Professional Documents
Culture Documents
Ki Thuat Dien Tu Do Xuan Thu p1 2015
Ki Thuat Dien Tu Do Xuan Thu p1 2015
NGT]N V S S N - N G U Y N C T H U N - N G L T H Y - N G VN TO N
K THUT IN T
( c hci ng mn hc ca B G io d c v o to thng qua
dng lnm ti liu ging y trong c c trng i h c k thut)
( T i h n ln t h i n o i b y )
Chng 1
M
v V| l in t h ca A v B so vi gc.
cn r t r a m y n h n
khc
xt qu an t r n g s au :
() Din p
ki c in tr
nhau v bng
ni song song
quan h ny l ti l th u n, t a c nh lut m
u = R.I
l - 1)
y, R l mt h n g s ti l c gi l in tr ca
ng c gi l mt (in tr thun.
p h n t v p h n
t t n g
dl
.. ,
( y L l mt h n g s ti l)
(1-2)
ta c ph n t l m t cun d y c gi tr in cm l L.
c) Nu dng in t r n ph n t t l vi tc bin i theo thi gian ca in p
trn n, tc l :
d
I = c
ta c ph n
. . . .
( y c l m t h n g s ti l)
(1- 3)
t l mt t din c gi tr in d u n g l c.
t ng cng b n g t n g
cc t c ng
m.'ich i n .
a)
Dn tr lun th ng s c tr n g cho hin tng tiu kao n ng ng (ch
yu di d ng nhi) v mt thng s k h n g qun t.ink, Mc tiu hao na ng lng
ca in tr c nh gi hng cng s ut trn n, xc nh bi:
p ^ u . = ' r = U-/R
(1-4)
C'C v a i
tr
( u y t
c n h
gi
tr
tr
khng
ca
chng,
ngha
c h n g c ( i n
tr
khi ni ni tip,
+ ... c ,
(1-5)
(1-6)
c)
Nu ni ni tip hay song song R vi L hoc c s n h n c mt kt cu mch
c t i n h cht cin lc tan s (tr kh ng c h u ng ph thuc vo t n s gi l cc mch
lc t n s).
Nu ni ni tip hay song song L vi c s dn ti m t kt cu m ch va cd tnh
ch t chn lc t n s, va c kh n n g thc hin qu tr n h trao i qu a li gia hai
d n g n n g lng in - t trng, tc l kt cu c kh n n g p h t sinh dao ng
in p hay dng in nu ban u c m t ngun n n g lng ngoi kch thch, (vn
ny s gp mc 2.4).
Ul i ni -
Gi tr dng in ca ngun a ra
ton ; gi l gi tr dng in ngn lch
cap
'' ~
I^riin
hn, -
( 1-
8)
(1-9)
d n g l
khi RniT
u u\ Rt
k hiu ngun (s)
R-^
thc t n h trn
-oo-----'
hinh 1.1 a v b.
6)
ln l
.
h ).
a ) l i r i(
h .(y
iic n
H ^ i
m ;
(/f\^
( (ii n .
/Ii!;u n
(i i
1,
(s
i)
phn
Nhanh
(ca s mch) l nit b phn
ca s . tron g
t ni ni tip nhau, qua n chi c mt dng in
duy nht.
N l
chi bao gm cc
ba nhnh tr ln.
a) Ni ciun^ flua tr on g nil s kin cng CC) nghia ln (ta ni s kin c lng
tin t c' (,ao i khi I1) x y ra t'nt h nc, c n g t c (;h i. N ^ h a l lng tin c
. 2 .
T i n
i u
n i
c c
b u
k i n
v t
c i a
t i n l . c .
i u
10)
Vi mi t v y T l mt
hn g s th st) c gi l mt
tn hiu tu n hon theo thi
gian. Gi tr nh n h t tr ong tp
{T} tha mn (1-10) gi l ch
k ca s(t). Nu khng tn ti
mt gi tr hu hn ca T tha
mn I -IO ) th ta c s(t) l mt
tn hiu khng t u n hon.
Dao ng hnh sin (h.1.2) l
dng c trng nht ca cc tn
hiu tun hon, c biu thc dng :
n h
s(t.) = Acos(jt - ( f )
10
(1-11)
1 . 2
h u / n
:
s
't i
d c
h i t
h i l t
n c n \
A ,
s i n
,
V / i
<I ) ,
If.
c c
2;r
1
; f ^ T
h' C h i a tn hiu
theo t;ch kh;u' th nh hai dn4
c bi n l hin ihin lin tc
thi't) ihi gian It n hiu tcng
t - anaioj;) hay hif'Mi thin
kii lin tc lh(() thi ^ian
(tin liiu xun^'so - digital). Thoo
ili
; ('ih
o' S( co' hai d ng mat'h in
( r f;\n lm vic (gia cng, x li) vi t n ^ loi trn.
. 2.3. (Yc lin chi aui tin ii lco cch hiu (lin ihi ^iin
- a ) d i v
/ s(t)dt
l
(1-13)
ca tn hiu st) c xc nh bi :
(1-14)
Shcl =
1
^ s' )dt
= ^
rE7
s"(t)
min {s(t)
mins(t )
Mt tin hiu s(t) lun c t h phn tch th n h hai th n h ph n nit chiu v xoay
chiu rfao cho :
s(t.) = svi s
(1-18)
c :
v
s-
= s(t) s(t)
s-
= s(t) - s(t) = 0
( 1- 2 0 )
e) Cc th nh p h n chn v Ic ca tn hiu.
Mt tin hiu s(t) ninfi; lun c th phn tr h cch khc t h n h hai t h n h ph n chn
v l c xf nh nh sau :
s^,|,(t) = s^.|,(-t) = | [ s ( t ) + s ( - t ) ]
(1-2 1 )
S|^,(t) = -S|^.(-t) = [ s ( t ) - s ( - t ) ]
t suy ra
s^.|,(t) + S|^.,(t) = s(t)
v
s,.|,(t) = s(t) ;
= 0
( 1- 22 )
(1-23)
.12
(1-24)
Resm
(1-241 c xc nh bi :
r si) + S{t )
(1-25)
Ims( t) = i
Ls{t) -
= COS + sna
, " y'
I
cori jsinrl
(1-26)
Cc* cch biu din (1 26) v (1-27) c bit th u n li cho vic tnh ton cc hm
lng gic khi c h u y e n c h n g v d ng tnh ton CC hm s ni. Vi d, xt biu thc
i vi hm iu ha s(t) = Asin(/-'t + fp) (1-1 l , p dng h thc (1-27), co' t h vit
li s(t) di d ng
s(t) = A.Im
= Ini I
(1-28)
= I n iA e' '"
J
= Re A e ^ '^ . e"'"!
-
Re I A . o'
(1-29)
Ta c th tm mi lien h tng
q u t _ia hai cch bpu din phc
ca s(t) nh coi s(t) n h 1 vect biu
din trn m t p h n g phc ta
Decc c chiu di A (gi l modun
ca s(t) v gc nghing^vi trc honh
l (p (argumen) ca s(t). T h thc
(1-23) vi quy tc t a m gic lng
SU}^ ra cch t nh m o d u n A v gc
pha (f cia s(t) theo Re s(t) v Im s(t)
nh sau :
Hnh .-
13
Nu s(t) = a + j b th A = / a + b
v <p - RYitg--
1-30)
i^(t)
Aj
^ l =
trong r Aj.
-./;) 'A, .
01
<p^ c xc nh t.hf 0
n-30).
1.3. CC H TH N G I N T DIE N H N H
H th ng n t l mt tp hp cc thit b in t nhm thc hin m t nhn
v k thut nht, nh nh gia cng x l tin tc, truyn thng tin d liu, o lng
thng s iu khin t chinh...
V cu tr c mt h t.hng ctin t c hai d ng c bn : d ng h kn thng
tin c gia cng x l theo r hai chiu nhm t ti mt iu kin ti u iiih
trc hay h h thng tin c truyn chi theo Iit hng t ngun tin ti i-:i
nhn tin.
(hi (iini (in hu - pht
C nhim v tr u y n m t tin tc d liu theo khng gian (trn mt k h o n g cch
nh t nh) t ngun tin ti ni n h n tin.
1 . ('ru trvic s C6 k h i :
Anten pht
Thit b pht
Thit b thu
Chon loc
Nrii
Di du
ch
/
khi
Gia cng
thng
thng
Nhn tin
tin dn dng.
2. Cc c im ch yu :
a) L d n g h t h n g h.
b) Bao gm 2 (i tr in h c bn.
Qu tr n h gn tin tc cn gi i vo m t ti tin t n s cao b n g cch bt. dao
ng ti tin c mt th ng s bin thi n theo quy lu t ca tin tc gi l qu trnh
ciicu c h ti th i t b pht.
14
ring
r t hiu
ti n g u n t i n l c c i u ki n c h n g ,
h ai y u t cn
c-h' lAM, KM. analog, digital), C-n sut bc' x ca thit b pht, khong
kin lii tnfn^^ truy on , n h y v chn lc ca t h i t b thu.
! ito itrn^ (n
loai ny c nhini vu
thu thp tin lc' d liii VP mt i
nao d() c' anh o-i th n ^ s hoc t r n ^ thi 'a chng.
1 ( u t!'c khi :
I tng
do
Bn i
u vo
Chi thi
kt qu
Gia cng
I
2. Cc ac im t [ln :
a) l. h t:u tr c tiling h
l) C hai phng php ('( ln thc
b
au
vo
tip
XU'
l.rt t i p
vi
tu i n ^ o
n ^ u n tin)
phng
phip
(thit
khig
tipp xc.
B bi'n i u vo l iian trng nhl. co' nhi(Mi v bin i thng s i lng
cn o (h n ^ d n g III ct lng vl l) v d n g tn
hiu in t c th a m s t
l vi ai lng cn o. (V d : p sut hi'n cli thnh in p, nhit hoc m
hiy vn tc hin i ; th n h in p hnc dng in...).
c) S can thip ca bt
thit b o no vo i t ng o dn ti h qu l i
tng cn khng cn ng c !p v do xy ra qu tr in h mt th ng tin t nhin
dn n riai s o.
d) Moi c g n g n h m n n g cao chnh xc ca php o u lm t n g tnh phc
tp ; tng chi ph k thut v lm xut hin cc nguyn nhn gv sai s mi v i
kh-i lm gim tin cy ca php o.
e) V nguyn tc c th thc hin gia cng tin tc o lin t.c theo thi gian
(phng php analog) hay gia cng ri rc theo thi gian (phng ph p digital). Yu
t ny quy nh cc c im k t h u t v cu tr c : c t h l ph ng php a na log :
i lng o c theo di lin tc theo thi gian cn phng php digital i lng
o c ly mu gi tr n h n g thi i m xc nh v so vi cc mc cng
chun xc nh. P h n g php digital cho php tit kim n n g lng, n n g cao chinh
xc v kh n n g phi ghp vi cc thit b x l tin t ng.
15
bi do
vac
^icn i
So
c n k h nri! c h e
d u v;-K
snnh
Khoi chai h a n h
Khiicch ;.n
sat Icch
)i
I; m h n
n
ch
liOu c l u i n
2. Cc c im ch yu :
a) L h dng cu trc kn : thng tin truyn thoo hai hng nh cc mch phn hi.
b) Thng s cn o v khng ch c theo di lin tc v duy tr lc hoc
gii hn nh sn.
V d : T' (cn theo di khng t:h) c bin
i Irk: tin thnh Ux sau , s
snh Ux v ch c p h t hin ra du v in ca
sai lch (ch tng ng vi nuc
chun Tch c nh sn n i t ng cn c khng ch ).
Au =
~
c a ti khi ckp
yu cu ty du v ln ca Au. S c
Khi Au = 0, ta cd
(^ = u^.^) i tng a n g t r n g thi m ong mun,
nhnh thng tin ngc khng hot ng
Khi Au > 0 (^ >
- Khi Au < 0
ngng khi Au = 0.
ln gim
h iu chinh lm t n g
q u trnh iu chinh
ch
th n h
phn di ca p h n t so s n h ( nh ca Au)
D chnh xc c a qu tr n h bin i Tj^ t h n h
Tnh cht qu n t n h ca h.
d) Cd t h iu chnh lin tc theo thi gian (analog) hay gin on theo thi gian
min sao t c gi tr trung bnh m o n g i.
16
2- KT01A
17
Chng 2
K THUT
TNG
a - Cu trc v/ng n n g ng ca
hay
ch
/ / / / / / / X'
///
V///
l//7C^
b)
)
n h 2 . : H n o V! ran
u )
( ' h
C i k h
then c u in k ' v i; n m : \; :
/:'
>
2 c i '
h )
( h J i
( l n d i c n
2 f V
c i
( 'K J I
( n
iiO ii.
18
2-KTO-B
t !i il in iin kh;t nlau t:h yu lin (iian ti (]ii trinh sinh U;ui) *' hat t (l)
n.mg linh th'.
) - Ch b(
(i hn)
ai 1hal an dn thiian ci'n hinh l ('r(nianiuiii K(.'i v Siiriun (Si) to' cu ti'c
vun: nan^;' ln^'
hinh 2.11' vi K., " (),72V v
thuc nho'm hn
hang tun hon Mik I(I(''[i . M hinh ('u trc ma ng tinh th'
(1 t'hiou) (n c hu ng (()
hinii
2 . 2 :\
vi
h;\n
c h t
cc
lin
k 't
^ h p
cn
h a
tr
v n h
n goi.
(5
0 K chn l rac r h t ('ac'h (in. Khi dic lt ngun nan^ in^ ngoi kich thiVhx ; \ Ia hin tin^^; i o n lua cae n < ; u y n
t l ii t Mai^^ v s i n h n ^ (I ht d n ( cio :
dien t h\khi ln k('\ <>h('*p di tr th n h hat l do v c('* lai 1 lif-n kt li khiiy't
( l o t r nn j : ; ) . 'I Vn t h viU X n a n ^ l n ^ h i n h 2.2h. dic' U n y t n ^ n ^ v i s c h u y n
i(;n t t 1 lc n a n g ln^ tron^ vung h()'a tri l*n 1 mc tr nn g v n^ dan li 1
iuii' U co MrnX) trong vn^ hoa tr. (-;U cp hi dn t do nv. di tac d ng ra
1 ti-ni n^oi hay mt (racliM nn^ c kh n a n g dch chuyi t'f) hn^ tron^'
nii^ t ih
K('I C|u
I ' C1; :
kich
i i
cn v nang
.r
i'
I I
.*
...
2e
l
, r
dn thvin
ki
:r:i
han dn th u a n .
:*1
'1
tf
i-/
. r
'/z:Zy/^-
lu h
2 . 2 ; (i) C n i r m
h)
f)
ili
()i
l i i t l
t lt-
^ iii
s in h
ri!-^
c p
h it
(l(h i
fl/.
nhau do
;
H n
2 ..< :
f)
f ( t \ ; (rf^^
V) C ( f
( //{
SI/I
j} liii n
lia i
lii
iru i: l i
han
l n
itp
li i
hi hnu )
in t c gi l loi ht dn a s c nng l
nng
(chnh nh au nhiu cp ; 1|^
l tr ng - loi thi u s t
in tr ong cht bn
n = / N(E)F(E)dE ;
^'c
dn th n g
p = / N(E)F(E)dE
^ 'min
20
lin qu an
(2-1)
Ej.. - E,
xp ( ------------------ )
*2-2)
bt
dn
loi
no)
= N^.N,,0xp ( -
Pn =
) = co nst
(2-3)
ngha l vic t n g nng 1 loi h t ny lun km theo vic gim nng tng
ng t*a lo;.ii ht k ia.
Hj > >
hap ca car ht (i
:Ap(t)
ti hp ca tr n g vi
~ y: )
in t trong
(2-4)
Ap(0) l
c ht bn dn loi p c
An(t) = An(0)exp^ ~
r~ )
(2-5)
21
('c thnn^^ so
ciui;^- (U \vAn (.ln,
-
( t y c
Di i
t ai }
tu a
(; i '
clunf
nf *n 1 d n o trng'
i i a
<tnM t
cin
i)a
trng.
lu l
h;il
(n
dn
d n ^ tri)
troi,
(]() 1 h u y ' n
vi
(cn
vn
tr
tn o L g
di^
nh
lin^
trun^^ tinh
t i (-
v j (U f n j ;
^:
toe
p,
Vih = //K
Suy ra
v,h,
= -//,1^^
(2-i
o ',
=
mt
i ; 3()0 r m - V.S ;
hai
dnf
tri
gm
11 111 II =
C , n . V| |if
hioi
q p . V||,p
SOOcn r V s ) .
ihnh
Jihan
vi q l in tch cc hat
lin>'
clon^
t 1 t ( . n
li
phan
'
) K ( n
I ..
i'M
+
1 ..
Itiun
(2 - 7
+ 1
p//|,
2 - 8
= ->1 n ( -
I = q n
- q
cl n
vi ) v D l cc h s 6 ti l gi l h s khurh ln ca
(])j^ = 32 cm-Zs ;
= 12 cmVs)
.2-101
cc'
ht. t n ^
KT
' -
i = U .,//
q '
(h t h ( E i n s t ( in)
'
. T,, =
v in chnh
a - Mt ghp p - i
tinh th
22
iit hn dn
t n g v t li x y r a
bn dn in hin i [2, 8 ].
tru ca
t i n i t i o p x c l C s c h o h u
ht c c d n g c
hon
ton
(n,-j
m hnh l tn^!
khi chia c in
gi thit nhi
tp cht b ion
N|^
; Pp
Cc hin t n g xv ra ti ni lip xc
- th' 1 t toi t t n h sau ;
Do c s chih lch ln v nng
(n,, Hj, v
P n ^ ti vung tp xc
(() hi(ti tng khuch tn cc ht a s
(ua ni tip g ip , x u t h i n 1 d n g i n
vi
C K'
th(i xu
v n g
hin
cn
liK
1 in
co
ng
trng ni b
i('n tr n g ti'p xc
(h. 2.4c.
n h
; \f
p - n k i c h ira (7/
(iOn irina:,
d M h in h c ii tri i h C ii :
h) r iu h f('fi; <! lu i theo p h i< fn \; X
I ) V///;' d i'n l i d k in i l p fii^hco
( v i o ih it y c ff i'f) ff /\;[} :
(h U i u ilic Cp xc lid v itii^ ro h c
U ii n i cf} vc :
C} K l i i (ny c d in t hn ii)n.
[2 , 8]
KT
Pp
KT
n
= - ln ( ) =
ln (
)
q
'v Pn /
q
\ n,, /
(2 - 11 )
23
+_
/
p
'
____.................................... J
-------^ 1-------------4-^^^ ti
/ / 1
'l
/ /
^)
(/T7/)
i
Sz
c ~ c tuyn V o n - A m p e v cc
th a m s c bn c it bn dn
it bn dn c cu t o l mt
chuyn tip p - n vi hai in cc ni
ra pha min p gi l ant, p ha min
24
Ia
tro ng o
I,(T)[
-xp{
T) = q .s . (
^po
(2 -
12 )
I^pPn .
L
)
nu i vi
v
ch r hot ng ca it bn dn ph
v tr o n g thc t cc mch in t c s d n g ti it bn
ny, ngi ta cn cd nhiu bin php nghim n g t duy tr
khi lm vic, chng (b) li cc nguyn n h n k trn do nhit
- Ti vng n h t h n g (khi
< 0 v cd tr s ln) dng in ngc t n g
t ngt troig khi in p gia a n t v ka t t khng tng. Tnh cht van ca it khi
b p h hoi. Tn ti hai d n g n h t h n g chnh :
25
Cc t h a m s gii hn l :
qua van lc m :
Cc th a m s nh mc ch yu l :
in tr 1 chiu ca it
U
=
ak
'
"( L
in tr vi ph n (xoay chiu) ca it :
AK
rd = )I a
u-r
vi n h n h th u n
/\
ca
^ Ia
do
; vi n h n h ngc
u-l-
= 7r
r~FT
( I a + Is)
(2-14)
van c n g t h hin r.
l t h n h p h n in
t ng ng n h 1 t in
gi
l t h n h p h n ch ph thuc
vo in p t h u n (vi pF).
Theo c i m
dn g : Ge hay Si.
26
Theo t n s gii h n
liu s
Theo cng s ut p.^^. c loi it cng su t ln, cng s u t t r u n g bnh hoc cng
s u t nh (I^ I < 300 niA)
Thoo nguyn l hot ng hay phm vi ng d ng c cc loi it chinh lu, it
n nh in p (it Zener), it bin du n g (Varicap), it s d ng hiu ng xuyn
h m (it Tunen)...
Chi tit hn, c t h xem th m tro ng cc ti liu chuyn ngn h v d n g c bn dn
in [1, 8],
Khi xt it tr o n g mch thic
t, ngi ta th n g s d ng s
tng ng ca it tng
ng vi 2 t r n g hp n v
kha ca n (xem h.2.7)
t ta c
^/7fC
.
0)
7C
=
dih
-
UHiIC
vi
T in
baz ca it hay
binh ca vng (1)
(2) ca c tuyn
Vh 2 . 7 : S ( t ( i h
tr p h n
dc t r u n g
c tuyn Von-Ampe, V
Von-Ampe.
( m ^ c i t h n lt l c m< ( a ) r
' u k i i (h ).
. l dc t r u n g bnh ca n h nh ngc
2 , . 3 . Vi ri dut in hnh ca hn dn
-L
4-
27
a - B c h n h ii cng s ut nh
S dng tinh cht van ca it bn dn, cc mch chinh lu in
suat nh , c cho tr n hnh 2 .8a, b, c, d.
hnh n h t u-ng
Gi tr t r u n g bnh ca in
p t r n ti c xc nh theo h thc
(1.13) :
(2-15)
vi U t l gi tr hiu d n g ca in ap
trn 1 cun ca th cp bin p.
Gi tr t r u n g bnh ca dng t r n
ti i vi tr n g hp ti t h u n tr
I, = ~
R.
(2- lG)
_ ,
^al ^a2 ~ 2
(2-17)
v dng cc i i qua it l
am ax =
71,
I, = f I, (2- 18)
: Cii d h diCt p c a h
nh gi b n g p h n g ca / / / i /
c h u k
in p tr n ti sau khi chinh lu,
(J) ) n p l c p
th n g s d n g h s p mch (gn
b ) ) i i p ircti l i .
sng), c nh ngha i vi t h n h ph n sng bc n ;
qn =
Trong d
tr n ti.
.n m
(2- 19)
u Im
u.
l th n h ph n in p 1 chiu
vi m l s pha chnh lu
28
c h n h l u 2 t i
u ngcc l
> u
(2 - 2 0 )
H icm ax
Khi d n g ti l t lc c
(ng t nt trn hinh 2.8a) ch xc lp, do
hin t ng np v p h ng in
ca t c mch lc o' lm vic ch khng lin
tc n h tr n g hp vi ti in tr. Trn hinh 2.9b vi tr n g hp ti in dung, ta
thy r khc vi tr n g hp ti in tr c ny mi van chi lm vic t r o n g kho ng
thi gian O -4(vi van n) v
~ (i vi van O) nh hn n a chu ki v thng
mch np cho t t ngun
. v 2 ]
IVong khong thi gian cn
li, cc van u kha (do in p trn
t np n
hn gi tr tc thi ca in p pha tng ng u . 1 v T ), Lc t c ph dn g in
v cung cp in p ra t,rn R.
(2-21)
qj ^ 0,02
(khi chn h n g s thi gian mch phng ca t r = R..C ln) cn u
khng
i so vi trc y.
Mch chin h Ui c
+I ^ 0
Trong t n g na chu k ca in p
th cp , m t cp van c a nt dng
n h t v ka t t m n h t m, cho dn^
mt chiu ra R, cp van cn li kha
v chu 1 in p ngc cc i bng
bin
V d ng vi na chu kl
t\^u\'cn li h chnh hat cu /ni pha.
d ng ca -,, cp van DjD^ m, -.4 kha. R r n g in p ngc cc i t ln
van lc kha c gi tr b n g m t n a so vi tr ng hp b chinh lu hai na chu ki
xt trn, y l u i m quan tr n g n h t ca s cu. Ngoi ra, kt cu th
cp ca bin p ngun n gin hn. Cc thaii s chnh ca m ch l :
(2 - 2 2 )
29
in p 1 chiu lc cd ti R, :
u,,oo =
(1 - f ^ l )
(2- 23)
T7 [ 7
- 1
l in tr t n g ng ca ti Ry = ^
^ra
(2-24)
^2-25)
<2-26)
RiRv
(2-27)
l in p gn sng cc i :
U g ssnm. . x
(1
(2 - 2 8 )
u,2 = u + 2^ =.
= 2V2 U ,
(2- 29)
30
b - Cc m c h g h i m
Mt ng dng in hnh khc ca it bn dn l s dng trong mch ghim (mch
hn ch bin ).
^ -/T7
E
m x
/X / / / / /0 / / /
ki
n h 2. 7/ ; ('n ii h n c h e n i licp.
Mch hn ehe irCn m c (a) v d'n ih ihi i^ian minh h (h) :
M ch
h/
ehe
H n h 2.11 l cc mch hn
dtri
m c
c ) T) c n
ih
ih
^ian
m ih
( c ) .
Xt tr on g t r n g hp n
gin khi l m t in p hnh sin kh n g c th n h
p h n 1 chiu v gi th i t it l l t ng (ngng m kha xy ra ti gi tr in p
gia 2 cc ca nd b n g khng U j = 0).
Khi
^ 0 it m v in p r a b n g :
Ural =
R
__ Rl h Rng
. E
. Uv +
R + Rth + Rng
R + Rth + Rng
(2-30)
l in tr trong ca ngun vo
Rngc ^+ Rng
R
__
-i-^ncc
-
^ng
. E
. Uv +
R + Rngc + R ng>
R + Rngc + Rna
ng
(2-31)
hl
31
do
R ^Rn.^c
R
0 v
,ai -
^ng
U,,,:
= IJ,,
mch hn ch di (ci c :
'Khi U^, &
Khi L\, <
= E
; R, ^
n h hnh
khi u , 5 E , ^,
Vi mch hnh 2.12a
2.12, lc t a c mch
> 0,
= E
< 0 , U,
ikh i l
< V.
0
Lu r n g nu n ngng m
ca it thc t h (loi Si c + 0 ,6V v
loi Ge c + 0,3V) th n g n g hn ch' ca
cc mch tr n b th ay i i 1 gi tr tng
ng vi cc mc ny.
11
c - On dnli di n p b n g di t Zener
0-
it n p lm vic nh hiu ng nh
t h n g Zener v hiu n g n h th n g thc
l ca chuyn tip p - n khi ph n cc ngic.
Trong cc it. th n g t h n g hin tng
nh t h n g ny s lm h ng it, nh n g
tro ng cc it n nh, do c ch to
c bit v khi lm vic m ch ngoi c
in tr hn ch dng ngc (khng cho
php n t n g qu dng ngc cho php)
nn it lun lm vic c h nh t h n g
nh n g khng hng. Khc vi it thng
dng, cc it n nh cng tc ch
phn cc ngc. N h n g t h a m s k th u t
ca it Zener l :
32
y-
<5;
0-
'c/
0-
z l
n h 2 . 2 : Cc mch hn c h trn a ) r d ^
kiu soi; son.
d./dl,
(2-32)
,/,
/
~
(2 - 3 3 )
Dng in v in p
k tr n c xc nh t
im cng t c ca it
(h.2.13bj. in tr tn h
ph thuc r t nhiu vo
dng chy q ua it.
H s n nh c
nh ngha b n g t s' gia
cc bin i t n g i ca
dng in qu a it v in
p ri t r n it do dng
gy ra :
(2-34)
C hn g ta thy h s ny chnh b n g t s gia in tr tnh v in tr ng ti
i m cng tc ca it.
D t h s n nh cao, vi m t s bin i dng in q u a it cho trc,
in p ri, t r n it (do dng ny gy ra) phi bin i nh nh t. Cc it n dnh
3- KT0T-A
.S3
cc
hp
doi tUng
doi
(2-35)
I.. = ('i)nsi
U, = U, [1 + -, (T - T,,)]
Trong dd :
He so nhiet dp
cd gi tri a m neu
hien
tiing
d nh
th n g ch yeu do
hieu n g Zener gay
ra. Nd cd gi tri
diidng
neu
hien
tUng d nh th n g
ch yeu do hien
tiidng thc l gay ra.
He s 6 nhidt dung
ca dit Zener cd
the b t r cho he
U hih
so nhiet dp a m ca
^o/n
dit chinh lUu d
nhiet dp th ng thiidng v he
ff/1
S///C
r*
Af
Pf
B, a f
lener
Hkih 2.15
2.2. P H N T HAI MT G H E P P - N
N^u tr n cng m t de b n dn ln lt tao ra hai tiep gip cng ng he p - n gn
n h a u thi t a dUc m t d u n g cu bn dn 3 cc gpi l tr a nz ito bipolar, cd k h n n g
khuech dai ti n hieu dien. Nguyen li lm vic ca tra nz ito du a t r e n dac t in h dien ca
t n g tiep gip p - n v tc d u n g tUng h6 gia chng.
34
3 r.lT.b
Mt/r
i
o-
/o' F
^ . . y . ^ 1.'.
M//'/
f/n/fT
o
/
/ l/ f7
C/^c^
\\ '\V
frr? f/ 7 '
: 7 ^ -^ ,
//
/7
N\
.
N' . ^ /
M/ /7
/r;//i/
o
M/rr
[t// C / '
^ C/ec/
? /ec/r
----------o
Sc?r
ih
2.()
: \f
liinl
!i nrirfi\^ l d
r k i i i
ia
Viiiiii p n p
()
I'f) H y t
ih)
% }
35
I,-: = I b
Ic
(2-38)
II.
Iii
1b
(1
(2-40)
+ )
(2-41).
c) Cch mc t r a n z it o v th a m s ch tn hiu nh
Khi s dn g v nguyn tc c t h ly 2 t r o n g s 3 cc ca tran zi to l u vo v
cc th 3 cn li c ng vi m t cc u vo lm u ra. Nh vy c t t c 6 cch
mc mch khc nh au. N h n g d mc t h no cng cn c mt cc c hu ng cho c u
vo v u ra. Trong s 6 cch mc y ch cd 3 cch l tranzito c t h khu ch i
cng s u t l cch mc c hun g emit (EC), c hun g baz (BC), chung colect (CC) nh
hnh 2.19. Ba cch mc cn li khng c ng dn g t r o n g thc t.
o-
/7
k
c
36
ii ri2
^2 = f(ll ) I 2 ) ~
>"21
^21
^1 * ^22 ^2 =
f ( , ,
I2
f(U |
U 2)
U i
g,2
U-
ii i
U i)
21
U |
g22
U.
21 22
u,
u.
Cp phng t r n h hn hp ;
U i
f(Ii ,
2)
'h u
h i 2^
fll
h 2 1 h22
h22
2
' 2
2 =
= f(Il , 2)
2) ~
h21
2
^
\ //
l\
/
tro ng d Tjj, gj v hjj t n g ng l cc th a m s tr khng, dn n p v hn hp ca
tranzito.
g2l =
ni =
h2i =
iU2
dh
I] = consl
dh
dUi
U2 - const
dUj
911
I2 = const
dh
dh
2 = const
gi l in tr r a vi phn
(2-42)
(2-43)
= s c gi l h dn tr u y n t
hii l in tr vo vi phn
(2-44)
Khi xc nh c tuyn tnh (ch cha c tn hiu a ti) ca tranz ito, dng
h phng t r n h hn hp l t h u n tin v khi dd d d n g xc nh cc t h a m s ca
h phng tr n h ny.
d)
c tuyn tn h d a vo cc h phng tr n h nu t r n cd t h a r a cc tuyn
tnh ca tr a n z it o khi coi m t i lng l h m 1 bin cn i lng t h 3 coi nh
mt t h a m s. Trong tr n g hp t n g qu t c 4 h c tuyn tn h :
c tuyn vo
u , = f(I,)
U-> = const
c tuyn p h n hi
Ui = f(2)
(2-46)
37
Dc tuyn truy-n t
I, = 1(1,)
l ^ - C iu is l
Dc tu vn ra
1, = f(i^ )
1, = c o n s i
l ) .
C( Misl
lj
Cinsi
u,-
= nUr)
J3C
EC
1.
1, =
L'unsi
u,,.
1',
li'
= fCUci;' ,
'li
f
(
I
,.
lc =
Ic = f<U(,
1,
i'
il
I, = UJ,,.
11 consi
cc
U|,(. = f(In)
U h(. = f < u , ,
.)
||>
AI-,
= h-,|Al| +
HAI
h p A l
( 2 -4 7 )
,AIj\
d n g nh trn hinh 2 .2 1 .
//
4/
AU^
38
hii =
AUi
= [n; + (1 - a)rn]
CJB)
-------- 1I ^ L
re
I
1---------o
>-
Vi m ch u ra : AI-, =
a .A
do
AU.
Dng mch ra
l m c BC.
= h 2 i khi AI = 0.
A2
AI, =
h22 =
S (/
^C(H)
do
1
rc(B)
A = A h . r n
nn ta c h i 2 =
A2 = AI2 . rc'(B)
TB
rc:(B)
0 70-
\)
tip colect ph n cc th u n . in
p ph n cc ny y n h n g ht
/ u / 7 4 0 Z 0 - /
-J -4 - 5 - s
d n t h i u s to th n h d n g colect
quay tr li min baz, kt qu
khi U( .; = 0 th
c n g b ng 0.
lnli 2 2 5 ; D c uycn ra v d c luyen iruyti di ca irruiio
Ngc li nu t n g (|, n qu
nc chum; Cii.
ln th dng I(' s t n g ln t
ngt (ng t on t r n hnh 2.25), l min n h th n g tip xc (it)
ca
tranzito. (Tng t n h c tuyn ngc ca it,
khi U(|, t n g qu ln tc l in
p phn cc ngc
ln ti mt gi tr no , ti
chuy n tip colect s xy ra
hin tng n h t h n g do hiu ng thc l v hiu ng Zener lm dng
t n g t
ngt). Bi v khi t r a n z i t o lm vic in p U(^. ln cn c bin php h n c h dng
phng tr a n z it o b ph hy bi dng
qu ln.
c tuyn tr u y n t biu th mi quan h gia dng ra (I) v dng vo
U(|, c nh. c tuy n n y c th nh n c bn g cch gi nguyn in p
thay i dng baz ghi li cc gi tr tng n g !( t r n trc ta , th a y i
gi tr ca U(;. lm t ng t n h t r n c h c tuyn tru y n t, cn g c t h
ra h c tuyn ny t c tuyn
ra (h. 2.25). Cch lm nh sau : Ti v
tr
40
khi
cc
suy
U q :
Tranzito
v u ra.
cc colect
cc h c
von k v
rc
()
nh 2.27 : H (c uycn
l a iriinziii) tnc !C
chui; haz(/.
41
ffdC /a^er?
Uc
/77/V
^a7/r7 \4
J-^ =V/77/?
- " > ,7
Jrr7/i
I
I
- /
- 1-
'8
ffn h
-4-5-6
//7 /7 4
; f ) c inven i r u y c n lI i d t f / c \u v ra ir
(tac inven ra ca iran:itn rnuc BC.
2 .i y
Min dc tu y e n t r o n g do' chuy en tiep colecta ph an cUc th u n goi la min bao hoa.
Nu t n g dien p n g u a c U(-|^ den mo t gi tri n h t dinh nao do (gpi la din p dnh
thng) d ng
t n g ln dgt ngpt cd th e d n den lm hng tranzito. Hien tiang dnh
th n g ny do m p t t r o n g hai nguyn n h n ; Hoc la do hiu ling thc l hoac hieu
n g Ze n e r nhi tricng hdp dit, hoac do hien tu p n g xuyn th n g (do dien p ngidc
16n lm m i n dien tch khng gian ca chuy en tiep colecta md rn g r a ti nuc
tiep xc vi mi n din tch kh ng gian ch uy en tiep emita, ket q u lm dng
tng
ln dt ngot).
Dac tu y n t r u y n d a t ch ro q u a n he h m so gia dng r a v dong vo
= fdj.;)
khi din p ra gi c6 dinh. D ve dac tuyen ny cd the lm b ng 2 cch : hoc bng
thuc ng hi m p d u n g sa d (h.2.25), gi nguyn dien p
th a y doi dng vo I|.,
ghi lai cc k e t q u ti dng n g dng I(', sau do biu din cc ket q u th u diac t re n
toa do
- I. s d u a c dac tuyen t r u y n dat. Thay doi gi tri c dinh
s duac
ho dac t uye n t r u y n d a t nhi hinh 2.29. Hoac b n g cch suy ra ti dac tuyen r a : ti
diem
cho trUc t r n dc tuyen t a k ding song song vi t ru c tung, ding ny
s ct hp dac tu y e n ra tai cc dim n g vi If. khc nhau. T cc giao diem ny cd
the tim d u a c t r n t r u c t u n g cc gi tri
t u a n g ng. Can c vo cc cap gi tri
ny cd the ve dac tuyen truyn dat n g vi mt dien p
cho trUc, lm tuang
tu vi cc gi tri
khc nhau s duac hp dac tuyen truyn dat nhu hinh 2.29.
c - M a c h c h u n g colecto (CC)
Mach c h u n g colecta cd d a n g hi n h 2.30, cUc colecta duac d n g c h un g cho du vo
v d u ra.
D do din p vo, dng vo, d n g r a q u a do xc dinh cc dac tuy'n tinh ca bn
cua m a c h CC d n g cc von ke v miliampe ke duac m c n h u hinh 2.30.
42
/?
7\ ----
uC =4
n
W'
()
T"^
\
J,
4-
^0
'
_____ - - L - ^ - i
_
I60\
-y
0
'.iih
2..'ii) : S ( i
\',v c
i n l 2. M : i o (ic n i v r n \-(}(>
n-
'- i
J ] c fu y {7
/ruyr/ /
/7 7 ^
^ k
c iJ
rranzilo f f i j c C(
J J ^ C / y /T r
_ - /7/7'-^
Ig
6 4 0
------
- "- - - 4 -
Khi in p vo
t n g in p
^, gim lm cho |^ cng gim.
c tuyn r a ca tr a n z it o nic c c
khi dng vo 1|^ khng i. c tuyn
h gia d ng ra |. v dng vo khi
coi
= I|. cho nn c tuyn r a v
coect) t ng t n h t r n g hp mc
m t q u a n h gia d ng I|. v in p U ( - .
tr u y n t t r o n g t r n g hp n y m t quan
in p ( . khng i. Trong th c t c t h
c tuy n t r u y n t ( tr ng hp m c chung
c h u n g emit (h.2.32).
a - N g u y n tc c h u n g p h n cc tranzito
Mun tr a n z it o lm vic nh nit phn t tch cc th cc t h a m s c a tr a n z i t o phi
th a m n iu kin thch hp. N h n g t h a m s ny ca t r a n z i t o n h m c trc
bit, ph thuc r t nhiu vo in p p h n cc cc c h u y n tip colect v emit. Ndi
mt cch khc cc gi tr t h a m s ph thu c vo i m cng lc c a tran zi to. Mt
cch t ng qu t, d tra n z it o c mc m ch theo kiu no, m u n nd lm vic ch
khuch i c n c cc iu kin sau ;
- C h u y n tip emit - baz lun ph n cc th u n.
- C huyn tip colect - baz lun ph n cc ngc.
43
(2-48)
-o
i^ -
ln h 2 . . U : / ) / t 7 p r iir^ p h n c c ircJ/i2 o
Ilin h
j\\u v c n
p n
c c
l m ^
(n ii
ru n z ih t.
fn c
HC.
h,
Ic < 0
>0
(2-49)
Cn c vo iu kin (2-48) in p
m, dng
cng m c ng h a l h ng
thc t ca in p v dng in ny ngc vi hng mi tn tr n hnh 2.34.
- T mch c h u n g eiiit h nh 2.35, l lun t n g t nh trn, cd t h xc nh c
cc tnh ca in p v dng in cc cc n h sa u :
U hi-: -
ii - |.; < 0
<
I('
<
(2-50)
/.
c
0---------------
lth
------0
41
u c
u ,
U e
>
I ,
<
U ^ ,|,
U |.;
U e
<
Ir.
<
(2-51)
(2-52)
cu dng
cng tc
xc nh
xc nh
2-r33)
/T 7 /
ng vi ^. = ImA ;
('].; = lOV
Diii ng vi
l,5mA
U (,, = 5V
im n g vi
= 2mA ;
U(>|; = o v Ni cc im tr n y
vi n ha u ta s c mt ng t h n g
d l ng ti tn h vi Rj = lOkQ.
) S ( /
h)
f ) c liyc ra l n h
C th v c b ng cch chn 2
i m c bit, i m
ct
trc t ung
E(U^.|, = 0 ;
= 2niA) v im ct tiTic honh A (U^.|. =
v cii^ l i l n h .
= 20V
;= OV).
45
//
Vi s nguvn li n h h n h 2.37a
t r n ng ti tnh lOkQ gi th i t
chn i m cng tc tn h Q n h hnh
2.38. n g vi icM Q ny I|^ =2 0// A ;
L. - I m A : .., = 10V.
t n g t 20//A n 40//A,
t r n hnh 2.38 th y
cd gi tr b n g
l , 9 5 n i A v u,,. = ^.,. =
n h 2..^H : C h n d i tn cni, lc linh.
= 20V - l,9 5m A .1 0k Q = 0,5V. C t h
t h y r n g khi A1| - + 20//A d n
t i AU^^^, = -9,5V. K hi I| g i m t 20//A x u n g 0 t h 1^. g i m x u n g ch cn
0 , 0 5 m A v u^.. = 20V - ( 0 , 0 5 m A . 1 0 k Q ) = 19,5V, tc l khi I^ g i m i m t lng
l Al = 20iiA lm cho u^, t n g ln m t lng Alj\. = + 9,5V.
Khi
xviii
X^
I
Tm li, nu chn i m c n g tc t n h Q n h tr n th
n h n c s bin i cc i in p A^^.. = 9,5V. Nu
khc. V d Q ti c
= 0,525 mA ;
= 14,75V.
t r n ta cd A =
10,//A v AU^. = 4,75V. Ngha l
in p r a m bo k h n g m o d n g lc ny ch l 4,75V.
u ra ca m ch c th
chn i m cng tc tnh
Tnh to n t n g t nh
bin bin i cc i ca
46
(2- 54)
^IVong :
= h.,,
+ (1 + h.],.)
(2 -5 5)
s = -
2-56)
I-------------- J ------------------------------------------------
n h 2 , ?y ; M ch p h n c c dng khn d i.
(2- 57)
47
Ti*ng hp th hai nh hnh 2.39b ngi ta d ng hai ngun mt chiu Hai mch
ny hon ton t ng ng nhau. Nu E^.^. = V thi hlnh 2.39b c t h thay b ng
hnh 2.39a.
Cn c vo s nguyn l hnh 2,39a. c th suy ra n h ng biu thc cho vic
tnh ton th i t k mch phn cc dng c nh p d ng nh lut Kickhp (KirchhoT)
cho vng m ch baz v ch r n g y V = E^.,, c t h vit
(2-58)
Khi lm vic chuy n tip emit lun p h n cc th u n cho nn
th n g rt nh
(t 0.2V n 0,7V) v tro ng biu thc (2- 58) c th b qua. nh vy c t h vit :
| |
(2-59)
Ecx -
Iu ==
Ecc
R
(2-GO)
( 2 -6 1 )
Rj c
u^.|.tng.
(2-62)
s =
+ 1
(2-63)
48
ccaa~baza.
(2-64)
(2-65)
(2 - 66 )
T 2 - 6 4 VP 2 - 6 6 c t h suy ra :
c. Thay
nR n
(2-67)
(2 - 68 )
r t rar :
Ecc
Ib = TT-----.
(h2ic + l)Ri
, p
+ Ri
(2-69)
(2-70)
(2-71)
hy xc nh c t n h n nh nh i t ca m ch p h n cc d n g in p
Ri
r
R,
dlc
R| + Rt
c :
(2-73)
4-KT-A
49
(2-75)
mch p h n cc lm t n g n nh
tn hiu xoay chiu (xem m c 2.3).
phi gim in tr R|^ n h n g khi
cd m u t h u n gia n nh nhi t
/
8
Nu th a m n iu kin
hn h 2.42. in t r R p Ro
tr a n z i t o t in p ngun
c in p ri t r n nd l
- Ur
( U b - U,,,.)/R,,
(2-76)
(2-77)
Ie -
^ 2 ^cc
R + R 2
(2-78)
(2-79)
4- KTI-B
~T~~^
^ th
R.
u,C
--L
.c c
4 /^
_ t __ -1
H in h
2 - 4 2 : S / cio n iiyn l ff i u c h p i i i i n l c h m ;
/n h
2 . 4 . . S (T>
d m ; c n iiif i pi c c ).
( h r n l n C t n c h
h n h 2.4 2.
u,
Tlong d tha^ I|, u,
I)
R .]
U . +
c t h bin i (2-80) t h n h
lo
1)
(2-81)
N u t h n h p h n in p
biu th c ny c t h mi n h
R. t r o n g n h n h eiiit bin
t n g qu t, b t ki mt in
m ch baz b n g cch n h n
gy ra bi
tr o n g biu thc (2-81) c th b qua th
ha b n g s tng ng hnh 2.44. y, in tr
th n h in tr (h2i^. + 1)R|. t ro n g m ch baz. Mt cch
k h n g no t r o n g m ch emit u c t h bin i sang
nd vi (h-,,. + 1).
51
,i - u,.
I,
'J
(2-82)
R h + ( h , + 1)R~
T tnh ra c
T-
-I-
^88
(2-83)
li
Nu thay
I,R^ +
I[, =
|._
+ l.R.
+ l
( 2 -8 4 )
n l
2 . 4 4
Str i n
{ fi\i
ih ff f i^
f h
hZif
(2-85)
vo (2-84) s c :
E^.,. = I^,(R, + R|.) + U(.|. + I|,R|.
(2 -
86)
Bit r n g
th ng ln hn I |5 r t nhiu ln cho nn y c t h b q ua th n h
ph n in p do I| gy ra t r n R.. Nh vy (2- 86) c vit t h n h :
E,, -
I, + ci.
(R, + R ,)
(2-87)
(2 - 88 )
Do
In
R,.
U b - U b i -,
Rg + R[/
R,
L
(2-89)
R | J
R i .
R.
R| + R|,
(2-90)
Theo nh ngha ca h s n nh nh i t th t r o n g tr n g hp n y :
s =
h 2i c + 1
(2-91)
52
nh
J.4>
: DII l p h n
mch d
l i Ni ^ i u n l i h n / i
s^n h i i p I X D u y c h c c n
K/ : h ) ; \ \ i n
lii
R ,:
m a c h /ni pln.
cc iu kin
Bng 2-4
Gi tr in hnh ca mt. s th a m s chu nh hng nhiu ca nhi t
V'I l i u l m I r a n / i i o
Icof A )
b -:(V)
h :ic
Si
K)-'-
0.8
20
-6 .5
ClL'
10^
0 .4
15
-6 .5
Si
10
0.6
50
+ 25
(c
0^2
50
+ 25
100
+ 175
95
+ 75
Si
30
0.25
(e
30
0.51
53
(2-92)
U 3 - u,Ic2
h 2 , e2
1)R, ,
(2-93)
(U b -
UBi:)(h21c2 -
h21cl)(Rl + R|-.:
(2-94)
[Rii + ( h 2 i c i + l ) R i , ] [ R i + ( h2i c2 + 1) R k]
em chia biu thc (2-94) cho (2 -9 2) s c biu thc cho s bin thin tng
i ca dng Ij,.
It
h2ici - h2ic2
Icl
h21el
1 +
lel
R|
(2-95)
Ri;
R |.;
54
h21c2 + 1
^21el
^ 2 1 c l ( h 2 1 c 2 1 )
(1
^21e2)^
(2-96)
Nu gi
s,
l n nh nhit khi
Ic
= ^2\c^
(2-95) c t h vit t h n h
. S.
(2-97)
hzicl (h21el + 1)
c,
Trong AY^ =
Biu
lch h
k tnh
vi n h t
th n g gi l sai lch ca
(f)
/(err?
5
-)
'^
(+)
H n h 2.47a a r a m t cu tr c J F E T k i u k nh n ; tr n tinh t h bn d n Si - n
ngi ta to x u n g q u a n h n 1 lp b n dn p (c tp ch t nng cao hn so vi )
v a r a 3 in cc l cc ngun s (Source), cc m n g D (Drein) v cc ca G
(Gate). N h vy hnh t h n h 1 knh dn in loi n ni gia hai cc D v s, cch li
vi cc ca G (dng lm in cc iu khi n ) bi 1 lp tip xc p - n bao q u a n h knh
55
= const
Id = f2((is)
u I)S
= const
ta thu c h c tuy n ra
ng biu din
s gi tr khng i ca
cho ta h c tuyn
truyn t ca JF ET. Dn g in hnh ca cc h c tuyn ny c cho tr n hnh
2.48 a v b.
2
^
G/am /c/7
"
r/
- /
-1 5 /
<y
c tuyn r a c a J F E T chia lm 3 v ng r r t ;
Vng gn gc, khi
nh, I [3 t n g m n h tuyn tnh theo
v t ph thuc
vo
y l v ng lm vic J F E T ging nh m t in tr t h u n cho ti lc
ng cong b un m n h (im A tr n hnh 2.48 a n g vi ng U q 3 = OV).
Vng ngoi i m A c gi l vn g t h t (vng bo ha) khi
ln,
ph thuc r t yu vo
m ph thuc m n h vo Q^. y l v n g J F E T lm
vic n h m t p h n t khuch i, dng Iq c iu kh i n b n g in p
Q ua n
h ny ng cho ti i m B.
56
ra
my n h n xt sau :
Khi t tr s
ni dn, im un A xc nh r a n h gii hai v ng tuy n tnh
v bo ha dch d n v pha gc ta . H o n h i m A (ng vi tr s h a t nh
ca (S^
1
in p gi l in p bo ha cc m n g
(cn
gi in p t h t knh). Khi | ( -^ | tng,
gim.
Tng t vi im B : ng vi cc gi tr
m hn, vic nh t h n g tip
gip p - n xy ra sm hn, vi n h n g gi tr
nh hn.
Dc tuyn tr u y n t ca J F E T (h.2.48b) ging ht c tuyn an ot- l i ca n 5
cc chn khng, xut, p h t t 1 gi tr U q s j ti ^ = 0 , gi l in p kh a (cn
k hiu l p). ln U q ^(, bng
ng vi ng =
0 tr n h c tuyn
ra. Khi t n g
I ) t n g gn nh t l do dn in ca knh t n g theo mc
Gi tr | 3(, l dng^
gim phn cc-ngc ca tip gip p -n . Lc (-^ = 0, ^
= I|)(J
< I^(j v c xc
tnh cc m n g khi khng c in p cc ca. Khi c U qj^ < 0, I
nh bi
[4]
lo =
[)()
u ('iS
-
(2-98a)
-,
Uoso
f7
X /
>
. y
, y
vxzzZ
VI
c iiyn ca JFET.
Khi
c gi tr ni t n g d n v
= 0, b rn g v n g ngho ca c hu yn tip
p - n rng d n ra, ch yu v pha knh dn n v tp ch t ph a yu hn nhiu so vi
vng p, lm knh d n b t h t li u dc theo phng DS (h. 2.49a). Ngc li khi
cho
= 0 v t n g d n gi tr ca in p m n g ngun J)^, knh b co li khng
u v c hnh phu, pha cc D t h t m n h hn do ph n b tr n g dc theo knh t
D tci s, cho ti lc
= l^^o knh b t h t li ti i m A. Sau , t n g
lm
in: th t A dch d n v pha cc s (h.2.49b). Qu tr n h t r n s xy ra sm hn khi
c t i m
< 0 n h hnh 2.49c lm gi tr in p t h t knh gim nh. R r n g
d i n in ca knh d n ph thuc c hai in p
v
cn s au khi c hin
tng t h t knh, dng cc m n g do cc h t d n (in t) p h u n t knh q u a tip gip
57
p - n ti cc m n g ph thuc yu vo )^ v ph thuc ch yu vo tc d n g iu
khin ca
ti c h u y n ti p p - n p h n cc ng c, q u a ti d n g i n cc
mng
Cc th a m s ch yu ca J F E T gm hai n h m :
Th a m s gii hn gm c :
Dng cc m n g cc i cho php
tuyn ra (ng ng vi gi tr U qs
dng in ng vi i m Bt r n
kh o n g ^ 50mA ;
y U l in p m n g ngun ng vi im B.
(hay u ^ ) (bng gi tr
in p kha
ng vi ng (i;^ = 0)
T h a m s lm vic gm c :
in tr t r o n g hay in tr vi ph n u ra T =
u ~ const
(c 0,5
t r o n g v ng bo ha.
H dn ca c tuyn tr uy n t :
s -
)I,D
TT
^IXS
= const
2 I,),,/U(.,so
[6].
in tr vi p h n u vo ;
tn
(c
d u n g gi cc cc
Cu to v k hiu quy c :
t) G
.//.J
fr )
( f)
///
S i.p
d)
Cc
h ) \ Cc /
n h 2.>0 : ( ii lo C M O S i l i f
a) I.Oi kt'nh di Sih : h) .oi kt'iih fni n\;.
D
G
s
D
1--^
s
Hnh 2 5 7 ; K hiu quy c ca M O S F E T
a) j>i knh n i sn ; h) .o knh p d t sn ;
c) ^oi knh cm ; ; d ) j> knh p cm i;.
> 0. C n p h n b i t hai
59
Nu t i cc ca in p
< 0, qu trnh trn s ngc li, lni knh dn
b ngho i do cc ht dn (l in t) b v xa khi knh. Din tr knh dn t n g
ty theo nic t n g ca
theo chiu ni s lm gim dng I|). Dy l ch
ngho ca MOSFET.
Nu
H xc nh quan h hn s p -= ly)^),
ly
ly vi n h n g gi tr khc nhau ca
( iS bn g li thuvt hay thc nghim, ta t.hu c h c tuyn ra ca M OS PE T loi
r ft sn tT
K 11*u 1trn
V
o
knh n
nh
hinh
v 2.52a
\r
20 I
c/ ^d
C/? / /7 f/r
/?
f/j
a)
(n
/ii
: f)c
--W V
I i i v c n
(/77 )
k i
diU sti a )
Cc th a m s ca M O S FE T c nh ngha v
gm c : h dn s ca c tnh tru y n t, in
tr vo
v nh(5m cc t h a m s gii h n :
tr | ) ^ xc nh), in p t h t knh hay in p
vi U(S = 0), dng
,)S,;,XC|
Khi s d n g F E T t r o n g cc mach in t, c n
n h t sau y :
xc nh ging nh i vi J F E T
tr t r o n g r, (hay cn gi l
in p kha
(ng vi 1 gi
Iing - ngun bo ha
(ng
lu ti mt, s c im c hu ng
l n h 2 .5 4 : d c l n h ra c a
n h t i n t r i h u n i h c o
vi ;n
(dng i
n i c lu y n tn h h a).
61
^ / R
----- cz>
ra
K.
s
0-C
S d ng tnh c h t ny ca
FET, c t h xy d n g cc b
ph n p c iu kh i n n
gin nh hnh 2.55.
Kh
h s' chia p l
T ~
lnh i-5 5 . S ( 1 d)
a)
u ra
( 'h
n ^ iv c N
iu y c n
l
II
p l
h a
h)
f)
liic u
m y c /
k h i n
lnh
d n ^
Jil'.'l
ha .
ri)s(dic)
(2-98b)
Uv.o
ph thuc vo in p iu kh i n Uj|^, th ng chn R r | 5<^0 di l rng. Lu
l khi U|55; > IV tnh c h t tuyn tnh gia I|) v
(vi cc U(-^ khc nhau)
khng cn n g na. Nu s dng c v ng xa gc hn IV, cn tuyn tn h ha theo
mch hnh 2.55b. in tr R 2 a mt ph n in p U|;,; ti cc ca b s u n g cho
b li p h n cong ca
Khi chn R 2 =
'ns
(2-99)
Ugs =
v h c tuyn r a c tuy n tn h hda tr o n g m t on
t IV ti 1,5V.
T n g t n h vi t r a n z i t o l n g cc, t n ti 3 ki u m c F E T t r o n g cc
m c h k h u c h i l m n g c h u n g MC, n g u n c h u n g N C v c a c h u n g . Tuy n h i n
mch ca c h un g r t t gp tr o n g thc t. Hai d ng MC v NC cho t r n h nh 2.56 vi
L
b)
62
Mch m n g chung
1
( 2 - 101 )
( 2 - 100 )
in tr vo
in tr ra R,-., = (R)//r|)s)
R,., =
'(iS
00
R s / / ( 1/ S )
KMUCH DI
2.3., Nhn vn e chut
a - N g u y n l x y d n g m t tng khuch di
Mt ng d n g qu a n t r n g n h t ca tra n z it o l s d n g n t r o n g cc m n g lm
t n g cng in p hay dng in ca tn hiu (m th ng gi l mch khuch
i). Thc c h t khuch i l mt qu tr n h bin i n n g lng c iu khin,
n n g lng ca ngun cu ng cp 1 chiu (khng cha n g th n g tin) c bin i
th n h d n g n n g lng xoay chiu (c quy lut bin i m n g th ng tin cn thit).
Ni cch khc, y l m t qu tri nh gia cng x l th ng tin d n g analog.
H nh 2.57 a ra cu trc
c bn l ph n t iu khin
in p hay d ng in t t.i
bin i dng in ca mch
ra bao gm t r a n z it o v in
tr R^, v ti li r a v d
ly gia 2 cc colect v
emit, ngi ta nh n c
m t in p bin thin cng
quy lut vi tn hiu vo
n h n g ln c t n g ln
nh iu ln. n gin, gi
t h i t in p vo cc iu
khi n c d n g hinh sin. T
s
hnh
2.57.
Ta
ngiiyn l xy dn g mt t n g khuch i. Ph n t
(tranzito) c in t r thay i theo s diu khin ca
cc iu khin baz ca n, qua iu khin quy lut
____
>
1-
y,
D
u 5 ^
A.
&
u.
1^
1
V
'Ur
1
= ii
th y r n g d ng in
v
in p
m ch ra (t l
n h 2.57 :
a ) N-iyn xv dg ti lan^' k h u c h d i ;
vi dng in v in p
h) Hiu th i gian ca din p v (ii* in
tn hiu vo) c n phi coi
ti nch r.
n h l t n g cc t h n h ph n
xoay chiu (dng in v in p) tr n n n ca t h n h ph n m t chiu I v
(h.2.57).
Ph i m bo sao cho bin t h n h p h n xoay chiu khn g vt qu t h n h p h n mt
63
chiu, ngha l
^
v
Nu iu kiii khng c th a nin th dng
in mch ra t r o n g t n g kho n g thi gian n h t nh s b n g khng v s lm nio
d ng tn hiu ra.
ni bo cng tc cho t n g khuch i mach r a ca n phi c th n h phn
dng m t chiu
v in p mt chiu
Tng t, mch vo, ngoi ngun tn
hiu cn khuch i, ngi ta t t h m in p mt chiii
(hay l dng in nit
chiu
T h n h p h n dng in v in p mt chiu xc nh ch tnh ca t n g
khuch i. T h a m s ca ch tn h theo mch vo
v th(?o mch ra (lj
c t r n g cho t r n g thi ban u ca s khi khng cd tn hiv vo.
b - Cc chi tiu v th a m s c bn ca m t tng khuch di
nh gi c h t lng ca 1 t n g khuch i, ngi ta nh ngha cc chi tiu
v th a m s c bn sau :
H s khuch i
K =
i lng u ra
Di lng t ng ng u vo
(2-
102 )
T h ng ngi t a tn h | K |
iK|
(dB) = 2 0 1 g | K |
(2-103)
i tng ng l k ... kp
bi :
K = k i, k 2, ... kn
hay
|K|
(dB) = | k i |
(dB)
(2-104)
khuch i in
r
KI
K.
iO
LAJ
f=ZJI
/7^ Z . f ^ l t i z )
64
= f3(Uv,o)
(m)
Tr kh n g li vo v li r a ca t n g khuch i c nh ngha
Zvao
; z,-n
*-vc>
(2 -10 5 )
r a
(2-106)
^VLIO
==
^ n g ii n
khuch
cc b
khuch
khuch
ph n
iu
ti
Khi
Ico R c
E ,
= 0 l :
(2 -1 0 7 )
5- KTT-A
65
im lm vic tnh p xc nh bi
cc ta
hay
U|^,).
Ty theo v tr ca p trn
ng t h n g ti, ngi ta phn bit
cc ch lm vic khc nhau ca
mt t n g khuch i nh sau :
i ;
Khi p
AB v c p
yu ca ch
vo dng I^
tnh nh).
k uc c cii (C ) T) c c k h x c d i n h
i t i c m m vicc n h p.
66
5-KTJ-B
(2-1 09 )
y = Uv + Uh,
Chia c hai v ca (2-109) cho p ta c :
Uy
Uv
Uh,
Ur
Ur
hay
k
y :
(2 -
110 )
Kht
l h s tru y n t ca mch
hi tip.
T (2- 110 ) t a tm c :
k
1 - k
n gin vic ph n tch ta a vo tr s
thc K v
Kht -
K
1
(2 - 112)
67
v do d K^( > K
< 0 th Khi -
< K;
(2-113)
l hi tip m
ngc pha vi Uy) v Uy = U ngha l h s khuch
i ca b khuch i c hi tip m
nh hn h s khuch i khi khng hi tip.
nh gi n nh h s khuch i khi c hi tip, thc hin vi p h n biu
thc (2-113) cd :
,
1K( ^ K ^ ) d K , a
(l+ K /3 ) ^
(+K^f
dK/K
C ' l + K /
'
( 2 - 1 16a)
T n g n nh ca h s khuch i b n g hi
tip ni c d n g r n g ri ci thin c tuyn
bin t n s (h.2.62) ca b khuch i nhiu
t n g ghp in d u n g v min t n s th p v cao
h s khuch i b gim.
Tc dng ca hi tip m min t n s k
t r n s yu v h s khuch i K nh v s dn
n t ng h s khuch i bin di t n v m
r n g di th n g Af ca b khuch i (h.2.62).
Hi tip m c ng lm gim mo khng ng
t h n g ca tn hiu r a v gim nhiu t r o n g b
khuch i.
Mt khc ta c
U y
= K/)^. V vy :
= i l + KP) u , = R ^ il + m
( 2 - 1 16b)
iSn.
Diu ny m bo in p ra b khuch i
tr ti R,.
ph
nh hng ca
hi
vo
lm gim in tr
r-
^ '1
y \
t-
f ...........-
/f
^
c,
U h i
^
r
\ n
-^-4
/S
/7
b)
Hnh
: S a l cc ndili ioi ic) /n
a) 'i ticp (n; din irc <\ ; h Hfi licp (ii p nh khu lc .
ct
ho
A^ fftt
70
Ur
c to t h n h do dng
R|-:
(2-117)
V h s a gn bng 1, nn c th vit
-
E^.
(R^. 4- Rj,-)
(2-118)
u, > u , , -f
(2-119)
^CO ^ ^cm
(2- 120)
^coL'.)
y :
Quan h dng
vi in p ra c d ng :
t 3
ln.
(1 + / ) I bo + IcK) =
(2 -1 2 3 )
Khi chn E(, (nu n h khng cho trc), cn phi theo iu kin
E,
y ;
72
= ,, +
Uf.(, = Igo. Rp
+ u,,
(2-124)
Khi xc
t n g
hi tip m
E^.. V vy
nh tr s U.^^ phi x u t p h t
nh n h i t cho ch t n h ca
m t chiu ca tng), tuy nhin
m E.^, t h n g chn b n g (0,1
t q u a n i m t n g in p U|.J, s lm
t n g (vl khi R. ln s ln t n g su
lc cn t n g in p ngun cung cp
-- 0,3)
in t r R|. c t h tnh t
R,; = u,,yi,
(2-126)
Khi t n h cc p h n t ca b ph n p u vo ngoi n h n g i m ni ti mc
2.2.3g cn lu : vi q u a n im n nh nhit cho c h t n h ca t n g th s thay
i ca dng baz tnh
(do khng n nh nhit ca in p
phi t nh
h ng n s th a y i in p U\^y Mun vy thi dng Ip q u a b p h n p R v Ri
phi ln hn d ng
q u a in tr R. Tuy nhin vi iu kin Ip > >
th R, Rt
s phi nh v c h n g s gy ra mc r mch n mch vo ca tran zito. v t h khi
tn h cc p h n t c a b ph n p vo t a phi h n ch theo iu kin ;
Rb = Rj//R2 = (2 -
5).
Ip = (2 ^ 5)I^,,
(2-127)
(2*128)
(2-130)
c
hnh
iTi tr vo ca t n g :
I
=
(2-131) i i
R //R ^//ry
2.f)6 : S( f d
tiv i
fn<^ k h u c h
- y ha i ^ u r n .\> v l l.
BI
= Ib-
+ (] + /^)r,.]
(2- 132 )
< 2 -13 3 )
IV
(2- 134 )
^c(F /^ J ^ i
,2-135,
(.
(2- 136 )
(i,
(2-137)
th
/.
= k,
Rv)
R.
(2-138)
Rn + Rv
(2-139)
= Pj./Py =
K, t r o n g s EC k h o n g
in tr ra ca t n g
R, = Rc//rc(i:)
(2-140)
b - T n g khuch di colecto c h u ng
cc
(lp emito)
tr o n g s n g vai tr nh
Hnh 1 6 7 :
a) S an k h uch di c c ; h) S (t hav th.
75
in tr vo ca t n g Ry = R |// R 2//ry.
Ta c u,, = ^[r| + (1 +
) { Y y
+ R.;//R,)]
Chia Uy cho l^ ta c
+ (1 + )(r^.
+ R y/IR ,)
(2 -14 1)
R //R2//(1 + / ) (R .;//Ri )
( 2 -1 4 2 )
Nu chn b p h n p u vo c in tr ln th in tr vo c a t n g s ln. v
d, = 50 \ R].//Rj = I k Q th
= 51 kQ. Tuy nhin khi in tr vo tng, th khng
th b qu a c in tr I*c{i )
r vi mch vo ca t n g (h.2.67b). Khi in
tr vo ca t n g s l :
R,. = R,//R2//[(1
( 2 -1 4 3 )
in tr vo ln l m t tr o n g n h n g u im qu a n t r n g c a t n g CC, d n g
lm t n g phi hp vi ngun tn hiu cd in tr t r o n g ln.
Vic xc nh h s khuch i dng Kj cng theo ph ng p h p ging n h s
E^. Cng thc (2-133) n g i vi t n g CC. V dng
y ch l mt p h n ca
dng l,;, nn biu th c (2-134) s c d ng
RJR.
Il
= (1 +
(2-144)
v xt n (2-134) t a c
I,
(1 + )
ti
Ty.
(2-145)
= {1 +
IZ
Ty
(2-146)
th
R .7/R
= (1 + ).
( 2 -1 4 7 )
K,
= (l+ /3).
(2-148)
tnh h s
ta coi Ry > >
v Ry tnh gn ng theo (2.142) : Ry = (1 + y3)
(R|.//Rj), khi
^ 1. T n g CC d n g khuch i cng s u t t n hiu t r o n g khi
gi nguyn tr s in p ca n.
V
76
= 1 n n h s khuch i cng s u t Kp xp x b n g K v tr s.
in tr ra ca t n g
cc
c gi tr nh (c Q), c tnh
bi :
t + R,y/R|//R7
= R,- // /r,; +
l+
(2-149)
f
R.
1_____ _ rC L
l_L
>
_V
/ B
)
Hnh 2.6H :
a) S(f li khu ch di BC : h) S (t ihay th.
t a s dng
(2-150)
V:
v
T (2-150) ta th y in tr vo ca t n g c xc nh ch yu bng in tr
v vo kho n g (10 -- 50)Q. in tr vo nh l nhc i m c bn ca t n g BC
t n g s l ti ln i vi ngun tn hiu vo.
a
(2-151)
R.
H s khu ch i in p
y/R .
Ku =
(2-152)
Rn +Rv
Rc//rc(B) -
Rc
(2 -1 5 3 )
77
Hnh 2.69 : a) Si
in tr vo ca t n g o pha tn h t n g t nh t n g CC :
= R|//Ry/[r|^ + (1 + ^)(r,.
+ Rj-Z/Rj.)]
(2-154)
hoc tnh g n n g
= (1 +/?)(rj: + R,.;//Ri2)
H s khuch i in p u ra 1 xc nh t ng
ra 2 xc nh t ng t n h s CC.
(2-155)
t nh s EC, cn u
(2-156)
(2-157)
Rn +Rv
Nu (1 + i)(R.lfR^ ) = /3(Re//R|i) th hai h s khuch i ny s ging nhau.
2
78
>
rm
A )S
2-158)
(2-159)
ni
Eo
I) o (R ) + Rs)
(2 - 160 )
u DSO
l in p cc m n g - ngun tnh.
in p
(h.2.71).
D a vo c tuy n ca F E T ta th y ch tnh, in p ph n cc c t h c cc
tn h dng hoc m i vi cc ngun v t h m ch cd t h b n g khng.
Kho s t t r n g hp
< 0
79
in tr
v R q (h,2.71) xc nh in p
< 0 t r o n g ch tnh, Tri
s v cc tnh ca in p t r n in tr
l do dng in
= I|5Q chy q u a n
quyt nh, in tr
c xc nh bi :
-
(2-1 61)
U(', so /I do
in tr R q dn in p
ly t r n
ln cc ca ca FET. in tr R(
phi chn nh hn in tr vo vi bc na. iu ny r t cn th i t loi t r nh
hng ca tnh kh n g n nh theo nh i t v tnh t n m n ca cc t h a m s mch
vo n in tr vo ca tng. Tr s
th n g chn t 1
5MQ,
Ngoi vic m bo in p yu cu
dng
1 chiu t r o n g t ng, n g n cn s th a y i dng I p o do tc d n g c a n h i t v tnh
t n m n ca t h a m s tra nz ito v v t h n nh c h tnh ca t ng . t n g tnh
n nh th cn t n g
n h n g phi m bo gi tr Uqj5q. Trong t r n g hp n y phi
b in p U<5Q b n g cch c u n g cp cho cc ca in p U q q q u a in tr R|.
U o s o = U so - U g o = Id o . Rs - E d .
E d
. R g
U so -
( 2 - 162 )
(2-163)
- Rg
Ri =
Rc; + R |
U gso
in p ngun cu ng cp
Ed =
s o
+ Uso +
(2-1 64)
Tr s R ) c n h h ng n c tn h t n s c a t ng, n c tn h theo t n s
tr n ca di t n. Vi q u a n i m m r ng di t n th phi gim R[). Sa u khi chn
in tr t r o n g ca tra n z it o r, th t a c t h chn R q = (0,05 -- 0 , 15)r.
Vic chn in p U^Q c ng theo n h n g iu kin ging n h in p U[,(, tr o n g
t n g EC, ng ha l t n g in p UjQ s l m t n g n nh c a i m lm vic tnh
do Ri tng, tuy nhin khi cn tng E q . v th
thng chn khong (0,1 -H 0,3)E|).
Cng t ng t (2- 125) t a c :
U do
Ed =
80
Id o R d
0,7 ^ 0,9
(2- 165)
Klii 1\,S()
1) [ihi mc in I r
' ct yu cu v n i n h ch tnh,
i . u c d ht buc ) h i mc R . Chn cc phn t da vo cc cng thc (2-162 n
<2-()5t. khi cng thc (2-K)2), (2- 163) cn phi hoc cho
= 0, hoc l thay
i du Irc din ap Ch 11(,S() > 0 l ch in hnh cho MOSKET c
knh fii ng loi n. Vi th' nu thc hin vc i du t.rvc ( so
f'ng thc
( 2 - ] 6 2 i . (2-163 c th d n g c hn g tnh nicch thn p ca tan^ ngun chung,
Chi loi P"KT phi ch n C C th a m s tng' t nh tron g t n ^ E(^ F^hi tnh
n cing niig crc: dai
in p I'c i
. v (ng suat liu tn cc ai
tmn<r tran/.ito
(h 2,71i. v
.
Cion' nh sct F/C du n g tran/.ito lng tc\ t n g n^un chung Hng lm o pha
lin hi(u khuVh i, Vi dn a vo u vo na (hu ki in p clcng (h. 2.71) so
ln
dng m n g v giii din p Iiang ;
c au ra so nhn t* na chu kidin
p fc tinh m,
Di y ta
S(J I hay
th t n ^ s c v trn hinh
(*iic ('ii a tra nz ito |G,8 |
(:ti
diing gita
cicin
H s khuch i in p tn so t r u n g hinh
l,
Kn = ^
u
SUv(r,,./Ri
...........
: ..... .
= S ir ,// R r )
LJ
(2-166)
hay
K. =
Sr,.R,-
(2 -1 67 ,
C.6
(2-169)
Din tr vo ca t n g s c l :
Ry = R/7R(;
(2-170)
in tr ra ca t n g s c l ;
Rj. = R[y.Vj ~ R )
(2-171)
81
^0.
r.
r.
-~^GS
s^
'1
f "
rS
<
Vi/ .^^
0
M lj,
iV
-
o)
l l 2 . 7 2 : S ( r ( f u i u y il i c
^s
Hi^ s e
t n s cao n h n g in dung k tr n s to nn th n h ph n k h n g ca d ng in
mch vo.
^cv = Iccis
^COD
^(!.
(2-172)
Dng in vo in dun g ca t n g
icv = jw(;c^ , ,, + jwC(.-|)(l + K^,) ,
Ivc -
J ^ ^ U ,[ C o s + (1 + K , ) C o o + c , ]
+ jwC| . ,,
y Cy l in du n g vo ca t n g
Cv == Q s + (1 +
Coi3 + Ci,
(2-173)
(2-174)
Cgd + c ,
+/4.
V/P,
I ___T I
____ X j : ___,
ji-M
82
6- KT-B
sc.
Ti mt
Di vi t n g DC th in p t t r n g pha vi in p vo
,
, - (-,s
(2-175)
Theo s thay t h th J li l hm s ca
u , =. SU,,s UVVR,-|,
hay
tc d n g ln u vo ca tranzito
u<-,s =
(2^ >
^ ^
v
V Ii R j ^
.
1 +
(2-177)
S ( i // R i^ )
nn
<2-178)
r, + R,~
. R~
__
(2,179)
= " =
's
7 ^ 7
ii tr ra ca t n g DC nh hn t n g
sc,
V (MMI ii)
ir- i-i ('iVa v cc n<;iu')n ca tranzito trong s lp li cc ngui
bang hiu l \
nn dng in v) bn thn t'a ranzilo s nh hn trong s
SC. v d khng 'n nh nhit ca in Ir khong ^ia ta v ^un nh() Do (i
fhc) ph('p la cliin^
I.
ln Vi vy t n g D(! c din Ir vo l^, ln (ti vi
t
h(n tno' SC .
lin dung vc ca t n g n c s nh hn ca ta ng s c .
)i vi t n ^ 1;>P l;ii cc ngun th cn thit phi tnh on t hn h ph n dng in
u n g vA) Iii;uh ('a v ca - nunn (Ha t r a n / it o , (Utn: nhu' t h n h phn tngclun.i:: l a ) c;ip Iii;ich vi\() c:\ ln^*'. V i in p t'Uf Iiaig kh ng (i. t h n h phrm
dong din dving ( \ , | ) v C| c' xc n h h n ^ in p vo b\.. T h n h ph n dng in
in (I u i ;
phu h ii c vo in ap
l\,s -
, - u, = <1 - K , 1U,
cv
- k) + (
l (o
= c:,,|) +
(\.
C(;s (1 - K) +
(2-!iS2)
s c . T 2 - 1 8 2 ' tion^ f n u 1)C n'u K^J 1 thi ;nh hng 'a di'ii d u n g
in dung' vo S('
Si
d
on
2 . 3 .4 . Ci hp i a c c k i u c h ai
Mi b khuch i th n g
gm nhiii t n g mc ni tip nhau
thc 16 mt n g khuch i
khng m bo h s khii'ch i
lin hiu ra ca t a n g au hnv
t n g t r u n g gian bt k s l tn hiu
n v ti ca nit t n g in tr vo ca l n g sau n, Din tr
vhvich ai se c tinh thf'O l n ^ u v t n g cui.
z/
/ / , -- u
r f
-C3--r
]
1
1V -
_-CL_
- i - i -
...
nh
nh hinh 2.74 (v
Cn thit), y
vo cho t.ng sau
vo v ra ca b
2 . 7 4 ; ST ( n k i h k h i i c c h
I
U
-(J- J
d i / i Cu l^.
u,|
U,.
u rN
- = K 111
'vN
1^,2
jN
84
(2-183)
l h i e i i t i n XU' n h
phi'w
*v'
CM
/ ;J
*,
rf
"
"
_ .J -.
to-ii.
-0s - :.
-o-
n j
-p
/___ ,
^ P f
N : _....
i -"'i
llin
Trc ht
tn hiu yu
tin hiu vo
cho ti tng'
2.
S(
ln
I
i'n
k h i i r i l i
" I
ihii
nhii'il
( / / / MC
')u
a .inh tn s t r u n g binh r b (un nh hn;;' .a tu in tro ng b
khuch di va khng iiih on s phu thuc' I'a
aii s lanzit) vao ta n s. IVong
Iring hp cn thit phi ch n (' tnh ca tranz ilo v nh hng :a t
bin tn ca tn hiu cn khuch ai. diu ny st lm r.hc in p au ra b khuch
i thay i c bipn n pha khi t.n s tn hiu vo hay i. min t s thp,
khi l ; u Ihuan tr t'h'i n h n g s ph h u c ' k ( ' r n ;' do tu i n tron[^ S( d Cuyt
inh, cn mli^n t n s cao th ch yu do cic than ,s6 ca tranz ito quv^t nh.
Trong thc t, th ng ngi la co' th nghin C'ii nh hng ca cc vii t t.rn mt
c c h c: lp hai min tn s thp v cao.
Di y ta xt d r im cg tc* a b khiich i nin tan thp,
Tong 2.3.2. khi tinh h s khuch i ca t n g n gi thit in tr xoav
chiu ca t b n g khng. N h n g gi thit nh vy ch n g di t n t r u n g bnh.
Khi t n s gim thi d n in ca t ghp t n g Cp s gim. Do c h p trn
t nn in p t ng un tn hiu t vo t n g u len hay in p l'a t n g trc
t vo t n g sau so b gim. H p tr n t s lm gim bin tn hiu u
ra mi t n g v c a c b khuch i ni c h u n g tc l lm gim h s khuch i
niin tn l.hp (h.2.76a).
Anh hng ca t c t h hin r t r r n g tro n g b khuch i ghp in dung
ch h s khuch i
0 khi f
0. Nhx vy l tr s ca t
c nh hng
n h s khuch i min t n thp.
T in C, cng n h hng n h s khuch i min t n thp. V khi gim
t n s s lm gim tc d n g mc r ca t i vi in tr R|. v do lm tng
mc hi tip m ng xoay chiu trn R. v do lm gim h s khuch i.
85
Vic gim mu n h s
khuch i min t n s thp
Kj c c t r n g b n g h s
mo t n s t h p ca b khuch
i.
M / / /7 /r a /T ' / / 7/?
M, = K/K,
chnh l tch h s mo t n
s ca mi t tr o n g b khuch
i
)
M =
...
(2-184)
H s mo t n s ca t
tnh theo
nl 2.76 : a)
(III (ic tuyc hicn (l ln \ o ca h
k hucch i hp din lui; ; h) Anl </fii ca !i if\, d e n
d c uycn tn /p.
M,
(2-185)
(2-186)
86
so vi in
l n h 2 . 7 7 : n h h n i CQ I n i
tang n c tu yn
a) Bin - ln s ;
h) P h a ~ tn s.
v s tn ti in d u n g m t ghp coect
J (i vi t n g EC) n h n g
nh n t ny
nh hng n c tu y n t n s ca b khuch
i min t n cao. 0 min ti
cao,
s gim m u n h s i ca tr a nz ito cng nh tc dn g mc r ca in d u n g Cc(|.)
s lm g i m h s khuch i. Xt v m c gii h s p ngi ta a ra khi
nim v t n s gii h n tc l ti h s p b gim } [ 2 ln so vi gi tr
t n s t r u n g bnh.
H s m o t n cao
M^, = V 1 + ( w T ^
(2-187)
y :
h n g s thi gian tng ng ca
t n g m i n t n cao.
Gc dch p h a do m t t n g kh u ch i gy
ra l
= - avctgwT^.
(2-188)
Dc tu y n bin t n s v pha t n s
mi n t n cao v t r n hinh 2.78. T th ta
th y khi t n s t n g thi h s Iio t n s t n g
v h s k h u ch i gim. Dc tuyn bin
t n s v p h a t n s min tn cao ca mt
t n g khu ch i bi u th b ng ng nt lin
tr n hnh 2.78, cn ca c b khuch i th
c biu th b n g ng n t t vi h s mo
t n s t n cao b n g tch h s mo ca mi
tng ;
M, = M,, .
Cn gc dch
pha
... M , ,
(2-189)
c ng b n g tn g gc dch ph a ca mi t n g
Tc = f c + fc2 +
(2-190)
p
cn th i t c a t n g .
Mo bin v p h a ca b khuch i l loi mo tuy n tn h v n khng l m thay
i d n g c a t n hiu hnh sin c khuch i. Khi tn
hiu cn
khuch i cd d n g
phc t p c t r n g b n g ph cc t h n h p h n iu ha th mo bin v pha ca
b khuch i l do s ph v ' t n g qu a n t l gia cc t h n h p h n iu ha v bin
v p h a c a in p r a v vo.
Di y t a k h o s t c tuyn bin ca b khuch
c t u y n bi n ph n
i bin in p vo
(v vi tn hiu vo l hnh
cd th t h a y i t n hiu ra
i.
T th t a t h y on 1-3 q u a n h in p r a
bin k h n g i q u a gc ta v u r a c in
v vo l t
l th u n . c tuyn
p
nhiu v
n ca b n t h n b
87
r\^rr
^.
khicrii llar
R,J
88
(2-191)
trn hiu th ml di lng nio . d d c ph;'in nh lil Ih
-,'! linh I hu n tr ing chii chm trn hlnh 2 .80a tr o ng khi o' cii khang (;i
t-vin S(t cp ta n s tin hiu l
I R j ( y Lj in cni cun S(J cp).
Meo .n vS Irong b khuT'rh ai ^hp bin p l do cun dy bin p cc t
^(1
ra.
Sn o ttng ng ca b khuch d:ii ve trn hnh 2.80b nh hng t n g u b
khuch ai c th hin t ron^ s tng cng b n g in dung C('.. Cn t n g hai
c th hin b n ^ R \. o l ti phn nh t th cp v s cp.
Hinh 2 .8 C V(^
trun^' binh h s
in cm d nh
dung khang
|.
i vi niach ra
n chiing.
R-:
I
C/
a)
_____
V
.,
j n hnp I
'
T n S
, ,
Tf cao
c)
/i7/.'; k i u c c l
ti S
h)
di
(l fi'^nyi
i;licp h i c n
1P
!i ;
S( (l n rc /n i ( < /ii; :
L ) ) c itycN Un s.
+ r\
(2-192)
1)
(2-193)
} :
R,J = [(R^J +
+ R ,)/(R., + r, + !. + RV'l
89
Q_------ 1------1-------------------- L
. { ["- 1
(2-194)
90
Ic-Y
n^(R t
r2)
Y\
n ^R i
?Zb-a
y : Tib-a l hiu s u t ca bin p (khong 0,8 -- 0,9).
Trng hp tn hiu l hnh sin, th cng s u t r a ca t n g cd q u a n h vi cc th a m
s Ucm, Icm theo
U c m I c m
Pr
Ucm
U cm
(2-195)
2n^.Rt
t ta c
uL
Ucm-?2b,a
(2-196)
2 .P t.R t '
91
tr s6 IJ(
(2-119) sao ('ho ci vi t a n g ny
v h s bin p n c th' (iung (lng ti nt t'hii'U
gn
ha\
cn phi ch y n C\r thaii s {\(' hnn ca no' llia man iii kin :
l..M> > *r.n,:,x = .-u + I.n,
.p
> ^
Ic
tni t.
Xic*
nh I
'
cng s u t ra ^a t n g Fp c h in h la
Hiu sut ca t n g x r nh bi : =
Cng sut, ra ca t n g
p,
. l/2
(2 -2 0 0 )
(2 - 2 0 1 )
9U J
^'-'ci .Aco
12-2021
. I, ,, - ,,, I,,,,
(2-203 )
tn
= W 21 / Wj = W 22/W^.
ap l
R,. Trn ti
C'l
'
co na sng in p d n^ l \ = U:>|/n2
I I
IJ
L->
----------
^'crr
--'!
, /(///>, i h
ki-<>
h i t p .
nh
2.S( : h i/i l n h
i'f[^' ( n \ ; MK .
2-204)
93
(2-205)
(2-206)
I2 '2 0 7 )
Hiu s u t ca m ch colect
Pr
p,
4 E
v hiu s u t ca t n g
;r TT
u ,cm
,
b-i2 4
Pc = Po - Pr =
.u
(2-209)
hay
dP,
2E ,
dUcm
xc nh
U ,^
R(-
= 0
n g vi Pcmax
t ta t m c tr s
= 2 E J n = 0,64
(2-211)
cmax
^
9 ?
Jl .
^
9
(2- 212)
Xut ph t t tr s ny
chn
lil
Ci/n
m o
ch c
k h n
i^
ih ii
iro N ^
rhiing
khng
th t
ti
r..
i---------- 4
-h
9
Vxh
2,cS'<^ ; Mch
d(1\'
ko
kli i^ h i n p ra.
Trong cc s (h.2.89c, d), ngii ta d n g hai tra n z it o khc loi pnp v npn. nn
kh ng cn hai tn hiu vo ngc pha nhau. IJ^ng vi 1/2 chu k dng cua tn hiii
th T lm vic, T-> kha, cn ng vi 1/2 chu k i ca tin hiu th ngc li.
Nu so s n h vi s t n g cng s u t c bin p ra, th thy r n g t r o n g hinh 2.85
cng s u t r a l
9r>
2/3r(i;i.
0,4V iu khin m
o
3
1-----I
7- K I D - A
97
Ri -
R, =
J+
*ramax
ramax
Cc in tr R 3, R4 h n ch dng, bo v T 3 v T 4. Thc t lc
ln, RsR,
khng c t c d n g vi T 3T 4, khi py gim nh, cc ph n p c R 5 v
s n h hng
ti gi tr ng ng Imax
ramax
Ri
Ri . R 5 ^
A.
98
7-KTT.B
nh 2.94 : khu ch di [fn hiu hin tlicn chtn ;hp trc l p ;ni J l/ii:.
99
'Yong
sau. Khi
ca ni
tranzito.
. R |.;2
(2-213)
-D
(2-215)
D xc nh h s khuch i ca mi t ng ta gi thit
//
khi cc h s khuch i tng ng ca mi t n g SG l ;
R(' // R\/2
K, = ,
^1
R e z //R v 3
= ^3
R,,
Rci
= , . 7^ =
, . R,.;,
R|;i
R,2
R c2
2 Re2
Rk2
= --
= R^. ;
(2-216)
'2-218
2-219)
I|.o
i vi
(h.2.94c)
(2 - 2 2 0 )
,2-2211
L
u.
<h-
u.
__ J
t / '
.
c;
nh 2 ^ 5 ; 'na, kiiicc/i <i vi sai.
) Mch Hiiycn ; h) S iT) (<rn i;in a c,d) ('c phrt php
d a lin hiu vo kicu
kt' d i xi;).
101
gia i m
1:3 ~
1 - 2 t r o n g s . N u b qua d n g l.T rt nh hn d n g I|
II.
v coi
U |l,3
^ i;
r^.
I;
(2 - 2 2 2 )
U |.;4
y
I. =
T phng t ri n h (2-222) tm c
I|
L. =
2+
(U ^|.;4
^|.;3J
(2-223)
102
Dng em it - I|.; chia u gia hai tra nz ito ngha i I|.[ = I [.;2 nh bi d ng baz tnh ;
I :
Ih/2 v c xc
= Iv o
I|oi - |o2
v in p tr n colect l
Uci = U,o = E ,, -
I,; . R,
2
(h.2.96b)
y R,,, =
Ti'ng thi ny ca s c tr i ng cho ch cn b n g ca t n g v gi l ch
cn b n g tnh.
- Khi c tn hiu a ti 1 t r o n g cc u vo (gi s Uyj > 0, Uy2 = 0)
c^
E.Ci
Ur
C,
b)
h i
C2
JL+
ln h 2.91
a) S d ri \' si khi c tn hiu vo vi
Uv\
0 J\Z 0
h) iu h in ihc.
l + 2 iv
c tha m
+ 2 h n + ( +/5i ) i y 1
y \. l din tr vo ca tranzito.
Dng in vo to gia s dng in colect AI^. = ]^, v gia s in p trn
colect.
\..R ,
AU,J . = Al,.l, -
(2-225
^
V
h s
.R.
^+27:
( 2 - 2 26 1
R,; + 2[r + (l
Khi R = 0 th
AU,.,,
K, . =
0
(iR^.
2 r,
R^
-----.
2 [ r ,,+ ( +)R,1
2All,,
_
en
<2-227
-,
2 .R ,,
2 /i .R ,,
_____ ___________[____ ______
R ,+2r,
00 l :
(22^8 )
R , + 2[r + (1 + / i ) r ,]
Nu tnh n Rj thi
khi R, 00,
0, th
.R ,
.R ,
K . =
Cng thc (2 228), (2-230) d ng tnh h s khuch i ca t n g vi sai : H s
khuch i theo u ra ,.J v ,.) khi
= 0 v Rj = 00 s gn b n g K/2 v h s
khuch i in p theo u ra vi sai iCyj. gn b ng tr s h s khuch i K ca
t n g n m c EC.
Tn hiu cung cp cho t n g khuch i vi sai c th thc hin ng thi trn hai
u vo (h.295b). Khi tn hiu vo Uy, yT c cc tnh khc nhau, th in p vo
vi sai s l Uy = Uy| + Uy->, cn in p ra vi sai l
= K^j.(y| + Uy^)T s kho s t tr n g hp tn hiu vo c cc tnh ging nhau, ngha l hai tin
hiu vo ng pha. T t nhin tro n g tr n g hp ny th in p vi sai s ti l vi hiu
Uvi :
u , = K,, (U^I -
(2-231)
N = 20 Ig (K^j/v,i idB)
Trong cac l n g khuch i vi sai hin nav, tr s N c gi tr t - 6 0
-
Trong
K.^ l n
iron:;' khi
hcn
thit
nhu
ln
SQ vi s
kr* > k h i i c h
mt
V- t r n h n h 2 . 9 8 . ' I V a n z i t o
vy
c m c
nh;iu.
ivn
;'ip
i vi .sai c a c c 1C t h u t t o n , n g i t.a t h n g t h a v i n
khuch
ban g t r a n z i t o tic: h i n c h c n n g t i n g c a t n g . S l y c h s k h u c h
tiT l
;
tang
- 1 0 0 dB.
(X 111 t h m
U ||
J ,, T n
x;U -
thnh
it.
2.G.4.b).
Dng
nh in p vo
h itU vi s a i
Cch
k h o s t c t i
chiii
nhiu
tng.
Mt
iu
trong
I^.| c a
,- vi
tranzito
T s
T|
cng
v T^ c t h a m
Ts
to
ln
s gi n g n h a u
chy qua
nn
I.,,
in
gin.u
y t col cct c a
rt quan
T d n g n i t i n g c a t n g c t h i m s g i n g
l i c nh v y c n c c g oi l 3 g n g d i :
ic i
ny
n h ng s n h
ll./^
hnh
in
dng
dng
[ k |<VgJ
1 -
r
^
^ vl/ ^
^ ^
/
JlT
+ IK
0+
l/ih
: S d o tao; vi s a i c l i d /a ;
k i i S(n\ lni^ ciii.
s khuch i in p ca t n g
u
2 /i.R,
2 /i.R,
Rn + 2 r ,
R , + 2 [ r + ( l +/i)r,.]
K =
(2-232)
khi R 0 th
i . R,
K =
(2-233)
i + (1 +/^) ^I.
in
105
cn tr o n g t n g c ti ng kh o ng vi tr m , v c
tuyn vo ca tr a nz ito khng tuyn tn h n n n u chn
ch tnh thch hp, c t h t c in tr vo h n g
chc hoc h n g tr m kQ.
T n g in tr vo (ti h n g chc MQ) c t h t
c khi chn T| v T-, l F E T (h.2.99) v ngu y n l
s ny khng khc s (h.2.95).
c - Khuch di m t chiu c bin i tr u n g g ia n
Hnh 2,100a l s khi mt phng ph p k h c
xy d ng b khuch i nit chiu (kiu gin tip).
in p mt chiu Uy c a ti b iu c h lm
bin i mt tr o n g n h n g th ng s ca mt in p xoay
chiu (bin hay t n s....) theo qu lut c a m nh
(thng thc hin theo nguyn l iu bin t khi d n g
i n h J .f v v
.SV/ d n i a n ' VI s t
iu t n v iu pha). Lc ti u r a c a b iu
irH^.
ch ta c in p xoay chiu vi bin ti l vi in p vo Uy bin i chm.
T n hiu iu bin c a ti b khuch
i xoay chiu 2 cd h s k h u c h i
ln. Tr ong b kh u ch i n y th t h n h
p h n m t chiu c a mi t n g c cch li
b n g cc ph n t in k h n g (in dung, in
cm), v t h tri i m "0 " k h n g c.
in p r a s a u khi kh u ch
s d n g b n g b gii iu c h
in p t n s m a n g . N h
b kh u ch i t a c in p
c kh u ch i m a n g quy
c a in p vo Uy.
i c tch
3 v lc khi
vy u ra
nit chiu
l u t bin i
H nh 2 . 0 : S b dieu
c h n g tranzito.
t ti u vo b khuch
, =
( 2- 2 34 )
(K, +
K.
K, + K.
.h
2.4.
K H U C H I D N G VI M CH T H U T TON
^7/
C2
107
K hiu quy c Iit b khuch i th u t ton (OA) cho trn hinh 2.102 \;i u
vo L\.^ (hay
> gi l u vo khng o v u th hai
hay
) gi l u
vo o. Khi c tn hiu vo u khng o th gia 30 tn hiu ra c ng du (cng
pha) vi gia s tn hiu vo. Nu tn hiu c a vo u o th gia s tin hiu
ra ngc du (ngc pha O vi gia s tn hiu vo. u vo o th ng c d n g
thc hin hi tip ni bn ngoi cho OA.
Cu to c s ca OA l C C t n g vi sai d n g lm t n g vo v t n g gia .-a b
khu'ch i, T n g
ra OA thng l t n g p oniit (CC) m bo kh n a n g ti yu cu
ca cc s . V hskhuch i ca t a n g emit gn b n g
1, nn h s khuch i
t c nh
t a n g vo v cc t n g khuch i b su ng mc gia t n g vi sai v tng'
CC. Tiy thuc
vo h s khuch i ca OA
m quyt nh s lng t n g gia. lYong
OA hai t n g (th
hmi) thi gm mt t n g vi sai vo v mt t n g b sung, cn tr on g
OA ba t n g th
hC ) th gm nit t.ng vi sai vo v hai t n g h riung. Ngoi ra
OA cn c cc t n g ph, nh t n g dch mc in p mt chiu, t n g to ngun n
dng, mch hi tip.
S nguyn l ca OA ba t n g v trn hinh 2.103, c cung cp t hai ngun
p\.| v
> c th khng b ng nhau hoc b n g nhau v c i m chung. T n g khuch
i vo d n g T| v T t v t n g hai d n g
v T, mc thoo srt vi sai h. 2.195a).
T n g th ba gm T 7 v
u ra ca n ghp vi u vo T(^ nc theo t n g CC.
Diu khin T 7 theo mch baz bng tn hiu ra t n g hai, iu kh i n T,. theo mch
emit bng in p tr n in tr R .7 do dng omit Tg chy qua n.
t h a m gia vo
vng hi tip dng m bo h s khuch i cao cho t n g ba. Tc d n g ng thi
ca T 7 v Tx
hoc l lm tng, hoc l lm
gim (ty thuc vo tn hiu vo T^,in
p vo t n g CC. T a n g in p t r n baz
l do s gim n tr mt chiu ca T 7
cng nh do s gim in tr ca
v ngc li.
Ti'anzito
n g vai tr ngun n dng, cn tra n z it o T 4 c m c th n h it
to in p chun, n nh nhit cho T c ni ti 2.3.6b.
Khi in p vo OA Uy. =
= 0 thi in p u r a ca OA
= 0.
Di tc d n g ca tn hiu vo (h.2.103) c d n g na s n g
in p trn colect
ca
tng, s lm dng I| v l. ca T 7 u tng. iu ny dn n lm t n g dng
I v I , ca Ty. in p t r n R 2 t n g s lm gim d ng l v I - ca T , Kt qufi
108
bng cc gi tr Urtn.-ixm.-tx'
'M**
bng
ca ngun cung cp (trong C C C thut ton mt in ap bo ha ny thng
thp hn gi tr ngun
t 1 n 3V v gi; tr). )on dc biu th ph thuc ti l
ca in p ra vi din p vo, vi gdc nghing X C nh h s khuch i ca OA
(khi khng c hi lip ngoi).
K = AU/A,,
Tr s K. tv thuc vo t ng loi OA, C(i th f vi t r m n h n g tr m nghn ln
ln hn. (}i tr K ln cho php thc hin hi tip ni su nhm ci thin nhiu tnh
*ht q ua n rng ca OA.
Dng cong li tng (h. 2.1041 i ({Lia gc toa . 'IVng thi IJ,. = 0 khi u^,
0
gi l t r n g thi cn bn g ca (3A. l\v nhin, di vi n h n g OA thc t th ng kh
t c cn bng hon ton, ngha l khi l\: = 0 th J, c th ln hn hoc nh
hn khng. Nguyn nh n mt cn bng l do s tn mn cc th a m s ca nh n g linh
kin tro n g khuch i vi sai (c: bit, l tranzito).
S ph thuc vo nhit ca tha m s OA gv nn tri thin p u vo v
in p u ra theo nhit . v vy cn b ng ban u cho OA ngi ta a vo
mt tr o n g cc u vo ca n int in p ph t.hich hp hoc nt in tr iu
chinh dng thin p mc:h vo.
Din tr ra l mi. trong nhng tham s qua n Irng C ' a OA. OA phi co in tr
ra nh (hng chc hoc hig t r m Q) m bk) in p ra ln khi in tr ti
nh, iu o' t c bng mch lp eniit d u ra OA. T h a m s tn s ca OA xc
nh theo c tuyn bien t n s ca n ih. 2.105a) b gim min t n s cao, bt
u t t n s ct
vi dc u (-20cB) trn 1 khong mi (1 cc) ca trc
t n s. Nguyn nh n l do s ph thuc cc thaii s ca tr a n z it o v in dung ki
sinh ca s OA vo tn s. Tn so f| ng vi h s khuch i ca OA bng 1
gi l t n s khuch i n v. T n s bin
ng vi h s khuch i ca OA b
gim i y[2 ln, c gi l di thng khi khng co' mch hi tip m, f(. th ng th p
c vi chc Hz.
Khi d ng OA khuch i tn hiu, thng s dn g hi tip m u vo o. v
c s dch pha tn hiu ra so vi tn hiu vo tn cao nn c tuyn ph a t n s
ca OA theo vo o cn c thm gc lc^h pha ph v tr nn ln hn 180* (h. 2.105b).
m t t n s cao f* no , nu tng gc dch pha b n g 360 th x u t hin hi tip
dng theo u vo o t n s lm mch b m t n nh (xem 2.5.1.) t n s
ny. khc phc hin tng trn, ngi ta mc thm mch hiu chinh pha RC ngoi
c huyn t n s f* ra khi di thng ca b khuch i. Th a m s mch RC v v
tr m c c h n g tr on g s IC kh t kch do ngi sn xu t ch dn.
Di y ta kho s t mt s mch ng d ng c bn d n g OA ch lm vic
tr o n g mi n tuyn tnh ca c tuyn truvn t v c s d ng hi tip m iu
khin cc t h a m s c b n ca mch.
109
2.4.2. B khuch o
B khuch
i o cho t r n hnh 2.106, c thi'
hin hi tip
ni song song in
p ra q u a u
vo khng o c ni vi i m c h u n g ca s
(ni t). Tn hiu vo qua R t vo u o ca
OA. Nu coi
OA l lt ng th
in tr vo c a nd
v c ng ln
Ry ^ 00, v dng vo OA v c n g b
= 0, khi ti n t N cd ph ng tr n h n t dng
in :
= Ih,.
T t a cd :
Uv Ri
R|U
Khi K 00, in p u vo
= J./K
0, v vy (2 - 23 5) c d n g :
U,/R, = -U,/R,^
(2-236)
Kd = Ur/Uv = -R h l/R l
Nu chn
= R|, th K j = -1 , s (h. 2.106) c t n h c h t t n g o lp li
in p (o tn hiu). Nu R| = 0 th t p h ng t r n h ly =
ta ct
hay
= -ly, R|^J tc l i n p r a t l vi d n g i n v o (b bi n i d n g
t h n h p).
V
u,
0 n n Ry = R|, khi K
oo th R, 0.
ra
Uv
VKI
Rhi + R i _
Ri
Rhi
R,
(2-238a)
'ht
nh 2. )7 : a) S(7 d o kh u ch i khng d o
110
b) S l p in p.
A U
khi n
tr gia li
vo
li ra tc
thay t h
b ng
ngc
Khi
= 0 v R| -
(2-238b)
R,
= 1
R l
^2
Rn
Rv-
Khi L, = 0 th
hay
Ih i
I +
Iz
-I
In
(2-239)
c :
( " ^
R|^I
= -
R| I
s,-
R|,|
(2-240)
" R.
R
= - R ht
.
'-
u. KZ}
C 3
//
s C
nh
; s<r d o
(vV^ ( o .
h - Mch cng k h n g o :
S nguyn l ca m ch cng k h n g o v tr n hnh 2.109.
Khi ^, = 0, in p hai u vo b n g n h a u v b ng
R,
R,
+ Rh,
111
u, - u,_
-hay
R- " '
u, ^ ^
, -
R -
^ ^
, + 1 1 . + ... + = n
u, =
^ (U ,
'
= ^
R -V H,;
J\|
-T- I\(,J
+ u , + ... 4- U J = ^
(2-241
l.
'
--
U | + u . + ... + L%, =
=
2.4.5. M a c h i r
(2-242)
K jU j + K .U .
C t h tim K v K i th e o p h n g p h p s a u : Cho
b k h u ch i o, t c l
= 0. m ch lm vic nh m t
Ra,,
o ----
Vy K| = -a.^. Khi = 0 , m ch nv
chnh l m ch k h u ch i k h n g o cd
ph n p. Khi
- - V ----------i
o
u,
Ub
u ., =
R , + R,ya,
Rb
H S khuch i c a m ch khi l
a,
I
Vy :
2 . 0
: S(r d o
tnch
tr
C^:,)U2 - ;,U|
N u in tr t r n c h ai li vo l n h n h a u , t c l
a.j =
vy
= a th K
= a ( U , - U j)
2 =
a, K
-a
(2-24 3 )
T n g q u t, s t r v n n n g d n g ng thi ly t n g v ly hiu ca m t s
in p vo b t ki c t h th c hin b n g m ch h n h 2 .1 1 1 .
r t r a h th c c n th i t, t a s d n g quy t c n t i vi ca vo A ca b
kh u ch i :
Uj - u a
u..
: - u
4= 0
2
R.,
(R,/aO
i= 1
112
H 11 1 ra ;
- u, \
a, + 1]
4- u . ,
I------ ^
= 0
1 - 1
------- o ^
1
a ,U, - u
1
l a\
i -
+ 1] = 0
CZZZJ
1--------------------
o ly^ o-
I---------0 ^ /
o--------1"ZZ)
nu = |, v th a m n thni
iu kin :
n
z/
I------ 0^/
T ng t i vi ca vo B ca
b khuch i
I -
^ /
o------ czrz3-
p .
]------ '
////i 2. . S u ii' x h ic ii I s
C' J (
i iin
i= 1
, u
(2 -2 4 4
1= 1
dt
R
/
(2 -2 4 5 )
u . d t + u ,,.
y : U|,, l in p tr n t c khi t = 0 (l h n g s
tch p h n xc nh t iu kin b a n u).
T h ng khi t = 0, Uy = 0 v
u, =
= 0. N n t a cd
(2 -2 4 6 )
/ u ,d t
o
y : r = RC gi l h n g s tch p h n ca m ch.
/?
u.
At
RC
ngha l u ra b tch phn s c in p t n g (hay gim) tuyn tnh theo thi gian.
i vi tn h iu h n h sin, b tch p h n s l b lc t n th p , q u a y p h a t n hiu
h in h sin i 90^^ v h s k h u ch i c a n t l nghch vi t n s [4].
8- K T O T A
113
2.4.7. B vi ph n
dt
y X -
RC gi l h n g s vi p hn ca mch.
cuc
nh
2 .L : S d o h \'i phN
0 lm h s hi tip m gim nn
khi s dng cn lu c im ny v b s u n g 1 in tr lm n h t R |.
2.4.8. Cc h h n i h m s
- 1)
dng ngc tn h
in t h n hit KT/e^
ak
in p tr n it).
T ta c
u , , = m U Tln(I/I,)
(2 -2 4 8 )
chnh l h m ^ o g a r t c n tm.
thc hin q u a n h ny, cd th s d n g m ch nh hn h 2.114. Nu coi vi m ch
khuch i th u t to n l l t ng t a c th tn h c n h sau :
-
114
1
R
8- KTT-B
rut fa :
r -
---- -I III-
= - mlJ|.|nl01g(U|/IsR)
nhit phng s c :
u , = -(1 -
(2-249)
2)601g(U,/I,R> [mVl
iix 2 - 4 :
s<f ('
n v c n l tn c h o^arii
n /
liin.
2 .7 /5
(/^
Di in p lm vic c th
it. Do c in tr k sinh nn
tn h lo g arit. Ngoi r a h s m
cn th i t ch c th n h n c
2 ecac.
S(
(th
ra n iiio
Hi^iycn
ro
k i u
nic
lturii
(it.
ca
c
xc
vi
1)
1)
u ,
-U
,.; =
- rln ( j/Ij.s -R )
c di th n g t 0 n mt tn s
no y (h. 2 .1 16a).
'li
^ 2
K
Li
<2.;
u/
L...
7
iinh
fy :
t u v e t
hici li - UH
()
M ch
c)
S c h
Ittc
it
sn
t y : h
di : d)
M a ci
S o c h
l(fC a n
(fC c h t ( d i .
b |P
(2-251)
+ a ,p + a,
0 y p = jwRC l bin phc ch u n hda.
IK
m ch lc t n th p bc hai (bi = b2 = 0 )
bo
K(P) =
^
----------a 2p" + aip + ao
(2-252)
B2P
(2-253)
= 0)
bip
^ ----------
(2-254)
+ a ip -t- ao
Kp)
(2-25 5 )
+ aip + a,,
o --------[
R.
,
llhh 2.7 : S( li niiyCn li ttch lc Tt hcip a. ich lc i! cao h). ich lc thn di (c.
e
I
r -1
.-
'~A
( H
/
dx
Trong F ^ X , ^ ^ l m t h m phi tuyn
iu kin
^X,
dx
khi ca
khuch i
vo t n s.
d n g n
c h n g c
K ; w l
M ch ny
nh bin
l h s nh, ng thi th a m n
p h t ny n gin, cd h s m o nh.
d n g nh hnh
2.118. y AE l p h n t tch cc c
mch hi tip tuyn tnh c h s tru y n t l ( ph
xc nh t n s dao ng ca h. B l m ch hi tip phi
dao ng.
118
= 2n;r
(2-256)
y ; n = 0, 1, 2, 3,..,
Cng th c (2-256) xc nh iu kin cn b n g pha tro n g b khuch i c hi tip
dng. iu kin th hai gi l iu kin v bin c xc nh bi b t ng thc
|K |.|/5 |
> 1
(2-257)
119
_____
___
2 2
T
W
r
4
'
l n h 2.2.< : M v p h ;ip
i i n h 2. 24 : S( d n i p h i
ht ( l d i n c m
(S<T (ih a t t c y ) .
H n h 2 . 1 2> : S (o tv plih
h a ( ic m d i n iiti^
S(
(ih
C api).
1V(B)
c r ,.77 r ,
(2 -2 59 )
- in tr ti mch ngoi.
tn h ton t n s ta dng cng thc (2 -2 5 8 ) y
C ^ C jC . /
(Cj + co.
t
I
>4
i h 2 . 2 : ) Mch R C :
h)
n v c f i h icfi d lin s v p h a la n s
(f h i
io ) c a n c h 2 .I2 6 .
T n s
n g vi gc di p h a b n g
(t c lc a = 6 )
^2-260)
Ta th y t n s fo mdun ca h s tru y n
ca m ch hi tip \ /3 = 1/29. Do d my p h t
cd th t kch nu h s khuch i ca b khuch
i th a m n
29.
H n h 2.127 v s my p h t RC d n g khuch
i th u t ton. Mch hi tip ph thuc t n s c
mc gia u ra v u vo o. Mun c h s
khuch i theo yu cu (K ^ 29) th phi chn t
s Rhi/Rtd
29 y Rid = R 3 // Ro.
-C
t
ch
-b
in tr vo b khuch i o b n g R() cn g vi R3 xc nh th n h p h n th u n
tr ca khu cui c n g tro n g m ch hi tip ph thuc t n s. v th tnh fo theo
(2-260) cn phi chn R = R2 = R 3 // Ro = R. Trn th c t m un c bin dao
ng c n th i t th phi hiu chnh in tr RhiH n h 2.128a v m ch hi tip RC khng lm dch pha tn hiu t n s fo-
chnh l cu Vin. c tuyn bin t n s v pha t n s cho tr n hn h 2.128b vi
cc biu thc d n g : /3 =
122
(^ )
= a r c t g ----------- ; ( a -
1
wRC )
(( = 1 hay
= 1/(2jRC) c
- 0 nn khi xy d n g b to s n g d n g khuch
ai th u t ton (h.2.129) th m ch hi tip ph thuc t n s h. 2.128a) c m c gia
u ra v u vo khng o ca khuch i th u t ton.
T h
1/31
^/j
i /,
T
o)
nh 2. 2Sa.
V t n s
h s truyn t ca mch cu Vin l 1/3 nn my p h t ch t kch
khi K ^ 3, ngha l phi chn ti s R u/R o ^ 2. T n s ca my p h t xc nh theo
1
27rVRjR;CjC.
1
2jrRC
(2-261)
y : Rj = R. = R v Cj = c . = c.
Bin dao ng c n th i t t c bng cch hiu
q u trn h iu chnh s .
tro n g
Cn lu m t im l nu chn t s
= 2 th ti t n s
in p hi
tip ly tr n ng cho cu gia 2 u vo o
v khng o ca OA bng 0, tc
l m ch khng t h dao ng c. V l do ny ngi ta th n g s d n g loi cu Vin
Tao t n h i u h n h s in hi p h n g p h p h i n i t m i d n g t n h i u tu n
hon khc
-----1
/vA
+ .
124
2At
a .u .
do dd :
f =
(2-262)
4RjC|Uj
ni ^ i i cni ^
ltV J n i .
i n l
2 ..U
M c h
h c n
((1
x h
i/n
hnh
sin
(tii
p l r n i
p h p
xy
x i
l ti:,
d(tn
iiyc
tinh.
125
R
IVong
(2-2 6 3 )
R.
l gc nghing ca on th n.
Ph ng php xp x ha bn g
lm nhiu on v mi on thay
Vn - Ampe ca it cd dng a
bng hm bc hai) hay c tuyn
a thc :
a,xj
i=l)
Xp X b n g on cong hoc d n g tranzito
tr ng (FET) m c tuyn Vn-Ampe c d ng
y = asinx t r o n g kho n g 0
jt/2.
So vi phng php xp x t n g on tuyn
tnh, phng php xp xi t n g on khng tuyn
tnh cho chnh xc cao hn. (H s mo hlh
sin nh hn nu cng s lng chia on n)
n h ng th c hin phc tp hn.
t
A
t n s
^ lM H z, ngi t a c th s
nh 2.3 3 : Mch
d ng F E T bin i xuig ta m gic th n h hnh
\;ic - hth
sin do c tn h c bit ca loi ny nh
ni trn. S b bin i ny c m t tr n hnh 2.133.
D-
h bien d i
sii" dng J'-'.'.
ta m
in
y : Uy - bin in p
ta m gic.
- in p ct ca tra n z ito tr n g
p tr n cc ca b n g khng.
T ;~kn h c
12G
/?t
ih 2 . . U
Sf/ ( k h i
( I/IV
Ty theo iu kin v yu cu c th
m b chnh lu cdth lc
theo n h n g s
khc n h a u v d n g cc loi van chnh lu khc nhau.
B chnh lu
cng s u t va
v ln th ng d n g mch chnh lu ba pha. Di y kho s t c t h t n g khi nu
tr n tro n g b ngun m t chiu. Ring p h n m ch chinh lu xem (2.1.3) v (4.2).
2.6.2. Lc cc (hnh p h n xoay chiu ca d n din ra i
00
= lo *" 2]
^ B^^cosmt
n ^l
Trong
(2 -2 6 4 >
n=i
l th n h p h n 1 chiu v
00
^
n ^ l
00
A^sinnot + ^
B^^cosmit
n=l
127
Kp =
2_
CR,
Ngha tc d n g lc cng
r rt khi c v R, cng ln
(Rj tiu th dng in nh).
Vi b chnh lu dng in
cng nghip (t n s 50Hz
hay 60 Hz), tr s t c
thng c gi tr t vi //F
n vi nghn F (t hda).
(2-265)
1
;
c -r J
0---------
Uo
b - Lc bng cun d y L
(cun chn)
Mch lc b n g cun L
Hnh
: S( c c(ic h loc
c cho hnh 2.135b. Cun
a) . c hni; l li : h) ,<K hci; cun chn ;
c) .(K hnh .
; () . c hth n.
L mc ni tip vi ti Ri nn
khi dng in it r a ti bin
thin p mch, tro n g cun L s x u t hin sc in ng t cm chng li. Do
lm gim cc s n g hi (n h t l cc sdng hi bc cao). V m t in khng, cc sdng
hi bc n c t n s c n g cao s b cun L c h n c n g nhiu. Do dng in ra ti
ch c th n h p h n m t chiu lo v m t ph n lng nh s ng hi. chnh l tc
d ng lc ca cun L.
t c
H s' p m ch ca b lc d n g cun L l
Kp =
128
Ri
3aL
(2-266)
L v t c loc (h.2.135c v
in ra ti (hay in p trn
ni tip 2 hay 3 m t lc hnh
bn g p h n g ho n ton.
mc
LK
d)
Ck
Rt
b)
T c th biu th gi tr ca in p r a
u = E - ( 2 a U +
n h sau :
+ IR,,)
(2-267)
U3 l gi tr t r u n g bnh ca in p h tr n cc it ca m t v chnh lu :
l g i tr t r u n g bnh ca s t p tro n g cc cun s cp v th cp bin p khi c dng
din qua 1 v,
l s t p tr n p h n t lc m c ni tip.
0- KTDT-A
129
u ,(y )
4-00
- in p r a khi k h ng ti E q
- dc ca c tuyn v d n g ca
chng :
oc m h T
2Q 0..
ng 1 ng vi tr n g hp khng lc,
in p khng ti b n g tr s tr u n g bnh
ca in p chnh lu v nh nh t. Trong
cc tr n g hp khc, do in tr tro n g ca
van ph thuc vo dng in ti n n c
tuyn hi cong, dc ca c tuyn r t
t nn in tr r a ca b chnh lu nh.
Khng /c
LocC (Lngc)
LocRC
100
50
lo
{ m A)
ng 2 n g vi tr n g hp lc t c.
Do c t lc n n in p khng ti t n g
ln khi dng
t n g , ngoi r a n h h ng ca van, bin p, s p h d n g n h a n h ca t
C q u a ti c ng lm cho U q gim n h a n h hn khi khng lc.
ng 3 n g vi tr n g hp lc RC. Khi
tng, s t p tr n in tr lc R t n g
n h a n h n n in p r a t i
gim n h a n h n h t so vi cc tr n g hp nu y.
ng 4 ng vi tr n g hp lc LC (hnh L ngc). P h n c tuyn gim n h a n h
do dng t h a cho cun L cha gy s t p cm tnh. Sau
c n g vi s
t n g ca dng t h da cun L, s t p cm tn h tr n cun L v nh hng
ca nd t n g
ln lm cho Q gim ch m n h n g v n cd dc ln hn khi khng lc do cun L c
in tr 1 chiu.
ng 5 ng vi b lc hnh 71 g n ging vi tr n g hp lc
nh hng ch yu ca t c.
do c tu yn chu
a - n nh in p
N him v n nh in p (gi t t l n
S li in th a y i, khi ti bin i (n h t
thc t. in tr r a ca b ngun cu ng cp
gia cc t n g , gia cc th i t b d n g ch u n g
Vic
n h t l
in t
ti tiu
p) m t chiu r a ti khi in p v t n
l i vi b n dn) r t th n g gp tro n g
yu cu nh, h n c h s ghp k sinh
ngun chnh lu.
Cc ch tiu c b n ca m t b n p l :
- H s n p xc n h b n g t s gia lng bin th i n t n g i ca in p u
vo v in p u r a khi gi ti m t gi tr khng i.
130
9- KTDT-
dUvcA^vo
dUr./IJra
R, = const
(2-268)
P h n bit h s n p theo ng dy
Kdy y
u ra
% l h s n p theo ti K^i =
c xc nh khi dU va
v o
AU r a 2
u ra
10%
dl,
Uy = const
(2-269)
- H iu s u t : o b n g t s cng s u t r a ti v cng s u t d a n h nh u vo :
n =
(2-270)
Uv
Iv
chnh sau
+ Khi in p vo \J bin
i lng AU k h ln, t c tuyn it n p silic,
t a th y in p n nh bin i r t t v dng in q u a it t n g ln
kh ln.
Vy to n b lng t n g gim ca U h u nh h tr n
in p r a ti h u nh
khng i.
H- T rng hp nu nh \] = const v ch cd dng ti Ij t n g s gy nn s phn
phi li dng in. Khi
gim xung. K t qu l dng in
h u nh khng
th a y i v 2 gi khng i.
+ H s n nh ca m ch t l vi t s Rhc/^i
(rj l i n tr t r o n g c a p h n t n n h lc lm
vic) n g h a l T c ng nh cn g t t v gii h n tr n
ca
do dng
c a p h n t n nh q uyt nh.
Khi ci n n h in p cao q u in p n nh
c a it c t h m c ni tip 2 h a y nhiu it n p,
khi cd t h n h n c n hiu m c in p n nh
(h. 2.138).
B n p th a m s cd u im l m ch n gin,
ti t kim, k hu y t ixn ca nd l ch t lng n p
th p v k h n g th a y i c mc in p ra U 2 theo
yu cu.
131
b)
yu xc nh
( | - U2)(It + I d ) + 2lD
= ( , - 2)I, +
Trong s m c ni tip, cng s u t tn hao ch do phn t iu chnh q u yt nh :
Plh = (Ut - 2)It
Vy s ni tip cd t n hao t hn s song song m t lng l Uild n n hiu
s u t cao hn v n c d n g ph bin hn.
u im c a s s o n g s o n g l k h n g g y n g u y h i m khi q u t i v n l m n g n
m ch u ra. S ni ti p y u cu ph i cd th i t b bo v v khi q u t i, d n g q u a
n iu ch n h v q u a b ch n h lu s q u ln g y h n g n h oc b in p.
132
U .
V /
T
?
I L 0
/?/
1
T
hng
Nu dng ti t n g
dn n in p
U-, gim tc thi th m ch ho t
ng
t n g t tr n s gi n nh 2-
Jnh 2. 4 0 : St d
l b n p h kiu
n i ti p (ii hn dn.
'Vong
T^, T .
(2-271)
R 1 //R2
r,: I
1 +
I-B
>
l h s iu chnh, tro n g ;
- in tr ng ca
p h n p ] -, - h s khuch i dng in ca T 2.
; R j v R2 - in tr b
(2-272)
RcriiB + rvTcA
Trong
R 1/ / R 2
rB
H s n n h c t h t vi tr m .
t p h n chc i p h n tr m m.
C)
u..
n h 2 .1 4 1 : C c h n p c h i n ; c a o
a ) S o di; K f ) c n b m ; ;
i>^ S d n g H^ti n n h p h :
c)
S d
ii
vi m c h .
vi u^rnin
134
^ n n h
^ v o m in
i tr nh n h t ca in p a ti b n nh.
cc b n p xung, ngi ta
th ay tra n z ito iu khin b n g m t b c h u y n m ch
xung. Tr s t r u n g bnh (1 chiu) ca in p li r a c iu chnh n h vic ng
hay m chuyn m ch theo 1 chu k xc nh v vi thi gian ng hay m cd th
iu chnh c theo mc sai lch ca
Nu t b chuyn m ch in t
m ch th cp ca bin p ngun, ta n h n c b n p x u n g th cp. T ro n g tr n g
hp ngc li, nu m ch s cp, t a c b n p x u n g s cp.
gim nh cng s u t t n hao ca bin p, ngi t a chn t n s l m vic ca
chuyn m ch cao (vi kH z n vi chc kHz). B ng cch d, kch thc, tr n g lng
bin p gim vi l n v hiu s u t n n g lng ch u ng ca b n p c th t ti tr n
80%.
Cc ch uy n m ch in t l cc tra n z ito cng s u t lm vic c h ng x u n g (hoc
cc tra n z ito ). Vic iu k h i n ng m tra n z ito c th c hin nh 1 x u n g v u n g gc
a ti baz, c chu k x u n g khng i. Tn ti 3 k h n n g iu k h i n tr a n z ito ch uy n
m ch l :
Thay i xn g vung (tng n g vi thi gian m hay ni m ch c a tra n z ito )
theo mc sai lch ca
nh iu chnh c in p ra m t m c n nh.
T h ay i tr n g ca x u n g vung (tng ng vi thi gian khda h ay n g t m ch
ca tranzito)^
Thay i ng thi c r n g v tr n g ca x u n g iu khin. T n g n g
3 k h n n g tr n cd 3 d n g m ch nguyn l th c hin nh sau (kiu th cp).
+ P h n g php th a y i rn g x ung :
S khi ca phng php ny cho tr n hnh 2.142.
I____________________
/ukhn
Hnh 2.142 : B n p xung th c p theo p h n g p h p ieu chnh rn xung iLi khin.
t l vi
v do
s: T nn 0
Tc l di iu chnh ca in p ra
n nh nm tro n g gii h n (0 -r
in p ra sau b n p lun khng ln
hn in p vo.
Ul
+ 0---l
-h
^------------------
---- p u ra
L
-------------- 1
Phn
UeI iu khh I
L _ _______ 1
r
T
hh 2.144 : Phirn;
ylip (iu
r^
4c
+ Do s d n g tn h ch t t cm ca cun chn L, c kh n n g n h n c
>
Uvo t s
t l vi
V u t^ha ^ T nn
< 00 tc l
phng php ny cho php n h n c in p ra ln hn in p vo b n nh hay
di iu chnh r n g hn. iu ny c th gii thch tm t t do c hin t ng tch ly
n n g lng t tr n g tro n g cun L lc tra n z ito m (tng ng vi k h ong thi gian
136
^nii ^
xung) khi khda, ng t ti khi mch vo. Khi tra n z ito kha (tng
ng vi khoig thi gian
n n g lng ca
kt hp vi n n g lng
ca U qua it (lc ny m) np cho t c v cung cp
cho ti.
-- N n g lng ca ngun Uy lin tc cung cp cho b n p (trn cun L) v vic
truyn n n g lng ra ti xy ra di d n g xung khng lin tc.
- Phng p h p diu c h in h ng thi rng v rng xu n g
S khi th c hin
phng n ny cho trn
hnh 2 145.
c im k t cu y
U\/o
l tra n z ito ch uyn nich
- ^
v it mc ni tip vi
ti cun chn L mc song
song vi ti phn cch qua
phn iu khin
it. Khi tra n z ito m,
dng do
cun g cp cho
cun L tch ly n n g lng
t trng. it lc ny
nh 2. 45 : Phng ph p it ii chnh m;
kha n g t p h n trc n
khi mch ti, t c c
np y t trc phdng in qu a m ch ti, cung cp j.y.
ura
h i
Khi tra n z ito kha (ng vi khong thi gian khng c x un g iu khin), tr n L
x u t hin sc in ng t cm chiu ngc li vi
lm it m gii phng
n n g ng t cun L n p cho c v cung cp cho mch ti.
Qua vic ph n tch c m y n h n xt sau :
+ in p J v
ngc cc tnh vi
do ti u ra ta n h n c in
p tr n ti ngc cc tnh vi
hay b n p c tc d ng o du in p vo
cn n nh.
+ in p r a c xc nh theo h thc :
u ra
^m
UvH
^kha
v
v
lun bin i t l ngc (do chu k T l h n g s), di cho php n h n
in p r a l 0 ^ lUp^l < O hay phng php ny cho kh n n g iu chnh
rng
n h t tro n g s 3 phng php trn h by.
+ N n g lng t m ch vo cung cp cho b n p di d n g xu ng vo b n p
truy n n n g lng r a ti cng di dn g xu ng.'
- P h ng p h p n p x u n g s cp.
S khi ca phng php n nh s cp cho tr n hnh 2.146.
Mch hnh 2.146 ho t ng nh sau : in p li c n n tr c tip nh 1 cu
chnh lu th n h in p 1 chiu 2 U^^, q u a b chia p chuyn th n h in p i x n g
(c 150V) cung cp cho 2 tra n z ito chuyn m ch Tj v T 2. Tj v ?2 ln lt
lm vic kiu y ko nh 2 dy x u n g iu khin ngc pha n h a u c t n
s cao
(khong 5 -- 50kH z) do khi ti v chia x u ng iu kh in to ra sau khi qua mch
p h n cch. Cc x u n g iu k h i n c r ng th a y i theo quy lu t sai lch c a in
137
<5
p r a
(ging nh phng php n n h k i u thi cp ndi tr n ). N h Tj v T 2
in p
ln lt c a ti 1 bin p x u n g v t i th c p c a nd q u a m t
m ch chnh lu hai n a chu k, v 1 kh u lc LC, t a n h n c in p r a c
n nh. c im chnh ca ph n g p h p n y l y s d n g b i n p x u n g lm
vic t n s cao n n kt cu gn v t n h ao nh. M ch cch ly p h n cch in
th gia m ch th v s cp bo v khi iu k h i n khi n h h n g c a n p (th ng
d n g ghp bin p hay ghp option).
im lu cui cng l tro n g t t c cc p h n g p h p nu, cd t h th a y khda
c huyn m ch tra n z ito b n g cc khd a tir is to (xem p h n 2.7 ti p sau). Khi d, ch cn
iu chinh thi i m x u t hiu x u n g iu k h i n m cho tiristo (th a y v iu k h i n
rng ca xung vung iu k h i n k h a tra n z ito ) n h cc m c h to x u n g iu kh in
thch hp.
b - n n h d n g in
Trong n h n g th i t b in t c c h n h xc, n n h cao, ng oi yu cu n
nh in p r a ti cn c yu cu n n h d n g i n q u a m t m c h t i no . P h n
di y cp ti m t vi ph ng p h p n dng.
- n n h d n g in q ua m t m c h ti (khi in p n g u n h a y khi tr s ti
th a y i) ta c t h d n g p h n t n d n g n h b a re tte . D n g c n y g m c m t si
dy s t hay vo nfram t tro n g bdng th y tin h c h a hir. K hi c d n g in q u a b a re tte ,
si dy c n u n g n n g lm cho in tr c a n bin i. c tu y n c a b a r e tte c
v tr n hnh 2.147a. K^hu vc lm vic c a b a r e tte l o n AB tr o n g d khi i m lm
vic ca b a re tte bin i th dng q u a nd h u n h k h n g i.
H nh 2.147b b i u th m ch in d n g b a r e t t e n n h d n g q u a
gi s Uy
t n g th in tr c a B c n g t n g (do n b n u n g n n g hn), s t p tr n B t n g b
li s t n g ca u^, dng ni tip q u a B v Rj gi n nh. B a r e tt e m bo s n
nh dng in vi chnh xc 1% khi in p n g u n b i n i (10-15% ) cc
th a m s ca p h n t b a re tte l cc cp gi t r i n p v d n g n g vi cc i m A,
B, c tr n h n h 2.147a.
- Tranzito n h m t ngu n dng d i n
Mt phng ph p ph bin hn n n h d n g in l s d n g tra n z ito lm vic
on n m n g a n g c a c tuyn r a c a no. Khi d, in tr vi p h n c a tra n z ito
138
b)
^
Ugmin
^
U gd
/f
----------c
+
Ura
Ub
T
R
S l ra
Ue
Re
^S
C)
t)
Khi
> U q p bo ha, d n g in m c h r a Ij, = 1^3 Ig g n nh khng thay
i cho ti khi tr a n z ito b bo h a ;
Ira -
Ie
Rr.E
Uj3 ~ U g g o
R,
(2-273)
in tr tr o n g c n g u n d n g khi c x c nh bi [4]
dU ra
V d vi
Ij-3 = Im A
R e = 5kQ
U e = 5V
= rcE
1 +
^E
( R j / / R 2 ) + r g j7 + R p
(2-274)
T(- = lOOkQ
= 300
139
25mV
-111A == 7,5kQ
R /7 R . = OkQ
ta nhn c gi tr ni tr ngun l
r, = 7,6 MQ
tr n h nh hng ca R| // R-* lm gim r,, R-> c thay bn g it n p Di
n nh in p U v cd tc d n g b nht cho U|, (h. 2.148b).
C th d n g F E T loi th ng m (JFE T )
2.148 c, d khi ni tr ngun dng c xc
lm
nh
phn t n dng
bi :
n h tr n hnh
(2-2 75 )
vi
l in tr m n g - ngun lc
= 0 v s l dc h dn) ca c tnh
truyn t, ca FET. Th ng gi tr ni tr ca ngun d n g loi ny th p hn 1
2 cp so vi loi d n g BST.
n n g cao c h t lng n nh ca dng in tr n Rp ngi ta s d u n g cc
mch dng kiu "gng dng in" nh biu th tr n hxih2.149 a
v b.
Vi m ch 2.149 (a) t n g t nh tr n , dng
I., = I|
Do U|, t n g 2mV/C
nn vic a th m it
vo n h n h cd R s b
in p U
ln 1 lng
tng ng (theo nh it ),
hay lc I) = t^.()>
r t ra :
ra c xc nh
Iv R2
R,
'
in
bi :
(2-276)
Iv
Ue
ra
3)
N gha l dng in
mch ra t l vi dng
mch vo (cng t l
do ny mch cd tn
"gng dng in".
ni 2. 14^) : S (
Suy ra :
Ic2
= hi-
, =
+ 21,
Ira = z h V vi
ta c
140
ra
+ 2 ^
(2-278)
2.
u .
u.
R
^2
= 0
Ti l t p c
2 - Up
R,
R,
Un, - ,
Ti lt. A c
R,
t iu kin Up = u
I. =
u , - u,,
2R:
= 0
u - u
R.
2R ,R ,
u, +
R, + R,
R + 2R-.
2 R | R 3
2 R |R 2
(2-279a)
b ng cch chn
t
=
C 1-,2 =
(R,
+ R,)
(2-279b)
tc l I2 khng ph thuc vo Un
u
Nu chn R 2 R j
(2-280)
th t 2.279b) c : R-) = R 3
khi , iu chnh chnh xc R3 c th t c tr k h n g ra r t ln v dng in
ra I2 k i n g ph thuc vo in p ra U 2. Tuy nhin I 2 cd ph thuc yu vo Rj v
kh: phc nhc im ny ngi ta d n g cc m ch phc t p c s d n g 2 hay
n hiu c tu y n tn h, hoc k t hp vic d n g IC v tra n z ito ngun dng.
2 .6 .5 B n p tu y n tn h IC
= 0,1
v gi
nh
ph bin
ci thin
cho in tr
t n s cao,
^ lA.
Loi IC n p ny th n g d n g tro n g
n h n g tr n g hp yu cu in p u
r a c th th a y i c, hoc c n tin h
chnh cho t h t chnh xc.
IZ
7 /l^/i5 ,
142
1 ,25 (1
y m c in p c h u n
= 1,25V l do 1 ng n p kiu ngun gng dng
in to ra, n m bn tro n g cu tr c ca LM317 cd d n g tng t nh LM113X
Trong tr n g hp c th ny in p ra c th iu chnh tro n g ph m vi t 1,25V
n 25V.
/r - (/,25 : 2 5 ) V
I r a = j5 A ( c o t h t)
nh 2 . 5 j ) \ f C n p c cii chinh.
Uv
o--
u .
Uvd
~-----1 1
I-J
sa
' 78 XX
_____ 1
(5 A )
Ura
78KK
...........
J
h
Hnh 2.154 : C n p dng thm tranzito ngoi lng n g s dng (a)
hay n^ di t zener (i nng m c ra (h).
143
(2-28 2 )
Uvao y-
U rd
0,6V
R,
(2 - 283)
nh, cn khi
ln n s
^ramax ( ^ v o T ~ ^ r a )
144
0^
p t , sau
< 1
tip N I ^ ). Gia cc !p bn
dn ny
hnh th n h cc
chuyn tip p - n ln lt l
J |, J->, J 3 v ly ra 3 cc l
a n t (A), kat t (K) v cc
khng ch G (h.2.156a.
10 - KIUT-A
yi'T
G ,
c)
i 2 . X ) : Cu rc ~ l p p - n t tiristo fi. h) :
Stf ( /ti dr<fn\^ c v k hicu luy (c ca iristo (().
ac n
1hu3n
?
i
Min dn
ihun
H Z lZ I Z E Z h
AK
^1
I
0 2
T
chn ngc
A-
r ~ r Vfb
Vi i/f
a a
T -h
) V
-I- C 1uyn ngc
t
V
145
N h n g th a m s v a n u tr n y th n g c cho tr o n g cc s ta y n h i t 25 c.
146
l-Ki-B
C c m ach
k K n i
a - M ck c h in h u c k h n g ch ki p h a x u n g
^Tch khn g ch x u n g n gin n h t c trin h bv tr n hnh 2,158 Nu cc G
ca tiristo tro n g mch k tr n lun c phn cc ' cho tiristo th n g thi vai tr ca
tiririlo c n g ging n h mt V'an chinh lu th n g thng. Khi t vo ft' (i nit chui
x u n g kch thch lm tiristo chi m ti n h n g thi im n h t nh (cng vi chu ki
dng ca in p ngun t. vn :int) th d n g in p ra tr n ti ciia tiristo khng
phi l ton b ci'
na chu ki dng
nh cc mch
"1
/
i
chinh
lu
t.hng
Uk
th ng Ii tuy theo
20 U S
^
q u a n h pha gia
- *H K I
x u ng kich v in p
Ua k
l
ngun, ch c t n g
R
UR
p hn ca n a chu k
d ng
nh
hinh
3 I
2.158. m inh ha
hot ng hy xt.
/ n l 2.
e he V/H^ (trn -^Iin
S (/ iln
l : h) )fi^ ifit'n p.
Vi d : m ch chnh
lu c khng ch hnh 2.158a vi bin in p xoay chiu u vo l 30V, in tv
ti l 15Q, R = IkQ . Hy xc nh loi tiristo cn th i t cho s . tin h dng in
v in p m tiristo t vo cc G xc nh in p kich m t vo ant ca tiristo.
(ii : D xc nh tiristo thch hp cho m ch, trc
phi m bo lun n g khi ch a c x u n g krh thch t
c hn th u n Ga n
phi ln hn bin cc i
30V) ; chn tiristo c
= 50V. By gi xt ti iu
ht cn lu y t.iristo
vo C I C G. N gha l in p
ca in p ngun
>
kin dng ti cc i lp).
n g vi in p vo cc i, in p trn ti s l :
E,. - ,^^
Uk =
- ^ . \ K do I|, =
i n hnh l IV, do
vy
D xc nh c in p v d n g cc G, c n s d n g c tu yn V n-A m pe ngun
kch thch cc G n g vi t n g x u n g c a tiristo CGF cn c vo s tay tr a cu bit
ng vi r n g x u n g 20//S thi Uc, = 0,5V v l o 0,1A.
D ng kch m cc G cn c vo s nguyn l b n g :
h
Ig
r , v Ir . = Uc/R j
147
do :
Lj. =
CSX
T"
V k
H
A. J
90 \
! 90 \
-,L
L._
b)
a)
/ih
2. 5 ^
: M c h k h n n y , chC p h a
yc/'.
"* U p i +
M
- I qR
Uq
(2-284)
(}
\ /
Nh v y gc m ca tiristo c th m t
ohinh t 14kQ 'n 288kQ .
- 90^' th in tr Rj ph iu
( - Mch kh n g ch piQ
Mch khng ch pha 180'' in hnh trn h by tr n hnh 2.160. Mch ny tng t
nh mch khng ch pha 90 bit hinh 2.159 chi khc l thm vo t t v
t in C|. Khong na chu k m ca in p t vo, t C| c np theo chiu
m nh dng in p trin h by tr n hnh 2.160. Q u trin h np tip din ti gi tr
cc i ca n a chu ki m. Khi im cc i ca na chu k m i qua it -, c
phn cc m vi ant ca
n c ni vi t in
C, CO
co' in
vi
U
in th
tne ni
m O VI
kat.t ), Sau t C| phng
!
in qua in t.r Rj. Ty
theo gi tr ca R| m C|
c th phng h t (in p
" 'D - c
trn hai cc ca t bng
____J
\
/ /en a piren C ,
0 ), ngay khi bt u na
chu k dng ca ngun
t vo tiristo, hoc c
.
th duy tri mt in p
m n h t nh tr n cc ca
n cho mi ti gc pha 180^ca chu
ki dng tip sau t vo tiristo. Khi t C tch
in theo chiu m th D| cng b phn cc ngc v xung ding khng th a vo
kch m cho tiristo. Nh vy bng cch
iu chnh R hoc C| hoc c hai c th
lm tirrito m b t c gc no tro n g khong
t 0 - 180"' ca na chu ki dng
ngun in p t vo tiristo.
t i l
\ i i u
csk
0 '/
Vfah
khngk
lni 2. 61 : Mach
ehe pha vi
(I I
chnh
Ifi.
C SK i
ro)e,.
CSK
Atch
khngth
Mch ,
khhoch
I
Rt
(1 C
p h u
"rrn c s s nguyn l
n gin hnh 2.160 c th
thay i i cht v kt cu
mch c dng in p
ra trn ti theo m o n g mun
(h.2 .1Gl), it
c m c
thm vo lm cho trn ti
xu t hin c na chu k m
ca in p ngun cung cp
s khng ch ch thc hin
i vi na chu k dng ca
ngun. Trn hnh 2.162 trinh
by s hai b chnh lu c
khng ch dng tiristo mc
song song ngc chiu. B ng
cch m c m ch nh vy c
th thc hin khng ch c
c n a chu k dng ln chu
k m.
T rn y mi chi nu
n h n g v d n gin ng
d ng tiristo cc m ch chnh
khng ch.
149
A
.
n
p,.
1m
1
h
6
.'1
^
-
<>
I
1
___________________
/B~^^AzA,~
u BO
It
'
0^1
,
.
J?ng n ap
f(/n (h
' --------------------
/V
rn i
"
'
'
1
"
lnh 2-/65
n h 2 . 64 : Mch khn\; ehe dt; TRAC.
C -
^ BO
)c mvr/
C f)i(
\' k hiu
it bn lp
150
/n d p
ahh hung
ngc
c
u _____
J ^ ii t i
^1
1h
i
T "
It!
iicu
I t c h I' d u e l v n
c ( j (.ii h n
lc
/ in/ i J./(') ; Ki
ii hi p.
p.
Cn c vo m ch c th vit: : E = (IRi) + Uc v
E -U c
Ri =
T in p m it c ; Uc - Us v
t a suy ra :
Rl max
Imin
E - Us
3 0 V - lOV
Is
5 0 0 . 10~'A
= Is
= 40kQ
151
Cng tc siic mt
ch l it 4 lp m t
o -
Cc cd
a not
A
n i(unQ
I ing
} Xung m
[c c^
'a nt
ung
m
-
K
3)
o //
b)
u ng\
hg /
Cc cJa
b )
2.169
hiu
152
h)
H a i
ca Q
1i
S)
m c h
ca cn tc siic a) Mt
chicu
Ci/c c
chiu.
ih 2. 70 : K hiu nach a)
v s</ nr(rng un ca ci c .silic
b).