Sanat Dnyay Nasl Oluturdu Blm 2 ZET

Yrd. Do. Esin BERKTA

1879 yl sonbaharnda Marcelino Sanz de Santuloa adl arkeolog Altamiradaki bir maarada duvar
resimleri kefeder. Altamira maaras duvarlarnda birok yaban kz izilmitir. Bu resimler sadece
gndelik hayat resimleri deildir, ayn zamanda eski a insanlarnn trans halinde yaadklar ruhani
deneyimlerin grselleridir. Aratrmaclar yzyllar nce Altamira ve Lascaux maaralarnda yaplan
resimlerin anlamn zebilmek iin gnmzde de bu tarz resimler yapan topluluklar incelemilerdir.
Gney Afrikadaki San kabilesi (Bushmenler) bunlardan birisidir. San kabilesine mensup insanlarla tarih
ncesi alarda yaplan resimlerde ortak bir nokta vardr: resimler zerindeki soyut ekiller. Bilincin farkl
durumlarda verdii tepkileri inceleyen bilim insanlar, bu soyut ekilleri (izgiler, noktalar, zgaralar vb.)
beynin yarattn sylemektedir. yleyse farkl zaman ve corafyalarda yaayan insanlarn nasl ayn
desenleri yaratt sorusunun cevab insan beyninin ileyi biimindedir. Ksacas ister Avrupadaki
maaralarda binlerce yl, ister Gney Afrikadaki Drakensberg dalarnda yz sene nce yaplm olsun,
sanatlar kendi beyinlerinde eitli imgeler grm ve bunlar maara duvarlarna izerek somutlatrmtr.

Gney Afrikadaki avc- toplayc San toplumunda amanlarn ekonomik ve toplumsal durumunu inceleyen
Prof. Lewis Williams Drakensburg dalarnda San kabilesi mensuplarnn yapt kaya resimlerini
amanlarn yaad spritel deneyimlerin aktarm olarak yorumlamtr. Resimde yakalad antilopun
kuyruunu tutan figr kabilenin amandr ve yamur yamas iin kurban edilecek antilopun etrafnda bir
trans dans yapmaktadr. Ayaklar tpk antilop gibi aprazdr, toynaklar vardr ve vcudu tpk bir antilop
gibi tylerle kaplanmtr. Kuyruunu tutmakta olduu hayvan lrken, hayvann enerjisini aktaran aman
atalarn, hayvanlarn, doann ve dier amanlarn ruhlaryla balant halindedir. Bilim insanlar bu
izimlerin lm ve trans arasndaki paralellii sembolize eden grafik birer metafor olduunu
dnmektedir.1
Gnmzde kendi yolumuzu bulmamz gerektirecek farkl yeteneklere ihtiya duyduumuz karmak bir
dnyada yayoruz. Bu yeteneklerden birisi de etrafmzda grdmz izgi, ekiller ve renklerden oluan
1

Geoffrey Blundell, Origins Centre, University of the Witwatersrand, Johannesburg, South Africa.
www.metmuseum.org/toah/hd/game/hd_game.htm

grntlere anlam verebilmektir. Eer etrafmzdaki grntlerin anlamn zemezsek, iinde yaadmz
dnyay anlayamayz. Gemi zamanlarda dnya grntsz idi ancak zamanla bu durum deiti. nsan
tarihinde belli bir noktada, yaklak olarak 35000 yl nce grntler yaratmaya ve onlarn ne anlama
geldiini zmeye baladk. Arkeologlar bu dnemi yaratc patlama dnemi olarak adlandrmtr. Peki
acaba insanlar neden birden etraflarndaki dnyayla ilgili resimler yapmaya balad?
Bu konuya verilen ilk cevap tarih ncesi insanlarn basite etraflarndaki dnyay resmetmeye almalardr.
Ancak sadece hayvanlar resmeden ve onlar da herkesin grebilecei yerlere deil karanlk maara
duvarlarna resmeden ilk sanatlar iin bu cevap yeterli deildir. Yaplan aratrmalar tarih ncesi alarda,
insanlarn maaralarnda bir tr trans deneyimi sonrasnda bir duyu kayb yaadklar ve bunun sonucu
olarak sarsc halsinasyonlar grdkleridir. Eski insanlar onlar etkileyen bu halsinasyonlar duvara
resmetme gerei duymular ve izdikleri resimler gnmze kadar ulaarak bizlere onlarn deneyimleri
hakknda eitli bilgiler aktarmtr.2

https://misfitsandheroes.wordpress.com/tag/utah-rock-art/