Zemljite kao kompleks

ekolokih faktora

Fizike,hemiske i bioloke osobine zemljita

i njihov znaaj za ivot biljaka

Pod zemljitem podrazumjevamo rastresiti povrinski sloj Zemljine

kore koji se odlikuje plodnou.
Ovaj povrinski sloj Zemljine kore izmjenjen je i neprestano se
mijenja.
Plodnost zemljita izraena je u njegovoj sposobnosti da zadovolji
potrebe biljaka u mineralnim materijama i vodi.
U ekstremnim prilikama mogu ivjeti samo specijalno prilagoene
biljke, prije svega LITOFITE i HAZMOFITE.
Plodnost zemljita ogleda se u prisustvu mineralnih materija i to u
obliku dostupnom za biljke, i prisustvo fizioloki dostupne vode.

Zemljite kao koloidno-bioloki sistem

Zemljite treba shvatiti kao jedan koloidno-bioloki
sistem, ija je osnovna karakteristika dinaminost.
Najaktivniji sastavni dijelovi zemljita nalaze se ili u
visoko dispergovanom stanju ili u kontaktu sa
materijama koje su visoko dispergovane.
Veina fizikih, hemiskih i biolokih reakcija koje se
odigravaju u zemljitu je odreena koloidnim karakterom
njegovih osnovnih komponenata.
Kao krajnji rezultat svega zemljite se manifestuje kao
neobina bioloka laboratorija u kojoj se neprekidno
raaju, ive i umiru bezbrojne populacije organizama.

Osnovni faktori stvaranja i razvoja

zemljita
Razlikujemo dva pojma:-proces raspadanja stijena, i
proces stvaranja samog zemljita.
U evoluciji zemljita mogu se razlikovati tri procesa:
Proces postepenog raspadanja materinskih stijena i
stvaranja rastresitog kompleksa produkata ovog
raspadanja.
Proces nakupljanja organski materija koje se postepeno
pretvaraju u humus.
Proces migracije rastvorenih ili koloidnih elemenata koji
dovodi do diferencijacije zemljinih horizonata.

Uloga materinske stijene u

obrazovanju zemljita
Pod materinskom stijenom podrazumjevamo onu
povrinu stijene iz koje se pod uticajem niza faktora
obrazuje na kraju samo zemljite.
Uticaj materinske stijene ogleda se prije svega u tome
to ona slui kao osnovni materijal za obrazovanje
mineralnog dijela zemljita.
Isto tako mogu se na jednoj stijeni obrazovati razliiti
tipovi zemljita, u vezi sa razliitim dejstvom ostalih
faktora.

Uloga reljefa
Reljef utie na procese stvaranja pedoloke podloge
prije svega posredno, modifikujui niz faktora koji inae
na ove procese utiu neposredno.
Poznato je da mezo i mikroreljef utiu na osnovne
klimatske komponente, temperaturu i vlanost.
Veliki znaaj za formiranje odreenih osobina pedoloke
podloge imaju padine, pri emu su vani njihove duine,
nagibi, oblik njihove povrine i ekspozicija.

Uloga klime i znaaj padavina

Zajedno sa vegetacijom klima ini onu aktivnu,
izvanredno snanu grupu faktora u evoluciji zemljita.
Veliki znaaj padavina je u tome da su vodeni talozi
osnovni izvor zemljine vlage, koja je sa svoje strane
jedna od najvanijih komponenata plodnosti zemljita.
Voda u zemljitu omoguuje stvaranje rastvora
odreenih zemljinih materija i njihovo ispiranje, to za
pedoloke procese ima izvanredno veliki znaaj.

Temperatura vazduha i dejstvo

vjetra
Temperatura vazduha prije svega utie na intezivnost
procesa fizikog i hemijskog raspadanja povrinskih
slojeva litosfere kao i zemljita.
Temperatura vazduha je isto tako i regulator vlanosti
zemljita, poto utie na veliinu isparavanja.
Dejstvo vjetra na zemljine procese ogleda se prije
svega u izduvavanju estica iz zemlje, odnosno u
nanoenju na njegovu povrinu razliitih estica sa
strane.
Vjetar je takoer regulator toplote i vlanosti,
poveavajui svojim djelovanjem isparavanje zemljita.

Uloga vegetacije
U formiranju i evoluciji zemljita vegetacija ima ogroman
znaaj.
Razlikujemo etiri grupe biljnih formacija:
Drvenasta formacija
Zeljasta livadska formacija
Zeljasta stepska formacija
Pustinjska biljna formacija

Uloga ovjeka
Znaaj ovjeka za proces razvoja zemljita vezan je
prije svega za njegovu agrotehniku djelatnost, postajui
sve vei sa naglo rastuim tehnikim silama ljudskog
drutva.
Poljoprivredna djelatnost ovjeka dovodi do toga da jedni
zemljini procesi slabe dok se drugi pojaavaju, ime se
mijenja u znatnoj mjeri i sam tok evolucije zemljita.
Ovdje treba podvui da je ovjekova aktivnost u odnosu
na zemljite najee destruktivnog karaktera.

Osnovni procesi u stvaranju i

promjenama zemljita
Proces stvaranja zemljita poinje povrinskim
raspadanjem masivnih stijena.
Raspadanjem stijena uslovljeno je sa dva faktora.Jedan
je neprestana promjena temperature, a drugi je njena
slaba provodljivost.
U toku dueg vremena ovaj neprestani proces dovodi do
raspadanja povrine stijena, ime se stvara rastresiti sloj
raspadnute stijene. Ona se pod uticajem Zemljine tee,
vjetra i vode postepeno odnosi, ovaj nain se zove
fiziko ili termiko raspadanje.
U toku daljeg procesa pojaava se hemijsko raspadanje i
tu dolazi do raspadanja i razgraivanja samih minerala.

Sastavni dijelovi zemljita

Zemljite se sastoji od etiri vanija dijela: mineralnih
materija, organskih materija, vazduha i vode.
Idealan primjer je glinovito-pjeskovito zemljite, koje
daje optimalne uslove za razvoj biljaka, istiui da se u
njemu napred pobrojani sastavni dijelovi nalaze u
sledeem zapreminskom odnosu: 45% mineralnih
elemenata, 5% organskih materija, 25% vazduha, i
25%vode.

Mineralne i organske materije

Mineralne materije koje predstavljaju skelet zemljita,
mogu se podjeliti na dvije grupe i to prema krupnoi
njihovih estica, osobinama i ulozi koju imaju u podlozi.
Krupnije estice ine frakciju u koju ulaz pijesak i
mulj.Drugu frakciju predstavljaju siune koloidne
estice.
Organske materije se u zemljitu nalaze u malim
koliinama u poreenju sa ostalim dijelovima, ipak one
imaju veoma vanu ulogu.
Organske materije se dijele na krupnije i sitnije koloidne
estice.

Humus i njegov znaaj

Humus je produkt ive materije i njen izvor;humus je rezerva i

stabilizator organskog ivota na zemlji.
Humus se moe shvatiti kao produkt nepotpunog raspadanja
ostataka biljaka i ivotinja, pri emu se oni samo djelimino
mineralizuju a dijelom sintetiu u frakcije otporne na dalje
razlaganje.
Jedna od bitnih funkcija humusa je u tome to se njegovim
stvaranjem i nagomilavanjem obezbjeuje rezerva najveeg dijela
elemenata neophodnih za ivot.
Znaaj humusa u zemljitu ogleda se u 3 pravca: fizikom,
hemijskom i biolokom.
Povoljan uticaj humusa na mineralnu ishranu viih biljaka moe biti
neposredan ili posredan.

Vazduh u zemljitu
Vazduh se u zemljitu nalazi s jedne strane u upljinama
izmeu estica, i to veoma dispergovan i dijelimino
absorbovan na koloidima, a s druge rastvoren u
zemljinoj vodi.
Koliina vazduha u pedolokoj podlozi odreuje se na
osnovu stepena prozirnosti zemljita.
Aktivnost biljaka i mikroorganizama u zemljitu
manifestuje se i u oksidaciji organskog C, to znai u
izluivanju CO2, i usisavanju O2.

Zemljina voda
Kao i vazduh, i zemljina voda je heterogena i vrlo
dinamina komponenta zemljita.
U sutini ona predstavlja vodeni rastvor itavog niza
materija.
Uglavnom zemljina voda moe da se razlikuje kako po
svojoj pokretljivosti, tako i po stepenu koncentracije u
njoj sadranih jona.
Voda se u zemljitu nalazi u tri oblika, i to kao:
higroskopna, kapilarna i gravitaciona.

Fizike i hemijske osobine zemljita

Mnogobrojne specifine fizike i hemijske
osobine pedolokog pokrivaa uslovljavaju
karakter zemljita kao substrata plodnog
za ivot biljnih organizama.
U fizike osobine zemljita spadaju
mehaniki sastav, struktura poroznosti
(upljikavost), vodni, vazduni i toplotni
reim, boja,itd.

 Mehaniki sastav i struktura zemljita predstavljaju 2

potpuno razliita njegova svojstva.Pod mehanikim
svojstvom podrazumjevamo procentualni sadraj estica
razliite veliine.
Mehaniki sastav zemljita odreuje se na osnovu
veliina njegovih sastavnih elemenata zemljinih estica.
Pri gruboj podjeli,moemo u zemljitu razlikovati nekoliko
vrsta granula, i to kamenje, ljunak, pijesak i glinu.
Pod strukturom zemljita podrazumjevamo nain i
karakter spajanja zemljinih estica u odreene
agregate.

Hemijske osobine zemljita

Hemijska svojtva pedoloke podloge odnose se kako na
njenu vrstu fazu tako i na zemljini restvor.
Ukupan hemijski sastav zemljita je svakako jedan od
njegovih osnovnih hemijskih karakteristika.
Veliina pH, odnosno reakcija zemljita, spada meu
njegove najvanije hemijske osobine.
Ukupan hemijski sastav zemljita je odraz hemijskog
karaktera svih geosfera, atmosfere i biosfere.
U zemljitu se nalaze gotovo svi elementi periodnog
sistema Mendeljejeva, s tom napomenom da se veina
od njih sree u vrlo malim koliinama u pedosferi.

Uticaj hemijskih osobina zemljita

na mineralnu ishranu biljaka
Mineralna ishrana biljaka zavisi od 3 (hemijska) svojstva
zemljita: opte absorptivne sposobnosti (T), eme baza
sposobnih za razmjenu (S) i stepena njihove relativne
usvojljivosti od strane biljaka.
Uslov za mineralnu ishranu biljaka postoji jedino ako se
ova tri faktora nalaze na odreenom nivou.

GRUPA IV

Andrijana Kvesic
Milan Djurasovic
Kristian Coric
Ivan Marincic
Amel Fejzic
Amar Tipura