PHN I : CC NGUN LC PHT TRIN KINH T X HI

Chuyn 1 : V tr a l v ti nguyn thin nhin

1. V tr a l
Lnh th Vit Nam bao gm hai b phn : phn t lin (din tch 330.991 km 2) v phn bin rng
ln gp nhiu ln so vi phn t lin.
a. Vit Nam nm trong khu vc nhit i gi ma. c im lm cho thin nhin nc ta khc hn vi
cc nc c cng v Ty , ng Phi, Ty Phi v tc ng su sc ti cc hot ng kinh t.
b. Vit Nam nm pha ng bn o ng Dng, gn trung tm ng Nam , c mt vng bin rng
ln giu tim nng. V tr tip gip trn t lin v trn bin lm cho nc ta c th d dng giao lu v kinh
t v vn ho vi nhiu nc trn th gii.
c. Vit Nam nm khu vc ang din ra nhng hot ng kinh t si ng ca th gii. Nn kinh t ca cc
nc trong khu vc ng u l Xingapo, sau l Malaixia, Thi Lan, Innxia c nhiu chuyn bin
ng k v ngy cng chim v tr cao hn trong nn kinh t ton cu cng nh chu Thi Bnh Dng.
Trong nhiu nm lin tc trc cuc khng hong ti chnh din ra vo na sau thp k 90, tc tng
trng kinh t ca cc nc trong khu vc t kh cao. V th ca ASEAN ngy cng c khng nh.
2. Ti nguyn thin nhin
a. Nc ta c s a dng v ti nguyn thin nhin. trnh pht trin kinh t nh hin nay, ti nguyn
t gi v tr quan trng. Vit Nam c khong 8 triu ha t nng nghip, bao gm t ng bng, cc
bn a gia ni, i ni thp v cc cao nguyn.
Ngun nhit m ln, tim nng nc di do, s lng cc ging loi ng, thc vt bin v trn cn
kh phong ph, ngun khong sn a dng v.v l nhng thun li m thin nhin dnh cho chng ta.
Tuy nhin, nc ta cng c nhiu tai bin do thin nhin gy ra nh bo, l lt, hn hn v.v Gn
nh khng nm no khng c thin tai gy ra nhng tn tht nht nh cho nn kinh t v cho i sng
nhn dn vng ny hay vng khc.
Khong sn l mt loi ti nguyn thin nhin c ngha c bit i vi vic pht trin kinh t x
hi. nhn chung, nc ta nhiu loi khong sn phn tn theo khng gian v phn b khng u v tr
lng. Mt s khong sn vi tr lng ng k nh : boxit, vt liu xy dng, du kh, st v.v tuy mi
c khai thc bc u nhng t ra c hiu qu.
Vic khai thc v s dng cc ngun lc v ti nguyn thin nhin c quan h mt thit vi trnh
pht trin ca khoa hc k thut v cng ngh, cng nh ph thuc nhiu vo vn u t.
Trn mt n v din tch, s lng ti nguyn nhiu, tr lng nh li phn tn nh trong iu kin
hin nay, c th l mt kh khn. Song nu p dng cng ngh khai thc ti nguyn tin tin trn quan im
kinh t tng hp, th mc tp trung ti nguyn nh nu trn li c th coi l mt th mnh.
b. Cho n gn y, nhng hu qu ca chin tranh li v nht l vic khai thc khng hp l ti nguyn
nc ta dn n tnh trng nhiu loi b suy gim nghim trng.
Thc trng khai thc ti nguyn Vit Nam rt khc nhau. Trong khi ti nguyn bin cha s dng
c bao nhiu th nhiu loi ti nguyn khc li b khai thc qu mc.
Ti nguyn rng b tn ph nghim trng nht. Hin nay, che ph ca rng ang mc bo
ng. Rng ch cn chim 32% din tch c nc (1999). t ai nhiu vng b xi mn, din tch t trng,
i trc tng ln ng k. Nhiu h sinh thi rng, nht l khu vc ven bin, u ngun v ca sng b ph
hoi nng n. Ngun gen ng vt, thc vt b gim st mnh.
S suy gim ti nguyn thin nhin trc ht l hu qu trc tip ca vic khai thc ba bi, khng
theo mt chin lc nht nh. Sau na l trnh cng ngh khai thc ca nc ta cn lc hu. V th, ti
nguyn b lng ph m chi ph khai thc li cao.
c. Ti nguyn thin nhin l mt trong nhng ngun lc c bn trong vic xy dng v pht trin kinh t
x hi. Do , vn s dng hp l i i vi vic bo v v ti to ti nguyn thin nhin ang c t ra
nhm m bo nhng iu kin tt nht cho s pht trin bn vng ca Vit Nam hin ti v trong tng
lai.

Chuyn 2 : Dn c v ngun lao ng

1. Vit Nam l mt nc ng dn, c nhiu thnh phn dn tc
Theo s liu Tng iu tra dn s ngy 1/4/1999, dn s nc ta l 76.327.900 ngi. V dn s, nc ta
ng hng th hai khu vc ng Nam v hng th 13 trong tng s hn 200 quc gia v lnh th trn th
gii.
Dn s l mt ngun lc quan trng pht trin nn kinh t. Vi s dn ng, nc ta c ngun lao
ng di do, th trng tiu th rng ln. Song trong iu kin nc ta hin nay, dn s ng l mt tr ngi ln
cho vic pht trin kinh t v nng cao i sng ca nhn dn.
Nc ta c 54 thnh phn dn tc, on kt trong qu trnh dng nc v gi nc. Hin nay trnh
pht trin kinh t x hi gia cc thnh phn dn tc nc ta vn cn c s chnh lch. V vy, phi ch trng
hn na n vic pht trin kinh t x hi cc vng dn tc t ngi.
2. Dn s nc ta tng nhanh
Dn s tng qu nhanh dn n s bng n dn s. iu xy ra nc ta t cui nhng nm 50 ca
th k XX. Tuy nhin, tng vng lnh th, tng thnh phn dn tc, mc bng n dn s c s khc nhau. Trn
phm vi ton quc, dn s nc ta tng gp i t 30 ln 60 triu ngi trong vng 25 nm (1960 1985).
Nhp gia tng dn s cng bin i qua cc thi k :
Trong thi k 1931 1960, tc gia tng trung bnh nm l 1,85%. Dn s tng nhanh vo nhng nm
1965 1975 vi mc tng trung bnh nm trn 3%. Gia hai t tng iu tra dn s ln th nht v ln th hai
(1979 v 1989), mc tng trung bnh nm gim xung cn 2,1% v gia hai cuc tng iu tra dn s gn y nht
(1989 v 1999) l 1,7%.
Hin nay, do kt qu ca vic thc hin chnh sch dn s v k hoch ho gia nh, nhp tng dn s
nc ta ang c xu hng gim xung, tuy cn chm. Mc d t l sinh c gim, song s dn nc ta trong thi k
1979 1989 vn tng thm 11,7 triu ngi, tng ng vi s dn ca mt nc trung bnh trn th gii.
Trong thi k 1989 1999, s dn tng thm 11,9 triu ngi, t l gia tng dn s trung bnh nm tuy c
gim (1,7%) nhng vn cao hn mt cht so vi mc gia tng t nhin ca ton th gii.
S gia tng dn s qu nhanh to nn sc p rt ln i vi vic pht trin kinh t x hi ca t
nc v nng cao cht lng cuc sng ca tng thnh vin trong x hi.
3. Dn s nc ta thuc loi tr
C cu cc nhm tui trong tng s dn (1/4/1999) ca nc ta l :
+ Di tui lao ng : 33,1%
+ Trong tui lao ng : 59,3%
+ Ngoi tui lao ng : 7,6%
Do dn s tr nn lc lng lao ng ca nc ta chim khong 50% tng s dn. Hng nm x hi c
thm khong 1,1 triu lao ng mi. iu gy nn nhng kh khn v sp xp vic lm cho s lao ng gia
tng. Tuy nhin lc lng lao ng ca Vit Nam c kh nng tip thu nhanh cc k thut v cng ngh tin tin.
Nu c o to v s dng hp l, h s tr thnh ngun lc quyt nh xy dng t nc.
4. Dn c v ngun lao ng nc ta phn b khng u
iu ph thuc vo lch s nh c, trnh pht trin kinh t x hi, mc mu m ca t ai,
s phong ph ca ngun nc v.v Tnh cht khng ng u ny th hin r rt gia cc vng v ngay trong
ni b tng vng lnh th.
Khong 80% s dn tp trung vng ng bng v ven bin vi mt dn s rt cao (ng bng sng
Hng 1180 ngi/km2 1999). trung du v min ni, dn c tha tht hn nhiu (Ty Nguyn l 67 ngi/km 2,
Ty Bc l 62 ngi/km2).
S phn b dn c khng u cn th hin gia thnh th v nng thn. 76,5% s dn sinh sng nng
thn, cn thnh th chim 23,5% (s liu nm 1999).
Tnh hnh phn b dn c nh vy gy ra nhng kh khn cho vic s dng hp l ngun lao ng v
vic khai thc ngun ti nguyn hin c mi vng.
5. gim bt gnh nng dn s, cn phi c chin lc pht trin dn s hp l v s dng c hiu qu ngun
lao ng ca nc ta
Trc mt, cn c nhng bin php hu hiu nhm gim nhanh t l sinh, ng thi tng bc phn b
li dn c, lao ng gia cc vng v gia cc ngnh kinh t trong phm vi c nc.

Chuyn 3 : ng li pht trin kinh t x hi v c s vt cht k thut

1. ng li pht trin kinh t x hi
1.1. Vic i mi kinh t x hi mt cch ton din l vn c bn xuyn sut h thng chnh sch ca ng v Nh nc
y cng chnh l ngun lc quan trng gp phn vo vic nh hng pht trin nn kinh t v gii
quyt cc vn x hi ch yu ang t ra nc ta. Cho n nay, nn kinh t nc ta tri qua t vic phi tp
trung ho v mt hnh chnh n vic bc u i mi ton din. T i hi ng ton quc ln th VI nm
1986, qu trnh i mi c nh hnh v pht trin ng hng. S i mi th hin vic xo b c ch
qun l tp trung quan liu bao cp, xy dng c cu kinh t nng ng, s dng c ch th trng theo nh
hng x hi ch ngha.
1.2. Chin lc pht trin kinh t x hi n nm 2010 c vch ra nhm gii quyt nhng vn kinh t x hi cp
bch ca t nc
Mc tiu tng qut ca chin lc l : a nc ta ra khi tnh trng km pht trin, nng cao r rt i
sng vt cht, vn ho, tinh thn ca nhn dn ; to nn tng nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt nc cng
nghip theo hng hin i. Ngun lc con ngi, nng lc khoa hc v cng ngh, kt cu h tng, tim lc kinh
t, quc phng, an ninh c tng cng, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hnh thnh
v c bn ; v th ca nc ta trn trng quc t c nng cao.
Nm 2010, tng sn phm trong nc (GDP) tng t nht gp i so vi nm 2000 ; chuyn dch mnh c
cu kinh t v c cu lao ng, gim t l lao ng nng nghip xung cn khong 50%.
1.3. thc hin chin lc i mi, nhiu chnh sch c th c ban hnh
Mt trong nhng ngun lc quan trng m bo thc hin thng li mc tiu ca chin lc kinh t
x hi l vn to vn. Ngoi chnh sch huy ng vn trong nc, chnh sch m ca v lut u t ra i
v ang pht huy tc ng trong nhiu lnh vc kinh t x hi.
Vit Nam c coi l mt th trng kh hp dn, l ni ang c nhiu nc trong khu vc v trn th
gii n u t.
2. ng li pht trin c s vt cht k thut
2.1. Nc ta xy dng c mt h thng c s vt cht k thut c trnh nht nh phc v cho s nghip pht
trin t nc
a. C s vt cht k thut ca cc ngnh tng bc c hnh thnh. Trong nng nghip, c nc c gn 5300
cng trnh thu li, trong c khong 3000 trm bm. Cc cng trnh ny gp phn vo vic ch ng ti
nc cho 4,8 triu ha v tiu nc cho 52 vn ha. Ngoi ra phi k n nhiu c s bo v thc vt, th y, nghin
cu ging, nhn ging v to ra nhiu ging cy ph hp vi iu kin sinh thi, k thut nui trng cho nng
sut cao.
Trong cng nghip, c nc c 2821 x nghip trung ng v a phng, 590.246 c s sn xut ngoi
quc doanh (tnh n ht nm 1998). Mt s ngnh cng nghip khai thc (than, du kh), cng nghip sn xut
hng tiu dng (dt, giy v.v), xi mng.
Mng li giao thng chnh to i nhiu ni t Bc n Nam, t ng bng ln trung du v min ni.
Dc vng duyn hi l h thng cng bin, trong ng k nht l cc cng Hi Phng, Nng, Si Gn. Nng
lc vn chuyn hng ho ca cc cng bin t 11,6 triu tn/nm (nm 1999). Mng li thng mi pht trin
rng khp vi 1,5 triu ngi kinh doanh chuyn nghip v khng chuyn nghip.
b. V phng din lnh th, cc trung tm cng nghip quan trng (H Ni, thnh ph H Ch Minh) v mt s
vng chuyn canh (la, cy cng nghip) c quy m ln, tht s tr thnh b khung cho vic hnh thnh cc vng
kinh t.
2.2. Tuy nhin, c s vt cht k thut cha mnh c th p ng c yu cu pht trin kinh t x hi
Tr mt s c s cng nghip mi xy dng, trnh k thut v cng ngh ca nc ta ni chung cn lc
hu. S thiu ng b gia cc ngnh v trong tng ngnh cn ph bin. Kt cu h tng vn ang tnh trng
km pht trin.
S phn b c s vt cht k thut ca nn kinh t cha ng u gia cc vng. Cc c s kinh t ln
tp trung ch yu ng bng sng Hng v ph cn, ng Nam B, c bit l thnh ph H Ch Minh. cc
vng ny, kt cu h tng pht trin hn hn cc vng cn li ca t nc. Trong lc , c mt vng rng ln
ca Ty Bc, Ty Nguyn, c s vt cht k thut v kt cu h tng phc v cho vic pht trin kinh t x hi
cn rt hn ch.
2.3. to tin cho s pht trin, vic tip tc xy dng v hon thin c s vt cht k thut l mt vn cp thit
Trc mt, vic u t theo chiu su kt hp gia hin i ho v pht trin ng b c s vt cht k
thut s to iu kin cho nn kinh t x hi nc ta tin kp trnh chung ca th gii.

PHN 2 : NHNG VN PHT TRIN KINH T X HI

Chuyn 1 : Lao ng v vic lm
1. Ngun lao ng
Ngun lao ng ca nc ta rt di do. Lc lng lao ng nm 1998 gm 37,4 triu ngi. Mc d mc
gia tng dn s v ngun lao ng gim, mi nm vn tng thm khong 1,1 triu lao ng.
Ngi lao ng Vit Nam cn c, kho tay, c nhng truyn thng, kinh nghim sn xut (nht l trong
nng, lm, ng nghip v sn xut tiu th cng nghip) c tch lu qua nhiu th h, c kh nng tip thu
khoa hc, k thut. Cht lng ngun lao ng ngy cng cao do i ng lao ng c chuyn mn k thut l gn
5 triu ngi, chim hn 13% tng lc lng lao ng, trong s ngi c trnh i hc v cao ng tr ln
chim 23%.
Tuy nhin, ngi lao ng nc ta nhn chung cn thiu tc phong cng nghip, k lut lao ng cha
cao. i ng cn b khoa hc k thut, cng nhn c tay ngh cao vn cn mng trc yu cu ca s nghip cng
nghip ho, hin i ho t nc.
Lc lng lao ng, c bit l lao ng c k thut, tp trung ch yu vng ng bng sng Hng v
vng ng Nam B, nht l mt s thnh ph ln (H Ni, thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, Nng, Cn
Th). l iu kin thun li pht trin y cc ngnh dch v, cc ngnh cng nghip i hi trnh
cao.
Mt khc, s tp trung qu cao lc lng lao ng vng ng bng v duyn hi c th gy cng thng
cho vic gii quyt vic lm. Trong khi , vng ni v vng trung du giu ti nguyn li thiu lao ng, c bit
l lao ng c k thut.
2. S dng lao ng trong cc ngnh kinh t quc dn
a. So vi nhng nm u i mi, th c cu lao ng trong cc ngnh kinh t quc dn thay i ng k theo
hng cng nghip ha, hin i ho. Lao ng nng, lm, ng nghip ch cn chim 63,5% lao ng trong cng
nghip v xy dng chim 11,9%, lao ng trong khu vc dch v tng mnh, chim 24,6% lc lng lao ng.
b. Vic s dng lao ng trong cc thnh phn kinh t c nhng thay i quan trng. Nn kinh t ca nc ta hin
nay l nn kinh t nhiu thnh phn, c th chia thnh 2 khu vc ln l khu vc kinh t Nh nc (quc doanh) v
khu vc kinh t tp th v t nhn (ngoi quc doanh). Hin nay ang c s chuyn dch lao ng t khu vc
kinh t Nh nc sang khu vc kinh t ngoi quc doanh. S chuyn dch lao ng nh vy l ph hp vi qu
trnh nc ta chuyn sang nn kinh t th trng.
Khu vc kinh t ngoi quc doanh khng ch thu ht tuyt i a s lao ng nng, lm, ng nghip, m
cn thu ht ngy cng nhiu lao ng lm cng nghip, xy dng v dch v.
c. Nng sut lao ng x hi ni chung cn thp lm cho phn ln ngi lao ng c thu nhp thp, ng thi
lm chm vic ci thin s phn cng lao ng x hi. Thm vo , vn cn nhiu qu thi gian lao ng ( nng
thn, cng nh trong cc c quan, x nghip) cha c s dng. Nu t chc tt lao ng, th y l mt ngun
d tr ln nng cao nng sut lao ng x hi.
3. Vn vic lm
a. Vic lm ang l mt vn kinh t x hi gay gt nc ta, c bit l cc thnh ph. Nm 1998 c nc c
9,4 triu ngi thiu vic lm v 856 nghn ngi tht nghip. T l thiu vic lm vng nng thn l 28,2%. T l
tht nghip thnh th l 6,8%.
Hin nay, t l thiu vic lm nng thn v t l tht nghip thnh th cao nht l ng bng sng
Hng, tip n l Bc Trung B. Vn vic lm ng Nam B trc y cng rt cng thng, nay c ci
thin r rt.
b. Vn vic lm v ang c gii quyt theo cc hng sau :
Phn b li dn c v ngun lao ng gia cc vng, va to thm vic lm, va khai thc c tt
hn tim nng ca mi vng.
y mnh k hoch ho gia nh v a dng ho cc hot ng kinh t nng thn. Vic khng nh vai
tr ca kinh t h gia nh s to iu kin s dng c hiu qu hn lao ng nng nghip. Nn nng nghip
ang chuyn dn t t cp, t tc thnh nng nghip hng ho, thm canh v chuyn canh. Cc ngh th cng
truyn thng, cc hot ng dch v nng thn c khi phc v pht trin. Lao ng thun nng ngy cng
gim i. Nc ta ang y mnh cng nghip ho nng thn, nh vy vn vic lm nng thn s c gii
quyt vng chc hn.
Pht trin cc hot ng cng nghip v dch v, trong c cc hot ng cng nghip v dch v quy
m nh, thu hi vn nhanh, s dng k thut tinh xo v cn nhiu lao ng, c kh nng to ra nhiu vic lm
mi cho thanh nin cc thnh ph, th x.

Vic a dng ho cc loi hnh o to (trong c cc hnh thc o to t xa, o to m rng), y

mnh hot ng hng nghip cc nh trng, hot ng dy ngh v gii thiu vic lm va gip nng cao
cht lng ngi lao ng, va gip cho ngi lao ng c th t to vic lm hoc d tm vic lm hn.
Nh nc v nhn dn ta ang tm mi bin php gii quyt vic lm v s dng hp l sc lao ng,
v ngun nhn lc c ngha cc k quan trng pht trin kinh t x hi ca nc ta.

Chuyn 2 : Vn pht trin gio dc, vn ha v y t

Vit Nam l mt nc c nn vn ho lu i. Mc d c nhng thng trm ca lch s, nn vn ho

gip ngi Vit Nam gi gn c bn sc ca dn tc mnh, ng thi ci bin cho ph hp vi s
pht trin ca t nc v thi i.
Vic pht trin gio dc, vn ho v y t c ngha to ln trong vic y mnh tin b x hi, nng
cao cht lng cuc sng ca nhn dn, hnh thnh con ngi mi.
1. Nn gio dc Vit Nam a dng v ngy cng hon chnh, gp phn tch cc vo s nghip pht trin
kinh t x hi ca t nc
S nghip gio dc v o to c v tr chin lc trong vic hnh thnh nhn cch con ngi Vit
Nam mi, trong vic nng cao dn tr, o to, bi dng nhn ti cho t nc v nng cao trnh chuyn
mn k thut ca ngi lao ng. V vy, ng v Nh nc ta khng nh gio dc l quc sch.
Trong hn na th k qua, mc d t nc tri qua nhiu cuc chin tranh c lit, nn kinh t gp
nhiu kh khn, nhng s nghip gio dc v o to c ch trng u t trong phm vi cho php.
H thng gio dc ngy cng hon chnh, c cc cp hc v ngnh hc, t mu gio, ph thng
(tiu hc, trung hc c s, trung hc ph thng), b tc vn ho (gio dc thng xuyn), n h thng cc
trng trung hc chuyn nghip, dy ngh, cao ng v i hc.
Cc hnh thc t chc gio dc cng a dng : Cc trng ph thng, trng nng khiu, trng
dnh cho tr m ci, trng dnh cho tr b khuyt tt, trng ph thng dn tc ni tr do Nh nc
qun l. Trong my nm gn y xut hin cc trng ph thng dn lp v bn cng.
Trong h thng gio dc cao ng v i hc cng xut hin thm mt s trng i hc dn lp,
i hc cng ng ( mt s tnh trn c nc), i hc bn cng, i hc m, hai trng i hc quc gia
H Ni v thnh ph H Ch Minh, cc trng i hc khu vc Thi Nguyn, Hu, Nng
Mng li cc c s gio dc hin nay gm hn 23.000 trng ph thng, 239 trng trung hc
chuyn nghip v 110 trng i hc, cao ng (cha k cc trng dn lp). Trung tm o to cn b khoa
hc k thut ln nht l H Ni v thnh ph H Ch Minh, ngoi ra cn phi k n cc trung tm o to
ti cc thnh ph Thi Nguyn, Hi Phng, Vinh, Hu, Nng, Cn Th v Lt
Nhng thnh tu v gio dc v o to m nc ta t c l to ln. Trc Cch mng thng
Tm, hn 80% dn s nc ta khng bit c bit vit. Hin nay c ti khong 92% dn s t 10 tui tr ln
bit c bit vit (nm 1999), l t l cao so vi nhiu nc ang pht trin khu vc chu Thi Bnh
Dng. Trnh hc vn ca nhn dn ngy cng c nng cao.
Mi nm c nc c khong 17 triu tr em n trng. Nc ta hon thnh ph cp tiu hc.
S sinh vin cao ng, i hc mi nm khng ngng tng ln ; nm 1998 l 682 nghn ngi, s tt
nghip l trn 103 nghn ngi. S hc sinh trung hc chuyn nghip nm 1998 l 178 nghn ngi, s hc
sinh cc trng o to cng nhn k thut l 114 nghn ngi.
Ngoi ra cn phi k n mt lc lng kh ng o tr thc, sinh vin ca cng ng ngi Vit
nc ngoi ang hng v qu hng mong ng gp vo s pht trin kinh t x hi ca t nc.
2. Mt nn vn ho a dng, giu bn sc dn tc
Nc ta c nn vn ha lu i. Bn sc ca dn tc Vit Nam c to nn t tinh hoa vn ho ca
54 dn tc chung sng trn ton lnh th, cng vi vic tip thu c chn lc v pht trin tinh hoa ca cc
nn vn ho trn th gii.
Vic xy dng nn vn ho mi, va dn tc, va hin i c ngha rt quan trng trong xy dng
x hi mi, pht trin kinh t x hi. Bi vy, vic duy tr v pht trin bn sc vn ho ca dn tc lun
lun c coi trng.
Mng li cc c s dch v vn ho hnh thnh v pht trin. Cc thnh ph, th x, huyn l l
cc trung tm vn ho ca khu vc. y, tu tng ni m c cc nh vn ho, cu lc b, th vin, hiu
sch, phng trin lm ngh thut, nh bo tng, nh ht, rp chiu bng vi quy m khc nhau. Mng li
dch v vn ho cn c pht trin n cp x nhiu vng. Vic ph sng pht thanh, truyn hnh trn
phm vi c nc vi ni dung pht sng ngy cng phong ph, hp dn ang gp phn quan trng vo vic
pht trin truyn thng i chng, nng cao i sng vn ho, tinh thn ca nhn dn. Cc hot ng vn

ho i ngoi (nht l cc hot ng qua pht thanh, truyn hnh v bo ch trn mng Internet) cng ngy
cng c ch trng.
Th H Ni v thnh ph H Ch Minh l hai trung tm vn ho ln nht ca c nc.

3. Mt nn y t ngy cng hon thin

Pht trin dch v y t, chm sc sc kho cho tng thnh vin trong x hi l mt trong nhng nt
u vit ca ch ta. Nh vic chm sc sc kho ban u tt m t sut t vong ca tr em di 1 tui
gim mnh (t 79% nm 1970, xung cn 44 hin nay). Tui th trung bnh ca nhn dn ta kh cao
(nam 65, n gn 70). Nhiu bnh truyn nhim v bnh dch him ngho c thanh ton v cn bn.
Mng li dch v y t pht trin rng khp, t tuyn trung ng, tuyn tnh, n tuyn huyn v y
t c s (cm x, x, phng, c quan, x nghip). Bao gm cc bnh vin chuyn khoa v cc bnh vin a
khoa, vin iu dng. Cc phng khm t, hiu thuc t nhn c php hot ng. Tuy nhin, mng
li y t c s cc vng ni, vng su, vng xa vn cn mng, thiu c v phng tin v i ng cn b.
Vic chm sc sc kho ban u cho nhn dn c ch trng, vi cc chng trnh trng im
quc gia nh chng trnh phng chng st rt, thanh ton bnh phong, phng chng lao, phng chng
HIV/AIDS, chng trnh tim chng m rng, chng trnh kim sot tnh trng suy dinh dng
T trc n nay, ngnh y t nc ta vn c truyn thng kt hp y hc c truyn vi y hc hin i
nng cao cht lng phng v cha bnh, chm sc sc kho ban u n h gia nh, y mnh hot
ng th dc th thao, ci thin iu kin v sinh mi trng.
Chng ta c th t ho rng mc d bnh qun thu nhp theo u ngi nc ta cn thp, tnh
hnh ngnh y t ca nc ta vn tt hn so vi hu ht cc nc c thu nhp thp v thm ch cn hn c mt
s nc c thu nhp kh cao khc.
4. Nhng kh khn v cc vn cn gii quyt
Bn cnh nhng thnh tu t c, trong lnh vc gio dc, y t v vn ho vn cn nhiu vn
phi gii quyt.
Trong gio dc v y t, vn ngn chn tnh trng xung cp ca cc trng hc, bnh vin v
nng cao cht lng gio dc, cht lng phc v ang c t ra nhm p ng ngy mt tt hn nhu
cu ngy cng cao ca nhn dn ta v hc tp v cha bnh, trong iu kin kh nng ti chnh ca Nh
nc c hn. Vn ph cp tiu hc, tin ti ph cp trung hc c s, xo m ch v ti m ch cng l
mi quan tm ln, c bit l cc tnh trung du, min ni pha Bc, Ty Nguyn v vng ng bng sng
Cu Long.
Trong thi i hin nay, cc lung thng tin trn hnh tinh hu nh khng c bin gii do k thut
pht sng truyn thanh v truyn hnh qua v tinh, do s bng n ca vn ho du lch, ngi dn bnh
thng cng c iu kin hn tip xc vi cc nn vn ho ca th gii. Tuy nhin, bn cnh mt tt cng
phi phng s nhim x hi do nh hng ca cc loi vn ho lai cng, s tuyn truyn th ch, cc
li sng khng ph hp vi dn tc. Vic bo v v gn gi, pht trin thun phong m tc, bo v v tn to
cc di tch vn ho lch s cng l vn cn c u t v quan tm hn na.

Chuyn 3 : Thc trng nn kinh t

1. Cng cuc i mi a nc ta tng bc thot khi tnh trng khng hong kinh t x hi ko
di
a. Nc ta vn i ln t mt nn kinh t nng nghip l ch yu, li chu hu qu nng n ca chin tranh.
Nn kinh t mang nng tnh cht t cp t tc, cng nghip nh b v lc hu, cc ngnh dch v cha pht
trin. Chin tranh ko di lm tn hao ln v ngi v ca ; nhiu c s cng nghip mi c khi phc v
xy dng b tn ph ; ng s v cc c s h tng k thut b h hng nng ; i sng kinh t x hi b
o ln.
Trc y, c bit l trong thi k chin tranh, nhng cn i ln trong nn kinh t ca t nc
c m bo bng vin tr v vay n ca nc ngoi. V th, tuy c nhng nm mc tng trng kinh t
tng i kh, nhng t l nhp siu rt ln. T sau khi t nc thng nht, cc ngun vin tr b ct gim
t ngt, Hoa K li duy tr chnh sch cm vn chng Vit Nam trong nhiu nm. Cc quan h kinh t xut
nhp khu trc y b ph v. Nn kinh t gp nhiu kh khn, ri vo tnh trng khng hong trm trng
vo cui thp k 70, na u thp k 80 ca th k XX.
b. Cng cuc i mi c trin khai t sau i hi ng ln th VI (1986) n nay a nc ta tng
bc thot ra khi tnh trng khng hong kinh t x hi. Lm pht c y li, tc tng trng kinh
t kh, nn kinh t bt u c tch lu ni b, tuy cn thp. i sng nhn dn c ci thin.
c. Tuy nhin, trong qu trnh i mi, nn kinh t ca nc ta phi tri qua nhiu kh khn, th thch.
Nhng i mi trong c cu kinh t cn chm, tc tng trng trong mt s ngnh cn cha tht s vng
chc. i sng nhn dn nhiu vng cn gp kh khn. T l thiu vic lm nng thn cn cao, t l tht
nghip thnh th cn kh trm trng. S phn ho giu ngho ang c xu hng tng.
2. S chuyn dch c cu theo ngnh
a. C hai xu hng ln ca s chuyn dch c cu ngnh kinh t ang din ra trn th gii :
Chuyn dch t khu vc sn xut vt cht sang khu vc dch v. Xu hng ny thng din ra
cc nc c nn kinh t pht trin cao, di nh hng ca cuc cch mng khoa hc k thut hin i.
Chuyn dch trong ni b khu vc sn xut vt cht, ch yu l chuyn dch c cu t khu vc
nng nghip sang khu vc cng nghip. Xu hng ny ch yu cc nc ang pht trin, gn lin vi qu
trnh cng nghip ho.
b. Vi iu kin ca nc ta, ang trong qu trnh cng nghip ho, m ca nn kinh t, vi xu hng ton
cu ho nn kinh t th gii v do tc ng ca cuc cch mng khoa hc k thut hin i, chng ta c th
thc hin cng mt lc hai bc chuyn dch c cu kinh t trn, rt ngn qu trnh chuyn dch c cu kinh
t theo hng hin i ho.
S chuyn dch c cu kinh t theo ngnh th hin tng i r nt s thay i c cu tng sn
phm trong nc (GDP). T trng ca nng lm ng nghip tng dn n nm 1988 ri sau gim dn.
T trng ca cng nghip gim cho ti nm 1990 do nhng xo trn trong qu trnh sp xp li c cu, nay
ang tng dn, chun b cho nhng bc tin mi. Khu vc dch v tng kh nhanh, t nm 1992 vt
phn t trng ca khu vc nng lm ng nghip.
c. S chuyn dch c cu trong ni b cc ngnh kinh t th hin kh r :
Trong cng nghip, trc i mi, cng nghip nng c ch trng pht trin nhng do thiu
ngun lc nn km hiu qu. Trong thi k u i mi, cc ngnh cng nghip nh v cng nghip thc
phm c ch trng pht trin phc v ba chng trnh kinh t ln : lng thc thc phm, hng tiu
dng v hng xut khu. Hin nay, trong c cu ngnh cng nghip chim u th l cc ngnh s dng li
th tng i v lao ng (dt, may, da giy, ch bin thc phm) v ti nguyn (du kh, in, xi mng).
Nhng cc ngnh i hi hm lng k thut cao (k thut in v in t) s c pht trin mnh hn
trong thp k ti.
Trong nng nghip, nh gii quyt tt hn lng thc cho ngi v thc n cho gia sc m ngnh
chn nui pht trin kh, t hiu qu cao. Ngnh thu sn c ch trng pht trin, gp phn quan
trng vo vic ci thin ba n cho nhn dn v to ngun hng xut khu.
Cc ngnh thuc kt cu h tng c ch trng u tin u t, c bit l thng qua con ng
hp tc u t vi nc ngoi. Ngnh bu in, thng tin lin lc c pht trin tng tc, i trc mt
bc so vi nhiu ngnh khc.
3. S chuyn dch c cu theo lnh th
a. C cu lnh th nn kinh t ang chuyn dch tng ng vi s chuyn dch c cu ngnh. Trong nng
nghip ang hnh thnh v pht trin cc vng nng nghip sn xut hng ho (Ty Nguyn, ng Nam B

v min ni, trung du pha Bc chuyn mn ho v trng v ch bin cy cng nghip ; ng bng sng Cu
Long v ng bng sng Hng chuyn mn ho v lng thc thc phm). Trong cng nghip ang pht
trin cc khu cng nghip tp trung, cc khu ch xut cc tnh, thnh ph c li th v v tr a l, ti
nguyn thin nhin, cc cng trnh kt cu h tng, ngun lao ng k thut. Cc trung tm cng nghip
mi ang hnh thnh.
b. Trong c nc ang ni ln cc vng kinh t pht trin nng ng : ng Nam B, ng bng sng Hng
v ng bng sng Cu Long. Cc vng ny, cng nh cc thnh ph ln trong vng (c bit l H Ni v
Thnh ph H Ch Minh) c v tr cc k quan trng trong c cu lnh th kinh t ca t nc.
c. Hin nay hnh thnh ba vng kinh t trng im ba min Bc, Trung, Nam :
Vng kinh t trng im Bc B : H Ni, Hng Yn, Hi Dng, Hi Phng, Qung Ninh, Vnh
Phc, H Ty, Bc Ninh.
Vng kinh t trng im min Trung : Tha Thin, Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh
nh.
Vng kinh t trng im pha Nam : Thnh ph H Ch Minh, Bnh Dng, ng Nai, B Ra,
Vng Tu, Bnh Phc, Ty Ninh, Long An.
y cng chnh l nhng vng trng im u t, c u tin pht trin, c tm mt quan trng
chin lc, nhm t c hiu qu cao v kinh t x hi.

Chuyn 4 : S dng vn t
1. Vn t ai

t ai l ti nguyn quc gia v cng qu gi, l t liu sn xut c bit khng th thay th c ca nng
nghip, lm nghip, l thnh phn quan trng hng u ca mi trng sng, l a bn phn b cc khu dn c, xy
dng cc c s kinh t, vn ho, x hi, an ninh v quc phng. Bi vy vic s dng hp l t ai c ngha rt ln i
vi s pht trin kinh t x hi v bo v mi trng. ngha ca vic s dng hp l t ai cng m nt trong hon
cnh ca nc ta l mt nc t hp, ngi ng, ti nguyn t li b thoi ho mt phn.
Bnh qun t t nhin trn u ngi ca nc ta ch khong 0,4 ha/ngi, gn bng 1/6 mc bnh qun ca
th gii. Khng nhng th, hn 2/5 din tch t t nhin ca c nc l t cha s dng, ch yu l t hoang ho v
t b hoang ho tr li.
Trong c cu t ai ca c nc, din tch t nng nghip chim khong 24% v cn rt t kh nng m rng.
Din tch t lm nghip khong 35% l qu t trong iu kin ca mt nc ch yu l i ni, kh hu nhit i m gi
ma. Khng nhng th, din tch ny cn b thu hp do din tch trng rng khng b p c din tch rng b khai
thc v cht ph nh hin nay.
Din tch t chuyn dng v t th c ang ngy cng tng ln do qu trnh cng nghip ho, hin i ho v
do nhu cu v t ca dn c ngy mt tng. t chuyn dng v t th c c m rng do ly t t nng nghip
sang l ch yu. iu ny c nh hng xu n vic s dng t nng nghip, c bit l nhng vng kinh t pht
trin nh ng Nam B v ng bng sng Hng, cng nh mt s vng ng bng duyn hi min Trung.
Vn t ai cc vng ca nc ta rt khc nhau (v quy m, c cu v bnh qun trn u ngi). iu i
hi mi vng phi c nhng chnh sch thch hp trn c s Lut t ai s dng v bo v c hiu qu nht vn
t ai hin c.
2. Hin trng s dng t nng nghip
t nng nghip nc ta c chia thnh 4 loi chnh : t trng cy hng nm, t trng cy lu nm, t
ng c cho chn nui v din tch nui trng thu sn.
a. vng ng bng
t vng ng bng thun li cho vic pht trin nng nghip, c bit l cho cc cy trng hng nm. y,
din tch t trng la v cc cy thc phm chim khong 90% din tch t nng nghip.
ng bng sng Hng l ni in hnh v sc p dn s i vi vic s dng t. Bnh qun t nng nghip
di 0,05 ha/ngi, l mc bnh qun thp nht c nc. Kh nng m rng din tch t nng nghip rt hn ch.
Trong khong 10 nghn ha t hoang ho th ch mt phn din tch l t c kh nng sn xut nng nghip. Trong vic
s dng t ng bng sng Hng ni ln vn thm canh, tng v trn c s thay i c cu ma v, a v ng
ln thnh v chnh. Vic chuyn mt phn t nng nghip thnh t chuyn dng v t th c phi theo quy hoch.
Ngoi ra, vic tn dng cc din tch mt nc nui trng thu sn s to ra kh nng mi cho m rng din tch t
nng nghip.
ng bng sng Cu Long c din tch t nng nghip ln gp ba ln ng bng sng Hng. Bnh qun u
ngi gn 0,18 ha/ngi. Di ph sa nc ngt ven sng Tin, sng Hu trng c la 2 3 v/nm. Trc y phn
ln din tch t trng la nm ngoi di ny ch cy mt v (v ma) cn b b x v v chim xun do t bc phn
hoc mn. Cc cng trnh thu li ln, ci to t v ang c tin hnh ng Thp Mi, t gic Long Xuyn v
bn o C Mau. Nh th hng trm nghn ha c a vo s dng, tr thnh rung hai v. Thm vo , hng
trm nghn ha t ven bin c th ci to nui trng thu sn, em li hiu qu kinh t cao. Vn s dng hp l ti
nguyn t ng bng sng Cu Long gn lin vi quy hoch tng th pht trin thu li ca vng.
Cc ng bng nh hp duyn hi min Trung li c nhng vn ring trong s dng t nng nghip. Bc
Trung B, l vic chng li nn ct bay, ngn chn s di ng ca cc cn ct do gi. Nam Trung B, nu gii quyt
c nc ti trong ma kh th c th nng cao h s s dng t v m rng thm din tch t nng nghip.
b. trung du v min ni
Nhn chung t trung du v min ni dng trng rng, trng cy lu nm th thch hp hn, do t dc,
d b xi mn, vic lm t v lm thu li gp kh khn. Nhng trong nhiu nm qua, m bo lng thc ti ch,
din tch nng ry vn khng ngng c m rng, nht l vng ni Bc Trung B v trung du min ni pha Bc.
Vic y mnh thm canh nhng ni c kh nng ti, tiu s cho php gii quyt tt hn vn lng thc
ti ch. Vic trao i d dng sn phm hng ho vi cc vng khc ly lng thc, thc phm cng l mt gii php
c th chuyn mt phn nng ry thnh vn cy n qu, cy cng nghip v hn ch nn du canh du c, ph rng ba
bi.
Vic pht trin cc vng chuyn cy cng nghip, chn nui i gia sc, vi s h tr tch cc ca cng nghip
ch bin s cho php min ni, vng trung du khai thc tt hn cc th mnh v t nhin v cc iu kin kinh t x
hi. Nh vy va c th pht trin sn xut vi hiu qu kinh t cao, va gp phn ci thin i sng cho nhn dn
khu vc ny v bo v, khai thc hp l ti nguyn, c bit l ti nguyn t v ti nguyn rng trn c nc.

Chuyn 5 : Vn lng thc, thc phm

Vn lng thc, thc phm l mt trong nhng mi quan tm ln, thng xuyn ca Nh
nc v nhn dn ta.
Nc ta c dn s ng. Vic y mnh sn xut lng thc, thc phm s m bo an ninh lng
thc, ci thin c cu ba n cho nhn dn ; mt khc to iu kin a dng ho sn xut nng nghip, to
ngun nguyn liu cho cc ngnh cng nghip ch bin, thc y cng nghip ho v to ngun hng xut
khu quan trng.
1. Hin trng sn xut lng thc, thc phm
a. Sn xut lng thc
T sau ngy t nc thng nht n nay, sn xut lng thc t c nhng thnh tu kh
vng chc. Din tch gieo trng la c nm khng ngng c m rng, t 5,6 triu ha (nm 1980), n nay
l hn 7,6 triu ha. Nh pht trin thu li v a vo cc ging mi ph hp vi cc vng sinh thi khc
nhau, nn c cu ma v thay i nhiu. Din tch la ng xun c m rng, ti hn 2,8 triu ha. La
h thu c a vo trng i tr. Hng trm nghn ha la ma c chuyn sang lm v h thu, nht l
ng bng sng Cu Long.
Nh y mnh vic thm canh, cc cnh ng cho nng sut 7 tn, 10 tn (trn t 2 v la) tr
nn ph bin. Nng sut la c nm lin tc tng, t 20 t/ha (nm 1980) ln hn 40 t/ha (nm 1999), c
bit l nh nng sut cao v n nh ca la ng xun v la h thu. Vic sn xut cc cy mu lng thc
cng c nhng tin b, trong din tch v nng sut ng tng ln nhiu.
Sn lng lng thc quy ra thc mc 34 triu tn (nm 1999), trong ring thc l 31 triu
tn. Bnh qun lng thc trn u ngi vo khong 440 kg/nm, trong ring thc l 400 kg. Trc kia
thng xuyn phi nhp khu lng thc, nhng t nm 1989 tr li y, Vit Nam tr thnh mt trong
ba nc xut khu go ln nht th gii (cng vi Hoa K v Thi Lan).
Nc ta cn c nhiu kh nng tng sn lng lng thc nh tng v v tng nng sut cy trng.
Tuy nhin, nhng kh khn cn phi gii quyt l tnh trng thiu vn, sn xut phn bn, thuc tr su
trong nc cha p ng nhu cu, cng nghip sau thu hoch cn nhiu hn ch. Mt khc, thin tai, su
bnh lm thit hi ma mng nhiu vng, lm cho sn lng lng thc cha n nh vng chc.
b. Vic pht trin chn nui
Ngnh chn nui pht trin da trn c s thc n t nhin (ng c), sn phm ca ngnh trng
trt, ph phm ca ngnh thu sn v thc n ch bin cng nghip. Nh m bo c c s lng thc
cho ngi, nn ngun thc n cho chn nui c gii quyt tt hn. Ngnh chn nui ang pht trin
ngy cng a dng hn, tng t trng ca nhng sn phm khng qua git m nh trng, sa.
T nm 1980 n nm 1999, n ln tng t 10 triu con ln 19 triu con, cung cp ti sn
lng tht cc loi. ng ch l n b tng nhanh, t 1,7 triu con ln ti 4 triu con, cn n tru tng
chm do sc ko trong nng nghip c c gii ho nhiu hn. Chn nui gia cm tng rt mnh trong
nhng nm gn y, t 179 triu con nm 1999 ln 254 triu con nm 2003.
Tuy nhin, hin nay ngnh chn nui ca ta cn pht trin ch yu theo li qung canh. Ging gia
sc, gia cm ni chung nng sut cn thp, cht lng cha cao (nht l cho yu cu xut khu). C s thc
n cho chn nui cha c m bo, cng nghip ch bin thc n cho gia sc v cng tc dch v th y
vn cn hn ch. Hiu qu kinh t ca chn nui ni chung vn cn thp.
c. nh bt v nui trng thu sn
Nc ta c b bin di 3260 km v vng c quyn kinh t rng khong 1 triu km 2. Vng bin nc
ta c ngun li hi sn kh phong ph, cho php khai thc hng nm 1,2 1,4 triu tn. Nc ta c nhiu
ng trng, trong 4 ng trng trng im l : ng trng Minh Hi Kin Giang, ng trng Ninh
Thun Bnh Thun B Ra Vng Tu, ng trng Hi Phng Qung Ninh v ng trng qun o
Hong Sa qun o Trng Sa.
Ven b bin c nhiu bi triu, vng, vnh, m ph c kh nng nui trng thu sn nc l, nc
mn. Din tch mt nc c kh nng nui thu sn nc ngt rt ln.
Nm 1999 khai thc c khong 900 nghn tn c bin, 50 60 nghn tn tm, mc. Chng trnh
nh bt xa b ang c trin khai. Nui trng thu sn ang c pht trin mnh. Sn lng c nui
hn 300 nghn tn, tm nui hn 55 nghn tn.
Ngnh thu sn ang c y mnh pht trin theo hng hin i ho c khu nh bt, nui
trng, ch bin v xut khu.

Sn phm ca ngnh khng ch cung cp ngun m ng vt qu gi, m cn to ra cc ngun

xut khu c gi tr ln.
d. Vic sn xut cc loi thc phm khc ang c khuyn khch
Cc m hnh kinh t vn (m hnh VAC, RVAC, vn rng, vn i) a dng, ph hp vi
cc vng sinh thi, cung cp phn ch yu cc loi rau qu v mt phn ng k tht, c, trng, sa cho
nhu cu hng ngy ca nhn dn ta.
2. Cc vng trng im sn xut lng thc, thc phm
Mi vng sinh thi nng nghip ca nc ta u c nhng th mnh nht nh trong vic sn xut
lng thc, thc phm. Cc th mnh y ang ngy cng c pht huy tt hn nh sn xut i i vi bo
qun v ch bin sn phm, nh s trao i, lu thng lng thc, thc phm hng ho gia cc vng.
ng bng sng Cu Long l vng trng im lng thc, thc phm s mt. y tp trung ti
hn 50% sn lng lng thc ca c nc. Ngoi ra, y cn l vng dn u c nc v trng ma, cy n
qu ; vng pht trin mnh chn nui ln v gia cm, nht l nui vt. Do gn cc ng trng trng im v
tim nng nui thu sn ln nn ngnh thu sn c v tr rt quan trng trong sn xut thc phm ca vng.
Hin nay, khu vc ng bng sng Cu Long cung cp hn 50% sn lng thy sn cc loi ca c nc.
ng bng sng Hng l vng trng im s hai v lng thc, thc phm. y l vng nng
nghip thm canh rt cao. Nng sut la cao nht c nc. Nhng do t cht, ngi ng, nn vng ch
cung cp khng qu 20% sn lng la c nc v bnh qun lng thc trn u ngi khng cao. Th
mnh ca vng l sn xut la, rau qu, ln, gia cm, c. c bit, kh nng pht trin v ng trng cc
loi rau, qu ngun gc cn nhit v n i l th mnh c o ca vng.
Ngoi hai vng trng im trn, cc vng khc cng c nhng th mnh khc nhau v sn xut
lng thc, thc phm. Trung du, min ni pha Bc c kh nng pht trin chn nui tru, b, trng u
tng, ma, lc, cy n qu Vng duyn hi min Trung, vi cc ng bng duyn hi hp, li hay b thin
tai, kh nng sn xut lng thc b hn ch. Nhng y li c nhng tim nng ln v chn nui tru, b,
nui trng v nh bt thu sn, trng lc, ma, u tng. Ty Nguyn c nhiu kh nng pht trin chn
nui b ly tht v b ly sa. Vng ng Nam B c kh nng ln th hai sau ng bng sng Cu Long v
trng ma, u tng, cy n qu, nhiu kh nng v nui trng v nh bt thu sn.

Chuyn 6 : Vn pht trin cy cng nghip

Nc ta nm vng nhit i nng m, li c nhiu loi t thch hp vi nhiu loi cy cng nghip,
trong c nhng sn phm c gi tr xut khu cao. Vic pht trin cy cng nghip c ngha to ln trong vic
s dng hp l ti nguyn, s dng lao ng nng thn, cung cp nguyn liu cho cng nghip v ngun hng cho
xut khu.
Vic pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip cn gp phn phn b li dn c v lao ng gia
cc vng, pht trin kinh t x hi ca cc vng ni, trung du v cao nguyn, y mnh chuyn dch c cu kinh
t ca t nc.
Vic pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip gn vi cng nghip ch bin c xc nh l mt
hng quan trng trong chin lc pht trin nn nng nghip ca nc ta.
1. Hin trng pht trin v phn b cc cy cng nghip
Trong qu trnh a dng ho nn nng nghip, my chc nm qua din tch, nng sut v sn lng ca
cc cy cng nghip, c bit l cy lu nm tng ln nhiu. T trng sn xut cy cng nghip trong gi tr sn
xut ca ngnh trng trt tng t 14% (1990) ln 20% (1999).
S pht trin mnh m ca cy cng nghip trong nhng nm qua l do :
Nc ta c tim nng to ln v pht trin cy cng nghip, nht l cy cng nghip lu nm trung du, min ni
v cao nguyn. Nhng tim nng ny mi c khai thc mt phn ;
C ngun lao ng di do (v vic trng v ch bin sn phm cy cng nghip cn nhiu lao ng) ;
Vic m bo v lng thc gip cho din tch trng cy cng nghip c n nh ;
Nh nc c chnh sch y mnh pht trin cy cng nghip ;
S hon thin dn cng ngh ch bin v nng cao nng lc ca cc c s ch bin sn phm cy cng nghip
gp phn nng cao hiu qu sn xut cy cng nghip v nng cao sc cnh tranh ca sn phm cy cng nghip
nc ta trn th trng th gii ;
Vic xut khu sn phm cy cng nghip qua ch bin c y mnh, nht l nhng cy cng nghip c gi
tr xut khu cao, c nhu cu ln trn th trng th gii v khu vc.
a. Cy cng nghip hng nm (ch yu l ay, ci, du tm, bng, ma, lc, u tng, thuc l), thng c
trng vng ng bng, mt s cy trng xen trn t la.
ay c trng nhiu ng bng sng Hng (cc tnh Hng Yn, Thi Bnh, H Nam) v ng bng
sng Cu Long (Long An).
Ci c trng trn cc t nhim mn, tp trung nhiu nht di ven bin ca ng bng sng Hng,
sut t Hi Phng xung pha Bc Thanh Ha. Nhng nm gn y, din tch ci tng rt mnh ng bng sng
Cu Long, chim din tch ci c nc.
Du tm l cy cng nghip truyn thng, nay c pht trin cng vi vic khi phc ngh t tm
nc ta ; du tm c trng nhiu nht tnh Lm ng.
Cy bng mi c ch trng pht trin, trng ph bin c Lc, ng Nai v mt s tnh cc Nam
Trung B.
Ma c trng hu khp cc tnh, nhng tp trung ti 75% din tch v 80% sn lng cc tnh pha
Nam (ng bng sng Cu Long, ng Nam B v duyn hi min Trung).
u tng, lc, thuc l c trng nhiu trn cc t bc mu. u tng c trng nhiu nht min
ni, vng trung du pha Bc ( Cao Bng, Sn La, Bc Giang), chim hn 40% din tch u tng c nc, ngoi
ra cn c trng nhiu cc tnh H Ty, ng Nai, c Lc v ng Thp. Lc c trng nhiu nht trn t
ph sa c ca cc tnh Ty Ninh, Bnh Dng, trn t ct pha ca cc ng bng duyn hi min Trung (nht l
Bc Trung B) v trung du Bc B. Thuc l c trng nhiu nht vng ng Nam B, duyn hi min Trung,
vng trung du v min ni pha Bc.
b. Cy cng nghip lu nm (ch yu l ch, c ph, cao su, iu, h tiu, da) thng c trng trn t feralit
v t ph sa c.
C ph l cy cng nghip lu nm c gi tr xut khu ln nht hin nay. C ph c trng thnh cc
vng chuyn canh ln trn t badan Ty Nguyn, ng Nam B v ri rc Bc Trung B.
Hin nay c ph, ch ang c trng nhiu khu vc trung du v min ni pha Bc.
Cao su c trng ch yu trn t xm ph sa c ( ng Nam B) v t badan ( ng Nam B,
Ty Nguyn v cc tnh Qung Bnh, Qung Tr).
Ch c trng nhiu trung du, min ni pha Bc v trn cc cao nguyn cao Ty Nguyn. Hin nay
cng pht trin c mt s vng ni, trung du thuc cc tnh min Trung.
H tiu l loi cy gia v c gi tr xut khu cao, c trng nhiu Ty Nguyn.
Da c trng nhiu ng bng sng Cu Long (nht l Bn Tre, C Mau) v duyn hi Nam
Trung B.
Cy iu mi c trng ph bin trong mt s nm gn y, nhng c trin vng ln xut khu. iu
c trng nhiu nht khu vc ng Nam B.

2. Cc vng chuyn canh cy cng nghip

Trong qu trnh pht trin nn nng nghip hng ho, cc vng chuyn canh cy cng nghip v
ang hnh thnh nhng vng c iu kin t nhin c bit thun li cho mt s cy cng nghip c gi
tr. Vic hnh thnh cc vng chuyn canh v s thu ht nhiu lao ng tr, kho, gp phn phn b li
dn c v lao ng gia cc vng.
ng Nam B l vng chuyn canh cy cng nghip lu nm v hng nm ln nht nc ta. y
c nhiu iu kin thun li : t ai ca vng phn ln l ng bng cao, t xm bng phng lin k vi
vng i badan ln sng, ngun nhn lc kh di do, nhiu c s ch bin sn phm cy cng nghip, c
cc chng trnh hp tc u t vi nc ngoi pht trin cy chc nng. Cc cy trng chnh trong vng
l cao su, c ph, iu, u tng, lc, ma, thuc l. Ring cy cao su, ng Nam B chim gn 70% din
tch, gn 90% sn lng c nc, tp trung ch yu Bnh Phc, Bnh Dng v ng Nai.
Ty Nguyn l vng chuyn canh cy cng nghip ln th hai nh c din tch t badan ln nht c
nc v c kh hu phn ho theo cao. Cc sn phm chnh ca vng l c ph, cao su, h tiu, ch, du
tm. Ring v c ph, Ty Nguyn chim gn 80% din tch v gn 90% sn lng ca c nc. Hin nay,
trong vng ang pht trin mt s cy cng nghip khc nh ca cao, bng, iu
trung du v min ni pha Bc, cc vng chuyn canh ch to thnh mt di trn hu khp cc
vng i trung du ( Yn Bi, Tuyn Quang, Ph Th, Thi Nguyn) v mt s cao nguyn ( H Giang,
Ngha L, Sn La) ; lc v thuc l trng vng t bc mu ca Lng Sn, Bc Giang ; hi trng Lng
Sn, Cao Bng.
Bc Trung B c cc vng chuyn canh vi quy m khng ln lm (trng lc, c ph, cao su).
ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long v duyn hi min Trung ch yu l cc vng
chuyn canh cy cng nghip hng nm.

Chuyn 7 : Nhng vn pht trin cng nghip

1. C cu ngnh cng nghip
C cu ngnh cng nghip biu hin t trng ca tng ngnh trong ton b h thng cc ngnh cng nghip.
N c hnh thnh ph hp vi cc iu kin c th trong v ngoi nc trong mi giai on nht nh.
a. C cu ngnh cng nghip nc ta kh a dng v ang tng bc c nhng thay i mnh m
S a dng ca c cu ngnh th hin ch nc ta c kh y cc ngnh cng nghip quan trng.
Trong nhng nm cui ca thp k 80, c cu ngnh cng nghip ca nc ta chuyn dch theo hng tng t
trng ca cc ngnh cng nghip nhm B, gim t trng ca cc ngnh cng nghip nhm A. Nhng t u thp k 90
tr li y, mc d cc ngnh cng nghip nhm B vn chim t trng ln trong c cu cng nghip nhng cc ngnh
cng nghip nhm A tng dn t trng.
C cu sn phm cng nghip cng thay i. Khong 30% s sn phm cng nghip khng c tip tc sn
xut do th trng cha c nhu cu hoc khng th cnh tranh ni vi hng nc ngoi. Trong khi , hng lot sn
phm mi li xut hin v ph hp vi nhu cu ca th trng v c cht lng cao.
b. Trong c cu ngnh cng nghip ni ln mt s ngnh trng im. Ngnh trng im l ngnh c th mnh lu di,
mang li hiu qu kinh t cao v c tc ng mnh m n vic pht trin cc ngnh kinh t khc. C th coi cc ngnh
cng nghip trng im ca nc ta l cng nghip ch bin nng, lm, thu sn ; cng nghip sn xut hng tiu dng ;
cng nghip c kh v in t ; cng nghip du kh ; in ; ho cht v sn xut cc loi vt liu xy dng.
u th ca cng nghip ch bin nng, lm, thu sn l c ngun nguyn liu ti ch phong ph. Vic nh
hng thc hin ba chng trnh kinh t (sn xut lng thc, thc phm ; sn xut hng tiu dng v hng xut khu)
to iu kin cho ngnh ny c v tr quan trng trong nn kinh t quc dn.
Cng nghip sn xut hng tiu dng m ni bt l cc hng dt, may mc c nhiu li th pht trin mnh :
ngun lao ng di do v th trng rng ln. Trn c s pht huy tim nng lao ng v kh nng ca tt c cc thnh
phn kinh t, vic pht trin ngnh cng nghip ny nhm tho mn nhu cu ca nhn dn trong nc v gp phn y
mnh xut khu ra nc ngoi.
Cng nghip c kh l ngnh to ra cng c lao ng v trang b k thut cho cc ngnh kinh t khc. Cng
nghip in t hin l ngnh mi nhn ca nhiu nc. Nc ta c nhiu tim nng v nhu cu a cng nghip c
kh v in t tr thnh cc ngnh cng nghip trng im.
Cng nghip du kh l ngnh c nhiu trin vng nh vic thm d v khai thc cc m du kh vng thm
lc a nc ta. Nm 1999, chng ta khai thc c 15 triu tn du th vi gi tr xut khu l 2 t USD.
c. nn cng nghip nc ta p ng c nhng nhu cu mi ca t nc, vn t ra l tip tc hon thin c
cu ngnh cng nghip theo cc hng sau y :
Xy dng mt c cu ngnh cng nghip tng i linh hot sao cho ph hp vi tnh hnh pht trin thc t ca t
nc v thch ng vi nn kinh t th gii.
y mnh vic pht trin cc ngnh cng nghip ch bin, cng nghip sn xut hng tiu dng ; tp trung sc cho
cng nghip khai thc v ch bin du kh, a cng nghip in nng i trc mt bc. Cc ngnh khc s c iu
chnh theo nhu cu ca th trng trong v ngoi nc.
u t theo chiu su, i mi trang thit b v cng ngh nhm nng cao cht lng sn phm.
2. S phn ho lnh th cng nghip
a. Nn cng nghip nc ta c s phn ho v mt lnh th. Hot ng cng nghip tp trung ch yu trn mt s khu
vc.
Bc B, ng bng sng Hng v vng ph cn l khu vc c mc tp trung cng nghip theo lnh th
vo loi cao nht trong c nc.
T H Ni, hot ng cng nghip to theo cc hng vi cc cm cng nghip c chuyn mn ho khc nhau.
l hng Hi Phng thnh ph H Long Cm Ph (khai thc than, c kh) ; p Cu Bc Giang (phn ho hc,
vt liu xy dng) ; ng Anh Thi Nguyn (luyn kim, c kh) ; Vit Tr Lm Thao Ph Th (ho cht, giy) ; H
ng Ho Bnh (thu in) ; Nam nh Ninh Bnh Thanh Ho (dt, xi mng, in).
ng Nam B v ng bng sng Cu Long hnh thnh mt di phn b cng nghip, trong ni ln l cc
trung tm cng nghip : thnh ph H Ch Minh, Bin Ho, Vng Tu.
Dc theo duyn hi min Trung c hai trung tm ln l Hu v Nng. Ngoi ra cn c mt s trung tm
khc nm ri rc ven bin, ng thi cng l nhng thnh ph, th x khu vc duyn hi ny.
S phn ho lnh th cng nghip nc ta l kt qu tc ng ca hng lot nhn t. Nhng khu vc tp
trung cng nghip thng gn lin vi s c mt ca ti nguyn thin nhin, ngun lao ng c tay ngh, kt cu h
tng v v tr a l tng i thun li.
nhng khu vc cn li, nht l trung du v min ni, hot ng cng nghip b hn ch hn nhiu v s
thiu ng b ca cc nhn t trn v nht l v kt cu h tng, c bit l h thng giao thng vn ti vn cha pht
trin.
b. S phn ho lnh th cng nghip ang c nhiu thay i v ngy cng tr nn hp l hn
Trc Cch mng thng Tm, nn cng nghip Vit Nam vn nh b, qu qut li phn b rt khng u.
Cng vi vic ci to v m rng cc trung tm cng nghip c, ngy nay hnh thnh nhiu cm cng nghip, trung
tm cng nghip mi c s chuyn mn ho, lin hp ho, hp tc ho trong mt h thng cng nghip kh thng nht
v phn b ngy cng hp l trong c nc.

T nm 1975 n nay, cng nghip vn tip tc c s phn ho lnh th. Cho n u thp k 90, xu hng l
tng dn t trng ca cc tnh pha Nam trong c cu gi tr sn xut cng nghip ton quc. Trong nhng nm gn y,
do s pht trin ca vng kinh t trng im Bc B nn t trng ca cc tnh pha Bc ang tng dn.
Trong s phn ho lnh th cng nghip ni ln mt s trung tm cng nghip c ngha hng u ca c
nc. Tiu biu nht l hai trung tm cng nghip H Ni v thnh ph H Ch Minh.
Vi v tr th , H Ni l mt trung tm cng nghip quan trng c sc ht trc tip i vi cc lnh th ln
cn.
C cu ngnh cng nghip ca H Ni kh a dng, trong c mt s ngnh pht trin lu i v mang tnh
cht truyn thng. S chuyn mn ho ca trung tm cng nghip ny tp trung vo cc ngnh c kh, ch bin lng
thc, thc phm, dt, in t
Thnh ph H Ch Minh l trung tm cng nghip ln nht trong ton quc. Do nhng u th v v tr a l,
v lc lng lao ng c k thut v kt cu h tng, c cng sng vi nng lc bc d kh ln, nn cng nghip ca
thnh ph H Ch Minh pht trin mnh vi mt h thng cc ngnh cng nghip kh hon chnh. Cc ngnh chuyn
mn ho ch yu l dt, may mc, ch bin lng thc, thc phm, ho cht, in t, c kh, chi tr em Phn ln
cc x nghip c quy m trung bnh nm phn tn gia cc khu vc ng dn. Cc x nghip ln ch yu tp trung Tn
Cng, Th c.
c. S phn b cng nghip trn lnh th nc ta tuy c nhiu tin b nhng vn cn nhng s khc bit gia cc vng
Trong iu kin ca nn kinh t th trng, hng pht trin cng nghip c nh hng n s phn ho lnh
th cng nghip. Sn phm cng nghip khng ch tho mn nhu cu ca th trng trong nc, m cn phi vn ra th
trng quc t. Vic hon thin phn b cng nghip c trin khai theo hng ci to, m rng cc trung tm hin c,
kt hp vi hng xy dng cc trung tm mi trn c s s dng hp l cc ngun lc ca tng vng v ca c nc,
ng thi cng cn phi ch ng mc ti vn th trng.

Chuyn 8 : Nhng vn pht trin giao thng vn ti v thng tin lin lc

Giao thng vn ti v thng tin lin lc l ngnh c v tr quan trng trong kt cu h tng kinh t
x hi. l ngnh sn xut c bit va mang tnh cht sn xut vt cht, va mang tnh cht dch v v c
tc ng rt ln n s pht trin kinh t x hi ca t nc.
1. Tri qua gn na th k xy dng v pht trin, giao thng vn ti nc ta tr thnh mt ngnh kinh
t k thut c nhiu ng gp trong cng cuc pht trin kinh t v phc v i sng nhn dn.
a. Nc ta c nhiu kh nng pht trin ngnh giao thng vn ti. Nh vo v tr a l thun li v c
vng bin rng ln, vic giao lu gia Vit Nam vi cc nc trong khu vc v trn th gii tr nn d dng
v thun li hn.
Tuy vy, vic pht trin ngnh ny cng gp nhiu tr ngi. Ngoi nhng kh khn do thin nhin
gy ra lm tng chi ph xy dng v bo dng mng li giao thng vn ti th s thiu vn u t, v s
yu km v c s vt cht k thut l nhng tr ngi ng k trong vic pht trin ca ngnh.
b. Ngnh giao thng vn ti bc u c mt h thng c s vt cht k thut ng k. Hin nay, h
thng giao thng vn ti bao gm 181.421 km ng t, 2630 km ng st, 11.000 km ng sng, 73 cng
bin ln nh, 18 sn bay trong c 3 sn bay quc t. Ngnh vn ti ng t v vn ti ng sng c
ngha quan trng trong vic vn chuyn hng ho v hnh khch gia cc vng nc ta.
Cc tuyn giao thng vn ti kt hp cht ch vi nhau lm nhim v ni lin cc khu vc kinh t
quan trng nh ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long (sn xut lng thc, thc phm), Ty
Nguyn v ven bin min Trung (nng sn xut khu), trung du v min ni (lm sn, khong sn). Trn
phm vi ton quc hnh thnh cc tuyn vn ti chuyn mn ho (lng thc, nng sn xut khu, hng
tin dng).
Th d, tuyn ng H Ni Hi Phng lm nhim v vn chuyn cc mt hng xut, nhp khu
khu vc pha Bc. Cc tuyn ng ni lin ng bng sng Cu Long, thnh ph H Ch Minh vi Ty
Nguyn ch yu vn chuyn lng thc, hng tiu dng v mt s mt hng nng sn.
H thng giao thng vn ti Bc Nam m trc chnh l ng quc l s 1 v ng st Thng
Nht gn nh chy song song vi nhau c gi tr hng u trong vic pht trin kinh t x hi nc ta.
Chy qua cc trung tm cng nghip, cc u mi giao thng ln v cc khu vc nng nghip tr ph, tuyn
ng ny to nn mi lin h kinh t quan trng nht gia cc vng.
c. So vi yu cu pht trin kinh t x hi ca t nc, giao thng vn ti hin vn cn l mt khu yu
trong nn kinh t. Mi lin h kinh t gia cc vng trong nc v gia nc ta vi cc nc khc cn b hn
ch, mt phn do nng lc c hn ca ngnh ny.
to nn nhng chuyn bin v kinh t x hi, vic tip tc pht trin ngnh giao thng vn ti
tr thnh mt nhim v quan trng. Vn ch yu l tng cng xy dng c s vt cht k thut,
kin ton h thng giao thng vn ti trong c nc. Vic m rng v b tr hp l h thng cng bin, vic
pht trin ng khng v hin i ho cc sn bay quc t s to nn cu ni gia Vit Nam vi th gii.
2. H thng thng tin lin lc ca nc ta ang c ch trng u t, pht trin vi tc cao
Nhn chung, mng li thng tin lin lc cha pht trin u khp trong phm vi c nc.
V s lng, n ht nm 1999, c nc c trn 2 triu my in thoi thu bao, bnh qun 2,7
my/100 dn.
Trc i hi ca nn kinh t th trng v ca vic giao lu quc t, ngnh thng tin lin lc ang
c ch pht trin.
Bn cnh cc phng thc truyn tin truyn thng, gn y a vo mng si cp quang, mng
truyn dn s liu, truyn dn cc trang bo. T cui nm 1997, nc ta ni mng Internet. Vic thng tin
qua v tinh vi 6 trm mt t gip cho vic thng tin lin lc vi th gii ngy cng c m rng.
S pht trin kinh t x hi ph thuc cht ch vo ngun thng tin mi v kp thi. Hin i ho
mng li thng tin lin lc s to iu kin thun li cho qu trnh ch o v qun l cc hot ng kinh t.
Theo hng ny, vic u tin xy dng mng li thng tin quc t c quan tm hng u ; sau
tng bc hon thin mng li thng tin lin lc trong nc, nht l nhng trung tm u mi quan
trng ; tip tc i mi k thut, cng ngh nhanh chng nng cao nng lc v cht lng thng tin, tip
cn trnh k thut hin i ca th gii.

Chuyn 9 : Vn pht trin kinh t i ngoi

Kinh t i ngoi ch yu bao gm cc hot ng ngoi thng (xut nhp khu), hp tc quc t
v u t v lao ng, du lch quc t v cc dch v thu ngoi t khc.
Ngy nay, kinh t i ngoi c vai tr c bit trong cng cuc xy dng v i mi t nc. Vn
pht trin kinh t x hi ca nc ta ph thuc mt phn vo vic m rng v nng cao hiu qu ca
cc hot ng kinh t i ngoi.
1. T sau nm 1988, hot ng kinh t i ngoi ca nc ta dn dn c i mi
a. Hot ng xut nhp khu gn y c nhiu bin ng do hon cnh mi ca tnh hnh quc t.
Trc y, th trng ch yu l Lin X (c) v ng u. Hin nay, th trng bun bn ngy cng
m rng theo hng a phng ho, a dng ho. Cc bn hng ln hin nay l Xingapo, Nht Bn, Hng
Cng, Hn Quc
Trong hot ng xut nhp khu c nhng i mi v c ch qun l. l vic m rng quyn
hot ng kinh t i ngoi cho cc ngnh v cc a phng ; xo b c ch qun l tp trung bao cp v
chuyn sang hch ton kinh doanh ; tng cng s qun l thng nht ca Nh nc bng lut php. V vy,
hot ng xut nhp khu pht trin mnh.
b. Vic hp tc v u t nc ngoi vo nc ta mi tht s bt u t nm 1988.
Tnh n ht nm 1999 c hn 2800 d n c cp giy php vi tng s vn trn 37,1 t USD.
l kt qu kh quan trong nhng nm u thc hin lut u t.
c. Vic hp tc quc t v lao ng gp phn gii quyt vn v vic lm, v o to, nng cao tay ngh cho
hng chc vn ngi lao ng v tng ngun ngoi t cho Nh nc. Hot ng du lch quc t v cc hot
ng kinh t i ngoi khc tuy c pht trin, nhng phn ln cn ang dng tim nng.
2. Tuy nhin, cc hot ng kinh t i ngoi vn cn c nhng tn ti ng k
Trong mt thi gian di, gia xut v nhp khu c s mt cn i nghim trng. Hng nhp khu
ch yu l t liu sn xut (80%), cn hng xut khu li l cc sn phm th mi qua s ch (khong sn,
nng lm thu sn). Cc hot ng khc cn b hn ch, hiu qu cha cao.
3. Trong iu kin nn kinh t m, chin lc kinh t i ngoi l mt b phn quan trng trong chin
lc kinh t x hi ca t nc
V tim nng, nc ta c nhiu iu kin pht trin kinh t i ngoi. Mt s loi khong sn,
nht l du kh, ang thu ht s ch ca nhiu nc trn th gii v trong khu vc. Cc sn phm ca nn
nng nghip nhit i, ca ngnh nui trng, nh bt thu, hi sn v ca mt s ngnh cng nghip, tiu
th cng nghip c th pht trin vi quy m ln nhm to thm ngun hng xut khu. Ti nguyn thin
nhin kt hp vi ngun nhn lc, kinh t, k thut trong v ngoi nc l nhng ngun lc quan trng
thc hin chin lc kinh t i ngoi.
Vic m rng xut khu v cc hot ng kinh t i ngoi khc trong thng mi s tr thnh mi
nhn thc y s pht trin kinh t x hi. i vi vn ny, vic to nn cc mt hng ch lc v cc th
trng trng im c ngha hng u.
Vic thc hin c kt qu cc chin lc kinh t i ngoi cn ph thuc vo nhiu iu kin khc
na nh kt cu h tng kinh t x hi, vo h thng lut php, i ng cn b k thut v cn b qun l
hin lm cng vic ny.

PHN III : PHNG PHP NHN BIT V V BIU A L

1. Cc loi biu th hin ng thi pht trin ca i tng a l
1.1. Biu hnh ct
Dng ny s dng ch s khc bit v qui m khi lng ca 1 hay 1 s i tng a l hoc s dng
thc hin tng quan v ln gia cc i lng.
V d : V biu so snh dn s, din tch ca 1 s tnh (vng, nc)hoc v biu so snh sn lng (la,
ng, in, than) ca 1 s a phng qua 1 s nm.
Cc bc tin hnh khi v biu hnh ct :
Bc 1 : Chn t l thch hp.
Bc 2 : K h trc vung gc (trc ng th hin n v ca cc i lng, trc ngang th hin cc nm hoc cc i
tng khc nhau).
Bc 3 : Tnh cao ca tng ct cho ng t l ri th hin trn giy.
Bc 4 : Hon thin bn (ghi cc s liu tng ng vo cc ct tip theo v k hiu vo ct v lp bn ch gii cui
cng ta ghi tn biu ).
Mt s dng biu hnh ct thng gp : biu ct n, biu ct chng, biu ct n gp nhm (loi
ny gm 2 loi ct ghp cng i lng v ct ghp khc i lng), biu thanh ngang .

Biu ct k
Biu ct chng
Biu ct n
* Lu : Cc ct ch khc nhau v cao cn b ngang ca cc ct phi bng nhau. Ty theo yu cu c th m
v khong cch cc ct bng nhau hoc cch nhau theo ng t l thi gian. Cn lu l biu hnh ct th vic th
hin cao ca cc ct l iu quan trng hn c bi v n cho thy r s khc bit v qui m s lng gia cc nm hoc
cc i tng cn th hin. Cn v khong cch cc nm, nhn chung cn theo ng t l. Tuy nhin, trong 1 s trng
hp c th v khong cch cc ct bng nhau m bo tnh trc quan v tnh thm m ca biu .
1.2. Biu ng th
th hay cn gi l ng biu din hoc biu dng ng, l dng biu dng th hin tin trnh
pht trin, s bin thin ca cc i tng qua thi gian.
Cc bc tin hnh khi v biu ng th :
Bc 1 : K h trc ta vung gc (trc ng th hin ln ca cc i tng nh s ngi, sn lng, t l %... cn
trc nm ngang th hin thi gian).
Bc 2 : Xc nh t l thch hp c 2 trc (ch tng quan gia cao ca trc ng v di ca trc nm ngang
sao cho biu m bo c tnh trc quan v m thut).
Bc 3 : Cn c vo cc s liu ca bi v t l xc nh tnh ton v nh gi du ta ca cc im mc trn 2
trc. Khi nh du cc nm trn trc ngang cn ch n t l (cn ng t l cho trc). Thi im nm u tin nm
trn trc ng.
Bc 4 : Hon thin bn (ghi s liu vo bn , nu s dng k hiu th cn c bn ch gii cui cng ta ghi tn biu
).
* Lu :
+ Nu v 2 hoc nhiu ng biu din c chung 1 n v
th mi ng cn dng 1 k hiu ring bit v c ch gii
km theo.
+ Nu v 2 ng biu din c n v khc nhau th v 2
trc ng 2 bn biu , mi trc th hin 1 n v.
+ Nu phi v nhiu ng biu din m s liu cho li
thuc nhiu n v khc nhau th phi tnh ton chuyn
s liu th (s liu tuyt i vi cc n v khc nhau) sang
s liu tinh (s liu tng i, vi cng n v thng nht l
n v %). Ta thng ly s liu nm u tin l ng vi
100%, s liu ca cc nm tip theo l t l % so vi nm
u tin. Sau ta s v ng biu din.

1.3. Biu kt hp gia biu ct v ng biu din

Dng ny cc i tng c th hin trong biu kt hp thng c quan h nht nh vi nhau, v vy khi
chn t l cho mi i tng cn ch lm sao cho biu ct v ng biu din khng tch ri xa nhau thnh 2 khi
ring bit.
V d : Biu kt hp v din tch v sn lng la
ca nc ta nm 2007.
Cc bc tin hnh khi v biu kt hp gia biu
ct v ng biu din :
Bc 1 : K h ta vung gc (Gm hai trc ng nm
hai bn biu , xc nh t l thch hp trn cc trc).
Bc 2 : V biu hnh ct.
Bc 3: V ng biu din.
Bc 4 : Hon thin bn (Ghi s liu, lp bng ch gii, ghi
tn biu ).
Mt s dng biu ca biu kt hp : kt hp
gia ct v ng, kt hp gia ct chng v ng.
2. Cc loi biu th hin c cu ca i tng a l
2.1. Biu hnh tron
Thng dng biu din c cu thnh phn ca 1 tng
th v qui m ca i tng cn trnh by. Ch c thc hin khi
nh gi gi tr ca cc i lng c tnh bng % v cc gi tr
thnh phn cng li bng 100%.
V d : Biu c cu tng sn phm trong nc ca nn
kinh t Vit Nam
Cc bc tin hnh khi v biu hnh trn :
Bc 1 : X l s liu (Nu s liu ca bi cho l s liu th v d
nh t ng, triu ngi th ta phi i sang s liu tinh qui v
dng %).
Bc 2 : Xc nh bn knh ca ng trn.
* Lu : Bn knh ca ng trn cn ph hp vi kh giy m bo tnh trc quan v m thut cho bn .
Trong trng hp phi v biu bng nhng hnh trn c bn knh khc nhau th ta phi tnh ton bn knh cho cc
ng trn.
Bc 3 : Chia hnh trn thnh nhng nan qut theo ng t l v trt t ca cc thnh phn c trong bi.
* Lu :
+ Ton b hnh trn l 360, tng ng vi t l 100%. Nh vy, t l 1% ng vi 3,6 trn hnh trn.
+ Khi v cc nan qut nn bt u t tia 12 gi v ln lt v theo chiu thun vi chiu quay ca kim ng h. Th t
cc thnh phn ca cc biu phi ging nhau tin cho vic so snh.
Bc 4 : Hon thin bn (ghi t l ca cc thnh phn ln biu , sau ta s chn k hiu th hin trn biu v lp
bng ch gii, cui cng ta ghi tn biu ).
Mt s dng biu hnh trn : biu hnh trn (nh gii thiu trn), biu tng na hnh trn (th
hin trn na hnh trn nn t l 100% ng vi 180 v 1% ng vi 1,8. Cc nan qut s c sp xp trong 1 na hnh
trn), biu hnh vnh khn.
2.2. Biu min
Biu min cn c gi l biu din. Loi
biu ny th hin c c c cu v ng thi pht
trin ca cc i tng. Ton b biu l 1 hnh ch
nht (hoc hnh vung) c chia thnh cc min khc
nhau.
V d : Biu v s thay i c cu gi tr sn
lng ca cc ngnh nng nghip nhm A v nhm B
(thi k 1998 2007).
Cc bc tin hnh khi v biu min :
Bc 1 : V khung biu .
Bc 2 : V ranh gii ca min.
Bc 3 : Hon thin biu (tng t nh cc cch v
trn).
Mt s dng biu min thng gp : biu min chng ni tip, biu chng t gc ta .
* Lu : Trng hp bn gm nhiu min chng ln nhau, ta v tun t tng min theo th t t di ln
trn. Vic sp xp th t ca cc min cn lu sao cho c ngha nht ng thi cng phi xt n tnh trc quan v

tnh m thut ca biu . Khong cch cc nm trn cnh nm ngang cn ng t l. Thi im nm u tin nm trn
cnh ng bn tri ca biu . Nu s liu ca bi cho l s liu th (s liu tuyt i) th trc khi v cn x l
thnh s liu tinh (s liu theo t l %).

PHN IV : K NNG NHN XT BIU

1. Biu ct
1.1. Trng hp ct n (ch c mt yu t)
Bc 1 : Xem xt nm u v nm cui ca bng s liu tr li cu hi tng hay gim, v tng gim bao nhiu (ly s
liu nm cui tr cho s liu nm u hay chia u c).
Bc 2 : Xem s liu khong trong tr li tip l tng hay gim, lin tc hay khng lin tc (lu nhng nm no
khng lin tc).
Bc 3 : Nu lin tc th cho bit giai on no nhanh, giai on no chm. Nu khng lin tc th cho bit nm no
khng cn lin tc.
Bc 4 : Kt lun v gii thch qua v xu hng ca i tng.
1.2. Trng hp ct i, ct ba (ghp nhm, c t hai yu t tr ln)
Bc 1 : Nhn xt xu hng chung.
Bc 2 : Nhn xt tng yu t mt, ging nh trng hp mt yu t (ct n).
Bc 3 : Kt lun (c th so snh, hay tm yu t lin quan gia hai ct).
Bc 4 : C mt vi gii thch v kt lun.
1.3. Trng hp ct l cc vng, cc nc
Bc 1 : Nhn nhn chung nht v bng s liu ni ln iu g.
Bc 2 : Xp hng cho cc tiu ch : th nht, th nh, cao nht, thp nht (cn chi tit). Ri so snh gia ci cao nht v
ci thp nht, gia ng bng vi ng bng, gia min ni vi min ni
Bc 3 : Mt vi iu kt lun v gii thch.
2. Biu trn
1.1. Khi ch c mt hnh tron
Ta nhn nh c cu tng qut ln nht l ci no, nh l ci no, ba l ci no V cho bit mi tng quan
gia cc yu t (gp my ln hoc km nhau bao nhiu %). c bit l yu t ln nht so vi tng th c vt xa khng.
* Lu : T trng c th gim nhng s thc n li tng, v th cn ghi r. V d : xt v t trng ngnh nng
nghip gim khng ghi trng kiu ngnh nng nghip gim v nh th l cha chnh xc, c th b tr hay khng
c cho im
1.2. Khi c t hai hnh tron tr ln (gii hn ti a l ba hnh tron cho mt bi)
Bc 1 : Nhn xt ci chung nht (nhn tng th) : tng hay gim nh th no.
Bc 2 : Ta nhn xt tng hay gim trc, nu c ba hnh tr ln th thm lin tc hay khng lin tc, tng hay gim bao
nhiu.
Bc 3 : Nhn xt v nht, nh, ba ca cc yu t trong tng nm, nu ging nhau th ta gp chung li cho cc nm mt
ln (khng nhc li 2, 3 ln).
Bc 4 : Cho kt lun v mi tng quan gia cc yu t, gii thch vn .
* Lu : Trng hp cho bng s liu mang gi tr tuyt i (t ng, nghn tn, nghn ha) th cn phi x l ra
gi tr tng i (%). V cn lu nu c t 2 hnh trn tr ln chng ta cn tnh bn knh ca hnh trn.
3. Biu min
y l dng biu c yu cu ca bi ging vi dng biu hnh trn (biu c cu) nn rt d nhm
ln vi vic xy dng biu trn.
xc nh v biu min, vi s liu c th hin trn 3 nm (ngha l vic v ti 4 hnh trn nh thng
thng th ta li chuyn sang biu min). Vy s liu cho c trn 3 nm m th hin v c cu th v biu min.
Bc 1 : Nhn xt chung ton b bng s liu : nhn nhn, nh gi xu hng chung ca s liu.
Bc 2 : Nhn xt hng ngang trc : theo thi gian yu t A tng hay gim, tng gim nh th no, tng gim bao nhiu.
Sau n yu t B, yu t C (mc chnh lch).
Bc 3 : Nhn xt hng dc : yu t no xp hng nht, nh, ba v c thay i th hng hay khng.
Bc 4 : Tng kt v gii thch.
4. Biu th v biu kt hp
4.1. Trng hp th hin mt i tng
Bc 1 : So snh s liu nm u v nm cui c trong bng s liu tr li cu hi : i tng cn nghin cu tng hay
gim, nu tng (gim) th tng (gim) bao nhiu. (ly s liu nm cui tr cho s liu nm u hay chia gp bao nhiu
ln cng c).
Bc 2 : Xem ng biu din i ln (tng) c lin tc hay khng, biu din i xung (gim) c lin tc hay khng (lu
nm no khng lin tc).
Bc 3 + Nu lin tc th cho bit giai on no tng nhanh, giai on no tng
:
chm.
+ Nu khng lin tc th cho bit nm no khng cn lin tc.
Bc 4 : Mt vi gii thch cho i tng, gii thch nhng nm khng lin tc.
4.2. Trng hp th hin nhiu i tng (ct c hai ng tr ln)

Bc 1 : Ta nhn xt tng ng mt ging nh trn theo ng trnh t bng s liu cho : ng A trc, ri n ng
B, ng C, D
Bc 2 : Tin hnh so snh, tm mi lin h gia cc ng biu din.
Bc 3 : Kt lun v gii thch.