ROMANIKA U ITALIJI

SEVERNA ITALIJA
Renesansa 12.v. kazuje na zlatno doba kako u politickom tako i u teoloskom smislu. Za
12.v. karakteristican je razvoj poljoprivrede, koja obezbedjuje vise hrane, i veci natalitet.
Sajmovi poljoprivrede se organizuju oko reke Po. U Milanu se formiraju urbane komune, i
raste osecaj kolektivnog identiteta i zajednistva. Finansijski jaca papska kurija i papska
drzava je tada u zenitu. Gradske stranke : Gibelini-za cara, Gvelfi- za papu.
Katedrala u Modeni- Dvije starije crkve su bile posveene na istom mjestu od 5.v, obje
su bile unitene prije poetka njene izgradnje 1099. god. iznad grobne kapele sv.
Djiminjana, sveca-zatitnika Modene. Sveevi posmrtni ostaci se i danas nalaze u
katedralnoj kripti. Izgradnju je vodio graditelj Lanfranco, a posvetio ju je papa Lucije III
1184. god. Ona predstavlja sakralni focus grada i zalog za spasenje. Trobrodna bazilika
sa krstastim svodovima , galerijama i sa tri polukruzne apside. Dolazi do konceptualne
novine, omogucena je direktna veza sa mostima, oltarski prostor je podignut, i vertikalno
povezan sa kriptom. Zapadno procelje dele lezene i njime dominira velika rozeta.
Karakteristike lombardijske arh. su slepe arcade i sistem slepih galerija, kao i
umnozavanje prozorskih okvira. Skulptoralnu dekoraciju izveo je Viligelmo. Na glavnom
portal nalaze se skulpture dva lava sa strane ulaza, lavovi nose kolonete, a iznad je
baldahin. Na fasadi se nalaze i znameniti reljefi koji ukljuuju portrete proroka i
patrijarha, te skoro sve Biblijske prie od kojih se istiu Stvaranje Adama i Eve, Prvi grijeh
i Pria o Noju. Bona vrata su takoer zanimljiva: s glavnog trga nalaze se Kraljevska
vrata i manja Prineva vrata koja su ureena reljefima, sa scenama iz ivota sv.
Djiminjana. Na sjevernoj strani je Porta della Pescheria s reljefnim prikazima mjeseci u
godini na mramornom okviru i scenama iz Bretonskih legendi o kralju Arturu u luneti. Na
nadvratniku su predstave iz usmenih tradicija i basin, narodne price: vuk- vitez, magaracneposlusni monah, lisac- feudalac. Reljefi potsecaju na ranohriscanske sarkofage.
San Zeno u Veroni- Zapadni portal izvajao je maestro Nikolo, urezano ime i godina
1139. Kolonete drze baldahin imaju figure medju kojima su Jovan Jevandjelista i Jovan
Krstitelj. U timpanonu je oslikana Bogorodica sa Hristom, Poklonjenje mudraca i Objava
pastirima. Portal je flankiran reljefima koji prikazuju scene iz Starog i Novog zaveta i zivot
Teodoriha. Bronzana vrata sadrze reljefne panele sa figurama Sv.Petra i Pavla i Zena, kao
teoloske vrline.
Katedrala i krstionica u Parmi- Benedeto Antelami reljef Skidanje s Krsta. Osnova
latinskog krsta, trobrodna bazilika sa trospratnom elevacijom.Krstionica oktogonalna ,
iznutra 16 lukova, tavanica oslikana 16 kriski.

San Ambrodjo u Milanu- Benediktinska crkva, osnovana krajem 4 veka zahvaljujui

episkopu Ambroziju. Graevina je dobila na znaaju kada su otkrivene moti Gervazija i
Protasija. U kripti crkve se nalaze moti Sv.Ambrozija.Prvi episkop milana, veliki protivnik
arijanske jeresi, jedan od sv.otaca (Atanasije, Avgustin i Jovan Hrizostom) i doktora
(Jeronim,Avgustin i Grgur Veliki). Kasnije je, za vreme Karla Velikog crkva obnovljena.
Krajem 11 i poetkom 12 veka crkva dobija novi izgled, slino kao u Rimu. Dodat je veliki
zvonik i atrijum. Ova crkva predstavlja vaan primer zbog naina na koji su arhitekti reili
zasvoavanje broda crkve, a da to pritom ne bude drvena konstrukcija. Ima krstasto
rebrasti svod. Dva bona traveja odgovaraju duini jednog traveja. Majstori iz okoline
jezera Komo putujui po Evropi prenose lombardijski stil. Pravi se veza izmedju onoga
sto je potojalo u periodu ranohriscanstva i sada.
Zlatni oltar ima centralnu temu Hrista koji nosi pismo apokalipse, u formi krsta su simboli
cetvorice jevandjelista, a apostolic su u uglovima. Bocno su scene vezane za Novi zavet
od Blagovesti do Raspeca, neki delovi dodati su u 12.v. Poledjin aje radjena u srebru i
vezuje se za zivot Sv.Ambrozija od rodjenja, trenutka kada je pozvan u Milano, do smrti.
U centralnom delu su dva arhandjela. Scene gde Ambrozije krunise Angilberta II i
Vulvinusa skulptora. Bocno su predstave mucenika Gervasija i Protasija, i bista sv.
Martina iz Tura koji pravi povezanost sa Karolinzima. U 12.v nastaje aberijum i na
timpanonu sa zap.str. je Tradicio Legis , ist. str. Izbor Ambrozija za episkopa od strane
Gervasija i Protasija, sev.str.Marija Eklesia, juz.str. Episkopi kojima se klanjaju dve muske
figure.

TOSKANA
Kompleks u Pizi- Veliko trgovacko mesto i politicka sila. Katedrala-petobrodna bazilika,
latinski krst, kupola nad ukrsnicom, ima galerije i klerestorijum.Vidi se concept Svesna
obnova antickog rimskog stila vidi se u oblaganju zidova plocama od mermera sa
horizontalnim umetcima sivog. Klasicni stubovi, drvena tavnica sem u b.b. koji imaju
krstaste svodove. Protomajstor je Busketus. Slepe arcade i galerije na fasadama. Tradicija
odvojenih zvonika u Italiji je jaka tako da je pojava kampanila ili stojece kule zabelezena
u 9. i10.v. Zamisao o odvojenoj krstionici ima korene u ranohr. Baptisterijum Ortodoksnih.
Kruzna forma krstionice i njena prvobitna kupasta kupola podsecaju na rotondu
Anastasis. Od kraja 11 veka pizanska flota je prevozila Krstae, brodovi koji su se vraali
iz Sv.Zemlje kao balast nosili su zemlju odatle, a tom zemljom je nasipan atrijum. U toj
zemlji Kampo Santo u atrijumu su polagani vernici kao ada sanktas.
Krstionica u Firenci- posvecena sv. Jovanu, osmougaona gradjevina, Dvobojna
mermerna oplata, trostruki lukovi slepih arkada podsecaju na slavoluke.
San Minijato al Monte- Anticka nacela proporcija i ravnoteze.Upotreba belog i
sivozelenog mermera. Trobrodna bazilika sa otvorenom drvenom tavanicom, arkada sa
korintskim stubovima. Pod inkrustacija mermera sa zodijackim znacima, kosmoloska
simbolika.

RIM
Citav period obelezen je obnovom mnogih crkava, nakon pozara koji je izazvan od strane
Normana.
San Klemente- Nalazi se na via sacra od Lateranske baz. do Santa Marije Madjore, gde
je prolazila litija sa nerukotvorenim hristovim obrazom. 1084. godine bio je poar, pa je
crkva obnovljena. Prvobitna crkva se nalazi ispod temelja sadanje crkve. Ona je iz 4 5
veka i zovu je Donja crkva San Klemente.. Karakteriu je antiki jonski stubovi, ovde je
vidljiva tenja za dostignuem zlatnog doba u Rimu od Konstantina do Justinijana. Apsida
je ukraena mozaikom, a uzori za to su iz doba ranog hrianstva. Sv.Kliment je etvrti
po redu papa. Stradao je muenikom smru u vreme Trajana i Decija. irilo i Metodije su
preneli njegove moti stopalo u Rim u 9 veku. Trobrodna, klasican red stubova, drvena
tavanica, podna inkrustacija koju je radial porodica Kosmati. Ona radii inkrustaciju
stubova u San Paolo fluori le Mura.