Sporazumom o

izmjeni i
pristupanju
Sporazumu o
slobodnoj trgovini
u Centralnoj Evropi
Central
European2006)
Free Trade
(CEFTA
Association

Proces pribliavanja Crne Gore EU, tzv. proces

stabilizacije i pridruivanja, podrazumijeva:
usaglaavanje pravne regulative sa
komunitarnim pravom kao i;
prilagoavanja ekonomskog sistema uslovima
velikog evropskog trita putem jaanja privrede
kako bi ona uspjeno funkcionisala u uslovima
jake konkurencije.
Jedan od najznaajnijih rezultata ovog procesa
jeste i stvaranje zona slobodne trgovine,
koje nastaju na osnovu bilateralnih ili
multilateralnih sporazuma o slobodnoj trgovini.

Uspostavljaje zone slobodne trgovine u regionu

jugoistone Evrope zasnovano je na
Memorandumu o liberalizaciji i olakicama u
trgovini, potpisanom 2001. godine u Briselu, u
okviru Pakta stabilnosti za jugoistonu Evropu.

Potpisivanjem ovog Memoranduma postavljena je

osnova za sklapanje bilateralnih sporazuma o
slobodnoj trgovini zasnovanih na principima STO.

Ideja o stavranju jedinstvenog

multinacionalnog sporazuma koji bi
racionalizovao i olakao sprovoenje odredaba
komplikovane mree od 31 bilateralnog
sporazuma, rezultirao je Sporazumom o izmjeni i
pristupanju Sporazumu o slobodnoj trgovini u
Centralnoj Evropi (CEFTA 2006), potpisanim
19.12.2006. godine u Bukuretu

Potpisnice CEFTA su: Srbija, Albanija, Bosna

i Hercegovina, Bugarska, Crna Gora,
Hrvatska, Makedonija, Moldavija, Rumunija i
Privremena administrativna misija
Ujedinjenih nacija na Kosovu u ime Kosova.

Poslije ulanjenja Bugarske i Rumunije u EU

one su tim inom automatski istupile iz ovog
sporazuma.

Sporazum se usvaja u dravama

potpisnicama putem ratifikacije u
parlamentu.

Prednosti aranmana
CEFTA:

Poveanje obima trgovine unutar zone;

Privlaenje stranih direktnih (posebno

green field) investicija;

Privikavanje privrede na liberalizaciju

trgovine tj. na slobodnu konkurenciju;

Trening za budue lanstvo u STO i EU .

Poveanje obima trgovine

unutar zone
Uklanjanje carina koliinskih
ogranienja i ujednaavanje propisa:
- Potroai e imati bolju ponudu
prozvoda kao i izbor proizvoda sa
niim cijenama
- Privredna drutva mogunost
lakeg izlaska na strana trita

Privlaenje stranih
direktnih (posebno green
field) investicija

Trite prvobitne veliine od skoro

55 milina stanovnika (sa Bugarskom
i Rumunijom)

Ova injenica je od posebnog

znaaja za male drave kakva je
Crna Gora

Privikavanje privrede na
liberalizaciju trgovine tj. na
slobodnu konkurenciju

lanice su na slinom nivou razvoja i

konkurentnosti to ne predtsatvlja
prijetnju i ne ugroava privrednike
zemalja lanica zone

Trening za budue lanstvo

u STO i EU

principi, odredbe i propisi koji se

primjenjuju u zoni primjenjuju se i u
STO i u EU

izgradnja institucija potrebnih za

pristupanje STO i EU

Zona slobodne trgovine

Uspostavljanje zone slobodne trgovine su

aranmani dvija ili vie carinskih podruja koja:

- Ukidaju ili znatno sniavaju carine i druge

ograniavajue propise razmjene izmeu drava
lanica zone za proizvode porijeklom sa tih
podruja;
- Drave zadravaju samostalnost u pogledu
voenja svoje trgovinske politike, i odreivanja
carinskih stopa prema ostalim dravama koje
nisu lanice zone.

Carinska unija

Carinska unija su aranmani dva ili vie

carinskih podruja koja:

- Ukidaju ili znatno sniavaju carine i druge

ograniavajue proise razmjene izmeu
drava lanica unije za proizvode porijeklom
sa tih podruja;
- Prema dravama nelanicama carinske unije
uvode potpuno zajedniku carinsku tarifu
odnosno trgovinsku politiku.

U pravnom smislu razliit

carinski status treih drava
je jedina razlika izmeu zone
slobodne trgovine i carinske
unije!

Tekst CEFTA 2006 podijeljen je

u sedam glava, koje su
koncipirane po oblastima:

Glava I opte obaveze koje se odnose na

trgovinu svim robama
Glava II industrijski proizvodi
Glava III poljoprivredni proizvodi
Glava IV tehnike prepreke u trgovini
Glava V pravila o porijeklu i saradnji
carinskih uprava
Glava VI usluge, ulaganja, vladine nabavke
zatita prava intelektualne trgovine
Glava VII propisi o sprovoenju sporazuma

Glava I opte obaveze koje

se odnose na trgovinu svim
robama

Pitanje carina na uvoz i izvoz i dabina sa

jednakim dejstvom, kao i pitanja
koliinskih ogranienja.

Nove carine i sa njima izjednaene carine na

uvoz i izvoz nee biti uvoene od dana
stupanja na snagu Sporazuma.

Sva postojee kvantitativna ogranienja bie

ukinuta a nova se nee uvoditi.

Glava II industrijski
proizvodi

Potpuna liberalizacija do 2010

godine

Crna Gora ve od 1. januara 2007.

na osnovu ve postojeih bilateralnih
ugovora liberalizovala u potpunosti
ovu oblast.

Glava III poljoprivredni

proizvodi

Zbog znaaja i specifinosti poljoprivrede ona

ima poseban reim

Znatno manja liberalizacija u ovoj oblasti i postoji

ak mogunost da i od 2010. godine postoje
odreena ogranienja

Postojanje kako carinskih i drugih fiskalnih

prepreka tako i koliinskih ogranienja (kovote).

Regulie pitanje poljoprivredne politike,

koncesija, sanitarnih (zdravlje ljudi i ivotinja) i
fitosanitarnih (zdravlje biljaka) mjera.

Glava IV tehnike
prepreke u trgovini

Tehniki propisi, standardi i postupci provjere

usklaenosti potpuno usaglaeni sa propisima
STO.

Cilj je da propisi, standardi, procedure testiranja

i srtifikacije nee stvarati nepotrebne trgovinske
barijere.

Nacrt bili kog novog tehnikog propisa ili

standarda mora proi kroz institucije CEFTA
(Zajedniki komitet).

Glava V pravila o porijeklu

i saradnji carinskih uprava
Definie se definicija proizvoda sa
porijeklom:
- proizvodi u potunosti proizvedeni ;
- proizvodi koji nisu u potpunosti dobijeni ali
ispunjavaju uslove iz liste obrade i prerade
(za svaki proizvod posebo navodi se stepen
obrade i dorade koju mora da proe);
- sticanje porijekla na osnovu CEFTA
kumulacije porijekla (bilateralna i
dijagonalna).

CEFTA kumulacija u sutini predstavlja

uproeni nain sticanja porijekla.

Smatra se da je odreeni proizvod

porijeklom iz odreene drave lanice i
ukoliko takav proizvod sadri materijale iz
neke druge drave lanice CEFTA, pod
uslovom da postupci obrade i prerade
premauju minimalne predviene postupke.

Dakle, u sluaju kada se u Crnu Goru uvoze

sirovine, poluproizvodi, i drugo iz drava
potpisnica CEFTA, ukoliko takvu robu prati
dokaz o porijeklu izdat u skladu sa
sporazumom, dovoljno je na takvim
matreijalima obaviti obradu i doradu
iznad minimalnih postupaka da bi stekao
status proizvoda sa porijeklom iz Crne Gore.

Bilateralna kumulacija
porijekla

Primjenjuje se izmeu dva partera, to znai da

proizvoai iz obije drave mogu da koriste
materijale i komponente porijeklom iz druge drave
kao da su porijklom iz njihove drave, a radnje koje
se vre na proizvodu u jednoj dravi par nteru mogu
se posmatrati zajedno sa radnjama sprovedenim u
drugoj dravi partneru, za sticanje statusa
proizvoda sa porijeklom u meusobnoj trgovini.

Primjer: Tkanina porijklom iz Hrvatske izvozi se u

Crnu Goru gdje se od iste izrauje odjea. Gotova
odjea se izvozi u Hrvatsku, a poto je tkanina
porijklom iz Hrvatske finalni proizvod (odjea) se
tretira kao da je porijeklom iz Crne Gore.

Dijagonalna kumulacija
porijekla

Primjenjuje se u sluaju kada izmeu tri ili vie

drava postoje bilateralni ugovori ili postoji
multilateralni sporazum o slobodnoj trgovini koji
imaju identina pravila o porijeklu koja se odnose na
preradu ili obradu, status proizvoda sa porijklom za
sve komponente moe se posmatrati jedinstveno kod
utvrivanja statusa porijekla robe za finalni proizvod.

Primjer: U Crnoj Gori izrauje se proizvod sa

porijeklom, uz korienje materijala iz Bosne i
Hercegovine. Izraeni proizvod, koji ima porijeklo
Crne Gore, izvozi se u Srbiju, gdje se ugrauje u
mainu koja sadri i komponente porijeklom iz
Hrvatske. Maina je tako proizvedena u Srbiji, jer su
sve koriene komponenet ve stekle porijklo u
okviru kumulativne zone, a obrade ili prerade
izvrene u Crnoj Gori i Srbiji bile su vee od
nedovoljnih postupaka obrade ili prerade.

Glava VI usluge, ulaganja,

vladine nabavke zatita prava
intelektualne trgovine

Ovaj dio nosi naziv Nova trgovinska

pitanja i potpuno je nov u poreenju
na originalni CEFTA tekst.

Sve navedene oblasti su pravno

regulisane na principima STO.

Glava VII propisi o

sprovoenju sporazuma

Definie pitanja arbitrae, organa CEFTA,

procedura, transparentnosti kao i pitanja
trajanja i odustajanja od sporazuma.

Glavni oragan CEFTA predstavlja Zajedniki

komitet kojeg ine visoki zvaninici drava
lanica i predvien je sistem rotacija, tj. svaka
zemlja predsjedava u periodu od godinu dana.

Sekretarijat CEFTA prua administrativnu i

tehniku podrku Zajednikom komitetu,
nadgleda primjenu i prua i aurira
informacije.