny c gi l khu
phn (quota).
passwd
shadow,
thay i thng tin c nhn ca ngi s dng trong cc trng bnh lun ca tp
passwd.
thay i trnh bin dch shell ca ngi s dng.
Trang 29/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
2.3. H thng tp
2.3.1. Tn ti trt t ca h thng tp
Bt k h iu hnh no cng cn lu v s cc tp: t cc tp cu hnh h thng, ti cc tp lu k
hoc cc tp ca ngi s dng ... Ni chung, mi h iu hnh s dng h thng tp ca ring
mnh c trng cho n trong nhiu kha cnh, nh hiu nng, an ninh, tin cy ... GNU/Linux c
kh nng c v ghi cc tp vi bt k h thng tp no hin ang tn ti, d i vi root ca ring
n v cc th mc chnh th n i hi mt h thng tp cho php cc hot ng nht nh. Ni
chung, chng ta s dng dng ext2, ext3 hoc ReiserFS. H thng tp ext2 l ph bin nht v c
s dng rng ri. Hiu nng ca n l kh tt, n kt hp tt c cc dng c ch, an ninh v tinh
chnh v rt tin cy. H thng tp ext3 l s tin ha ca n v kt hp mt cng ngh c bit ti
nh l ghi nht k (journaling). Mt trong nhng u im chnh ca cng ngh ny l nu vic cung
cp in b ct v my tnh tt khng ng cch, th cc h thng phc hi tp l c hiu qu hn.
ReiserFS l mt dng mi ca h thng c kt hp cc cng ngh thit k mi lm cho n nhanh
hn. Trong qu trnh ci t, h iu hnh s hi chng ta trong 3 h thng tp th chng ta mun
s dng ci no. Thng thng, chng ta s s dng ext2 hoc ext3 v chng c kim th hn
nhiu so vi ReiserFS.
H thng tp
H thng tp l chng trnh (hoc cc module ca nhn h iu hnh) c trch nhim cho tt c cc hot ng
c lin quan ti vic iu khin cc tp v lu tr. Chng l nhng chc nng lm vic vi cc thit b lu tr
vt l ca my tnh, nh a cng.
Trang 30/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
cc h iu hnh Windows.
H thng tp ext2
H thng tp ext2 tng c thit k iu khin cc tp nh, l nhng g mt h iu hnh c xu hng c
nhiu hn, nhanh hn. Khng tht tt iu khin v vn hnh cc tp a phng tin ln, mc d chng ta
lun c th tinh chnh mt cht ty bin thch nghi n cho cc nhu cu ca chng ta.
Hnh 2.1
2.3.2. Cc th mc h thng
Hu ht cc h iu hnh trong th trng tun theo tiu chun FHS, n ch nh cc c tnh chnh
m bt k h iu hnh no cng c. Chng bao gm cch chng ta nn phn phi cc tp ca
chng ta trong cc th mc t chc chng ng v c kh nng tm kim chng nhanh chng v
d dng. Hu ht cc pht tn da vo GNU/Linux tun theo nhng khuyn co v chng ta c
th thy cc th mc chnh sau y:
/bin/:
/boot/:
/dev/:
cc thit b h thng.
/etc/:
Trang 31/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/home/:
/lib/:
/mnt/:
/proc/:
/root/:
/sbin/:
/tmp/:
/usr/:
/var/:
Trang 32/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
2.3.4. Cc lin kt
Cc c ch khc m hu ht cc h thng tp cung cp c bit nh l cc ng lin kt. Mt lin
kt l mt cu ni ti mt tp hoc th mc thuc v h thng; mt tham chiu chng ta c th t
bt k ni u chng ta mun v hnh ng nh mt s truy cp trc tip ti bt k th g khc.
C ch ny cho php chng ta truy cp cc tp hoc th mc nhanh hn v thun tin hn, khng
phi dch chuyn qua trt t cc th mc. Hy xem xt iu ny bng mt v d: hy tng tng
rng chng ta l mt ngi s dng (user1) thng xuyn cn truy cp th mc
/usr/share/man/man3/. Thay v vit lnh di a chng ta ti th mc theo yu cu mi ln
chng ta cn i ti , th chng ta c th to ra mt lin kt trong th mc ca chng ta m ngay
lp tc ti nh hng chng ta i ti . Lnh ln -s /usr/share/man/man3 mmm c th to chic
cu ny cho chng ta, c gi l mmm. Ngi s dng ch cn vit (t th mc home) cd mmm v h
thng s t ng ti nh hng anh hoc ch ta ti /usr/share/man/man3. Quan trng phi nh
trong u rng khi thc lin mt lnh cd .. i ti th mc trn, th chng ta c th quay v
th mc home v khng ti c usr/share/man/, v chng ta truy cp n t lin kt ca chng
ta. Chng ta c th trc quan ha s ny bng ha nh sau:
Hnh 2.2
Khi chng ta to ra lin kt trong v d trc m chng ta a
To cc lin kt cng
vo tham s -s cho lnh . iu ny ch ra rng chng ta mong mun Mt lin kt cng ch c th
to ra mt lin kt c tnh biu tng. Cc lin kt c tnh biu tng c to ra gia cc tp hoc
c ngha rng chng ta ch va to ra mt con tr hoc cu ni ti tp cc th mc trong cng y ht
hoc th mc, sao cho nu chng ta xa tp ch, th lin kt c th ch n v v c ch ni b c
s dng qun l chng.
ti u . Nu chng ta khng thm tham s -s vo th chng ta c
th to ra nhng g c bit ti nh l mt lin kt cng m, khng
ging nh lin kt trc , to ra mt s trng lp ca tp . Trong
thc t, v mt ni b n khng chnh xc l mt s p bn; ging nh l 2 khon ch ti cng mt
d liu y ht. iu ny c ngha l nu chng ta sa 1 trong 2 lin kt, th ci kia s l y ht. u th
ca dng lin kt ny l nu chng ta xa 1 trong 2 bn sao ca tp , th ci kia s vn c gi
Trang 33/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
li. Dng lin kt ny thng khng c s dng v n lm phc tp cho s qun l v iu khin
tp (lun tt hn c mt bn sao duy nht ca cc tp). Hn na, nu chng ta to ra mt lin kt
cng cho mt th mc, th tt c cc tp v th mc con bn trong n cng c th s c tham
chiu ti. V l do ny, ch gc root ca h thng c th to cc lin kt cng ti cc th mc. S
khc bit khc l vi mt lin kt c tnh biu tng m chng ta c th thy tp no chng ta ang
tr ti, nhng vi mt lin kt cng th chng ta khng th (v c ch c s dng mt cch ni b
i vi chng).
2.3.5. Cc quyn
Trong bt k h iu hnh a ngi s dng no chng ta cng cn cc tp c lu gi trong a
ca chng ta c mt lot cc tnh nng cho php chng ta thy chng, sa i chng hoc chy
chng cho nhng ngi s dng m chng ta xc nh. Mc d c vi la chn thay th cho vic
lu tr iu ny, th GNU/Linux s dng h thng c in cho nhng ngi s dng v nhm, cho
php chng ta bt k cu hnh c kh nng no. Nhng g lm chng ta quan tm l xc nh, i
vi mi tp hoc th mc, ngi s dng v nhm no n thuc v v cc quyn no n c cho
tng trong s cc tp v th mc , cng nh cho phn cn li ca nhng ngi s dng h thng.
Bng vic thc hin lnh ls -1 chng ta thy cch trong mi tp v th mc m chng ta ng
trong, mt dng tng t nh sau xut hin:
-rwxr-xr-x 1 user1 group1 128931 Feb 19 2000 gpl.txt
K t 8, 9 v 10: nh trng hp trn, nhng cho nhng ngi s dng khc ca h thng.
Sau 10 k t chng ta c mt con s ni cho chng ta s cc ng lin kt cng m tp
c. i vi cc th mc, con s ny ch ra c bao nhiu th mc trong cng nh s
lng cc lin kt cng m n c (khi khng c g, th s l 2, v nhng l do qun l ni
b ca h iu hnh).
Tip theo chng ta xem ch s hu tp v nhm, theo sau l kch c m n chim (theo byte) v
ngy thng m n ln cui c sa i. i vi tt c cc tp th ngy thng to, truy cp v sa
i ln cui c lu gi, m chng ta c th iu khin bng vic s dng lnh touch. Cui cng
chng ta c tn tp, trong trng hp nhy cm v chng ta c th c bt k dng k t no m
khng c bt k vn g.
C ch thit lp m ngi s dng SetUserId
C ch SetUserId l rt hu dng khi mt chng trnh i hi cc quyn ch s hu truy cp ti cc tp
Trang 34/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
nht nh hoc trin khai mt s dng hot ng trong h thng. Trong mi trng hp, chng ta cn rt
thn trng vi dng tp ny v n c th gy ra nhng hng hc v an ninh h thng nu s dng khng ng.
Cch s dng th nht l dng ca chmod XXX file name (tn tp). Cc ch X phi l 3 con
s t 0 n 7. S u tin ch cc quyn chng ta mun thit lp cho ngi s dng, s th 2
cho nhm v s th 3 cho tt c nhng th khc. dch cc quyn m chng ta s p dng
c s dng cc s t 0 ti 7 mt cch ng n, chng ta cn s dng s biu din nh phn
ca s theo yu cu, ngha l s u s ch cc quyn ghi, s th 2 ch quyn c v s
th 3 ch quyn chy. Trong tng trng hp, 0 c ngha l quyn theo yu cu khng c
a ra v 1 l c. Chng ta c th thy mi quan h ny trong bng sau:
Bng 2.1
Trnh by nh phn
ngha
000
...
001
..x
010
-w-
011
-wx
100
r--
101
r-x
110
rw-
111
rwx
Cch khc s dng lnh ny l ch dt khot quyn m chng ta mun p dng hoc loi b
i vi tp . Cch lm ny l bng vic trc ht ch nh, liu chng ta c tham chiu ti
cc quyn ca ngi s dng, hay nhm, hay tt c nhng th
khc hay khng, vi cc k t u, g hoc o mt cch Chnh sch an ninh tp
tng ng. Sau , chng ta s b sung thm mt du cng (+) Nu nhng ngi s dng
hoc du tr (-) ph thuc vo vic liu chng ta c mun thm c php thay i ch s
hoc hn ch thuc tnh , m chng ta s ch nh vi r, hu tp, thi an ninh ca h
c th b tn thng,
w, x hoc s (ci sau l trong trng hp ca SetUserId). thng
v cc hnh ng c hi c
Hn na, chng ta c th trin khai tt c nhng kt hp c kh th c trin khai v sau
nng, tham chiu ti hn 1 quyn v/hoc ngi s dng. V ch s hu tp thay
d, chmod go+r gpl.txt c th trao mt quyn c cho nhm i ti cho ngi s
dng khc.
v nhng ngi s dng khc i vi tp gpl.txt.
Trang 35/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
ngha
Lp
ngha
alnum
[A-Za-z0-9]
alpha
[A-Za-z]
blank
[\]
cntrl
digit
[0-9A-Fa-f]
graph
lower
[a-z]
punct
[.,i!?:;]...
space
[]
upper
[A-Z]
xdigit
[-9A-Fa-f]
Trang 36/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
locate
whereis
y l lnh linh hot nht cho vic thc thi hot ng ny. N cho php chng ta lc
cc tp tm ra nhng tp vi tn c bit, c sa i hoc c to ra trong mt
ngy c th, c cc quyn nht nh... Nhc im duy nht l n khng s dng bt
k dng c ch no tng tc tm kim, ngha l n c th mt kh lu thi gian.
y l mt lnh khc, khng ging lnh trn, s dng mt c s d liu ni b
thng xuyn c cp nht, cho php chng ta thc hin tm kim nhanh hn. Chng
ta cn nh rng cc kt qu s khng lun c cp nht, tuy nhin, b sung thm vo
thc t rng chng ta khng th tin hnh tm kim linh hot c vi find.
Cui cng, whereis c nh hng vo vic tm kim cc tp nh phn (c kh nng
chy c), hn l cc tp m ngun cho mt chng trnh c bit.
Phn m rng tp
S dng phn m rng tp
xc nh dng tp no chng
ta c khng phi l rt c hiu
qu, v bt k ai cng c th
thay i n to ra s ln
ln v cc li ca h thng.
Trang 37/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
T:
-a:
-:
-l:
ch cho chng ta tt c cc tin trnh ca h thng. Nu chng ta chy lnh ny, th chng
ta s thy rng b sung thm vo cc chng trnh ang c nhng ngi s dng cho
chy, cn c nhng tin trnh khc na. Nhiu trong s chy cc chc nng theo yu cu
ca h iu hnh hot ng ng, nhng tin trnh khc c cu hnh nh cc my ch
ng dng
n hin th thng tin tng cng cho tng tin trnh, nh thi gian CPU c s dng,
my u cui trong n c chy... Trong ct 2 chng ta cng c th thy tnh trng ca
tin trnh. Mc d h thng c th c nhiu tin trnh ang c chy cng mt lc, th iu
ny khng c ngha l tt c chng i hi thi gian khng i ca CPU. V d, khi cc
trang web ca mt my ch khng c yu cu, th n khng cn thc hin bt k hot ng
no c. Mc d trong b nh sn sng chy thi im n nhn c mt yu cu, th tt
Trang 38/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
hn cho n khng truyn qua CPU bt k lc no, v CPU c th sau c s dng cho
cc tin trnh khc m cn ti n. V ni b, h iu hnh c mt lot cc c ch rt hiu
qu c trin khai cho vic qun l tt c cc dng hot ng . V th, mt tin trnh c
th c bt k tnh trng no sau y (c hin th vi k t tng ng):
D:
tin trnh khng lin tc. Dng tin trnh ny thng c xu hng thuc v u
vo/u ra ca mt s thit b m c th b nguy hi nu khng c chm sc.
R:
S:
T:
Z:
tin trnh m khi lnh c chy th cng s c chy, ni cch khc, tt c chng
nm trong hng i chy. Hng i chy tin trnh l ni chng ta t tt c cc tin
trnh chia s thi gian ca CPU.
tin trnh ng im hoc treo mt s dng s kin i vi h thng nh thc n v
t n vo hng i chy.
tin trnh b dng v ngi s dng hoc h thng.
tin trnh ma (na sng na cht): tnh trng ny ch rng tin trnh c mt s dng
hng hc v khng lm vic ng. Thng th, tt hn l loi b dng tin trnh ny.
Lnh rt hu dng khc l top, n ni cho chng ta mt cch tng tc v cc tin trnh ca
h thng, s dng CPU, b nh t do v c s dng, RAM c tng tin trnh s dng...
Chng trnh ny l rt ph hp khi h thng khng p ng ph hp hoc khi chng ta lu
thy mt li l, v n gip chng ta nhanh chng tm thy tin trnh ang tc ng tiu cc
ti hiu nng ca h thng.
Trang 39/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
chiu ti chng bng PID ca chng, v th, chng ta c th gi mt tn hiu cho tt c chng cng
mt lc. Vi lnh skill, chng ta cng c th gi cc tn hiu ti cc tin trnh, nhng s dng mt
c php khc. V d, nu chng ta mun dng tt c vic chy ca mt ngi s dng c th no
, chng ta c th s dng skill -stop -u LoginName, n c th lm dng tt c cc tin trnh
ca ngi s dng theo yu cu. khi to li chng mt ln na, chng ta c th s dng tn
hiu CONT. Khi chng ta ang chy mt chng trnh trong mt bng iu khin (console) v chng
ta mun gi mt tn hiu TERM cho n, chng ta c th s dng t hp phm Ctrl+C. Vi Ctrl+Z
chng ta c th tm dng mt chng trnh v nhn n vi fg.
Mt cch khc nhn vo cc tin trnh l t h thng tn ti trt t ca chng. Nh trong trng hp
ca h thng tp, cc tin trnh tun theo mt tn ti trt t nht nh t cha ti con. Bt k tin trnh
no cng phi c khi to t mt tin trnh khc, hoc bn thn trnh bin dch cc lnh, mi
trng ha..., to ra mt mi quan h cha - con. Vi lnh pstree th chng ta c th thy tn ti
trt t ny theo cc khon ha. Nu chng ta chy n, chng ta s thy cch m cha ca tt c
cc tin trnh c nhiu con, chng ta cng s git tt c cc con ca n. Chng ta cng c th s
dng n xc nh nhng ni m cc tin trnh chc chn bt u t ... Nu chng ta khng
truyn bt k tham s no vo lnh, mc nh n s nn tt cc cc tin trnh vi cng tn sao cho
khng ch ra mt cu trc qu ln, d iu ny cng c th cu hnh c trn c s cc tham s
ca n.
Tt c cc tin trnh h thng c mt u tin nht nh. Nh chng ta ni trc , u tin ny
ch ra thi gian CPU m tin trnh s c php. u tin ca tin trnh cng cao, th thi gian chy
n s c trong mi quan h vi phn cn li cng nhiu. Di cc u tin i t 20 ti 19, t cao hn
xung thp hn. khi to mt tin trnh vi mt u tin c bit, chng ta c th s dng lnh
nice. Nu chng ta mun trao mt u tin khc cho mt tin trnh v ang c chy, th chng
ta c th s dng renice. Ch gc root c th s dng di u tin tiu cc; iu ny chc chn rng
gc root lun c kh nng chy cc tin trnh nhanh hn so vi nhng ngi s dng. Mc nh, u
tin vi nhng chng trnh no c chy l 0. Mt kha cnh s c cn nhc l vi c ch
cc u tin ny th chng ta khng th o m thi gian chy thc t ca tin trnh v CPU c
chia s bi tt c cc tin trnh trong hng i chy. Trong cc trung tm tnh ton, trch nhim ph
thuc vo thi gian cc my c s dng, rt quan trng c kh nng o m kha cnh ny
mt cch chnh xc. V th, h thng a ra cho chng ta lnh time, khi chng ta truyn chng
trnh s c o m ti lnh , th tr v thi gian CPU thc m chng trnh s dng.
Trang 40/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
tin v li bng vic s dng cc phm PgUp v PgDn, tm kim mt t bng vic s dng k t
/ c ng sau mt t (n tm kim nhng xut hin tip sau v N cho cc xut hin trc
), q ri khi... Cc ch dn h thng c chia thnh cc phn khc nhau:
1) Gi cc h thng c trnh bin dch (shell) cung cp.
2) Gi cc th vin h thng.
3) Ch nh cc tp (thng cho cc thit b).
4) Cc tp c bit (thng cho cc thit b).
5) nh dng ca cc tp cu hnh.
6) Cc tr chi.
7) Cc gi Macro.
8) Cc lnh qun tr h thng (thng ch gc root mi c th s dng chng).
9) Cc cng vic thng ngy ca nhn.
Nu c hn mt ch dn sn sng cho cng mt t, th c th s l c bit hn bng vic truyn s
tng ng ti phn chng ta mun trc mt t , v d man 3 printf. Nh vi tt c cc lnh,
man c v s cc la chn khc nhau c ghi thnh ti liu trong sch ch dn ca ring n ( man
man), m chng ta c th s dng cho nhng tm kim t ng, to ra mt tp ch dn nh dng in
c... Mt trong nhng la chn c th ti rt thun tin khi chng ta bit chnh xc chng
trnh no chng ta ang tm kim l -k (lnh apropos lm hu ht chnh xc y ht). Vi man -k m
ng sau c mt t tham chiu ti hnh ng chng ta mong mun trin khai, th mt tm kim s
c thc hin thng qua tt c cc sch ch dn ca h thng v tt c cc sch ch dn vi cc m
t hoc tn bao gm t c th s c ch ra. V th chng ta c th tm thy bt k th g
chng ta mun m khng phi dng ti mt cun sch hoc tham chiu no bn ngoi h thng.
Lnh mandb
tm kim nhanh, ng dng man s dng mt c s d liu ni b m s tm kim qua cc tp cha cc sch
ch dn v nh ch s chng mt cch ph hp. Nu chng ta mun cp nht sch ch dn ny (d thng bn
thn h thng lm iu ny mt cch t ng ri), th chng ta c th s dng lnh mandb.
Nu sch ch dn khng cung cp cho chng ta tt c thng tin m chng ta cn, th chng ta c th
s dng lnh info, n l y ht nh sch ch dn nhng thm ch cn rng ri hn. Nu tt c iu
chng ta mun l tham chiu ngn gn ti nhng g mt chng trnh, th vin... nht nh no
lm, th chng ta c th s dng lnh whatis.
2.5.2. ng gi v nn
Vic nn tp, nhm vi tp vo mt tp duy nht hoc xem nhng g mt tp nn c cha l nhng
nhim v m chng ta s trin khai thng xuyn to cc bn sao lu, chuyn cc tp t ch ny
sang ch khc ... Mc d c nhiu chng trnh khc nhau cho php chng ta trin khai dng cc
hot ng ny, thng th trong tt c cc h thng GNU/Linux chng ta s thy cng c tar.
Chng trnh ny cho php chng ta iu khin mt hoc vi tp theo bt k cch g nn chng,
nhm chng ... Mc d cc la chn l v tn v cc k mm do, y chng ta s gii thch ch
mt t cc la chn c bn hn sao cho chng ta c th c mt tng v nhng g chng ta c th
Trang 41/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
.tar
.gz
.tgz
.bz2
.zip
.z
nh dng
tar
gzip
tar+gzip
bzip2
zip
compress
2.5.3. Cc hot ng ca a
Qun l v iu khin cc a cng my tnh l kha cnh c bn khc ca cc nhim v qun tr h
thng. Mc d sau ny chng ta s xem xt cch thit lp cu hnh ph hp cho cc a m chng ta
ci t trong my tnh, th trong phn nh ny chng ta s tho lun v cc lnh theo yu cu
c c thng tin v chng. Tt c cc a cng c chia thnh cc phn vng m chng ta c th
truy cp dng nh chng ta ang lm vic vi mt thit b c lp, m chng ta s tham chiu ti
nh mt n v. iu ny rt hu dng v n cho php chng ta tch bch thng tin chng ta c
trong h thng mt cch ph hp, sao cho chng ta c th c nhiu hn mt h iu hnh c ci
t trn cng mt a cng, v d th. Lnh df ch cho chng ta, i vi tng n v c kch hot
trong h thng, khng gian c s dng v khng gian sn sng. Hy dch th sau df output:
Cu hnh ca phn vng
Khi chng ta nh dng phn vng ca mt a cng (vi h thng ext2 hoc ext3), chng ta c th cu hnh
kch thc ca khi v nhiu tham s khc. Nhng tham s c th c chnh lm cho h thng thch
nghi c tt hn cho cc nhu cu ca chng ta v t hiu qu cao hn.
H thng tp
1k-blocks
c s dng
Sn sng
% s dng
c kch
hot trong
/dev/hda1
7787712
421288
6970828
6%
/dev/hdb1
19541504
5742384
13799120
29%
/info
/dev/hdc
664432
664432
100%
/CD-ROM
Trang 42/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Nh chng ta c th thy, i vi mi phn vng hoc thit b c kch hot trong h thng, lnh
ni cho chng ta s cc khi sn sng v c s dng. Khi ca a l mt n v c s dng
ni b trong cc thit b lu gi lm cho vic iu khin chng c hiu qu hn. Mc nh, lnh
ny ch cho chng ta thng tin trong 1k blocks, mc d truyn tham s -h (ngi c c) m
chng ta c th thy n d dng hn. Dng u lun ch cho chng ta root ca h thng tp v sau
cc thit b khc. Quan st cch m n cn ch cho chng ta im neo u (trong ct cui), l th
mc chng ta s i ti xem ni dung ca n.
Mt lnh rt hu dng khc l du, ch cho chng ta mt tp thc s chim ci g trong a. hiu
r rng v nhng g chng ta ng vi iu ny, chng ta cn xem xt chi tit hn mt cht vo t
chc bn trong ca cc a v cch m h iu hnh iu khin chng. Nh c nhc ti trc ,
v nhng l do hiu qu nn h iu hnh chia khng gian a thnh cc phn nh hn c gi l
cc khi block. Kch c ca khi block c th c cu hnh v thng ph thuc vo kch c ca
a, mc d chng ta cng c th cu hnh n thch nghi tt hn cho cc yu cu ca chng ta.
Mi ln chng ta mun thm mt tp mi, th h iu hnh s ch nh n cho mt khi block. Bng
cch ny, khi c hoc tc ng ln n, h iu hnh c th c ton b khi block trc tip (kch
c c cu hnh) ch trong mt bc. Khi tp chim nhiu hn 1 khi block, th n c ch nh
nhiu hn, c lm chc chn rng chng s nm st nhau nht c th, sao cho chng c th c
c lin tc gia tng tc c. iu bt tin duy nht vi dng h thng ny l cc khi block
b b ph khi cc tp l rt nh, v nu mt tp c th no khng chim ht ton b khi block,
th khng gian cn li khng th c s dng cho bt k th g khc. Trong mi trng hp, dng
t chc ny l dng c ton b cc h thng tp ang tn ti s dng, v n l khe mnh nht
s dng i vi a cng. Lnh du, v th ch cho chng ta s lng cc khi block m mt tp c
th thc s s dng trn a.
bit cc tham s no chng ta cu hnh trn cc n v a c nh dng ca chng ta vi
cc m rng ext2 hoc ext3, chng ta c th s dng lnh dumpe2fs, thm phn vng c bit.
Chng ta s thy cch c nhiu la chn khc nhau cho php chng ta tinh chnh cn thn hnh vi
ca n (chng ta c th thy nhng g tng la chn c ngha trong sch ch dn). Trong bt k
trng hp no, mt khi chng ta nh dng mt phn vng, th chng ta s khng c kh nng
sa cng bt k la chn no na. Nu chng ta mun thay i chng, th chng ta s phi sao chp
tt c cc thng tin ca phn vng , nh dng li v sao chp cc tp gc mt ln na.
Sa phn mnh a
Vic sa phn mnh mt a khng g hn vic t chc li cc khi block cc tp t chng vo cc ch lin
tc nhau lm cho s truy cp c nhanh hn. Trong cc h thng tp chng ta s dng vi GNU/Linux th
khng cn thit phi sa phn mnh cho cc a (mc d thng c cc chng trnh cho mc ch ny) v h
thng t ng chm sc vic t chc chng mt cch ph hp.
Cc chc nng ca nhn m chm sc vic qun l cc tp s dng mt lot cc phng php
tng tc c v ghi cc tin trnh. Mt trong s chng l s dng mt b nh m cache ca a,
sao cho chng ta khng lun phi c hoc ghi ln a vt l, l mt tin trnh va chm va tn
km. Tt c nhng g c ch b nh m cache lm l gi mt bn sao ca tp chng ta lm vic
vi n trong RAM (nhanh hn nhiu), sao cho tin trnh l trong sut i vi ngi s dng (bn
sao ti a c thc hin tun theo mt chnh sch c trin khai trong nhn). Vn duy nht
vi vic iu khin ny l nu c s mt in v chng ta khng tt my mt cch ng n, th mt
s tp c th khng c lu li trn a vt l v chng ta c th c s khng nht qun trong h
thng tp. Chng trnh fsck s kim tra v sa h thng tp m b li trong trng thi ny. Mc
d chng ta c th chy n bt c khi no chng ta mun, thng th bn thn h iu hnh s chy
Trang 43/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
n khi tin trnh khi ng d tm ra rng h thng khng tt ng kiu (trc khi tt my tnh,
chng ta phi chy lnh shutdown, n chm sc vic khi to tt c cc qui trnh cn thit cho cc
chng trnh kt thc, gii hot h thng tp... Theo cch ny, h thng tp ext3 l hiu qu hn
so vi ngi tin nhim ca n v vic ghi lu k cho php n phc hi c nhiu thng tin hn
trong cc tp b mt mt cch nhanh hn.
Mt cch t nhin, nu cc tp chng ta ang lm vic trong h thng ca chng ta l sng cn cao
v chng ta khng th, trong mi tnh hung, cho php bn thn chng ta nh mt chng, th
chng ta c th s dng lnh sync. Cui cng, chng ta cng c th kim tra tnh ton vn vt l
ca phn vng bng vic s dng lnh badblocks, n trin khai vic kim tra trn thit b c ch
nh chc chn rng n khng c cc vng b hng.
Hu ht cc lnh chng ta m t trong phn con ny i hi cc quyn c bit c chy,
ngha l ch root s c kh nng s dng chng.
Hnh 2.3
Trang 44/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 45/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
chy mt chng trnh trong ch mt tin (foreground) v chng ta tm dng n bng vic nhn
Ctrl+Z. Nu sau chng ta chy bg, trao PID, th qui trnh s tip tc chy trong ch nn. Nh
chng ta thy trong cc phn con trc, cc qui trnh cng c mt tn ti trt t cha con. Khi chng
ta chy mt chng trnh trong ch nn th chng ta khng can thip vo vi tn ti trt t ny,
ngha l nu chng ta ng xut phin lm vic, th tt c cc qui trnh s kt thc v cha (trnh bin
dch cc lnh t chng ta khi to chng) s khng cn chy na. Nu chng ta mun b lin
kt mt qui trnh khi cha , th chng ta c th s dng lnh disown.
Mt c ch bash hu dng khc l lch s cc lnh. Khi chng ta s
dng h thng m chng ta thng phi lp i lp li nhiu lnh chng
ta vit ri. Vic s dng cc phm Up v Down c th thy tt c
cc lnh chng ta ang s dng v chng ta c th lp i lp li mt
lnh bng vic nhn phm Enter. Chng ta cng c th s dng
history (lch s), n s hin th tt c cc lnh c chy trn mn
hnh, c nh s theo trt t xut hin. Bng vic vit !NUM th lnh
tng ng vi lch s s c chy. Chng ta cng c th vit !
theo sau l cc k t u ca mt chng trnh c chy trc v
chng trnh s tm lnh gn y nht theo trt t chy n.
Bash
Trnh bin dch lnh bash
cung cp cho chng ta cc
cng c v tn iu chnh
bt k kha cnh no ca trnh
bin dch lnh. Trong sch ch
dn m rng chng ta c th
thy ti liu c yu cu
hc cch iu khin chng
mt cch ng n.
Trnh bin dch lnh bash cng c cc phm truy cp nhanh hoc cc phm tt cho php chng ta
chy nhng hnh ng nht nh m thm ch khng phi vit chng. Mt s lnh ph bin nht l:
Ctrl+D: thot khi trnh bin dch lnh (tng t nh mt lnh logout).
ulimit:
Lnh fc
Shell scripts l cc tp ni m chng ta vit mt lot cc lnh (bt k Lnh fc cho php chng ta,
lnh no chng ta thy trong phn ny) c chy. Mc d c php ging nh shell scripts, vit
ca chng c th tr nn hon ton phc tp v chng ta nn i vo mt lot cc lnh s c
chy m khng phi lu tp.
Trang 46/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
trong cc kha cnh lp trnh hiu c n r rng, trong phn con ny chng ta s tm tt mt s
nhng c tnh c bn ca chng sao cho chng ta c th hiu c chng v t nht l s dng
c chng (nu chng ta mun i vo su hn th chng ta c th i ti sch ch dn bash). Dng
u ca shell script nn ch nh trnh bin dch lnh c s dng:
#!/bin/bash
Sau dng ny chng ta c th bt u vit cc lnh m chng ta mun chy, mi lnh trn mt dng.
Nh trong bt k ngn ng lp trnh no, chng ta c th s dng cc bin, cc cu trc iu kin
v cc vng lp. khai bo mt bin chng ta s s dng c php sau:
variableName=content
(Tn-bin = ni dung)
trong iu kin (condition) c th tham chiu ti mt tp, thc hin mt php so snh s hc
(gia (( )) cc k t)... Lnh test l c bit hu dng trong n cho php chng ta so snh cc
tp, cc th mc..., v tr v mt Boolean.
Nh vy, v d, nu chng ta mun trin khai mt hnh ng ny hoc khc ph thuc vo s tn
ti ca mt tp c bit, th chng ta c th s dng cu trc sau y:
if test -f /etc/inittab; then echo "The inittab file exists." else echo "The inittab file
does NOT exist." fi
Trong cu trc ny chng ta so snh word (t) vi case1, case2 ..., cho ti khi thy c mt trng
hp trng khp m trong trng hp cc hnh ng tng ng s c chy. Nu khng tm
thy trng hp no, th n c th truyn sang phn *), m l ty la chn. Cu trc ny c th rt
tin, v d, khi chng ta mun script c bit trin khai mt hnh ng ny hoc khc theo tham s
chng ta thit lp. Chng ta c th tham chiu ti cc tham s c s dng $1 cho tham s u, $2
cho tham s 2 v c tng t nh th. i vi cc vng lp th chng ta c th s dng bt k cu
trc no sau y:
#LOOP TYPE FOR for i in list; do instructions where #LOOP TYPE WHILE while condition; do
instructions done
Trang 47/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
3. Hi tho v Knoppix
3.1. Gii thiu
Hi tho ny nhm bn c c kinh nghim u tin vi mi trng UNIX. V l do ny, n
c trin khai tng bc mt, nhng tt nhin li ca ng i vi nhng ngi t m trong s
cc bn t nghin cu.
Mc ch chnh ca hi tho ny l tr nn quen thuc vi h iu hnh GNU/Linux v xem
mi th m bn quen lm vi cc h iu hnh khc, c th c thc hin chnh xc y ht vi h
iu hnh GNU/Linux. Trong hi tho ny, chng ta cng bt u lm vic vi dng lnh, lm quen
vi n v ci b s s hi ca chng ta v mi th khng phi l mt mi trng ha. Nh th,
ti lc a vo thc t mi iu c gii thch bng l thuyt cho ti nay.
Hi tho ny c th c trin khai trn bt k my tnh no, v ri ro lm hng thng tin chng ta
c th c l ti thiu. Chng ta chn pht tn ny v n khng i hi tri thc trc v h iu
hnh khi ng n, v v, mt khi chng ta dng h thng, n khng li du vt g.
KNOPPIX mc nh kch hot tt c cc phn vng a cng trong h thng nhng vi cc quyn
ch c; v th, chng ta c th khng ghi c cng khng chy c bt k th g, tr phi chng
ta p buc n bng vic thay i cc quyn. R rng, nu chng ta c mt h iu hnh GNU/Linux
khc, th chng ta c th s dng n i theo hi tho.
V y l mt pht tn khi ng c trn CD-ROM hoc DVD-ROM, chng ta c th lm vic
m khng li du vt no trn my tnh ni m n c chy khi tin trnh dng kt thc; iu
ny c ngha l thm ch d n l da trn Debian, th h thng tp cng khng tun th vi Chnh
sch ca Debian trong kha cnh ny. D vy, nhng khc bit s khng nh hng ti hi tho,
v mi iu chng ta hc c s hp l i vi hi tho. Hn na, l tt lm quen vi cc pht
tn khc nhau ngay t u v hc phn bit c gia nhng g l chung cho tt c cc h iu
hnh da vo UNIX v nhng g l c bit i vi tng pht tn.
Trc khi bt u, ch c mt khuyn co: hy tin ln vi nhng sng kin ca ring chng ta, hy
th t tr li cc cu hi ca chng ta, hy t vn tr gip c lnh ca con ngi a ra, hy trin
khai cc kim th, nu chng hng, th hy phn tch v sao, hy c gng th ln na, tip tc th
cho ti khi chng ta t c cc kt qu mong mun; iu ny gii thch lm th no hc
UNIX, bo dn hc t nhng tht bi ca chng ta.
Trang 48/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
dng sau y:
Hnh 3.1
Chng ta c th nhn phm F2 hoc F3 vo mn hnh ch cc la chn c KNOPPIX chp
nhn khi ng, sau chng ta c th thy thng tin c trnh by bng vic nhn phm F2:
Hnh 3.2
v y l thng tin chng ta thy khi chng ta nhn phm F3:
Trang 49/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.3
V d, chng ta c th khi ng vi bn phm ting Ty Ban Nha tng tc vi GNOME nh
trnh qun l ca s v kch hot bnh xe ln ca chut; lm th, chng ta c th ch g vo dng
lnh (boot:) nh sau knoppix lang=es gnome wheelmouse. Nhng chng ta s khng lm th; v
d trc ch ch ra cc kh nng ca KNOPPIX. Sau khi chn vo mt a mi c nh
dng (format) trong a chng ta s tin hnh cc bc u tin ca chng ta trong
GNU/LInux, nh vy bo v tt c cc thng tin chng ta c th c trong cc a cng ca chng ta,
chng ta s ch n gin vit knoppix 2 v nhn phm Enter khi ng my ch vn bn.
Hnh 3.4
Ban u, bn phm c cu hnh theo ting M (US), nn mt s k t khc vi bn phm ting
Ty Ban Nha; chng ta c th sa iu ny ngay lp tc, m thm ch nh vy, th th v bit u
l ni cc k t M nht nh no trn bn phm ting Ty Ban Nha.
= l phm .
Trang 50/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.5
Chng ta by gi nm trong h thng. Trong trng hp ny, khng ngi s dng hay mt khu
no l cn thit c, chng ta vo trc tip nh l gc root, v chng ta bit iu ny v du nhc
kt thc bng k t #. i vi bt k ngi s dng no khc root, k t cui cng l $.
Trang 51/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.6
Hnh 3.7
Trang 52/232
es.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.8
Chng ta c mt u im khi cp vi vic ghi trong mi trng dng lnh: la chn t ng
hon chnh, chng ta nhn phm Tab mt ln, v nu ch cn c mt kh nng la chn, th n s
t ng hon chnh; hoc chng ta nhn n 2 ln trong mt dng, v nu c hn mt la chn th
chng ta s thy cc la chn khc nhau . Chng ta c th kim th n bng vic s dng lnh
loadkeys. Chng ta ch g mt k t l v nhn phm Tab mt ln, h thng s ku bp, v sau
chng ta nhy phm ln th 2 c c iu sau y:
Hnh 3.9
Trong trng hp chng ta khng mun c thy 211 kh nng. V th, chng ta nhn n v b
sung thm k t o, v nhc li hnh ng trc khi nhn phm Tab 2 ln. By gi chng ta c
kt qu khc sau:
Trang 53/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.10
Tt c iu chng ta cn lm l thm adk v nhn phm Tab mt ln na v chc nng t ng
hon tt s a ra:
root@tty1[/]# loadkeys
Chng ta ang gc root, v chng ta bit t tr v ca lnh pwd, m chng ta cng c th bit bng
vic c thng tin c du nhc a ra: root@tty1[/]#. Chng ta hc ri v ngha ca k t
#, by gi hy hc v phn cn li ca thng tin m n ni cho chng ta.
root, trong trng tn ngi s dng (usename) xut hin trong trng hp ny, root, kh d tha
thng tin, v k t # ang ni cho chng ta iu ny. Nhng i vi nhng ngi s dng khc l
kh th v, v tt c chng kt thc bng biu tng $, v cch ny chng ta c th bit liu c
phi l Isabel, Daniel hay ngi s dng no khc hay khng.
Theo sau k t @, n phc v chia tch cc trng, chng ta c tty1, trng ny ni cho
chng ta ca s dng lnh (terminal) no chng ta ang trong, v iu ny l v, nh chng ta
nhc ti, GNU/Linux l a ngi s dng v a tin trnh. v th, khng ngc nhin l chng ta c
th truy cp c h thng t cc ca s dng lnh (terminal) khc nhau. KNOPPIX c bit a ra
4 ca s dng lnh theo mc nh, m chng ta c th truy cp thng qua cc t hp phm: Alt+F1
(tty1), Alt+F2 (tty2), Alt+F3 (tty3) v Alt+F4 (tty4); iu ny l cc k hu dng, v n cho php
chng ta c ti 4 phin lm vic, c ngha l, v d, chng ta c th kim th mt lnh trong mt
Trang 54/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.11
v by gi chng ta s truyn qua 2 la chn (thng l cc la chn c ng trc bng mt
du -, mc d cng c cc lnh m khng yu cu iu ny), ni cho n tr v cc thng tin chi
tit hn. V th, mt khi chng ta g - th chng ta s vit cc la chn cho la c c cc
thng tin :
Trang 55/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.12
Hy nhn vo cc mu khc nhau trong cc kt qu c hin th (chng ta s thy cc mu
trn mn hnh my tnh ca chng ta khi chng ta tin b thng qua hi tho Knoppix): mu xanh
nc bin cho cc th mc, mu tm (magenta) cho cc lin kt biu tng (ch n ca n c
ch ra sau s kt hp ca cc k t ->), mu xanh l cy cho nhng scripts v nhng th thc thi
c (d, r rng, chng ta khng mong i thy bt k th g trong th mc root, v nh chng
ta thy trong UNIX, trt t trong h thng tp l rt cht ch)...
Hy i vo mt th mc ni m chng ta chc chn thy nhng th thc thi c, nh /usr/bin/
( lm th, hy chy cd /usr/bin/). Th mc /usr/ thc s l mt lin kt biu tng cho
/KNOPPIX/usr/; v th, chng ta c th truy cp ni dung ca n bng vic chui vo n mt cch
trc tip thng qua lnh cd, hoc bm theo ch thc s thng qua cng lnh . Tuy nhin, chng
ta s chn la chn u tin v th mc ny s l mt th mc khi chng ta trong mt h thng
UNIX c ci t trn mt a cng:
Trang 56/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.13
Chng ta c th khng c kh nng thy nhiu hn t dng cui ca nhng g c ch ra trn
mn hnh. Chng ta c th trc quan ha mt t na cc kt qu bng vic nhn Shift+PgUp i
li v qua danh sch v Shift+PgDn tin ln. Thm ch nh vy, th b nh m (buffer) ca ca
s dng lnh c mt gii hn v vic s dng k thut ny chng l c kh nng thy tt c cc
thng tin c tr v bng lnh ls. V th, chng ta cn vin n cc k thut khc, nh tuyn li
u ra (trong trng hp ny i vi mt tp) hoc s dng cc ng ng (|) v trnh phn trang
(paginator) (less trong trng hp ny, n s dng cc phm PgUp v PgDn dch chuyn ni
dung c hin th trn mn hnh, v phm Q thot). Chng ta s s dng lnh cui ny, v
chng ta khng c quan tm ti tt c trong vic lu danh sch ni dung ca th mc; chng ta
cng s ch li dng thc hnh tin ch khc m n tit kim cho chng ta vic g: nhn cc
phm mi tn ln hoc xung chng ta c th dch chuyn qua tt c cc dng lnh m chng ta
i qua i vi h thng; nh vy, c c dng lnh chng ta mun, ls -la | less, tt c
iu chng ta s phi lm l nhn phm mi tn ln mt ln na v b sung thm | less.
l mt trnh phn trang rt mnh m KNOPPIX v hu ht cc pht tn s dng hin th cc
ni dung ca man (d, ging nh hu ht cc dch v ca Linux, chng ta c th thit lp cu hnh
less
Trang 57/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
cho n theo nh ca ring chng ta). V th, chng ta c th thc hin mt man less tm ra
mt t v lnh ny trong khi lm quen vi hnh thi ca s tr gip ny cng mt lc. R rng, v
chng ta ang nm trong less, thot khi man th tt c iu chng ta phi lm l nhn phm Q.
i vi tt c cc danh sch ni dung th mc, hy lu cch m chng ta v ang lm cho 2
th mc kh c bit lun xut hin: . (mt du chm) v .. (2 du chm). Khi chng ta to cc th
mc, h thng t ng to ra nhng th mc nh l cc th mc con bn trong th mc c to
ra, v chng gm cc thng tin rt c th. Th mc . , m c bit ti nh l th mc hin hnh,
tham chiu ti bn thn th mc (nn nu chng ta chy mt lnh ls -la ., th chng ta s c
thng tin y ht nh khi chy mt lnh ls la). V th mc .. , m c bit ti nh l th mc cha,
tham chiu ti th mc cha ca th mc m chng ta ang (chy mt lnh ls -la .. s cho
chng ta danh sch ni dung ca th mc cha hoc th mc ngay trn).
Hot ng
3.1 Xem xt trong man ca lnh ls v hiu cc chc nng ca cc tham s -a v -1.
Liu chng ta c th nh ni chng ta ang ng trong h thng tp? Khng? Vng lnh pwd s
nhc cho chng ta. Hy i ngc v th mc gc root. V c bn c 2 cch lm th v cch khc
c bit cho trng hp ny; trong mi trng hp, chng u da vo vic s dng lnh cd, v ch
khc nhau trong tham s m chng ta tuyn trong tng trng hp.
Cch u tin l i ln mt cch lp i lp li qua cc th mc cha bng vic s dng lnh cd.. (lu
, h thng khng hiu cd.. , v n dch thnh chng ta ang g thc hin mt lnh gi l
cd.., m n khng tn ti) cho ti khi chng ta ti c th mc gc root (chng ta s thy n
du nhc).
Cch th 2 c hiu qu hn, v ch vi mt dng lnh, chng ta s t c mc ch ca chng ta,
i ti c th mc gc root. lm nh th, chng ta cn truyn th mc gc root nh mt tham
s ti lnh cd (cd /); la chn th 2 ny mnh hn nhiu v cho php chng ta truyn trc tip qua
cc th mc thuc v cc nhnh khc nhau, v d, chng ta c th thc hin c lnh cd
/etc/rcS.d/ (du / cui cng l ty ) ti c th mc ny, t /usr/bin/.
Nh chng ta nhc, i vi trng hp ny (i ti th mc gc root) c mt la chn th 3
t c cng mc ch y ht vi nhng bin th: n lin quan ti vic chy lnh cd m khng
truyn bt k tham s no, v n c th t chng ta trc tip vo th mc gc root ca h thng, v
trong trng hp ca KNOPPIX th y l th mc home (mt trng hp ngoi l v i khi l
c bit, khi trong hu ht cc pht tn, v theo Tiu chun Tn ti trt t ca H thng tp, root phi
c th mc gc /root ca ring n); mt bin th ca cc phng php ny l cd , v tng
ng vi home ca ngi s dng, th mc gc root trong trng hp ny. Vn cn la chn khc
cho vic tr v th mc gc root, hoc thay v, tr v th mc m chng ta ti t , th mc gc
root, v chng ta chy cd /usr/bin", v l cd -, v trong - n lu gi th mc cui m
chng ta trc khi i ti th mc hin hnh.
3.6. iu khin cc tp v th mc
xem xt cc la chn khc nhau t c mc ch y ht nhau, chng ta vn cn trong th
mc gc root. By gi chng ta c th hc cch to ra cc tp v th mc, chuyn, sao chp, xa
Trang 58/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 3.14
Lnh ny c chy m khng c cc tham s ch cho chng ta cc thit b c kch hot trong h
thng ti thi im chy n v mt s thng tin b sung v chng (chng ta thy thng tin y ht ny
trong tp /etc/mtab; h qu l, vic chy lnh cat /etc/mtab ( hin th ni dung ca mtab)
chng ta c th c c cc kt qu y ht. dng th 2 c tr v t lnh ny, chng ta c th
thy rng qu thc CD-ROM, /dev/CDROM, c kch hot trong h thng v b sung thm chng ta
c th thy n c kch hot trong th mc /CD-ROM/. Dng tr v cui cng tr li cho cc cu
hi chng ta lm trc : h thng kch hot a, /dev/fd0/, trong /mnt/auto/floppy/. V
th, chng ta s thay i ti th mc ny bt u lm vic trn a v kim tra xem n c rng
hay khng:
Trang 59/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
mkdir
dir00
root@tty1[floppy]#
cd
dir00/
root@tty1[dir00]#
mkdir
cd
subdir00
root@tty1[subdir00]#
touch
file00
root@tty1[subdir00]#
ls
-la total 1 drwxrwxrwx 2 knoppix knoppix 512 Mar 3 20:21 . drwxrwxrwx 4 knoppix knoppix
512 Mar 3 20:21 .. -rwxrwxrwx 1 knoppix knoppix 0 Mar 3 20:21 file00
Trong thc t touch khng phi l cho vic to ra cc tp rng d n s th nu tp khng tn ti,
m thay vo s thay i thng tin c lin quan ti thi gian v ngy ca tp. C th t mt s
ni dung vo tp u tin ca chng ta v kim tra xem n qu thc c c lu gi hay khng:
root@tty1[subdir00]# echo "my fist hello world in Linux" > file00 root@tty1[subdir00]# cat
file00 my first hello world in Linux
echo
"Nice
to
meet
you,
we're
gonna
be
good
friends"
>>
file00
root@tty1[subdir00]# cat file00 my first hello world in Linux Nice to meet you, we're
gonna be good friends
Hy ng qun s dng cc phm mi tn tit kim vic g, hoc s dng t ng hon tt. By
gi chng ta c th s dng trnh son tho vn bn to ra tp th 2 ca chng ta. lm iu
ny, chng ta s s dng trnh son tho vi. Hy nh rng trnh son tho ny c 2 ch : ch
lnh, m chng ta vo khi n khi ng, v ch son tho. vo ch son tho chng ta ch
cn nhn i, v vo ch lnh chng ta ch cn nhn phm Esc. Nu chng ta mun tit kim,
chng ta cn vo ch lnh v vit :w v :q thot ra (vi c nhiu lnh hn, nhng lc ny ch 2
lnh l ). Rt th v bit cc lnh c bn ny ca vi, v trnh son tho ny i vi hu ht tt c
cc gi ci t c bn ca bt k pht tn no, v nu n hng vo bt k lc no, th n c th cn
phi sa i mt tp v tip tc vi s ci t.
Chng ta chy lnh vi i sau tn m chng ta mun trao cho tp th 2 ca chng ta, chng ta nhn
I, vit nhng g chng ta mun, nhn Esc v :wq lu v thot. S dng nhiu hn, trnh phn
trang khc, chng ta c th kim tra xem mi th c lm vic nh mong i hay khng:
root@tty1[subdir00]# vi file01 it seems we're on the right way, mate!!! I agree.
~ ~ ~ :wq
root@tty1[subdir00]# more file01 it seems we're on the right way, mate!!! I agree.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/dev/sda1,
Nh chng ta thy, lnh mount cho php chng ta kch hot bt k h thng tp no, v vi lnh
umount chng ta c th gii hot n. bit c bao nhiu h thng tp v cch m chng c
kch hot nh th no, chng ta cn chy lnh mount m khng c tham s no. Thng tin c c
t tp /etc/mtab, v tp ny c danh sch cc h thng tp c kch hot khi . Trn thc t,
chnh cc chng trnh mount v umount gi danh sch ny trong /etc/mtab file.
Ging lnh sau:
knoppix@0[knoppix]$ mount /dev/root on / type ext2 (rw) /ramdisk on /ramdisk type tmpfs
(rw,size=401312k)
/UNIONFS
/KNOPPIX2=ro,delete=whiteout)
/KNOPPIX
on
type
iso9660
/UNIONFS/dev/pts
(rw,devmode=0666)
(ro)
type
on
/UNIONFS
type
/dev/hdc
on
/dev/cloop2
on
devpts
(rw)
/KNOPPIX2
on
(rw,dirs=/ramdisk=rw:/KNOPPIX=ro:
type
type
/proc/bus/usb
automount(pid2320)
(rw,fd=4,pgrp=2320,minproto=2,maxproto=4)
unionfs
/cdrom
iso9660
(ro)
iso9660
(ro)
on
/proc/bus/usb
/mnt/auto
/UNIONFS/dev/sda1
/dev/cloop
on
on
/UNIONFS/dev/pts
type
type
/mnt/sda1
usbfs
autofs
type
vfat
(rw,nosuid,nodev,umask=000,user=knoppix)
Hot ng
3.3 Lp li tt c cc hnh ng ca hot ng 3.2 trong vic iu khin cc tp v th mc nhng thay v s
dng a th s dng b nh USB.
Chng ta chc chn khng mong i h thng a ra cho chng ta cu hi ny. Chng ta nhn
Ctrl+C hon, n khng (khng xa) v y c (xa). By gi iu quan trng cho chng ta
hiu v sao h thng yu cu chng ta cu hi ny. Nu chng ta c man ca lnh rm th chng ta
s thy n s xa tp m khng hi chng ta bt k cu hi no (hy nh rng chng ta c th chy
man ny trong bt k tty no, v rng trong tty2 chng ta vn c man m, tr phi chng ta thot
(nhn phm q), hoc tt my tnh khi chng ta gi ti n, v tip tc lm vic trong tty m chng
ta trong . Nhng hy nhn vo gii thch ca la chn -i trong cng man. iu g ang din ra?
N trng ging nh la chn ny c kch hot mt cch mc nh. Thc s khng phi th,
nhng g din ra l theo mc nh h thng thit lp mt s b danh (alias); xem tt c chng,
hy chy lnh alias (b danh):
Trang 61/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
root@tty1[etc]# alias alias ..='cd ..' alias cp='cp -i' alias l='ls -a --color=auto' alias
la='ls -la --color=auto' alias ll='ls -l --color=auto' alias ls='ls
--color=auto'
alias mv='mv -i' alias rm='rm -i' alias where='type -all' alias which='type -path'
Tip tc vi man ca lnh rm, chng ta s c cch s dng cc la chn -f v -r. La chn u l
lnh chy khng c nhc nh, hoc ni cch khc, khng tun theo cc la chn -i, sao cho nu
chng ta khng xa tp u ca chng ta, th chng ta c th lm th by gi thng qua rm -f
file00. La chn th 2 p vo tnh qui, ni cch khc, m rng trt t qua cc th mc con v
ni dung tim nng ca chng. Nhng la chn l chung cho hu ht cc lnh c bn cho vic
iu khin cc tp v cc th mc; v th, chng ta c th to mt th mc th 2 trong gc root ca
a vi tt c cc ni dung ca cc tp ban u m chng ta to thng qua lnh cp; lm iu
ny, chng ta phi gi ti s qui:
root@tty1[subdir00]# cp /mnt/auto/floppy/dir00/ /mnt/auto/floppy/dir01 -r
Hot ng
3.4 Lp li s sao chp qui ca lnh /dir01 ca a cho u hoc b nh USB.
Trong trng hp ny chng ta s dng vic nh tuyn tuyt i (cho vic ch nh c gc ban
u v ch) trin khai hot ng sao chp. Ni cch khc, chng ta ch nh ng dn y
, bt u t th mc gc root, cho c gc ban u v ch. Tng t, chng ta c th s dng
vic iu khin tng i ch nh gc ban u ca hot ng, ch ca n hoc c 2. Khi chng
ta s dng vic iu khin tng i, th gc nh tuyn ban u l v tr hin hnh bn trong h
thng tp. Nh trong hu ht cc trng hp, h thng trao cho chng ta kh nng t c cng y
ht cc kt qu bng vic s dng cc phng php khc nhau. Chng ta bit cng nhiu cng tt v
chng ta c th chn phng php c hiu qu nht trong tng trng hp c th. V th, chng ta
c th t c cng y ht kt qu bng vic s dng cp ../../dir00/ ../../dir01 -r, ngha
l ni cho cp rng gc ban u l th mc /dir00/, n l 2 nhnh bn di v tr hin hnh ca
chng ta, v rng chh l /dir01/, m chng ta cng mun t 2 nhnh bn di v tr ca chng
ta. Hn na, dng cp -r ../../../dir02/ c th hp l tuyt vi ri cho cng mc ch y ht.
Hot ng
3.5 Gii thch l do cho s khng nh mi nht ny.
Trang 62/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
ban u ca tp m chng ta mun sao chp (trong s nhiu la chn khc, ./subdir00/file00)
cng c th l hp l v th 2 l chng ta phi ch nh ch, m l v tr hin hnh, ngha l ..
Thng qua un ls chng ta c th kim tra xem liu chng ta t c kt qu mong mun hay
cha. By gi chng ta c th t bn thn chng ta vo th mc cha, ni n c kch hot trn
a, v xa mi th m chng ta to ra cho ti by gi. lm th, chng ta s s dng du *
(chng ta cng c du ?, n ch dnh cho 1 k t, b sung thm cho cc phng php khc xc
nh cc dy k t, v tham chiu, ni chung ti nhiu hn mt tp hoc th mc) tit kim
vic g:
root@tty1[floppy]# rm -rf *
Hot ng
3.6 c man ca rm v hiu v sao rm
-rf *
Chng ta to ra ngi s dng u tin ca chng ta, nhng tin trnh ny tng l th g m
m v h thng cn cha tr v bt k thng tin no cho chng ta theo lnh m chng ta va mi
chy. V th, chng ta khng bit ngi s dng ny thuc v nhm no hoc cc nhm no, th
mc home ca anh ta u, trnh bin dch (shell) mc nh no c ch nh cho anh hoc ch
ta... Chng ta s thy nhiu thng tin ny trong tp mt khu ( /etc/passwd) nn hy phn tch tng
trng ni dung ca n:
root@tty1[/]#cd
/etc
root@tty1[etc]#
cat
passwd
root:x:0:0:root:/home/root:/bin/bash
daemon:x:1:1:daemon:/usr/sbin:/bin/sh bin:x:2:2:bin:/bin:/bin/sh . . .
partimag:x:104:65534::/home/partimag:/bin/false user00:x:1001:100::/home/user00:/bin/bash
Chng ta c th thy thng tin chng ta mun t dng cui ca tp, v ngi s dng ca chng ta
l ngi cui cng c b sung thm vo. Hy phn tch ni dung ca dng ny:
l tn ngi s dng (username), m chng ta bit v t chng ta to ra n.
user00
1001
100
Trang 63/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/home/user00
/bin/bash
trnh bin dch (shell) m ngi s dng s gp khi vic ng nhp l trnh bin
dch bash, trnh bin dch y ht m chng ta s dng cho ti nay.
Cho ti by gi chng ta khng cn phi lo lng thm na: trng th 2 ni cho chng ta rng
ngi s dng ca chng ta khng c mt khu. Nu ngi s dng c, th chng ta c th
khng c kh nng bit n, v nh chng ta nhc ti, cc mt khu c lu gi mt cch
c m ha v s m ha l khng theo mt hng. Nhng iu ny cng s khng gy lo ngi
cho chng ta, v, thng qua lnh passwd, home c th thay i mt khu ca bt k ngi s dng
no. V th, iu duy nht m chng ta thc s cn lm l c khng c qun mt khu home, n
cng khng c mt mt khu trong trng hp ny, khi chng ta c shadow ni cho, d nu
iu ny m xy ra, th n cng c th c gii quyt. Hy tip tc iu tra nghin cu cc thuc
tnh ca ngi s dng ca chng ta. /etc/group s gip chng ta bit chnh xc nhng nhm no
anh ta thuc v:
root@tty1[etc]# cat group | grep user00
root@tty1[etc]# cat group | grep 100 users:x:100:knoppix knoppix:x:1000:
Vi dng lnh u tin chng ta yu cu, vi cu tr li tiu cc, liu /etc/group c bt k tham
chiu r rng no cho user00 (chng ta cng c th lm c iu ny thng qua lnh cc nhm
groups: groups user00). Vi dng th 2 chng ta tm kim s nghch o ca nhm 100, nhm
u tin ca ngi s dng user00 theo /etc/passwd, mt nhm nhng ngi s dng c gi
trong trng hp ny. V th, chng ta c th khng nh rng ngi s dng mi ca chng ta
thuc ch v mt nhm v rng nhm ny l user. Chng ta cng c th sa i tp /etc/group
b sung thm nhng ngi s dng ti cc nhm v to ra cc nhm mi, nhng chng ta nn lu
rng khng trong hon cnh no chng ta c th t tn ca nhm khc vo trong trng ca nhng
ngi s dng thuc v mt nhm nht nh vi nh b sung thm tt c nhng ngi s dng
ca ci trc cho ci sau. Nhng chng ta khng khuyn co lm th, v c nhng lnh c bit
lm vic vi cc nhm (newgrp, addgroup ...).
Ch cn mt vn cui cng phi gii quyt: nu chng ta lit k cc ni dung ca /home/, th
chng ta s thy th mc con /user00/ khng tn ti. V th, chng ta cn phi to ra n v trao
cho n cc c tnh v cc thuc tnh ph hp bng tay:
Trang 64/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hot ng
3.7 Thng qua man, hiu c vic hot ng ca cc lnh chown v chgrp.
Hot ng
3.8 To mt ngi s dng mi theo sau cc bc c m t trc , v kim tra xem ngi s dng mi
ny qu thc khng th c tp c to ra gn y hoc ghi ln tp .
Trang 65/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Khng c cc tham s th lnh ps ni cho chng ta nhng tin trnh no ang chy trong ca s
dng lnh trong n c chy; mt cch t nhin, tin trnh u tin s lun tng ng vi trnh
bin dch (shell).
Chng ta c th ra lnh cho tin trnh khc c chy nn, sleep, v d (mt tin trnh n gin
s ch vi giy chng ta truyn ti n khi mt tham s s hon tt) v quan st ps tr v:
root@tty1[/]# sleep 300 [1] 1703 root@tty1[/]# ps PID TTY TIME CMD 481 tty1 00:00:00 bash
1703 tty1 00:00:00 sleep 1705 tty1 00:00:00 ps
top,
By gi chng ta s khi to mt tin trnh, dng n, v lnh cho n chy nn. lm th, chng
ta s chy mt sleep 20 v nhn t hp phm Ctrl+Z trc 20 giy, dng n, chy jobs chc
chn rng n qu thc dng v c s nhn din ca n, v cng vi s nhn din ca n lnh
cho n chy ch nn:
root@tty1[/]# sleep 20 <Ctrl+Z> [1]+ Stopped sleep 20 \intro root@tty1[/]#jobs [1]+
Stopped sleep 20 root@tty1[/]# bg 1 [1]+ sleep 20 & [1]+ Done sleep 20 root@tty1[/]#
Mt khi 20 giy tri qua, tin trnh dng khi vn cn nn, v chng ta c ni v iu ny
trn mn hnh. Chng ta c th kim tra thng qua ps rng qu thc khng c tin trnh no ang
chy c. Ti thi im ny, chng ta c th dng mt tin trnh v tr n v mt trc (foreground)
bng vic s dng lnh fg:
root@tty1[/]# man ls <Ctrl+z> [1]+ Stopped man ls root@tty1[/]# jobs [1]+ Stopped
man ls root@tty1[/]# fg 1
Trang 66/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
nn (v gpm l mt daemon, mt khi nim chng ta s phn tch trong cc phn tip sau).
C nhiu dng thit b chut (c kh, quang, laser v bi) v nhiu dng kt ni (cng lin tip, cng
PS/2, USB, laser, khng dy: tn s radio, hng ngoi hoc bluetooth), d hin hnh nhng dng
thit b chut c s dng thng xuyn nht l nhng dng c cc b kt ni dng USB hoc
PS/2 (thng th chng c phn phi vi 2 dng kt ni ). Nu chng ta c mt chut dng u
tin, th chng ta s chy dng lnh sau:
#gpm -m /dev/input/mice -t autops2
V nguyn tc, sau khi chy mt trong 2 dng lnh trn, nh home, bng vic dch chuyn
chut th chng ta s thy mi tn chut trn tt c cc ca s dng lnh, v bng vic chy:
sofia@tty1[/]$ ps aux | grep gpm
chng ta s c cu tr li ca dng
root 3594 0.0 0.1 1632 532 ? Ss 00:28 0:00 gpm -m
/dev/input/mice -t autops2
gpm
gpmconfig
hoc tin ch
dpkg-
Hot ng
3.9 Chng ta c th thit lp cu hnh cho bn chut gi lp mt chut 2 nm c khng?
Trang 67/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hot ng
3.11 Trong th mc o /proc/ v trong cc th mc con ca n chng ta s thy nhiu thng tin v h thng
ca chng ta trong cc tp vn bn. Hy t bn thn bn vo th mc ny v s dng more hoc cat khai
thc thng tin ca cc tp .
Trang 68/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
3.11. Kt lun
y l tip xc u tin ca chng ta vi mt mi trng UNIX. N gip ph b chuyn hoang
ng rng lm vic trong dng cc h iu hnh ny l phc tp v kh. Hn na, n gip
chng ta bt u hiu c nhng kh nng v tnh linh hot ca n. Chng ta hc c cch di
chuyn trong h thng tp ca n v trin khai cc hot ng vi cc tp, tm kim thng tin
Mi iu chng ta hc cho ti by gi s rt hu ch t y tr i v s phc v nh l c s
cho vic m rng tri thc ca chng ta.
Cng lc, v s cc kh nng thit lp cu hnh v t ng d tm phn cng ca KNOPPIX c
ngha l n c th rt hu ch cho chng ta khi ci t Debian trong hi tho tip sau, trong trng
hp cc vn v phn cng pht sinh. Chng ta lun c th khi ng li KNOPPIX v nghin
cu cch m n gii quyt vn ny (c bn bng vic nghin cu cc tp cu hnh).
Nh l mt hot ng cui cng ca hi tho, chng ta c th khi ng li KNOPPIX trong ch
ha, ni cch khc, khng truyn tham s 2 khi chng ta khi to n (cch khc lm iu ny
l bng vic truyn cc tham s knoppix lang=es wheelmouse).
Trang 69/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
4. Ci t GNU/Linux
4.1. Gii thiu
Trong phn ny chng ta s xem cc bc c bn c tun theo trong hu ht cc qui trnh ci t
GNU/Linux. D mi pht tn c mi trng ci t ca ring n, th tt c chng u chia s mt s
bc c bn. Trong phn ny chng ta s xem xt cc bc v gii thch cc khi nim chng ta
cn phi trin khai chng thnh cng. iu quan trng trc khi chng ta ci t mt h iu hnh
mi l chng ta hy lm quen mt cch ph hp vi nhng thnh phn chnh m chng ta ci t
ln my tnh ca chng ta sao cho chng ta c th thit lp cu hnh mi th ng n, thm ch nu
pht tn m chng ta s dng c bao gm c s d tm phn cng.
C kh nng l chng ta c th c 2 h iu hnh hon ton c lp nhau c ci t ch trn mt
a cng. Mc d qui trnh ci t h iu hnh khc ln cng a cng (hoc c ci t ln mt
a cng khc trong cng mt my tnh) s khng can thip vo vi cc phn vng khc, th c
khuyn co hy to ra cc bn sao lu ca tt c cc ti liu. Bt chp thc t l nu chng ta tun
theo tt c cc bc c m t bn di ng n th thc t s khng c kh nng nh mt d
liu, th s thn trng lun c khuyn co v v th hy to ra cc bn sao lu cc tp quan trng.
Chun b ci t Linux
Trc khi bt u vi qui trnh ci t, s l thun tin bit thng hiu v m hnh ca card ha v m
thanh chng ta ci t; card mng; thng hiu, dng v cc c tnh ca mn hnh, cng nh bt k phn
cng no khc m chng ta c. Thng th, i vi bo mch ch, CPU v RAM, chng ta khng cn bit cc
c tnh ca chng. c c nhng thng tin ny, chng ta c th nghin cu cc sch ch dn c a ra
cho chng ta khi chng ta mua my tnh hoc, nu chng ta c h iu hnh khc c ci t, hy s dng n
cho mc ch ny (trn cc h thng Windows chng ta c th c c cc d liu ny t bng iu khin
[control panel]).
4.2 Khi ng
Ni chung, tt c cc pht tn GNU/Linux a ra mt s dng cng c khi ng qui trnh ci t
Hin hnh, l in hnh a ra mt a CD hoc DVD khi ng hoc nu my tnh ca chng ta
khng c u c tng ng hoc nu chng ta mun tin hnh ci t t xa, th mt a khi ng
s c a ra.
Bc u tin ca qui trnh ny l chn dng ci t m chng ta mun trin khai. Ni chung, la
chn ny c a ra xc nh dng ngi s dng ang ci t h thng, a ra t nhiu cc
thng tin tng ng v cho php ngi s dng thit lp cu hnh cho h thng chi tit hn hay
khng. Nu chng ta c tri thc, th c khuyn co tin hnh ci t ch chuyn gia (hoc
tng t) sao cho chng ta c th thch nghi c h thng tt hn cho nhng nhu cu c bit ca
chng ta. Trong mt s pht tn, bc u tin ny cng phc v cho vic chn phin bn ca nhn
m chng ta mun ci t hoc thit lp cu hnh cho qui trnh ci t ch ha, ch vn
bn iu c bn phi c cn thn tt c cc thng tin chng ta c cung cp trong pha u tin
ny sao cho chng ta c th chn ng nhng g ph hp nht s dng m chng ta mun trao
cho h thng ca chng ta.
Tip n, hu ht cc pht tn s cho php chng ta chn dng bn phm (hoc cu hnh tng t)
Trang 70/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
m chng ta mun s dng. D c nhiu dng khc nhau, th dng chung nht l QWERTY (cc k
t u bt u t hng u t tri qua ca bn phm), nn chng ta s chn qwerty/ es (Spain).
Cc phng php ci t
Mt s pht tn GNU/Linux
cho php chng ta trin khai
ci t thng qua bt k
phng tin no; CD, DVD,
FTP, HTTP, a cng, NFS...
Cng c cc phng php ci
t cho php chng ta khi
ng qui trnh t cc h iu
hnh khc.
La chn h thng tp
D c cc cch thc ci t
GNU/Linux bng vic s
dng h thng tp ca h iu
hnh khc, th khng c
khuyn co s dng dng ci
t v hiu nng ca h
thng s b suy gim ng k.
Cc phn vng a
D vi 1 hoc 2 phn vng chng ta c th c kh nng ci t GNU/Linux, th th v chia a thnh
nhiu phn on hn v t cc th mc nht nh trong cc n v khc nhau sao cho chng ta c th qun
l cc ti nguyn c hiu qu hn, trnh h thng b sp v s bo ha ca a... Trong tt c cc s kin, chng
ta s li cc kha cnh cho cc kha hc tin tin hn v qun tr.
c khuyn co cho GNU/Linux s dng 2 phn vng a cng. Mt phn vng s phc v cho
vic lu cc tp h thng v phn vng kia cho s hon i swap. Swap l mt vng trao i gia
RAM v a cng ca my tnh. N gip khi RAM ca h iu hnh b chim hon ton v cc
chng trnh ang chy cn nhiu b nh hn. iu ny l khi chng ta bt u s dng swap
tit kim cc vng ca RAM m ang khng c s dng, trao i chng sao cho cc ng dng
khng b li m khng c b nh sn sng. Cng c kh nng lm m khng c swap, nhng
khng c khuyn co v h thng s khng c kh nng qun l cc ti nguyn mt cch c hiu
qu; ngoi ra, khi chng ta s dng vi ng dng cng mt lc th chng s b li m khng c
b nh d dng hn nhiu. D kch c ca swap c th ln bt k nh chng ta mun, th c
khuyn co lm cho n gp 2 ln b nh RAM c ci t trn my tnh nu chng ta c 64MB
hoc t hn, v y ht nh b nh RAM nu chng ta c nhiu hn. Nhng tnh ton l da vo
nhng kim th hiu nng ca h thng ch ra rng chng t c ti mt im, ni m, nu cc
ng dng cn s dng qu nhiu b nh swap, th hiu nng s gim nhiu, gy ra cho h thng tr
thnh hu nh b bo ha ( xem lng b nh RAM v swap ang c s dng, h thng cho
chng ta lnh free).
C vi ng dng cho vic phn vng cho a. Mt trong s nhng ng dng u tin xut hin l
Trang 71/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
fdisk,
d hin hnh c nhng ng dng khc nh cfdisk, diskDruid Trong mt s qui trnh ci
t, chng ta c th chn ng dng no chng ta mun s dng, d chng tt c u cho php
chng ta lm chnh xc y ht iu vi nhng thay i trong trnh by mi trng. Cch m
GNU/Linux nhn din cc a l /dev/hdX i vi cc a IDE v /dev/sdX i vi cc a SCSI
v Serial ATA, ni m trong c 2 trng hp X l mt k t tng ng vi a m chng ta mun
tham chiu ti nh sau:
Cc dng a cng
i vi cc my tnh c nhn, c 3 dng a cng: IDE, Serial ATA v SCSI. Hin ti, hu ht cc bo mch ch
c cc trnh kim sot (controller) Serial ATA. Cc trnh kim sot SATA cho php ti 4 hoc 6 a. Cc trnh
kim sot SCSI (Giao din H thng My tnh Nh/Thng minh - Small/Smart Computer System Interface)
cho php ti 8 thit b v c tc truyn cao hn, d chng cng t gi hn nhiu so vi IDE.
Bng 4.1
Thit b
ngha
/dev/had
/dev/hdb
/dev/hdc
a ch ca knh IDE th 2
/dev/hdd
a ph ca knh IDE th 2
/dev/sda
/dev/sdb
Nu chng ta c hn 1 a trong my tnh ca chng ta, th trc khi chng ta vo chng trnh
phn vng, chng ta c th chn a no s lm vic trn . Khi chng ta to ra mt phn vng th
chng ta s c cu hi phn vng l gc ban u hay logic. Trong mt a cng chng ta c
th c ti 4 phn vng gc ban u v ti 64 phn vng logic. Nu chng ta khng cn hn 4 phn
vng, th chng ta c th chn c 2 dng trn. Nu chng ta cn hn na, th chng ta nn nh trong
u rng cc phn vng logic c t bn trong mt phn vng gc ban u (ti a 16 phn vng
logic cho mi phn vng gc ban u) nn chng ta khng th c 4 phn vng gc ban u c to
ra v sau b sung thm cc phn vng logic khc c. Trong trng hp ny, chng ta nn to
ra 3 phn vng gc ban u v ti a 16 phn vng logic trong 4 phn vng gc ban u. Hnh sau
y cho chng ta mt v d ha:
Trang 72/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 4.1
Khi chng ta to mt phn vng, chng ta cn ch nh h thng tp
no chng ta s s dng cho n (Linux ext2, Linux ext3 hay Linux
swap). Mt khi chng ta to cc phn vng, th chng ta s lu cu
hnh v chng ta phi ni cho tin trnh ci t ni m chng ta mun
t h thng tp gc root v h thng swap. Mt khi chng ta trin
khai cc bc , th chng ta c th tip tc vi phn cn li ca tin
trnh ci t.
4.4. Ci t cc module
Trang 73/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
v sao chng ta nhc ti trc rng iu quan trng phi bit phn cng no my tnh ca
chng ta c: trong bc ny chng ta c th chn chi tit hn nhng module no chng ta cn. i
vi mt s trong s chng th chng ta c th phi truyn mt thng s c bit (nh a ch I/O,
ngt c thit b s dng ), thng tin m chng ta c th c c t BIOS hoc EFI ca h
thng hoc thng qua cc th tc c nhc ti trc .
Cng ng l nu qui trnh ci t mang mt vi dng chng trnh nhn bit phn cng mt
cch t ng, th ton b qui trnh la chn v ti cc module l khng cn thit v n c trin
khai ri mt cch t ng. Tuy nhin, n c th khng d tm ra c ng mt thit b m chng ta
ci t, trong trng hp chng ta s cn a vo bng tay module tng ng.
Nu chng ta qun a vo mt module (hoc ci t mt s thit b mi) ti thi im ci t h
thng, th chng ta lun c th s dng cc lnh sau: insmod ( thm mt module mi), lsmod (
lit k cc module c ci t), rmmod ( loi b mt module) v modprobe ( kim th mt
module, v nu n lm vic ng, th a n vo trong nhn). Tt c nhng module khng g
hn l cc tp nh phn m chng ta c xu hng tm trong th mc /lib/modules/ ca h thng.
Nu chng ta c cc vn v pht hin phn cng no chng ta ci (1)
Chng ta thng c th
t, th mt tin ch rt thc t c xu hng i vi cc pht tn l
tm cc module tp cu hnh
discover. Chng ta c th s dng n bit chnh xc cc thnh phn
trong /etc/modules
no chng ta c v nhng module1 no tng ng vi chng.
Trang 74/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
4.7. La chn cc gi
Hu ht cc tin trnh ci t bao gm 2 cch la chn cc chng trnh m chng ta s ci t ln
h thng: c bn v chuyn mn. Vi tin trnh la chn c bn th cc gi c sn thng s c
nhm vo thnh cc tp hp ln cc chng trnh: qun tr, pht trin phn mm, cc b vn phng,
ton hc... Nu chng ta vn cn cha bit chnh xc nhng chng trnh no chng ta s s dng,
th dng ci t ny l ph hp nht, v chng ta c th chn dng chng trnh no chng ta s
dng ni chung v khng i vo chi tit.
Cc gi
Mt gi bao gm mt hoc vi chng trnh/th vin c lin quan ti nhau, c nhm to thnh mt khi
duy nht. Hu ht cc pht tn bao gm cc tin ch cho vic iu khin cc gi (ci t, loi tr, cu hnh ).
Dng t chc ny rt hu ch v khi chng ta cn mt chng trnh, tin ch , th chng ta c th ci t n
tt c ch mt ln.
Khi chng ta bit nhiu hn mt cht v h thng v bit chnh xc Cp nht ca RedHat
nhng g chng ta s s dng, th s la chn cc gi theo chuyn mn
RedHat cng p dng mt
l tt hn. Vi dng la chn ny chng ta c th tinh chnh cc h thng ti v hoc cp nht
chng trnh m chng ta cn tt hn nhiu, tit kim c khong theo mt dng tng t vi
trng a v trnh c vic ti ca h thng nhiu chng trnh hn apt ca Debian.
mc cn thit. Khi chng ta ci t mt h thng s dng c th
(my ch http, cvs ) th c khuyn co chn ch nhng chng trnh no m chng ta s thc
s s dng, trnh cc vn v an ninh (t ca hn chng ta m, an ton hn cho h thng).
Mt s pht tn cng cho php kh nng c c cc gi t cc v tr khc nhau, nh mt hoc vi
CD hoc DVD, t cc my ch trn Internet Debian GNU/Linux tng l u tin c mt h
thng dng ny, c gi l apt. Dng qun l ny rt hu ch v n cho chng ta nhiu tnh mm
do v gi cho chng ta nm c thng tin v nhng sa li cho ng v cc cp nht chng
trnh mi nht.
Trang 75/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 76/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 77/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chng ti cng khng qun rng ngoi 2 pht tn ny ra cn c nhiu pht tn khc na. Nhng
chng ti tin tng rng mt khi bn c c mi lin h ban u vi bt k pht tn no trong
s chng, th cng vic ca tng ngi s dng l kim th cc pht tn khc nhau v a ra
kin v pht tn no tt nht ph hp cho nhng nhu cu ca anh hoc ch ta. V l do ny, mt ln
na chng ti mun khuyn khch tng c nhn tri nghim v kim th v tp trung nhng n lc
vo hng ph hp nht. GNU/Linux khng phi l mt h thng ng, ngc li, GNU/Linux
ng ngha vi s t do, v v l do ny nh c bn ca module ny l, ni chung, mt khi tri
thc nn tng cn thit c hnh thnh, th s t do ny c th c thc hnh m khng c nhng
tr ngi, vi li ch ca tt c nhng u im ca n v gi thit tt c nhng h qu ca n.
Chng ti mun lu rng ti Ty Ban Nha, v c bit trong ng cnh gio dc, nhiu cng ng
t tr chn phn mm t do. N c bt u ti Extremadura, vi GnuLinEx, mt pht tn
GNU/Linux da vo Debian. V i theo n l Guadalinex ti Andalucia, LliureX trong cng ng
Valencia, Max trong Cng ng Madrid, Molinux ti Castilla - La Mancha... Mc d ban u chng
tng tt c da vo Debian, th mt s trong s chng thay i v by gi da vo Ubuntu, mt
pht tn GNU/Linux hin ang tr nn ph bin.
V th, nhn thc v sc mnh gia tng ca Ubuntu, chng ti dnh ring mt ph lc cho pht
tn ny sao cho cc c gi cng c th lm quen vi n v a ra nhng kin ca h.
Hot ng
5.1 Hot ng ny nhm bn ti thm cc trang web c ch ra trn tm ra nhng hnh ng ang
c trin khai, ti cc cng ng t tr khc nhau, gii thiu v thc y s dng phn mm t do trong
ng cnh gio dc.
Hot ng
5.2 V chng ta sp ci t Debian, chng ti khuyn co ving thm trang web ca n v lm quen vi ni
dung ca n. V th, chng ti xut vi bn ving thm trang web v cc phn khu ca n. Mt ln na
chng ti khuyn khch cc c gi a ra s kim ch mt cch t m t do ca h, v nhn chuyn ny bm
theo cc ng lin kt m h thy th v.
5.1.1. Cc h thng ci t
H thng ci t c hiu c ngha l cc ti nguyn hoc thit b c s dng ci t h iu
hnh. Hin hnh, hu ht tt c cc pht tn u a ra cc kh nng khc nhau cho vic trin khai
n, nhng v c bn chng ti c th phn bit gia 2 h thng ci t: CD-ROM/DVD-ROM hoc
Internet. Hn na, ni chung, c kh nng kt hp cc h thng khc nhau.
Debian a ra cc dng ci t khc nhau:
Trang 78/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
S dng mng. Cc phng php khc nhau cho vic khi ng qua mng ph thuc vo
kin trc v cu hnh khi ng qua mng (v d, bng DHCP). Cch d nht thit lp
cu hnh mt khi ng qua mng c th l s dng PXE.
Trang 79/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
truy cp Internet chp nhn c (nh cc ng ADSL) hoc tc truy cp cao (kt ni trc tip
ti Internet thng qua mt cng gateway), th la chn tt nht s l chn mt ci t qua mng.
Mt ci t qua mng a ra nhiu u im hn mt ci t c trin khai bng CD-ROM/DVDROM, v c bit vi Debian, v n s cho php ci t cc phin bn c sn mi nht ca cc gi;
hn na, vic cp nht tt c cc gi c ci t trong h thng l d dng vi vic thc hin ch
mt lnh duy nht. Nhng vic ny khng nn lm cho chng ta b qua mt ci t c s dng CDROM/DVD-ROM nu, nh c nhc nh, chng ta khng c mt kt ni Internet hoc kt ni
qu chm (chng ta khng nn nh gi thp hoc cc gi m nhng CD-ROM/DVD-ROM
c cha, v Debian c c trng nh mt pht tn ch a vo cc gi c kim th rng ri).
V mt khi chng ta hon tt vic ci t th chng ta lun c th thay i ni dung tp
/etc/apt/sources.list v b sung thm cc dng ph hp truy cp Internet, c bit cho cc
cp nht an ninh.
5.1.2. Cc dng gi
Tip theo chng ta tp trung vo Debian v h thng gi ca n. Mt gi Debian c th c xc
nh bng m rng tp .deb ca n. Tt c cc gi c a vo trong pht tn chnh thc ca
Debian l t do theo cc ch dn phn mm t do ca Debian. iu ny m bo cho s s dng v
phn phi li t do cc gi v tt c m ngun ca chng. Pht tn Debian khc bit gia 4 lp gi
khc nhau. Cc gi ca ring pht tn c a vo trong lp chnh, trong khi cc lp contrib, nonfree (khng t do) v non-US (khng phi ca M) c t chc Debian cung cp v li ch ca
nhng ngi s dng ca h:
Pht tn chnh thc ca Debian bao gm ni dung trong phn chnh (main) ca tp Debian.
Trang 80/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 81/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 82/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.1
Nu chng ta nhn phm F1, mt mn hnh ging nh sau s xut hin:
Trang 83/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.2
Chng ta c th nhn bt k la chn no m thc n a ra, nu chng ta nhn F6, v d th, mn
hnh sau s xut hin:
Hnh 5.3
Nhng th v hn c l nhn F3, s a ra cho chng ta cc phng php khc nhau cho php ci
t. Chng ta c th ci t bng vic s dng phng php mc nh, vi trnh ci t ha,
trong ch chuyn gia cho kim sot ln hn hoc trong ch chuyn gia vi trnh ci t
ha. V th, hy g trong expertgui ci t trong mt ch chuyn gia vi trnh ci t ha:
Trang 84/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.4
v hy bt u vi vic ci t:
Hnh 5.5
Lm xong iu ny, nhn s ti (trong vi giy chng ta s thy cc u ra ca nhng kim th khc
nhau c trin khai trn mn hnh) v ngay lp tc sau mn hnh Chn Ngn ng (Choose
Language) s xut hin sao cho chng ta c th chn ngn ng ci t bng s dng cc con tr.
Trang 85/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.6
Ti y, bng vic nhn t hp phm Alt+F2 v nhn Enter, chng ta c mt trnh bin dch (shell)
m, d rt c bn, c th c s dng bt k khi no trong qu trnh ci t.
Trong tty3 (Atl+F3) nhn li cc thng ip ca n (ni cch khc, ni dung ca tp
/var/log/messages).
Trang 86/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.7
Trong mn hnh Chn quc gia, lnh th hoc khu vc (Choose a country, territory or area), nh vi
ngn ng, cc c gi c t do quyt nh chn ci g. Trong trng hp ny, chng ta chn
Ty Ban Nha (Spain):
Hnh 5.8
Trang 87/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Tip theo, ph thuc vo ngn ng v quc gia c la chn, chng ta s c cho vi tham s
bn a v chng ta chn mt trong nhng h tr UTF-8:
Hnh 5.9
Trang 88/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.10
Chng ta s nhn Tip tc (Continue) sao cho thit b u vo phn ng c vi vic nh x cc k
t bn phm ting Ty Ban Nha. Trong tty2 chng ta c th kim tra tnh hp l rng qu thc
chng ta c cc du ri, v d th.
Hnh 5.11
Trang 89/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
V, tip sau, nu chng ta ang trin khai ci t trn mt my tnh xch tay, th chng ta s c
hi liu chng ta c mun khi to cc dch v th (card) PC s dng th PCMCIA hay khng,
m chng ta s tr li la chn C (Yes):
Hnh 5.12
Hnh 5.13
Trang 90/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chng ta c th thit lp cu hnh cho mng bng DHCP hoc bng tay. Trong trng hp ny,
chng ta s chn la chn thit lp cu hnh cho mng bng DHCP.
Hnh 5.14
Mt khi chng ta thit lp cu hnh cho mng ri, th ti lc phi t tn cho h thng m chng
ta ang ci t, chng ta c hi Tn ca my tnh, theo mc nh n gi gi l debian. Chng ta
c th xa gi v a vo mt ci tn chng ta mun, gm ch mt t.
Hnh 5.15
Trang 91/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.16
Khi ni v vic phn vng cc a, th kch thc, cc c tnh v s lng cc phn vng s ph
thuc nhiu vo mc trong dng s dng v lng khng gian a cng sn sng. V y l mt
ci t cho cc mc ch o to, thng tin c a ra tip sau trong cc phn vng s c to ra
vi gi thit rng chng ta ang lm vic trong mt khng gian gia 5 v 15 GB c thit k cho
ci t mi.
Chng ta cn to t nht 2 phn vng: phn vng u kch hot h thng v phn vng th 2 cho
hon i (ng l chng ta c th thc hin cc ci t m khng c s hon i, nhng, nh
c lu , n khng c khuyn co cao ). gia tng tnh hiu qu ca h thng, chng ta s
to 6 phn vng.
Cng c m Debian a ra cho vic phn vng a l cfdisk v n hot ng da vo vic s dng
cc con tr dch chuyn qua cc phn vng a (phn bn trn ca mn hnh, vi cc con tr Ln
v Xung), cng nh chn cc hnh ng tim nng m c th c trin khai tng lc (phn
di ca mn hnh, vi con tr Phi v Tri), khi chng s thay i ph thuc vo tnh trng ca
phn vng c chn. to mt phn vng mi, chng ta cn chn la chn [Mi] (New); tip
n, nu chng ta c th vn to cc phn vng ch gc ban u (s lng ti a l 4), th chng ta
s c yu cu liu chng ta c mun to n nh mt phn vng ch hay logic khng; sau
chng ta cn ch nh kch thc ca phn vng, v cui cng, v tr vt l ca n trn a (c
Trang 92/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 93/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.17
Tip sau, chng ta s c ch la chn cc thit b c phn vng, Nu chng ta c hn 1 a
cng, th chng ta c th s dng cc con tr chn a no chng ta mun lm vic. Khi chn
xong, chng ta nhn Tip tc (Continue).
Debian gi vi s phn vng khc nhau: tt c cc tp trong cng phn vng, b sung thm
mt phn vng cho cc d liu ca ngi s dng, hoc tch bch cc phn vng chnh. Nh chng
ta thy trc, khng c khuyn khch thc hin ci t trong cng mt phn vng.
V chng ta c mt la chn cho php chng ta tch bch cc phn vng mt cch t ng /home,
/usr/, /var v /tmp, nn chng ta s chn la chn ny cho ci t u tin h thng Debian
GNU/Linux ca chng ta.
Trang 94/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.18
Chng ta s tun theo s phn vng trc , c bng cc phn vng sau y:
Hnh 5.19
Nh chng ta c th thy, y l vic phn vng c xut m ng dng t ng gi . Nu
Trang 95/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
chng ta mun sa i mt phn vng (kch c, v tr h thng tp ca n), b sung thm hoc
thm ch xa bt k phn vng c xut no, th chng ta c th chn phn vng theo yu
cu v tin hnh nhng thay i ph hp, hoc i ti Hon (Undo) cc thay i i vi la chn v
phn trang cc phn vng.
Tuy nhin, nu chng ta mun p dng vic phn vng c xut ny, th chng ta ch cn chn
Kt thc (Finish) vic phn vng v ghi nhng thay i vo la chn a v nhn Tip tc
(Continue). By gi thng tin ny s c ghi vo MBR v nhng thay i s c hiu lc. Chng ta
thot khi ng dng cfdisk v tip tc vi vic ci t.
Hnh 5.20
Trang 96/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.21
Tip sau, chng ta chn thi gian UTC cho ng h, thi gian vn nng c sp t.
Th mc
c thm thng tin v thi
gian iu phi chung - UTC,
hy
ti
thm
khon
Universal Time Coordinated
trn Wikipedia.
Hnh 5.22
Trang 97/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.23
By gi chng ta cn ghi mt khu ca gc root. iu quan trng phi tun theo nhng khuyn co
trong vic chn mt khu v hy nh mt khu . khng nh rng mt khu c yu cu
c a vo v trnh kh nng g b li, c yu cu g li mt khu nh mt s khng nh.
Trang 98/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.24
Nh nhc ti, lun lm vic nh gc home l mt chnh sch ti v nhiu l do khc nhau. V
th, h thng khuyn co chng ta to ra mt ti khon ngi s dng thng thng.
Hnh 5.25
Trang 99/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.26
v tip sau, tn ca ti khon ny, ni cch khc, ngi s dng s truy cp h thng:
Hnh 5.27
Trang 100/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.28
5.3.10. Ci t h thng c bn
Vi tt c thng tin ny, h thng bt u vic ci t h thng c bn:
Hnh 5.29
Trang 101/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.30
Hnh 5.31
Trang 102/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.32
5.3.13. Ci t GRUB
Tip sau, gi ny bt u vic ci t GRUB boot loader. N phn tch a cng v tm tt c cc h
iu hnh c ci t sao cho mt khi ci t Debian hon tt th khi chng ta khi ng li my
tnh, chng ta c th chn gia cc h iu hnh c ci t. N s hi chng ta khng nh ci
t n ln MBR, v chng ta s tr li khng nh iu .
Trang 103/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.34
Sau mt lt, trong khi mn hnh s hin th cc kt qu ca cc tin trnh khc nhau c thc thi
khi khi ng, h thng s hin th mn hnh cho mng v mi chng ta tip tc vi vic ci t,
nhc chng ta rng chng ta c th lp li qui trnh ny bt k khi no chng ta mun bng vic
chy lnh base-config vi ti khon gc root. Chng ta nhy OK v tip tc:
Hnh 5.35
Trang 104/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.36
Trn mn hnh sau, chng ta s nhy OK ln na:
Hnh 5.37
V v chng ta chn DVD-ROM 1, sau mt lt trong lc apt trch xut thng tin v cc gi m
DVD ny cha, chng ta s c hi liu c mun b sung thm ni dung ca DVD khc vo c s
d liu hay khng. Mt khi chng ta chn DVD-ROM 2 vo c, th chng ta s tr li cu hi
l c:
Hnh 5.38
Trang 105/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
5.3.17. Tasksel
Tip theo, chng trnh la chn gi tasksel s chy:
Hnh 5.39
Chng ta s khng nh du bt k la chn no, v chng ta cng s c kh nng chy chng
trnh ny t dng lnh mt khi chng ta hon tt vic ci t. Nh l gc root chng ta n gin
s phi chy lnh tasksel. Cng c chng trnh la chn gi khc, l dselect.
Tip theo, chng ta s c hi v cu hnh Exim; v hi tho ny khng dnh ring thit lp cu
hnh cho chng trnh qun l th ny, nn chng ta s chn la chn 6 thot khi chng trnh.
Hnh 5.40
Trang 106/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 5.41
Cui cng, sau mt lt mn hnh s hin th debian login v tip n chng ta s g vo ngi s
dng m chng ta to ra trong qu trnh ci t, v d sofia, v sau khi nhn Enter, chng ta s
vo mt khu khi to phin lm vic trong h thng Debian GNU/Linux m chng ta va ci
t xong:
Hnh 5.42
By gi chng ta c mt h thng c bn tiu chun c ci t trn my tnh. By gi bt u
vic chnh sa h thng theo cc yu cu ca chng ta. t c ti im ny, iu rt quan
trng phn bit gia 2 dng h thng: cc h thng pht trin v cc h thng sn xut.
H thng pht trin l h thng c thit k th nghim, trong cc v kim th v th
nghim c trin khai, v ni m tnh n nh v hiu qu khng c ngay t u. y l mt h
thng c thit k c c tri thc v bn thn h thng. Tuy nhin, tnh n nh v hiu qu l
nhng quan tm chnh cho mt h thng c thit k sn xut. V th, chng ta cn chc chn
rng n bao gm ch v hon ton cc gi c yu cu nghim ngt, v vic c nhng gi khng
cn thit c ci t s l bt li cho hiu qu ca h thng. Chin lc ny c p dng trc
Trang 107/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 108/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 109/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
chng ta cn truyn mt tham s c bit cho module theo yu cu. Sau vi giy, chng ta s c
mt thng ip ni cho chng ta liu module c ci t ng hay cha.
5.5. Kt lun
Trong hi tho ny chng ta hc c cch ci t GNU/Linux trn my tnh ca chng ta. D
by gi h thng ca chng ta l rt c bn, th mc ch ca hi tho hon ton c tha mn,
v chng ta a ra cng vic c bn bt u tn dng tnh mm do v sc mnh ca h iu
hnh ny. Trong hi tho tip sau chng ta s hc cch thit lp cu hnh cho h thng v cch ci
t cc ng dng mi sao cho chng ta c th ty bin c n v trang b cho n vi tt c cc
cng c m chng ta thy l cn thit p ng cc nhu cu ca chng ta.
Trang 110/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
6. Cc cu hnh c bn
6.1. H thng ng nhp
Nu chng ta cn cha thit lp cu hnh cho mi trng ha, th khi chng ta khi ng mt h
thng GNU/Linux, mt mn hnh s xut hin hi ngi s dng t xc nh bn thn anh hoc ch
ta trc khi bt u s dng h thng. Trn thc t, hu ht cc pht tn u a ra vi ca s dng
lnh lm vic cng mt lc c m chng ta c th truy cp thng qua Alt+F1, Alt+F2
iu ny cho php chng ta lm vic cng mt lc vi vi ti khon, c nhiu phin lm vic m ra
chy cc chng trnh khc nhau... Chng trnh c trch nhim qun l tng trong s cc
ca s dng lnh l getty. iu duy nht m chng trnh ny lm l m mt kt ni vi thit b
ph hp (trong trng hp cc ca s dng lnh mn hnh, th l /dev/ttyX, trong X l s
ca s dng lnh) v a ra ng dng ng nhp. C ch ny trao cho chng ta nhiu s mm
do, v bn thn chng trnh getty cho php giao tip vi cc thit b khc nhau c ngha l chng
ta c th kt ni mt ca s dng lnh ti cng ni tip ca my tnh, kch hot mt ca s dng
lnh bng vic s dng mt ng in thoi v mt modem
Trc khi khi xng ng dng ng nhp, mt thng ip cho mng s hin ra trn mn hnh.
Chng ta c th thit lp cu hnh cho thng ip ny trong tp /etc/issue, vit bt k th g
chng ta mun. Trong cng tp ny chng ta cng c th ch ra mt s bin h thng tham chiu ti
chng nh:
Bng 6.1
\d
\s
tn h iu hnh
\l
s ca s dng lnh
\m
\n
tn my tnh
\o
tn min
\r
phin bn ca h iu hnh
\t
\u
Mt khi chng ta vo c h thng, th chng trnh login s chm sc vic hin th thng ip
trong ngy. Thng ip ny l nhng g c vit trong tp /etc/motd, m chng ta cng c th
thay i. C ch ny l rt hu ch thng bo cho tt c nhng ngi s dng v mt s kin c
bit, cnh bo cho h v bt k vn g Nu mt ngi s dng mun b thng ip ny, anh
ta c th lm vy bng vic to mt tp rng c tn l .hushlogin trong th mc home ca anh ta.
Trang 111/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Sau khi hin th thng ip ny, qui trnh ng nhp a ra trnh bin dch (shell) c cu hnh cho
ngi s dng ny mt cch mc nh. iu u tin cc lnh bin dch s lm l thc thi ni dung
ca tp .profile (m nn c nm trong th mc home ca ngi s dng). Tp ny phc v
chy cc ch dn c cu hnh mi ln ngi s dng vo h thng. B sung thm vo iu ny
mt ~/.profile, chng ta cng c /etc/profile, m c thc hin cho tt c nhng ngi s
dng h thng v s c thit lp cu hnh chung cho tt c nhng ngi s dng vi cc la chn
m chng ta mun khng cn phi t ra nhng ch dn theo tng ngi s dng .profile.
ngy h thng
\h
tn my
\s
\u
tn ngi s dng
\v
\w
th mc hin hnh
\!
\$
Trang 112/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Bin PATH
Nu chng ta mun chy cc chng trnh t th mc chng ta ang ng m khng phi t du ./ ng
trc, th chng ta c th thm th vo khai bo ca PATH. Nu PATH khng c chng trnh m chng ta
cn chy, th chng ta c th ch nh y ng dn ca n trong dng lnh. Trong bt k trng hp
no cng khng c khuyn co thm ./ vo PATH v n c th tr thnh mt l hng an ninh.
Lnh echo
Vi echo $VariableName
chng ta c th thy ni dung
ca cc bin v cc thuc
tnh ca chng.
PWD:
th mc hin hnh.
BASH VERSION:
RANDOM:
SECONDS:
HOSTNAME:
DOSTYPE:
MACHTYPE:
HOME:
HISTFILESIZE:
HISTCMD:
HISTFILE:
.bashhistory
th mc home ca
Bng vic iu khin cc bin chng ta c th ty bin trnh bin dch lnh ca chng ta nhiu
hn khi ty bin n tt hn cho cc nhu cu v khu v ca chng ta.
Trang 113/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 6.1
Bt k khi no chng ta ci t mt h thng khi ng, chng ta cn nh rng trt t trong tun
t ny c trin khai l quan trng: nu chng ta ci t mt h thng khi ng ln MBR v mt
Trang 114/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
h thng khi ng khc ln phn vng tch cc, th ca MBR s c chy v y l vng m
BIOS v EFI xem xt trc. Nu chng ta khng c mt phn vng tch cc, th chng ta cn t
mt chng trnh khi ng trong MBR. Trong tt c cc s vic, c khuyn co nht l lun ci
t chng trnh ln MBR v n l th u tin s c xem xt. D chng ta c th c cc h
iu hnh khc c ci t trn cc a khc, th chng ta nn ci t Lilo hoc Grub ln mt trong
nhng vng . Trong thit lp cu hnh ca chng trnh chng ta s ni cho chng trnh khi
ng bit h iu hnh chng ta mun ti ln nm u.
Thng thng, trong cc my tnh hin i th tun t khi ng l: CD/DVD, a cng, USB,
mng...
6.3.1. Grub
Grub cho php chng ta nhiu cu hnh khc nhau trin khai hu ht mi hnh ng vi h thng
khi ng ca my tnh. Grub cng phc v ci t mt chng trnh trong vng khi ng ca
my tnh m chng ta mun.
N a ra nhiu kh nng lm cho n rt linh hot: n cung cp mt trnh bin dch nh cc lnh
khi chng ta khi ng my tnh, trao cho chng ta s truy cp ti cc tp phn vng ca a m
khng phi ti bt k h iu hnh no Nh trong trng hp trc, trong phn ny chng ta s
ch xem xt cu hnh c bn ca n. Nu chng ta mun i su hn v s dng n, chng ta c th
nghin cu sch ch dn ca n hoc sch dy cch lm HOWTO tng ng.
H thng khi ng Grub3 c ti ln trong 2 pha. Thng thng, vi
s ci t gi, 2 tp tng ng vi 2 pha c kt hp vi nhau.
Khi chng ta khi ng Grub nu chng ta khng mun c ch ra
bt k thc n no cho vic chn h iu hnh m chng ta mun ti
ln, th tt c mi th chng ta phi lm l chy chng trnh Grub v
chy trong trnh bin dch cc lnh m n ch cho chng ta:
H thng khi to
H thng khi to mt h thng tng t nh GNU/Linux cho php chng ta, vi cng h thng tp, ti ln
hng lot cc nhn khc nhau. Bng cch ny, chng ta c th lm vic vi cc nhn khc nhau m khng phi
ci t li h thng t u. thit lp cu hnh cho n, chng ta s ch cn ch nh 2 vng cc b, t nhn
m chng ta s s dng vo trong tng vng .
$ install (hd0,0)/PATH/stage1 d (hd0) (hd0,0)/PATH/stage2
Lnh ny ci t Grub vo MBR ca a ch (master) ca knh IDE u tin. Cch thc tham chiu
ti cc a thay i rt t so vi cch m n c thc hin trong GNU/Linux v vi Lilo. Trong
hdX th X, thay v a, b, , l 0, 1 i vi cc phn vng, chng ta cng bt u vi s a t
tn cho a u v khng ging nh hda1, chng ta nn vit (hd0,0) v tip tc cho phn cn li.
Vic c ch dn theo cch ny hy xem cch m tham s u tin phc v ch nh ni c tp
ca pha u tin ca Grub (chng ta ch nh phn vng tng ng, PATH ca th mc v stage1
ca tp). Ni chung, khi chng ta ci t gi Grub chng ta cng b sung thm 2 tp cho tng
gi ca cc pha ti ln (chng thng c thy trong /usr/share/grub/i386-pc/). Tham s d
(hd0) ch rng pha u ca Grub s c ci t trong MBR ca a u tin. La chn cui cng
ch ni m tp nm cho pha ti ln th 2, c pha u thc hin.
Truyn cc tham s ti nhn Linux
Vi Grub chng ta c th truyn cc tham s ti nhn Linux ti thi im khi ng. iu ny l rt hu ch
Trang 115/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
khi chng ta mun trin khai mt hnh ng c bit trong h thng; v d, bng vic truyn single hoc 1 th
h thng c th khi to mc chy 1, vi root=/dev/hda3 m chng ta c th ch nh cho gc root ca h
thng tp...
Vi cu hnh ny, khi chng ta khi ng li my tnh, trnh bin dch cc lnh ca Grub s xut
hin mt cch mc nh. Vi n chng ta c th iu khin nhiu kha cnh ca a, khi ng h
iu hnh m chng ta mun Nu chng ta mun khi ng mt h thng GNU/Linux th chng
ta s vit cc lnh sau:
$ kernel (hd0,0)/vmlinuz root=/dev/hda1 $ boot
Trang 116/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Cc th mc a v
CD/DVD
i vi a v CD/DVD,
nhiu pht tn to mt th
mc mc nh ni chng c
th c kch hot (/floppy/
hoc
/mnt/floppy/
v
/CDROM/ hoc /mnt/CD-ROM/).
Cc th mc /mnt/ v
/media/ cng thng c
cung cp v trong chng ta
c th to cc th mc cho
nhng thit b khc m chng
ta c trong h thng.
H thng
Ext
ext2
ext3
swap
Trang 117/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Dng
H thng
sysv
minix
MINIX
iso9660
H thng tp hu ht cc CD s dng
nfs
smbfs
ntfs
Cy ca WindowsNT
msdos
MS-DOS
vfat
Cy ca Windows95
Ngoi vic vo dng h thng tp c s dng t n v m chng ta mun kch hot, chng ta
cng ch ra nhng la chn khc c th rt hu ch trong nhng tnh hung nht nh (lun c
ng trc bng -o v c tch bch bng du phy, nu chng ta mun vo hn mt dng):
Bng 6.4
ngha ca la chn
Chy cc tp nh phn
exec
noexec
suid
nosuid
Cc tp ch c
ro
rw
H thng c ng b (s dng b nh tm ca a)
sync
async
dev
nodev
Cho php bt k ngi s dng no kch hot hoc gii hot thit b
user
nouser
sw
(Nu chng ta vo mc nh defaults, th c th s dng cc la chn rw, dev, exec, auto, nouser v async).
Trang 118/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh sau y ch mt v d v cch s dng lnh ny kch hot mt lot cc thit b khc nhau.
Hnh 6.2
Ngoi cc lnh s kch hot v gii hot cc n v, h iu hnh cn cung cp cho chng ta cch
khc lm iu y ht v lun gi cu hnh y ht cho tng n v. Trong tp /etc/fstab chng ta
c th lu gi thng tin ny sao cho mi dng ch mt n v vi th mc kch hot tng ng v
cc la chn m chng ta mun thit lp cu hnh. C php ca tng dng ny s l:
<dev> <dir> <typeSystem> <options> <dump> <order>
Trang 119/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/proc/,
6.5.1. Bn phm
Vic cu hnh ng cho bn phm l rt quan trng gii quyt bt k vn no c th ny sinh
vi n. Trc ht, chng ta phi bit rng, khi h thng khi ng, mt bng k t tng ng vi
bng c thit lp cu hnh trong qu trnh ci t s c ti ln. Bng k t ny thng nm
trong /etc/console/boottime.kmap.gz hoc trong mt s th mc trong /etc/. Nu chng ta
thay i bn phm ri, th tt cc iu chng ta c th phi lm l thay i tp ny bng tp tng
ng cho bn phm mi v khi ng li my, khi bng mi c th c ti ln. Tt c cc bng k
t ang tn ti thng nm trong th mc /usr/share/keymaps/, c sp xp theo cc kin trc
ca my tnh v theo quc gia. c bit, bng k t c s dng trong ting Ty Ban Nha vi cc
my tnh da vo kin trc i386 v mt bn phm tiu chun, c th thy trong
i386/qwerty/es.kmap.gz.
D tt c cc bng k t c nn nh dng gzip, chng ta c th gii nn chng v thay i
mt s khon u vo, ty bin chng cho cc nhu cu ca chng ta. Trong tng dng, chng ta
Trang 120/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trong dng u, chng ta ch k t tng ng khi chng ta nhn phm ln bn thn n ( minus [du
tr]) hoc vi phm Shift ( underscore [gch di chn]). Dng th hai ch chc nng s c thc
hin nu chng ta nhn phm cng vi phm Ctrl (k t sau c th b loi b). Tt c thng tin bn
cn thit lp cu hnh cho mt tp dng ny s c tm ra ng trong sch ch dn c gi l
keymaps, m l hu ch nu vn ny sinh khi s dng cc bn phm c bit hoc cc bn phm
c ch to ti cc quc gia khc. Nu chng ta khng mun khi ng li my khi thay i tp
bng m ny, th chng ta hy s dng lnh loadkeys ( dumpkeys ch cho chng ta cc bn phm
c cu hnh).
Phng ch ca ca s dng lnh
S dng chng trnh consolechars, chng ta c th ti phng ch chng ta mun trong ca s dng lnh.
Chng ta cn phn bit r rng gia mt phng ch v mt bng k t: bng k t xc nh ngha ca tng
phm, trong khi phng ch ch n gian l th hin ha m chng ta trao cho phm. Tt c cc cu hnh
phng ch cho k t thng thy trong etc/console-tools/config.
Trang 121/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Mt khi h thng nhn c card, th chng ta c th cu hnh cho n theo chng ta mun.
Trong tp /etc/network/interfaces, chng ta c th ch nh ton b cu hnh; chng ta cng s
c cc cu hnh ca tt c cc giao din khc trong h thng trong tp ny. Mt giao din l mt
thit b (thc s hoc o) c kt ni ti mng m vi n th h thng c th giao tip vi cc my
tnh khc, a ra nhng dch v nht nh... Giao din l cng gateway m h thng c th s dng
giao tip. Tp ny s c s dng ch nh cc hng dn cn thit lm cho thit b chy.
Hy xem n vi mt v d:
#loopback interface auto lo iface lo inet loopback #NIC auto eth0 iface eth0 inet static
address 192.168.0.10 netmask 255.255.255.0 network 192.168.0.0 #optional broadcast
192.168.0.255 #optional gateway 192.168.0.1 #optional
Inet:
Inet6:
Ipx:
Cui cng, trng cui cng c s dng ch cch card mng c thit lp cu hnh (a ch,
mng trong n c, cng gateway phi c s dng ). Bng sau y ch nhng la chn no l
cho h cc giao thc inet:
iproute2
T phin bn 2.2 ca nhn Linux, c kh nng s dng mt h tng mng mi gi l iproute2. Chng ta c th
s dng iu ny iu khin tt c cc kha cnh c lin quan ti cc NIC v cc bng ni b ca chng ta
m h iu hnh s dng iu khin mi th c lin quan ti mng.
Bng 6.5
Trang 122/232
GNUFDL PID_00148369
Cu hnh
GNU/Linux c bn
La chn
M t
loopback
staticinterface
netmask
broadcast
network
a ch ID ca mng.
gateway
dhcp
hostname
leasehours
IP ca my ch DHCP.
Thi gian tnh bng gi, m IP c thu (iu ny c lm mi li, mt khi thi
gian ht).
leasetime
vendor
client
bootp
bootfile
server
a ch IP ca my ch BOOTP.
hwaddr
a ch MAC ca my th BOOTP.
Phng php c s dng vi giao thc t im ny ti im kia, c s dng
trong nhiu modem.
ppp
provider
Nh cung cp dch v.
Trang 123/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Nu chng ta xem xt khon u vo trong sch ch dn cho lnh, th chng ta s thy ngha ca
tng khon ca cc lnh trc.
6.5.4. Cc modem
ng dng pppconfig thng c s dng thit lp cu hnh cho
mt modem; ng dng ghi cc tp cu hnh cn thit cho daemon ca
h thng PPP, n l chng trnh c nhim v thit lp kt ni Internet.
Bt k khi no s dng pppconfig (hoc cc ng dng tng t), mt
lot cc bc phi c thc hin, nh c gii thch bn di:
Cc gi ppp v pppconfig
Cc gi bao gm cc chng
trnh theo yu cu cho mt
modem kt ni ti Internet
thng c gi l ppp v
pppconfig.
Trang 124/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Gim st
Vi pppconfig, chng ta c
mt thc n cho php chng
ta thm, sa hoc xa cc kt
ni. Cc bc chng ta ch ra
y tng ng vi s to ra
mt kt ni mi.
3. Phng php xc thc: phng php xc thc s l PAP hoc CHAP. Thng thng, cc nh
cung cp thng s dng PAP (Giao thc Xc thc im ngang hng - Peer Authentication
Protocol), d chng ta s tm ra v iu ny nu n khng lm vic v bt k l do g.
4. Tn v mt khu ngi s dng: y l thng tin cc nh cung cp trao cho chng ta sao cho
chng ta c th kt ni v truy cp cc dch v ca h.
5. Tc modem: ph thuc vo modem chng ta c, chng ta c th truy cp Internet mt
tc ln hn hoc nh hn. Hin hnh, tc ca tt c cc modem l 115200 bps, c
ngha l hu ht iu c khuyn co l hy gi tr 115200. Nu chng ta cho mt
modem chm hn, th iu ny thng c d tm ra v gi tr c t ng thit lp
cu hnh khi kt ni.
6. Quay s dng xung (pulse) hoc ting (tone): hu ht cc in thoi by gi lm vic vi
quay s dng ting, d h thng quay s c dng xung vn cn c s dng ti mt s
vng ho lnh.
7. S in thoi: s ny cng s c nh cung cp dch v Internet a ra.
8. Cng giao tip: cng giao tip l cng chng ta kt ni modem qua . Nu chng ta yu
cu h thng d tm modem mt cch t ng, th n s kim tra tt c cc cng v thit lp
cu hnh cho chng mt cch t ng. Nu khng, chng ta c th vo /dev/ttySX, trong
X l 0 cho COM1, 1 cho COM2
Tt c cc cu hnh thng c lu trong cc tp nm trong th mc /etc/ppp/. D cng c
kh nng sa cc tp v thay i nhng ch dn mt cch t ng, c khuyn co s dng mt
ng dng t ng, v vic thit lp cu hnh cho cc tp kh l phc tp. thit lp kt ni vi
nh cung cp ca chng ta, chng ta phi khi to daemon bng cch chy /etc/init.d/pppstart.
dng, chng ta c th s dng /etc/init.d/ppp stop.
Trang 125/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
PPPoE (Giao thc im - im qua Ethernet [Point-to-Point Protocol over Ethernet]) l mt giao
thc rt tng t PPP m s dng mt giao din Ethernet thay v mt modem. Dng giao thc ny
tng c mt s nh cung cp dch v Internet ADSL s dng.
Kt ni ADSL thng l mt phn ca dch v in thoi. Cc tn hiu (cc tn hiu in thoi v
ADSL) c chia thnh mt thit b gi l b tch (splitter), n tch chng thnh cc di tn s
tng ng ca chng. Tn hiu ADSL sau i vo mt thit b c gi l mt b trung tm c
kt ni ti giao din Ethernet ca my tnh vi mt cp i xon, vi cc u kt ni RJ45 hoc ti
mt trong cc cng USB ca my tnh.
iu ny s c ngha l user s c thm vo danh sch cc thnh vin ca nhm ngi s dng
audio trong cu hnh tp /etc/group.
6.5.7. My in
Cc my in c th c thit lp cu hnh bng vic s dng nhiu ng dng khc nhau trong
GNU/Linux. D lpd (Daemon My in Dng - Line Printer Daemon) tng l mt trong nhng
chng trnh qun l my in u tin xut hin trong cc h thng dng UNIX, th hin c kh
nhiu chng trnh d dng thit lp cu hnh v qun l. Chng ta s tho lun mt s trong nhng
chng trnh c s dng rng ri nht bn di:
lpd:
mt trong nhng daemon in u tin cho cc h thng dng UNIX. N phi c thit
lp cu hnh bng tay.
Ipr:
GNUFDL PID_00148369
Lprng:
gnulpr:
CUPS:
GNU/Linux c bn
Trang 127/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
7. Daemons v cc mc chy
7.1. Daemons
Nh chng ta bit, GNU/Linux cho php chng ta chy bao nhiu tin trnh ty cng mt lc,
bng vic chia s thi gian CPU nh nhau gia cc tin trnh . Trn thc t, c ch cho vic iu
hnh cc tin trnh cng phi tnh ti nhng g c bit nh l cc ngt. Ngt l mt tn hiu vi
c ti nhn ca h thng t bt k thit b no m chng ta ci t ln my tnh ca chng ta.
Cc ngt thng c kt ni ti mt tin trnh nht nh, c ngha l nhn phi nh thc tin trnh
theo yu cu (nu n ang khng chy) v ti nh tuyn ngt sao cho n x l tin trnh
mt cch ph hp. V d v mt ngt l khi chng ta nhn phm trn bn phm hoc di chut; khi
chng ta lm th, th thit b s gi mt tn hiu phi c ti nh tuyn ti ng ng dng sao cho
n c i x mt cch ng n.
iu hnh ng tt c cc ngt ny sinh, nhn khng thng xuyn nghe cc thit b trong h
thng, m ch cc tn hiu ca chng. Thay vo , h thng chy cc hot ng ca cc tin trnh
trong mt hng i thc hin v ch khi ngt ny sinh, th h thng can d vo vi thit b sinh ra
ngt . iu ny din ra theo cch thc nh vy nh vo nhng khc bit ln v tc cc thit b
v CPU ca h thng. Cch thc m cc ngt c i x l c bn cho bt k h iu hnh no, v
c ch ny, cng vi cc c ch khc, l c ch lm cho c kh nng chy bao nhiu tin trnh
ty chng ta mun v, ngay khi ngt ti, nh thc cc tin trnh ang ch n.
Daemon (gim st a v s thc thi - Disk and Excution Monitor) l mt tin trnh m, thng
thng, chng ta ti vo b nh, ch mt s tn hiu (t mt ngt trong mt thit b hoc bn
thn nhn) nh thc v thc thi cc chc nng c yu cu x l n. D nh ngha ny cng
c th p dng cho cc tin trnh khc trong h thng (c ngi s dng hoc bn thn h thng
khi to), mt daemon cng c xu hng chy theo cch thc ny (d n khng chy trong mt s
trng hp c bit nht nh). Theo cch ny, cc daemon m chng ta ti ln khng tip nhn
CPU khi chng khng thc s cn thit v chng ta c th lun lm vic c trn my tnh m
khng c vn g bt k vic chng ta ti ln bao nhiu tin trnh vo b nh.
Shell scripts ca cc daemon
Shell scripts ca cc daemon khng g hn l mt cng c to thun li cho ton b tin trnh khi ng, tin
trnh tt my... Trong mt s trng hp, chng ta cng c th s dng cc c ch v t chc ca cc daemon
thc thi nhng hot ng nht nh m chng ta c quan tm (vit mt shell script thc thi khi mt mc
chy xc nh c a vo).
D mt daemon s l mt tin trnh nh bt k tin trnh no khc chy nn, th cch m trong
chng ta t chc v ng x vi chng l khc nhau i vi phn cn li ca cc lnh v chng
trnh trong h thng. Thng thng, tt c cc daemon c mt shell script nm trong th mc
/etc/init.d/ lm cho c kh nng khi ng n, dng n hoc xem tnh trng chy ca n.
trin khai mt trong nhng tc v , chng ta phi chy shell script tng ng vi daemon m
chng ta mun lm vic, bng cch ch nh mt s cc thng s sau y:
start:
stop:
Trang 128/232
GNUFDL PID_00148369
restart:
reload:
GNU/Linux c bn
Hnh 7.1
Hu ht cc script s dng mt chng trnh gi l startstop-daemon c h iu hnh
cung cp v c s dng cho vic iu hnh cc tin trnh . Khi chng ta ang iu hnh
mt my ch, th chng ta thng xuyn s phi thit k cc daemon ca chng ta trin
khai mt tc v nht nh. Th mc cha tt c cc shell script ca cc daemon cng thng
cha mt v d ca mt shell script (/etc/init.d/skeleton) sao cho chng ta c th s
dng n khi chng ta cn thit lp mt shell script mi cn cha c trong pht tn. Chng
thng c lp trnh nh sau:
#!/bin/sh PATH=/usr/local/sbin:/usr/local/bin:/sbin:/bin: /usr/sbin:/usr/bin
DAEMON=/usr/sbin/daemon NAME=daemon DESC="some daemon" test -x $DAEMON || exit 0 set -e
case "$1" in start) echo -n "Starting $DESC: $NAME" start-stop-daemon --start --quiet
--pidfile \ /var/run/$NAME.pid --exec $DAEMON echo "." ;; stop) echo -n "Stopping $DESC:
$NAME " start-stop-daemon --stop --quiet --pidfile \ /var/run/$NAME.pid --exec $DAEMON
echo "." ;; restart|force-reload) echo -n "Restarting $DESC: $NAME" start-stop-daemon
--stop --quiet --pidfile \ /var/run/$NAME.pid --exec $DAEMON sleep 1 start-stop-daemon
--start --quiet --pidfile \ /var/run/$NAME.pid --exec $DAEMON echo "." ;; *)
N=/etc/init.d/$NAME echo " Usage: $N {start|stop| \ restart|force-reload}" >&2
exit 1 ;; esac exit 0
Trang 129/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chy mt daemon
chy mt daemon, chng ta phi gi n vi ng dn y ca n /etc/init.d/ nameDaemon (tnca-Daemon) v vo tham g theo yu cu. Mt s pht tn c lnh service, lm cho c kh nng lm iu y
ht m khng phi ch nh ng dn hon chnh.
7.2. Cc mc chy
Cc daemon m chng ta c chy ti mt thi im xc nh, ch cho chng ta cc dch v m h
iu hnh ang a ra v/hoc nhn. Thc t l chng ta c th c qu nhiu daemon khc nhau
ng ngha l chng ta cn t chc chng cho ph hp. Chng ta hiu mt mc chy (hoc mt
mc thc thi) nh l s thc thi cc daemon nht nh no , m, ti lt chng, a ra cc dch
v nht nh. Khi ci t mt my ch, thng phi thit k mt cu hnh sao cho cc dch v nht
nh c th c a ra nhng thi im nht nh v khng vo nhng thi im khc. cho
php dng chc nng ny, h iu hnh a ra cho chng ta cc mc chy khc nhau m chng ta
c th p dng cho cc nhu cu ca chng ta.
D chng ta c th thit lp cu hnh cho s cc mc chy m chng ta mun v cc chc nng ca
tng mc chy , th cc h thng dng UNIX thng a ra cho chng ta 6 mc chy khc nhau
vi cc thuc tnh sau y:
Bng 7.1
Mc chy
Chc nng
Mc ny c gi l ngi s dng duy nht, khi n ch cho php ngi s dng gc root vo h thng.
Ch mt s lng ti thiu cc daemon c khi to v n c s dng cho vic duy tr cc tc v.
2-5
Mc chy cui cng ny c chun b cho vic khi ng li h thng. N rt tng t vi mc chy
0 nhng n c chc nng khi ng li.
init
Trang 130/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
tham s) v runlevel (mc chy) c th c s dng xem mc chy hin hnh ca chng ta.
iu duy nht l cc lnh halt, reboot, shutdown hoc poweroff thc hin l gi mc chy 0
hoc 6 sau khi thc hin mt hot ng nht nh (xem sch ch dn c thm thng tin). Ch
ngi s dng home ca h thng c th s dng tt c cc lnh .
Cch thc nhng daemon c t chc trong tng mc chy l rt n gin. Mi mc chy c
mt th mc t ti /etc/rcX.d/ trong X l s ca mc. Trong cc th mc , chng ta s thy
cc lin kt biu tng ti cc shell script ca cc daemon nm trong /etc/init.d/, m chng ta c
th s dng ni cho h thng liu chng ta c mun khi ng hay dng daemon m chng ch
ti hay khng. Tn ca bn thn lin kt xc nh hot ng m chng ta s thc hin: nu lin kt
bt u vi mt k t s (khi ng [start]) - chng ta ni cho h thng rng chng ta mun khi
ng daemon, trong khi nu n bt u bng mt k t k (git [kill]) - chng ta ni cho h thng
rng chng ta mun dng hoc git n. Nu tn khng bt u bng cc k t , th h thng s
khng lm g c. Sau k t , mt s vi 2 ch s, gia 00 v 99, phi c a vo, ch ra trt
t trong chng phi khi ng hoc dng. Trt t ny l quan trng, v mt s daemon cn cc
daemon khc phi chy trc khi chng c th khi ng c.
Khi thay i mc chy, h thng s xem xt cc daemon ca th mc tng ng v s bt u,
trc ht, bng vic dng cc daemon c ch nh v sau s khi ng nhng daemon khc.
iu duy nht chng ta lm y l gi daemon bng vic a vo cc tham s start hoc stop
sao cho nu chng ta dng bt k daemon no ang khng chy khi , th s khng c vn g v
bn thn shell script c tnh ti iu ny. iu ny c th c s dng thay i mc chy m
khng tnh ti mc trc m chng ta nm trong. Bng sau y ch ra mt v d v cch thit
lp cho 3 mc chy:
Bng 7.2
Mc chy 2
K50sshd
K51apache-ssl
K52tftpd
K53telnet
S10sysklogd
S12kerneld
S20dhcpd
S50proftpd
S90apache
sysklogd
kerneld
dhcpd
proftpd
apache
Mc chy 3
K50dhcpd
K51proftpd
K52apache
K53tftpd
K53telnet
S10sysklogd
S12kerneld
S20sshd
S50apache-ssl
sysklog
kerneld
sshd
apache-ssl
Mc chy 4
K50dhcpd
K51proftpd
K52apache
K53tftpd
K53telnet
S10syslogd
S12kerneld
S20tftpd
S50telnet
sysklogd
kerneld
tftpd
telnet
Trang 131/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
php: <id> :<runlevels> : <action> : <process>. Trng u tin l m nhn din ca lnh;
trng tip sau ch mc chy trong ch lnh l hp l, hot ng m chng ta s thc hin v
tin trnh m s c khi ng. V d sau gii thch cch thit lp cu hnh cho cc ch lnh :
# The default runlevel (in this case, 2) id:2:initdefault: # Scripts to be run when the
system boots up (before # entering the default runlevel) si::sysinit:/etc/init.d/rcS #
Program
that is called up when entering runlevel # single user (the wait operation indicates that the
# process is launched and nothing else happens) ~~:S:wait:/sbin/sulogin # Configuration of
the
different runlevels # available in the system l0:0:wait:/etc/init.d/rc 0
l1:1:wait:/etc/init.d/rc
1 l2:2:wait:/etc/init.d/rc 2 l3:3:wait:/etc/init.d/rc 3 l4:4:wait:/etc/init.d/rc 4
l5:5:wait:/etc/init.d/rc 5 l6:6:wait:/etc/init.d/rc 6 # Command that runs when pressing
Ctrl+Alt+Del ca:12345:ctrlaltdel:/sbin/shutdown -t1 -a -r now # Definition of the consoles
open
on each # runlevel (the respawn action indicates # that when the process finishes running #
getty
will launch again) 1:2345:respawn:/sbin/getty 38400 tty1 2:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty2
3:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty3 4:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty4
5:23:respawn:/sbin/getty
38400 tty5 6:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty6
Quan st thy
Chng ta cng c th s dng tp ny thit lp cu hnh cho mt ca s dng lnh giao tip vi h thng
thng qua mt modem v my tnh khc vi ch lnh T1:23:respawn:/ sbin/mgetty -x0 -s 57600 ttyS1.
Theo cch ny, chng ta c th c mt bng iu khin ca h thng trong mt ca s dng lnh khc, giao
tip vi mt ng in thoi.
Trang 132/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
7.4 Cc daemon c bn
Ph thuc vo pht tn GNU/Linux chng ta s dng, tin trnh ci t y ht s thit lp cu hnh
cho nhng daemon nht nh ri. D vy, tt c cc pht tn c xu hng kt hp daemon cho h
thng lu k v h thng lu k cho vic chy thng xuyn v c tr ca cc ng dng (d cc
cu hnh ca chng c th khc nhau i cht). Trong phn ny, chng ta s xem xt cch m 3
daemon c bn lm vic v cch m chng ta c th thit lp cu hnh cho chng. iu quan trng
phi bit cch iu hnh cc daemon c bn v chng c th gip chng ta nhiu vi mt s cc
tc v qun tr ca chng ta.
klogd
Nhn ca h thng cng a
ra daemon qun l cc lu
k ca n gi l klogd.
lastlog
Chng ta cng c th thy cc
lu k cc khon ca ngi s
dng mi nht bng vic s
dng lnh lastlog.
Bng 7.3
B chn
Dch v
ngha
u tin
ngha
emerg
cron
alert
daemon
crit
Cc iu kin sng cn
ftp
Trang 133/232
Cc iu kin li.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
B chn
Dch v
ngha
u tin
ngha
kern
lpr
Cc thng ip ca h thng ph in n
notice
news
Cc thng ip g ri li.
syslog
user
uucp
Bng 7.4
Hnh ng
n
Tp
thng
Gii thch
thng ng dn hon chnh ca tp c ch nh. Nu chng ta t mt du gch ngang (-) trc, th
khng cn thit i vi tp phi c ng b mi ln chng ta ghi ln n (d lu k s b mt nu
mt in).
ng c tn
/dev/console,
cc lu k s
My xa
Ngi s dng
Nu chng ta ch nh tn ca ngi s dng hoc nhng ngi s dng (cch nhau bng du phy),
th cc lu k tng ng s c ti nh tuyn ti h.
Trang 134/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 135/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 136/232
Quan st thy
Lnh crontab, c s dng
khi lu tp, kim tra c php
cho ng.
Ti h thng
Ti h thng l mt tham s
ni cho chng ta s hot ng
ang din ra trong my tnh.
Chng ta c th s dng lnh
top thy ti ny trong mt
nh dng tng tc.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
th thit lp cu hnh cho nhng ngi s dng no c th s dng n hay khng, bng vic s
dng cc tp /etc/at.allow v etc/at.deny. Trong trng hp ny, chng ta khng c mt tp cu
hnh r rng cho daemon, nn chnh lnh at m chng ta s dng ch nh thi im ti chng
ta mun mt hot ng nht nh vi c php xy ra: at f file TIME (tp thi gian). Thng
th, tp l mt chng trnh hoc shell script c to ra t cng y ht ngi s dng , ni m
cc ch lnh cn phi c thc thi, c vit. Vic ch nh TIME c th l mt th tc rt phc
tp, khi m n c th xc nh mt gi (HOUR) vi nh dng hh:mm, mt thi im sau thi im
thc thi vi + XX minutes ... (tt c cc nh dng c kh nng c ch nh trong sch ch dn
tng ng). Vi atq chng ta c th thy cc hot ng b tr v atrm c th c s dng xa
bt k hot ng no trong hng i. Cui cng, nu chng ta mun chy tt c cc cng vic trong
hng i at, th chng ta c th s dng lnh atrun. iu ny cho php chng ta vo tham s -l
LOADAVERAGE trong LOADAVERAGE phi l mt s ch ra thi im ti cc lnh b tr c th thc
thi khi h thng ang ti ln. iu ny lin kt trc tip vi lnh batch, n lm chnh xc iu y ht
nh at v tun theo c php y ht, nhng vi n chng ta cn phi ch nh thi gian thc thi chnh
xc. Cc hot ng c thit lp cu hnh trong hng i ny s c kt thc khi ti h thng
xung di 1.5.
C ch ca hng i chy
Ton b h thng ca at v batch lm vic vi cc c ch hng i thc thi (mi c ch cho tng lnh). D
chng ta c th thit lp cu hnh xa hn cho h thng, thng th, chng s l trin khai bt k dng
thc thi c tr no trong h thng.
Theo cch ny, khi chng ta cn chy mt lnh c th ti mt thi im nht nh, th chng ta cn
s dng lnh at, trong khi, i vi cc hot ng khc m chng ta mun thc hin m khng cn
c chng lm vic theo cch thng thng ca my tnh, th chng ta phi s dng lnh batch. Cc
th mc /var/spool/cron/atjobs/ v /var/spool/cron/atspool/ l ni m cc tp tng ng
vi tt c cc tc v c tr c lu gi.
Trang 137/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
8. Ci t cc ng dng
8.1. Gii thiu
Vic qun l v iu hnh cc gi l mt kha cnh c bn ca bt k pht tn GNU/Linux no. Mt
gi l mt hoc nhiu chng trnh, th vin hoc cc thnh phn phn mm c nh ng vo
mt tp duy nht, n c chun b c ci t v c tch hp vo trong h iu hnh. Khi
thit k bt k pht tn no, iu rt quan trng phi a ra c cc cng c cn thit cho vic ci
t v qun l cc gi mt cch ng n. Cc cng c cng s c a ra, c bit cho cc lp
trnh vin phn mm, sao cho cc gi mi khc c th to ra c. Nhng gi thng bao gm
nhng th thc thi c ca chng trnh v nhng ph thuc ca n v cc xung t vi cc ng
dng khc. Khi mt gi c ci t, cc ph thuc ch ra liu cc chng trnh khc c cn cho
ng dng lm vic ng hay khng, trong khi nhng xung t s ni cho chng ta v bt k s
khng tng thch no gia cc chng trnh c ci t v cc chng trnh m chng ta
mun ci t. Cc h thng gi c thit k sao cho nhng ng dng mi c th c ci t d
dng, khi m mt s th vin s c nhiu hn mt chng trnh s dng v c th khng c
ngha khi c cc ng dng s dng chng li ci t chng mt ln na.
Hin hnh, hu ht cc pht tn s dng mt trong 2 nh dng gi c s dng rng ri nht trong
th gii GNU/Linux: deb hoc rpm. Mt khc, cc gi deb l nhng gi m pht tn Debian
GNU/Linux s dng trong pht tn ca mnh, trong khi rpm (trnh Qun l Gi ca RedHat RedHat Package Manager) l bm sinh i vi RedHat. Cc pht tn da vo mt trong 2 th trn
thng p dng h thng gi tng ng, khi m a s ln cc chng trnh c ng gi bng
vic s dng cc nh dng . Mt khc, cc chng trnh vi mt giy php GPL hoc tng t,
cng thng c phn phi vi m ngun ca chng (c ng gi v c nn vi mt s nh
dng tiu chun, nh tar). Chng ta cng c th ci t chng trnh trong h iu hnh ca chng
ta bng vic s dng m ngun ny, bng vic bin dch n v t nhng th thc thi c vo v tr
tng ng.
Trong phn ny, chng ta s xem xt cch m h thng gi ca pht tn
Debian5 c t chc nh vo s lng ln cc cng c c cung cp (5) Debian GNU/Linux tng
v s mm do ca cu hnh ca n. Trong phn cui, chng ta s hc l pht tn u tin to ra mt
h thng gi.
cch ci t mt chng trnh c s dng m ngun ca n, khi m
trong mt s trng hp chng ta c l thy rng chng trnh m
chng ta cn khng c ng gi. Phng php ci t ny tng l mt phng php m lun
c s dng trc khi cc h thng ng gi u tin xut hin, n c to ra lm cho ton
b qui trnh ny c d dng hn.
Trang 138/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 8.1
Cc chng trnh m mc ch cui cng l ci t cc ng dng th l cc chng trnh dpkg.
Nhng chng trnh gii nn tp .deb v ci t chng trnh. Cc ng dng apt gip chng ta
nh v cc phin bn mi nht ca cc chng trnh m chng ta cn. sao chp cc tp t cc
ngun t chng ta trch lc chng (FTP, CD-RM, Internet...) ti a v kim tra bt k s
ph thuc v xung t no gia cc gi c v mi sao cho chng c th c ci t mt cch ng
n. Cc ng dng apt chnh l nh sau:
apt-config:
apt-setup:
Apt-cache:
Apt-cdrom:
Apt-get:
.deb
c lu gi
Ton b cu hnh ca
apt
nm trong th mc
/etc/apt/.
Trang 139/232
Tp
/etc/apt/sources.list
l ni cu
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Cc gi t m ngun
Cc h thng gi cng lm
cho c kh nng to ra cc gi
vi m ngun ca cc ng
dng. Nu tt c iu chng ta
mun lm l s dng ng
dng, th khng cn thit phi
ti v cc gi m ngun.
Khi cc gi sng cn c d tm ra, chng c t trong ngun ny, sao cho bng vic chy aptget update, chng ta c th tm ra nhng cp nht mi no phi c thc hin trong h thng v
cc gi c yu cu c th c ci t li.
D cc chng trnh dpkg c th c s dng thay i bt k kha cnh no ca cc gi c
ci t trong h thng, hy to cc gi mi, sa i cc gi c ci t , chng ta s ch xem xt
cc gi quan trng nht mc ca ngi s dng trong qu trnh ny, sao cho chng ta c th trin
khai tt c cc hot ng c bn. Cc chng trnh dpkg chnh l nh sau:
dpkg-divert:
dpkg-reconfigure:
Trang 140/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
dpkg-scanpackages:
Dpkg-scansources:
dpkg-split:
auto-select:
Downgrade:
Remove-essential:
depends:
Depends-version:
conflicts:
thng.
...
Trang 141/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
D tt c cc chng trnh chng ta tho lun trong phn ny c nhiu la chn v c nhiu
chng trnh na, th nhng chng trnh chng ta m t s l (vi h thng gi ca pht tn
m chng ta ang s dng) trin khai hu ht bt k tc v no cn thit. D chng ta nhc ri
rng cc chng trnh nh dselect hoc aptitude c th c s dng trin khai cc th tc ci
t v xa trong cc gi, th iu quan trng hc v cc lnh ph hp khc v chng c th rt
hu dng cho vic thc hin cc hot ng nht nh hoc t ng ha cc qui trnh chn v ci t.
Trang 142/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 8.2
Trang 143/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 144/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
9. Hi tho v cc cu hnh c bn
9.1. Gii thiu
Trong hi tho 2, chng ta hc cch ci t mt h thng c bn sao cho, trn c s , chng ta
bt u lp rp c mt h thng c ty chnh cho cc nhu cu ca chng ta. y s l ch
ca 2 hi tho cui. Trong hi tho th nht, sau khi ch nh nhng kha cnh nht nh c lin
quan ti thit lp cu hnh cho h thng ci t gi, chng ta s thit lp cc nn tng cn thit cho
vic ci t cc ng dng theo yu cu. Chng ta sau s hc cch s dng cc cng c khc nhau
m Debian cung cp cho vic qun l gi, ni cch khc, cch ci t, b ci t, cp nht... cc ng
dng v chng ta s thit lp cu hnh cho mt s ng dng thng c s dng nht, cn thit
trong hu ht cc h thng dng UNIX. Hi tho cui cng s cp ti h thng ha. Trong hi
tho , chng ta s hc cch ci t, thit lp cu hnh v ty chnh n cho nhng nhu cu ca
chng ta v, cui cng, cch ci t v s dng cc ng dng lm cho h thng c kh nng lm
vic c.
9.2.1. Ci t Grub
Hin hnh, Grub l trnh ti khi ng mc nh. Trong mi trng hp, nu chng ta cn ci li n,
th chng ta nn c phn tip sau hc v h thng qun l gi, cu hnh ca n v cch s dng
n; hoc, n gin, nu chng ta vo c cc ni dung ca tt c cc a CD/DVD trong c s
d liu khi ci t hoc chng ta quyt nh trin khai ci t c s dng Internet, th chng ta s
chy dng sau:
Trang 145/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Grub c nhiu lnh hn na, c mt danh sch mt s lnh, n gin hy nhn phm Tab trong
dng lnh c c th sau:
grub> Possible commands are: blocklist boot cat chainloader cmp color configfile deb ug
device displayapm displaymem embed find fstest geometry halt help hide impsp robe initrd
install ioprobe kernel lock makeactive map md5crypt module moduleno unzip partnew parttype
password pause quit read reboot root rootnoverify savede fault serial setkey setup terminal
testload testvbe unhide uppermem vbeprobe grub>
Vi dng trc, chng ta truyn thng tin ca MRB ( stage1), Grub v giao din dng lnh ca
n (stage2) v thc n khi ng (/boot/menu.lst) m chng ta thit lp cu hnh trong tp
cho a (fd0). Chng ta sau s c kh nng khi ng li my, khi ng bng vic s dng a
m chng ta va to ra v kim tra xem liu cu hnh ca chng ta c ng hay khng.
Rt th v c mt a mm Grub, v, khi s dng giao din dng lnh, chng ta c th th khi
ng cc h iu hnh khc c ci t trong my tnh mt cch trc tip, sao cho thc hin cc
Trang 146/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
i vi mt h thng GNU/Linux:
grub> kernel (hd1,0)/vmlinuz root=/dev/hdc1 grub> boot
Mt khi chng ta c c trnh ti khi ng m chng ta mun trin khai trong a mm ca chng
ta, th tt c iu chng ta phi lm l truyn cu hnh y ht ti MBR ca a cng khi ng;
bng vic s dng y ht dng lnh ca a mm, chng ta s g vo:
grub> install (hdX,Y)/boot/stage1 d (hd0,0) \ (hdX,Y)/boot/stage2 p (hdX,Y)/boot/menu.lst
Nh chng ta thy, vic s dng Grub l th g phc tp, n gii thch v sao chng ti ngh
rt c khuyn co phi c cc tp ch dn man v cc ti liu c ci t vi gi Grub-doc,
m cng c th c thy ti http://www.gnu.org/software/grub/sto, trc khi nh ci t v thit
lp cu hnh cho n.
9.3. H thng gi
By gi chng ta s phn tch v hc cch s dng h thng gi Debian, c th l cng ci v ng
tin cy nht i vi cc h thng gi ang tn ti trn th gii ca GNU.
Trong cc phn sau, chng ti s hc cch thit lp cu hnh cho c s d liu ca n, cch s dng
n, ci t cc gi khc nhau, cp nht n Thng c nhiu cch thc khc nhau t c
cng kt qu. Mt s phng php s c gii thch y, vi 2 ch chnh: ci u l cho
cc c gi c kh nng chn ch no h mun s dng, v ci th 2 l cho cc c gi
bit lun c hn mt gii php cho cng mt vn , trong trng hp c bt k phng php no
khng lm vic.
Hot ng
9.1 c s hiu bit ton din v cch m h thng gi ca Debian lm vic, chng ti khuyn co c:
http://www.de.debian.org/doc/manuals/ debian-faq/ch-pkgtools.en.html
lm cho vic c c d dng hn, chng ta c th ch cho ti khi chng ta thit lp cu hnh cho my
in v hc c cch in sch ch dn.
9.3.1. /etc/apt/sources.list
Tp /etc/apt/sources.list l ct li ca cu hnh h thng gi ca Debian. V n l mt tp vn
bn, ging nh hu ht cc tp cu hnh trong cc h thng dng UNIX, nn chng ta c th sa i
n bng tay hoc s dng mt s cng c m h thng c cho mc ch ny. Ni dung ca tp ny
s ph thuc mc no vo tc ca kt ni Internet, gi thit chng ta c mt kt ni. Tuy
Trang 147/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
nhin, chng ta khng bao gi qun chy lnh sau nh l gc root, mt khi chng ta sa tp :
brau:/etc/apt# apt-get update
Trang 148/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
update,
c c cc gi mi.
Required
Important
Standard
Optional
Extra
(Quan trng). Chng l cc gi hin din trong bt k h thng dng UNIX no.
apt-
Mc ph thuc gia
(ph thuc). Gi m chng ta mun ci t ph thuc vo nhng gi v, do ,
nu chng ta mun gi ny lm vic ng, chng ta phi cho php apt ci t phn cn li
ca chng.
depends
recommends
suggests
(khuyn co). Ngi c trch nhim duy tr gi quyt nh rng nhng ngi
s dng sp ci t gi ny cng s thng s dng cc gi c khuyn co.
(gi ). Cc gi c gi l lm cho c kh nng c c mt hiu nng tt
hn so vi th c c t gi m chng ta nh ci t.
Trang 149/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
conflicts
replaces
provides
depends
<tn gi>.
Unknown.
install.
remove.
purge.
hold.
Tnh trng ci t gi
Trong h thng gi, chng ta s thy:
(c ci t). Gi c ci t v thit lp cu hnh ng.
installed
half-installed
not-installed
unpacked
config-files
(c ci t mt na). Ci t gi bt u nhng, v mt s l do n
khng c hon tt.
(khng c ci t). Gi khng c ci t trong h thng.
apt-cache
Nh chng ti lu , apt-cache l mt lnh c s dng phn tch h thng gi v, v th,
khi n khng tim tng nguy him i vi h thng, th tt c nhng ngi s dng c th truy cp
n. Cc tham s thng c s dng nht cho lnh ny l nh sau:
(tm kim mu). Ci ny tm kim c s d liu cho cc gi m tn ca
chng gm mu hoc cc gi c cha mu t trong m t ca chng (nu kt qu l mt
danh sch rt di, bit rng cc mu l rt ph bin, th chng ta c th s dng cc ng
(pipe) v grep
search pattern
show package
Trang 150/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
policy package
depends package
show package
apt-get
l lnh c s dng qun l cc gi ca h thng. iu ny gii thch v sao n c th
ch c ngi s dng gc root ca h thng s dng. Cc tham s thng c s dng nht cho
lnh ny l nh sau:
apt-get
install package
update
upgrade
remove package
clean
autoclean
apt.
9.3.3. dpkg
l vit tt ca trnh Qun l Gi Debian (Debian Package Manager) v n tng c hiu nh
l mt c s ca apt. Cc tham s c s dng ph bin nht l nh sau:
dpkg
-l.
-L package.
-r package.
Trang 151/232
remove package.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
-P package.
-p package.
show package.
-s package.
-S file. Tm
kim cc gi m tp thuc v.
9.3.4. dselect
l mt giao din ha ngi s dng GUI (Graphical User Interface) chy trong apt.
vo n, tt c iu chng ta phi lm l g vo lnh dselect v, bng vic s dng thc n giao
din, i chn cc gi khc m chng ta mun vn hnh v ch nh dng hot ng m chng ta
mun trin khai.
dselect
9.3.5. aptitude
l GUI khc chy trn apt, N khng c ci t mt cch mc nh, ngha l chng ta
phi ci t n trc khi chng ta c th s dng n.
aptitude
Trong s nhiu la chn m chng ta a ra, chng ta chn [*] es ES UTF8, ni cch khc, chng ta
nhn mnh la chn v nhn thanh k t trng (space bar). Chng ta s dng phm Tab ti OK v
nhn phm Enter. Trong mn hnh tip sau, chng ta chn C. Quay v trong dng lnh , chng ta
Trang 152/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
c thm
bit thm v locales,
chng ti khuyn co ti thm
website
http://www.uniulm.de/ssmasch/locale/.
# /etc/fstab: static file system information. # # <file system> <mount point> <type>
<options> <dump> <pass> /dev/hdg1 / ext3 errors=remount-ro 0 1 /dev/hdg2
none swap sw 0 0 proc /proc proc defaults 0 0 /dev/fd0 /floppy auto user,noauto 0 0 /dev/hdg5
/usr ext3 defaults 0 2 /dev/hdg6 /var ext3 defaults 0 2 /dev/hdg7 /home ext3 defaults 0 2
/dev/CD-ROM /CD-ROM iso9660 ro,user,noauto 0 0 /dev/hdc1 /mnt/hdc1 ntfs ro,user,noauto,
gid=windows,umask=0007,utf8 0 0 /dev/hde1 /mnt/hde1 ntfs ro,user,noauto,gid=windows,
umask=0007,utf8 0 0 /dev/hde5 /mnt/hde5 ntfs ro,user,noauto,gid=windows, umask=0007,utf8 0 0
/dev/hde6 /mnt/hde6 vfat utf8,user,noauto 0 0 /dev/hde7 /mnt/hde7 vfat utf8,user,noauto 0 0
dng
th
nht
cc
dng
nh
/dev/hdc1
/mnt/hdc1
ntfs
utf8,ro,noauto,user,gid=windows,umask=0007,utf8 0 0. Chng ch nh im gc ban u v
im lp rp cc phn vng thuc v h iu hnh Windows2000; ni cch khc, n c dng NTFS.
Chng ta khng th ghi vo cc phn vng t GNU/Linux, d chng ta c th c c cc ni
dung; iu ny c phn nh trong cc la chn ro,noauto,user,gid=windows,
umask=0007,utf8 (iu c bn khng li bt k khong trng no trong cc la chn, khi k t
Trang 153/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/etc/fstab,
khi iu ny s cho
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
h thng, khi m n i hi gnh nng ln CPU vi nhng tc v mi, nhiu trong s thm
ch khng c thit k trin khai, v, mt khc, do nhu cu phi c phn mm thay th c
cho cc phn cng b loi b v iu , thng l, ch c pht trin cho cc dng h iu
hnh nht nh; v l do ny, c khuyn co trnh bt k sn phm no m c thit k c bit
ch cho mt h iu hnh c bit.
Qua tng phn cp ti thit lp cu hnh h thng, chng ta s tho lun mt s kha cnh ca
cc thit b khc nhau m chng ta c th s tri qua v cc vn tim n.
Trc khi chng ta bt u thit lp cu hnh cho cc thit b khc nhau trong h thng, chng ta
phi nh mt s chin lc c th l hu ch cho mc ch ny. Trc ht, lnh lspci c th c
s dng ly c nhiu thng tin v cch m cc thit b c h thng nhn bit trong qu trnh
khi ng. Nu thng tin ny l khng , th chng ta c th lun cn ti th mc o /proc/, ni
m tt c cc thng tin v phn cng h thng, cng vi nhng yu t khc, s c ghi nhn. C
kh nng, cc tp lu k, nm trong /var/log/ c th rt hu dng (mt phng php th v cho
vic xem xt cch m cc ni dung ca cc tp tin ha l s dng lnh tail vi tham s -f v
ti nh tuyn u ra ca n ti mt tty m chng ta ang cha s dng; nh mt v d, tail f
/var/log/messages > / dev/tty10.
gpm.
Khi kt thc ci t, mt script s khi ng t ng gip chng ta thit lp cu hnh cho chut;
Cc tham s chng ta phi a vo l c bn y ht nhng tham s m chng ta a vo trong hi
tho v KNOPPIX, nhng nu bt k th g hng, th chng ta lun c th khi to li chng
trnh cu hnh bng vic s dng lnh gpmconfig (thng th, cu hnh -m /dev/ psaux -t ps2 s
l hp l cho hu ht cc chut PS2 vi 3 nm). Cu hnh m gpm s s dng mi ln h thng c
khi ng c lu trong /etc/gpm.conf. Hu dng cho chut khi c 3 nm, v cc chc nng s
c ch nh cho c 3 nm , c bit trong cc mi trng ha. V l do ny, nu chng ta c
chut m ch c 2 nm, th chng ta c th nhn c 2 nm cng mt lc, cho cc chc nng m nm
th 3 c th thng lm.
Khi ng v dng
gpm
Nh chng ta va nhc ti, chng trnh c trch nhim qun tr cch m chut lm vic l mt
daemon. V th, chng ta s hnh ng nh c th vi bt k daemon thng thng no khc
khi to hoc dng n. Phn ny s a ra mt v d v cch khi to hoc dng cc daemon.
C vic khi ng v dng mt daemon c thc hin bng vic s dng mt script nm trong
/etc/init.d/. Thng thng, nu chng ta gi ti script ny m khng vo bt k tham s no, th
n s ch cho chng ta mt dng tr gip s h tr c cho chng ta bng vic ni cho chng ta
cch s dng n. V th hy x l dng daemon gpm:
brau:/etc/init.d# ./gpm stop Stopping mouse interface server: gpm
S dng
ps aux,
chng ta c th kim tra xem liu, mt cch c hiu qu, khng c tin trnh no
Trang 155/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
khc gi gpm chy, v ngoi ra, chng ta c th thy rng nu chng ta di chut, th khng c g xy
ra trn mn hnh. By gi chng ta c th x l khi ng n:
brau:/etc/init.d# ./gpm stop Starting mouse interface server: gpm
By gi, khi chng ta di chut, chng ta s thy mi tn xut hin trn mn hnh. By gi, hy
chng ta x l phn tch xem liu daemon ny s khi to t ng hay khng khi chng ta khi
ng my tnh. Tp /etc/inittab s ni cho chng ta mc chy trong h iu hnh s khi
ng: mc nh n s l 2; v th, trong tp ny, chng ta s thy mt dng tng t nh sau y:
# The default runlevel. id:2:initdefault:
/etc/rc2.d/
Nu lin kt biu tng ny khng c, v chng ta mun gpm khi to t ng trong qu trnh khi
ng, th chng ta nn to ra n bng tay bng vic s dng ls s. Nu, mt khc, lin kt c v
chng ta khng mun gpm khi to trong qu trnh khi ng, th tt c iu chng ta c th phi
lm l xa lin kt biu tng ; tuy nhin, khng c khuyn co xa cc script khi
/etc/init.d, khi m chng rt hu dng cho vic khi ng v dng cc daemon.
Tham kho
c thm thng tin v cc
thit b v cch m chng
tch hp trong GNU/Linux,
hy ving thm cc website:
http://www.tldp.org/HOWTO/
Winmodems-and-LinuxHOWTO.html,
http://www.tldp.org/HOWTO/
Linmodem-HOWTO.html,
http://www.idir.net/gromitkc/
winmodem.html.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
iu u tin
Mt khi chng ta ang trong mn hnh chnh ca giao din ci t, chng ta phi chn To mt
kt ni (Create a connection) v trong mn hnh tip sau, chng ta s vo tn m chng ta s tham
chiu ti cu hnh ny, khi n c kh nng thit lp cu hnh v qun l hn mt kt ni.
Sau khi ch nh tn cho cu hnh mi, chng ta phi thit lp cu hnh truy cp DNS: chng ta c
th chn la chn mc nh, ch nh DNS tnh, hoc mt ch nh DNS ng, nu chng ta chc
chn rng nh cung cp dch v (ISP) ca chng ta s cung cp cho chng ta cc a ch DNS trong
qu trnh kt ni . Nu chng ta chn la chn mc nh, th chng ta s c yu cu vo cc a
ch IP ca DNS m chng ta mun s dng v chng s c lu trong tp tn ca cu hnh
/etc/ppp/resolv/nameofconfiguration.
Trong mn hnh tip sau, chng ta phi chn phng php xc thc cho vic thit lp cu hnh .
Thng th, tr phi trng hp ca chng ta l ngoi l, chng ta s chn la chn u, PAP. Tip
n, chng ta s vo tn v mt khu ca ngi s dng cho kt ni v chn tc kt ni; tc
mc nh l 115200, v vi hu ht cc kt ni, iu ny s lm vic m khng c vn g.
Sau khi ch nh liu ng in thoi ca chng ta l da vo quay s (dial-based) hay ting (tonebased) (hin hnh, hu ht l ting), chng ta phi vo s m s reo chung, m ISP ca chng ta c
th trao cho chng ta.
Ti c im ny, pppconfig s hi chng ta liu chng ta c mun modem t ng c d tm
ra hay khng. Vi modem lm vic, chng ta c th bn thn chng trnh d ra cng m
modem c kt ni ti, hoc chng ta c th t lm bng tay (lun ghi nh s ph hp: cng ni
tip u, COM1, /dev/ttyS0, cng ni tip th 2, COM2, /dev/ttyS1, ).
Mt khi chng ta vo c ttyS m modem c kt ni ti, th chng ta s truy cp ti mt mn
hnh tm tt cc d liu chng ta vo, n cng cho php chng ta thit lp cc la chn cao cp
nht nh (chng thng l khng cn thit). Nu cc d liu l ng, th chng ta c th chn la
chn Kt thc ghi cc tp v quay v mn hnh chnh Finished Write files and return to main
menu, v sau khi khng nh hot ng , tr v thc n chnh ca giao din, nu chng ta
khng mun thit lp cu hnh cho kt ni khc, th chng ta nn chn la chn Thot Ra khi tin
ch ny Quit Exit this utility, tr v dng lnh. Mt khi quay v vi dng lnh, c th kim
tra liu cc d liu c lu gi ng cha trong /etc/ppp/peers/nameofconfiguration. i
vi nhng ngi s dng cc kt ni PPP, cng c th th v ci t gi pppstatus gim st
giao thng qua kt ni , cng vi nhng yu t khc.
Vic thit lp v kt thc mt kt ni pon, poff
thit lp mt kt ni, tt c iu chng ta phi lm l g trong lnh Pon theo sau tn ca kt ni
m chng ta mun s dng; nu chng ta thit lp cu hnh cho mt kt ni ri, th s khng cn
thit phi ch nh tn ca n. V nguyn tc, nu s dng n khng b hn ch, th Pon c th c
bt k ngi s dng no chy.
kt thc kt ni, tt c iu chng ta phi lm l chy lnh Poff.
Trang 157/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Khi chy pppoeconf, cng c s qut tt c cc giao din mng cho ti khi n tm thy mt giao
din truy cp c b tp trung. Chng ta s chn thit lp cu hnh cho PPPoE trong giao din ny.
Trong trng Vo tn ngi s dng ENTER USERNAME, chng ta g vo tn ca ngi s dng m
nh cung cp ch nh cho chng ta v sau l mt khu. Trong trng S dng DNS im USE
PEER DNS, chng ta s chn la chn sa i t ng, /etc/resolv.conf. Chng ta chn c
PPPoE chy khi khi ng v sau chn kt ni. Sau mt vi giy bn s thy th g tng t
nh iu ny trn mn hnh,
Every 2s: /sbin/ifconfig ppp0 Sun May 13 12:11:56 2007 ppp0 Link encap:Point-to-Point
Protocol inet addr:200.89.50.138 P-t-P:10.52.0.3 Mask:255.255.255.255 UP POINTOPOINT
RUNNING NOARP MULTICAST MTU:1492 Metric:1 RX packets:5 errors:0 dropped:0 overruns:0
frame:0 TX packets:7 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 collisions:0 txqueuelen:3
RX bytes:190 (190.0 b) TX bytes:199 (199.0 b)
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
/etc/network/interfaces
-configuration
file
for
ifup(8),
#ifdown(8)
The
loopback
interface
auto lo iface lo inet loopback # The first network card this entry was created during the
#Debian installation (network, broadcast and gateway are #optional) auto eth0 iface eth0 inet
static address 158.109.69.132 netmask 255.255.0.0 network 158.109.0.0 broadcast
158.109.255.255
gateway 158.109.0.3
errors:0
dropped:0 overruns:221 frame:0 TX packets:35965 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0 txqueuelen:100 RX bytes:1490867554 (1.3 GiB) TX bytes:20118868 (19.1 MiB)
Trang 159/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
S dng dng ny, chng ta ti nh tuyn u ra ca sch ch dn man ti mpage, nh dng n sao
cho c 2 ct mi bng, khng c cc l, v ti nh tuyn u ra ca n ti my in trm lpr:
endscript /etc/fstab -B -fTimes-Roman7 -r
Trc ht, chng ta s ti module tng ng ti card m thanh ny, bng vic s dng lnh
modconf, kernel/drivers/ sound, es1371.
Sau , chng ta s to nhm audio trong /etc/group v chng ta s a vo tt c nhng ngi s
dng s yu cu truy cp ti thit b m thanh trong nhm (nu chng ta mun tt c nhng
ngi s dng c c s truy cp ti n, th chng ta c th b qua bc ny v a ra tt c
cc quyn cho cc tp /dev/dsp v /dev/mixer; v sau lin kt cc tp /dev/dsp v /dev/mixer
ti nhm mi m chng ta to ra.
Vi iu ny, chng ta s ci t c card m thanh. Chng ta by gi c th kim tra xem iu
ny c ng l trng hp ca vic ch cho mt tp m thanh mt cch trc tip ti /dev/dsp, nh
Trang 161/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
9.8. Kt lun
Trong hi tho ny, chng ta hc c cch lm vic vi h thng gi Debian, n l c bn, khi
m n cho php chng ta hc cch ci t, b ci t v qun l chung cc ng dng. Chng ta cng
hc c cch thit lp cu hnh cho cc thit b phn cng khc nhau, vi iu ny, mt im c
bn l: GNU/Linux khng n gin nh cc h iu hnh khc, khi n i hi, ni chung, tri thc
su hn v thit b thc t cng nh bn thn h thng. Nhng, b p cho kha cnh ny, chng
ta c th m bo rng mt khi thit b c thit lp cu hnh, th n s lm vic ng v chng ta
s khng phi lo lng v n mt ln na. V chng ta s khng qun rng chng ta thm ch cn
cha thit lp cu hnh cho mi trng ha. D vy, khuyn khch nhng ngi trong cc bn
m c th ang bt u ngh ti vic i tip vo th gii GNU/Linux c th khng phi l mt
tng tt, mt nh ti v mt s lng ph thi gian, chng ti mun trch mt on t cun sch
Debian GNU/Linux 2.1 ca Mario Camou, John Goerzen v Aaron Van CouWenberghe, phn I,
chng 1, V sao Linux l tt hn:
Windows NT, tuy nhin, c hc ni ngn ng ca Internet ch mt t nm trc. N cn cha c bt
k s tng tng cng thng no tnh chnh, m y bnh tt vi cc li v s khng n nh. Cc doanh
nghip cn mt gii php m h c th t ln trc tuyn v mong i gi li c 100% thi gian sn sng,
nhng Windows NT khng th p ng c nhu cu ny. i ngc li, mt cng vic ph bin nht ca
ngi qun tr mt Windows NT l ph s phc hi; anh ta lng ph qu nhiu thi gian thc hin cng vic
nng nhc, nh vic khi ng cc my ch m b sp [...].
Aaron Van CouWenberghe.
Trang 162/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 163/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 10.1
Trong kin trc ny, my ch phc v c lp trnh ng k cc s kin xy ra nh l mt kt
qu ca cc thit b u vo, nh bn phm, chut v bo co chng cho my trm. My trm x
l cc s kin v tr li cho my trm, ch ra cc kt qu ti cc thit b u ra (thng l mn
hnh). D n tng ban u v thit k ny c l a ra l thi gian tr li phi l rt chm, th giao
thc XDMCP v c bn c thit k cung cp mt lin kt nhanh gia my trm v my ch
dch v, sao cho chng ta c th thc s lm vic c mt cch tng tc. Ch nhng kch bn
trong chng ta c th lu c s bt tin ny l trong cc kt ni t xa c s dng cc mng
giao tip chm.
tm tt, cc c tnh v chc nng ca tng thnh phn ca X-Window l nh sau:
Bng 10.1
My trm
Trang 164/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 10.2
Trang 165/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 10.3
Trang 166/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 10.4
Cui cng, mt ng dng khc c s dng trong X-Window l trnh qun l phin, bao gm mt
lot cc chng trnh lm cho c kh nng lu cu hnh mt phin lm vic ca ngi s dng sao
cho cc ng dng c thit lp cu hnh s ti ln bt k khi no X-Window c khi to li.
Thng thng, nhng cng c c cung cp t ng trong cc mi trng tch hp; nu khng
phi th, th chng ta c th cn ti mi trng c bn thn X-Window cung cp: xsm.
Hot ng
10.1 c lch s ca X-Window trong bi: http://www.linux-mag.com/2001-12/xfree86 01.html.
Hot ng
10.2 Xem mt s v d ca trnh qun l ca s v cc mi trng ha cho my bn ang hin din ti
http://www.xwinman.org.
10.2. Cu hnh
Hu ht cc card video trn th trng hin ang c h tr, nhng i khi, khi mt card mi xut
hin trn th trng, n cn vi tun hoc thng trc khi n c h tr trong X-Window. Trong
mi trng hp, s lng cc nh sn xut h tr cho GNU/Linnux ang tng dn, v trong mt s
trng hp, h ang cung cp ri cc trnh iu khin ca ring h cho h iu hnh ny. D vy,
trc khi mua mt card video, iu quan trng phi kim tra xem c mt s dng trnh iu khin
m thch hp cho pht tn chng ta ang s dng. ci dt XOrg ln my tnh, chng ta trc ht
phi ti v cc gi cha cc cng c v phn mm c bn cho my trm v my ch. Thng thng,
nhng gi c gi l xorg, xserver-xorg,... v chng i vi nhiu s ph thuc ngun v mt
s tin ch c bn lm vic trong X-Window. Mt khi chng ta ci t nhng gi , chng ta
Trang 167/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
phi thit lp cu hnh cho cc thit b chng ta c mt cch ng n ph hp, sao cho chng ta c
th khi ng ng vi my ch v my trm X-Window. Ph thuc vo pht tn m chng ta ang
s dng, chng ta c th s dng chng trnh ny hay chng trnh kia hoc, trong nhng trng
hp nht nh, bn thn s ci t gi a ra mt ng dng thit lp cu hnh nh. Tuy nhin, cu
hnh ny phi lun tun theo cc bc nht nh, m chng ta s m t bn di, c phn loi
theo dng thit b c thit lp cu hnh:
Card video
Trnh iu khin (Driver): Cc h card video khc nhau i vi cc vi x l c th v
s dng cc chc nng c xc nh trin khai cc hot ng ca chng. iu
ny gii thch v sao chng ta phi tm ra trnh iu khin ph hp cho card ca
chng ta. Nu chng ta khng bit ci no l ph hp, th chng ta c th ci t mt
s dng ng dng t ng d tm ra phn cng; nu chng ta s dng, v d, lnh
discover, th chng ta c kh nng ni trnh iu khin no card ca chng ta c th
cn vi lnh discover --xdriver video.
Tn nhn din (Identifier): Tn nhn din card c th l bt k tn no chng ta
mun s dng tham chiu ti card ca chng ta. Tn nhn din ny c s dng
trong ni b tham chiu ng ti cc card chng ta ci t trong h thng.
Lng b nh (Amountofmemory): Ph thuc vo lng b nh ca card, chng ta s
c kh nng khi to cc hnh ha vi phn gii cao hn hoc thp hn v vi
cc mc su v mu cao hn hoc thp hn. D khng c bn a vo lng ny
(h thng s t ng d tm ra), th c khuyn co ch nh n trong cu hnh.
S dng khung b nh tm (framebuffer) ca nhn: khung b nh tm ca nhn l
mt trnh iu khin c bit ca Linux, lm cho c kh nng thc hin nhng hot
ng nht nh trong X-Window. D khng bt buc phi s dng n, th n thng
c s dng sao cho my ch X-Window c th giao tip trc tip vi nhn ca h
thng. Trong mi trng hp, nu n to ra bt k vn g, th chng ta c th lun
v hiu ha c n.
Bn phm
Qui nh XKB: i vi my ch X-Window iu khin c bn phm ng, n
cn bit nhng qui nh no p dng cho n. i vi cc bn phm PC tiu chun
nht, th qui nh xfree86 c s dng v qui nh ca mt tri (sun) thng
c s dng cho cc my trm ca hng Sun.
Mu bn phm: mu bn phm thng c xc nh bng mt s phm i theo. Cc
bn phm my tnh c nhn PC tiu chun c cc phm thc n v logo thng c
104 phm (chng ta xc nh chng bng tn PC104). Cc bn phm khng c cc
phm c xc nh nh l cc bn phm vi 101 phm (PC101).
Trnh by bn phm: Trong phn ny, chng ta phi xc nh quc gia gc ca bn
phm ang s dng tiu chun ISO 3166. M cho bn phm Ty Ban Nha l es, bn
phm cho Php l fr...
Cc la chn bn phm: la chn cho vic c nhn ha mt s phm trn bn phm.
Trang 168/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Chut
Cng: Cng chut l kt ni s dng giao tip vi my tnh. Khi chng ta mua
mt chut, n s lun ch nh liu n l dng PS/2, dng ni tip, USB hay Nu
chut l dng PS/2, th cng s l /dev/psaux; i vi chut ni tip th cng s l
/dev/ttyS0 (COM1), /dev/ttyS1 (COM2) v c nh th, mt cch tun t.
Dng: Mt danh sch thng c a ra, sao cho chng ta c th ch nh dng
chut, t chng ta phi chn mt loi vi mu v nh sn xut tng t nht i
vi chut ca chng ta. Thng thng, mt khi chng ta bit c mu ca chut, th
chng ta c th chn c la chn ng.
Mu 3 nm: Nu chut ca chng ta ch c 2 nm, chng ta cng c th c kh nng
m phng nm th 3 (nm gia) bng vic nhn 2 nm cng mt lc. Nu chut
ca chng ta khng c nm gia, th chng ta nn kch hot la chn ny, v mt s
chng trnh X-Window cn mt chut c 3 nm.
Mn hnh
Tn nhn din (Identifier): Nh i vi card video, tn nhn din mn hnh c s
dng sao cho h thng c th tham chiu ti n trong ni b. Chng ta c th ch
nh bt k tn no chng ta mun cho mn hnh.
Cc mn hnh dng LCD: trong hu ht cc qui trnh thit lp cu hnh, chng ta s
c hi liu mn hnh ca chng ta c l dng mn hnh LCD hay khng (mn hnh
TFT). iu quan trng phi tr li cu hi ny ng v cch m mt mn hnh ny
hay khc c s dng l khc nhau mt cch tng ng.
Cc tnh nng: khi thit lp cu hnh cho cc tnh nng, chng ta s c hi v
phn gii ti a ca mn hnh, tc lm ti... D t nhiu cc cu hi dng ny s
ny sinh ph thuc vo chng trnh c s dng thit lp cu hnh cho XWindow, th iu quan trng phi c thng tin mn hnh sn sng v tr li cho
cc cu hi ng tn dng c tt c cc tnh nng.
Cc phn gii c sn: ti thi im ny, chng ta phi vo phn gii m
chng ta mun mn hnh hot ng khi chng ta khi ng X-Window. Cng l bnh
thng cho h thng hi chng ta xc nh su ca mu m chng ta mun s
dng mt cch mc nh; iu c khuyn co nht l hy s dng mt su mu
cao (16 hoc 24 bit) sao cho chng ta c th thy c tt c cc mu mt cch sc
so. Mt khi chng ta tr li cho cc cu hi , th
c l t nhiu ph thuc vo chng trnh chng ta s xsession
dng, ton b cu hnh s c lu gi trong tp Khi chng ta s dng startx
/etc/X11/XF86Config-4.
hoc xinit, cc lnh ca
Trang 169/232
tp /etc/X11/Xsession s
chy. Nu th mc gc home
ca ngi s dng m khi
to ln X-Window c cha
mt tp .xsession, th n s
l cc lnh trong tp ny m
s chy, thay v cc tp trong
tp khc.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
console:
Rootonly:
anybody:
Trang 170/232
/etc/X11/xdm.
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Bng 10.2
xdm-config
a im ca cc tp cu hnh ca xdm.
xdm.options
Xaccess
Xservers
Cc my ch cc b ca xdm.
Xresources
Xsetup
Xstartup
Xsetup
Xreset
Trang 171/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
i vi cc my trong chng ta ch mun ci t my ch XWindow, th chng ta phi ci t X-Window ch nh chng ta thy Xnest
l mt my ch Xtrong phn trc v s dng lnh X -query IP, trong IP s l ca Xnest
Window cho php chng ta
my trm . Theo ng cch y nh vy nh khi chng ta c hn m mt ci t khc ca Xmt my ch X-Window trong mt my cc b, nu chng ta c ci Window trong mt ca s.
t X-Window khc ri ang chy trn my , chng ta c th phi s
dng lnh X -query IP :1 cho ci t th hai, :2, cho ci t th ba, v c th tng t.
Trang 172/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 173/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
11.2.2. Ci t cc gi c bn
Chipset v thit b
Bc u tin l phi xc nh chipset ca card video v thit b h tr cho n. Hy chy lnh lspci
trong mt ca s dng lnh v tm kim cc t VGA compatible controller:. Thng tin m bnh
thng tun theo tn nhn din t nht i vi nhn hiu ca card video v c th l thit b m bn
s cn. V d,
$lspci 01:03.0 VGA compatible controller: ATI Technologies Inc ES1000 (rev 02)
vendor
v m thit b
device ID
ca
V d
$lspci -n -s 01:03.0 01:03.0 0300: 1002:515e (rev 02)
Thit b X
Chng ta s chn thit b ph hp nht cho card video t danh sch, tun theo vi cch m chng ta
xc nh chipset u. V d:
Chng ta sau s t ra mt ci tn, nh l tn mc nh, v d l card video chung Generic
Trang 174/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Video Card.
Trang 175/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Path
of
the
Module
files
Dynamic
modules
InputDevice
Description
of
the
peripheral devices Device # Description of the video devices Monitor # Description of the
Monitor Screen # Configuration of the ServerLayout screen # Global DRI scheme # Configuration
specific to DRI
Khon trnh iu khin Driver ch nh thit b. Trong v d ny, thit b sis h tr nhiu dng card
video bng chipset SiS. Cc thit b ph bin khc l: cirrus, ati, r128 (ATI Rage 128), radeon (ATI
Radeon), s3virge, savage, trident, tseng. Chng ta c th s dng phng php c m t u
xc nh dng thit b no chng ta ang s dng.
Khon BusID xc nh card video trong PCI bus, m chng ta c th xc nh bng lspci.
Trang 176/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
ca HorizSync.
Trang 177/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
xc nh ngn ng bn phm:
phm ting Anh.
"XkbLayout"
"es"
"us"
cho bn
Thit b chut ph bin s h tr 4 dng chut: ni tip, Bus, PS/2 v USB. Trong v d u, chng
ta thit lp cu hnh cho mt chut USB thng minh - USB IntelliMouse (vi bnh xe).
Khon la chn con tr ct li
l chut chnh.
Option "CorePointer"
"Protocol"
Trang 178/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
11.3.8. Khi ng my ch
ti lc kim tra xem liu tp cu hnh my ch c ng hay khng v, h qu l, liu my ch c
khi ng c nh mong mun hay khng. lm iu ny, tt c iu chng ta phi lm l chy
lnh startx.
Nu mi th lm vic ng, th sau mt lc, mt khi trn xm vi mt ch thp gia s xut
hin trn mn hnh ca bn. iu ny i din cho mt bc ln v pha trc, khi vic thit lp cu
hnh cho my ch khi ng l iu kh khn nht i vi mi trng X. By gi ch cn l cu
hi v thi gian theo yu cu kt thc vic trao cho mi trng ny s trnh by m chng ta
mun n c. Nu chng ta di chut, th ch thp s dch chuyn v chng ta c th khai thc mt s
kh nng nhiu hn trong mi trng ha s b ny bng vic nhn cc nm chut gia v tri.
thot khi mn hnh ny v tip tc thit lp cu hnh cho h thng, chng ta phi nhn nm
chut tri, nhn vo Yes, reallyquit ca la chn thot Exit, hoc n gin nhn t hp phm
Ctrl+Alt+Backspace cng mt lc.
Nu, mt khc, chng ta tr v vi bng iu khin s sau mt lt, th iu ny c ngha rng my
ch khng c kh nng khi ng ng n. Chng ta by gi s nghin cu tp lu k
(/var/log/Xorg.0.log) mt cch chi tit v c d tm ra cc ngun gy li c kh nng. Ph bin
nht thng l: la chn ti v trnh iu khin s c ti ln (nu chng ta li tin trnh la
chn cho script, th chng ta phi kim tra trang c lu trn m bo rng trnh iu khin
m script chn l ng), trong lnh UseFBDev th la chn ng true c chn, trong khi n
s l sai false, cc phn gii hoc tc qut l cao hn so vi c cc card ang c s
dng mong i...
Ti c im ny ri, chng ta c th s dng lnh sau y trnh vo ch ha mi ln
chng ta khi ng my tnh.
brau:~# rm /etc/rc2.d/S99xdm
iu ny s hu dng, trong khi chng ta cn cha thit lp cu hnh cho mi trng ny xong
hon ton. Mt khi chng ta kt thc, mi vic s ph thuc vo tng ngi s dng c nhn liu
c hay khng vic h khi ng my tnh trong ch ha. lm iu ny, tt c iu chng ta
phi lm l to ra lin kt biu tng m chng ta xa mt ln, bng vic s dng lnh trc :
brau:~# cd /etc/rc2.d brau:/etc/rc2.d# ln -s ../init.d/xdm S99xdm
11.3.9. Tp lu k
D tin trnh khi ng my ch thnh cng, n s khng lm chng ta dng vic phn tch cc
ni dung tp lu k chnh ca h thng X, /var/log/Xorg.0.log, khi m iu ny s gip chng ta
Trang 179/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Khi phi ch nh trnh qun l ca s no chng ta mun s dng, mt khi chng ta quyt nh
c mt trnh c th, c th l kh vt v. ch nh trnh qun l ca s no s c s dng
nu sau lnh startx, khng trnh c th no c ch nh, th chng ta s to tp .xsession trong
th mc gc root ca ngi s dng vi cc ni dung sau, trong trng hp chng ta cn trnh qun
l ca s mc nh s l twm, v d:
#/.xsession exec twm
Trang 180/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
c thm
Chng ta c th thc gic cc sinh vin tr nn quen hn mt cht vi trnh qun l ca s v thm website
ca n c c nhiu thng tin hn ti: http://www.windowmaker.org.
Trang 181/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Khi script sau ci t chy, chng ta s c hi trnh qun l hin th no chng ta mun s dng,
xdm, m chng ta ci t ri, hay wdm. Chng ta s chn ci sau to ra lin kt theo yu cu
khi to trnh qun l hin th wdm trong qu trnh khi ng h thng (Nu tp /etc/rc2.d/S99xdm
tn ti, th tt hn hy xa n trnh cc thng ip cnh bo khi h thng khi ng). Nu chng
ta khng mun bt k trnh qun l hin th no khi ng mt cch t ng khi chng ta khi ng
h thng, th tt c iu chng ta phi lm l xa cc lin kt c yu cu, ni cch khc, tp
/etc/rc2.d/wdm.
Mt khi mt phin X bt u t trnh qun l hin th, ni cch khc, mt khi chng ta khi
to trnh to ca s tng ng, th c th s th v chy lnh pstree xem cc ph thuc v cc
mi quan h gia cc tin trnh khc nhau m ang chy ti thi im , cng vi thng tin m
chng ta c c t dng ps aux.
Trang 182/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
11.7.1. GNOME
GNOME l mt d n, l mt phn ca GNU, n c c trng bi thc t l n hon ton khng
cn mt trnh qun l ca s c th no, d c khuyn co s dng mt trnh qun l m
bo rng n lm vic ng n (mt trnh qun l ca s tun th GNOME) nh: IceWM hoc
Sawfish. D vy, m bo nhng u tin v s t do ca ngi s dng, bng kim sot (control
panel) ca GNOME lun c mt b chn trnh qun l ca s cho php chng ta chn trnh qun l
ca s no chng ta mun s dng. GNOME da vo b cng c Gtk, cc th vin thc t c
pht trin trong d n, c bit nh l cc th vin gnome-libs c th.
Ging nh tt c cc trnh qun l mi trng ha my bn, GNOME c bng iu khin
ring ca n, cho vic qun l cc tp ca Nautilus v bng kim sot ca n, GNOME Control
Panel. trin khai mt ci t c bn ca GNOME, chng ta s ci t gi sau cng vi cc ph
thuc ca n:
brau:~# apt-get install gnome-session
11.7.2. KDE
Khng ging nh GNOME, KDE cn ti mt trnh qun l ca s, l kwm, da vo b cng c Qt v
cc th vin thc t kdelibs. N cng c bng khi to (launcher panel) ca ring n: kpanel, trnh
qun l tp ca ring n: Konqueror v tin ch cu hnh ca ring n: Control Panel. R rng,
KDE c th c ci t trong cng h thng y ht m trong chng ta ci t GNOME v
thm ch c cc ng dng thuc v mt trnh qun l hin th ( kdm) cng vi rt nhiu ng dng.
Mt ln na, chng ti khuyn co cc c gi ving thm cc website tng ng hc v cc kh
Trang 183/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
nng ca chng: http://www.kde.org. Cng vy, chng ta c th chy dng sau y thy cch m
KDE tch hp trong Debian:
brau:~# apt-cache search kde
Trang 184/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trong $HOME/.xsession, chng ta c th c nhn ha tin trnh khi to cho mt ngi s dng c
bit. V th, nu chng ta mun trnh qun l ca s s l mt hp en blackbox, v chng ta mun
bbkeys s khi to t ng phn nn khi chng ta bt u phin, th iu ny s bao gm cc dng
sau y:
bbkeys blackbox
Xresources
Trong tp $HOME/.Xresources, chng ta c th c nhn ha s hin th ca cc ng dng khc nhau.
C php l application*parameter: value. V th, nu chng ta mun o ngc cc mu ca
ng dng xterm, th chng ta s b sung dng sau y vo tp :
Xterm*reverseVideo: true
Lnh xrdb c trch nhim qun l c s d liu ca Xresources. Bng vic s dng xrdb -query,
chng ta c th hc c v tt c cc thuc tnh c thit lp v gi tr ca chng, v, bng vic
s dng tham s -display, chng ta s c c mt danh sch tt c cc tham s m lnh chp
nhn. Nu chng ta vo v tr ca mt tp nh l mt tham s, th iu ny s c tt c cc nh
ngha tham s t y.
Xmodmap
My ch ha s dng bng m k t chuyn i cc tn hiu t
bn phm (c lp vi my ch) sang cc k hiu h thng (ph thuc
my ch). Bng chuyn i c s dng s c chn trong qu trnh
thit lp cu hnh bn phm. Mt v d v cch m n c th c s
dng nh sau:
Ch nh cc k hiu
Nhng lnh c s
dng t lu v s u t ca
nhng ch nh k hiu trong
cc bng chuyn i; tuy
nhin, by gi vn ny
c gii quyt.
Trang 185/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Nu chng ta vo mt phin ha, m mt xterm, thay i ngi s dng ang s dng lnh su
v c gng khi to mt ng dng ha, th chng ta s nhn c mt thng ip li ni rng
mt kt ni c th c thit lp vi my ch. Mt chin lc trnh vn ny l s dng tham
s -p xut ton b tp hp cc bin s mi trng, v th trnh c vic t chi ca my ch
i vi yu cu kt ni ca chng ta. Thc tin ny c th rt hu dng cho vic khi to cc
chng trnh thit lp cu hnh i hi cc quyn ca gc root, khi m iu ny s cho php chng
ta trnh phi vo mi trng ha nh mt ngi s dng gc root (mt thc t khng tht c
khuyn co v rng, d c php mt cch mc nh, th n thng b hn ch bng tay).
xhost v xauth
Lnh xhost lm cho c kh nng thit lp nhng my tnh no c th truy cp c my ch ha
t xa, ni cch khc, my tnh trm no c th khi to c mt ng dng c th c hin th
trong my ch. C php ca n nh sau: xhost +hostname. Nu chng ta khng ch nh mt tn
my ch (hostname), th bt k my no cng s c kh nng khi to cc ng dng trn my ch.
Mc nh, khng kt ni no c php t bt k my t xa no. Lnh xauth c th c s dng
xc nh nhng ngi s dng no c th khi to cc ng dng trong my ch ha. H qu
l, vic s dng 2 lnh cng nhau cho php chng ta thit lp chnh sch an ninh trong vic truy
cp my ch X, theo mt cch thc kh hp l. xhost+ cho cc h thng ng ring mt mnh.
Trang 186/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 11.1
Hnh 11.2
Hnh 11.3
Trang 187/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 11.4
Nu my in s dng h thng HP JetDirect, th tt hn hy ci t gi hplip.
# apt-get install hplip
Hnh 11.5
Trang 188/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh 11.6
11.10. OpenOffice
Trong phn ny, d ch l khng nm trong phm vi ca cc mc tiu chnh ca kha hc ny,
chng ta s trnh by mt b phn mm vn phng, n c th cc k hu dng cho nhng ngi
trong chng ta m quen lm vic vi phn mm dng ny. OpenOffice l mt d n c ngun gc t
StarOffice, ca Sun MicroSystems. Chng ta phi ch ra rng d n ny l a nn tng v rng n
c th v th c trin khai trong cc h iu hnh khc khng phi l dng Unix.
ci t b phn mm ny, chng ta c th s dng lnh sau y (tt c trn mt dng):
brau:~# apt-get install openoffice.org openoffice.org-base openoffice.org-calc
openoffice.org-common openoffice.org-core openoffice.org-draw openoffice.org- evolution
openoffice.org-gnome openoffice.org-gtk openoffice.org-help-en openoffice.org-help-es
openoffice.org-impress openoffice.org-java-common openoffice.org-l10n-es
openoffice.org-math openoffice.org-writer
Trang 189/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
11.11. Kt lun
Vi hi tho ny, chng ta i ti kt thc t liu dy hc ca module 2 cho cc Gio vin. Trong
hi tho ny, chng ta hc c cch ci t mi trng ha trong h thng, m, nh chng ta
thy khi ny, khng phi l phn c bn bn trong h iu hnh. Nhng bng chng l n rt hu
dng trong nhiu trng hp v nhiu ngi ni rng h iu hnh m chng ta nghin cu trong
module ny c th l mt la chn thay th nghim tc cho cc h thng khc. V tt c nhng l do
, chng ti, cc tc gi, mun by t s thuyt phc hon ton ca chng ti rng GNU/Linux l
mt h iu hnh khc thng, khng ch v giao din ha ca n, m c l l nhng g hu ht
li cui s ch ca chng ti khi chng ti ln u tin xem xt h thng ny, l do nhiu khng
th m c cc yu t khc, i vi chng th chng ti c th nhn mnh ti trit l ng sau h
thng ny, tin cy ca n, kh nng p dng, sc mnh, cc mc an ninh tim tng ca n...
Chng ti b thuyt phc rng h iu hnh ny l mt s u t cho tng lai, t chng ti ch
c th mong i nhng pht trin tch cc, d n c chng minh rng y l mt i th cnh
tranh nghim tc trong th gii cc h iu hnh. Chng ti hy vng rng chng ti cung cp
c tri thc v truyn i c lng nhit thnh cn thit cho cc c gi bt u con ng
ca ring h trong th gii GNU/Linux, cng nh bit c cch m ra cc cnh ca ti mt
cng ng trong mi ngi u c cho n v tn trng.
Trang 190/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Cc ph lc
PID_00148394
Trang 191/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Bn quyn 2010, FUOC. Quyn c trao sao chp, phn phi v/hoc sa i ti liu ny theo nhng iu khon ca Giy php Ti liu T
do GNU, phin bn 1.2 hoc bt k phin bn no sau ny c Qu Phn mm T do xut bn; vi cc phn khng bt bin, khng cc vn bn ba
trc, v khng cc vn bn ba sau. Mt bn sao giy php ny c a vo trong phn c u Giy php Ti liu T do GNU.
Copyright 2010, FUOC. Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation
License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no BackCover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "GNU Free Documentation License".
Trang 192/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Ph lc A. Cc bng lnh
A.1. H thng tp
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
ls [mu]
ls [pattern]
cd [ng dn]
cd [path]
pwd
Hnh A.1
A.2. Chc nng tr gip h thng
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
t kha thch hp
apropos keyword
Hnh A.2
Trang 193/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
A.3. Cc quyn ca tp
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
chmod ch- tp
chmod mode file
chown ch s hu [.nhm] tp
chown owner [.group] file
chgrp nhm tp
chgrp group file
umask mode
Hnh A.3
A.4. Sao chp v xa cc tp
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
rm tn-(cc)-tp
rm filename(s)
Xa cc tp v/hoc th mc c ch nh
-f loi b cc thng ip khng nh
-R loi b mt cch qui cc tp trong th mc c ch nh
-i nhc rm nhc ngi s dng khng nh trc khi xa mi tp v th mc
rmdir directory
Xa cc th mc rng
cp ngun ch
cp source target
mv ngun ch
mv source target
Di chuyn cc tp t im ngun c th nh ti im ch c ch nh
-f khng nhc khng nh
-i nhc khng nh trc khi di chuyn tng tp
Hnh A.4
A.5. Tt hoc khi ng li
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
logout
halt
Khi ng tin trnh dng h thng (my tnh khng bao gi nn b tt in trc
khi ch Power Down (Tt in) xut hin.
reboot
Hnh A.5
Trang 194/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
A.6. Cc hot ng vi cc tp
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
cat [file]
less file
more file
cut file
Hin th cc trng ca tp
-d character thit lp k t gii hn trng
-f field number thit lp trng hin th
-b listBytes ca trng c chn, khi ch cc byte c ch nh tch bch
nhau bng du phy s c hin th
wc file
Hin th cc trng ca tp
-c hin th ch cc byte
-l hin th ch cc dng
-l hin th ch s cc t
Hnh A.6
Trang 195/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
KT QU V CC THAM S HU DNG
cpio
Sao lu
gzip file
gunzip file
Gii nn tp
unzip archive_name
Gin nn lu tr .zip
Hnh A.7
A.8. Cc hot ng ca a
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
df
du [file]
mkfs
dumpe2fs device
sync
ng b b nh tm cache v cc tp ca a cng
badblocks device
Hnh A.8
Trang 196/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
KT QU V CC THAM S HU DNG
whoami
groups
who
w [user_name]
Hin th thng tin c m rng v nhng ngi s dng hin hnh trong h thng.
Mc nh, n hin th thng tin v tt c nhng ngi s dng hin ng nhp
mesg [y-n]
adduser [user_name]
userdel user_name
addgrou [group_name]
To mt nhm mi
groupdel group_name
Hnh A.9
A.10. Qun l cc tin trnh
C PHP CA LNH
KT QU V CC THAM S HU DNG
ps
top
kill PID(s)
killall program_name(s)
nice [command]
at time
atq
atrm process_number
Loi b mt tin trnh khi hng i. S tin trnh l s c tr v bng lnh atq
batch
Hnh A.10
Trang 197/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
vi-r file
vi + file
vi + line_number file
vi file-1 file_N
vi+/string file
Hnh B.1
B.2. Cc ch ca trnh son tho vi
Trnh son tho vi c th c s dng theo 2 cch: ch thng thng v ch chn. Trong ch
thng thng, mi iu chng ta vit s c trnh son tho bin dch trin khai cc hnh
ng c th, trong khi ch chn c s dng sa i cc ni dung ca tp. Khi chng ta m
vi, ch mc nh l ch thng thng. thay i sang ch chn, chng ta c th s dng
bt k phm no trong bng sau y:
a
Hnh B.2
Chng ta c th s dng phm Esc tr v ch thng thng. Trong ch chn, th duy nht
chng ta c th lm l vit vn bn, xa n hoc dch chuyn quanh vn bn bng vic s dng cc
Trang 198/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
phm PgDn v PgUp. Chng ta c th trin khai tt c cc dng hot ng trong ch thng
thng. Bng sau y ch ra mt s hot ng ph bin nht.
DCH CHUYN I VI TP
j
Dng trc
K t tip theo
K t trc
[[
u tp
]]
Cui tp
nG
i ti dng n
i ti cui tp
ENTER
CTRL+F
CTRL+B
Mn hnh trc
CTRL+D
CTRL+U
Na mn hnh trc
Hnh B.3
LM VIC VI TP
w
Lu tp
:w file_name Lu tp vi tn tp c ch nh
:wq
:x
zz
:q
Thot ra nu tp cn cha c sa i
:q!
:e file
:e! file
:r file
:Nr file
Ni thm tp c ch nh vo dng N
:sh
Chy mt shell m khng thot khi trnh son tho, thot khi shell th phi
g vo exit
:N, Mw!
:N, M>>file
:=
CTRL+G
Hnh B.4
Trang 199/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
SAO CHP, XA, CT, TM KIM V THAY TH
yy
Nyy
Xa k t bn di con tr
dw
Xa t bn di con tr
dd
/string
?string
:set ic
:set noic
Hnh B.5
Chng ta s thy cc lnh chng ta vit, chng s chy khi chng ta nhn phm Enter, trong dng
bn di ca trnh son tho. B sung thm, hu ht cc lnh c th c lp i lp li: tt c
iu chng ta phi lm l vit s ln chng ta mun chng chy trc lnh . V d, dd s xa
dng hin hnh; Nu chng ta s dng 3dd thay v dng hin hnh, th 3 dng sau c th s b
xa.
Trang 200/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.1
Chng ta sau s nhn vo ng ngn ng v nhn Tip (Next):
Trang 201/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.2
Chng ta sau s thit lp trnh by bn phm:
Hnh C.3
Trang 202/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.4
C.4. Cu hnh mng
Trang 203/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.5
C.5. Chn vng thi gian
Mt bn sau s xut hin, trn chng ta c th ch nh v tr a l bng chut.
Hnh C.6
Trang 204/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.7
C.6. Chn phn mm chng ta mun ci t
Chng ta phi chn cc h ng dng m chng ta mun ci t v, trong s , nhng ng dng
no chng ta mun ci t vo trong h thng ca chng ta. Mt ln na, chng ta c th thc gic
nhng ngi s dng kim ch vic ci t v s cc ng dng, v chng r rng s c tc ng tiu
cc ln hiu nng ca h thng; chng ta ch nn ci t phn cn li ca cc ng dng, khi nhu cu
ny sinh. c khuyn co phn h thng ha nu n s c s dng.
Trang 205/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.8
Hnh C.9
Mt khi tin trnh la chn kt thc, chng ta s tin hnh ci t ton b h thng: nh dng cc
phn vng, thit lp cu hnh cho cc thit b v ci t cc gi bng vic s dng thng tin c
cung cp. Nu chng ta khng c ch trn a cng ci t tt c cc ng dng, th chng ta
Trang 206/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.10
Hnh C.11
Trang 207/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.12
Hnh C.13
Trang 208/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.14
Trc khi khi ng y ln u tin, chng ta s phi s dng mt tc nhn thit lp thit lp
cu hnh cho cc yu t nh: tng la, SELinux (mt tnh nng an ninh ca Fedora), ngy thng,
card m thanh v ti khon ngi s dng h thng mi:
Hnh C.15
Trang 209/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.16
Sau khi khi ng li my tnh, chng ta s c hi vo tn v mt khu ca ngi s dng,
trc khi chng ta c th vo c h thng:
Hnh C.17
Trang 210/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh C.18
Chng ti khuyn co c website ca d n Fedora hc cch h thng gi lm vic v sao cho
bn c th kim tra c tt c ti liu c sn.
Trang 211/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Ph lc D. Cc cng c qun tr
D.1. Gii thiu
Khi qun tr mt h thng GNU/Linux, cn thit phi quen vi mt di ln cc chng trnh v ng
dng khc nhau. D tuyt i c bn c tt c cc ti liu c lin quan ti bt k ng dng no
chng ta mun ci t trc khi ci t n, th trong mt s trng hp, nhng cu hnh c th
rt, rt phc tp. V l do , cc cng c qun tr nht nh v ang xut hin trong nhng nm
qua, chng trc gic v thn thin hn vi ngi s dng v cho php chng ta iu hnh c
nhiu ng dng v dch v theo mt cch thc d dng hn.
Thng thng, nhng cng c qun tr ton cu kt hp c ch cho vic thit lp cu hnh v
qun l cc kha cnh c bn ca cc tp h thng v cu hnh i vi cc ng dng m chng ta s
dng. D th v bit rng cc cng c ang tn ti, th chng ta cng khng nn da vo
chng khi thit lp ton b cu hnh ca mt my ch, v nhiu l do. Trc ht, chng ta cn nh
rng cc chng trnh khng phi lc no cng lun tnh ti tt c cc kh nng c sn i vi
cc my ch . iu ny c th c ngha rng chng ta c th b st mt s la chn l quan trng
i vi cc nhu cu ca chng ta m khng c thit lp cu hnh mt cch ng n ph hp,
rng chng ta c th khng tnh ti mt s h thng an ninh Th 2 l, chng ta khng nn qun
rng, d mi trng cu hnh c th thn thin hn v, thng l, d dng hn s dng v qun
l, th chng ta nn nhn thc c v nhng g thc s ang xy ra khi chng ta kch hot cc la
chn ca cc chng trnh v dch v khc nhau m chng ta ang thit lp cu hnh. D mi
trng rt l trc quan, th iu ny khng c ngha l chng ta khng nn bit tng la chn
chnh xc c ngha g. Nu chng ta khng c c tri thc rng ln v dch v m chng ta ang
qun l, th rt d to ra li v s lm cho h thng lm vic khng ng, cc ch b tn thng v
an ninh... Cui cng, mt l do khc cho vic khng s dng cc ng dng l h thng c th
hng hoc c cc li mt s ch, c ngha rng chng ta khng th s dng chng; chng ta cng
c th phi qun tr mt h thng n gin khng c cc ng dng . Nu chng ta khng bit mt
s chi tit v cc tp cu hnh ca cc ng dng m chng ta s dng, th chng ta s khng c
cch g lm vic vi bt k vn nh no ny sinh.
An ninh ca cc cng c qun tr
Khi chng ta ci t mt s cng c qun tr chung, iu quan trng phi gii hn vic s dng n v m bo
rng n ch c th c ti khon ngi s dng gc root ca h thng truy cp c; nu khng, bt k ngi
s dng no khc cng c th sa i mt s kha cnh ca h thng. Hn na, chng ta cng nn rt cnh gic
vi bt k ch b tn thng v an ninh no c kh nng xut hin trong chng, v chng phi qun l cc
chng trnh c ci t trong h thng, hu ht cc cng c c th chy c vi cc quyn ca ngi s
dng gc root, vi cc mi nguy him m vic ny c lin quan.
Trang 212/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.1
Trang 213/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.2
Trang 214/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.3
Tnh trng (Status): nu chng ta mun xem xt cc lu k hoc tnh trng ca bt k kha
cnh no ca h thng, th chng ta c th s dng cc thc n trong phn ny. Nhiu lnh
c bn ca h thng cho vic xem xt tnh trng ca a, lng b nh c s dng s
c s dng trong chng.
Cch khc s dng chng trnh ny l nh mt trnh duyt web. Mc nh, truy cp mng l
khng sn sng cho trnh duyt v v th, trc khi s dng n chng ta s phi kch hot n bng
vic s dng thc n Networking, Linuxconf network access v kch hot la chn truy cp
mng Enable network access option. Nu chng ta m trnh duyt v i ti
http://localhost:98/ th chng ta c cc la chn thc n v cc mn hnh hi thoi y ht ca
linuxconf nh dng html. Mc nh, chng ta s ch c s truy cp ti dch v ny t cng mt
my y ht, d c khuyn co ch kch hot n khi chng ta mun s dng n.
Cui cng, mt d n khc c lin quan ti linuxconf l gnome-linuxconf, n c cc chc nng y
ht nh c m t trn, nhng c th c s dng trong cc h thng X.
Hnh sau y ch n ging th no:
Trang 215/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.4
D.3. Webmin
Nh ci tn ch ra, webmin l mt cng c trin khai mt cu hnh bng vic s dng Internet. N
c thit k tt v hu ht cc phng php cu hnh c ngh ra mt cch cn thn. Khi c s
dng ng, th n c th l mt cng c rt hu dng. Mc nh, khi n c ci t th n s m
cng 10000 (https://localhost:10000) sao cho chng ta s c kh nng truy cp n bng vic s
dng bt k trnh duyt no m chng ta mun. Trc khi chng ta c th bt u s dng cng c
, chng ta s c hi v mt khu ca ngi qun tr h thng, d n cng c mt h thng rt
hu dng cho vic qun tr ngi s dng thc t m vi n chng ta c th ch nh cc hnh ng
c th c tng ngi s dng thc hin. La chn ny l rt th v v n cho php chng ta thit
lp cu hnh cho nhiu hn mt ti khon ca ngi qun tr h thng, to ra cc ti khon c
chuyn bit ha ph hp vi cc tc v m mi ngi s dng cn thc hin.
Chng ta by gi s a ra mt lot cc nh mn hnh ca cc phn khc nhau, cung cp mt
tng v ng dng s trng ging ci g:
Trang 216/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.5
Hnh D.6
Trang 217/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Hnh D.7
Hnh D.8
Trang 218/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 219/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 220/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 221/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
4. NHNG SA I
Bn c th sao chp v phn phi mt Phin bn c Sa i ca Ti liu theo nhng iu kin
ca cc phn 2 v 3 trn, min l bn tung ra Phin bn c Sa i chnh xc theo Giy php
ny, vi vic Phin bn c Sa i ny lm trn vai tr ca Ti liu, v th vic cp php phn
phi v sa i ca Phin bn c Sa i cho bt k ai c mt bn sao ca n. Hn na, bn phi
lm nhng th ny trong Phin bn c Sa i:
B. Lit k trn Trang Tiu , nh cc tc gi, mt hoc nhiu ngi hoc cc thc th c
trch nhim v quyn tc gi ca nhng sa i trong Phin bn c Sa i, cng vi t
nht 5 tc gi chnh ca Ti liu (tt c i vi cc tc gi chnh, nu n l nh hn 5), tr
phi h a ra cho bn t yu cu ny.
D. Gi li tt c cc lu v bn quyn ca Ti liu.
Trang 222/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 223/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 224/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
thc ny.
9. KT THC
Bn c th khng sao chp, sa i, cp giy php ph, hoc phn phi Ti liu ny tr phi nh
c cung cp mt cch chnh xc theo Giy php ny. Bt k d nh no khc sao chp, sa
i, cp php ph hoc phn phi Ti liu ny s khng c hiu lc, v s t ng kt thc cc
quyn ca bn theo Giy php ny. Tuy nhin, cc bn m nhn c cc bn sao, hoc cc
quyn, t bn theo Giy php ny s khng b kt thc cc giy php ca h min l nhng bn nh
vy gi nguyn s tun th y .
10. NHNG R SOT LI TRONG TNG LAI CA GIY PHP NY
FSF c th xut bn cc phin bn mi, c r sot li ca Giy php Ti liu T do GNU theo
thi gian. Nhng phin bn mi nh vy s l tng t theo tinh thn i vi phin bn hin hnh,
nhng c th khc v chi tit gii quyt nhng vn hoc nhng mi quan tm mi. Xem
http://www.gnu.org/copyleft/.
Mi phin bn ca Giy php ny c a ra vi mt s phin bn khc bit. Nu Ti liu ny ch
nh rng mt phin bn c nh s c bit no ca Giy php ny hoc bt k phin bn
no sau p dng cho n, th bn c la chn tun theo nhng iu khon v iu kin hoc ca
phin bn c ch nh hoc ca bt k phin bn no sau ny m c xut bn (ch khng
phi mt bn phc tho) bi FSF. Nu Ti liu ny khng ch nh mt s phin bn ca Giy php
ny, bn c th chn bt k phin bn no t trc ti nay c xut bn (khng phi mt bn phc
tho) bi FSF.
Lm th no s dng Giy php ny cho cc ti liu ca bn
s dng Giy php ny trong mt ti liu m bn vit, bao gm mt bn sao ca Giy php
ny trong ti liu v t bn quyn sau v nhng lu ca giy php ch sang trang tiu :
Bn quyn NM TN CA BN. Quyn c trao sao chp, phn phi v/hoc sa i ti
liu ny theo nhng iu khon ca Giy php Ti liu T do GNU, Phin bn 1.2 hoc bt k
phin bn no sau ny c xut bn bi Qu Phn mm T do; khng c cc Phn Khng sa,
khng cc Vn bn Ba Trc, v khng cc Vn bn Ba Sau. Mt bn sao ca giy php ny c
a vo trong phn c tiu Giy php Ti liu T do GNU.
Nu bn c cc Phn Khng sa, cc Vn bn Ba Trc v cc Vn bn Ba Sau, hy thay th bng
cc dng Vn bn vi iu ny:
vi cc Phn Khng sa ang c LIT K CC TIU CA CHNG, vi cc Vn bn Ba
Trc ang c LIT K, v vi cc Vn bn Ba Sau ang c LIT K.
Nu bn c cc Phn Khng sa m khng c cc Vn bn Ba, hoc mt s s kt hp khc ca 3
th ny, th hy st nhp chng theo 2 gii php thay th ph hp vi hon cnh.
Nu ti liu ca bn cha cc v d khng bnh thng v m chng trnh, th chng ti khuyn
co a ra nhng v d ny song song theo la chn ca bn i vi giy php PMTD, nh Giy
php Cng cng Chung GNU, cho php s dng chng trong PMTD.
Trang 225/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 226/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 227/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
3.COPYINGINQUANTITY
If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the
Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you
must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover
Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly
and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title
with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers
in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the
Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects. If the
required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed
(as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages.
If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must
either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or
with each Opaque copy a computernetwork location from which the general network-using public
has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the
Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent
steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent
copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you
distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public.
It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before
redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated
version of the Document.
4.MODIFICATIONS
You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2
and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the
Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of
the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the
Modified Version:
A. Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document,
and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History
section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original
publisher of that version gives permission.
B. List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for
authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the
principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five),
unless they release you from this requirement.
C. State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the
publisher.
E. Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other
copyright notices.
Trang 228/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
F. Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public
permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown
in the Addendum below.
G. Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts
given in the Document's license notice.
I. Preserve the section Entitled "History", Preserve its Title, and add to it an item stating at
least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title
Page. If there is no section Entitled "History" in the Document, create one stating the title,
year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item
describing the Modified Version as stated in the previous sentence.
J. Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a
Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the
Document for previous versions it was based on. These may be placed in the "History"
section. You may omit a network location for a work that was published at least four years
before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives
permission.
K. For any section Entitled "Acknowledgements" or "Dedications", Preserve the Title of the
section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor
acknowledgements and/or dedications given therein.
L. Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their
titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles.
M. Delete any section Entitled "Endorsements". Such a section may not be included in the
Modified Version.
If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary
Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate
some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections
in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles.
You may add a section Entitled "Endorsements", provided it contains nothing but endorsements of
your Modified Version by various parties - for example, statements of peer review or that the text
has been approved by an organisation as the authoritative definition of a standard.
You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words
as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one
passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through
arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same
cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf
of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the
Trang 229/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 230/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special
permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant
Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a
translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty
Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the
original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation
and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail.
If a section in the Document is Entitled "Acknowledgements", "Dedications", or "History", the
requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual
title.
9.TERMINATION
You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided for
under this License. Any other attempt to copy, modify, sublicense or distribute the Document is
void, and will automatically terminate your rights under this License. However, parties who have
received copies, or rights, from you under this License will not have their licenses terminated so
long as such parties remain in full compliance.
10.FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE
The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation
License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but
may differ in detail to address new problems or concerns. See http://www.gnu.org/copyleft/.
Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that
a particular numbered version of this License "or any later version" applies to it, you have the
option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version
that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not
specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a
draft) by the Free Software Foundation.
Trang 231/232
GNUFDL PID_00148369
GNU/Linux c bn
Trang 232/232