Professional Documents
Culture Documents
Tranh Dan Gian
Tranh Dan Gian
*****
Li noi au ............................................................................ 5
Phan dan nhap ..................................................................... 7
Phan I:
Thuyet Am Dng Ngu hanh va tranh dan gian Viet Nam ..... 9
Phan II:
Nhan sinh quan Lac Viet & tnh nhan ban trong tranh dan
gian Viet Nam ....................................................................... 77
Phan III:
Tranh dan gian Viet Nam vi lch s & huyen thoai ............. 89
Phan IV:
Thi iem ra i cua tranh dan gian Viet Nam .................... 99
Ket luan ............................................................................. 107
SACH THAM KHAO
Bao Tia Sang thang 4/2002
Nguyen Cam Van:
Tranh dan gian Viet Nam - Nxb VHDT 1995
Nguyen Cam Van & Chu Quang Tr:
Tranh dan gian Viet Nam - Nxb VH 1984
Nhieu tac gia:
Amanach Mau Dan - Nxb Phu n 1998
Thieu V Hoa:
Chu dch va d oan hoc - Nxb VHTT 1995
Vng Ngoc c, Dieu V Quan, Trnh Vnh Tng
B an cua Bat Quai - Nxb VHTT 1993
Hai An bien soan:
Kinh Dch va i song - Nxb VHDT 1996
Kieu Lien bien soan:
Tranh Cat tng Trung Hoa - Nxb VHTT 2002
4
LI NOI AU
chng minh cho gia tr ch thc cua nen van hien Viet
Nam.
Trong cuon sach nho nay, ngi viet xin c tiep tuc
trnh bay quan iem cho rang: nen van minh Lac Viet, coi
nguon cua nen van hien trai gan 5000 nam, chnh la nen
tang cua van hoa ong Phng ky v, qua mot mang trong
di san van hoa Viet Nam. o la nhng bc tranh dan gian
cua cac dan toc Viet Nam hien nay.
Noi dung cua cuon sach nay phan tch noi dung nhng
bc tranh dan gian cac dan toc Viet Nam. Qua o, so sanh,
oi chieu vi nhng van e lien quan trong lch s van hoa co
ong phng nham minh chng cho nen van minh ky v cua
dan toc Viet. ay la mot cong viec het sc kho khan, v s
viec a b khuat lap hang thien nien ky, kha nang cua ngi
viet ch co gii han, cho nen mac du het sc co gang, nhng
chac chan khong the tranh khoi nhng thieu sot va bat cap.
Cho du nh vay, ngi viet van hy vong gop phan cong sc
cua mnh vao viec lam sang to coi nguon gan 5000 van hien
cua dan toc. Ngi viet mong c s lng th trc nhng
sai sot va co nhng y kien ong gop qu bau t ban oc.
Chan thanh cam n s quan tam cua ban oc.
V cuon sach nay la s tiep tuc the hien tnh phat trien
trong s tng quan cua nhng van e a minh chng, trnh
bay trc o. Bi vay, trong sach nay se khong lap lai nhng
van e a trnh bay. Do o, rat mong ban oc can co t nhat
mot trong hai cuon a xuat ban la Thi Hung Vng qua
truyen thuyet va huyen thoai hoac Tm ve coi nguon Kinh
Dch e tien tham khao oi chieu.
Trong sach nay se khong phan loai tranh theo tng dong
tranh ang lu truyen trong dan gian, ma phan loai theo chu
e noi dung nhng bc tranh o the hien theo cai nhn cua
ngi viet. Phan chnh van cua ngi viet c the hien bang
kieu ch VNI-Centur 12; ch trch dan c the hien bang
kieu ch VNI-Helve 10.
Trong cuon sach nay, ngi viet ch trnh bay mot so
tranh trong ieu kien su tam c. Bi vay, con kha nhieu
nhng bc tranh khac, co the con mang trong hnh thc va
noi dung cua no nhng di san van hoa to ln cua ngi Lac
Viet. Hy vong rang cac oc gia se quan tam xem xet.
Mac du a het sc co gang, nhng chac chan khong tranh
khoi nhng thieu sot. Ngi viet rat mong s lng th cua
qu oc gia.
PHAN I
THUYET
AM DNG NGU HANH
&
TRANH DAN GIAN
VIET NAM
10
* Chu thch: Xin xem Thi Hung Vng qua truyen thuyet va huyen
11
vo ly.
Ngc lai vi nhng nhan thc cua
tat ca cac nha ly hoc Han nho t trc
en tan ngay hom nay; bc tranh dan
gian Viet Nam Lng nghi sinh t
tng mang mot noi dung khac han ve
s nhan thc s hnh thanh vu tru trong
cau trong He t cua kinh Dch: Thai cc
Hnh Thai Cc
trong tranh dan gian Viet Nam
con rua chnh la phng tien ghi nhan nen van minh co ch
viet cua ngi Lac Viet t thi co xa khi cha lam ra giay.
Thai Cc, Lng nghi, t tng chnh la giai oan van ong
au tien cua vu tru; hay noi mot cac khac: Chnh la viec tri
at m mang. Chu be T Tng dam tren mai con rua la
hnh tng sac sao chng to no thuoc ve van minh Lac Viet
va a c ghi nhan t thi toi co; khi ma to tien ngi Lac
Viet dung mai rua e ghi lai nhng tri thc cua mnh. ay
cung la mot bieu tng co noi dung sau sac cua bc tranh nay.
Nh vay, vi nhng hnh tng trong bc tranh tren the
hien mot noi dung ve s khi nguyen cua vu tru qua cau trong
He t: Thai cc sinh lng nghi, lng nghi sinh t tng, khac han
tat ca nhng quan niem trai hang ngan nam nay ve cau nay
trong cac ban van ch Han. Bc tranh t lieu trnh bay trong
sach nay co the ch c thc hien khoang vai chuc nam tr
lai ay. Nhng qua noi dung cua no th hoan toan co c s e
khang nh rang: no a co t thi rat xa xa, trc ca nhng
ban van ch Han co nhat noi ve kinh Dch. Bi v ngay t
nhng ban van ch Han co nhat cho en ngay nay, cung
khong he dien at mot y niem ve t tng nh hnh tng a
dien at trong bc tranh dan gian Viet Nam. Ve s hien dien
cua nhng ch Han tren bc tranh, co the dan ti mot y niem
cho rang no la san pham cua van minh Han. Nhng chnh noi
dung bc tranh qua bieu tng rat cu the cua no c dien
giai lai cho thay no khong thuoc ve nen van minh Hoa Ha,
nhng a b Han hoa ve ch viet. ieu nay cung chang co g
la la, v du cho ngi Viet a co ch viet trc khi b o ho,
th no van b thay oi do nhu cau tat yeu va can thiet la s
thong nhat ch viet trong mot e che. S o ho cua e che
Han a trai hn 1000 nam. ay khong phai la thi gian e
15
noi trong mot giay. ieu nay cung giai thch rang: mac du
bc tranh co noi dung rat co nh a trnh bay tren; nhng
nhng ch Han lai la loai ch thao thuoc ve thi can ai
hoac trung co.
Bc tranh dan gian Hang Trong Lng nghi sinh t
tng the hien mot cach co ong va hp ly y ngha cua Thai
cc sinh Lng nghi, lng nghi sinh t tng. Tnh minh
triet trong bc tranh dan gian nay a gop phan chng to mot
cach sac sao ve coi nguon cua nen van hoa ong phng
thuoc ve van minh Lac Viet, khi nguon cua at nc Viet
Nam trai gan 5000 nam van hien.
T HY HP CUC
Tranh cat tng Trung Hoa
Chu thch tren tranh: Bon ch Hy hp lai vi nhau. Bon ieu mng vui cung keo
en, thng la chuc mng sinh nhat con tre; mong co cuoc song nhieu may man,
mng vui...
16
PHU BAN
17
TRANH TH NGU HO
Tranh dan gian Hang Trong
18
TRANH TH NGU HO
Tranh dan gian ong Ho
19
HA O LAC TH
nhng nhan nh nay, e giai thch mau sac cua cac Ong Ba
mi ngi ta cho rang: trong thien nhien ho vang ong hn
ca nen c ve to va gia tranh; ho en va ho trang la s ta
thc hai loai ho hiem von co tren thc te do bien d sac to;
con ho o va xanh la cay th c giai thch la ve cho ep va
can oi bc tranh (?)(*). Vi cach giai thch nh tren se khong
ly giai c mot so van e lien quan trc tiep trong ngay noi
dung bc tranh, cha noi en nhng van e lien quan khac
trong i song van hoa con lu truyen trong dan gian.
Thc ra bc tranh th Ngu ho co xuat x t mot nen
minh triet co nen tang la hoc thuyet vu tru quan co la thuyet
Am Dng Ngu hanh. Ho la mot bieu tng c la chon the
hien cho s van ong cua Ngu hanh, ch khong phai la nguyen
nhan cua tuc th Ngu ho.
Theo thuyet Am Dng Ngu hanh th: Ngu hanh chnh
la mot dang ton tai, va la s van ong vat chat t ban nguyen
cua vu tru sau Am Dng. Chnh s tng tac van ong cua
Ngu hanh trong s chi phoi cua Am Dng tao nen s hien
hu cua vu tru hien nay. Moi hanh co mot mau ac trng:
hanh Hoa mau o; hanh Thuy mau en; hanh Tho mau Vang;
hanh Kim mau trang; hanh Moc mau xanh la cay. Cung theo
thuyet Am Dng Ngu hanh th hanh Tho la s qui tang cua
bon hanh kia trong chu ky van ong cua Ngu hanh. o la
nguyen nhan e tao mau trong tranh th Ngu ho va la nguyen
nhan e Ho Vang ng gia va ln hn ca. Nhng hnh tng
trong tranh th Ngu ho cung khong ch dng tai ay, ma no
chnh la s the hien cho noi dung cua hai o hnh b an nhat
trong van hoa ong phng co. o la o hnh Lac th & Ha
o.
Trong nhng ban van co nhat ma nhan loai biet c
viet bang ch Han lu truyen hang ngan nam nay viet ve hai
o hnh nay nh sau:
Vao thi vua Phuc Hy (mot v vua huyen thoai, c coi
* Chu thch: Ban oc co the tham khao nhng nhan nh ve tranh Ngu
21
HNH HA O CU CUNG
2205 trc CN). Can c vao nhng vong tron tren mnh rua
vua ai Vu ve lai thanh mot o hnh goi la Lac th.
O HNH LAC TH
LAC TH CU CUNG
26
27
* Chu thch: Xin xem Tm ve coi nguon Kinh Dch. Nguyen Vu Tuan
Anh. Nxb VHTT tai ban 2002.
** Chu thch: Noi dung Ha o Lac th a c trnh bay trong cac sach
cung mot tac gia la: Thi Hung Vng qua Truyen thuyet va Huyen
thoai, Thi Hung Vng va b an Luc thap Hoa giap, Tm ve coi
nguon Kinh Dch. Do Nxb VHTT tai ban 2002.
28
29
30
31
Ngi viet cuon sach nay cho rang: kho co the khien
cng phu nhan nhng cham co tren tranh Ngu ho la mot s
ngau nhien do nghe s tuy hng cham vao. Bi v ay la mot
hien tng pho bien va lu truyen qua nhieu the he. ieu nay
chng to nhng cham nay la bieu tng c la chon co y
thc cua tac gia nhng bc tranh. S lien he vi nhng van e
lien quan cho noi dung cua Ha o Lac th ve s van hanh cac
v sao trong Thien ha va trong Thai Dng he a chng to no
chnh la bieu tng cua chom sao Tieu Hung Tinh, chnh la s
lien he va ly giai hp ly vi nhng van e lien quan en no
(*). Van e cung khong ch dng tai ay. Chung ta hay xem
nhng cai cham tren lng ong Khiet ma dan gian goi la con
coc Tau, c coi la thuoc ve van hoa dan gian Hoa Ha.
Nhng cham nay cung hoan toan trung khp vi bo cuc chom
sao Tieu Hung tinh. S lien he nay a cho thay: bieu tng
cua chom sao Tieu Hung tinh tren ong Khiet va trong tranh
Ngu Ho Viet Nam phai co cung mot coi nguon van hoa. Cung
khong the giai thch rang no bat nguon t van minh Hoa Ha.
Bi v, neu t van minh Hoa Ha th Ha o & Lac th a
khong bat au tren lng Long Ma va Rua than tren song Lac.
Xin ban oc xem hnh di ay:
(*) Chu thch: Xin xem Thi Hung Vng & b an Luc thap Hoa giap,
Tm ve coi nguon Kinh Dch, Nguyen Vu Tuan Anh, Nxb VHTT 2002.
32
HNH MINH HOA S TNG QUAN GIA CHOM SAO TIEU HUNG
TINH VA BIEU TNG TREN TRANH NGU HO VA ONG KHIET
33
ieu nay chng to no phai ton tai t rat lau trong nen
van minh Van Lang mot thi bao trum len mien nam song
Dng T. Ong Khiet bieu tng cua nen van minh Khoa au
vi tri kien vu tru quan ky v b Han hoa tr thanh con coc
Tau. Hien tng ngay nay ong Khiet c coi la san pham
cua van minh Hoa Ha lai cho thay: trung tam van minh Lac
Viet trc ay khong phai mien Bac Viet Nam. Viet Tr ch
la thu o cuoi cung cua Van Lang.
Tat ca nhng hnh tng trong hai tranh Ngu Ho a cho
thay xuat x t rat lau i cua hai tranh nay. T o cho chung
ta mot c s e ket luan rang: Ha o & Lac th la mot thc te
a ton tai t rat lau trong nen van minh co ong phng (*),
cu the la trong nen van minh Lac Viet. Khi nc Van Lang
sup o, nen van minh Hoa Ha a tiep thu mot cach khong
hoan chnh va ri rac nhng manh vun cua nen van minh
nay va a ay tat ca di san van hoa o vao mot trang thai
huyen b.
PHU CHNG
Hien nay, do s tam sao that ban, nen rat hiem tm
thay mot bc tranh co chieu Ngu hanh tng khac trong tranh
Ngu Ho ong Ho. Ma no lai the hien Ngu hanh tng sinh
nh tranh c trnh bay di ay. Nhng ngi viet van
khang nh: tranh Ngu Ho ong Ho nao khong phan anh
chieu Ngu hanh tng khac la s sai lech so vi noi dung
nguyen thuy. S khang nh nay c trnh bay bi mot lap
luan va nhan xet nh sau: o hnh Lac th va Ha o cu
Cung thc te ch khac nhau hai v tr hanh Hoa (o) va Kim
(trang). Do o, trai hang thien nien ky thang tram cua lch
s, ch can s sai lech v tr cua hai hanh nay hoac hai hanh
tng sinh cua no la Moc (xanh), Thuy (en) se tao ra chieu
tng sinh trong tranh ong Ho. Nhng s thay oi o ch
tao ra mot chieu Ngu hanh tng sinh ngc chieu kim ong
ho. ay chnh la yeu to chng to s sai biet do that truyen.
* Chu thch: Ngi viet a chng minh dau an Ha o c ng dung
trong Hoang e noi kinh to van (Xin xem Tm ve coi nguon Kinh
34
35
AN LN
Tranh dan gian ong Ho
36
TRANH AN LN
& NGUYEN LY THIEN NHAT SINH THUY, A LUC THANH CHI
tiep tuc cua quan niem cho rang: Am Dng Ngu hanh la
mot hoc thuyet thong nhat va hoan chnh, bat quai ch la ky
hieu, sieu cong thc cua hoc thuyet nay. Chnh bc tranh
an Ln trong van hoa dan gian Viet Nam a chng to
ieu nay; khi dau an cua Am Dng va o so cua hanh Thuy
the hien trong bc tranh nay. Khong nhng the tranh an
ln con chng to nguyen ly trong s van ong cua vu tru
theo thuyet Am Dng Ngu hanh ma co th ch Han cha he
noi en. Cach ay 1000 nam, nha hien triet thi Tong ben
Trung Hoa la Chu Hy - cong bo nguyen ly: Thien nhat sinh thuy,
a luc thanh chi - mi ch noi en hien tng o so cua Ngu
hanh tren Ha o va ong cung khong the ly giai c noi
dung cua chnh ieu ma ong cong bo.
That tran trong va ang knh thay, nhng nghe nhan
tranh dan gian Viet Nam, trai qua bao thang tram cua lch s
van trung thanh vi nguyen tac cua to tien, e hang ngan
nam sau o, con chau tm ve coi nguon va minh chng cho
mot nen van hien trai gan 5000 lch s.
40
PHU BAN : AN CA
Tranh dan gian ong Ho
41
THAY O COC
Tranh dan gian ong Ho
42
THAY O COC
45
46
48
), o la 3 hao
52
CHOI TRAU
Tranh dan gian ong Ho
53
CHOI TRAU
cuon sach day ve thuat phong thuy ong phng pho bien
tren khap the gii, nhng ai co tm hieu ve thuat Phong thuy
eu biet ieu nay.
Trc khi trnh bay nhan xet rieng cua mnh ve noi
dung sau xa cua bc tranh, ban oc xem hnh di ay mieu
ta o hnh Hau thien Bat quai lien he vi Lac th, dien ta v
tr ong t trach va Tay t trach theo quan niem cua thuat
Phong thuy t nhng ban van co ch Han nh sau:
56
58
PHU LUC
S oi xng cua quai Can va Ton trong bc tranh tren,
con phu hp vi hai cau oi lu truyen trong dan gian Viet
Nam (ca hai cau oi nay eu trong truyen dan gian Viet
Nam, khong ro tac gia) ma chac nhieu ngi cung biet. o la
cau oi:
1) Ln CAN an cam TON & Cho KHON ch can CAN.
2) Chong phng ong , v phng Tay, hoa hp cung
nhau, ng long Nam Bac & Trai phng CAN, gai phng
TON, ch nen cai lon, trai ao CAN KHON.
Neu theo co th ch Han th cac phng v cua cau oi
th nhat theo Hau thien Bat quai se sap xep nh sau:
Cau oi 1
59
Cau oi 2
Neu theo phng v a hieu chnh hai quai Ton & Khon
th phng v cua cau oi 1 se sap xep nh sau:
60
61
AI CAT
Tranh dan gian ong Ho
62
AI CAT
cua con ngi, trong viec kham pha nhng qui luat cua t
nhien. Nen khoa hoc hien ai bao gom tat ca moi nganh
khoa hoc a tha nhan mot tieu ch khoa hoc la: Mot ly
thuyet khoa hoc ch c coi la ung, neu no co kha nang ly
giai hau het nhng van e lien quan en no. Va tat nhien ly
thuyet o phai co kha nang d bao. Nh vay, xuat phat t cai
nhn cua nen khoa hoc hien ai, th kha nang d bao ch co
the co c sau khi hnh thanh mot ly thuyet. Tr lai vi van
e boi toan cua nen van minh phng ong vi mot phng
phap luan cho no la thuyet Am Dng Ngu hanh. Thuyet Am
Dng Ngu hanh ang ton tai tren thc te va hau het eu cho
rang co xuat x t van minh Hoa Ha. Nhng cung cho en
ngay hom nay khi ban ang xem cuon sach nay khong ai
chng minh c s hoan chnh cua thuyet Am Dng Ngu
hanh qua cac van ban ch Han; t nhng van ban co nhat
trai hang thien nien ky, cho en cuon sach mi xuat ban va
phat hanh ngay hom qua. Nh vay s d bao cua thuyet Am
Dng Ngu hanh lai co trc s hnh thanh ly thuyet. ay la
s phi ly t nhat theo cai nhn cua nen khoa hoc hien ai.
ieu nay a chng to rang thuyet Am Dng Ngu hanh a
hoan chnh va ton tai t rat lau trong nen van minh co ong
phng va tat nhien, no khong the thuoc ve nen van minh
Hoa Ha. Khong the co mot s chng minh nao hp ly hn la:
nen van minh Lac Viet chnh la chu nhan ch thc cua hoc
thuyet nay. Trong cuon sach nay, cung nh tat ca cac cuon
sach cung tac gia, ngi viet khong co y nh chng minh
tnh khoa hoc hoac phi khoa hoc cua thuyet Am Dng Ngu
hanh. Ban oc co the cho rang ay la mot hien tng me tn
d oan khong ang e y; hoac cung co the cho rang ay la
mot hoc thuyet co c s khoa hoc, co kha nang ng dung
trong s phat trien cua van minh nhan loai. Vi ca hai quan
niem nay, v kien thc co han ngi viet eu cha the co y
kien cua mnh. Nhng trong kha nang co han, ngi viet ch
nham chng minh tnh hp ly cho nhng hien tng lien
quan en no, nham minh chng cho nen van hien trai hang
ngan nam cua dan toc Viet. Bi v s ton tai va pho bien cua
mot hoc thuyet vu tru quan hoan chnh va hp ly vi chnh no
64
65
* Chu thch: Xin xem Thi Hung Vng qua truyen thuyet va huyen
thoai, Nxb VHTT 2002.
66
LE TR
Tranh dan gian ong Ho
67
NHAN NGHA
Tranh dan gian ong Ho
68
VINH HOA
Tranh dan gian ong Ho
69
PHU QU
Tranh dan gian ong Ho
70
T QU
TRANH DAN GIAN ONG HO
HA O CU CUNG
(xoay 180o theo ban o hien ai)
Con rua la hnh tng cua van ban, ni qui tap tang tr tri
thc cua con ngi, thuoc ve phng Tay, mua thu.
Nh vay, t bc tranh Ngu Ho hng dan giai ma s b
an cua Ha o, cho en nhng bc tranh dan da con lai cua
nen van minh Lac Viet, lai la s the hien tiep tuc cua nen
minh triet ong phng co; a cho chung ta nhan thay rang:
Chnh nen van minh Lac Viet la ni coi nguon cua nen van
minh ong phng. Cho nen tat ca nhng san pham van hoa
cua nen van minh Lac Viet: t nhng san pham cao cap nhat
(the hien tn ngng nh tranh th Ngu ho), cho en nhng
bc tranh dan da cho tre em Lac Viet lu truyen trong dan
gian (bo tranh T qu), eu the hien nhng gia tr cua nen
van minh nay.
Trong tranh Le tr, qua hnh tng con rua phng
tien chuyen tai tri thc di thi Hung Vng vao thi ky au
lap quoc chnh la bieu tng cua sach hoc. Phai chang, y
tng Tien hoc le bat au t nen van minh Lac Viet? Trong
tranh Nhan ngha, hnh tng con coc chnh la bieu tng
cua ngi thay cua chu be (Thay o Coc, v ch co Coc mi co
ch Khoa au nong noc e day cho i).Nhan ngha chnh
la hai c tnh au tien trong ao ly co ong phng. Phai
chang nhng y niem ve Ton s trong ao, Tien hoc le, hau
hoc van cua Nho giao, chnh la nhng y tng a co t lau
trong thi Hung Vng? Bi v hnh tng con Coc va con
Rua bat au va thuoc ve nen van minh Van Lang.
*
*
75
76
PHAN II
77
CHAN TRAU
Tranh dan gian ong Ho
78
Chan trau
80
LY NG VONG NGUYET
Tranh dan gian hang Trong
82
LY NG VONG NGUYET
ANH GHEN
Tranh dan gian ong Ho
84
ANH GHEN
HAI DA
Tranh dan gian ong Ho
86
Hai da
Khen ai kheo dng nen da.
Ke tung ngi hng cho va long nhau
88
PHAN III
89
90
TRANH BA TRNG
92
TRANH BA TRNG
voi. Do hnh anh cua mot cuoc chien khong con chu tng
khien cho khong gian tranh co cam giac bi trang. Nhng tnh
bat khuat lai c the hien tren s nghiem can cua nhng
ngi ngoi tren lng voi. Nhng th binh kh ho cam tren tay
eu gi len nh san sang tiep tuc cuoc chien. S khang nh
noi dung lch s cua bc tranh nay la ch Trng viet theo loi
ch trien tren bc tranh. Nh vay a qua ro rang. ay la bc
tranh the hien co ong ve tran chien cuoi cung cua Hai Ba
Trng. Mieu ta luc Hai Ba a ri banh voi va tram mnh tren
giong Hat giang, e lai mot s nghiep giang d va mot giang
sn chm am trong got giay xam lc.
Hai Ba Trng, v n vng au tien oanh liet nhat trong
lch s Viet Nam va the gii. Trc Hai Ba, trong lch s
nhan loai cha tng ghi nhan mot v n tng ng len gianh
oc lap dan toc. Hai ba a gianh lai c 63 thanh tr, a
chng to mot quyen lc bao trum len mot vung lanh tho rong
ln va s ung ho nhiet thanh cua cong ong ngi Lac Viet.
Mac du cuoc chien that bai, nhng nhng ngi dan Lac Viet
van tran trong gn gi hnh anh bat khuat cua Hai Ba tieu
bieu cho tinh than bat khuat cua ngi Lac Viet cho en
tan bay gi. Bc tranh dan gian Viet Nam, tuy be nho va
khiem ton tren nen giay do. Nhng no a lam nen ieu ky
dieu, khi vt qua ca mot khong thi gian u toi cua 1000 nam
Bac thuoc va lch s thang tram bi trang cua dan toc Viet,
truyen lai cho en ngay nay, mot truyen thong bat khuat va
anh hung t long t hao dan toc. Cho en tan bay gi, van
con vang vong nhng bai th bi trang ca ngi Hai Ba.
Ai Bac, quan thu kinh vo nga.
Giap vang, khan tr lanh au voi.
Chang i! ien ngoc b v qua.
Trang chech, ngoi tri bong le soi.
Trng N Vng
N s Ngan Giang.
94
BA TRIEU
95
BA TRIEU
97
PHAN IV
99
trien ve moi phng dien, nhng lai hoan toan khong co tnh
my thuat trong th ca, hoi hoa, am nhac Van e con lai la
ngi ta co tm thay nhng di san con lai cua no qua nhng
thang tram cua lch s hay khong ma thoi. Bi vay, neu cho
rang trc thi Viet Nam hng quoc (the ky X), ngi Viet
khong co tranh la ieu phi ly. Nh vay, dan toc Viet Nam
phai co tranh ve cua mnh, phan anh cai nhn cai ngh cua
dan toc Viet t rat lau trong co s. Ngi viet xin c trnh
bay s minh chng cua mnh nh sau:
Neu sap xep nhng bc tranh dan gian Viet Nam theo
trnh t t noi dung phan anh tnh triet hoc cua nen van
minh co ong phng, cho en nhng tranh dan gian phan
anh quan niem song cua ngi Lac Viet va en nhng tranh
ve e tai lch s gan ay. Chung ta se nhan ra ngay nhng
phng phap the hien rat khac nhau. Di ay la nhng bc
tranh dan gian c thc hien vao thi hien ai:
PHU N AM ANG (*)
Tranh Nguyen ang Che
(*) Chu thch: Tranh trong sach Nghe thuat Viet Nam, tap 1 - Sac mau
mua xuan, Nxb Kim ong 2001
101
(*) Chu thch: Tranh trong sach Nghe thuat Viet Nam, tap 1 - Sac mau
mua xuan, Nxb Kim ong 2001
102
sau:
BA TRNG
103
NGO QUYEN
a chng to mot thi ky lch s rat dai cua tranh dan gian
Viet Nam trai hang thien nien ky.
Can c vao noi dung nhng bc tranh dan gian Viet
Nam a c trnh bay trong sach nay; ngi viet cho rang
no a co nguon goc t thi rat xa xa. Co the a xuat hien vao
khoang au thi Hung Vng th XVIII hoac trc o. Bi v
trong tranh dan gian Viet Nam co nhng noi dung mang tnh
minh triet ve coi nguon van hoa ong phng, khac han
nhng g ma co th ch Han a the hien. ieu nay a chng
to no khong the xuat hien sau thi Han va tat nhien khong
the goi la anh hng van hoa Han. ng nhien, ngi Lac
Viet phai lam ra giay t thi ky nay. ay cung la mot ieu
kien tien quyet e khang nh s ra i cua nhng bc tranh
dan gian Viet Nam. Ngi ta khong the lu truyen y tng ve
hnh tng cho nhng bc tranh ve tren giay qua hang thien
nien ky, neu giay khong thc s ton tai lam c s the hien
nhng y tng o. Cung co the cho rang: hnh tng nhng
bc tranh nay c ve tren vai va c lu truyen, sau o
ngi Viet mi chuyen sang ve tren giay. Nhng ngi viet
cho rang y kien lu truyen y tng the hien noi dung tranh
dan gian lu truyen qua vai la khong thc te, v loi ve tren vai
khac han phng phap thc hien nhng bc tranh nay tren
giay do nh hien nay: thc hien in bang van khac. Mot hnh
anh sinh ong minh hoa cho y tng nay va cung la c s ban
au cho y tng tren, chnh la hnh ve tren trong ong c
trnh bay vi ban oc sau ay:
105
106
107
ng vng c.
110
Qua phan trch dan tren, ban oc cung nhan thay rang:
Vi nhng cong trnh nghien cu mi nhat, mot so nha khoa
hoc tren the gii bang nhng phng phap khac nhau, eu co
mot ket luan ve nen van minh ong Nam A chnh la nguon
goc nen van minh Phng ong.
Nhng cong trnh nghien cu cua cac nha khoa hoc nay
s dung nhng phng phap tiep can pho bien, nen co the de
c chap nhan. Nhng ve can ban nhng phng phap nay
khac phng phap tiep can cua ngi viet trong nhng sach
a trnh bay vi ban oc du ket luan co iem tng ong. Do
o, ngi viet van bay to mot nhan xet cho rang: tnh hp ly
trong viec giai thch nhng hien tng lien quan van la mot
ieu kien can thiet cho mot gia thuyet khoa hoc. Bi vay, mac
du co mot ket luan giong nhau, nhng ngi viet ch xin c
dan chng bai bao tren nh mot s minh hoa sac sao, ch
khong coi la mot bang chng cho luan iem cua mnh. Bi v
nhng hoc gia o ch e cap en mot nen van minh ong
Nam A chung chung, khi tren thc te khong the co mot nen
van minh ky v ma s lan toa rong ln nh vay, lai khong ton
tai mot nha nc e bao am s ton tai, tnh pho bien va s
phat trien can oi cua nen van minh o. Ngi viet luon tin
tng va chia se vi ban oc quan niem cho rang:
Nha nc Van Lang di thi ai cua cac vua Hung
la mot thi ai huy hoang trong co s nhan loai, chnh
la s khi au cho gan 5000 nam van hien trong lch
s Viet Nam.
Xin chan thanh cam ta ban oc.
111