I H C THI NGUYN

KHOA CNG NGH THNG TIN

~~~~~***~~~~~

BI GI NG:

NGUYN L

Ng

i bin so n

NT

: ThS. V Chi n Th ng.

M CL C

C L C ................................................................................................................................. 1
CH NG 1: CC M CH T O QUAN H HM S DNG KHU CH
I THU T TON 4
1.1. Khi ni m chung.................................................................................................................. 4
1.2. Cc m ch tnh ton v u khi n tuy n tnh ........................................................................ 4
1.2.1. M ch c ng o.............................................................................................................. 4
1.2.2. M ch tr ....................................................................................................................... 5
1.2.3. M ch tch phn o....................................................................................................... 6
1.2.4. M ch tch phn t ng...................................................................................................... 7
1.2.5. M ch tch phn hi u...................................................................................................... 7
1.2.6. M ch vi phn ................................................................................................................ 8
1.3. Cc m ch khu ch i v tnh ton phi tuy n lin t c ............................................................ 9
1.3.1. T o quan h hm s c d ng c tuy n c a ph n t phi tuy n. ..................................... 9
1.3.2. T o quan h hm i c a d ng c tuy n volt-ampe c a ph n t phi tuy n.................. 10
1.3.3. M ch khu ch i Loga ................................................................................................ 10
1.3.4. M ch khu ch i i Loga .......................................................................................... 12
1.3.5. M ch nhn dng nguyn t c khu ch i Loga v i Loga .......................................... 12
1.3.6. M ch l y th a b c hai ................................................................................................. 13
1.3.7. M ch chia theo nguyn t c nhn o ........................................................................... 14
1.3.8. M ch chia dng nguyn t c khu ch i Loga v i Loga: .......................................... 15
1.3.9. M ch khai c n............................................................................................................. 15
1.4. Cc m ch phi tuy n khng lin t c..................................................................................... 17
1.4.1. M ch t o hm ch nh l u h n ch : ................................................................................ 17
1.4.2. M ch so snh t ng t ................................................................................................ 22
Ch ng 2:
U CH .............................................................................................................. 31
2.1. nh ngh a ......................................................................................................................... 31
2.2.
u bin ........................................................................................................................... 31
2.2.1. nh ngh a .................................................................................................................. 31
2.2.2.
u bin thng th ng.............................................................................................. 31
2.2.3. Cc ch tiu c b n c a dao ng u bin............................................................ 34
2.2.4 Ph ng php tnh ton m ch u bin : ...................................................................... 36
2.2.5. Cc m ch u bin c th :........................................................................................ 40
2.2.6.
u ch
n bin ....................................................................................................... 45
2.3. Gi i u bin .................................................................................................................... 53
2.3.1. Gi i u bin v i tn hi u u bin thng th ng ...................................................... 53
2.3.2 Gi i u ch
n bin: ............................................................................................... 55
2.4.
u t n v u pha .......................................................................................................... 56
2.5. Gi i u t n. ..................................................................................................................... 60
2.5.1. Nguyn l chung......................................................................................................... 60
2.5.2. Cc m ch gi i ch t n s ............................................................................................. 60
Ch ng 3:
I T N................................................................................................................ 63
3.1. nh ngh a ......................................................................................................................... 63
3.1.1. t v n :.................................................................................................................. 63
3.1.2. Khi ni m: .................................................................................................................. 64
3.2. Nguyn l i t n: ............................................................................................................. 65
3.2.1. S
kh i v nguyn l lm vi c:............................................................................... 65
3.2.2. Nhi u sinh ra c a b tr n t n v cch kh c ph c.......................................................... 67
3.2.3 Thu i t n trong 1 d i t n r ng ................................................................................... 70
3.2.4
i t n th c hi n i b ng t n s ............................................................................ 70
2

3.3. M ch i t n dng Diode.................................................................................................. 71

3.3.1. M ch i t n n ........................................................................................................ 71
3.3.2. M ch i t n cn b ng ................................................................................................ 71
4.4.3. M ch i t n vng ...................................................................................................... 72
3.3.2 M ch i t n dng Transistor ....................................................................................... 73
CH NG 4: CHUY N
I AD V DA................................................................................ 76
4.1. C s l thuy t................................................................................................................... 76
4.2. Cc thng s c b n........................................................................................................... 78
4.3. Nguyn t c lm vi c c a ADC ........................................................................................... 79
4.4. Cc ph ng php chuy n i t ng t - s ........................................................................ 80
4.4.1 Phn lo i ...................................................................................................................... 80
4.4.2. Chuy n i AD theo ph ng php song song.............................................................. 81
4.4.3. Chuy n i AD n i ti p .............................................................................................. 82
4.4.4. Chuy n i AD theo ph ng php k t h p.................................................................. 83
4.4.5. Chuy n i AD n i ti p dng vng h i ti p................................................................. 84
4.4.6. Chuy n i AD theo ph ng php tich phn n gi n:................................................ 85
4.4.7. Chuy n i AD theo ph ng php tch phn hai s n d c .......................................... 88
4.5. Cc ph ng php chuy n i s - t ng t ........................................................................ 92
4.5.1. Chuy n i DA b ng ph ng php
n tr b c thang................................................. 93
4.5.2. Ph ng php m ng n tr : ....................................................................................... 94
4.5.3. Ph ng php Shanon Rack:...................................................................................... 97
Ch ng 5: NGU N CUNG C P ........................................................................................... 101
5.1. Khi ni m chung.............................................................................................................. 101
5.1.1. t v n ................................................................................................................. 101
5.1.2. Thng s ngu n cung c p.......................................................................................... 101
5.2. Ngu n ch nh l u n gi n................................................................................................ 103
5.2.1. S
kh i................................................................................................................. 103
5.2.2. Bi n p...................................................................................................................... 103
5.2.3. Ch nh l u .................................................................................................................. 104
5.2.4. L c ........................................................................................................................... 105
5.2.5. Cc b ch nh l u b i p............................................................................................. 106
5.3. n p:.............................................................................................................................. 107
5.3.1. t v n :................................................................................................................ 107
5.3.2. n p thng s :......................................................................................................... 107
5.3.3. n p so snh:........................................................................................................... 108
5.4. n p xung: ..................................................................................................................... 113
5.5. Cc vi m ch n p: .......................................................................................................... 114
TI LI U THAM KH O ...................................................................................................... 118

CH

Ch

NG 1: CC M CH T O QUAN H HM S
THU T TON

DNG KHU CH

ng ny nh m gi i thi u vi c ng d ng m ch khu ch

trong cc m ch t o quan h hm s . Kh o st cc m ch khu ch

n, bnh ph

i thu t ton (K TT)

i loga v

i loga, khai

ng, m ch nhn, m ch chia, m ch ch nh l u h n ch , m ch t o hm so snh

1.1. Khi ni m chung

Hi n nay, cc b khu ch

i thu t ton (K TT) ng vai tr quan tr ng v

d ng r ng ri trong k thu t khu ch

i, tnh ton,

u khi n, t o hm, t o tn hi u hnh

sin v xung, s d ng trong n p v cc b l c tch c c... Trong k thu t m ch t

cc m ch tnh ton v i u khi n

c xy d ng ch y u d a trn b

i cc linh ki n m c trong m ch h i ti p ta s c

c ng

ng t ,

TT. Khi thay

c cc m ch tnh ton v i u khi n

khc nhau.
C 2 d ng m ch tnh ton v i u khi n: Tuy n tnh v phi tuy n.
Tuy n tnh: c trong m ch h i ti p cc linh ki n c hm truy n

t tuy n tnh.

Phi tuy n: c trong m ch h i ti p cc linh ki n c hm truy n phi tuy n tnh.

V m t k thu t,

t o hm phi tuy n c th d a vo m t trong cc nguyn t c sau y :

1. Quan h phi tuy n Volt - Ampe c a m t ghp pn c a diode ho c BJT khi phn c c
thu n (m ch khu ch

i loga)

2. Quan h phi tuy n gi a

nhn t

d cc a

c tuy n BJT l

ng c c v dng Emit (m ch

ng t ).

3. Lm g n ng

c tuy n phi tuy n b ng nh ng

n th ng g p khc (cc m ch t o

hm dng diode).
4. Thay

i c c tnh c a

n p

t vo phn t tch c c lm cho dng i n ra thay

(kho diode, kho transistor).

1.2. Cc m ch tnh ton v i u khi n tuy n tnh
1.2.1. M ch c ng

Hnh 1.1. S

m ch c ng

p d ng quy t c dng i n nt cho N ta c:

1.2.2. M ch tr

Hnh 1.2. S

m ch tr

R1 = RN/a
R2 = RP/a
i n p

c a vo thu n:

i n p

c a vo

o:

V:

N u RN = RP:

1.2.3. M ch tch phn

Hnh 1.3.a. S
Ph

m ch tch phn

ng trnh dng i n nt t i N:
i1 + iC = 0

Hay:

Suy ra:

=> i n p ra t l v i tch phn

Th

n p vo.

ng ch n h ng s th i gian = RC = 1s. Vout(t=0) l i u ki n

u, khng ph thu c

vo i n p vo Vin1.
N u Vin1 l i n p xoay chi u hnh sin: vin1 = Vin1 sin t th:

=> Bin

n p ra t l ngh ch v i t n s .

phn f( ) c

M ch
s

c tuy n bin

- t n s c a m ch tch

d c -20dB/decade:

c g i l m ch tch phn trong m t ph m vi t n s no n u trong ph m vi t n

c tuy n bin - t n c a n gi m v i

d c 20dB/decade.

dng t nh It v i n p l ch khng c th gy sai s

thu n c a b K TT ng

i ta m c thm m t

masse.

gi m nh h

ng c a

ng k cho m ch tch phn,

n tr thay

c a

c R1 v n i xu ng

Hnh 1.3.b M ch tch phn

i u ch nh R1 sao cho R1

o c bi n tr R1 b dng l ch khng

R th gi m

c tc d ng c a dng i n l ch khng I0 = IP

IN v i n p l ch khng V0 = VP VN (khi Vout = 0)

1.2.4. M ch tch phn t ng

Hnh 1.4. S
Dng ph

ng php x p ch ng v vi t ph

m ch tch phn t ng
ng trnh dng i n nt

c:

1.2.5. M ch tch phn hi u

Hnh 1.5. M ch tch phn hi u

7

i v i nt N ta tm

Vi t ph

ng trnh

i v i nt N:

i v i nt P:

Bi n

i v cho VN = VP, R1CN = R2CP = RC

Suy ra:

1.2.6. M ch vi phn

Hnh 1.6. S

m ch vi phn

Ta c:

Gi thi t: vin1 = Vin1 sin t

H s khu ch

i c a mach:

K t ng theo t n s v
V y : M ch
t ns

th bode c

d c 20dB/decade.

c g i l m ch vi phn trong m t ph m vi t n s no n u trong ph m vi

c tuy n bin - t n c a n t ng v i

1.3. Cc m ch khu ch

d c 20dB/decade.

i v tnh ton phi tuy n lin t c

1.3.1. T o quan h hm s c d ng c tuy n c a ph n t phi tuy n.

Gi s ta c m t ph n t tuy n tnh trong n c c tuy n:

I = f (v)

Dng i n qua diode v i n p

t ln diode c quan h :

v
iD = I 0 exp D
vT

Hnh 1.7. M ch t o quan h hm s c d ng

c tuy n c a ph n t phi tuy n

Ta c: Vh = VP VN
M do K TT l t

ng nn:

VP = VN
VP = 0

VP = VN = 0
Lc i n tr vo n v cng l n, v dng vo K TT v cng b: IN = 0.
M: VN = Vht +Vout = 0

Vout = Vht = I ht Rht

Vout = I .Rht

Vout = f ( v ) .Rht

Vout = f (Vin ) .Rht

1.3.2. T o quan h hm i c a d ng c tuy n volt-ampe c a ph n t phi tuy n.

Gi s ta c m t ph n t tuy n tnh trong n c c tuy n:
v = f ( I ) Ta c: Vh = VP V N

M do K TT l t

ng nn:

VP = VN

VP = 0
VP = VN = 0
Lc i n tr vo n v cng l n, v dng vo K TT v cng b: I N = 0 .

Do : I = I ht = f ( v )

VN = Vht + Vout = 0 Vout = V = f 1 ( I )

M:

I=

Vin VN Vin
=
RN
RN

V
Vout = f 1 in
RN
1.3.3. M ch khu ch

i Loga

Hnh 1.8.a S
t o m ch khu ch

m ch khu ch

i loga, m c diode ho c BJT

i Loga dng Diode

m ch h i ti p c a b K TT. M ch

i n dng diode (1.8.a.) c th lm vi c t t v i dng i n I n m trong kho ng nA mA.

Dng i n qua diode v i n p

t ln diode c quan h :

Trong :
ID, vD : dng i n qua diode v i p p
10

t ln diode.

I0: dng i n ban

u, c tr s b ng dng qua diode ng v i

php.
VT : i n p nhi t.

nhi t

Hnh 1.8.b. S

bnh th

ng th VT= 26mV

m ch khu ch

i Loga dng BJT.

M ch (1.8.b) lm vi c t t v i dng i n trong kho ng pA mA

Dng Colect iC ph thu c vo i n p Baz Emit theo quan h :

Trong :
AN: h s khu ch

i dng i n khi m c Baz chung (BC)

IEbh: l dng i n emit

tr ng thi bo ha.

Khi :

Ta c :

M Vout = -VBE v iC = Vin/R

Nh n xt :
- M ch ch lm vi c v i
- Mu n lm vi c v i

n p vo d

ng (do m i n i p-n).

n p m ta thay BJT npn b ng BJT pnp.

11

n p ng

c cho

1.3.4. M ch khu ch

i Loga

Hnh 1.9.a S

m ch khu ch

i Loga dng Diode

V :

Hnh 1.9.b S

m ch khu ch

i Loga dng Transitor

Do VBE = -Vin :

1.3.5. M ch nhn dng nguyn t c khu ch

a, S
kh i

i Loga v

Hnh 1.10. M ch nhn dng nguyn t c khu ch

12

i Loga

i Loga v

i Loga

Cc m ch khu ch

i loga v

Coi m ch t ng c th dng m t khu ch

i loga c th dng m ch nh

xt

i t ng K TT. M ch ch lm vi c

m c trn.
c v i cc

tn hi u vx, vy > 0 (do tnh ch t hm loga). M ch nhn 4200 l m t trong nh ng m ch tiu

bi u

c ch t o theo nguyn t c ny.

A = K1ln(Vx/K2)
B = K1ln(Vy/K2)
C = A+ B = K1ln(VxVy/K2 2)
C = ln(VxVy/K2 2)

Vz = K3VxVy/K2 2
b)S

nguyn l
D1

Vin1

R5

R1

R6
R3

D3
Vout

R4
D2
Vin2

R2

Hnh 1.11. S

nguyn l m ch nhn

1.3.6. M ch l y th a b c hai
u hai u vo c a m ch nhn v i nhau ta s c m ch l y th a:

Hnh 1.12. S

m ch l y th a b c hai

Lc ny vx = vy => vz = K.vx2
Gi s

n p vo c d ng sin: vx = Vcos t

Th i n p ra:

13

=> C th dng m ch l y th a b c hai

1.3.7. M ch chia theo nguyn t c nhn
a, M ch chia thu n

Hnh 1.13. S

th c hi n nhn i t n s .
o

m ch chia thu n

Ta c:

b, M ch chia

Hnh 1.14. S
Ph

m ch chia

ng trnh cn b ng dng t i N:

14

1.3.8. M ch chia dng nguyn t c khu ch

i Loga v

i Loga:

Hnh 1.15. M ch chia dng nguyn t Loga v

Hnh 1.18 M ch chia t

b) S

ng t dng nguyn t c khu ch

i Loga
i Loga v

i Loga

nguyn l:
D1

Vin1

R5

R1

R6
D3

R3

Vout
R4
D2
R7
Vin2

R2

Hnh 1.16.

nguyn l m ch chia dng nguyn t c loga v

i loga

1.3.9. M ch khai c n
M ch khai c n
c th c hi n b ng cch m c vo m ch h i ti p c a b K TT m t m ch
l y th a.

15

Hnh 1.17.a M ch khai c n

Dng ph

ng php x p ch ng ta c:

Do:

Hnh 1.17.b M ch khai c n thu n

Ta c: Vz = VN
M:

M ch

n hnh 1.17.a ch lm vi c v i

vZ > 0. Trong tr

ng h p ng

n p vo vZ < 0, cn m ch

c l i th m ch s c h i ti p d

16

n hnh 1.17.b th

ng lm m ch b k t.

ng n ng a ng

i ta m c thm diode (m i m ch m t diode)

u ra c a b

TT nh

hnh v .
1.4. Cc m ch phi tuy n khng lin t c
1.4.1. M ch t o hm ch nh l u h n ch :
1.4.1.1.
tv n :
Xt m ch ch nh l u dng diode :
Vin

Vout

Hnh 1.18. M ch ch nh l u dng D

M ch ny c h n ch l n u nh yu c u ch nh l u tn hi u vo c mV th m ch khng
th c hi n

c. V v y ta k t h p v i m ch K TT

ng

c tuy n nh sau:

Hnh 1.19. Ch nh l u v i tn hi u nh
Khi
t a

ng

c tuy n qua g c t a

g i l m ch h n ch

g i l m ch h n ch khc m c 0.

1.4.1.2. Ch nh l u h n ch m t Diode:

17

m c 0. Cn khng qua g c

Hnh 1.20. S

m ch ch nh l u h n ch 1 Diode

- Khi Vin < 0 Va <0 th D t t Vout = 0

- Khi Vin > 0 Va >0 th D thng Vout = Va VDthng
Va= K0Vh
M:

Vh = VP VN
Va = K0 ( VP VN )
Va = K0 ( Vin Vout )
K0 ( Vin Vout ) = Va + VDthng

Vout =

V
K0
Vin Dthong
1 + K0
1 + K0

V i K0 >> v VDthong <<

Vout

Vin

Hnh 1.21.

ng d ng ch nh l u h n ch

m c 0 dng 1D.

Nh n xt:
- Do

ng

c tuy n truy n

t qua g c t a

khi tn hi u vo nh .
18

nn m ch c th ch nh l u

- M ch trn l m ch h n ch d

i.

c m ch h n ch trn ta

1.4.1.3. M ch ch nh l u h n ch 2 Diode.

Hnh 1.22. S

m ch ch nh l u h n ch 2 Diode

- Khi Vin > 0 Va<0 th D1 thng, D2 t t Vout =0

- Khi Vin < 0 Va>0 th D1 t t, D2 thng
Va =K0(VP VN)= - K0VN = VDthong + Vout .

p d ng nguyn l x p ch ng :

VN = Vin
Vin

R2
R1
+ Vout
R1 + R2
R1 + R2

VDthong + Vout
R2
R1
+ Vout
=
R1 + R2
R1 + R2
K0

R1
R2 VDthong
1
V
Vout
+
=
in

R1 + R2 K 0
R1 + R2 K 0
V i K 0 >> , VDthong <<

Vout = Vin

R2
R1

19

o chi u Diode.

Hnh 1.23.

ng d ng c a m ch ch nh l u h n ch

m c 0 dng 2 D.

Nh n xt:
-

ng

c tuy n truy n

t i qua g c t a

nn ta c th th c hi n ch nh l u

c cc tn hi u nh
- M ch ch nh l u nh hnh v trn l ch nh l u h n ch trn m c 0. Mu n c m ch
ch nh l u h n ch d

i m c 0 ta ch vi c

i chi u 2diode.

- N u R1 = R2 th bin

tn hi u ra = bin

tn hi u vo.

- N u R1 > R2 th bin

tn hi u vo > bin

tn hi u ra.

- N u R1 < R2 th bin

tn hi u vo < bin

tn hi u ra.

1.4.1.4. M ch ch nh l u h n ch khc m c 0:

Hnh 1.24. S

m ch ch nh l u h n ch khc m c 0

- Khi Vin > E0 Vh < 0 Va = K0Vh < 0 D1 thng, D2 t t

- Khi Vin < E0 Vh > 0 Va = K0Vh > 0 D1 t t, D2 thng
20

Va = VDthong + Vout =K 0 ( E0 VN )
VN = Vin

R1
R2
+ Vout
R1+ R2
R1+R2

VDthong + Vout =K 0 ( E0 Vin

VDthong
K0

R2
R1
Vout

R1+R2
R1+R2

Vout
R2
R1
= E0 Vin
Vout
Ko
R1+R2
R1+R2

4
5
V i K0 c 10 10

Vout =

R1 + R2
R
E0 Vin 2
R1
R1

= Vin

Hnh 1.25.
1.4.1.5.

R
R2
+ E0 1 + 2
R1
R1

ng d ng c a m ch ch nh l u h n ch khc m c 0.

ng d ng c a m ch ch nh l u h n ch

M ch ch nh l u h n ch 1 ho c 2 diode

ch nh l u h n ch 2 n a chu k

hi u nh .
V i m ch h n ch 1 diode
21

i v i tn

Hnh 1.26. M ch ch nh l u v i tn hi u vo nh dng m ch h n ch 1D

V i m ch h n ch 2 diode

Hnh 1.27. M ch ch nh l u v i tn hi u vo nh dng m ch h n ch 2D

1.4.2. M ch so snh t ng t
M ch so snh t ng t c nhi m v so snh m t i n p vo Vin v i m t
Vch. Tn hi u vo d ng t
Ngh a l

u ra ho c

ng t s

c bi n thnh tn hi u ra d

m c th p (L) ho c

n p chu n

i d ng m nh phn.

m c cao (H). N l m ch ghp n i gi a

ANALOG v DIGITAL.
c

m: Phn bi t gi a b K TT thng th

ng v i b so snh chuyn d ng (m th c

ch t c ng l m t b K TT).
- B so snh c t c

p ng cao h n

- L K TT lm vi c

tr ng thi bo ha nn m c ra th p (L) v m c ra cao (H) c a n

l m c d

th i gian xc l p v ph c h i nh .

ng v m c m c a ngu n. Cc m c ny ph i t

Hnh 1.28. M ch so snh v

22

ng ng v i m c logic.

c tuy n vo ra

1.4.2.1. B so snh khng c tr

a) Vin, E0
Vin

a vo 2 c a khc nhau c a K TT

a vo c a thu n:

(a)
Hnh 1.29. Vin

a vo c a thu n, Eo

(b)
a vo c a o c a K TT

- Khi Vin < E0 Vh < 0

Vout = VrL
- Khi Vin > E0 Vh > 0
Vout = VrH

Vin

a vo c a

o:

Hnh 1.30. Vin

a vo c a

o, Eo

- Khi Vin < E0 Vh < 0

Vout = VrH

- Khi Vin > E0 Vh > 0

Vout = VrL

b) Vin, E0
Vin

a vo cng 1 c a c a K TT:

a vo c a thu n:

23

a vo c a thu n c a K TT

Eo

R1
Vout

R2
Vin

Hnh 1.31. Vin, E0 cng

-T ic a

a vo c a thu n c a K TT

VN = 0
- T i c a thu n

VP =E0
V i K TT l t

R1
R2
+ Vin
R1+R2
R1+R2

ng

Ta cn b ng: Vin = VSS

E0

R2
R1
+VSS
= 0
R1+ R2
R1+ R2
E0 R2
<0
R1
Vh > 0 Vout = VrH

VSS =

- Khi Vin > Vss

- Khi Vin < Vss Vh < 0 Vout = VrL

- Khi Vin = Vss Vh = 0 (chuy n tr ng thi)

Hnh 1.32.
Vin

a vo c a

ng

o:

24

c tuy n so snh

Eo

R1
Vout

R2
Vin

Hnh 1.33. Vin v Eo cng

a vo c a

o c a K TT

- T i c a thu n VP = 0
-T ic a

VN = E0
V i K TT l t

R2
R1
+ Vin
R1+ R2
R1 +R2

ng

VN = VP
Ta cn b ng: VN v i VP , Vin =VSS
E0

R1
R2
+ VSS
= 0
R1+ R2
R1+ R2

VSS = E0

R2
<0
R1

Khi Vin > Vss Vh < 0 Vout = VrL

Khi Vin < Vss Vh > 0 Vout = VrH
Khi Vin = Vss Vh = 0 (chuy n tr ng thi)

Hnh 1.34.
Nh n xt: Khi Vin, E0
thu c vo t s gi a 2

c tuy n so snh

a vo cng 1 c a, c a kia n i
n tr .

c) H n h p:

25

t th Vss ng

c d u v i E0 v ph

Hnh 1.35. Vin v Eo

-T ic a

a vo 2 c a c a K TT

VN = E02
- T i c a thu n

VP =E01

R2
R1
+Vin
R1+R2
R1+ R2

V i K TT l t

ng

VP = VN
Ta cn b ng: VN = VP, v i Vin = Vss
E02 = E01

R1
R2
+VSS
R1+R2
R1+R2
R
R2
) E01 2
R1
R1
Vh > 0 Vout = VrH

Vss = E02 (1 +

- Khi Vin > Vss

- Khi Vin < Vss Vh < 0 Vout = VrL

- Khi Vin = Vss Vh = 0 (chuy n tr ng thi)
Nh n xt:
- Khi E02 = 0

VSS = E01
=> Chuy n v tr
- Khi R1 =

R2
R1
ng h p b

Vss = E01

=> Chuy n v tr

ng h p a

1.4.2.2. M ch so snh c tr :
t o m ch so snh c tr ta dng h i ti p d
a) Vin

a vo c a thu n:

26

ng

Hnh 1.36. Vin

-T ic a

a vo c a thu n

o
VN = E0

- T i c a thu n

R2
R1
+ Vout
R1+R2
R1+R2
u Vin nh lm cho VP < VN Vh < 0 Vout = VrL

VP = Vin
Gi s ban

Khi Vin ng d n VP t ng d n
Khi Vin = VSS1 VP = VN Vh = 0 (chuy n tr ng thi)

E0 = VSS 1

R2
R1
+ VrL
R1+R2
R1+R2

R
R
VSS 1 = E0 1 + 1 VrL 1
R2
R2

Hnh 1.37.

c tuy n so snh

Khi Vin ti p t c t ng Vout = VrH

Gi s Vin l n VP > VN Vh > 0 Vout = VrH
Khi Vin gi m d n VP gi m d n, cho

n khi Vin = VSS2

VP = VN (chuy n tr ng thi )

E0 = VSS 2

R2
R1
+ VrH =
R1+R2
R1+R2

27

 R
R
VSS 2 = E0 1 + 1 VrH 1
R2
R2
VrH = VrL
Khi Vin ti p t c gi m Vh < 0 Vout = VrL

Vtre = VSS 1VSS 2 = 2VrH

Nh n xt: N u R1 =
b) Vin

th m t h i ti p d

a vo c a

R1
R2

ng Vtre = 0

o:
Vout

Vin
R2

R1

Hnh 1.38. M ch so snh c tr khi Vin

T i c a thu n

VP = Vout
T ic a

R1
R1 + R2

VN = Vin
Gi s Vin r t nh sao cho:
VN < VP (Vh > 0) => Vout = VrH
Khi Vin t ng d n Vin = VSS1 sao cho VP = VN (Vh = 0)
chuy n tr ng thi (VrH VrL)

Ta cn b ng VP = VN sao cho Vin = VSS 1 , Vout = VrH

R1
VSS1 =VrH
R1 + R2
Gi s Vin l n (V N > V P )

Vh = VP VN < 0
Vout = VrL
Khi Vin gi m Vin = VSS 2 sao cho VP = VN Vh = 0
chuy n tr ng thi (VrH VrL)

Ta cn b ng VP = VN sao cho Vin = VSS 2 , Vout = VrL

28

a vo c a

o.

 VSS 2 = VrL

R1
R1
= VrH
= VSS1 < 0
R1 + R2
R1 + R2

Nh n xt:
- Khi R1=0 ho c R2 =

so snh c tr

tr

thnh so snh khng c tr

VSS 1 = VSS 2 = 0
- Do

a vo c a

- N u ta

o nn quan h so snh l ngh ch bi n

t thm i n p 1 chi u vo c a P v c a N th

di chuy n trn tr c honh f1 kho ng t

c tuy n so snh tr s

ng ng

Vin Vo Vch Vo
+
= IN
R1
R2

R1
R
Vch + Vo 1 + 1 + I N .R1
R2
R2
ng d ng c a m ch so snh.

Vin =
1.4.2.3.

M ch t o tr quan h so snh dng

bi n d ng tn hi u b t k thnh xung vung.

a) V i so snh khng c tr :

Hnh 1.39.

ng d ng c a m ch so snh khng c tr

b) V i so snh c tr :

29

Hnh 1.40.

ng d ng c a m ch so snh c tr

30

Ch

ng 2: I U CH

2.1. nh ngh a
i u ch l qu trnh ghi tin t c vo 1 dao
thng s no (v d : bin
i u ch , dao

ng cao t n

, t n s , gc pha,

ng cao t n g i l t i tin. Dao

chuy n i xa nh bi n

im t

r ng xung...) Tin t c g i l tn hi u

ng cao t n mang tin t c g i l dao

ng

cao t n i u ch .
M c ch c a
b cx

u ch : Chuy n ph

i xa ln t n s cao

th c hi n yu c u trn,

lo i b t i tin l y l i tin t c ban

Phn lo i

u ch :

tn hi u tin t c

i u ch ng

t n s th p khng c kh n ng
n n i thu th c hi n gi i

u ch

i ta phn lo i theo ty d ng tn hi u. G m

u ch

u.

ng t v i u ch s .
-

i u ch t
+V i

ng t : G m 3 lo i AM, FM, PM.

u ch AM ( Amplitude modulation ) ta thay

theo tn hi u
+

i bin

tn hi u cao t n

u ch cn g i l tin t c.

i u ch FM (Frequency modulation ) ta thay

i t n s c a t i tin theo tin

t c.
+ i u ch PM (Phase modulation) ta thay
-

i pha c a t i tin theo tin t c.

i u ch s : C ng g m c 3 lo i chnh:
+ASK ( Amplitude shift key): i u ch kha d ch pha bin

+PSK ( frequency shift key): i u ch kha d ch pha t n s .

+FSK ( Phase shift key): i u ch kha d ch pha.
2.2. i u bin
2.2.1. nh ngh a
i u bin l qu trnh lm cho bin
i u bin c 2 lo i:

t i tin bi n

u bin thng th

ng (

i theo tin t c.

u bin 2 bin t n),

( i u bin m t bin t n).

2.2.2. i u bin thng th ng
a, Gi s tin t c VS v t i tin Vt
vS = VS cos

St

u l dao

v vt = Vt cos tt v i

>>

31

ng
S

u ha:

u ch

n bin

Khi th c hi n
hi u

u bin th bin

c a tn hi u i u bin thay

i theo tin t c (hay tn

u ch ).

Do tn hi u

u bin:

V b = (Vt + Vscos st) cos tt

t

Vs
= m . Do ta c:
Vt

V b = Vt (1+ mcos st) cos tt

m: g i l h s
V

cho

(1)

u ch .
u bin l khng b mo tn hi u th h s

ki n: m 1. Khi m>1 th m ch c hi n t
- D ng sng

u bin thng th

ng qu

u ch v tn hi u b mo tr m tr ng.

ng:

Hnh 2.1.

th th i gian c a tn hi u

Nh n xt: Cch bi u di n nh trn l bi u di n thay

cn g i l d ng sng. N c u i m l th y r
hi u

u ch . Nh ng c nh

i u bin nn ta khng bi t
ph

ng php xc
Bi n

nh

u ch m ph i th a mn i u

u bin.

i m c tn hi u theo th i gian hay

c s bi n

i bin

t i tin theo tn

m l khng th y r cc thnh ph n ph c a tn hi u

c b r ng ph c a tn hi u

th ph b ng my phn tch ph .

i bi u th c:

V b = (Vt + Vscos st) cos tt

32

u bin,

th y

c ta dng

1
2

1
2

= Vt cos tt + Vs cos ( t- s) t + Vs cos (

Hnh 2.2. Ph tn hi u
Ph c a tn hi u
Trong tr
ng

s)

u bin

u bin c d ng nh hnh 3.2.

ng h p

u bin thng th

ng hay cn g i l i u ch hai bin t n th

i ta s pht i c thnh ph n bin t n trn, bin t n d

b, Tn hi u i u ch l tn hi u phi
Khi tn hi u

i v t i tin.

u ha.

u ch c ph bi n thin t

Smin

Smax

th ph c a tn hi u

c d ng nh hnh 3.3

Hnh 2.3. Ph tn hi u
c, Xt n ng l

ng cc thnh ph n c a tn hi u

Cng su t ra trn t i: P =
Xt v i R=1

u bin
u bin thng th

V2
R

th P = V 2

Cng su t t i tin l cng su t bnh qun trong 1 chu k c a t i tin:

2

U U2
P = mt = mt
2
2

Cng su t v i m t bin t n:

33

ng.

u bin

m2
U ms U ms U mt m 2 U mt
.
P1bt =
=

=
= 4 Pt
2 2 2U mt 2 2 2
P = Pt + 2 P1bt
2

m2
Pt
2
m2
Pdb = Pt 1 +

P = Pt +

Xt v i: m = 1:
Pdb =

3
Pt
2

m2
1
Pt = Pt
4
4
Pt = 4 P1bt
P1bt =

Pdb = 6 P1bt
P1bt =

Pdb
6

Nh n xt:
-

Cng su t m t bin t n ch =1/6 cng su t c a tn hi u

u bin.

N u ta ch n m<1 th cng su t m t bin t n nh h n 1/6 cng su t tn hi u

bin.
Tuy nhin trong cc thnh ph n ph c a tn hi u

u bin th ch c 2 bin t n l

mang tin t c.
Th c t ng
u i mc a
-

i ta th c hi n
u ch

u ch

n bin:

B r ng ph c a tn hi u
bin thng th

n bin t c l ch truy n i 1 bin t n.

ng.

u ch

n bin l nh h n tn hi u

u ch c a

u ny ti t ki m d i t n s lm t ng s knh thng tin trn

cng m t tham t n s .
-

Khi v i cng m t cng su t pht th i u ch

so v i

u bin thng th

n bin s c c ly thng tin xa h n

ng.

Khi v i cng c ly thng tin th cng xu t pht c a

V v y ngy nay ng

i ta th

2.2.3. Cc ch tiu c b n c a dao

2.2.3.1. H s mo phi tuy n

ng s d ng

u ch

ng i u bin

34

u ch
n bin.

n bin s nh h n.

Hnh 2.4.

I(

I(

S)
s)

Trong :

(n 2 ): Bin

: Bin

c tnh

u ch t nh

dng i n ng v i hi b c cao c a tn hi u

u ch .

cc thnh ph n bin t n

It : bin

tn hi u ra

V : gi tr t c th i c a tn hi u vo
A : gi tr c c

B : t i tin ch a i u ch
ng

c tuy n th c khng th ng t o ra cc hi b c cao khng mong mu n. Trong

ng l u nh t l cc hi (

S)

c th l t vo cc bin t n m khng th l c

gi m K th ph i h n ch ph m vi lm vi c c a b
tuy n. Lc bu c ph i gi m h s

u ch trong

u ch m.

2.2.3.2. H s mo t n s

Hnh 2.5.
G i : mo : h s
m:H s

c tnh bin

u ch l n nh t
u ch t i t n s

ang xt.
35

t ns

n th ng c a

c.
c

H s mo t n s

c xc

nh theo bi u th c :

Ho c :

MdB = 20logM

2.2.4 Ph ng php tnh ton m ch

u bin :
Hai nguyn t c xy d ng m ch u bin :
- Dng ph n t phi tuy n : c ng t i tin v tn hi u

u ch trn

c tuy n c a ph n t phi

tuy n .
- Dng phn t tuy n tnh c tham s

u khi n

c : Nhn t i tin v tn hi u i u ch

nh ph n t tuy n tnh .
2.2.4.1. i u bin dng ph n t phi tuy n
Ph n t phi tuy n

c dng

cu c c m c li s t ho c

u bin c th l n i n t , bn d n, cc n c kh,

n tr c tr s bi n

Ty thu c vo i m lm vi c

c ch n trn

i theo

n p

t vo.

c tuy n phi tuy n, hm s

c tr ng c a

ph n t phi tuy n c th bi u di n g n ng theo chu i Taylo khi ch

lm vi c c a

A ( = 1800) ho c phn tch theo chu i Fourrier khi ch

lm vi c c a

m ch l ch

m ch c gc c t

< 1800 ( ch

AB, B, C). Ph

ng php tnh ton cho 2 tr

nh sau :
a, Tr

ng h p 1 : i u bin

ch

A ( = 1800)

Hnh 2.6. M ch
M ch lm vi c

ch

u ch dng Diode

A n u th a mn i u ki n:

Khai tri n dng iD theo chu i Taylor:

36

ng h p

V i VD: i n p trn Diode D v trn t i Rt

V i:

Hnh 2.7.

c tuy n c a Diode v

Hnh 2.8. Ph tn hi u
Thay UD vo bi u th c (1) ta nh n

th th i gian c a tn hi u vo ra

u bin khi lm vi c

ch

c:

Khai tri n (2) v b qua cc s h ng b c cao n 4 s c k t qu m ph c a n

bi u di n nh hnh 3.8.
Khi a3 = a4 = a4 =.....a2n+1 = 0 (n = 1,2,3) ngh a l
1

ng

c tnh c a ph n t phi tuy n l

ng cong b c 2 th tn hi u i u bin khng b mo phi tuy n.

th a mn i u ki n (*) m ch lm vi c ch

ra. Chnh v v y m ng

A th m ph i nh v h n ch cng su t

i ta r t t khi dng i u bin ch

37

A.

b, Tr
Khi

< 1800, n u bin

m t

ng g p khc.

Ph

ng trnh bi u di n
ID = 0 khi VD

n p

c vo diode

m lm vi c ban

c tuy n c a n l

c tuy n c a diode lc :

S:H d nc a

c tuy n

u trong khu t t c a Diode (ch

Hnh 2.9. M ch

Hnh 2.10.

l n th c th coi

SVD khi vD > 0,

Ch n

AB, B ho c C ( < 1800)

ng h p 2 : i u bin ch

c tuy n c a Diode v

C).

u ch dng Diode

th c a tn hi u vo ra khi lm vi c

ch

Dng qua diode l 1 dy xung hnh sin, nn c th bi u di n iD theo chu i Fourier nh

sau:

38

I0 : thnh ph n dng i n m t chi u.

I1: bin

thnh ph n dng i n c b n

I2, I3.....In : bin

I0, I1, I2.....In :

thnh ph n dng i n b c cao

tt

= th iD = 0:

L y (3) (4) =>

i v i t i tin

c tnh ton theo bi u th c c a chu i Fourrier:

Theo bi u th c (*) ta c th vi t:

Khi

i v i t i tin

c xc nh t bi u th c (4) :

39

T bi u th c (6) v (7) bin

c a thnh ph n dng i n c b n bi n thin theo tn hi u

i u ch (VS).
2.2.4.2. i u bin dng ph n t tuy n tnh c tham s thay

Th c ch t qu trnh i u bin ny l qu trnh nhn tn hi u t

ng t .

nhn tn hi u dng b nhn t

ng t . Trong m ch

n ny,quan h gi a

y l qu trnh
n p ra V

v i n p vo Vt l quan h tuy n tnh. Tuy nhin, khi Vs bi n thin th i m lm vi c

chuy n t

c tuy n ny sang

c tuy n khc lm cho bin

tn hi u ra thay

i u bin.

Hnh 2.11. M ch

u bin dng ph n t tuy n tnh

n c vo tnh ch t c a m ch nhn,ta vi t

c bi u th c c a

2.2.5. Cc m ch
u bin c th :
2.2.5.1. M ch
u bin dng 1 Diode

Hnh 2.12. M ch

u bin dng 1 Diode

40

n p ra sau y:

Khai tri n dng iD theo chu i Taylor:

V i VD: i n p trn Diode D v trn t i Rt

VD = Vtcos tt + Vscos st

Hnh 2.13.

c tuy n c a Diode v

Hnh 2.14. Ph tn hi u
Thay UD vo bi u th c (1) ta nh n

th th i gian c a tn hi u vo ra

u bin khi lm vi c

ch

c:

ID = a0 + a1(Vscos st + Vtcos tt ) + a2(Vscos st + Vtcos tt)2 + a3(Vscos st + Vtcos tt)3

+.
= a1Vscos st + a1Vtcos tt + a2Vs2cos2 st + 2Vscos stVtcos tt + a2Vt2cos2 tt +
a3Vs3cos3 st + 3 a3Vs2cos2 stVtcos tt + 3a3Vt2cos2 tt Vscos st + a3Vt3cos3 tt +
ID = a1Vscos st + a1 Vtcos tt + a2Vs2
+ a2Vt2

1 + cos2s t
+ VsVt (cos (
2

1 + cos2t t
3
+ a3Vs3cos3 st + a3Vs2 Vt (cos (
2
2

41

t+

s )t

t+

+ cos (

)t + cos (
t-

s )t

)t )

3
a3Vt2Vs(cos (
2

Bi n

t+

s )t

+ cos (

t-

s )t

) + a3Vt3cos3 tt +.

i ti p t c ta s c k t qu sau:

ID = A cos tt + Bcos st + Ccos2 st + D cos2 tt + E(cos ( t +

+ F(cos ( t + 2

s )t

+ cos (

-2

s )t

) + G(cos (2

Ta th y dng ra g m cc thnh ph n hi:

s, 2

t,
t+

2 t+
Nh v y

l c l y 3 thnh ph n c a tn hi u

chng ta s d ng m ch l c l t
t n s c ng h

s,

t+

s )t

t, 2

t-

s,

s, 2

t+

s )t

+ cos (2

t+

s,

+ cos ( t -

s )t

-2

s .

t-3

) +.

s .

u bin thng th

ng

t-

s,

t,

t+

th

ng. Nh ng m ch l c th c t l i c d ng hnh chung v

ng cao nn b r ng ph c a m ch l r ng nn ta thu

ph n hi khc n a ( t-2 s,

s )t

). i u ny gy ra hi n t

c c cc thnh

ng mo tn hi u

u bin.

Nh n xt:
- V i m ch
lo i b

u bin dng 1D c nh

m l mo tn hi u

c cc thnh ph n hi b c cao c a tn hi u

2.2.5.2. M ch

u bin l l n v khng

u ch

u bin dng 2 Diode

Hnh 2.15. M ch
i n p

u ch cn b ng dng Diode

t ln D1,D2:

Dng i n qua Diode

c bi u di n theo chu i Taylor:

42

Dng i n ra: i = i1 i2..

Thay (1), (2) vo (3) v ch l y 4 s h ng
Bi n

it

ng t nh m ch

u.

u bin dng 1 Diode ta nh n

c bi u th c dng i n ra:

Trong :

Hnh 2.16. Ph tn hi u
Theo hnh v ta th y cc thnh ph n ch n
b c 2n c a

( nh 2 s, 4 s, 6

v y trong tr

ng h p

u bin cn b ng.

b lo i b . Nh v y khng c thnh ph n hi

) v khng c thnh ph n t i tin

2 t,3 tNh

u bin dng 2D th mo i u bin gi m i h n so v i

dng 1D.
2.2.5.3. M ch

t,

u bin vng

Hnh 2.17. M ch
G i : iI l dng i n ra c a m ch

u bin vng.

u ch cn b ng g m D1, D2
43

u bin

iII l dng i n ra c a m ch

u ch cn b ng g m D3, D4

Hnh 2.18. Ph tn hi u
Theo cng th c (4)

m c

u bin vng

u bin cn b ng dng diode, ta c

c bi u th c tnh iI :

Ta c:

Trong :

V i v3, v4 l i n p

t ln D3, D4 v

Thay (3) vo (2) v sau thay vo (1),

c xc

nh nh sau :

ng th i l y 4 s h ng

u ta

c k t qu :

Nh n xt:
- M ch
St,

u ch vng c th kh

c cc hm b c l c a

tn hi u ra ch c 2 bin t n trn v bin t n d

v cc bin t n c a

i do mo phi tuy n r t nh ,

nh h n i u bin dng 1 diot v i u bin cn b ng.

- Thnh ph n t i tin b lo i b .Mu n c thnh ph n t i tin ta ph i c ng thm thnh
ph n t i tin tr
2.2.5.4.

c khi pht i.

i u bin dng m ch nhn.

44

Hnh 2.19. S

u bin dng m ch nhn .

Ta c:
vs = Vscos st
vt = Vtcos tt
Ta th y :V b = k Vs Vt
= k (Vscos st + E0 ) ( Vtcos tt )
=

1
k Vs Vt[cos (
2

t+

s )t

+ cos (

t-

s )t

] +k E0 Vtcos tt.

Nh v y V b g m cc thnh ph n t i tin, hai bin t n trn v d

i.

N u nh E0=0 th suy ra:

V b=

1
k Vs Vt[cos (
2

t+

s )t

+ cos (

t-

s )t

V y ch c 2 thnh ph n bin t n trn v bin t n d

vo tr

i. Mu n c t i tin ta c n ph i thm

c khi pht.

Hnh 2.20. Ph tn hi u

u bin dung m ch nhn

2.2.6. i u ch
n bin
2.2.6.1. Khi ni m
Ph tn hi u i u bin g m t i t n v hai d i bin t n, trong ch c cc bin t n
mang tin t c. V hai d i bin t n mang tin t c nh nhau (v bin

v t n s ) nn ch c n

truy n i m t bin t n l

c nn tr

thng tin v tin t c, cn t i t n th

i. Qu trnh g i l i u ch
u i mc a
-

n bin.

u ch d n bin so v i

u ch hai bin :

r ng d i t n gi m i m t n a.
45

c khi truy n

Cng su t pht x yu c u th p h n v i cng m t c ly thng tin.

T p m

u thu gi m do d i t n c a tn hi u h p h n

2.2.6.2. Cc ph
V i

u ch

ng php i u ch

n bin.

n bin ta ch pht i m t bin t n. Ta ch pht i bin t n (

ta v n dng m ch
m ch c ng h
a, M ch

u ch 1D, 2D, 4D, i u ch vng nu

ng ra thnh (

u ch

s )t

Nh ng do i u ch

trn nh ng ch c n thay

ng ta c k t qu :

+ cos (

-2

s )t

) + G(cos (2

t+

s )t

s )t

+ cos ( t -

+ cos (2

t+

)t ) + D(cos (

+2

u bin c a tn hi u l:

Hnh 2.21. Ph tn hi u c a

iD = Acos(
Ph

s)t

u ch

n bin 1 Diode

n bin 2 Diode:

Theo i u bin thng th

Nh ng do i u ch

) +.

)t ) + E(cos (2

)+.

u ch

s )t

s )t

n bin ch pht i bin t n trn nn ta c k t qu :

ID = Acos tt + Bcos2 tt + C(cos (

b, M ch

). V y

).

ID = A cos tt + Bcos st + Ccos2 st + D cos2 tt + E(cos ( t +

Ph

n bin 1 Diode:

Theo i u bin thng th

+ F(cos ( t + 2

t+

ng ta c k t qu :

n bin ch pht i bin t n trn nn ta c k t qu :

+ Bcos(2

s)t

u bin c a tn hi u l:

46

t+

s )t

Hnh 2.22. Ph tn hi u c a
c, M ch

u ch

ng ta c k t qu :

n bin ch pht i bin t n trn nn ta c:

idB = iI + iII = 2Acos(

Ph

n bin 2 Diode

n bin 4 Diode:

Theo i u bin thng th

Nh ng do i u ch

u ch

t )t

u bin c a tn hi u:

Hnh 2.23. Ph tn hi u c a
d, i u ch

n bin theo ph

ng php l c

Hnh 2.24. S

kh i m ch

u ch

u ch theo ph

t:

ft1: T n s c a t i t n th nh t
ft2: T n s c a t i t n th hai
47

n bin 4 Diode

ng php l c

x: H s l c c a b l c

Trong s

kh i trn y, tr

t n yu c u ft2
ln

c th l c b

c tin ta dng m t t n s dao

ng ft1 kh nh so v i d i

ti n hnh i u ch cn b ng tn hi u vo VS(t). Lc h s l c t ng
c m t bin t n d dng. Trn

u ra b l c th nh t s nh n

m t tn hi u c d i ph b ng d i ph c a tn hi u vo.
fs

= fSmax fSmin , nh ng d ch m t l

i u ch cn b ng th hai m trn

ng b ng ft1 trn thang t n s , sau

nb

u ra c a n l tn hi u ph g m hai bin t n cch

nhau m t kho ng f = 2 (ft1 + fSmin ) sao cho vi c l c l y m t d i bin t n nh b l c th

hai th c hi n m t cch d dng.
L c l n 1:

Hnh 2.25. Ph tn hi u trong i u bin vng l n 1

L c l n 2:

48

Hnh 2.26. Ph tn hi u trong

u bin vng l n 2

Nh n xt:
-

u bin vng l n 1, do t n s c ng h

nn d dng lo i b bin t n d
2(

s).

Do v y ta d dng lo i b

e, i u ch

n bin theo ph

Tn hi u ra c a hai b

Hnh 2.27. S

ng cao. Kho ng cch gi a hai bin t n l n =

c bin t n d

u ch cn b ng:

m ch

u ch

n bin theo ph

Vs = Vscos st
Vt = Vtcos tt
b1 =

i.

ng php quay pha

Ta c:

Ta th y :V

ng h p

i.Kho ng cch gi a hai bin t n l 2 s.

u bin vng l n 2, t n s c ng h
t1+

ng th p nn d i thng m ch c ng h

k Vs Vt

= k Vs Vt cos st cos tt
49

ng php quay pha

1
k Vs Vt[cos (
2

=
V

b2 =

t+

s )t

+ cos (

s )t

k Vs Vt

= k Vs Vt sin st sin tt
= k Vs Vt cos( st +
=
Hi u hai

1
k Vs Vt[cos (
2

)cos( tt + )
2
2
t+

s )t

- cos (

s )t

n p ta s c hai bin t n trn:

V b= V

b1

-V

b2

= k Vs Vt [cos st cos tt cos

=

1
k Vs Vt[cos ( t2

1
k Vs Vt .2 cos (
2

s )t

t+

= k Vs Vt . cos ( t +
T ng hai

+ cos (

b1

st

s )t

1
k Vs Vt[cos (
2

1
k Vs Vt .2 cos (
2

= k Vs Vt . cos (

t-

t-

s )t

t-

- cos ( t +

s+

)t ]

t+

s+

)cos( tt + ) ]
2
2

+ cos ( +

s )t

+ cos ( t -

s )t

+ cos (

)t ]

s )t

ng php quay pha yu c u quay pha chnh xc 2 tn hi u trn ng

u ha th vi c quay pha tn hi u 900 l d dng th c hi n.

u ha c d i t n

smin

smax

th ng

u ch . V v y ph

bin khi tin hi u

ng

f, i u ch

s )t

i:

xc v i m i t n s c a tn hi u

dng ph

)]
2

s)

i v i t i tin l tn hi u

N u tn hi u phi

- cos ( t-

+ V b2

ph

tt

s )t

= k Vs Vt [cos st cos tt + cos( st +

Nh n xt:

)cos
2

s )t

n p ta s c hai bin t n d

V b= V

900

u ch l dao

u ha.

i ta khng th quay pha chnh

ng php ch dng v i
i v i tn hi u

ng php l c v quay pha thch h p.

n bin theo ph

ng php l c v quay pha k t h p

50

u ch

u ch phi i u ha ta

Hnh 2.28.

kh i m ch

u ch

n bin theo ph

ng php l c v quay pha k t h p

Vs = Vscos st
Vt1 = Vtcos

t1t

Tn hi u ra c a hai b
V

b1 =

u ch cn b ng1:

k Vs Vt1

= k Vs Vt1 cos st cos

1
k Vs Vt1[cos (
2

t1t

t1

s )t

+ cos (

s )t

+ sin (

t1-

s )t

V b1= k Vs Vt1
= k Vs Vt1 cos st sin
1
k Vs Vt1[sin (
2

t1t

t1+

t1-

s )t

Sau b l c 1, cn l i bin t n trn c a hai b

90

. C th coi y l tn hi u
c

nb b

u ch

b1 =

t2t

1
k Vs Vt[cos (
2

t1+

s )t

ta suy ra:
V

b2 =

=k

kV

i u ch ny cng v i t i tin

u bin dng m ch nhn 2 l ch pha nhau 90

Ta c:

u bin dng m ch nhn 1 l ch pha nhau

quay pha.

u bin dng m ch nhn 2:

Vt2 = Vt2cos

b1 Vt2

1
k Vs Vt1cos (
2

t1+

s )t

Vt2cos

t2t

51

t2

i n p ra sau hai

1 2
k Vs Vt1Vt2 [ cos (
4

t2+

t1+

t1+

s )t

s )t

+ cos (

t2-

t1-

s )t]

L i c:
Vt2 = Vt2 sin

t2t

V b1=

1
k Vs Vt[sin (
2

kV

b2 =

=k
=

b1

Vt2

1
k Vs Vt1sin (
2

t1+

1 2
k Vs Vt1Vt2 [- cos (
4

s )t

Vt2cos

t2+

t1+

t2t

s )t

+ cos (

t2- t1-

s )t]

Qua m ch hi u ta c:

Ph

= V b2- V

b2

1 2
k Vs Vt1Vt2 [ cos (
4

t2+

1 2
k Vs Vt1Vt2 [ cos (
2

t1+

s )t

b2

+ cos (

n bin tn hi u theo ph

t2+

t2-

t1t2+

t1+

s )t

+ cos (

t2-

t1-

s )t]

1 2
k Vs Vt1 Vt2 [- cos
4

s )t]
t1+

s )t]

ng php l c quay pha k t h p

52

c bi u di n nh sau:

Hnh 2.29. Ph c a dao

(a) Ph tn hi u

ng

u ch

n bin theo ph

ng php l c quay pha k t h p

u ch

(b) Ph tn hi u ra trn b

CCB1

(c) Ph tn hi u ra b l c
(d) Ph tn hi u ra m ch hi u
2.3. Gi i

u bin

2.3.1. Gi i
u bin v i tn hi u
a.
kh i:
-

Gi i

u bin thng th

ng

u bin c nhi m v l y ra theo quy lu t thay

i bin

c a tn hi u

bin ngh a l l y ra tn hi u i u ch Vs(t).

-

Khi th c hi n gi i

u bin ng

i ta th c hi n lo i b t i tin v gi l i tin t c.

53

Hnh 2.30. S

Hnh 2.31. S

kh i qu trnh gi i

nguyn l gi i

u bin v i tn hi u

u bin v i tn hi u

- D ng sng:

54

u bin thng th

u bin thng th

ng

ng

Hnh 2.32. D ng sng gi i

b . Nguyn l ho t
- Tn hi u
ph n ng
ng

u bin v i tn hi u

u bin thng th

ng :

u tin khi qua b ch nh l u s c t

i m t n a tn hi u v n c m t thnh

c chi u khc 0. Ty theo c c tnh c a ph n t ch nh l u m ta c thnh ph n

c chi u m ho c d

tn hi u phadinh t c l c
chi u U0 c ng thay

ng. Tn hi u

u bin khi m

n pha thu do nh h

ng

pha thu thay

i lm cho thnh ph n m t

tr

ng

i theo. Do v y ng

l c tn hi u

u ch ng

ngoi thnh ph n tn hi u
ph n m t chi u ny ng
2.3.2 Gi i
V i
u ch

ng c a

i ta c n ph i l c thnh ph n m t chi u U0

th c hi n h i ti p m v gi cho m c tn hi u ra l khng
-

ng

i.

i ta dng b l c thng th p.

u ra b l c thng th p

u ch cn c thnh ph n 1 chi u U0. V

lo i b thnh

i ta dng b l c xoay chi u.

u ch
n bin:
n bin ng i ta ch pht i bin t n trn (

l y bin t n trn sau cho vo m ch

).

my thu ng

u bin vng cng v i t n s dao

trong my thu c t n s b ng t n s t i tin v

i u bin vng c 2 bin t n trn v d

i
55

i ta thu

ng t o ra

ng b v i t i tin c a i pht.

u ra b

Cch t o ra t i tin
i v i tn hi u

ng b v i t i tin c a i pht nh sau:

u ch

n bin t i tin b nn. T c l n r t l nh so v i bin t n

trn. Nhi m v pha thu l chng ta ph i thu l i v khuy ch

b v i dao

i t i tin v dng n

ng

ng t i tin c a my thu.

2.4. i u t n v i u pha
2.4.1. i u t n dng Diode bi n dung

Hnh 2.33. M ch
i u t n t c l thay

D a vo

c g i l

m c a D bi n dung, ng

trung tm c a dao
i n p ng

i t n s t i tin theo tn hi u

n fmax, f = fmax - fmin

i t fmin

u t n dng Diode bi n dung

ng

u t n ng

di t n c c

i.

i ta c th th c hi n

i theo tn hi u

i theo tn hi u

u ch => Nh v y ta th c hi n

=> UD = - (E0 + Umscos st)

Nh n xt:

u i m: C t n s trung tm n
Nh

m:

di t n c c

nh do dng th ch anh.

f = fmax - fmin nh

2.4.2.

nh t n s

u ch s lm cho CD thay

Us(t) = - UD E0 => UD = - (E0 + Us(t))

u t n.

i ta m c n i ti p D bi n dung v i th ch anh. Khi

c c a D bi n dung thay

theo v lm f thay

u ch . Nh v y t n s t i tin thay

i u pha theo Amstrong

56

u t n.

Hnh 2.34. M ch
T i tin t th ch anh

tn hi u

u ch vS

u pha theo Amstrong v

nb

th vect c a tn hi u

u bin 1 ( B1) v i u bin 2 ( B2) l ch pha 900, cn

n hai m ch

u bin ng

c pha.

i n p ra trn hai b

pha:

th vc t c a tn hi u Vdb1 v Vdb 2 v vc t t ng c a chng V = Vdb1 + Vdb 2 l m t

dao

ng

h n ch

u ch pha v bin

u bin k sinh => ch n

u bin
nh (

y l i u bin k sinh.
< 0,35)

2.4.3. i u t n dng Transistor i n khng

Ph n t
t trn n
ng thay

n khng: Dung tch ho c c m tnh c tr s bi n thin theo i n p

c m c song song v i h dao
i theo tn hi u

u ch . Ph n t

ng c a b dao
n khng

pha trong m ch h i ti p c a BJT. C 4 cch m c phn t

57

u ch

ng lm cho t n s dao

c th c hi n nh m t m ch di
n khng nh hnh v .

V i m ch phn p RC ta tnh

c:

IC = S.VBE => IC lun lun cng pha v i VBE.

N u ch n

1
1
<< R (h p l v
t
jC
jC

ng ng v i VBE; R t

V i:

58

ng ng v i VCB)

Tham s c a

n khng t

i u t n dng phn t

ng

ng ph thu c vo

n khng c th

cl

h d n S c a BJT.
ng di t n t

ng

i l

f
kho ng
ft

2%
S

b t o dao

Hnh 2.35. S

ng

u t n b ng ph n t

m ch t o dao

T1 : BJT i n khng; T2 : BJT dao

2.4.4. i u t n b ng dao

ng

n khng phn p RC :

u t n ph n t

ng

ng xung.

Hnh 2.36. i u t n b ng dao

EB thay

n khng phn p RC

i theo tn hi u tin t c nn lm thay

59

ng xung

i th i gian ng m c a Transistor

 Thay
2.5. Gi i

i t n s xung ra.
u t n.

2.5.1. Nguyn l chung

a. Nhi m v :
- L y ra quy lu t thay
-

th c hi n

i t n s c a t i tin

c tch sng

thu

u t n th c n t o ra

Hnh 2.37. Nguyn l gi i

B = fmax fmin ; Yu c u ABC l
2.5.2. Cc m ch gi i ch t n s
a, Tch sng b ng m ch c ng h

ng th ng

ng.

60

c tin t c ban
c tnh truy n

ut n

u.
t nh sau:

Hnh 2.38. Gi i
Ng

u t n b ng m ch c ng h

i ta ch n t n s trung tm f0 c a tn hi u

thu. Khi t n s thay

ra thay

i th

ut nn m

m lm vi c s thay

i theo ng quy lu t thay

ng

n c ng h

ng c a my

n ABC v lm cho tn hi u

i c a tin t c.

Khi t n s bi n thin cng l n th tn hi u ra s cng b mo tn hi u. V v y trong th

h p ny ta ch s d ng

gi i

u t n. Trong tr

b, Tch sng i u t n b ng m ch c ng h

ng h p l

di t n c c

ng l ch

Hnh 2.39. Tch sng i u t n b ng m ch c ng h

Ng

i ta ch n f2 f0 = f0 f1 = B/2 (f2 > f0 > f1 )

61

ng l ch

i l nh .

ng

Hnh 2.40.

c tuy n l c c a m ch c ng h

62

ng l ch

Ch

3.1.

ng 3:

IT N

nh ngh a

3.1.1. t v n :
Tn hi u (ti ng ni, hnh nh) mu n truy n
cao. Ty theo ph

ng th c

c i xa, ta ph i th c hi n

u ch , m i tn hi u

u ch

t ns

u ch c m t b m t r ng ph nh t

nh.
VD:m thanh: b r ng ph tn hi u
my thu: Dng m ch c ng h
D i thng c a m ch c ng h

ng,

u bin f < 20KHz, v i u t n f <100KHz.

c ng h

ng v i t n s sng mang c a i pht.

ng B b ng b r ng ph tn hi u: B= f

Hnh 3.1.B r ng ph c a tn hi u
B = f0/Q
v i: f0:l t n s trung tm
Q:l h s ph m ch t c a m ch c ng h
VD: Q = 100
f0 = 40MHz
B=

40
= 0.4MHz = 400Khz
100

N u f = 20KHz
=

400
= 20 (knh)
20

y l my thu tr c ti p
63

ng. (Q = 100n 1000n)

thu

c 1 knh theo yu c u ta khng dng my thu tr c ti p m dng qu trnh

i t n.
f0 < f0
B = f0 / Q < B
f0 = ftg (t n s trung gian)
VD: m thanh i u bin ftg = 455KHz
K thu t truy n hnh : ftg = 4.5MHz ho c 5.5MHz
my pht:
ng

th c hi n

u ch tn hi u t n s th p ln t n s sng mang cao t n,

i ta dng tnh ch t khng

ng th ng c a ph n t phi tuy n.

Hnh 3.2. S
Do tnh ch t khng

my pht

ng th ng c a cc ph n t phi tuy n nn tn hi u ra ngoi tn hi u

i u ch cn c cc thnh ph n hi. N u chng ta th c hi n qu trnh pht tr c ti p th

cc thnh ph n hi ny s gy nhi u cho my thu.
ti n hnh i u ch tn hi u

kh c ph c nh

t n s trung gian sau th c hi n qu trnh

m ny ng
it n

tn hi u sng mang. My pht th c hi n theo nguyn l trn g i l my pht

i ta
a ra
i t n.

Ngoi ra trong cc h th ng thng tin (v tinh, viba) chng ta s d ng cc b chuy n ti p

chnh l cc b

i t n.

3.1.2. Khi ni m:
i t n l qu trnh tc

ng ln hai tn hi u sao cho trn

hi u t ng ho c hi u c a hai tn hi u .

64

u ra c a b tr n nh n

c tn

Thng th

ng m t trong hai tn hi u vo l tn hi u

n m (c m t v ch ph ), tn hi u

g i l tn hi u ngo i sai c t n s l fns (sai l ch v i tn hi u kia m t gi tr g i l m t

t n s trung gian ftg ). Tn hi u cn l i l tn hi u h u ch (mang tin t c) v i t n s l fth
c

nh ho c l bi n thin trong m t ph m vi no . Tn hi u c t n s mong mu n

tch ra nh m t b l c, t n s c a n th
3.2. Nguyn l
3.2.1. S

ng

c g i l t n s trung gian ftg .

i t n:

kh i v nguyn l lm vi c:

Hnh 3.3. S
Trong :

kh i nguyn l

it n

fns : l t n s c a tn hi u ngo i sai

fth : l t n s c a tn hi u c n tr n v i fns
ftg : l t n s trung gian l y

- M ch c ng h

u ra c a b tr n t n.

ng vo c nhi m v c ng h

ng cao nn d i thng B c a m ch c ng h
ta cn thu

ng v i t n s tn hi u. V t n s c ng
ng l n. V v y ngoi t n s c n thu l fth,

c cc t n s ln c n. Cc t n s ny

a vo b tr n cng v i fns t o ra dao

ng n i.
- B tr n l cc ph n t khng

ng th ng c

c tuy n Volt Ampe

i = a0 + a1u + a2u ++ an u n
Trong :
U: i n p
Xt nguyn l

t vo ph n t phi tuy n
it n

u th( t ) = Uthmcos (

tht

u ns( t ) = Unsmcos (

i v i tn hi u
)

nst

u = u th ( t ) + uns( t ) = Uthmcos(
i = a0 + a1 [ Uthmcos(

u ho

tht

tht

) + Unsmcos(

) + Unsmcos(

nst

nst

) ] + a2 [ Uthmcos(
65

tht

) + Unsmcos(

nst

) ] +

+an [ Uthmcos(
i = a0 + a1 [Uthmcos(

tht
tht

) + Unsmcos(

) + Unsmcos(

+ a2 [ Uthm cos(
+ an [ Uthmcos(
i = a0 + a1 [Uthmcos(

tht
tht

tht

) ]n +

nst
nst

)]

) + Unsm cos(

) + Unsmcos(

) + Unsmcos(

nst

tht

)cos(

nst

) ] +..+

) ]n +

nst
nst

) + 2UthmUnsmcos(

)]

2 1 + cos ( 2th t )
2 1 + cos ( 2ns t )
+ a2 U thm
+ U nsm

2
2

+a2 [2UthmUnsmcos(
i = a0 + a1 [ Uthmcos(
+

tht

a2
[ Uthmcos( 2
2

+ a2UthmUnsm [cos(
+ an [ Uthmcos(

tht

tht)cos(

nst

) ++ an [ Uthmcos(

) + Unsmcos(

tht

nst

)]+

) + Unsmcos( 2

ns

ns )t

nst) ]

+ Unsmcos(

nst) ]

a2
( Uthm + Unsm)
2

ns

+ cos(
n

) +Unsm(

nst

tht)

th)t

] +...

V y dng i n ra c a b tr n t n c nhi u thnh ph n. Trong c thnh ph n 1 chi u,

thnh ph n b c nh t c a
c a

th

th

ns thnh

ph n b c 2 c a

th

ns

thnh ph n t n s t ng hi u

ns.

Ngoi ra cn c cc thnh ph n b c cao

Khi: m, n = 1 =>

ns

: B tr n t n

th

n gi n

m, n > 1 => B tr n t n t h p.
Trong cc thnh ph n th thnh ph n

ns

th

l thnh ph n t n s th p nh t. Ng

i ta

ch n t n s ny lm t n s trung gian
T

ta c bi u th c

Bi u th c

it n

tg

th

it n

tg

ns

th

(N u

ns

tg

th

ns

(N u

th

ns

>
>

th )
ns)

ftg = fns fth

ftg = fth fns

Sau khi ra kh i b tr n ta c 1 b l c t n s trung gian. V v y d i thng B c a m ch
c ng h

ng c tnh ch n l c cao.

66

3.2.2. Nhi u sinh ra c a b tr n t n v cch kh c ph c

3.2.2.1. Nhi u t n s trung gian
N u

u vo b tr n c t n s trung gian th n s

i qua b tr n t n g i l nhi u t n s

trung gian:

f th
Q

B =

B t ng tn hi u ch n l c km
Cch kh c ph c:
Tr

c b tr n t n ta ph i l c b ftg ( l c b nhi u)

Hnh 3.4. S

tr n t n m c c ng h

ng c c

XL = XC
L=

1
C

=
ftg =

1
LC

LC

= 2 ftg

1
2 LC

1
J C = Lo i b
=
1

J L

JL

Z AB

M c c ng h

ng c c ti u

67

c ftg

Hnh 3.5. S
Z AB = J L +

ZAB = 0

3.2.2.2 Nhi u t n s

tr n t n m c c ng h

ng c c ti u

J
1
= JL
= J ( XL XC )
C
J C

ftg i xu ng

t nn ta lo i b

c ftg

nh

Trong th c t s c 1 thnh ph n t n s cao h n thnh ph n fns c ng tho mn

t n v c ng
Gi s

i thnh ftg .T n s

i t n theo ftg = fns fth

Hnh 3.6.

c g i l t n s

nh

( fns > fth )

th nhi u t n s

nh

ftg = fanh fns

M ch c ng h

ng fth c d i thng B l n c th thu fanh (nhi u)

Cch kh c ph c
Th c hi n

i t n 2 l n s c 2 t n s trung gian: ftg1,ftg2 ( ftg1 > ftg2 )

68

Hnh 3.7. Kh c ph c nhi u t n s

Trong l n

nh b ng

it n2l n

i t n l n 1:

ftg1 = fns fth

Hnh 3.8. Qu trnh

th c hi n kh c ph c nhi u t n s

nh ta s th c hi n

Hnh 3.9. Qu trnh

Do t n s ftg1 l n . Do v y t n s
v qua b
l n 2 v thu

i t n l n 1 ta lo i b

it nl n1
i t n 2 l n.

it nl n2

nh fanh1 n m ngoi d i thng c a m ch c ng h

c fanh ta ch thu

c fth. Sau ta th c hi n

ng vo
it n

c ftg2. Do ftg2 th p nn d i thng c a m ch l c h p v ta c ng lo i b

c thnh ph n t n s fanh2

69

3.2.3 Thu

i t n trong 1 d i t n r ng
f =

N u f thay

1
2 LC

i th th c hi n trong 1 d i r ng. Ng

Trong d i t n r ng chia thnh nhi u b ng.

th dng t bi n

thay

i L,C t

i t n s trong 1 b ng ng

ng ng.
i ta c

n dung.

Hnh 3.10. T bi n
3.2.4
it n
th c hi n
Tn hi u th c t fmin fmax
Trong tr

i ta c th thay

ng h p ta mu n

n dung

i b ng t n s
i t b ng t n ny sang b ng t n khc ta c th th c hi n nh

sau:

Hnh 3.11.

Hnh 3.12.

it n

th c hi n

th th c hi n
70

i b ng t n s

i b ng t n s

3.3. M ch
3.3.1. M ch

i t n dng Diode
it n

Hnh 3.13. M ch
Trong s

it n

tr n t n trn diode, m ch tn hi u, m ch ngo i sai v m ch trung gian

m c n i ti p v i nhau. M ch trung gian v m ch tn hi u

i x ng v i nhau, do c th

il n
cho nhau, ngh a l trong m ch c hi n t
i n p tn hi u

t ln diode

i n p ngo i sai

t ln diode

ng

c xc

i t n ng

c.

nh: uth = Uthmcos(

c xc

nh: uns = Unsmcos(

tht

nst

Do dng i n t n s trung gian qua diode ( do Uth t o ra ): itg = Itgm cos [(

3.3.2. M ch

i t n cn b ng

Hnh 3.14. M ch
i n p tn hi u

t ln 2 diode l ng

u th1 = Uthmcos(
uth2 = Uthmcos(

i n p ngo i sai

tht
tht

i t n cn b ng

c pha nhau:

t vo 2 diode

ng pha nhau:
71

ns

th )t

u ns1 = u ns2 = u ns = Unsmcos(

nst

Do dng i n t n s trung gian qua cc diode:

itg1 = Itgmcos [ (

ns

itg2 = Itgmcos { [(

Trn m ch c ng h

ns

th)t

th)t

]+

ng ta nh n

} = Itgmcos(

ns

th)t

c:

itg = itg1 + itg2 = 2Itgmcos [(

ns

th)

t]

Nh n xt:
- M ch tr n t n cn b ng lm t ng dng i n trung gian
i t n cn b ng bin

a vo 2 diode l cng pha. Tuy nhin do

o pha

i t n vng

Hnh 3.15. M ch
M ch

i t n vng g m 2 m ch

i n p tn hi u

t ln 4 diode

uth1 = Uthmcos(

tht

uth2 = Uthmcos(

tht

uth3 = Uthmcos(

tht

uth4 = Uthmcos(

tht

i n p ngo i sai

n th

ng ngo i sai th diode t n s trung

tri t tiu.
4.4.3. M ch

it n

tn hi u ra c a dng i n trung gian t ng g p i.

- N u c nhi u t n s trung gian t o nn do b dao

gian ny s

u ra so v i

t ln 4 diode

i t n vng

i t n cn b ng m c n i ti p.
c xc nh:

ng pha nhau:

uns1 = uns2 = uns3 = uns4 = uns = Unsmcos(

nst

Do dng i n t n s trung gian qua cc diode ( do Uth t o ra )

72

BA2 nn nhi u ny b

I tg1 = Itgm cos ( ns th ) t

I tg 2 = Itgm cos (ns th ) t + = I tgm cos (ns th ) t
I tg 3 = Itgm cos (ns th ) t + = I tgm cos (ns th ) t
I tg 4 = Itgm cos ( ns th ) t
Trn m ch c ng h

ng ta nh n

c:

I tg = Itg1 + I tg 2 + Itg 3 + Itg 4 = 4 Itgm cos (ns th ) t

Nh n xt
- M ch

i t n vng ch ch a cc thnh ph n t n s

kh do d tch
- M ch

cch

l, ng

i ta thi t k nhi u lo i

a, S

Uth

a vo B, Uns

i t n cn b ng th

Bazo chung ho c Emito chung. Cc

n p ngo i sai vo transistor. Trn c s s

th c t khc nhau nh d

i y :

a vo E.

Hnh 3.16. S
a vo E, Uns

u ra so v i

tn hi u ra c a dng i n trung gian t ng g p i.

3.3.2 M ch i t n dng Transistor

M ch i t n dng transistor c th m c theo s
ny khc nhau

n khc b

c thnh ph n t n s trung gian nh mong mu n

i t n vng lm t ng dng i n trung gian

i t n vng c bin

b, Uth

ns th cc thnh ph

Uth

a vo B, Uns

a vo B.

73

a vo E.

nguyn

Hnh 3.17. Uth

c, Uth, Uns

a vo B, Uns

a vo E.

a vo E.

Hnh 3.18. Uth , Uns

74

a vo E.

T4

RE

CE

T3
CB
RE

RB1

RB2

CE

T1
RB1

CB

RB2

RB1

CB

RB2

RE

Ec

RB1
C1
CE

T2

CB

RB2

C2
RE

Hnh 3.19. V d

i t n b ng Transistor

Trong :
ftg1,ftg2 t o m ch c ng h
T1: B tr n v i fth
T2 : B tr n dao

ng kp.

a vo bazo, fns
ng ngo i sai 3

T3,T4,T5 : T ng khu ch

a vo emito
m

n dung

i trung t n c ng h

75

ng

CH

NG 4: CHUY N

I AD V DA

4.1. C s l thuy t.
K thu t PCM.
kh i:

SA

L ym u

ng t ha

Hnh 4.1. S
Tn hi u vo l tn hi u t
a vo b l y m u
dy xung c bin

SD

M ha

kh i k thu t PCM

ng t bi n

i lin t c theo th i gian. Tn hi u ny

r i r c ha tn hi u.
thay

u ra b l y m u l tn hi u

i theo quy lu t c a tn hi u t

l m t

ng t .

Hnh 4.2. Minh h a vi c l y m u tn hi u

-

Do tn hi u t

Kh i l
c m c t
chuy n

ng t l b t k nn cc m c l y xung c ng l b t k (v h n m c).

ng t ha c nhi m v lm trn tn hi u xung c m c b t k thnh xung

ng ng v i 2n m c. Nh v y sai s
it

ng t - s l do kh i l

- Tn hi u ra kh i kh i l
kh i nh phn SD (n bit).
- V d :Gi s tn hi u t

ng t (

M)

u tin m chng ta g p ph i khi

ng t ha gy nn.

a vo kh i m ha v t o ra cc

ng t c t n s l n nh t fAmax v t n s l y m u fLM

Ta c ti ng ni n m trong vng t n s 0,3 3,4 (KHz)

fLM tho mn i u ki n
fLM

khng x y ra hi n t

ng ch ng ch t tn hi u

2fAMax

Trong ti ng ni fLM = 2.3,4 = 6,8KHz

Nh ng thng th
M i m u ng

i ta th

ng ta l y fLM = 8KHz
ng m ho b i 8 bit. Nh v y t c
76

l y m u v = 64Kbit/s

*) L

ng t ho

+)L

ng t ho

Cc m c l

u (tuy n tnh)

ng t ho l b ng nhau

Hnh 4.3. L
Sai s c a l
+) L

ng t ha

ng t ha

u l Q/2

ng t ha phi tuy n:

Hnh 4.4. L

ng t ha phi tuy n

ph i ghp gi a ngu n tn hi u c d ng t
dng cc m ch chuy n
chuy n

is -t

it

Tn hi u t

ng t v i cc h th ng x l s ng

i ta

ng t - s (ADC : Analog-Digial Converter) v cc m ch

ng t (DAC : Digial- Analog Converter).

Hnh v (6.1) bi u di n qu trnh bi n

UA

u.

ng t UA

i tn hi u d ng t

c chuy n thnh d ng b c thang

c bi u di n b i 1 gi tr

i di n thch h p.
77

ng t sang d ng s .
u. V i 1 ph m vi c a gi tr

Ch ng h n gi tr UA

c chuy n thnh d ng b c thang 7 b c v

m i b c, ta gn cho

UA m t gi tr r i r c. V d khi UA bi n thin trong m t kho ng nh 3,5 4,5 ta gn cho

n m t gi tr l 100.
M t cch t ng qu, g i tn hi u t
di n d

ng t l SA (UA), tn hi u s l SD (UD). SD

c bi u

i d ng m nh phn nh sau :

Trong : bk = 0 ho c b k = 1 (v i k = 0 k = n - 1) v

c g i l bit.

+ bn-1 : bit c ngh a l n nh t (MSB : Most significant bit). M i bi n

ng v i s bi n

i c a MSB t

i n a d i lm vi c.

+ b o : bit c ngh a nh nh t (LSB : Least significant bit). M i bi n c a LSB t

v i s bi n

ng

im tm cl

ng t . M t m c l

V d : v i m t m ch bi n

ng ng

ng t b ng m t n c c a hnh b c thang

i N bit v i l N s h ng trong dy m nh phn. (Trong v d

trn hnh v 6.1 : N = 3) th m i n c trn hnh b c thang chi m m t gi tr .

Q = U LSB =
UAM : l gi tr c c

i cho php c a

ULSB = Q : g i l m c l
Sai s l

n p t

ng t .

ng t .

ng t ha

c xc nh nh sau :

U Q =
Khi chuy n

U AM
2n 1

Q
2

i AD ph i th c hi n vi c l y m u tn hi u t

ng t .

m b o khi ph c

l i tn hi u m t cch trung th c, t n s l y m u fM ph i th a mn i u ki n :

Fthmax : t n s c c

i c a tn hi u

B : d i t n s c a tn hi u.
4.2. Cc thng s
a) D i chuy n i
D i chuy n

ic a

b n
n p t

c th th c hi n chuy n

ng t

u vo l kho ng

c.

UAmin UAmax
78

n p m b chuy n

i AD

b) Sai s chuy n
- Lin quan

i
n sai s l

ng t ho
Q=

c)T c

chuy n

Lin quan

n th i gian chuy n
u tr

i 1 gi tr no v th i gian h i ph c

c khi th c hi n chuy n

m ch

i tr ng thi khc nhau. T c

i t l ngh ch v i th i gian
f=

M t ADC c t c
v

2n 1

chuy n v tr ng thi ban

chuy n

S AMax

1
Tchuyendoi + T phuchoi

chuy n

chnh xc v t c

i cao th
chuy n

chnh xc gi m v ng

c l i. Ngh a l yu c u

i mu thu n v i nhau. Ty theo yu c u s d ng,

ph i tm cch dung ha cc yu c u m t cch h p l nh t.

4.3. Nguyn t c lm vi c c a ADC
Nguyn t c lm vi c c a ADC
c minh h a theo s

Hnh 4.5.
Tr

c h t tn hi u t

- L y m u tn hi u t

th th i gian c a

ng t UA

n p vo v ra m ch l y m u.
n m ch l y m u. M ch ny c 2 nhi m v :

ng t t i nh ng th i

m khc nhau v cch

tn hi u v m t th i gian).

79

u nhau (r i r c ha

- Gi cho bin

n p t i cc th i

m l y m u khng

ti p theo (t c l trong qu trnh l

ng t ha v m ha).

Tn hi u ra c a m ch l y m u

n m ch l

i trong qu trnh chuy n

ng t ha

th c hi n lm trn v i

chnh xc b ng Q/ 2.
V y qu trnh l

ng t ha th c ch t l qu trnh lm trn s . L

hi n theo nguyn t c so snh, tn hi u c n chuy n

ng t ha

c th c

c so snh v i m t lo t cc

v chu n Q.
Sau m ch l

ng t ha l m ch m ha. Trong m ch m ha, k t qu l

s p x p l i theo m t tr t t nh t
chuy n
Php l

ng t ha

nh ph thu c vo lo i m yu c u trn

u ra b

i.
ng t ha v m ha g i chung l php bi n

4.4. Cc ph

ng php chuy n

it

i AD.

ng t - s

4.4.1 Phn lo i
C nhi u cch phn lo i ADC. Cch phn lo i hay dng h n c l phn lo i theo qu
trnh chuy n
chuy n

i v m t th i gian. N cho php phn on m t cch t ng qut t c

i. C 3 ph

+ Chuy n

ng php chuy n

i song song: Tn hi u t

chu n. Do t t c cc bit
+ Chuy n
quy lu t m

c xc

i n i ti p theo m

ng t
nh

c so snh cng m t lc v i nhi u gi tr

ng th i v

m: Qu trnh so snh

m. K t qu chuy n

chu n c th ch a

i sau:

c xc

c trong gi tr tn hi u t

i song song- n i ti p k t h p: Qua m i b

thi u 2 bit

ng th i.

u ra.

c th c hi n t ng b

nh b ng cch

ng t c n chuy n

+ Chuy n

80

m s l

c theo

ng gi tr

i.

c so snh c th xc

nh

ct i

4.4.2. Chuy n

i AD theo ph

Hnh 4.6. S

ng php song song

nguyn l b chuy n

i AD theo ph

ng php song song

S d ng 2n 1 b so snh, UA

a vo c a P, c a N s d ng b phn p. Tn hi u sau khi

ra kh i 2 n 1 b so snh

a vo cc trigger D v

Tn hi u t

ng t UA

c
c

ng th i

so snh km nhau b ng m c l

n tr nh hnh v

N ul

ng t ha

ng t ha l l

V d : UAmax = 7,2V

n cc b so snh t cc b so snh c

ng t ho.

dng cc b phn p

u ra c a trigger D

t o ra cc

u th t t c cc gi tr

t o ra m c

n p

n p so snh ny ng

i ta

n tr trng nhau.

n p so snh

USS1 = 1V, USS2 = 2V, USS3 = 3V, USS4 = 4V

USS5 = 5V, USS6 = 6V, USS7 = 7V
Nh n xt:
+)Chuy n

i song song c u i m: T c

ng th i). Sai s bi n
+)Chuy n

i nhanh (cc bit t o ra

i th p v c th t o ra d ng m theo mu n.

i song song c nh

m: K t c u ph c t p do c s linh ki n l n.

Nn vi c ng d ng ch c gi i h n v i chuy n
+)Cch kh c ph c:

chuy n

kh c ph c nh

n i ti p.

81

i AD c s bit nh v t c

m ny ng

cao.

i ta s d ng b chuy n

4.4.3. Chuy n i AD n i ti p
SD = bn-1bn-2b 1b0
SA= b n-12n-1 +b121 + b02 0

Hnh 4.7. S

kh i chuy n

Cho i n p vo UA so snh n i ti p v i cc m c
so snh ny gi m d n i 2 l n v

ng php chuy n

n p

c l i.

i nh sau:

- Gi s UA > USS1 khi bit ra b = 1

=USS. i n p ny

n p vo so snh. V i m c

u ra c a m i 1 t ng so snh c 1 bit. T ng no c i n

p so snh l n ng v i bit c tr ng s cao v ng

Ph

i AD n i ti p

c tr v i

n p UA

a vo t ng chuy n

- Gi s UA < USS1 khi bit ra b = 0

ng th i qua b chuy n

p ny

n p

c tr v i UA

t o ra m c

i DA n c m c UA

ng th i qua b chuy n

82

i ti p theo.
i DA th UA = 0.

a t ng chuy n

i ti p theo

i n

V d : UAmax = 7,2V
USS1 =

1
7 ,2
UAmax =
= 3,6V
2
2

USS2 =

1
3,6
USS1 =
= 1,8V
2
2

USS3 =

1
1,8
USS2 =
= 0,9V
2
2

b2 = 1V, UA1 = 3,6V

UA1 = 5,2V

b 1 = 0,UA2 = 0

UA2 = 5,2 3,6 = 1,6V <USS2

UA3 = 1,6 0 = 1,6V > USS3

b0 = 1

b2b1b0 = 101
Nh n xt: Ph
-

ng php chuy n

u i m: K t c u

- Nh

4.4.4. Chuy n

n gi n v c bao nhiu bit c n b y nhiu b so snh

m: T c

chuy n

i AD theo ph

Hnh 4.8. B chuy n

y l s k t h p ph
khuy t

chuy n

B chuy n

i ADC

nh t => xc

nh

i ch m

ng php k t h p

i AD theo ph

ng php song song n i ti p k t h p

ng php song song v ph

m c a hai ph

song v t ng t c

i n i ti p c

ng php n i ti p nh m dung ha u

ng php ny : gi m b t
i so v i ph

ph c t p c a ph

ng php n i ti p.

u tin l b chuy n

i song song n1bit . Trong b

c N1 bit. T B1 => BN1. N u s bit l n th s

l=

c so snh th

t ng chuy n

i l:

n
n1

M i t ng dng 2 n - 1 b so snh. Nh v y
s b so snh = l(2n1 1) =

ng php song

chuy n

n n1
(2 1)b
n1

83

i n bit ph i dng s b so snh l:

V d N = 9; N1 = 3
Ph

ng php song song-n i ti p k t h p => S b so snh:

l(2 n1 1) =

Ph

n n1
(2 1) = 3.7 = 21
n1

ng php song song => s b SS:

(2n - 1) = 29 1 = 512 1 = 511

4.4.5. Chuy n i AD n i ti p dng vng h i ti p

t ng c a ph ng php :
Ta bi n tn hi u t

ng t thnh s xung. Sau

Tr ng thi ra c a b

m s xung b ng b

m nh phn.

m nh phn chnh l tr ng thi ra c a tn hi u s m ta c n chuy n

i
Gi s

n = 3 bit

Hnh 4.9. Minh h a b

m 3 bit

kh i

Hnh 4.10. S
M c ch c a chuy n
tr ng thi ra c a b
UM = 0. UA,U M cng

chuy n

i AD n i ti p dng vng h i ti p

i vng h i ti p l bi n U A thnh s xung tr

m thu n ngh ch = 0 sau khi qua b chuy n
a vo b tr
84

c khi chuy n
i D_A th ta thu

i
c

Uh > 0 qua m ch th A+ = 1, A- = 0. V y b

t Uh = UA UM, gi thi t UA> 0

thu n s lm vi c
Tr ng thi ra c a b
gi m d n cho
m

m s t ng d n sau qua chuy n

i D_A th UM t ng d n

A+ = 0, A- = 0

n khi UM = UA th Uh =0

tr ng thi ra c a tn hi u l tn hi u s c n chuy n

Gi thi t n u UA gi m
thi ra c a b

Uh > 0

A = 0, A = 1

i. Ph

ng php ny l ph

m thu n ngh ch ng ng

i
m ngh ch s lm vi c tr ng

n khi UA =UM (Uh = UA UM =0 ). Lc b

m s gi m d n cho

li ng ng lm vi c tr ng thi ra c a b
chuy n

ng php x p x lin ti p

m c a m t dy xung chu n t o nn m t
i. Sau cho s xung vo b

n p xung t l v i

i dng

n p c n chuy n

m nh phn. Tr ng thi ra c a s nh phn chnh l

tr ng thi c a tn hi u s c n chuy n

kh i:

Hnh 4.11. Chuy n

m chnh l tr ng thi ra c a tn hi u s c n

4.4.6. Chuy n i AD theo ph ng php tich phn n gi n:

- t ng: Ng i ta t p ra m t kho ng th i gian tx t l v i n p c n chuy n

-S

Uh

i AD theo ph

85

ng php

n gi n

Hnh 4.12. Gi n
i n p qut

ng th ng

b so snh 1

n p Uquet

c a

th i gian minh h a ph
c

ng th i

ng php tch phn

n gi n

a vo 2 b so snh 1 v so snh 2.

a vo c a thu n cn

o v so snh v i UA. Sau 2 tn hi u M,N

b so snh 2 th Uquet
c

a vo

a vo c ng AND. P l k t qu

c a php and gi a M v N.
Trong kho ng th i gian t1,t2 m c a cho cc xung chu n i vo b
khng c xung

a vo b

m nh phn

m. Ngoi kho ng

m s xung

Nh v y khi m
B so snh 1 c: t < t1 : Uq(t) < 0

N=0

t > t1 : Uq(t) > 0

N=1

B so snh 2 c : t < t2 : UA > Uq(t)

M=1

t > t2 : UA > Uq(t)

M=0

P =M.N
T o ra kho ng m
Khi

m s xung tx = t2 t1

a P vo c ng and 2

xung vo b
chuy n

m nh phn

m c a cho 1 dy xung chu n fx

u ra c a b

Xt quan h n v UA

86

t o ra n xung. Cho s

m nh phn l tn hi u s chng ta c n

Gi s ta c Uq(t) =

1
U 0 dt
RC

1
U0t + C
RC

Uq(t) =

Uq(t1) = 0 =
C=-

1
U0t1 + C
RC

1
U0t1
RC

Uqm = Uq(t2) =
Uqm =

1
1
U0t2 + C U0t2
RC
RC

1
1
U0(t2 t1) =
U0tx
RC
RC

Do Uqm = UA
UA =
tx =
t: k1 =

RC
U0

1
U0tx
RC

UA
RC
Uo

tx = k1UA

V y s xung n l:n = fx.tx = fx.k1.U A = k2UA

Khi UA t ng lm cho s xung t ng ln nn tr ng thi ra t ng theo
Xt trn

th UA ng

UA ng v i kho ng th i gian t2

87

Hnh 4.13. Gi n

th i gian minh h a khi UA t ng

Nh n xt
- Ph

ng php ny c

thng s ny ph i n
- Ph

chnh xc ph thu c vo R,C,U 0,fx. Chnh v v y yu c u cc

nh

ng php ny g p sai s 1 xung do s khng

th i gian t n s xung nh p. V v y
gi m
ph

d c qut

gi m sai s ng

ng b c a th i gian m c a v i
i ta t ng t n s xung nh p fx ho c

ng th ng. Tuy nhin time chuy n

i ko di.Ta th

ng s d ng

ng php t ng t n s xung chu n.

4.4.7. Chuy n i AD theo ph ng php tch phn hai s n d c

Ph ng php ny ng i ta chuy n tn hi u t ng t thnh kho ng th i gian sau m
c a cho dy xung chu n

a vo b

m nh phn

88

Hnh 4.14. Ph

Hnh 4.15. Gi n

ng php tch phn hai s

th i gian minh h a ph

89

nd c

ng php tch phn 2 s

nd c

Hnh 4.16. S xung

ctrong kho ng th i gian tx2

IC1 : m ch tch phn t o Uq(t)

IC2: so snh Uq(t) v i 0
Tr

c tr ng thi chuy n

xung chu n
n tr

ic ab

u khi n kho K

c c a Uq.

ng v i s

m=0 b

u khi n nh n xung chu n t kh i t o

v tr 1. Nh v y IC1 s lm nhi m v tch phn UA

n d c ny khi ch a

hi u M = 1 ( m c cao). Khi m

a vo b so snh IC2 ta

s xung no n 1 th b

kha K chuy n sang v tr 2. IC1 lm nhi m v tch phn Uch

ng th i b
xung ra c

u khi n tn hi u ra
r ng

xung chu n

m nh phn l tn hi u s c n chuy n

Khi kho K

n sau Uq(t).

a vo c ng and ti p theo cng v i dy

Xt m i quan h gi a s xung n2 v tn hi u chuy n

chuy n

t o ra s

u ki n

m c cao. P l k t qu php and M v N. Ta c s

tx2 = t2 t1.Tn hi u P

a vo b

i u khi n

c tn

v tr 1:

Uq(t) = 0 = -

1
1
U A dt =
UAt + C

RC
RC

Uq(0) = 0 = -

1
UA0 + C
RC

C=0
90

i UA s xung n2 l tn hi u UA c n

U+qm = Uq(t1) = Khi kho K

1
1
UAt1 = UAtx1
RC
RC

v tr 2 :

Uq(t) = -

1
U ch dt
RC

Uq(t) = -

1
Ucht+ C
RC

Uq(t2) = 0 = C=

1
Ucht2 + C
RC

1
Ucht2
RC

U-qm = Uq(t1) = U-qm =

1
1
Ucht1 +
Ucht2
RC
RC

1
Ucht x2
RC

(tx2 = t2 t1)

V U+qm = U-qm
-

1
UA tx1 =
RC

1
Uchtx2
RC

UA tx1 = Uchtx2
tx2 =

UA
tx1
U ch

Xt s xung n1 = fx.tx1
N2 = fx.tx2

tx1 =

tx2 =

n1
fx

n2
fx

n2
U n
=- A 1
U ch f x
fx

n2 = -

UA
n1
U ch

n2 = k2UA

(v i k2 =

n1
)
U ch

Gi s UA t ng
T

th ta th y

d c xung khng thay

i t2 t ng

n t2

Nh n xt:
- So v i cc ph
-

chuy n

ng php tr

c th ph

ng php ny c

i chnh xc th Uch ph i n

91

nh

chnh xc cao h n

4.4.8. Ph

ng php chuy n

i n i ti p theo m nh phn

Hnh 4.17. B chuy n

i AD n i ti p theo m nh phn

M i t ng bao g m m t b so snh, m t kha

M t

u vo c a cc b so snh l m c

U A max
2

ng

t ng

ng s l :

u tin v t

ng

u khi n v m t m ch tr .

n p ng

ng. M c

ng v i bit l n nh t.

n p ng

ng l n nh t l

nh ng t ng sau, i n p

U A max U A max
,
ty theo s t ng s d ng trong m ch.
4
8

M ch chuy n

i theo ph

ng php ny c s t ng b ng s bit c n xc

nh. M i t ng

cho ra m t bit. Gi x tn hi u vo bi n thin trong ph m vi 0 UAmax. Tn hi u vo s

c so snh v i

n p chu n Uch1 =

U A max
U
. N u UA > A max th ng ra c a b so snh
2
2

(SS) s cho ra m c logic 1 v lc ny kha K s

m ch tr tn hi u. Kh i tr s
php tr s

c ti p t c

ti p

c th c hi n l y UA =

a vo so snh

Uch1 th kha K s n i t i m c

cn it im c

n p chu n Uch1

U A max
(UA Uch1). K t qu c a
2

t ng 2 v i Uch2 =

U A max
. Ng
4

c l i n u UA <

n th 0 v nh v y ton b tn hi u UA s

c so snh

t ng sau.

y m ch th c hi n ph
ng s t ng. V v y ph

ng php bi n

i tu n t nn ti n

ng php ny, ng

i ta th

chnh xc l 1 m c l

92

i gi n ng k khi

ng gi i h n s t ng l 4.

4.5. Cc ph ng php chuy n i s - t ng t

Chuy n i s t ng t (DAC) l qu trnh tm l i tn hi u t
bi t c a tn hi u s v i

bi n

ng t t N s h ng (N bit)

ng t t c 1LSB

Hnh 4.18. S

kh i qu trnh chuy n

th th i gian c a tn hi u ra sau m ch chuy n

Hnh 4.19.
Tn hi u

i s sang t

ng t

i DA c d ng nh hnh v :

th th i gian c a tn hi u sau m ch chuy n

i DA

u ra l tn hi u r i r c theo th i gian nh trn hnh v . Tn hi u ny

qua b l c thng th p l t

ng LTT. Trn

u ra c a LTT c tn hi u UA bi n thin lin

t c theo th i gian l tn hi u n i suy c a UM.

4.5.1. Chuy n

i DA b ng ph

Hnh 4.20. Chuy n

ng php i n tr b c thang

i DA b ng ph

ng php i n tr b c thang.

Ta th y r ng c bao nhiu bit th c b y nhiu kha K. M i bit s

u khi n m t kha K

ng ng v cch i u khi n nh sau:

+) N u bit = 1, kha K

c n i v i U0.

+) N u bit = 0, kha K

c n i xu ng

t khng c Ur
93

i v i bit .

c Ur ta th c hi n nguyn l x p ch ng: bn-1..b1b 0.

+ Khi b0 = 1; b1 = = bn-1 = 0

Rht
R
= U 0 ht 20 b0
0
R0 / 2
R0

U r = U 0

+ Khi b1 = 1; b0 = b2 = ..= bn-1 = 0

U r1 = U 0

Rht
R
= U 0 ht 21 b1
1
R0 / 2
R0

..
+ Khi bn-1 = 1; b0 = .= b n-2 =0

U rn1 = U 0

Rht
Rht n 1
U
2 bn 1
=

0
R0 / 2 n 1
R0

- X p ch ng k t qu :

U r = U 0
* Nh n xt:

ph

Rht
b0 20 + b1 21 + ..... + bn 1 2n 1
R0

ng php thang i n tr ,

cc i n tr . Do c r t nhi u

n tr ,

chnh xc ph thu c vo

yu c u chnh xc th cc i n tr ph i c

chnh xc cao. i u ny th c hi n r t kh, v v y ph

ng php thang i n tr c

xc km.
4.5.2. Ph

ng php m ng

n tr :

Hnh 4.21. Ph

chnh xc c a

ng php m ng
94

n tr

chnh

T hnh v ta th y ch s d ng 2 lo i
Cc bt b0, b1, , bn-1 c ng dng

n tr l R0 v 2R0 theo hng ngang v hng d c.

u khi n cc kha K0, , Kn-1

Cch i u khi n nh sau:

+ Bit =1: K n i v i Uch
+ Bit = 0: K n i xu ng
xc

t.

nh Ur ta p d ng nguyn l x p ch ng:

+ Khi b0 = 1; b1 = b2 = .= bn-1 = 0
p d ng ph

ng php ngu n t

U A0 = U ch

ng

ng:

U
2 R0
= ch
2 R0 + 2 R0
21

N i tr RAo = R0
p d ng t

ng t :

U A1 =

U ch
22

RA1 = R0

U An1 =

U ch
2n

RAn-1 = R0

95

Hnh 4.22. Ph
=> U R0 =

ng php ngu n t

ng

U ch Rht
.
2 n R0

+ Khi b1 =1; b0 = b2 = = b n-1 = 0

ng t nh trn:

U R1 =

U ch Rht
U ch Rht 1
.
.
.2 .b1
=

2 n1 R0
2 n R0

+ Khi bn-1 =1; b0 = b1 = = bn-2 = 0

U Rn1 =

U ch Rht n 1
.
.2 .bn 1
n
2 R0

p d ng nguyn l x p ch ng:

UR =

U ch Rht
.
. ( b0 .20 + ... + bn 1.2n 1 )
n
2 R0

VD: SD = 101 ; n=3 bit

=>

UR =

U ch Rht
R 5
.
. (1.20 + 0.21 + 1.2 2 ) = U ch . ht .
3
R0 8
2 R0
96

ng

4.5.3. Ph ng php Shannon Rack:

hai ph ng php trn l ph ng php chuy n
php ny ng

i ta chuy n

i tn hi u s song song, cn

i tn hi u s n i ti p.

n i ti p l cc bit truy n n i ti p nhau theo th i gian, ban

m c a chuy n

ph

ng

i tn hi u s

u l bt b0 , b1, , bn-1. Th i

gian t n t i c a m i bit l b ng nhau v b ng T g i l cc khe th i gian c a m t bit.

Ng

i ta th c hi n chuy n

i s thay

i t bit nh nh t

n bit l n nh t.

i theo th i gian c a qu trnh chuy n

gi tr c n chuy n

n p ra c a b chuy n

i v gi tr

n p ra cu i cng l

i.

Hnh 4.23. Ph
c

m c a K TT l khu ch

ng php Shanon - Rack

m ( Ku = 1, i n tr vo = )

Ur = Uv = UC
Ph

ng php chuy n
+ Trong n a chu k

i nh sau:
u ng

i ta chia th i gian t n t i c a m t bit (T) thnh 2 ph n

b ng nhau (T/2).
+

n a th i gian

u, n u bit = 1 th kha K1 ng, K2 m , t C s

b ng ngu n dng theo quy lu t

UC =

cn p

ng th ng nh sau:

I0
t
C

Nh v y sau m t kho ng th i gian T/2 ta s c

UC =

I0 T
C 2

N u bit = 0, kha K1 m , K2 ng. UC v n gi nguyn khng

+ N a th i gian sau: K1 lun m , K2 lun ng, t C s phng
lu t hm m .

97

i.
n qua R theo quy

UC = U M e
Trong :

= RC
UM : Gi tr

Hnh 4.24. Gi n
Ng

n p t i th i

m C phng.

th i gian m t s phng

n trn t C

i ta ch n RC sao cho sau kho ng T/2 th i n p trn t UC ch cn l m t n a so

v i gi tr ban

u.
T

UM
2
= UM e
2
T

= ln1 ln 2
2
T

= RC
ln 2

VD: Gi s SD = 1101

98

Hnh 4.25. Gi n
-

th i gian gi i thch nguyn l chuy n

i Shanon-Rack

Trong kho ng th i gian t 0 t1: K1 ng, K2 m , t C

cn p

ng th ng t i

gi tr U0
-

T t1 t2 K1 m , K2 ng, t C phng qua

nt Rd

i d ng hm m t i gi tr

U0/2
-

T t2 t3 do bt b1 = 0 nn K1 m , K2 ng, UC khng

i.

T t3 t4 K1 m , K2 ng, t C phng qua

i d ng hm m t i gi tr

n tr R d

U0/4
-

T t4 t5 : b2 = 1, t C n p

ng th ng

n gi tr U0 + U0/4

T t5 t6 K1 m , K2 ng, t C phng qua

n tr R d

i d ng hm m t i gi tr

U0/2 + U0/8
-

T t6 t7 K1 ng, K2 m , t C

cn p

T t7 t8 K1 m , K2 ng, t C phng qua

cn l i U0/2 + U0/4 + U0/16

V y:

99

ng th ng t i gi tr U0 + U0/2 + U0/8
n tr R d

i d ng hm m t i gi tr

Ur =

U0 U0 U0
+
+
2
4 16

U0
(1 + 4 + 8 )
16
U
= 0 (1.20 + 0.21 + 1.2 2 + 1.23 )
16
=

T ng qut: n bt

Ur =

U0
b 2n 1 + ....... + b1 21 + b0 20 )
n ( n 1
2

Nh n xt:
+ Nh
+

m: Ch m h n so v i ph

u i m: M ch

ng php tr

c.

n gi n h n v th c hi n chnh xc h n.

100

Ch

ng 5: NGU N CUNG C P

Ngu n nui m t chi u l c n thi t cho m i thi t b

thi t b
tr

nt

n t . Tr m t s tr

c thi t k ch dng cc ngu n

ng h p ngu n nui m t chi u

xoay chi u 50 Hz t m ng

n ho nh pin, c-quy; trong nhi u

c t o ra b ng cch bi n

(ho c n dng)
ni chung

ng 1 v m ch ch nh

gy ra b i s bi n

n p xoay chi u nn c n c b l c thng th p

C ng do th ng ging c a ngu n
nn mu n c

i v ch nh l u dng i n

n cng nghi p thnh ph . Nh t i ch

u dng diode bn d n ni, do c g n sng bin

th i c a ngu n

ng h p cc

i gi tr t c

san b ng g n sng.

n vo v th ng ging c a t i cng cc bi n

n p ra b ngu n n
b tr cc bi n

ng khc

nh th ph i thi t k thm cc m ch n p

ng ny. S

kh i c a m t ngu n nui m t chi u

c bi u di n trn hnh 5.1.

Hnh 5.1. S
Bi n p l thi t b bi n
chi u l i ra c bin

kh i c a ngu n nui c n p.

n p xoay chi u l i vo (th d , 220V~) thnh i n p xoay

c n thi t.

M ch ch nh l u c nhi m v chuy n
p m t chi u c bin

bi n

n p xoay chi u bn th c p bi n p thnh i n

i m p m.

M ch l c thng th p san b ng cc m p m, ch n cc thnh ph n sng xoay chi u v ch

cho thnh ph n m t chi u c bin
B

khng

i i

n p (ho c n dng) c nhi m v lm n

hai

n t i.

nh

u t i cho d cc i n p tr c hay tr t i thay

i y s

n p (ho c dng i n)

l i ra trn

i trong m t gi i h n no .

m qua m t s lo i ngu n nui v m ch n p.

5.1. Khi ni m chung

5.1.1.
M ch

tv n
n t mu n lm vi c

chi u

y c th l: Pin, acquy, b

c c n ph i c ngu n m t chi u cung c p. Ngu n m t

i

5.1.2. Thng s ngu n cung c p

a, H s g n sng
101

Hnh 5.2. D ng sng ngu n tn hi u ra

H s g n sng

c tr ng cho

m p m c a ngu n. H s g n sng

c xc

bi u th c:
Kgs =
Trong :

U r
.100%
U tb

Kgs l h s g n sng
Ur l chnh l ch gi a

n p ra l n nh t v i n p ra nh nh t

Utb l i n p ra trung bnh.

H s g n sng cng nh cng t t.
b, i n tr ra c a ngu n cung c p:

Hnh 5.3. i n tr ra c a ngu n

Ur = E Ir.Rr
E: L i n p ra khi h m ch Rt =
Khi Rr l n => Ur gi m. V v y, yu c u

n tr ra cng nh cng t t.

102

nh b ng

5.2. Ngu n ch nh l u
5.2.1. S

n gi n

kh i

Hnh 5.4. S
U

U2

kh i ngu n ch nh l u

n gi n.

: 110V/220V 50 Hz
:T l v iU

. U2 c th l n h n U

N u U2 > U

: Bi n p l t ng p.

N u U2 < U

: Bi n p l h p.

ho c c th nh h n U

Kh i ch nh l u c nhi m v chuy n t ngu n xoay chi u v ngu n m t chi u.

Kh i l c c nhi m v lm gi m

g n sng c a ngu n tn hi u.

5.2.2. Bi n p

Hnh 5.5. Bi n p
Bi n p g m c 2 cu n s c p ( c s vng n1 ) v th c p ( c s vng n2 )
Cu n s c p:

P1 = U1.I1

Cu n th c p:

P2 = U2.I2

Hi u su t bi n p:

Bi n p c hi u su t t
truy n t i n ng l

UI
P2
. 100% = 1 1 .100%
P1
U 2 I2

ng

i l n (th

ng trn 90%). Th c t ng

ng.

Ta c:
U1 n 1
=n
=
U 2 n2

V i bi n p l t

ng:

= 100%

P2 = P1 U 2 I 2 = U1 I1
103

i ta hay dng bi n p

U1 I 2
= =n
U 2 I1

=> Bi n p dng

chuy n

n p

5.2.3. Ch nh l u
a, Ch nh l u n a chu k
nguyn l v gi n

th i gian

Hnh 5.6. S

nguyn l v gi n

th i gian ch nh l u n a chu k

b, Ch nh l u hai n a chu k
Cch 1: Dng hai b ch nh l u n a chu k c chung Rt v cng chi u D nh ng i n p
t vo hai D ng

c pha nhau.

nguyn l v gi n

Hnh 5.7. S

t o ra hai

n p ny ng

i ta dng bi n p

o pha.

th i gian nh hnh v :

nguyn l v gi n

th i gian ch nh l u 2 n a chu k

Nh n xt: M ch ch nh l u hai n a chu k nh trn c Ur > 0.

c Ur < 0 ta ch c n

chi u hai D.
Cch 2: Dng ch nh l u c u. S

nguyn l nh hnh v . Gi n

t nh trn.

104

g n sng Ur t

ng

Hnh 5.8. S

nguyn l ch nh l u c u

Nh n xt:
Ch nh l u hai n a chu k theo ki u c u c hi u su t s d ng cao h n so v i ch nh
u hai n a chu k theo cch 1. V: Theo cch 1 th lun c m t n a cu n dy th
c p khng lm vi c. Th c t hay s d ng ch nh l u c u.

i n p trong tr

ng h p ch nh l u c u nh trn c Ur > 0.

c Ur < 0 ta ch c n

o chi u 4 D.
5.2.4. L c
Trong cc s

trn, i n p ra trn t i m i l m t chi u nh ng c bin

theo sng hnh sin. Mu n c

n p ra m t chi u c bin

i) ph i m c song song v i t i m t t

n C c

c a diode r t nh v r << R nn h u nh t
xoay chi u trong m i chu k . Ti p do

n dung

cn pt ig n

cn bi n

b ng ph ng (khng

l n. V i n tr thu n r
n th

nh c a

n p

n p xoay chi u gi m xu ng theo d ng hnh

sin v sang chu k m (n u l ch nh l u n a chu k ) nn th anode c a diode tr nn th p

n th kathode (l th trn t

n), do v y diode b c m. T lc ny s phng

n qua

i n tr t i v i h ng s th i gian b ng RC l n h n nhi u h ng s th i gian khi n p.

ng phng
chu k d

n theo hm e m

c suy gi m r t ch m cho t i khi g p s

ng sng hnh sin ti p theo. K t qu l ta s c m t

n ln c a

n p l i ra trn t i t

ng

i b ng ph ng nh hnh 5.9. Trn hnh c ng cho th y dng i n ch y qua diode ch xu t

hi n khi diode

c phn c c thu n trong m t ph n nh n a chu k

Tr trung bnh c a dng ny quy t

nh

n kh n ng ch u nhi t c a diode v cng nh

khi tr t i cng l n. N u nhn nh n theo quan

trn t i sau ch nh l u khi ch a m c t

n p xoay chi u.

m ph th ph Fourier c a

n p ra

n bao g m thnh ph n m t chi u v cc thnh

ph n xoay chi u c t n s b ng v l n h n t n s m ng

105

n cng nghi p 50Hz. Do v y

mu n

n p ra ny hon ton l m t chi u th ph i dng m t m ch l c t n th p bao g m

cc ph n t r, C v R lm suy gi m h t cc thnh ph n xoay chi u trn.

Hnh 5.9. L c g n sng trn t i

5.2.5. Cc b ch nh l u b i p
Trong cc b ch nh l u ni trn, i n p ra m t chi u khng t i c c
bin

th l i vo xoay chi u. Trong m t s tr

ng h p, khi c n m t

tr cao h n m v n ch dng i n p vo xoay chi u c bin

i c ng ch b ng
n p ra c gi

th p th ph i c n dng b

ch nh l u b i p.

Hnh 5.10. B ch nh l u nhn i th

Hnh 5.10 l s

b ch nh l u nhn i th . Trong n a chu k m, dng i n s n p cho

t C1 qua diode D1 v i th phn c c trn t nh hnh v .

b ng bin

n p vo xoay chi u. Trong n a chu k d

i qua C2, D2 v n p

n cho C2. Nh v y

n gi n

ng ti p theo, dng i n i s

n p n p cho C2 lc ny s b ng t ng bin

n p vo xoay chi u trong n a chu k m c a ngu n

th trn t C2 , t c l th c p cho t i b ng 2 l n bin

106

l n c a th ny

n vo. Hay ni cch khc

n p vp xoay chi u.

Hnh 5.11. S
Hnh 5.11 l s

b ch nh l u b i p N l n

b ch nh l u nhn th b i p nhi u l n. Trong n a chu k m th nh t,

D1 thng, D2 v D3 c m; t C1

cn p

n th UC1

U2 ~. N a chu k d

ng ti p theo,

D2 thng, D1 v D3 c m, dng qua D2 n p cho C2 i n p g p i UC2 = 2U2 ~. N a chu

k m ti p theo n a, D3 thng, D1 v D2 c m; dng qua D3 n p cho cc t C1 m c n i ti p
v i C3 v i th b ng U2~ + UC2 = 3 U2~. Tuy nhin do C2
C3 s

cn p

5.3.

n th UC2 = 2U2~. L lu n t

cn p

n th U2~ nn

ng t cho m t th 4 v cc m t ti p theo.

n p:

5.3.1. t v n :
Ngu n ch nh l u n gi n c nh
thay

i theo, ko theo Ur thay

Khi Rt thay
nh

m: Khi

i => Ur khng n

i c ng lm cho Ur thay

cho cc thi t b c
n

n p l

i (U1) thay

nh.

i theo. V v y ngu n ch nh l u

n p ra khng c n n

nh.

n p ra ta lm nh sau:

Hnh 5.12. S
5.3.2. n p thng s :
Ta s d ng diode Zenner

kh i ngu n

n p thng s

Hnh 5.13.

c tuy n V-A c a Diode Zenner

107

i, lm cho U2
n gi n ch dng

U = UZ , IDmin - IDmax

Hnh 5.14. n p thng s dng Diode Zenner

i n tr R t o

m lm vi c trn o n AB

Ur = UZ = const
5.3.3.
a) S

n p so snh:
kh i:

Hnh 5.15. S

kh i n p so snh

n p so snh lm vi c d a trn h i ti p m
i hi u ch nh v i h s khu ch

nh

n p ra. G m cc kh i: khu ch

i k, ton b ph n cn l i l kh i h i ti p.

c h i ti p m c n th a mn i u ki n:

k +ht = 180o
C 2 lo i n p so snh:

k = 0o, ht =180o
ht = 0o, k =180o
b) M ch

n cc kh i:
108

*T o

n p chu n:

Hnh 5.16. T o

n p chu n.

*Kh i phn p:

Hnh 5.17. Kh i phn p

V i IUss<<

*Kh i K SS:
C th s d ng Transistor ho c K TT
-

N u dng Transistor Upa , Uch

n chn B, E c a Transistor.

ht =180o

o
ht =0

109

Hnh 5.18. Kh i khu ch

- N u dng K TT th Upa v Uch c th
c a K TT. Ty theo cch

i so snh

a vo c c thu n v

a ta c :

ht =180o

o
ht =0
* Kh i khu ch

i hi u ch nh:

Dng transistor cng su t c h s khu ch

i l n v t n nhi t t t.

Hnh 5.19. Kh i khu ch

1

c)
k

n p lo i 1:
= 0 o,

ht

= 180o

110

i hi u ch nh.

Hnh 5.20. n p lo i 1
+) Nguyn l:
R8 v Dz c nhi m v t o ra Uch
R5, R6, R7 t o ra Upa
T4 dng

so snh

T1, T2, T3, R1, R2, R3: l kh i K hi u ch nh m c theo ki u CC

Gi s Ur ng U pa = U r
M c ki u EC (

ht

Ur

const

d)

n p lo i 2:

= 180o,

ht

RII
t ng U BET
RI + RII

= 180o): U CT gi m UBK
4

= 0o

111

=0

ng U CT gi m.

Darlington gi

m Ur gi m

Hnh 5.21. n p lo i 2
Trong T1, T2, T3, R1, R2, R3 l kh i K hi u ch nh
Tn hi u vo: chn B
Tn hi u ra: chn C
DZ, R4

t o Uch

R5 R6 R7

t o Upa

T4: K so snh.
Ta c:
Uch = Upa + UBE
Upa = U r

RI
RI + RII

UBE = Uch U r

RI
RI + RII

Khi Ur t ng Upa t ng UBE gi m U CT

ng Ur gi m

*) Hai n p trn g i l n p so snh (hay cn g i l n p lin t c)

Trn th tr

ng ta c IC 78XX l IC n p XX(V)

Tuy nhin hai n p trn c nh

v y n p lin t c c nh

m: Khi Uv ng th s lm cho hi u su t gi m, v

m l gy lng ph n ng l

ng v chi ph cho h th ng

t n nhi t t n km.
Ta kh c ph c b ng cch cho Tranzitor ho t

112

ng

ch

xung.

5.4.

n p xung:
*Nguyn l n p xung:

Hnh 5.22. S
L nguyn l h i ti p m
tranzitor i u ch nh lm vi c

kh i n p xung

u khi n Ur thng qua vi c thay

ch

i th i gian ng m c a

kha.

Upa = kpa.Ur
-

Kh i t o Uch: T o

Kh i t o

n p chu n Uch v Upa

n p r ng c a: T o

Hnh 5.23. Gi n

a K SS1 c Uo.

n p r ng c a Uo

n K SS2

th i gian c a cc tn hi u
113

Khi Tranzitor T thng c dng i n qua cu n L

ng l
ng

ng trong cu n c m. Khi tranzitor ng t,

cr tl n

n p cho t

ng l

ng th i tch t

ng ny t o nn 1 dy xung

t ln Tranzitor v c th lm h ng n. V v y ta c n m c thm m t

diode. Diode ny g i l diode hm, m c vo m ch

thng dng cho xung ng

c,qua

diode v t i nh m b o v qu p.
-

Trong kho ng th i gian tx, tranzitor thng bo ha.

I=

1
U L dt
L

Khi UB = 0, Tranzitor t t

Pv = Uv.ILtb.tx
Pr = Urtb.ILtb.Tx
Pv Pr Uv.ILtb.tx = Urtb.ILtb.Tx

t x U rtb
=
Tx U v

U rtb = U v

tx
Tx

Nh v y ta c 3 cch n p xung:
Cch 1: Gi Tx khng

i ( Tx = const ), tx v Uv thay

tx bao nhiu th gi m Uv b y nhiu l n v ng

Cch 2: Gi tx = const, Tx v Uv thay
Cch 3: Tx, tx cng thay

i t l ngh ch v i nhau ( t ng

cl i)

i nh nhau

i theo Uv Urtb = const.

5.5. Cc vi m ch n p:
Ngy nay th ng ng i ta ch t o cc vi m ch c ch c n ng n p v i cc tham s
chu n. Cc vi m ch ny do

c ch t o hng lo t nn gi thnh c ng r t r v thng

d ng. Cc vi m ch n p g m 2 lo i: lo i th nh t c
hai c i n p ra c th

n p l i ra c

nh v lo i th

u ch nh trong m t d i no .

C u t o bn trong c a cc vi m ch n p ny c s

114

n hnh nh hnh 5.24

Hnh 5.24. C u t o bn trong c a m t vi m ch n p

Trong m ch dng diode D2 lm ngu n
phn p R1 R2 nn th
T Ck dng
c

inh,

n p ra

n p chu n Uch. Do ph n h i m t o b i

c xc l p b ng : U2 =Uch (1 + R2 / R1 )

hi u ch nh t n s c a s

nh m ch ng t kch. V i lo i c i n p ra

n hnh l cc h vi m ch 78-xx v 79-xx. H ny l cc vi m ch n p c

3 chn ra:

u vo,

i u ki n vi m ch

u ra v

un i

t, dng i n p ra c c

i th

c g n cnh to nhi t thch h p. Lo i 78xx cho cc vi m ch c

i n p vo c d i t 5 VDC

n 30 VDC,

n p ra c

nh +5 V v i lo i 7805,

+12V v i lo i 7812, v.v... Lo i 79xx cho cc vi m ch n p c d i

VDC

n -35 VDC; i n p ra c

V i lo i c
vo,

u ra v

n p ra bi n

c, th d vi m ch LM-327 c ng c 3 chn ra:

u ch nh.

u kia c a bi n tr

Lo i ny cho i n p vo t +5 VDC

n 35 VDC v c th nh n

p v i gi tr tu trong d i t +3 V

n +30 V

d ng v chn n i c a hai vi m ch n p c

d ng t

n p vo t -5

nh -5 V v i lo i 7905, -12V v i lo i 7912, v.v...

u n i v i bi n tr

i u ch nh i n p ra

ng c 1A v i

cn iv i
c

u
t.

n p ra n

u ch nh b ng bi n tr . Hnh

nh 7805 v 7905 v vi m ch n p c th

c LM-327 cho trn hnh 5.25. Cc lo i khc c ng c hnh

ng t .

Hnh 5.25. Hnh d ng v chn n i c a cc vi m ch h 7805 v 7905

Ngoi ra cn c lo i vi m ch n p c h s

n p cao h n cc lo i k trn, nh ng c

dng t i nh ch c vi ch c mA. Th d nh lo i A- 723 l vi m ch

14 chn, hai hng. Th

ng lo i ny

c s d ng trong cc m ch
115

c ng v

u khi n i h i

nh cao, cn ph n cng su t

cng su t l n.

c n

u khi n l cc transistor ho c vi m ch

kh i v hnh d ng c a vi m ch ny cho trn hnh 5.26

.
Hnh 5.26.
Hnh 5.26 l m t s s
lo i v i th

kh i v hnh d ng vi m ch n p A-723.
ng d ng c a cc vi m ch n p lo i 7805 v 7905. Cc

n p khc v nguyn t c c ng

c dng t

d ng chng r t thu n ti n v d dng. Hnh 5.26.a l s

t

vi m ch 7805. Khi c n nng cao dng ra c a b

ng t . Nhn chung vi c s
t o th

n p c

n p c th

nh +5V

u thm m t

transistor cng su t ph nh hnh 5.26.b. Cng v i cc transistor bn trong vi m ch,

n t o ra m t s

Darlington cho php dng ra b

Hnh 5.26. M t s s
Trong tr

n p t ng ln.

ngu n n p dng vi m ch.

ng h p c n th ra n p cao h n +5V nh ng ch c vi m ch 7805, c th dng

hnh 5.26.c trong diode n p (zener) c th UZ

3 c a vi m ch v i

t. Cch ny cho php i n p ra

i n tr R dng

u ch nh dng c a diode n p
116

c m c trong m ch gi a chn
c t ng ln m t l

n m t gi tr g n c

ng b ng UZ.
nh

I = (U2 UZ ) / R .
Khi c n c ngu n

n p l

bi n p c cu n th c p c

ng c c, c th dng s
m gi a

cn i

cho l i ra +5V v lo i 7905 cho l i ra l -5V.

117

nh hnh 5.26.d, trong s d ng

t v hai vi m ch n p tri d u l 7805

TI LI U THAM KH O

1. K thu t m ch n t , Ph m Minh H, NXB KHKT, 1999.

2. K thu t m ch n t 2, Nguy n V n Tu n.
3. K thu t m ch
n t , o Thanh To n, Ph m Thanh Huy n, V Quang S n,
Giao thng v n t i.
4. Electronics Circuits, Ghausi ISBN Editor, 1982

118