MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE

Osnovne vrste tla

1. Prema nainu postanka tlo moe da bude rezidualno

(nepokretno) ili transportovano (izmeteno)
2. Prema veliini estica postoji krupnozrno tlo,
(0.06<pesak<2mm<ljunak<60mm<obluci), sitnozrno tlo
(glina<0.002mm<praina<0.06mm i organske gline i praine),
i treset.
3. Simboli granulometrijskog sastava su: G, S, M, C, O, Pt
4. Prema jedinstvenom klasifikacionom sistemu:
G, S + W, P, U
M, C, O + H, I, L

Osnovne vrste tla

5. Terenska identifikacija krupnozrnog tla vizuelni

granulometrijski sastav podrazumeva odvajanje O, G, S,
procenu W, P, U prema tome koja zrna dominiraju i na kraju
procenjuje koliina sitnozrnog tla; ukoliko ga ima preko 12%
uzorak se ocenjuje kao zaprljan i dobija oznaku F ili C.
6. Terenska identifikacija sitnozrnog tla
Ocenjivanje vrstoe grudve u suvom stanju
Ocenjivanje sposobnosti otputanja vode
Ocenjivanje sjajnosti tla

Laboratorijski pokazatelji vrste tla

7. Granulometrijski sastav tla
Odrejuje se metodom sejanja (D>0.075) ili hidrometrisanja
(D<0.075).
8. Koeficijent uniformnosti: CU = D60/D10 (CU<5 jednolian
sastav, 5<CU<15 umereno jednolian sastav, CU>15
nejednolian sastav)
9. Koeficijent zakrivljenosti: CZ = D302/D10D60 (1<CZ<3 tlo je
dobro graduirano)

Laboratorijski pokazatelji vrste tla

Laboratorijski pokazatelji vrste tla

10 - 13. Aterbergove granice konzistencije

Laboratorijski pokazatelji vrste tla

14. Indeks plastinosti: IP = L P
15. Indeks konzistencije: IC = (L )/ IP
16. Indeks teenja:

IL = ( P)/ IP
17. Indeks skupljanja: IS = P S

Laboratorijski pokazatelji vrste tla

18. Casagrande-ov dijagram plastinosti

Laboratorijski pokazatelji fizikog stanja tla

19. Faze u tlu i odnosi faza

Laboratorijski pokazatelji fizikog stanja tla

20. Poroznost i koeficijent poroznosti
n = VV/V 100% - odnos zapremine pora i ukupne zapremine

e = VV/VS - odnos zapremine pora i zapremine vrstih estica tla

e = n/ (1-n); n = e/(1+e)
21. Specifina masa
GS = S /W koeficijent koji pokazuje koliko je puta estica tla
tea od estice vode
22. Zapreminska masa tla: = W/V = M/V g = g (kN/m3)

23-25. < d < < z < s

Laboratorijski pokazatelji fizikog stanja tla

26. = (M MS)/M 100% - vlanost uzorka je odnos

mase vode u uzorku i same teine uzorka procentualno
izraena. Odreuje se laboratorijski, direktnim
metodom.
27. Z = (1/ d 1/ s) W 100% - vlanost uzorka pri
zasienju, tj. u momentu kada su sve pore ispunjene
vodom.
28. SR = / Z 100% - stepen zasienja predstavlja
odnos prirodne vlanosti uzorka i vlanosti pri
zasienju.

Laboratorijski pokazatelji fizikog stanja tla

29. Zbijenost sitnozrnog tla i
stepen zbijenosti
Zbijanjem se poveava
smiua otpornost, smanjuje
deformabilnost i
vodopropusnost tla.
RC = d / d max 100% - koristi
se za odreivanje potrebne
vlanosti za postizanje traene
zbijenosti tla.

30. Standardni i modifikovan

Proktorov opit

Laboratorijski pokazatelji fizikog stanja tla

31. Zbijenost krupnozrnog tla i relativna zbijenost tla
Dr = (emax e) / (emax emin) preko koeficijenta poroznosti
Dr = d max (d d min) / d (d max d min) preko zapreminske
teine u suvom stanju

Laboratorijski pokazatelji mehanikih svojstava tla

32. Morov krug napona. Veze glavnih napona i napona u datoj
ravni

Laboratorijski pokazatelji mehanikih svojstava tla

33. Totalni, efektivni i neutralni naponi u tlu

34. Stiljivost tla

Stiljivost je osobina tla da se u toku vremena deformie i slee.
Sleganje tla pod dejstvom optereenja je konsolidacija, koja
moe biti primarna i sekundarna. Stiljivost uzorka se odreuje
edometarskim opitom koji slui za dobijanje sledeih parametara:
MV modul stiljivosti, aV koeficijent stiljivosti, CC indeks
stiljivosti, CS indeks bubrenja
MV = / predstavlja odnos prirataja napona prema prirataju
deformacija

35.Edometarski opit

35.Edometarski opit

35.Edometarski opit

36. Modul stiljivosti

37. Smiua vrstoa tla

37. Smiua vrstoa tla

37. Smiua vrstoa tla

Smiua vrstoa tla

38. Morov krug napona. Veze glavnih napona i napona u ravni
loma

Smiua vrstoa tla

38. Morov krug napona. Veze glavnih napona i napona u ravni
loma

39. Jednoaksijalna vrstoa tla

40. Prostiranje optereenja u tlu

aproksimativni proraun

tajnbrenerov dijagram

Prostiranje optereenja u tlu - izobare

41. Sleganje optereene povrine elastinog poluprostora

42. Sleganje temelja na nehomogenom tlu

43. Konsolidacija tla

44. Granino i dozvoljeno optereenje tla

44. Granino i dozvoljeno optereenje tla

Granino optereenje tla je

intenzitet optereenja koji
dovodi do sloma tla ispod
temelja; oznaava se sa qf.

Dozvoljeno optereenje se
sraunava kao qdoz = qf / F, i
koristi se za izraunavanje
sleganja primenom metoda
teorije elastinosti.

45. Nosivost temelja po Terzaghiju

qf

= bN + q0Nq + cNc

U izrazu za granino optereenje prvi lan je uticaj

sopstvene teine tla ispod ravni temelja; drugi lan je
uticaj optereenja u ravni temelja, a trei uticaj
kohezije. Faktori N , Nq i Nc se zovu faktori
nosivosti i zavise samo od ugla trenja.Reenje vai
za beskonanu, centrino ravnomerno optereenu
traku sa simetrinom dubinom ukopavanja.

46. Nosivost temelja po Pravilniku o

tehnikim normativima ze temeljenje

qd = `/2B`Nsi + (cm`+ q
tgm`) Ncscdcic+q
tgm`= tg`/F, F= 1.5
cm`= c`/Fc, Fc = 2.5
s = 1- 0.4B/L, sc= 1+0.2B/L
dc = 1+0.35D/L
= H/ (Acm`+Vtg m`)

46. Nosivost temelja po Pravilniku o

tehnikim normativima ze temeljenje

47-56. Boni pritisci tla

47-56. Boni pritisci tla

57-60. Pritisak na krute potporne zidove

FUNDIRANJE

1. Projektovanje temelja se vri prema graninom stanju

konstrukcije i tla ispod objekta sa osvrtom na ekonomski
faktor u pogledu utroka materijala, obima radova i trokova
gradnje.
Postupak
obuhvata:
prikupljanje
potrebne
dokumentacije, procenu svojstava tla ispod objekta, izbor
dubine fudiranja i tipa temelja, odreivanje nosivosti tla ispod
objekta i napona u kontaktnoj spojnici, kontrola stabilnosti
temelja, proraun sleganja i izbor naina izvrenja radova.
2. Potrebnu tehniku dokumentaciju ine: geodetske,
seizmoloke, hidrogeoloke, geotehnike podloge i
arhitektonsko graevinski projekat.

3. Parametri koji utiu na izbor dubine

fundiranja

Opasnost od mraza
Sastav i svojstva tla
Hidrogeoloki uslovi
Osetljivost tla na promenu uslova
Dubina fundiranja susednih objekata
Postojee komunikacije i prepreke
Veliina i priroda optereenja
Namena objekta
Dubina erozije renog dna

4. Dejstvo mraza

Kada se temelj oslanja na stenu mora se spreiti prodor vode u

kontaktnu povrinu ako je ona u zoni zamrzavanja.
Kada se temelj oslanja na sloj peska ili ljunka dubina
fundiranja je najmanje 0.5m a nivo podzemne vode mora biti
ispod dubine zamrzavanja.
Za ostale vrste tla dubina fundiranja zavisi od NPV.
Dubina zamrzavanja je ona dubina na kojoj se moe ostvariti
zamrzavanje tla (-1C za nekoherentno a + 1C za ostale vrste
tla). U naim uslovima min dubina fundiranja je 0.8 1.0m.

5. Sastav i svojstva tla

6. Osetljivost tla na promenu vlanosti

Ekspanzivna tla tla visoke plastinosti su tla koja pri

promeni vlanosti menjaju svoju zapreminu (bubrenje i
skupljanje) u meri koja uzrokuje deformacije tla i oteenja
objekata.
Metastabilna tla les: prainasto tlo eolskog porekla, veoma
osetljivo na poveanje vlanosti pri emu dolazi do raskidanja
strukturnih veza i tzv. kolapsa lesa praenog velikim
sleganjima.

7. Dubina fundiranja susednih objekata

Df1
Df3

Df2
Df1

Df3

Df2

8. Namena objekta

Df2

Df1
Df1

9. Vrste plitkih temelja

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Masivni temelji
Trakasti temelji
Temelji samci
Temeljni nosai (kontragrede)
Temelni rotilji
Temeljne ploe

10. Vrste dubokih temelja

1.
2.
3.
4.

Temelji na ipovima
Duboki masivni temelji
Temelji na bunarima
Temelji na kesonima

11. Ekscentrino optereen temelj u obe

ravni

12. Ekscentrino optereen temelj u jednoj ravni

Df

Df

19. Centrino optereen temelj

14. Centrisanje temelja

V

15. Odreivaje visine temelja i kontrola

pritisaka na tlo ispod temelja

Visina temelja se odreuje na iz uslova nosivosti materijala od

koga je temelj napravljen, najee su to pravila
dimenzionisanja betonskih elemenata.
Naponi u kontaktnoj povrini temelja i tla potiu od dejstva
optereenja sa konstrukcije (centrino ili ekscentrino), teine
temelja i teine nasutog tla (centrino). Odstupanje stvarnih
napona u tlu u odnosu na dozvoljene vrednosti ne bi trebalo da
prelazi 5%.

16. Kontrola stabilnosti temelja

Df

17.Trakasti temelj (ekscentrino i centrino

optereen)
V
V

18. Dimenzionisanje NAB trakastog

temelja

a/2

na

Oblikovanje NAB trakastog temelja

Df

d
d

Oblikovanje NAB trakastog temelja

Df

Oblikovanje NAB trakastog temelja

19. Dimenzionisanje AB trakastog temelja

Oblikovanje AB trakastog temelja

Oblikovanje AB trakastog temelja

a1

a2

Df

20. Temelj samac ekscentrino optereen u

prostoru

Temelj samac ekscentrino optereen u jednoj ravni

(slika levo) i centrino optereen (slika desno)

21. Oblikovanje NAB temelja

AB jastuk

22. Dimenzionisanje AB temelja samca

Armiranje AB temelja samca (prema Loseru)

Armiranje AB temelja samca (prema

Vinterkornu)

Kontrola temelja na proboj stuba

23. Temelji montanih stubova

24. Temelji elinih stubova

25. Zajedniki temelji krutost temelja

26. Zajedniki temelji odreivanje

dimenzija

Zajedniki temelji odreivanje dimenzija

Zajedniki temelji oblikovanje temelja

Zajedniki temelji presene sile u podunom

pravcu

Zajedniki temelji presene sile u poprenom

pravcu

27. Temeljni rotilji

28. Temeljne ploe

29. Vrste ipova

Prema nainu prenoenja optereenja: stojei
i lebdei
2. Prema materijalu od koga su napravljeni:
drveni, elini i betonski
3. Prema nainu izvoenja: pobijeni i graeni
direktno u tlu
1.

30. Postupak pobijanja ipova u tlo

Tokom

ovog procesa treba savladati otpor tla i

sauvati ip od oteenja (kao zatita se koriste
tzv. kape). Pobijanje se vri maljevima koji se
razlikuju u zavisnosti od prisustva kohezije u
tlu i sposobnosti tla da lake ili tee otputa
vodu prilikom potresa. Postoje gravitacioni
malj, malj sa pogonom na vazduh pod
pritiskom i vibromaljevi.

31. Drveni i elini ipovi

32. Betonski gotovi ipovi

33. Betonski ipovi graeni u tlu

34. Betonski bueni ipovi HW i Benoto

35. Betonski bueni ipovi dijafragma ipovi

36. Betonski bueni ipovi ipovi bunari

37. Granino optereenje ipa

Granino optereenje, tj. nosivost ipa je aksijalna sila pritiska

koja dovodi do naglog sleganja ipa i predstavlja zbir nosivosti
baze i omotaa ipa.

38. Dozvoljeno optereenje ipa

Dozvoljeno optereenje predstavlja nosivost ipa
podeljenu odreenim faktorom sigurnosti.
Sdoz= N/Fs, gde je:

N nosivost ipa, odnosno granino optereenje

Fs faktor sigurnosti, kree se od 1.5 1.7

39. Naini prorauna nosivosti ipa

1.
2.
3.
4.
5.

Na osnovu iskustva
Na osnovu geomehanikih osobina tla
Na osnovu dinamikih postupaka
Na osnovu rezultata opita statike i
dinamike penetracije
Na osnovu probnog optereenja

40. Proraun nosivosti ipa na osnovu

geomehanikih svojstava tla
N

l
gr

gr

41. Nosivost grupe ipova

42. Odreivanje potrebnog broja i rasporeda

ipova

43. Proraun sila u ipovima -dejstvo M i T

44. ipovi optereeni horizontalnim silama

45. Odreivanje potrebne duine ipa

46. Sleganje ipova

47. Metode zatite bonih strana iskopa temeljne

jame
1.
2.
3.
4.
5.

Temeljna jama bez zatite bonih strana iskopa

Zatita bonih strana temeljne jame posle iskopa
Zatita bonih strana temeljne jame tokom iskopa
Zatita bonih strana temeljne jame prethodno u tlo
pobijenim zatitnim zidovima
Zatita bonih strana temeljne jame prethodno u tlu
izbetoniranim zatitnim zidovima

48.Temeljna jama bez zatite bonih strana

iskopa

49. Zatita bonih strana temeljne jame

posle iskopa

49. Zatita bonih strana temeljne jame

posle iskopa

49. Zatita bonih strana temeljne jame

posle iskopa

50. Zatita bonih strana temeljne jame

tokom iskopa

51. Zatitni priboji

51. Zatitni priboji

52. Zatita bonih strana temeljne jame

dijafragmama