KEBERKESANAN PENGAJARAN PENULISAN

BAHASA MELAYU DENGAN MENGGUNAKAN

KAEDAH KOOPERATIF

NORZAILA BT MUHAMMAD YUSOF

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

2015

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, syukur saya kehadrat Ilahi kerana dengan limpah dan kurnia Nya dapat
saya menyiapkan dengan jayanya Kajian Ilmiah ini dalam masa yang ditetapkan.
Setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih, saya tujukan kepada pensyarah
pembimbing, iaitu Dr.Abdul Talib Bin Mohamed Hashim yang banyak memberi bimbingan,
tunjuk ajar dan saranan kepada saya untuk menyiapkan kajian ilmiah ini.
Saya juga tidak lupa untuk mengucapkan jutaan terima kasih kepada rakan rakan yang
banyak membantu dan bekerjasama bagi menyiapakan kajian ilmiah ini. Segala pandangan,
cadangan serta teguran anda semua, hanya Allah swt sahaja yang akan membalasnya.
Akhirnya, penghargaan ini saya tujukan kepada semua ahli keluarga saya kerana dapat
memahami suasana dan mengorbankan keselesaan yang sepatutnya dikecapi bersama sepanjang
proses saya menyiapkan kajian ini. Saya juga mengucapkan terima kasih yang tidak terhingga
kepada semua anak-anak saya kerana memahami bebanan ibu mereka dan sentiasa memberi
kerjasama yang sangat baik hingga saya berjaya menyiapkan kajian ilmiah ini.

Sekian wasalam.

Norzaila Muhammad Yusof,

D20111049740 KUMPULAN 11
UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS
TANJONG MALIM,PERAK.

ABSTRAK

Kajian ini membentangkan tentang pembelajaran koperatif. Pembelajaran koperatif adalah satu
strategi pengajaran di mana pelajar-pelajar saling membantu di antara satu sama lain. Menurut
Effandi Zakaria (1998), pembelajaran koperatif adalah suatu strategi pengajaran dimana pelajarpelajar saling membantu di antara satu sama lain di dalam kumpulan kecil. Pembelajaran
koperatif berlaku apabila pelajar bekerja secara berkumpulan, berkongsi idea, saling membantu
untuk menyelesaikan masalah, dan memastikan semua ahli kumpulan menguasai isi pelajaran
dengan meminta bantuan daripada guru. Guru menguji dan memberi gred berdasarkan pretasi
kumpulan, kadang-kadang berdasarkan gred individu.
Kumpulan dalam pembelajaran koperatif ini lazimnya terdiri daripada empat hingga enam orang
ahli. Ahli-ahli dalam kumpulan ini biasanya kekal untuk tempoh tertentu misalnya dalam
beberapa minggu (Sharan dan Sharan,1992). Semua kaedah pembelajaran koperatif memerlukan
pelajar bertanggungjawab ke atas pembelajaran rakan-rakan sepasukan mereka selain daripada
pembelajaran mereka sendiri.
Selain daripada idea berkerjasama, kaedah pembelajaran pasukan pelajar memberi penekanan
kepada penggunaan matlamat pasukan dan kejayaan pasukan, ianya boleh dicapai apabila semua
ahli dalam pasukan memberi komitmen yang diperlukan (Slavin, 1990).
Kajian ini melibatkan 30 orang pelajar yang berada di dalam kelas sederhana serta kurang
menunjukkan minat terhadap pelajaran Bahasa Melayu lebih lebih lagi dalam pembelajaran
penulisan.
Data kualitatif dan kuantitatif telah didapatkan melalui pengajaran di bilik darjah, borang maklum
balas dan temubual dengan pelajar tersebut. Secara umum, dapatan kajian menunjukkan bahawa
terdapat perubahan dalam sikap dan motivasi para pelajar ini terhadap pembelajaran Bahasa
Melayu. Kajian ini juga diharap dapat meninjau bagaimana kaedah ini berupaya memberikan satu
suntikan semangat kepada para pendidik agar menggunakan Pembelajaran Kooperatif bagi
menimbulkan keseronokan belajar dan dalam pada itu membantu menjadikan pengajaran dan
pembelajaran menjadi lebih bermakna dan menarik.

Abstract

The present study on cooperative learning. Cooperative learning is a teaching strategy in which
students help each other in each other. According Effandi Zakaria (1998), cooperative learning is
a teaching strategy in which students help each other to each other in small groups. Cooperative
learning occurs when students work in groups, share ideas, help each other to solve problems,
and make sure all team members to master their subject matter by asking for help from the
teacher. Teachers examine and give a grade based on the group's performance, sometimes by
individual grades.
In cooperative learning groups are usually made up of four to six members. Members in this
group usually remain for a certain period, for example, in a few weeks (Sharan and Sharan,
1992). All methods of cooperative learning requires students responsible for learning their team
mates other than their own learning.
Apart from the idea of collaboration, team teaching method emphasizes student team goals and
team success, it can be achieved when all members of the team gave the necessary commitments
(Slavin, 1990).
The study involved 30 students who are in the middle class and the less shown interest in the
Malay Language is more in the learning of writing.
Qualitative and quantitative data were obtained through classroom teaching, feedback forms and
interviews with students. In general, the results show that there is a change in attitude and
motivation of the students towards learning English. This study also aims to look at how this
method can give a boost to the teachers to use cooperative learning to create learning and fun at
the same time help make teaching and learning more meaningful and interesting.

KANDUNGAN

BAB 1

TAJUK

PENGAKUAN PENYELIDIK

ii

DEDIKASI

iii

PENGHARGAAN

iv

ABSTRAK

ABSTRACT

vi

ISI KANDUNGAN

vii

SENARAI JADUAL

xii

SENARAI RAJAH

xiii

SENARAI LAMPIRAN

xiiv

PENGENALAN
1.1

Pendahuluan

6-7

1.2

Latar Belakang Kajian

7 - 10

1.3

Pernyataan Masalah

10 - 12

1.4

Objektif Kajian

12

1.5

Kerangka Konsep Kajian

13

1.5

Persoalan Kajian

13

1.6

Kepentingan Kajian

14 - 15

1.7

Batasan Kajian

15

1.8

Definisi Istilah

15 - 17

1.9

Rumusan

18

Bab 2

TINJAUAN LITERATUR
2.1

Pengenalan
2.1.1

19 - 20

Kaedah Pembelajaran Koperatif dalam

penulisan bahasa Melayu.

BAB 3

BAB 4

2.2

Teori Dan Konsep

20 - 21

2.3

Kajian Lepas

21 - 22

2.4

Rumusan

22

METODOLOGI PENYELIDIKAN
3.1

Pendahuluan

22 - 23

3.2

Rekabentuk Kajian

23 - 24

3.3

Populasi Dan Persampelan

24

3.4

Kajian Rintis

24 - 25

3.5

Instrumen Kajian

25 - 26

3.6

Pengumpulan Data

26 - 27

3.7

Analisis Data

27

3.8

Rumusan

27 - 28

DAPATAN KAJIAN
4.1

Pendahuluan

4-9

4.2

Analisa Dapatan Kajian

9 - 10

4.2.1

10 - 11

4.3

Saranan Saranan

Rumusan

11 - 12

BAB 5

PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

5.1

Pendahuluan

12

5.2

Perbincangan Berdasarkan Soalan Kajian

12

5.2.1

Persoalan Kajian 1

12 - 13

5.2.2

Persoalan Kajian 2

13 - 14

5.2.3

Persoalan Kajian 3

15

5.2.4

Persoalan Kajian 4

15

5.3

Cadangan Kajian

16

5.4

Cadangan Kajian Lanjutan

17

5,5

Penutup

17

RUJUKAN

81

SENARAI LAMPIRAN

SENARAI JADUAL

Jadual 3.1

41

Jadual 3.2:

42

Jadual 3.3 :

44

Jadual 3.4 :

46

Jadual 3.5 :

47

Jadual 4.1:

52

Jadual 4.2:

53

Jadual 4.3:

Penglibatan pelajar dalam pembelajaran koperatif

55

Jadual 4.4:

Perbezaan tahap penglibatan pelajar dalam

66

pembelajaran koperatif berdasarkan jantina

SENARAI RAJAH

1.1

Kerangka Konsep Kajian

11

3.1

Kerangka Operasi Kajian

48

SENARAI LAMPIRAN

Pemerhatian situasi pembelajaran biasa sebelum kajian

89

Pemerhatian situasi pembelajaran kaedah koperatif selepas kajian.

92

Surat & borang pengesahan

99

D
E

105
Dapatan Analisis Kajian Sebenar

F
G

Ujian Pra.

Ujian Pos

10

BAB 1

PENGENALAN
1.1

Pendahuluan
Pendidikan adalah proses dan aktiviti bertujuan untuk menghasilkan perubahan yang

dikehendaki di dalam diri seseorang. Sistem pendidikan negara memberikan penekanan kepada
perkembangan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu (Wan Zahid, 2000). Tugas guru
semakin mencabar dan sebagai seorang pendidik adalah menjadi tanggungjawab untuk
membantu setiap pelajar untuk meningkatkan prestasi mereka dalam pelajaran. Perancangan
pengajaran yang baik dan menarik serta pelbagai pendekatan yang digunakan adalah faktor untuk
menjadikan suasana pembelajaran lebih kondusif dan bermotivasi kepada pelajar. Pelajar juga
digalakkan untuk membina jalan penyelesaian terhadap sesuatu masalah dengan menggunakan
idea dan hipotesis yang telah dibina (Mohd.Fazli, 2001).
Salah satu pendekatan yang sesuai adalah pembelajaran secara berkumpulan atau pembelajaran
kooperatif. Pendekatan ini mempunyai kelebihan kerana mereka lebih berpeluang untuk
memberikan idea, berbincang dan berinteraksi satu sama lain dan belajar melalui pengalaman
mereka sendiri. Pendekatan ini merupakan satu inovasi dalam strategi pengajaran dan
pembelajaran berpusatkan pelajar. Di peringkat sekolah rendah pelajar-pelajar yang baru
memasuki peringkat ini perlu diajar dan diterapkan nilai pembelajaran kendiri dan berdikari agar
mereka bertanggungjawab ke atas pembelajaran mereka. Kaedah kumpulan sama kebolehan
membolehkan guru membimbing pelajar mengikut kebolehan di samping menjalankan aktivitiaktiviti pengayaan dan pemulihan mengikut keperluan masing-masing. Kaedah kumpulan
pelbagai kebolehan telah memberi peluang mengamalkan pengajaran rakan sebaya, memupuk
semangat kerjasama dan bertimbangrasa, perkembangan sahsiah dan kemahiran sosial.

Banyak kajian mendapati pembelajaran koperatif mempunyai banyak kelebihan, antaranya ialah
dapat meningkatkan potensi pelajar dari segi pencapaian akademik ,kepekaan positif kepada
kepelbagaian dan pemantapan kemahiran sosial
Pembelajaran Koperatif menggunakan peraturan bilik darjah yang mampu mewujudkan satu
pasukan yang berkesan. Singkatan KISSES mewakili peraturan bilik darjah seperti yang
diterangkan di bawah:
K

Keep with the group (Sentiasa dalam pasukan)

Include everyone (libatkan semua ahli elakkan passenger)

Share ideas and feelings (sedia berkongsi idea dan perasaan)

Stay on task (Sentiasa melakukan tugasan yang diberi)

Encourage others (Memberi galakan kepada rakan sebaya)

Six inch Voices ( perbincangan mesra kumpulan berberdua /berempat dalam jarak lebih
kurang 6 inci.)

Oleh kerana itu, pendidik memainkan peranan yang penting dalam membantu pelajar untuk
meningkatkan minat kecenderungan pelajar ke arah pembelajaran. Oleh yang demikian, sebagai
pendidik, kita bertanggungjawab untuk membantu setiap pelajar meningkatkan minat dan
kecenderungan mereka ke arah pelajaran. Pelajar juga digalakkan membina jalan penyelesaian
terhadap sesuatu masalah dengan menggunakan idea dan hipotesis yang telah dibina.

1.2

Latar Belakang Kajian

Kajian ini adalah untuk menentukan sejauh manakah keberkesanan pengajaran Bahasa Melayu
dengan menggunakan kaedah koperatif dalam mengajar tajuk karangan jenis fakta untuk muridmurid Tahun 5 Inovatif demi meningkatkan pencapaian mereka dalam Bahasa Melayu. Kajian
ini juga digunakan sebagai alat pengukur bagaimana kaedah ini boleh memantapkan pencapaian
murid dalam Bahasa Melayu. Kajian ini dilakukan ke atas murid-murid di SK Slim River, Slim
River,Perak dari kelas Tahun 5 Inovatif seramai 30 orang. Murid-murid dari kelas ini datangnya

dari keluarga yang berpendidikan sederhana. Kebanyakan daripada mereka hanya mengharapkan
pengajaran daripada guru semata-mata. Hasil temuramah yang dibuat terhadap murid-murid
didapati kebanyakkan ibu bapa mereka tidak ada masa untuk mengajar anak mereka di rumah.
Lebih-lebih lagi pada masa sekarang mata pelajaran Bahasa Melayu dianggap tinggi arasnya
berbanding semasa ibu bapa mereka di zaman persekolahan dahulu.
Banyak istilah-istilah yang tidak difahami oleh mereka. Daripada pemerhatian pengkaji muridmurid kurang mahir menulis karangan terutamanya karangan yang berbentuk fakta. Lantaran itu
pengkaji sebagai seorang pendidik Bahasa Melayu merasakan tanggungjawab dalam membantu
mereka untuk menguasai kemahiran menulis dalam Bahasa Melayu. Dengan itu, pengkaji telah
memilih kaedah koperatif untuk membantu murid-murid menguasai kemahiran yang diajar di
bilik darjah. Proses menulis karangan merupakan kemahiran yang paling sukar untuk dikuasai
(Nik Safiah Karim, 2004; Abdul Shukor Shaari, 2001) berbanding dengan kemahiran-kemahiran
bahasa yang lain dan banyak orang tidak mahir menulis (Ahmad Khair Mohd. Nor, 2005).
Kemahiran mengarang juga dikatakan kemahiran tertinggi dalam peringkat kemahiran bahasa
dan paling sinonim dengan mata pelajaran Bahasa Melayu (Nawi Ismail, 2002).
Oleh yang demikian, proses menulis memerlukan aktiviti pemikiran iaitu pemikiran sebelum
menulis karangan, semasa menulis karangan, dan proses pemikiran yang dialami selepas
karangan dihasilkan (Suppiah Nachiappan, 2006). Ismail Ahmad (2004) menegaskan bahawa
penulisan adalah aktiviti kognitif yang dilakukan oleh orang yang berilmu serta menekankan
penyebaran ilmu. Untuk menguasai tujuan tersebut, pengajaran bahasa memerlukan masa dan
peluang yang sesuai bagi menjadikan murid penulis terbaik. Dalam penghasilan penulisan
karangan, murid-murid mengalami dua proses iaitu proses dalaman dan proses luaran (Siti
Zaleha M. Hashim, 2005).
Dalam penghasilan sesebuah penulisan, pengarang juga perlu menyampaikan idea secara jelas,
tepat, dan berkesan. Pemilihan kata perlu disesuaikan dengan tujuan karangan sama ada untuk
tujuan perbahasan, memujuk, memberi pendapat, atau untuk bercerita. Perkembangan isi dan
huraian juga dibuat dalam bentuk perenggan yang mencirikan kesatuan sesebuah karangan. Oleh
itu, murid perlu mendapat pendedahan dan mengetahui teknik menulis yang baik semasa di

bangku sekolah. Penguasaan kemahiran menulis juga dapat membantu memantapkan penggunaan
bahasa yang mengandungi nilai estetika seperti yang terdapat dalam penulisan karangan fakta,
naratif, sajak, pantun, dan sebagainya. Namun, kegagalan dalam menguasai kemahiran menulis
mengakibatkan pelajar sukar hendak menyatakan mesej dalam bentuk tulisan.Kemahiran
mengarang mampu dikuasai oleh sesiapa sahaja kiranya terdapat pengubahsuaian kurikulum dan
juga penyediaan bahan pengajaran yang sesuai (Faridah Serajul Haq dan rakan-rakan, 2001).
Proses kognitif seperti yang terkandung dalam kurikulum dikembangkan melalui isi kandungan
yang dipelbagaikan dari segi pendekatan, strategi berfikir serta mempunyai kualiti intelek yang
tinggi. Dalam konteks pelaksanaan Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah (KBSR), guru harus
melakukan penerapan nilai murni, dan penggunaan bahan yang merentas pelbagai disiplin ilmu
dalam proses pengajaran (Roselan Baki, 2003). Teknik pengajaran guru juga mesti sesuai dengan
kebolehan murid dengan mengambil kira penggunaan kaedah pembelajaran berasaskan kajian
masa depan, kecerdasan pelbagai dan konsep konstruktivisme untuk meningkatkan minat murid
terhadap pelajaran.
Penggunaan pendekatan pembelajaran koperatif merupakan satu daripada ciri pembelajaran
konstruktivisme yang membolehkan murid memiliki lebih kemahiran sosial. Pembelajaran secara
konstruktivisme juga membolehkan murid memperoleh beberapa kemahiran seperti lebih berfikir,
lebih memahami, lebih mengingati, berkeyakinan, berinteraksi dan menyeronokan (Pusat
Perkembangan Kurikulum 2001). Kaedah yang digunakan di dalam kelas menjadi salah satu
faktor yang membuatkan murid menjadi pasif dan kurang berinteraksi sesama rakan dalam
melakukan tugasan. Oleh itu salah satu teknik yang dapat membantu guru dan murid dalam
melancarkan proses pengajaran dan pembelajaran ialah menggunakan Kaedah Pembelajaran
Koperatif (KPK). KPK merujuk kepada kaedah pengajaran yang memerlukan murid yang terdiri
daripada pelbagai kebolehan bekerjasama dalam kumpulan kecil untuk mencapai satu matlamat
yang sama (Salvin, 1982).
Sasaran utama adalah tahap pembelajaran yang maksimum bukan sahaja untuk diri sendiri, tetapi
juga untuk rakan-rakan yang lain. Lima unsur asas dalam pembelajaran koperatif iaitu saling
bergantung antara satu sama lain secara positif, saling berinteraksi secara bersemuka,

akauntabiliti individu atas pembelajaran diri sendiri, kemahiran koperatif, dan pemprosesan
kumpulan. Pembelajaran koperatif menjadi popular pada tahun 1980-an kerana positifnya
terhadap pencapaian iaitu yakin diri, kedinamikan pergaulan antara individu dan motivasi diri
(Mahzan Arshad, 2003). Strategi ini juga menegaskan bahawa murid seharusnya tidak dibezakan
dengan warna kulit, keturunan, agama, jantina mahupun mental masing-masing (Kamaruddin
Tahir, 2005). Semangat kerjasama, tolong-menolong dan bertindak sebagai satu pasukan perlu
dibajai dalam diri murid agar menjadikan murid lebih faham, yakin dan seronok untuk belajar
(Johnson & Johnson, 1989).

1.3.

Pernyataan Masalah

Bahasa Melayu juga sering dianggap sebagai satu mata pelajaran yang sukar dalam kalangan
pelajar Melayu apatah lagi pelajar bukan Melayu. Pemasalahan dalam pengajaran dan
pembelajaran memang tidak dinafikan. Hanya segelintir pelajar sahaja yang dapat menguasai dan
mencapai prestasi yang baik dalam Bahasa Melayu. Ini adalah kerana kaedah pengajaran yang
kurang efektif. Pengajaran dan pembelajaran yang sesuai akan memastikan kemahirannya dapat
dikuasai oleh pelajar dengan baik. Justeru itu, pengkaji menganggap bahawa Bahasa Melayu
boleh menjadi satu mata pelajaran yang mudah dan digemari sekiranya pelajar diajar dengan
menggunakan kaedah koperatif. Pelajar selalu menghadapi masalah dalam menguasai kemahiran
yang diajar di dalam bilik darjah kerana kebanyakannya telah membina satu konsep dan
anggapan yang salah bahawa Bahasa Melayu adalah sukar.
Ada juga dalam kalangan pelajar yang tidak tahu apa tujuan sebenarnya mereka belajar Bahasa
Melayu, sama ada untuk tujuan peperiksaan semata-mata atau untuk kegunaan penyelesaian
masalah harian dalam kehidupan seharian mereka. Mereka sering beranggapan bahawa tidak
perlu menguasai Bahasa Melayu dengan baik kerana bahasa pertuturan harian mereka sudah
cukup untuk difahami untuk menyampaikan maklumat. Pelajar yang lemah selalu menghadapi
masalah untuk memahami sesuatu kemahiran dalam pengajaran Bahasa Melayu. Perasaan takut
dan bosan juga selalu menjadi tabiat, khasnya bagi subjek yang mereka tidak diminati.

Perkara seperti ini sering berlaku di dalam bilik darjah. Lantaran itu, untuk mengatasi masalahmasalah di atas, satu kajian dijalankan untuk melihat keberkesanan pengajaran dan pembelajaran
dengan menggunakan kaedah kooperatif. Dalam proses penulisan, masalah yang sering dihadapi
oleh seseorang ialah untuk memulakan penulisan. Memulakan penulisan bukanlah sekadar
persoalan kebolehan semata-mata atau soal pengetahuan tentang sesuatu kerana pakar yang
berpengetahuan dan berkemahiran pun turut menghadapi masalah yang serupa (Flower, 1985
dalam Roselan Baki, 2003).
Kelemahan dalam menulis karangan adalah salah satu punca murid gagal mencapai keputusan
yang baik dalam peringkat Ujian Penilaian Sekolah Rendah, Penilaian Menengah Rendah (PMR)
mahupun peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). Penguasaan bahasa yang lemah dalam
kalangan murid Cina menyebabkan pencapaian mereka dalam bidang akademik rendah kerana
mereka tidak dapat menyatakan sesuatu dengan baik dan berkesan melalui tulisan. Penutur
Bahasa Melayu keturunan Cina adalah yang paling banyak menghadapi masalah gangguan
bahasa ibunda dan pengaruh dialek tempatan dalam penguasaan bahasa (Abdul Aziz Abd. Talib,
2000). Hal ini disebabkan struktur Bahasa Cina berbeza dengan Bahasa Melayu.
Selain itu, terdapat juga murid yang lemah dan berada pada tahap minimum dalam penulisan.
Murid kurang mampu untuk mengarang dengan baik tanpa bantuan guru. Ini berlaku terutama
bagi karangan berbentuk fakta dan karangan berbentuk naratif. Pemeriksaan terhadap beberapa
buah buku karangan yang ditulis oleh murid dan dalam ujian di sekolah memperlihatkan bahawa
pencapaian dalam penulisan karangan murid-murid tersebut tidak mencapai tahap yang
memuaskan. Mereka kekurangan idea untuk menghasilkan karangan. Kemahiran penulisan dalam
kalangan murid bukan Melayu kurang memuaskan dari segi ejaan, pemilihan kata (diksi), kosa
kata, struktur ayat, jenis ayat dan sebagainya. Kelemahan murid dalam penulisan karangan juga
tidak dapat dinafikan dengan kaedah yang digunakan oleh guru semasa mengajar menulis dalam
kelas.
Kaedah pengajaran yang digunakan dalam kelas menjadi salah satu faktor yang membuatkan
murid menjadi pasif dan kurang berinteraksi sesama rakan dalam melakukan tugasan (Roselan
Baki, 2003). Cara dan gaya pengajaran guru dalam kelas lebih kepada memberi pendedahan

secara menyeluruh tentang sesuatu tajuk dan mengamalkan pendekatan membincangkan isi untuk
menghabiskan sukatan pelajaran Tambahan pula, suasana dalam kelas lebih berorentasikan
peperiksaan iaitu memberi penekanan kepada pencapaian akademik semata-mata.
Kebanyakan guru memainkan peranan utama dalam pengajaran kemahiran penulisan khususnya
dalam memberikan isi-isi karangan. Murid-murid kurang dilatih untuk meneroka maklumat
sendiri melalui pelbagai bahan sumber. Selalunya guru mengawal dari segi isi, bukan berperanan
membantu menyaring dan menyusun maklumat yang telah diterokai oleh mereka. Kawalan
begini sebenarnya akan mendorong murid terlalu banyak bergantung kepada guru. Keadaan ini
seterusnya menyebabkan murid kurang berkemahiran untuk mengarang.

1.4

Objektif Kajian

Kajian ini dijalankan untuk meneliti keberkesanan Kaedah Pembelajaran Koperatif (KPK) dalam
pengajaran aspek kemahiran menulis karangan fakta. Objektif kajian secara terperincinya ialah
ingin mencapai objektif berikut:-:
1. Untuk mengkaji sikap murid-murid Tahun 5 terhadap Bahasa Melayu selepas diajar
dengan menggunakan kaedah koperatif.
2. Untuk mengkaji motivasi murid-murid Tahun 5 terhadap Bahasa Melayu selepas diajar
dengan menggunakan kaedah koperatif.
3. Untuk mengkaji keberkesanan kaedah koperatif dalam meningkatkan prestasi muridmurid Tahun 5 dalam penulisan karangan fakta bagi mata pelajaran Bahasa Melayu

1.5

Kerangka Konsep Kajian

Rajah 1.1 menunjukkan kerangka konsep kajian bagi pembelajaran koperatif yang
mengandungi tujuh elemen pembelajaran berkumpulan iaitu saling bergantungan yang
positif, bertanggungjawaban individu, kemahiran antara perseorangan dan kumpulan
kecil, peruntukan dan pengurusan masa, pembentukan kumpulan dan heterogenous,
arahan dan objektif pembelajaran yang jelas dan interaksi bersemuka. Daripada tujuh
elemen tersebut pengkaji mengenalpasti penglibatan pelajar dalam pembelajaran koperatif
di dalam kelas. Seterusnya, di akhir kajian pengkaji dapat mengetahui sama ada tahap
penglibatan pelajar berada pada tahap yang rendah atau tinggi dan dapat meningkatkan
prestasi pelajar dalam pembelajaran mereka.

Rajah 1.1 Kerangka Konsep Kajian (Stahl, 1994) : Sumber internet

1.6

Persoalan Kajian

Persoalan kajian merupakan persoalan yang mana jawapannya akan dapat membantu dalam
bidang kajian yang dilakukan kelak. Ia juga merupakan suatu pernyataan yang mengenalpasti
fenomena kajian yang diselidik. Ia ditulis dalam bentuk soalan. Untuk mencapai tujuan dan
objektif kajian, soalan kajian berikut telah digunakan :-

1. Apakah kaedah pembelajaran koperatif berkesan untuk mengubah sikap murid-murid

Tahun 5 terhadap mata pelajaran Bahasa Melayu?
2. Apakah kaedah pembelajaran koperatif berkesan untuk mengubah motivasi murid-murid
Tahun 5 terhadap mata pelajaran Bahasa Melayu?
3. Apakah Kaedah koperatif berkesan untuk meningkatkan pencapaian murid dalam
penulisan karangan fakta bagi mata pelajaran Bahasa Melayu Tahun 5 ?

1.7

Kepentingan Kajian

Pembelajaran koperatif di dalam kelas murid-murid dapat mengembangkan minat mereka

terhadap mata pelajaran Bahasa Melayu. Kaedah ini juga telah membantu mereka untuk
menumpukan perhatian sepenuhnya dalam menguasai kemahiran Bahasa Melayu yang diajar.
Melalui kaedah ini, murid-murid dapat membiasakan diri dalam perbincangan dan mengeluarkan
idea-idea dan pendapat bersama. Murid-murid juga dapat membiasakan diri dengan berfikiran
terbuka dan kreatif. Komunikasi dalam kumpulan telah melatih mereka menjadi lebih berani dan
dapat berinteraksi dengan rakan lain tanpa rasa malu dan segan. Murid-murid dapat meneruskan
sesi pembelajaran dengan lebih seronok tanpa bosan. Mereka juga dapat melibatkan diri dengan
aktif dalam pembelajaran seterusnya. Ini sudah tentu dapat meningkatkan lagi pencapaian mereka
dalam peperiksaan.
Hasil kajian ini juga dapat memberikan maklumat kepada tenaga pengajar untuk menangani
masalah dan tanggapan serta pendapat murid terhadap mata pelajaran bahasa Melayu. Disamping
itu kajian ini juga dapat merintis jalan untuk menarik minat dan memotivasikan murid-murid
terhadap Bahasa Melayu. Kemahiran menulis memberi peluang kepada murid menyampaikan
buah fikiran mereka dengan berkesan kepada pembaca (Liew Siew Lin, 2003 dalam Yahya
Othman 2005). Sekiranya kemahiran menulis tidak dikuasai sebaik-baiknya, tidak mustahil
bahawa walaupun perkembangan teknologi maklumat bergerak dengan pantas, namun kita akan
tertinggal tanpa keupayaan menulis yang tinggi, kemahiran dan kepakaran seseorang akan
tenggelam kerana tidak dapat disebarkan, dibuktikan dan dikaji (Mahrom Mamat, 2000). Justeru,

kajian ini diharap dapat memberi maklumat tentang keberkesanan kemahiran menulis karangan
fakta kepada murid, guru-guru dan juga para penyelidik pada masa akan datang.
Hasil kajian ini penting untuk membantu para murid yang mempunyai masalah tidak berminat
untuk belajar, prestasi merosot, murid tidak aktif dalam proses pengajaran dan pembelajaran dan
pelajar yang sering menimbulkan masalah disiplin dalam bilik darjah. Oleh demikian, kajian ini
dijalankan untuk mengenalpasti masalah-masalah yang dihadapi oleh pelajar-pelajar di SK Slim
River, Slim River, Perak dalam penguasaan kemahiran menulis karangan fakta. Kepada guruguru Bahasa Melayu, kajian ini mendedahkan kaedah pengajaran kooperatif yang boleh dicuba
dalam pengajaran menulis karangan Bahasa Melayu.
Justeru, kajian ini diharap akan menjadi satu amalan kepada guru-guru Bahasa Melayu dan
mencuba kaedah baru dalam pengajaran penulisan. Dengan cara ini, pengajaran dan pembelajaran
Bahasa Melayu menjadi lebih menarik. Kajian ini juga diharap dapat menambah koleksi bahan
rujukan tentang penyelidikan yang dijalankan dalam bidang penulisan pada masa akan datang
yang boleh dijadikan sumber rujukan kepada para penyelidik.

1.8

Batasan Kajian

Kajian ini dilaksanakan dengan menggunakan murid-murid Tahun 5 seramai 30 orang. Kajian ini
dijalankan di SK Slim River, Slim River, Perak. Semua aktiviti kajian dilaksanakan di dalam
kelas. Kajian ini hanya tertumpu kepada kaedah kooperatif dalam pengajaran dan pembelajaran
mata pelajaran Bahasa Melayu. Pengajaran dan pembelajaran hanya melibatkan satu topik
kemahiran iaitu kemahiran menulis karangan fakta. Soalan- soalan ujian diambil daripada topik
yang diajar pada masa itu.
Namun begitu ada beberapa aspek yang mungkin menjadi penghalang semasa kajian dijalankan.
Antaranya ialah:-

1. Motivasi dan minat murid-murid berbeza.

2. Pencapaian murid-murid dalam Bahasa Melayu adalah berbeza.
3. Waktu mata pelajaran Bahasa Melayu berbeza (pagi / tengahari ).
4. Pelajar mungkin mahir dalam kemahiran menulis jika telah mempelajarinya di kelas
tambahan.

1.9

Definisi Pembolehubah

Kajian ini melibatkan penggunaan beberapa istilah dan konsep yang perlu dijelaskan. Antara
istilah dan konsep yang perlu dijelaskan ialah:
a. Keberkesanan pembelajaran
Perkataan 'keberkesanan' berasal daripada 'kesan'. Kamus Dewan (2002:663) 'kesan' membawa
maksud tanda yang ditinggalkan oleh sesuatu, bekas sama ada kebaikan atau keburukan.
Manakala 'keberkesanan' membawa maksud berkesannya sesuatu tindakan atau perbuatan. Dalam
kontek kajian ini 'keberkesanan' bermaksud hasil atau akibat yang terjadi daripada penggunaan
kaedah pembelajaran koperatif dalam proses penulisan karangan fakta dalam kalangan murid
Melayu dan bukan Melayu.
b. Kaedah Pembelajaran Kooperatif
Perkataan 'kaedah' mengikut Kamus Dewan (1993:513) bermaksud cara atau aturan membuat
sesuatu. Selain itu 'kaedah' merupakan cara keseluruhan mengajar bahasa bagi mencapai tujuantujuan yang tertentu melalui prinsip-prinsip yang telah ditetapkan oleh satu-satu kaedah itu
(Arbak Othman, 1989:13). 'Kaedah' juga membawa maksud langkah-langkah dan peringkatperingkat yang diatur untuk mengajar sesuatu bahasa atau bahagiannya, sesuai dengan
pendekatan yang dipegang (Abdullah Hassan, 1996:114).

Manakala Kaedah Pembelajaran Kooperatif ialah strategi yang diperkenalkan dalam sistem
pembelajaran dalam sistem pembelajaran bestari. Dengan strategi ini, murid-murid digalakkan
berdikari dalam meneroka ilmu daripada pelbagai sumber. Kaedah pembelajaran ini
membolehkan pelajar heterogen bekerjasama dalam kumpulan kecil untuk mencapai matlamat
bersama (Gan, 1999). Hal ini bermakna, pengelompokan murid kepada kumpulan kecil
merupakan langkah awal yang mesti dipatuhi oleh seseorang guru dalam pelaksanaan kaedah ini.
Langkah seterusnya diserahkan kepada kumpulan -kumpulan murid berkenaan untuk berbincang
dan melantik ketua, pencatat, pelopor dan seumpamanya.
Aktiviti ini sangat penting kepada murid yang lemah menguasai literasi membaca dan menulis.
Dalam konteks kajian ini, KPK merujuk kepada penggunaan teknik Putaran Giliran dan Meja
Bulat. Melalui KPK murid dapat belajar secara bekerjasama untuk mencapai matlamat
pembelajaran dalam penulisan karangan. Teknik Putaran Giliran (Round Robin), setiap ahli
dalam kumpulan akan mengutarakan pendapat masing-masing secara lisan mengikut putaran
giliran mereka (Kagen, 1994: Zawiyah Abd Shukor, 2001).
Matlamatnya adalah untuk memberikan setiap ahli peluang mengemukakan idea masing-masing
sambil menerima dan menolak idea yang lain secara diplomasi. Melalui teknik ini berlakulah
proses bertukar-tukar idea dan pandangan agar idea yang diperuntukan itu akan menjadi lebih
jelas dan bermakna. Manakala teknik Meja Bulat (Round Table) pula, ahli kumpulan dapat
berkongsi maklumat secara bergilir-gilir dalam mencurahkan idea yang dibincangkan. (Kagan,
1994; Zawiah Abd Shukor, 2001). Setiap ahli memerlukan tambahan idea untuk melengkapkan
tugasan. Aktiviti berkongsi maklumat ini dapat dilaksanakan oleh ahli dalam kumpulan agar
perkara yang dibincangkan itu menghasilkan satu idea yang sangat bermakna. Akhirnya,
menerusi teknik tersebut, mereka dapat menguasai kemahiran menulis dengan baik.
Menulis karangan adalah menggunakan simbol visual yang berfungsi sebagai komunikasi
(Yahya Othman, 2005). Huraian Sukatan Pelajaran (2003) menghuraikan kemahiran menulis
sebagai keupayaan murid menulis perkataan dan ayat serta mengeluarkan idea melalui pelbagai
jenis penulisan kreatif yang berkaitan dengan menggunakan ayat yang gramatis, tanda baca dan
ejaan yang betul, serta tulisan yang kemas. Menurut Byrne (dalam Robiah Kulop Hamzah, 1999)

penulisan ialah urutan ayat-ayat yang disusun dalam susunan tertentu dan berkait rapat antara
satu sama lain dengan cara-cara tertentu. Urutan ini mungkin panjang dan mungkin pendek.
Walau bagaimanapun, urutan ayat-ayat ini dapat membentuk satu kesatuan yang jelas
maksudnya. Menulis ialah proses memberikan simbol-simbol grafik bagi melambangkan bahasa
dalam menyusun perkataan, rangkaikata, ayat dan seterusnya unit-unit yang lebih panjang
mengikut peraturan-peraturan tertentu dengan menunjukkan wacana dan penglahiran idea yang
jelas dan tersusun. (Kamarudin Hj. Husin, 1998). Dalam konteks kajian ini, penyelidik membuat
penilaian tentang karangan karangan fakta. Karangan fakta lebih memerlukan pernyataan fakta
dan huraian yang mantap.
Segala tanggapan yang bertentangan sesuatu isu atau perkara haruslah disokong dengan hujahhujah dan fakta sebagai pembuktian. Setiap fakta yang dinyatakan perlu diperkuat dengan huraian
sokongan yang mengandungi keterangan, contoh, analogi, anekdot atau ungkapan berwibawa
(Roselan Baki, 2003). Dalam konteks kajian ini, karangan fakta merujuk kepada suatu tajuk
perbincangan atau pendapat yang memerlukan fakta atau hujah-hujah yang konkrit sebagai bukti
untuk menyokong pernyataan.

10.0
Rumusan

Berdasarkan pernyataan-pernyataan yang dibincangkan dapatlah disimpulkan bahawa sebelum

menjalankan sesuatu kajian kita perlulah menyelidik beberapa perkara terlebih dahulu seperti
bidang kajian, sasaran, objektif kajian dan persoalan-persoalan yang perlu diketahui serta
beberapa maklumat lain yang perlu terlebih dahulu agar kajian yang akan kita jalankan akan
mendapat manfaatnya bersama.
Di dalam Bab 1 ini penyelidik telah menjelaskan pengenalan kepada kajian yang dijalankan.
Seterusnya dijelaskan juga beberapa isu yang wujud di dalam pembelajaran kooperatif bagi
menyokong pernyataan masalah. Tumpuan diberikan kepada penglibatan pelajar dalam
pembelajaran kooperatif bagi meningkatkan pencapaian akademik dan serta mengetahui masalah
pelajar semasa menggunakan teknik pengajaran dan pembelajaran secara berkumpulan. Bab 1 ini
juga menerangkan mengenai perangkaan awal bagi melaksanakan kajian, sebagai panduan bagi
memastikan setiap langkah yang diambil dapat mencapai matlamat yang telah ditetapkan.

BAB 2

TINJAUAN LITERATURE

2.1

Pengenalan
Bab ini akan mempersembahkan hasil kajian-kajian yang terdahulu berkaitan dengan

pembelajaran kooperatif. Ia juga melihat kelebihan dalam menggunakan kaedah kooperatif untuk
meningkatkan pencapaian pelajar dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu. Bab ini
juga membincangkan aspek yang berkaitan tinjauan literature seperti teori yang mendasari
pembelajaran koperatif dalam kemahiran menulis karangan, rajah pembelajaran koperatif, ciriciri karangan yang bermutu, prinsip-prinsip pembelajaran kooperatif, kesan pembelajaran
koperatif dan kajian-kajian yang pernah dijalankan berkaitan pembelajaran kooperatif.

2.1.1

Kaedah Pembelajaran Kooperatif dalam penulisan bahasa Melayu

Dalam kajian Marohaini Yusoff (1999) mendapati bahawa sepanjang proses menulis karangan,
murid seringkali berinteraksi dengan kawan-kawan walaupun guru tidak membenarkan mereka
bercakap dan berkongsi pendapat ketika menulis karangan dalam bilik darjah. Sauders dalam
Ahmad Zaini (2000) menegaskan tentang perlunya bekerjasama dengan rakan sebaya dalam
pembelajaran menulis terutamanya untuk merangka, menulis bersama, membetulkan kesilapan
bersama dan menerbitkan bersama.

Menurut Mahzan Arshad (2003), terdapat tiga kaedah menulis dalam Bahasa Melayu iaitu
menulis bebas hanya memerlukan bantuan yang minima daripada guru dan sumber lain.
Tujuannya adalah untuk menggalakkan murid bebas menggunakan kreativiti untuk menghasilkan
karya yang diingini. Menulis berkolaboratif dilakukan secara berpasangan secara bergilir-gilir
untuk berkongsi idea seperti bergilir-gilir menghasilkan perenggan dalam karangan untuk
membantu murid yang kurang bermotivasi dalam menulis. Menulis berkooperatif ialah satu
kaedah pengajaran menulis yang memerlukan guru memberi bantuan kepada murid. Guru dan
murid akan sama-sama menulis di papan tulis. Cara lain ialah setiap ahli dalam kumpulan samasama mencari isi penting, membuat huraian dan mencari contoh yang sesuai bagi huraian.
Kesimpulannya, bahasa memainkan peranan penting untuk menghubungkan orang yang lebih
berkebolehan, iaitu guru dan murid-murid yang lebih pintar dengan pelajar yang sedang
menjalani pembelajaran (Mercer N, 1994 dalam Roselan Baki 2003).
Interaksi antara guru dengan murid, murid dengan murid yang pelbagai kebolehan membawa
memberi idea atau pendapat dalam penulisan karangan seperti yang terkandung dalam Kaedah
Pembelajaran Kooperatif. Berdasarkan teknik-teknik dan prinsip-prinsip Kaedah Pembelajaran
Kooperatif (KPK), pengkaji menggunakan teknik Putaran Giliran dan Meja Bulat dalam
penulisan karangan fakta. Dalam teknik ini setiap ahli kumpulan akan mengutarakan pendapat
masing-masing secara lisan mengikut giliran. Dengan proses ini berlakulah proses pertukaran
pandangan antara satu sama lain untuk mendapat idea yang lebih jelas dan bermakna.
Aktiviti berkongsi maklumat ini dilaksanakan oleh ahli kumpulan agar perkara yang
dibincangkan itu menghasilkan satu idea yang boleh di bawa dalam bentuk penulisan. Menerusi
teknik ini murid dapat menguasai kemahiran menulis dengan baik. Jika dijalankan dengan
sempurna , setiap pelajar mempunyai tanggungjawab untuk menguasai sesuatu topik serta
berpeluang berkongsi pengetahuan dengan ahli kumpulan yang lain.
Untuk tujuan ini, pelajar perlu memahami topik dan bukan hanya sekadar menghafal sahaja. Ini
akan mengakibatkan pemprosesan yang tinggi, yang meningkatkan daya ingatan dan seterusnya
membolehkan mereka menunjukkan pencapaian yang baik. Justeru, kumpulan murid yang diajar

dengan pendekatan pembelajaran koperatif mencatat pencapaian yang lebih tinggi berbanding
kumpulan yang diajar melalui kaedah tradisional (cheah dan Poon, 1998). Dengan menggunakan
kaedah kumpulan kecil, pelajar-pelajar dapat berkongsi kekuatan dan membaiki kelemahan
masing-masing.
Selain itu, kemahiran interpersonal dapat dibentuk selain daripada belajar menyelesai masalah
bersama-sama. Khadijah Ahmad (2005) yang mengkaji tentang keberkesanan pembelajaran
koperatif dalam menulis karangan Bahasa Melayu, mendapati bahawa terdapat perbezaan dan
peningkatan dari segi penulisan karangan.Terdapat perbezaan yang signifikan antara pencapaian
pelajar dalam menulis karangan sebelum dan selepas dirawat dengan kaedah pembelajaran
koperatif. Hasil hubungan interaksi sesama ahli kumpulan atau rakan sebaya telah berjaya
meningkatkan pengetahuan kebolehan pelajar dalam menulis isi karangan.
2.2.1

Ciri-ciri Pembelajaran Koperatif

Menurut Mok Soo Sang (2002) terdapat beberapa ciri-ciri pembelajaran kooperatif. Antaranya
ialah :
i. Pelajar-pelajar melibatkan diri secara aktif dan kooperatif dalam pembelajaran kumpulan.
Pembelajaran kooperatif merupakan satu kaedah yang boleh digunakan untuk menggalakkan
pelajar berfikir secara aktif. Pelajar digalakkan berfikir sendiri kemudian berbincang secara
berkumpulan. Para pelajar juga diminta memberi pendapat atau pandangan dan banyak
bertanyakan soalan mengenai topk pembelajaran yang telah dipelajari. Pelajar juga digalakkan
mencari maklumat tambahan atau bahan rujukan lain bagi memantapkan lagi pemahaman dalam
bahasa Melayu Penulisan.
ii. Pelajar dilatih dengan akauntabiliti diri dan bertanggungjawab berkongsi.
Dalam pembelajaran kooperatif sikap akauntabiliti dan tanggungjawab berkongsi adalah tinggi.
Pelajar yang lemah akan sentiasa dibantu oleh pelajar kumpulan kooperatif lain. Antara ahli
kumpulan akan berkongsi maklumat untuk menyiapkan tugasan yang diberikan oleh guru.

iii. Kemahiran sosial dapat dipupuk dalam pembelajaran kooperatif.

Pembelajaran kooperatif merupakan satu sosial. Ini adalah disebabkan pembelajaran koopertif
berupaya menghasilkan perasaan yang positif antara satu sama lain, mengurangkan rasa tersisih
dan kesunyian, membina perhubungan saling membantu, meningkatkan pencapaian melalui
aktiviti-aktiviti kognotif sera memperbaiki kemahiran sosial.
iv.

Kesedaran bahawa pembelajaran kooperatif adalah kunci pencapaian yang lebih baik

daripada pembelajaran diri sendiri.

Di dalam pembelajaran kooperatif , kesedaran motivasi dapat ditingkatkan melalui perbincangan
bersama ahli kumpulan yang lain. Pelajar akan mudah faham menerusi pembelajaran kooperatif
kerana jika maklumat atau konsep yang tidak fahami asalah seorang ahlli kumpulan, ahli
kumpulan yang lain akan menolong menerangkannya.

2.2

Teori Dan Konsep

Rosni Yusof (1999) telah mengunakan kaedah pembelajaran kooperatif STAD (Students

Teams- Achievement Division) atau dikenali sebagai Kumpulan Pembahagian Pencapaian Murid,
bagi melihat pencapaian pelajar tingkatan dua, Sekolah Menengah Kebangsaan di negeri Melaka
dalam aspek tersebut. Hasil eksperimen selama empat minggu mendapati bahawa pendekatan
kooperatif amat berjaya berbanding dengan kaedah tradisional.
Kajian yang serupa dilakukan oleh Suraya (1999) dalam Masitah Zainuddin (2005), di Negara
Brunei Darul Salam. Beliau menggunakan kaedah pembelajaran kooperatif STAD, ke atas pelajar
tingkatan tiga dalam jangka masa enam minggu. Hasil kajian mendapati bahawa pendekatan
pembelajaran kooperatif begitu berkesan berbanding tradisional.

Ahmad Zaini Yaacob (2000) yang mengkaji tentang kesan pembelajaran kooperatif dalam
kalangan pelajar tingkatan empat di luar bandar. Beliau telah menyelidik cara pembelajaran
kooperatif dapat meningkatkan mutu penulisan pelajar. Enam aspek yang spesifik dalam
penulisan karangan telah ditumpukan dalam kajian beliau iaitu kematangan fikiran,
perbendaharaan kata, olahan, struktur kata, isi dan kesalahan bahasa. Beliau telah mendedahkan
teknik kooperatif kepada kumpulan rawatan. Mereka diajar cara bekerjasama dalam kumpulan
untuk menghasilkan karangan. Pelajar yang didedahkan dengan kaedah ini didapati meningkat
dari segi perancangan, penjanaan idea, mencari bahan, olahan dan struktur kata dalam karangan
pelajar. Dapatan kajian beliau menunjukkan pembelajaran kooperatif dapat meningkatkan aspekaspek tersebut dalam mutu penulisan pelajar.
Mengikut Slavin (1990), fungsi utama STAD ialah kumpulan pelajar yang mengikuti
KPK

memberi

sokongan

antara

ahli

kumpulan

untuk

pencapaian

akademik

yang

cemerlang.Interaksi dalam kumpulan kecil membantu pelajar menganalisis, berbincang dan

sintesis idea untuk meningkatkan tahap pemikiran dan pemahaman pelajar dalam konteks yang
lebih bermakna.Selain itu, beliau juga menyatakan bahawa terdapat dua teori yang menyumbang
ke arah pencapaian KPK iaitu teori motivasi dan teori kognitif.
Menurut perspektif motivasi, struktur insentif secara kooperatif membentuk satu situasi di mana
cara untuk seseorang pelajar mencapai matlamat sendiri ialah apabila kumpulannnya mencapai
matlamat tersebut.Dengan itu pelajar adalah didorong untuk mengambil inisiatif diri dalam usaha
membantu ahli kumpulannya untuk belajar dan berjaya bersama.
Dalam perspektif kognitif pula, pembelajaran dianggap sebagai satu proses pemikiran dan
pembinaan, pelajar akan terlibat secara aktif dalam proses integrasi pengetahuan baru dengan
pengetahuan sedia ada untuk mencapai objektif pembelajaran yang dijangkakan.Vygotsky (1978),
menyatakan aktiviti kolaboratif antara kanak-kanak dapat meningkatkan perkembangan fikiran
yang matang. Manakala Piaget (1926), percaya bahawa pengetahuan seperti bahasa, nilai dan
sistem simbol hanya dapat dikuasai melalui interaksi antara satu sama lain.

Zakaria Kassim (2003) bersetuju bahawa kaedah pembelajaran kooperatif dapat mengendalikan
pelajar melaksanakan tugas-tugas secara bersemuka. Kaedah pembelajaran kooperatif juga
mendorong pelajar berinteraksi dan berkomunikasi dengan rakan sebaya secara harmoni. Dengan
cara demikian, kaedah pembelajaran koperatif memupuk nilai-nilai murni seperti kejujuran,
bekerjasama, saling menghormati, bertanggungjawab, bertolak-ansur berperikemanusiaan,
sanggup berkorban sepakat dan berinisiatif. Pelaksanaan tugas secara berkooperatif dapat
menumpukan pelakuan dan keyakinan diri murid
Walaupun dapat dilihat kesan Pembelajaran Kooperatif dalam pengajaran dan pembelajaran,
kajian yang dijalankan terhadap para pelajar dan pengajaran Bahasa Melayu seperti ketandusan.
Oleh itu, pengkaji ingin mengkaji keberkesanannya dari perspektif yang berbeza sebagai seorang
guru Bahasa Melayu.
Secara ringkasnya, interaksi dalam kumpulan kecil membantu pelajar menganalisis, berbincang
dan bersintesis idea untuk meningkatkan tahap pemikiran dan pemahaman pelajar dalam konteks
yang lebih bermakna. Dengan menggunakan kaedah kumpulan kecil, pelajar-pelajar dapat
berkongsi kekuatan dan membaiki kelemahan masing-masing. Selain itu, kemahiran interpersonal
dapat dibentuk selain daripada belajar menyelesaikan masalah bersama-sama. Melalui
penempatan ke dalam kumpulan dan memberi tugasan kepada mereka menyebabkan mereka
perlu bekerjasama, saling bergantung antara satu sama lain. Tanggungjawab menyelesaikan
tugasan merupakan kaedah yang amat baik untuk memberi peluang kepada pelajar memenuhi
keperluan sosial mereka. Permuafakatan ini akan membantu dan menggalakkan pembelajaran
yang aktif.

2.3

Kajian Lepas
Terdapat banyak kajian-kajian yang lepas yang ada berkaitan dengan pembelajaran

kooperatif yang dijalankan oleh penyelidik samada dari dalam negara dan luar negara. Kajiankajian lepas yang telah dijalankan merupakan kajian yang berkaitan dengan tahap amalan
pembelajaran koopertif di sekolah-sekolah.

2.3.1

Kajian Dalam Negara

Dalam konteks di Malaysia, hasil kajian S-L Gan (1992), menyatakan murid berpendapat
pembelajaran serta aktiviti dalam Pembelajaran Kooperatif adalah menyeronokkan. Beliau juga
mendapati pendekatan Pembelajaran Kooperatif dapat membantu dalam membentuk nilai murni,
mengeratkan hubungan antara kaum yang berbeza dan meningkatkan pencapaian akademik di
kalangan murid, maka Pembelajaran Kooperatif adalah amat sesuai dilaksanakan di sekolahsekolah di Malaysia.
Dalam kajian Zulkifli bin Abd Wahab daripada Universiti Putera Malaysia yang telah
menjalankan kajian tentang keberkesanan pembelajaran kooperatif dalam matapelajaran bahasa
Melayu Penulisan adalah berkisar di tiga buah sekolah di sekitar Daerah Muar. Kajian ini
dilakukan pada 2007. Menurut beliau,tahap amalan pembelajaran kooperatif dikalangan murid
adalah tinggi dan manakala menurut perspetif guru adalah sederhana. Bagaimanapun,
pembelajaran ini dapat meningkatkan pencapaian murid.
Menurut Cheah dan June (1998/99), kelebihan dalam Pembelajaran Kooperatif ialah murid
dilatih untuk berkomunikasi, mengurus konflik, memimpin dan membuat keputusan, semuanya
merupakan kemahiran sosial yang amat penting dalam dunia bekerja pada masa depan.
Kajian Cheah, Adlan, Baskaran dan Lim (2002), mendapati kesan kaedah Pembelajaran
Kooperatif dalam meningkatkan bacaan pemahaman teks dalam bahasa Cina dan bahasa Tamil
adalah ketara dan dicadangkan supaya sukatan pelajaran kursus Diploma Pendidikan Malaysia
terus memberikan penekanan dalam kaedah Pembelajaran Kooperatif .

Pelbagai kajian telah dijalankan oleh beberapa orang pengkaji mengenai Pembelajaran
Kooperatif dan kesannya terhadap pembelajaran. Dalam kajian mereka, Nor Azizah Salleh, Siti
Rahayah Ariffin dan Musa Daia (2001) mendapati bahawa Pembelajaran Kooperatif adalah
kaedah yang menarik dan dapat menerapkan nilai-nilai murni.Selain itu, kajian mereka
membuktikan Pembelajaran Kooperatif dapat menambahkan minat dan motivasi pelajar-pelajar
terhadap pelajaran Sains.
Abdul Halim Mohd Noh (2000), dalam kajian kesnya terhadap Pembelajaran Kooperatif dalam
Mata Pelajaran Sains di Selangor, mendapati terdapat persepsi yang baik terhadap penerapan
nilai-nilai murni kemahiran belajar dan pencapaian serta sikap yang baik lagi positif terhadap
subjek Sains dalam kalangan pelajar tingkatan satu. Kajian Abdul Halim ini disokong oleh
Effendi Zakaria dan Zanaton Iksan (2007) dalam artikel yang menekankan bahawa Pembelajaran
Kooperatif harus digunakan sebagai menggantikan kaedah mengajar Matematiks dan Sains yang
tradisional di Malaysia. Ini dapat membantu mempertingkatkan pembelajaran di negara itu.

2.3.2

Kajian Luar Negara

Pate-Clevenger, R., Dusing, J., Houck, P., & Zuber, J. (2008) telah membuat kajian yang
meninjau keberkesanan Pembelajaran Kooperatif dalam menangani masalah gangguan
pembelajaran dalam kalangan para pelajar sekolah rendah dan menengah di Chicago, Illinois
pada tahun 2008. Dapatan kajian menunjukkan Pembelajaran Kooperatif merupakan strategi yang
berkesan untuk mengurangkan masalah gangguan di bilik darjah serta berupaya meningkatkan
kemahiran sosial yang positif.
Ini disokong oleh Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1999) yang mendapati Pembelajaran
Kooperatif bukan sahaja membantu meningkatkan pencapaian akademik tetapi juga berkesan
untuk

memupuk

kerjasama,

minat

pada

sekolah,

kemahiran

berinteraksi

dan

berkomunikasi.Walaupun dapat dilihat kesan Pembelajaran Kooperatif dalam pengajaran dan

pembelajaran, kajian yang dijalankan terhadap para pelajar dan pengajaran Bahasa Melayu
seperti ketandusan.Oleh itu, pengkaji ingin mengkaji keberkesanannya dari perspektif yang
berbeza sebagai seorang guru Bahasa Melayu.

2.4

Rumusan

Daripada tinjauan literatur yang dibuat, ketidakbolehan menguasai teknik menulis karangan
memang merupakan suatu fenomena yang perlu diatasi sebelum murid mempelajari sesuatu ke
peringkat yang lebih lanjut. Berdasarkan kajian-kajian lepas menunjukkan bahawa pembelajaran
kooperatif mampu memberikan kesan yang positif terhadap murid. Ini adalah kerana
pembelajaran kooperatif ini dapat membentuk sifat keyakinan pada diri sendiri dan ini membantu
para murid untuk mempertingkatkan lagi prestasi pelajaran. Guru juga dapat menjalankan proses
pengajaran dan pembelajaran dengan lebih berkesan.
Berdasarkan tinjauan dan kajian yang dijalankan, jelaslah bahawa strategi

pengajaran dan

pembelajaran secara kooperatif mendatangkan kesan yang positif sewaktu sesi pengajaran dan
pembelajaran dalam kelas rawatan.Sikap dan perlakuan mereka didapati mengalami perubahan
menerusi pembelajaran kooperatif.Mereka melibatkan diri secara aktif dalam segala aktiviti yang
dirancang oleh guru kerana mempunyai tanggungjawab untuk menaikkan imej kumpulan masingmasing.Semangat perpaduan, kerjasama dan saling membantu amat penting memandangkan
kaedah pembelajaran yang menekankan persaingan. Oleh itu, pengkaji berpendapat bahawa
pembelajaran kooperatif juga sesuai digunakan dalam apa jua mata pelajaran yang hendak
diajarkan kepada pelajar. Kesimpulan yang dapat kita buat di sini ialah peningkatan pencapaian
murid dalam bahasa Melayu Penulisan adalah bergantung kepada kesesuaian kaedah yang
digunakan.

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1

Pengenalan
Bab ini membincangkan metodologi yang digunakan dalam menjalankan kajian

ini.Aspek-aspek yang dibincangkan ialah reka bentuk kajian, pemilihan sampel kajian, proses
pengumpulan data, dan analisis data yang merupakan aspek-aspek penting yang menentukan
kejayaan kajian ini.
3.2

Reka Bentuk Kajian

Kajian ini adalah berbentuk eksperimen yang merangkumi kajian kuantitatif dengan mencari
frekuensi dan peratus.Bentuk kajian ini dipilih kerana pengkaji mudah mengumpul maklumat
serta dapat menumpukan lebih perhatian terhadap kajian yang dilakukan. Dengan menggunakan
kaedah kooperatif, pengkaji telah melihat sejauh mana keberkesanan kaedah tersebut dan
seterusnya dapat meningkatkan prestasi murid dalam bahasa Melayu. Pengkaji pada mulanya,
telah memerhatikan pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu yang dijalankan di dalam bilik

darjah.Selepas pemerhatian tersebut, pengkaji telah mengedarkan satu borang latar belakang
kepada semua murid yang terlibat dalam kajian.
Tujuan utamanya adalah untuk memperolehi maklumat-malumat mengenai latarbelakang
pengetahuan, minat terhadap bahasa Melayu dan juga cara pembelajaran mereka. Seterusnya satu
ujian pra telah diberikan kepada murid untuk mengetahui pencapaian mereka. Setelah mendapat
maklumat-maklumat yang diperlukan, pengkaji telah menjalankan pengajaran dan pembelajaran
secara koperatif. Sehabisnya pengajaran penulisan karangan fakta, pengkaji telah memberi satu
lagi ujian pos kepada murid untuk mengetahui pencapaian mereka dengan menggunakan kaedah
kooperatif. Keputusan murid telah disemak dan dibandingkan dengan pencapaian mereka
sebelum penggunaan kaedah kooperatif.

3.3

Populasi dan Persampelan

Sample yang dipilih terdiri daripada murid Tahun 5 seramai 30 orang di SK Slim River, Slim
River,Perak. Mereka dibahagikan kepada kumpulan kecil yang mempunyai tahap kepintaran,
sikap dan motivasi yang lebih kurang sama. Murid-murid ini menghadapi masalah dalam
pembelajaran khasnya dalam menguasai kemahiran menulis karangan jenis fakta. Oleh itu satu
pendekatan telah diambil untuk mengatasi masalah ini. Kaedah pembelajaran kooperatif
digunakan untuk mengatasi masalah ini. Kaedah pembelajaran kooperatif digunakan untuk
mengatasi masalah di mana murid-murid sukar untuk memahami kemahiran yang diajar. Kajian
ini lebih berfokuskan kepada pembinaan minat dan motivasi pelajar terhadap penguasaan
kemahiran menulis karangan jenis fakta. Jumlah sample hendaklah melebihi 30 unit kerana
andaian taburan normal biasanya dipenuhi apabila saiz sample melebihi 30 unit (Mohd Majid
konting, 2005).

3.4

Kajian Rintis

Secara amnya kajian ini dijalankan dalam tiga peringkat. Pada peringkat pertama, pengkaji
menjalankan aktiviti eksperimental seperti penerangan, pra ujian, kaedah belajar secara
kumpulan. Tujuan perbincangan ini adalah untuk memberi gambaran kepada pelajar tentang
kaedah pembelajaran secara kooperatif. Peringkat kedua merupakan sesi rawatan. Jenis rawatan
yang diberikan ialah menulis karangan secara kerjasama dan berkongsi idea atau menulis secara
berkooperatif dengan menggunakan teknik Putaran Giliran dan Meja Bulat. Dalam pengajaran
dan pembelajaran menulis karangan fakta, murid dilatih untuk bekerjasama memberi pendapat,
menghurai isi, memberi contoh bagi isi karangan, dan membaiki kesalahan bersama rakan dalam
kumpulan. Disamping itu, murid dilatih untuk membanding hasil kerja sendiri dengan hasil kerja
rakan-rakan dalam bilik darjah. Peringkat ketiga dalam eksperimen ialah setelah selesai
menjalani pembelajaran menulis secara berkooperatif, satu ujian pos diberikan kepada pelajar.
Data yang dikumpulkan melalui ujian ini dibandingkan dengan data yang diperolehi dalam pra
ujian untuk melihat keberkesanan KPK ke atas pengajaran dan pembelajaran ke atas pengajaran
penulisan karangan fakta.
3.5

Instrumen Kajian

Pengkaji dalam kajian ini menggunakan empat jenis instrumen untuk menyelidik masalah yang
dihadapi. Ia adalah seperti di bawah:
3.5.1

Pemerhatian

Dalam kajian eksperimen ini, pengkaji telah memerhatikan dulu pengajaran dan pembelajaran
Bahasa Melayu yang dijalankan di dalam bilik darjah dengan menggunakan lampiran
pemerhatian sebelum memulakan kajiannya. Pemerhatian juga dilakukan sepanjang kajian ini
dibuat dari awal pembelajaran hinggalah di akhir pembelajaran.
3.5.2

Soal Selidik

Borang soal selidik digunakan untuk mengetahui persepsi murid tentang kaedah pembelajaran
koperatif.Satu borang soal selidik telah diberikan kepada setiap kumpulan murid sebelum

memulakan penyelidikan untuk mengukur sikap dan motivasi terhadap Bahasa melayu dan juga
untuk mengetahui latar belakang mereka. Borang soal selidik kedua pula telah diberikan kepada
murid setelah kaedah pembelajaran koperatif

dilaksanakan untuk mengetahui keberkesanan

pembelajaran kooperatif di dalam bilik darjah. Cara ini telah membantu pengkaji untuk
mendapatkan maklumat tentang keberkesanan pelaksanaan kaedah pembelajaran kooperatif.

3.5.3

Ujian Pra

Ujian pra ini diberikan untuk mendapatkan gambaran terhadap prestasi pelajar sebelum
pembelajaran koperatif dimulakan dalam penulisan karangan jenis fakta.
3.5.4

Ujian Pos

Ujian pos ini telah diberikan setelah pengajaran dan pembelajaran dijalankan dengan
menggunakan kaedah kooperatif untuk mengetahui keberkesanan kaedah kooperatif dalam
pembelajaran. Ujian ini dapat membandingkan-bezakan pencapaian murid-murid tersebut.
3.6

Pengumpulan Data

Dalam kajian ini, seperti yang telah dinyatakan tadi, untuk pengumpulan data instrumeninstrumen pemerhatian, borang soal selidik, ujian pra dan ujian pos telah digunakan. Sebelum
memulakan kajian, pengkaji telah membuat pemerhatian terhadap murid-murid yang hendak
dijadikan sample. Hasil pemerhatian dicatatkan ke dalam borang pemerhatian
(Lampiran 1).

Pemerhatian akan dibuat pada aspek-aspek tingkah laku sebelum guru masuk kelas, semasa guru
mengajar, cara mereka menjawab soalan, perasaan apabila diberi kerja rumah dan juga
tingkahlaku apabila guru meninggalkan kelas.
Kajian telah dimulakan dengan pengedaran borang soal selidik (Lampiran 3 & 4)
untuk mengetahui latarbelakang pelajar dan juga minat dan motivasi mereka terhadap mata
pelajaran Bahasa Melayu. Setelah mengetahui maklumat tersebut, pengkaji telah mula mengajar
tajuk penulisan karangan jenis fakta kepada murid tersebut dengan menggunakan kaedah
tradisional. Seterusnya satu set ujian pra (Lampiran 5) diberikan kepada mereka mengenai tajuk
yang diajar. Pencapaian dan prestasi mereka direkodkan Setelah memperolehi data prestasi murid
sample, pengkaji memulakan eksperimennya iaitu penggunaan kaedah kooperatif dalam
pengajarannya bagi tajuk yang sama. Pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran dengan
menggunakan kaedah kooperatif dijalankan dalam bilik darjah. Murid-murid dibahagikan kepada
kumpulan-kumpulan kecil yang terdiri daripada 5 hingga 6 orang ahli. Ketua kumpulan telah
dilantik bagi setiap kumpulan. Sehingga kajian ini selesai mereka telah berada dalam kumpulan
yang sama semasa mata pelajaran Bahasa Melayu dijalankan. Pengkaji mengajar dengan
menggunakan kaedah pembelajaran kooperatif. Pengkaji juga telah membuat pemerhatian
sepanjang pengajaran dan pembelajaran berlaku dan juga selepas pembelajaran koperatif
(Lampiran 2).
Pemerhatian ini termasuklah kerjasama murid, penglibatan diri dalam perbincangan, pengeluaran
idea dan cara menyelesaikan masalah yang diberikan. Setelah selesai pengajaran tajuk tersebut,
satu set ujian pos (Lampiran 6) telah diberikan kepada sampel kajian iaitu murid-murid kajian.
Pencapaian mereka selepas penggunaan kaedah kooperatif juga direkodkan. Pengkaji juga
mengedarkan borang soal selidik yang sama sekali lagi kepada pelajar untuk mengetahui
perubahan sikap dan motivasi mereka setelah penggunaan kaedah kooperatif dalam
pembelajaran. Dengan ini juga dapat dilihat reaksi murid terhadap cara pembelajaran dan juga
kefahaman mereka tentang topik yang diajar.
3.7

Analisis Data

Pengkaji mesti memastikan semua murid menjawab kesemua soalan dalam borang soal selidik.
Pengkaji harus merekodkan setiap aktiviti dan hasil dapatan. Semua ujian pra dan pos mesti
diperiksa untuk mendapatkan markah supaya dapat dibuat perbandingan sebelum dan selepas
kaedah pembelajaran kooperatif dilaksanakan. Data yang diperolehi daripada ujian pra dan pos
telah dianalisis secara kaedah kuantitatif dengan mencari frekuensi dan peratus. Perbandingan
antara ujian pra dan ujian pos telah dibuat dengan menggunakan peratus dan telah dijelaskan
dengan lebih terperinci. Dapatan daripada pemerhatian yang dijalankan telah dihuraikan secara
diskriptif.

3.8

Rumusan

Kajian ini telah menggunakan reka bentuk kajian eksperimen. Sampel kajian adalah terdiri
daripada murid-murd Tahun 5 seramai 30 orang di SK Slim River, Slim River, Perak. Di antara
instrumen kajian yang digunakan adalah pemerhatian, soal selidik, ujian pra dan ujian pos. Data
dikumpulkan dan dianalisis dengan membandingkan keadaan sebelum dan selepas penggunaan
kaedah pembelajaran kooperatif. Pengumpulan dan penganalisisan data harus dilaksanakan
dengan teratur dan sistematik supaya pengkaji mendapat maklumat yang tepat tentang kajiannya.
Dapatan daripada soal selidik dan ujian pos adalah sangat penting untuk menunjukkan sama ada
terdapat perbezaan prestasi dalam kalangan murid-murid ini.

BAB 4

DAPATAN KAJIAN

4.1

Pendahuluan

Pembelajaran koperatif adalah satu teknik pengajaran moden. Ia dapat meningkatkan pemahaman
pelajar, meningkatkan pencapaian pelajar, kemahiran berfikir, motivasi dan juga menguasai
pengetahuan secara berterusan oleh pelajar. Pembelajaran koperatif telah meningkatkan motivasi
pelajar dan juga suasana bilik darjah.
Menurut Salleh (2005), ketidakupayaan pelajar dalam menguasai pengetahuan secara berterusan
dan memahami topik-topik yang telah dipelajari adalah disebabkan oleh proses pembelajaran
yang tidak melibatkan pelajar secara aktif. Pelajar-pelajar yang terlibat secara aktif dalam
komuniti pelajar dapat mengusai pengetahuan secara berterusan. Maka satu kaedah yang

dikenalpasti bagi menyediakan peluang kepada untuk memaksimakan pembelajaran mereka

adalah melalui pembelajaran koperatif.
Bahagian ini memaparkan secara terperinci dapatan kajian berhubung sikap murid terhadap
pengajaran dan pembelajaran kemahiran penulisan secara kooperatif di sekolah rendah. Analisis
ini diperoleh berdasarkan soal selidik yang telah diedarkan kepada murid murid Tahun 5 Inovatif
yang telah dikaji.
Hasil kajian menunjukkan bahawa secara keseluruhannya, para pelajar menerima baik strategi
Pembelajaran Kooperatif dalam pengajaran Bahasa Melayu. Melalui Borang Soal Selidik, bagi
Item 1: Saya mendapati Pengajaran Kooperatif menarik., pelajar didapati memberi respons
positif seperti yang berikut:

Item 1 :

Saya mendapati Pengajaran Kooperatif menarik.

Sangat Setuju - 57.1%
Setuju - 42.9%

Para pelajar juga menyatakan bahawa mereka gemar belajar secara berkumpulan (Item 2), dan
lebih terlibat secara aktif dalam pembelajaran (Item 5), seperti yang dilihat melalui responsrespons yang berikut:
Item 2 :

Saya gemar belajar secara berkumpulan.

Sangat Setuju 57.1%
Setuju 42.9%

Item 5 :

Pembelajaran Kooperatif membantu saya melibatkan diri

secara aktif dalam pembelajaran.

Sangat Setuju - 57.1%

Setuju - 42.9%

Pembelajaran Kooperatif juga menjadikan pembelajaran lebih berfokus dan ini membuat pelajar
lebih memahami pelajaran yang diajarkan. Kaedah kumpulan sama kebolehan membolehkan
guru membimbing pelajar mengikut kebolehan di samping menjalankan aktiviti-aktiviti
pengayaan dan pemulihan mengikut keperluan masing-masing. Kaedah kumpulan pelbagai
kebolehan telah memberi peluang mengamalkan pengajaran rakan sebaya,Malah, mereka lebih
faham sekiranya konsep itu dterangkan oleh rakan sendiri. Ini terbukti melalui dapatan berikut:

Item 3 :
Saya lebih fokus terhadap apa yang guru ajarkan melalui
aktiviti Pembelajaran
Kooperatif.
Sangat Setuju - 35.7%
Setuju

64.3%

Item 6 :
Saya lebih memahami apabila rakan saya memberi
penerangan dalam
kumpulan.
Sangat Setuju - 42.9%
Setuju - 57.1%

Dapatan ini juga dikukuhkan lagi melalui analisis borang temu bual pelajar yang menunjukkan
bahawa kesemua responden bersetuju bahawa pengajaran Pembelajaran Kooperatif membantu
mereka lebih fokus dalam pelajaran. Tiga daripada mereka yang ditemu bual berpendapat bahawa
Pembelajaran Kooperatif menarik dan berkesan untuk membuat mereka lebih faham akan apa
yang dipelajari. Dua orang pelajar menyatakan mereka terdorong untuk lebih fokus disebabkan
ganjaran yang diterima daripada guru dan rakan-rakan mereka. Oleh itu, Pembelajaran Kooperatif
berupaya menambahkan minat dan motivasi pelajar terhadap pembelajaran.

Adakah masalah gangguan di bilik darjah dapat ditangani melalui Pembelajaran

Kooperatif?
Melalui temu bual, kesemua pelajar menyatakan mereka tidak melihat masalah disiplin di kelas
pengkaji, seperti yang berlaku di kelas guru-guru lain. Sebabnya ialah kerana mereka dapati
Pembelajaran Kooperatif yang dijalankan oleh guru secara berkumpulan membuat mereka lebih
fokus terhadap apa yang diajarkan. Pelajar lebih mudah merujuk kepada rakan-rakan sekumpulan
untuk masalah yang dihadapi sebelum merujuk guru. Empat orang pelajar menyatakan aktivitiaktiviti dalam Pembelajaran Kooperatif tidak memberikan mereka peluang untuk memberikan
masalah disiplin di kelas pengkaji. Ini disebabkan mereka aktif melakukan aktiviti pembelajaran
di kelas. Keenam-enam responden juga bersetuju bahawa gangguan pembelajaran (off-task
behaviours) dapat dikurangkan sekiranya guru menggunakan cara pengajaran yang lebih menarik
seperti Pembelajaran Kooperatif.
Dalam soal selidik pula, pelajar menyatakan Pembelajaran Kooperatif mengurangkan masalah
gangguan pembelajaran di bilik darjah. Ini terbukti melalui dapatan berikut apabila 100% pelajar
memberikan respons yang positif.
Item 7 :

Melalui aktiviti Pembelajaran Kooperatif, saya kurang

memberi

gangguan dalam bilik darjah.

Sangat Setuju - 28.6%
Setuju - 71.4%

Item 8 :

Saya mendapati rakan saya kurang memberi gangguan di

dalam bilik

darjah

Kooperatif dijalankan.
Sangat Setuju - 35.7%
Setuju - 64.3%

apabila

Pembelajaran

No

Item

(%)

sangat setuju ( %)

setuju

Pembelajaran Kooperatif menggalakkan saya

35.7

64.3
bekerjasama dengan rakan- rakan sekumpulan.
2 Saya gemar belajar secara berkumpulan.

42.9

57.1
3 Saya lebih fokus terhadap apa yang guru
ajarkan melalui aktiviti Pembelajaran Kooperatif.

64.3

35.7
4 Pembelajaran Kooperatif menggalakkan saya
bekerjasama dengan rakan-rakan sekumpulan.
64.3
5 Pembelajaran Kooperatif membantu saya

35.7

melibatkan diri secara aktif dalam pembelajaran.

42. 9

57.1
6 Saya lebih memahami apabila rakan saya memberi
penerangan dalam kumpulan.

57.1

42.9
7 Melalui aktiviti Pembelajaran Kooperatif, saya
kurang memberi gangguan dalam bilik darjah.

71.4

28.6
8 Saya mendapati rakan saya kurang memberi
gangguan di dalam bilik darjah apabila
Pembelajaran Kooperatif dijalankan.

64.3

35.7

Apabila pengkaji merujuk kepada Borang Catatan Perlakuan yang digunakan, data seperti Jadual
1 didapati:
Jadual 1 : Data Daripada Borang Catatan Perlakuan
Masalah gangguan

Pra

Pra

Pasca -

Pasca -

i. lewat ke kelas
ii. berbual-bual

1
5 kali
7kali

2
7 kali
5kali

1
3 kali
2 kali

2
1kali
3 kali

berkaitan dengan pelajaran)

iii. berjalan di dalam kelas (tanpa

2 kali

2 kali

1 kali

kebenaran)
iv. mencelah dengan kurang sopan

4 kali

3 kali

1kali

1 kali

dengan

rakan

(tidak

Nota:
Pra 1 - Pelajaran 1 tanpa strategi Pembelajaran Kooperatif
Pra 2 - Pelajaran 2 tanpa strategi Pembelajaran Kooperatif
Pasca-1- Pelajaran 1 sewaktu Pembelajaran Kooperatif dijalankan
Pasca-2- Pelajaran 2 sewaktu Pembelajaran Kooperatif dijalankan

Sebelum menjalankan Pembelajaran Kooperatif, para pelajar ini agak bosan diajar dengan cara
pengajaran yang bersifat teacher-centred atau berpusat kepada guru. Menurut empat orang
pelajar yang ditemu bual, tiga daripada enam orang guru yang mengajar mereka pada tahun ini
lebih gemar menjalankan pengajaran didaktik yang seperti syarahan. Kebosanan itu yang
menyebabkan mereka melakukan gangguan-gangguan pembelajaran seperti yang tersenarai di
atas, sehingga menjadi kebiasaan. Ternyata, apabila pengkaji menjalankan pengajaran yang sama
yang tidak berpusat kepada pelajar, masalah-masalah gangguan itu didapati lebih ketara.
Melalui strategi Pembelajaran Kooperatif, dapatan menunjukkan kurangnya perlakuan gangguan
tersebut. Misalnya, masalah pelajar yang lewat ke kelas Bahasa Melaysia turun daripada 12 kali
kepada 4 kali apabila Pembelajaran Kooperatif dijalankan. Masalah pelajar yang berbual-bual
tanpa kaitan dengan pelajaran juga merosot daripada 12 kali kepada 5 kali. Yang lebih penting
lagi, pelajar didapati semakin kurang membuat celahan secara kurang sopan, iaitu kekerapannya
turun daripada 7 kali kepada hanya 2 kali. Begitu juga dengan masalah gangguan yang lain,
kesemuanya merosot bilangannya, seperti yang tertera dalam rajah di atas.
Dapatan ini dikuatkan lagi dengan dapatan temu bual di mana bagi soalan 2, keenam-enam
responden menyatakan mereka dapat melihat gangguan-gangguan pembelajaran di kelas Bahasa
Melayu semakin berkurangan. Kesemua mereka menambah bahawa salah satu sebab utamanya
ialah cara pengajaran Pembelajaran Kooperatif yang dijalankan oleh guru yang dirasakan
menarik. Ini lantas membuktikan bahawa Pembelajaran Kooperatif berkesan untuk membantu
guru mengawal disiplin dan masalah gangguan pembelajaran di bilik darjah.
Pembelajaran Kooperatif juga berupaya menerapkan sebahagian daripada nilai murni seperti
bekerjasama, bertanggungjawab dan hormat. Respons para pelajar menunjukkan bahawa

Pembelajaran Kooperatif dapat menerapkan nilai-nilai seperti bekerjasama, bertanggungjawab

dan hormat melalui:

Item 4 :

Pembelajaran Kooperatif menggalakkan saya bekerjasama

dengan rakan-

rakan sekumpulan.
Sangat Setuju - 64.3%
Setuju - 35.7%

Melalui temu bual pengkaji dengan pelajar pula, kesemua enam responden menyatakan bahawa
mereka dapat melihat sikap-sikap dan nilai-nilai positif dalam diri mereka sendiri serta rakanrakan mereka, seperti bekerjasama, membina keyakinan diri, menghormati pandangan orang lain,
berkongsi pendapat dan idea, dan bertanggungjawab terhadap tugas yang dipikul dalam
kumpulan masing-masing untuk menjayakan sesuatu tugasan yang diberi.
Kesemua pelajar yang ditemu bual itu juga menyatakan dalam aktiviti kumpulan, mereka belajar
untuk menunjukkan sikap hormat ketika rakan lain sedang berbual atau memberikan pandangan
atau input. Keenam-enam pelajar mengakui bahawa mereka dapat bekerjasama dengan lebih baik
dan saling membantu. Mereka menambah bahawa mereka lebih gembira kerana berpeluang
memberikan pendapat tanpa diperkecilkan, justeru membantu membina keyakinan diri mereka.

4.2

Analisis Dapatan Kajian

Melalui dapatan kajian ini, pengkaji telah membuktikan bahawa Pembelajaran Kooperatif ialah
satu pendekatan pedagogi yang dapat membantu guru mengurangkan masalah disiplin yang
mengganggu pembelajaran di bilik darjah. Strategi-strategi Pembelajaran Kooperatif bukan
sahaja menarik, tetapi melibatkan para pelajar secara aktif dalam pembelajaran. Pelajar akan

mempunyai motivasi untuk belajar dan ini secara sendirinya akan mendorongnya agar lebih fokus
terhadap apa yang diajarkan oleh guru. Masalah gangguan pembelajaran akan dapat dikurangkan,
jika tidak dihapuskan sama sekali.
Melalui kaedah berkumpulan dalam Pembelajaran Kooperatif, ini didapati memberi kesan kepada
pembinaan sahsiah pelajar melalui pengajaran kemahiran sosial dan kemahiran kolaboratif.
Pembelajaran Kooperatif dilihat sebagai satu jambatan dalam aspek pengkaedahan yang dapat
menerapkan nilai-nilai murni seperti bertanggungjawab, hormat dan bekerjasama dalam kalangan
pelajar. Melalui kaedah ini, guru berupaya mengajarkan kepada para pelajar akan nilai-nilai
murni yang ingin ditekankan melalui aktiviti-aktiviti dalam Pembelajaran Kooperatif. Yang
penting sekali, kajian ini membuktikan bahawa Pembelajaran Kooperatif dapat meningkatkan
minat dan motivasi pelajar-pelajar dalam pembelajaran, khususnya dalam pembelajaran Bahasa
Melayu.
Melalui strategi-strategi Pembelajaran Kooperatif, pelajar-pelajar yang dahulunya tidak
menunjukkan minat dalam pembelajaran, menjadi lebih bersemangat dalam melibatkan diri
secara aktif dalam pembelajaran, sehingga motivasi mereka terhadap pembelajaran Bahasa
Melayu terus meningkat.
Dengan ini,secara tidak langsung pelajar akan lebih bertanggungjawab terhadap pembelajaran
mereka apabila mereka belajar secara berkumpulan. Setiap anggota di dalam kumpulan
digalakkan nasihat menasihati antara satu sama lain pada perkara kebaikan. Seorang pelajar yang
biasanya malas belajar atau membuat tugasan apabila pelajar tersebut diarahkan melakukan
tugasan dalam satu kumpulan, maka dengan sendirinya dia akan merasakan dirinya mempunyai
tanggungjawab yang bukan sahaja terhadap dirinya sendiri tetapi juga tanggungjawab terhadap
anggota lain dalam kumpulannya.

4.2.1

Saranan-Saranan

Pengkaji ingin mengemukakan beberapa saranan mengenai kajian ini.

1.

Sebaik mungkin, dengan masa yang lebih panjang, pengkaji boleh menjalankan desain

kajian yang lebih kukuh lagi, iaitu The Randomised Posttest-Only Control Group Design.
Melalui cara kajian sebegini, pengkaji dapat mengeksperimen kesan Pembelajaran Kooperatif
dalam meningkatkan motivasi pelajar dengan menggunakan dua kumpulan berbeza. Satu
kumpulan boleh diberikan rawatan atau treatment berupa pengajaran secara Pembelajaran
Kooperatif, manakala yang satu lagi tidak diberikan rawatan sedemikian. Kemudian, keduadua
kumpulan diberikan posttest untuk melihat perubahan yang berlaku ke atas sikap pelajar-pelajar
berkenaan. Lebih baik lagi sekiranya subjek yang dieksperimen itu melebihi 40 orang supaya
lebih kukuh lagi dapatannya.
2.

Guru-guru, khususnya para guru Bahasa Melaysia haruslah berusaha menjadikan

pembelajaran Bahasa Melayu lebih menarik lagi. Kajian-kajian yang dijalankan di peringkat
rantau dan global menunjukkan pemenerimaan yang positif terhadap Pembelajaran Kooperatif
dan kesannya untuk mewujudkan pembelajaran yang berpusat kepada pelajar serta melibatkan
mereka secara aktif. Namun, masih ada dalam kalangan guru yang masih selesa berada di takuk
lama dan menjalankan pengajaran Bahasa Melaysia yang hanya memberi perhatian kepada
persiapan bagi pelajar menduduki peperiksaan. Pembelajaran Kooperatif harus diteroka sebagai
satu pendekatan dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu yang harus difahami pada
tahap prinsipnya dan bukan sekadar strategi strateginya sahaja.
3. Pengajaran yang menarik dan berpusat kepada pelajar akan mendatangkan banyak manfaat
kepada kedua-dua guru dan pelajar. Dalam Pembelajaran Kooperatif, guru hanya perlu bertindak
sebagai fasilitator yang memandu pelajar agar lebih bersikap mandiri dalam penimbaan ilmu.
Inilah yang sepatutnya dibentuk oleh setiap guru pelajar yang bertanggungjawab ke atas
pembelajarannya sendiri dan pelajar yang berpegang pada nilainilai murni yang membentuk
sahsiahnya sebagai insan yang mulia. Dengan kesedaran sedemikian, keadaan di dalam bilik
darjah menjadi satu situasi win-win di mana kedua-dua guru dan pelajar merasakan
keseronokan dalam menyampaikan dan menerima ilmu.

4.3

Rumusan

Sebagai kesimpulannya, Pembelajaran Kooperatif merupakan satu kaedah pengajaran yang bukan
sahaja menarik dan dapat menimbulkan keseronokan dan minat, malah ia dapat membantu guru
menangani masalah di bilik darjah. Nilai-nilai murni juga dapat diterapkan melaluinya untuk
mewujudkan suasana pembelajaran yang lebih positif dan tidak tertekan akibat gangguangangguan di dalam bilik darjah. Guru-guru Bahasa Melayu harus lebih kerap dan mahir
menggunakan pendekatan ini dalam pengajaran Bahasa Melayu agar para pelajar kita lebih

berminat untuk mempelajari bahasa tersebut dan meningkatkan motivasi mereka untuk
mendalaminya.
Selain itu, Pembelajaran Kooperatif juga dapat membentuk sifat kepemimpinan dan kepercayaan
iaitu setiap kumpulan memerlukan seorang ketua, pencatat, pembentang dan sebagainya yang
mana kesemuanya mempunyai peranan penting dalam menjayakan suatu projek atau tugasan. Di
samping itu, mereka juga diberi kepercayaan oleh anggota lain dalam kumpulan untuk
menjalankan tugas sebagaimana yang ditetapkan. Pembelajaran Kooperatif juga akan
meningkatkan harga diri pelajar.
Menurut Idris (2000), pelajar percaya bahawa mereka adalah individu yang begitu berharga dan
penting yang mempunyai keupayaan menghadapi kekecewaan hidup, sentiasa gembira, dan
menjadi individu yang produktif. Oleh itu, apabila sesebuah kumpulan telah berjaya menyiapkan
suatu projek atau tugasan dengan baik, maka setiap anggota yang berada dalam kumpulan
tersebut akan berasa lebih berkeyakinan dan seterusnya meningkatkan harga diri mereka.

BAB 5

PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

5.1

Pendahuluan

Bab ini membincangkan data yang diperolehi dalam kajian. Bab ini juga mengemukakan
rumusan dan cadangan untuk kajian lanjut yang boleh dilakukan pada masa akan datang.

5.2

Perbincangan Berdasarkan Soalan Kajian

5.2.1

Persoalan Kajian 1
Apakah kaedah pembelajaran koperatif berkesan untuk mengubah sikap murid-murid
Tahun 5 terhadap mata pelajaran Bahasa Melayu?
Jadual 1 : Keputusan Ujian Pra mengikut gred

Ujian

PRA
Jumlah

Gred

Bilangan

Peratus %

A
B
C
D
E

responden
2
10
10
8
0
30

6.67
33.33
33.33
26.67
0

ujian PRA mengikut gred

35
30
25
20
15
10
5
0

Jadual 2: Statistik Ujian Pra

Ujian

PRA

Kadar

Frekuensi

Peratus

Skala
Tinggi
Sederhana
Rendah

(f)
2
10
18

6.67
33.33
60

Statistik Ujian Pra

Tinggi

Sederhana

Rendah

Jadual menunjukkan kadar skor responden menjawab soalan Ujian Pra. Sebanyak 6.67 %
responden dapat menjawab dengan skor yang tinggi. Seterusnya 33.33% responden dapat
menjawab dengan skor yang sederhana dan 60 % pula responden menjawab dengan skor yang
rendah. Ini menunjukkan tahap pengetahuan pelajar berada di dalam tahap yang rendah sebelum
kaedah koperatif dimulakan. Skor min kaedah ini ialah 48.86 16.41.
5.2.2

Persoalan Kajian 2
Apakah kaedah pembelajaran koperatif berkesan untuk mengubah motivasi murid-murid

Tahun 5 terhadap mata pelajaran Bahasa Melayu?

Bahagian ini digunakan untuk menjawab persoalan kajian 2 iaitu Apakah kaedah pembelajaran
koperatif berkesan untuk mengubah motivasi murid-murid Tahun 5 terhadap mata pelajaran
Bahasa Melayu? Pada bahagian ini, penyelidik menggunakan Ujian Pos yang mengandungi 10
hingga 13 soalan yang perlu dijawab oleh responden. Ujian Pos ini dijalankan selepas sesi
pengajaran menggunakan kaedah koperatif. Tujuan ujian ini dijalankan adalah untuk melihat
keberkesanan pembelajaran menggunakan kaedah koperatif berbanding pembelajaran yang
menggunakan kaedah biasa.
Jadual 3 :
Ujian

POS

Berikut adalah pencapaian ujian pos.

Gred

Bilangan

A
B
C
D
E

responden
6
16
8
0
0
30

Jumlah

Ujian

POS

Peratus %
20
53.33
26.67

100

Jadual 4: Statistik Ujian Pos.

Kadar

Frekuensi

Peratus

Skala
Tinggi
Sederhan

(f)
6
18

20.00
60.00

a
Rendah

20.00

Berdasarkan Jadual 4 menunjukkan bahawa 20.00 % menjawab dengan kadar skor yang tinggi,
diikuti 60.00 % pada kadar skor sederhana dan 20.00 % dengan kadar skor rendah. Selepas
responden selesai menjalani pembelajaran koperatif ini , didapati pencapaian pelajar di tahap
tinggi dan sederhana meningkat. Manakala pencapaian pelajar di tahap rendah menurun.. Dengan
ini, membuktikan bahawa kaedah koperatif berkesan untuk dipraktikkan dalam pembelajaran.
Skor min ialah 62.86 11.26.

Perbandingan Ujian Pra dan Ujian Pos

Jadual 5 : Jadual Skor Min antara Ujian Pra dan Ujian Pos
UJIAN
PRA
POS

5.2.3

SKOR MIN
48.86
62.86

Persoalan Kajian 3
Apakah Kaedah koperatif berkesan untuk meningkatkan pencapaian murid dalam

penulisan karangan fakta bagi mata pelajaran Bahasa Melayu Tahun 5 ?

Bahagian ini digunakan untuk menjawab persoalan kajian 3 iaitu Adakah kaedah koperatif lebih
berkesan untuk menarik minat pelajar belajar jika dibandingkan kaedah biasa yang berpusatkan
guru . Dalam bahagian ini terdapat 10 item telah digunakan oleh penyelidik bagi mengetahui
keberkesanan minat pelajar. Dapatan kajian yang diperolehi dinyatakan dalam Jadual 6 di bawah.
Jadual 6 : Jadual min bagi setiap item
Item

10

Min
Keseluruh

Min

4.09

3.97

4.06

3.71

3.80

3.89

4.31

3.89

4.11

4.06

an
3.99

5.2.4

Persoalan Kajian 4

Bahagian ini digunakan untuk menjawab persoalan kajian 3 iaitu Sejauh manakah tahap
motivasi pelajar semasa mempelajari mata pelajaran Bahasa Malaysia bagi tajuk Karangan Fakta
menggunakan kaedah koperatif Dalam bahagian ini terdapat 10 item telah digunakan oleh
penyelidik bagi mengetahui tahap motivasi pelajar terhadap kaedah ini. Dapatan kajian yang
diperolehi dinyatakan dalam Jadual 9 di bawah.
Jadual 7 : Jadual min bagi setiap item
Item

10

Min
Keseluruh

Min

4.31

3.97

3.77

5.3

Cadangan Kajian

4.09

3.60

3.86

3.97

4.23

4.06

3.89

an
3.98

Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa penggunaan KPK dalam proses pengajaran dan
pembelajaran memberikan kesan positif dalam meningkatkan pencapaian murid khususnya dalam
penulisan karangan fakta dan karangan naratif.
Dapatan ini diharap dapat membuka minda para pendidik, khasnya guru bahasa Malaysia untuk
membuat refleksi tentang kaedah pengajaran yang mereka amalkan dalam bilik darjah. Guru-guru
hendaklah

berusaha

untuk

menggunakan

KPK

dalam

pengajaran

karangan

dengan

memperbanyakkan aktiviti kumpulan belajar bersama supaya murid dapat berbincang dan
berkongsi masalah dalam penulisan karangan. Sewaktu teknik ini dilaksanakan, guru berpeluang
untuk memantau penggunaan bahasa murid, sama ada dalam lisan mahupun tulisan.Guru juga
perlu sentiasa membaiki kesilapan bahasa murid dalam semua aspek. Semakan yang teliti

terhadap penulisan murid perlu diadakan dari semasa ke semasa agar mempertingkatkan lagi
penguasaan kemahiran menulis dalam kalangan murid.
Hasil karangan sebahagian murid yang kurang memuaskan adalah berpunca daripada jarak jarak
masa yang terlalu lama antara aktiviti prapenulisan dengan penulisan karangan. Teknik Putaran
Giliran dan Meja Bulat telah mampu menyediakan minda murid untuk menulis karangan. Namun
demikian, kesediaan terganggu oleh sebab had masa yang ditetapkan. Oleh itu, dicadangkan agar
masa untuk pengajaran dan pembelajaran penulisan karangan yang menggunakan teknik ini
dipanjangkan sehingga murid selesai menulis karangan.
Waktu satu jam biasanya diperuntukkan untuk pengajaran dan pembelajaran Bahasa Malaysia
tidak sesuai untuk pengajaran kemahiran menulis karangan menggunakan teknik pembelajaran
koperatif. Ini adalah disebabkan penulisan karangan merupakan satu pakej PKP yang tidak boleh
diasing-asingkan. Aliran idea terhenti dan mewujudkan keinginan yang berlainan pada masa
murid menulis. Walau bagaimanapun, dicadangkan agar percubaan lain dibuat pada masa akan
datang, iaitu masa untuk aktiviti yang menggunakan kedua-dua teknik ini dalam prapenulisan
diteruskan hingga terhasilnya karangan tanpa terikat dengan waktu satu jam yang ditetapkan. Hal
ini bertujuan untuk memastikan sama ada pencapaian murid boleh berubah dengan cara ini
ataupun tidak.

5.4

Cadangan Kajian Lanjutan

Kepada pengkaji-pengkaji pula, dapat disimpulkan bahawa sebagai sebuah kajian kecil
mempunyai kelemahan yang tersendiri. Justeru, beberapa peruntukan cadangan dikemukakan.
Antara cadangannya ialah pengkaji perlu menggunakan jumlah sampel yang mewakili sekolah
berpencapaian baik untuk melihat sejauh mana keberkesanan KPK terhadap murid cemerlang.
Selain itu, pengkaji perlu menggunakan masa kajian yang lebih lama supaya lebih banyak masa
dapat diberikan untuk proses rawatan dengan menggunakan KPK. Kepelbagaian jenis karangan
juga perlu diuji dan diajar dengan KPK supaya dapat ditentukan sama ada kaedah ini sesuai
dilaksanakan dalam semua jenis pengajaran karangan.

5.5

Penutup

Kajian ini telah berusaha untuk melihat sejauh mana keberkesanan KPK dalam penulisan Bahasa
Malaysia. KPK merupakan teknik yang bukan sahaja boleh dilaksanakan dalam pengajaran dan
pembelajaran penulisan karangan, malah dalam semua bentuk pembelajaran. Kajian-kajian yang
terdahulu telah berjaya membuktikan KPK dari segi keberkesannya untuk meningkatkan
pencapaian akademik murid di samping meningkatkan motivasi, kerjasama, tanggungjawab
pelajar dalam pembelajaran. Sehubungan itu, untuk melihat keberkesanan KPK ini, banyak

perkara yang perlu diberikan perhatian khususnya komitmen yang tinggi daripada pihak guru
agar penggunaan teknik ini dapat memberikan hasil yang optimum.

BIBLIOGRAFI
Abd. Aziz Abd. Talib (2000). Pedagogi Bahasa Melayu: Prinsip, Kaedah Dan Teknik. Kuala
Lumpur: Utusan Publication&Distributors Sdn. Bhd.
Abdul Shukor Shaari (2001). Penulisan Karangan: Beberapa Proses Yang Harus. Dewan
Bahasa. Februari, 1 (2): 24-27.
Ahmad Khair Mohd. Nor (2005). Menulis Membina Ketrampilan Berfikir. Pelita Bahasa. Julai,
18 (7): 12-14.
Ahmad Najdi. 2001. Keberkesanan pembelajaran secara koperatif dalam mata pelajaran
Bahasa Arab Tinggi Tingkatan Empat. Projek Sarjana Pendidikan. UniversitiKebangsaan
Malaysia.

Awang Ideris Awang Daud. 2000. Pembelajaran kooperatif : Strategi alternatif pengajaranpembelajaran di peringkat pengajian tinggi.
Prosiding Seminar Pendidikan Kebangsaan 2001.UKM 14-15 November Bahagian Pendidikan
Guru 2002. Pengurusan pembelajaran bestari. KementerianPendidikan Malaysia. Kuala Lumpur
Kamaruddin Tahir (2005). Kesan Strategi Koperatif Dalam Meningkatkan Tahap Pemahaman
Di kalangan Pelajar Tingkatan 1. Universiti Malaya: Tesis Sarjana Pendidikan yang tidak
diterbitkan.
Khadijah Ahmad (2005). Keberkesanan Koperatif Dalam Kemahiran Menulis Bahasa Melayu
Di kalangan Pelajar Tingkatan 2. Universiti Malaya: Tesis Sarjana Pendidikan yang tidak
diterbitkan. Kementerian Pelajaran Malaysia.
Lembaga Peperiksaan Malaysia. (2003). Kementerian Pelajaran Malaysia.Lembaga Peperiksaan
Malaysia. (2008). Skema Pemarkahan Karangan Respons Terbuka.
Mahzan Arshad (2003). Pendidikan Literasi Bahasa Melayu: Satu Pendekatan Bersepadu. Kuala
Lumpur: Utusan Publications& Distributor Sdn. Bhd.
Marohaini Yusoff (2004). Perlakuan dan Proses Menulis Karangan Bahasa Melayu. Kuala
Lumpur: Penerbitan UM.
Mohd. Majid Konting (2005). Kaedah Penyelidikan Pendidikan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Nawi Ismail (2002). Permasalahan Dalam Penyampaian Isi Karangan. Pelita Bahasa, Ogos, 14
(08): 44-45.
Nik Hassan Basri Nik Ab. Kadir (2003). Teori Bahasa: Implikasi terhadap pengajaran
tatabahasa. Tanjung Malim: Penerbit UPSI.
Nik Safiah Karim (2004). Bahasa Melayu Sedekad Yang Lalu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa
dan Pustaka.
Robiah Kulop Hamzah. (1999). Kemahiran Menulis: Pengalaman penulis. Bengkel Pedagogi
Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: 6-8 Jun.
Roselan Baki (2003). Pengajaran dan Pembelajaran Penulisan Bahasa Melayu. Shah Alam:
Karisma Publicatins Sdn. Bhd.
Ruslim Mohd. Salleh (2005). Kesan pembelajaran koperatif ke atas pencapaian pelajar
pendidikan mata pelajaran Pendidikan Islam bagi Tingkatan 4 di sekolah dalam daerah Kulim.
Universiti Malaya: Tesis Sarjana Pendidikan yang tidak diterbitkan.

Ramlah Ab Khalid. 2003. Penilaian pelaksanaan kaedah pembelajaran kooperatif disekolah

menengah. Penyelidikan Ilmiah. Universiti Kebangsaan Malaysia

LAMPIRAN
LAMPIRAN 1
BORANG PEMERHATIAN
Pemerhatian dibuat ke atas pelajar-pelajar di bilik darjah dalam situasi pembelajaran biasa
sebelum kajian dilaksanakan untuk mengetahui ciri-ciri tingkahlaku terhadap pembelajaran.
Perkara

Nota Pemerhatian
Minat dan suka
Neutral

Tidak suka dan Benci

Pemerhatian tingkahlaku sebelum guru
masuk ke kelas
Pemerhatian tingkahlaku selepas guru masuk
ke kelas
Pemerhatian tingkahlaku bila ditanya soalan
Pemerhatian tingkahlaku bila diberi tugasan
di dalam kelas
Pemerhatian tingkahlaku bila diberi kerja
rumah
Pemerhatian tingkahlaku bila guru keluar
dari kelas setelah pengajarannya
CATATAN : ___________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Diperhati Oleh :
Tarikh : _________________________________ Hari : ________________
LAMPIRAN 2
BORANG PEMERHATIAN
Pemerhatian dibuat ke atas pelajar-pelajar di bilik darjah dalam situasi pembelajaran kaedah
koperatif selepas kajian dilaksanakan untuk mengetahui ciri-ciri tingkahlaku terhadap
pembelajaran.

Perkara

Nota Pemerhatian
Minat dan Suka

Neutral
Tidak Suka dan Benci
Pemerhatian tingkahlaku sebelum guru
masuk kelas
Pemerhatian tingkahlaku semasa guru masuk
kelas
Pemerhatian tingkahlaku bila ditanya soalan

Pemerhatian tingkahlaku bila diberi tugasan

di dalam kelas
Pemerhatian tingkahlaku bila diberi kerja
rumah
Pemerhatian tingkahlaku bila guru keluar
dari kelas setelah pengajarannya

LAMPIRAN 3
Maklumat Latarbelakang Pelajar.
Sila tuliskan segala maklumat yang diminta di ruang yang disediakan dan jawab soalan-soalan di
bawah.
Nama : _________________________________________________
Tahun : _________________________________________________
Jantina : ________________________________________________

Bangsa : _________________________________________________
Umur : _________________________________________________
Keputusan PKSR 1 dalam bahasa Melayu : __________________________________ Pekerjaan
Bapa : __________________________________
Pekerjaan Ibu : __________________________________
1.

Adakah kamu minat terhadap mata pelajaran bahasa Melayu?

A. Ya

B. Tidak

Siapakah yang akan memberikan sokongan dan galakan terhadap pembelajaran

kamu?
A. Ibu bapa

3.

B. Guru mata pelajaran

C. Rakan

D. Diri sendiri

Adakah kamu mengulangkaji bahasa Melayu di rumah setiap hari?

A. Ya

B. Tidak

C.

Jarang

LAMPIRAN 4
UJIAN PRA
Nama : _________________________________________________
Bahagian B
[ Masa yang dicadangkan : 40 minit] [ 30 markah ]
Arahan soalan : Pilih dan jawab satu soalan sahaja 1.

1.

Kawasan perumahan kamu mengalami pencemaran baru yang disebabkan oleh

longgokan sampah yang tidak dikutip. Kamu diamanahkan untuk menulis sepucuk surat
kepada pihak yang berkenaan.Tulis surat selengkapnya.

2.

Kamu turut serta dalam lawatan muhibbah ke sebuah sekolah. Tuliskan laporan hasil
lawatan kamu itu.

LAMPIRAN 5
UJIAN POS
Nama :___________________________________________________
Bahagian B
[ Masa yang dicadangkan : 40 minit] [ 30 markah ]
Arahan soalan: Pilih dan jawab satu soalan sahaja.

1.

Kamu tidak dapat hadir ke sekolah beberapa hari kerana ada hal yang tidak dapat
dielakkan. Tulis sepucuk surat kepada Guru Besar menerangkan perkara berkenaan.

2.

Kamu mengikuti lawatan sambil belajar ke tempat bersejarah.

Tuliskan laporan mengenainya.

LAMPIRAN
Instrumen Kajian A
BORANG SOAL SELIDIK MENGENAI PEMBELAJARAN KOPERATIF
Nama : ____________________________________________
Tarikh : ____________________________________________
Arahan : Baca soalan di bawah dengan teliti dan bulatkan jawapan anda.
1.

Tugasan pembelajaran saya melibatkan kerjasama dengan pelajar ( Ya / Tidak )

yang lain
2.

Ahli dalam kumpulan bekerjasama dengan baik ( Ya / Tidak )

3.

Ahli kumpulan saya dapat membantu saya untuk menguasai satu-satu topic. (Ya/Tidak)

4.

Saya dan rakan saya saling membantu dalam menyiapkan tugasan ( Ya / Tidak )

5.

Kami mendengar pendapat orang lain semasa perbincangan ( Ya / Tidak )

6.

Saya bebas

7.

Saya sentiasa berpeluang untuk menyuarakan pendapat saya ( Ya / Tidak )

8.

Saya dapat mempelajari banyak perkara melalui sesi perbincangan ( Ya / Tidak )

9.

Aktiviti dalam kelas adalah menarik dan berguna ( Ya / Tidak )

10.

Saya boleh mencari jalan untuk meningkatkan penguasaan saya dalam

menyuarakan pendapat semasa perbincangan ( Ya / Tidak )

penulisan fakta. (Ya / Tidak )

Instrumen Kajian B.
BORANG SOAL SELIDIK MENGENAI PEMBELAJARAN KOPERATIF
Nama : ____________________________________________
Tarikh : ____________________________________________
Arahan : Baca soalan di bawah dengan teliti dan bulatkan jawapan anda.

matapelajaran

BIL ITEM

PERNYATAAN ITEM

ITEM 1
ITEM 2
ITEM 3

Saya mendapati Pengajaran Kooperatif menarik

Saya gemar belajar secara berkumpulan.
Saya lebih fokus terhadap apa yang guru ajarkan melalui

ITEM 4

aktiviti Pembelajaran Kooperati

Pembelajaran Kooperatif menggalakkan saya bekerjasama

ITEM 5

dengan rakan-rakan sekumpulan.

Pembelajaran Kooperatif membantu saya melibatkan diri

ITEM 6

secara aktif dalam pembelajaran.

Saya lebih memahami apabila rakan saya memberi

ITEM 7

penerangan dalam kumpulan.

Melalui aktiviti Pembelajaran Kooperatif, saya kurang

ITEM 8

memberigangguan dalam bilik darjah.

Saya mendapati rakan saya kurang memberi gangguan di
dalam bilik darjah apabila Pembelajaran Kooperatif
dijalankan.

YA / TIDAK