EKONOMSKO-HEMIJSKA KOLA LUKAVAC

Maturski rad
Tema: Potraivanja od PDV-a

Predmetni nastavnik:
Aljuki Enver

Uenik:
Ali Belmin

Lukavac, maj 2015.

Sadraj:

UVOD.........................................................................................................................................1
1.

O PDV-U.............................................................................................................................2

2.

Odbitak ulaznog poreza.......................................................................................................6

2.1.

Ko i kada ima pravo odbitka ulaznog poreza...................................................................7

2.2.

Ko i kada nema pravo odbitka ulaznog poreza................................................................7

2.3.

Uslovi za odbitak ulaznog poreza....................................................................................8

2.4.

Izdaci za koje je iskljuen odbitak ulaznog poreza........................................................10

2.5.

Vrste ulaznog poreza koji se moe odbiti......................................................................11

2.6.

Postupak i preiod odbitka ulaznog poreza.....................................................................14

Evidencija o ulaznom porezu................................................................................................14

2.7.

Odbitak srazmjernog dijela ulaznog poreza...................................................................16

2.7.1.

Nabavke koje ne ulaze u obrauvanje srazmjernog odbitka......................................17

Nabavka opreme za obavljanje poslovnih djelatnosti...........................................................17

Povremene finansijske usluge...............................................................................................17
Utvrivanje procenta iznosa srazmjernog odbitka................................................................18
3.

Naknadne ispravke odbitka ulaznog poreza......................................................................19

Ispravke odbitka ulaznog poreza plaenog pri uvozu...........................................................19
Ispravke odbitka ulaznog poreza za nekretnine....................................................................19

ZAKLJUAK...........................................................................................................................22
LITERATURA..........................................................................................................................23

UVOD
Tema moga maturskog rada je Potraivanja od PDV-a. Ovaj maturski rad se sastoji od 3
dijela:
1. O PDV-u
2. Odbitak ulaznog poreza
3. Naknadne ispravke odbitka PDV-a

U prvom dijelu maturskog je objanjeno sta je PDV-e, kao i to koje vrste PDV-a postoje i
objanjene su. Naveli smo koja je poreska osnovica, i kako se rauna porez na dodatnu
vrijednost (PDV), kao i koji su principi PDV-a.
U drugom dijelu smo obradili odbitak ulaznog poreza, odnosno kako se odbija ulazni
porez po Zakonu, ko i kada ima pravo da odbije ulazni porez, kada nema pravo da odbije
ulazni porez. Naveli smo uslove odbitka ulaznog poreza kao i vrste poreza koji se moe
odbiti.
U treem dijelu smo obajsnili kako se moze ispraviti odbitak ulaznog poreza, u sluaju da
je dolo do greke prilikom unosa odbitka poreza.

1. O PDV-U
Porez na dodatu vrednost ili PDV je porez na promet koji se naplauje u svakoj fazi
prometa. PDV se obraunava na isporuke dobara i pruanje usluga, u svim fazama
proizvodnje i prometa dobara i usluga, kao i na uvoz dobara, a obaveza je jednaka razlici
izmeu dugovanog (ulaznog) PDV i prethodnog (izlaznog) PDV, osim ako Zakonom o porezu
na dodatu vrednost nije drukije propisano.
PDV se rauna na vrednost ulaznih i izlaznih faktura, a PDV se u sutini plaa na razliku
izmeu zbira svih vrednosti na ulaznim i izlaznim fakturama. Zbog toga se sa stanovita
preduzea javljaju odbitni (ulazni) PDV i dugovani (izlazni) PDV. Preduzee u toku perioda
sa plaanjem obaveze prema dobavljau plaa i ulazni PDV, a naplatom svojih faktura
naplauje izlazni PDV. Na kraju perioda (npr. meseca) preduzee dravi plaa porez u vidu
razlike izmeu dugovanog i odbitnog PDV-a. Ta razlika praktino predstavlja porez na dodatu
vrednost koja je nastala u preduzeu.1
PDV je za preduzea najznaajniji sa stanovita likvidnosti jer zahteva veliko finansijsko
naprezanje izmeu momenta plaanja PDV-a i momenta povraaja.
Obveznik koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet vei od 8.000.000 dinara
duan je da, najkasnije do isteka prvog roka za predaju periodine poreske prijave, podnese
evidencionu prijavu nadlenom poreskom organu. Evidencionu prijavu podnosi i mali
obveznik, odnosno poljoprivrednik koji se opredelio za obavezu plaanja PDV, najkasnije do
isteka prvog roka za predaju periodine poreske prijave. Nadleni poreski organ obvezniku
izdaje potvrdu o izvrenom evidentiranju za PDV. Obveznik je duan da navede PIB u svim
dokumentima u skladu sa ovim zakonom.
Obveznik poreza na dodatu vrednost je duan da:
- podnese prijavu za PDV (evidenciona prijava);
- izdaje raune o izvrenom prometu dobara i usluga;
- vodi evidenciju u skladu sa ovim zakonom;
- obraunava i plaa PDV i podnosi poreske prijave.
Predmet oporezivanja su isporuke dobara i pruanje usluga koje poreski obveznik izvri u
Srbiji uz naknadu i uvoz dobara.

Obveznik PDV mora izdati raun koji obavezno sadri:

1

http://www.preduzetnickiservis.rs/sr/porezi/porez-na-dodatu-vrednost-pdv/

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

naziv, adresu i PIB obveznika - izdavaoca rauna,

mesto i datum izdavanja i redni broj rauna,
naziv, adresu i PIB obveznika - primaoca rauna,
vrsta i koliina isporuenih dobara ili vrsta i obim usluga,
datum prometa dobara i usluga i visinu avansnih plaanja,
iznos osnovice,
poreska stopa koja se primenjuje,
iznos PDV koji je obraunat na osnovicu,
napomena o poreskom osloboenju.

Izdavanje rauna je obavezno i u sluaju avansnog plaanja.

Evidencija o prethodnom PDV-u ili knjiga primljenih rauna (obrazac KPR) je zakonom
propisan obrazac u kome se prikazuju rauni koji su primljeni u odreenom periodu i ona
sadri informacije o:
1. Primljenim raunima,
2. Nabavnoj ceni dobara i usluga isporuenih od lica koja nisu obveznici PDV,
3. Nabavnoj ceni dobara i usluga sa obraunatim PDV,
4. Iznosu obraunatog PDV po raunima i drugoj dokumentaciji za nabavljena dobra
i usluge,
5. Nabavnoj ceni dobara i usluga osloboenih PDV,
6. Vrednosti uvezenih dobara na koja se plaa PDV,
7. Vrednosti uvezenih dobra na koja se ne plaa PDV,
8. Iznosu PDV koji je plaen prilikom uvoza,
9. Iznosu unapred izvrenih uplata (avansno plaanje).

Evidencija o dugovanom PDV-u ili knjiga izdatih rauna (obrazac KIR) je zakonom
propisan obrazac u kome se prikazuju rauni koji su izdati u odreenom periodu i ona sadri
informacije o:
1. Izdatim raunima
2. Vrednosti oporezivog prometa po optoj i posebnoj stopi, bez PDV,
3. PDV-u za izvren promet po optoj i posebnoj stopi,
4. Iznosu prometa osloboenog PDV sa pravom i bez prava na odbitak prethodnog
poreza,
5. Prometu sa inostranstvom, kada bi i kada ne bi postojalo pravo na odbitak
prethodnog poreza da je izvren u Republici,
6. Iznosu izvrenog i naplaenog prometa u Crnoj Gori i Kosovu i Metohiji,
7. Iznosu unapred primljenih uplata (avansi) i obraunati PDV,
8. Ispravkama odbitka prethodnog poreza za nabavljenu opremu i objekte.
Poreska osnovica kod prometa dobara i usluga2
2

http://www.preduzetnickiservis.rs/sr/porezi/porez-na-dodatu-vrednost-pdv/

Poreska osnovica kod prometa dobara i usluga jeste iznos naknade (u novcu, stvarima
ili uslugama) koju obveznik prima ili treba da primi za isporuena dobra ili pruene usluge,
ukljuujui subvencije koje su neposredno povezane sa cenom tih dobara ili usluga, u koju
nije ukljuen PDV, ako Zakonom o porezu na dodatu vrednost nije drukije propisano.
U osnovicu se uraunavaju i:
1. akcize, carina i druge uvozne dabine, kao i ostali javni prihodi, osim PDV;
2. svi sporedni trokovi koje obveznik zaraunava primaocu dobara i usluga.
Osnovica ne sadri:
1. popuste i druga umanjenja cene, koji se primaocu dobara ili usluga odobravaju u
momentu vrenja prometa dobara ili usluga;
2. iznose koje obveznik naplauje u ime i za raun drugog, ako taj iznos prenosi licu u
ije ime i za iji raun je izvrio naplatu.
Ako naknada ili deo naknade nije izraen u novcu, ve u obliku prometa dobara i usluga,
osnovicom se smatra trina vrednost tih dobara i usluga na dan njihove isporuke u koju nije
ukljuen PDV.
Osnovni principi i pretpostavke koje su se slijedile kod uvoenja PDV-a u BiH 3

Porez na promet koji se ubirao na entitetskom nivou zamjenjuje se jedinstvenim

sistemom PDV-a na dravnom nivou
Uprava za indirektno oporezivanje je jedina institucija nadlena za obraun i naplatu
PDV-a

PDV se uplauje na Jedinstveni raun otvoren u Centralnoj banci BiH

Zakon o PDV-u BiH je u skladu sa estom direktivom Evropske unije o PDV-u.

Princip dodate vrijednosti

Privredni subjekti registrirani za PDV obraunavaju PDV na oporezivi promet dobara i
usluga koje vre. To je izlazni PDV. Privredni subjekti odbijaju PDV koji im je zaraunao
dobavlja i to predstavlja ulazni PDV.
To znai da privredni subjekti plaaju PDV samo na vrijednost koju oni dodaju svojim
dobrima ili uslugama.

Slijedei primjer razjanjava kako se PDV prikuplja u svakoj fazi prometa. 4

3
4

http://www.uino.gov.ba/b/Porezi/PDV/Opce_informacije.html
http://www.uino.gov.ba/b/Porezi/PDV/Opce_informacije.html

Prodajna
Dodata
Nabavka
vrijednost
vrijednost
bez PDV-a
1
2
3
4
5=3 + 4
I faza Proizvoa
200
200
II
Preraiva 200
400
600
faza
III Trgovina
600
200
800
faza na veliko
IV
Trgovina
800
200
1.000
faza na malo
Subjekt
FAZE
prometa

Ukupno

1.600

1.000

2.600

PDV na
Iznos PDVdodatu
a za uplatu
vrijednost
6=3*17% 7=5*17% 8=4*17% 9=7-6
0
34
34
34
102-34 =
34
102
68
68
136-102 =
102
136
34
34
170-136 =
136
170
34
34
442-272 =
272
442
170
170
Ulazni
PDV

Izlazni
PDV

Openito, PDV nije troak poslovanja, jer privredni subjekti odbijaju PDV koji su platili
prilikom kupovine od PDV-a, koji naplauju pri isporuci svojih dobara i usluga. Subjekti tako
plaaju samo razliku izmeu PDV - a koji oni naplate u svom prometu i PDV-a koji plaaju
prilikom nabavki. Ukupan iznos PDV-a snosi krajnji potroa u lancu.

2. Odbitak ulaznog poreza

Sticanjem prava na odbitak ulaznog poreza je osnov sistema PDV-a, njime se ponitava
poresko optereenje koje je proizalo iz bruto cijene koju je isporuilac zaraunao na svoju
isporuku. Odbitkom ulaznog poreza se porez prenosi na krajnjeg potroaa.
Poreski obveznik utvruje svoju obavezu PDv-a prema kreditnom metodu tako da PDV
koji mu je obraunat po ulaznim fakturama oduzima od PDV-a koji je on obraunao po
5

svojim izlaznim fakturama, tako da njegovu poresku obavezu za uplatu ini razlika izmeu
izlaznog i ulaznog poreza u tom poreskom periodu.5
PORESKA OBAVEZA = IZLAZNI PDV ULAZNI PDV
Potrebno je naglasiti da ulazni porez nije troak, ko to ni izlazni porez nije prihod. Po
isteku poreskog perioda, razlika izmeu jedne i druge stavke u tom periodu predstavlja ili
obavezu za uplatu ili pravo na povratvie plaenog poreza.
Sistemom odbijanja ulaznog poreza postiu se dva znaajna efekta oporezivanje:
neutralnost i izbjegavanje kumulativnog efekta.
- Neutralnost se postie mogunou odbitka ulaznog poreza, koja vai za sve
obveznike, bez obzira na djelatnost koju obavljaju.
- Mogunou odbitka ulaznog poreza postie se izbjegavanje kumulativnog
oporezivanja.

2.1.

Ko i kada ima pravo odbitka ulaznog poreza

Prema stavu 1. lana 32. ZPDV,ulazni porez je onaj iznos PDV-a koji je poreskom obvezniku
obrauna na njegov promet, tj. na njegove nabavke dobara i usluga, pod uslovom da se radi o
dobrima i uslugama koje se koriste ili namjeravaju koristiti u svrhu svog poslovanja.
Posrednik ima pravo da odbije ulazni porez samo one nabavke dobara i usluga u BiH koje je
izvrio od drugih poreskih obveznika, kao i ulazni porez na uvezena dobra, pod uslovom da ta
dobra ili usluge koristi za dalji promet dobara i usluga koje podlijeu plaanju PDV-a.
Pretpostavke samog prava na odbitak ulaznog poreza:

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a str. 339.

Pravo na odbitak ulaznog poreza imaju samo poreski obveznici, tj. oni koji su
registrovani u statusu poreskog obveznika u sistemu PDV-a;
Poreski obveznici imaju pravo odbitka ulaznog poreza samo na ona dobra i usluge
koje nabavljaju od drugih poreskih obveznika;
Poreski obveznici imaju pravo na odbitak ulaznog poreza samo na ona dobra i suluge
koje nabavljaju u svrhe svog poslovanja;
Poreski obveznici imaju pravo na odbitak ulaznog poreza samo na ona dobra i suluge
koje nabavljaju za potrebe obavljanja onih svojih djelatnosti koje podlijeu
oporezivanju, te na izvoz.6

2.2.

Ko i kada nema pravo odbitka ulaznog poreza

U skladu sa osnovnim preduslovom za mogunost koritenja ovog prava, pravo na odbitak

ulaznog poreza nikada nema i ne moe imati onaj ko nije registrovani poreski obveznik PDVa. Svi subjekti imaju u ovom smislu status krajnjeg potroaa, koji plaaju PDV-e pri nabavci
svih ili gotovo svih dobara i usluga, bez obaveze da na svoja dobra ili usluge zaraunaju PDVe, ali i bez prava na odbitak ulaznog PDV-a koji je teretio njihove nabavke.
Prema odredbi stava 4. lana 32. ZPDV, ni obveznik ne moe ostvariti pravo na odbitak
ulaznog poreza na:
- Promet onih dobara i usluga koje su osloboenje plaanja PDV-a bez prava na odbitak
ulaznog poreza;
- Promet dobara i usluga koji zavri u inostranstvu, ukoliko ne bi imao pravo na odbitak
ulaznog poreza ni da je takav promet izvren u BiH;
- Nabavke dobara i usluga od lica sa boravitem u BiH, ukoliko taj dobavlja nije
registrovani poreski obveznik PDV-a.

Nemogunost odbitka ulaznog poreza se odnosi na javne ustanove iz oblasti zdravstva,

kulture, obrazovanja, sporta, socijalnog osiguranjai reosiguranja i dr. Ali ove djelatnosti su
direktno optereenje PDV-om, jer nemaju mogunost da PDV-e koji im je prethodno
zaraunat na inpute kompenziraju kroz institut odbitka ulaznog poreza.
Odreene okolnosti u kojima ni poreski obveznik ne moe odbiti ulazni porez (taka 1.1.) su:
- Ako ne posjeduje urednu i propisanu fakturu, carinsku deklaraciju ili drugi
odgovarajui dokument koji dokazuje postojanje ulaznog poreza;
- Ako ne posjeduje i dokaz da je PDV plaen prilikom uvoza;
- Ako na faktuei ili drugom odgovarajuem dokumentu nije iskazan iznos PDV-a,
odnosno ako faktura ne sadri prpisane elemente;
- Ako mjesena PDV prijava ne sadri sve propisane podatke.
6

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a str. 401.

Prema lanu 32. Stav 6. ZPDV, potpuno je iskljucena mogunost odbitka ulaznoh poreza na:
- nabavku, proizvodnju i uvoz putnikih automobila, autobusa, motocikla, plovnih
objekata i zrakoplova i rezervnih dijelova za takva prijevozna sredstva, goriva i
potronog materijala za potrebe prijevoza, kao i iznajmljivanje, odravanje, popravke i
druge usluge koje su povezane s koritenjem tih prijevoznih sredstava, osim ako
prijevozna sredstva i druga dobra koristi iskljuivo za obavljanje svoje djelatnosti;
- izdatke za poslovne zabave i smjetaj;
- izdatke koji se odnose na sticanje nepokretne imovine koju obveznik ili njegovo
osoblje koristi kao objekat za stanovanje, boravak djece ili kao objekat za rekreaciju i
aktivnosti u slobodno vrijeme, kao i dobra i usluge povezane s njima ili njihovom
upotrebom;
- izdatke obveznika i zaposlenih lica za reprezentaciju;
- isplate zaposlenim u naturi.

2.3.

Uslovi za odbitak ulaznog poreza

Registrovani poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog poreza samo:

- ako poreski obveznik posjeduje fakturu za nabavljena dobra i koritenje usluge,
odnosno drugi odgovarajui dokument koji dokazuje postojanje uaznog poreza;
- ako je fakturu izdao drugi registrovani poreski obveznik;
- ako je faktura izdata u propisanoj formi i ako sadri sve propisane elemente;
- ako je na fakturi iskazan iznos PDV-a u skladu sa lanom 55. ZPDV;
- za uvezena dobra: ako poreski obveznik posjeduje dokument koji se odnosi na uvoz
dobara na kome je iskazan PDV-e, kao i dokaz da je taj PDV-e prilikom uvoza i
plaen;
- ako poreski obveznik ne raspolae osnovnim sredstvima prema lanu 36. stav 2.
ZPDV;
- ako mjesena PDV-e prijava ne sadri sve propisane podatke.
Po drugim povezanim odredbama ZPDV, poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog
poreza:
- samo za onaj obraunski period za koji su ispunjeni svi uslovi za obraun PDV-a;
- ako je nabavljena ili uvezena dobra, odnosno koritene usluge upotrijebio ili
namjerava upotrijebiti za potrebe obavljanja svoje djelatnosti;
- ako je nabavljena ili uvezena dobra, odnosno koritene usluge upotijebio ili namjerava
upotrijebiti za obavljanje prometa na koji se plaa PDV-e.
Poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog poreza samo ako ima urednu poresku
fakturu izdatu od drugog poreskog obveznika, odnosno carinsku ispravu na kojima je iskazan
PDV.
Takoe je bitno napomenuti da samo plaanje ulaznih faktura dobavljaa drugih poreskih
obveznika u BiH nije uslov za ostvarivanje prava na odbitak ulaznog poreza koji je sadran u
tim fakturama.
8

Da bi ostvario pravo na odbitakulaznog poreza na uvezena dobra, poreski obveznik

mora ispuniti i dodatni uslov, a to je dokaz da je PDV-e i plaen pri uvozu. Prema odredbi
lana 32. Stav 3. ZPDV, poreski obveznik iz BiH moe ostvariti pravo na odbitak ulaznog
poreza i za promet dobara i usluga koji izvri u inostranstvu, ali samo pod uslovom da bi
pravo na odbitak ulaznog poreza postojalo da je isti takav promet izvren u BiH.
Poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog poreza i na promet dobara i usluga koj
esu osloboene plaanja PDV-a, sa pravom na odbitak ulaznog poreza, u smislu lana 32.
Stav 5. ZPDV:
- na usluge povezane sa uvozom dobara, pod uslovom da je vrijednost takvih usluga
ukljuena u osnovicu na koju je PDV-e zaraunala carinarnica;
- na dobra koja se izvoze iz BiH, odnosno usluge koje su direktno povezane sa izvozom
dobara;
- snadbijevanje aviona i plovnih objekata u meunarodnom prevozu.

2.4.

Izdaci za koje je iskljuen odbitak ulaznog poreza

U stavu 6. lana 32. ZPDV decidno je odreeno da u pojedinim situacijama, odnosno na

pojedine izdatke, poreski obveznik nema mogunost odbitka ulaznog poreza, bez obzira to je
registrovani obveznik PDV-a.
U stavu 6. lana 32. ZPDV-u, jasno i nedvosmisleno stoji da obveznik ne moe ostvariti
pravo na odbitak ulaznog poreza u slijedeim situacijama:7
1. Prilikom nabavke, proizvodnje i uvoza putnikih automobila, autobusa, motocikala,
polovnih objekata i zrakoplova, kao i rezervnih dijelova za takva prevozna sredstva,
goriva i potroni materijali za potrebe prevoza, kada se takva sredstva koriste za
obavljanje neposlovne djelatnosti, odnosno kada ih obveznici ne koriste iskljuivo za
obavljanje svoje poslovne djelatnosti;
2. U sluaju izdataka za poslovne zabave i smjetaj;
7

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a str. 409.

3. Prilikom sticanja nepokretne imovine koju e obveznik ili njegovi zaposlenici koristiti
kao objekat za stanovanje, boravak djece ili kao objekat za rekreaciju i aktivnosti u
slobodno vrijeme, kao dobra i usluge povezane s njima ili njihovom upotrebom;
4. Izdataka obveznika u zaposlenih lica za reprezentaciju i
5. Pri isplati zaposlenim u naturi.
Pravilnik je izriito naveo da se putniki automobili, avioni i brodovi za prevoz
poslovodstva, rukovodstva i drugih zaposlenih ne odnose na prevozna sredstva koja se koriste
iskljuivo za obavljanje svoje poslovne aktivnosti, ppto znai da se takva prevozna sredstva
ne smatraju prevoznim sredstvima koja se koriste iskljuivo za obavljanje svoje poslovne
djelatnosti, to znai da je za nabavke i sve druge izdatke koji su povezani s koritenjem
takvih prevoznih sredstava za takve namjene potpuno iskljuena mogunost odbitka ulaznog
poreza.
Obveznik ne moe ostvariti pravo na odbitak ulaznog poreza na izdatke za poslovne
zabave i smijetaj. PDV obraunat na fakturama za poslovne zabave i smjetaj, koji je
obveznik platio ili treba da plati, bie evidentiran kao troak, a ne kao potraivanje od drave,
u poslovnim knjigama i teretie poslovni rezultat lica.
Pravo na odbitak ulaznog poreza vezanog za sticanje nepokretne imovine odnosi se
samo na nekretnine namijenjene obavljanju poslovne djelatnosti, a ne i na objekte koji slue
za stanovanje zaposlenika, boravak njihove djece.
Pod prezentacijom se u ovom smislu smatraju ugoenja poslovnih partnera, darivanje
poslovnih partnera prigodnim poklonima i sl. Na izdatke za reprezentaciju se ne moe
ostvariti pravo na odbitakulaznog poreza, odnosno ulazni porez za dobra i usluge u svrhe
reprezentacije ne moe se koristiti kao porezno umanjenje.

S obzirom da obveznik ne moe ostvariti pravo na odbitak ulaznog poreza na isplate

uposlenima u naturi, ovdje treba razlikovati:
A) Nabavku dobara koja e se dati zaposlenima i
B) Davanje zaposlenima svojih poslovnih dobara.
U prvom sluaju, obveznik nema pravo da odbije ulazni porez za dobra koja nabavlja za
te namjene, pa i taj PDV-e se knjii kao troak, odnosno kao isplatu zaposlenim.
U drugom sluaju, davanje dobara se tretira kao neposlovna potronja, sa obavezom
obraunavanja PDV-a po internoj fakturi. Davanje vlastito proizvedenih dobara ili dobara koje
je trgovako drutvo nabavilo radi dalje prodaje svojim zaposlenicima smatra se oporezivim
prometom, slijedom logike da zaposleni ne mogu biti u povlatenijem poloaju od ostalih
potroaa, pa se na ta dobra data uposlenicima obraunava PDV-e kao i kada se radi o bilo
kojoj drugoj prodaji.
10

2.5.

Vrste ulaznog poreza koji se moe odbiti

Postoji nekoliko vrsta ulaznog poreza koji se, prema odredbama ZPDV i Pravilnika,
moe odbiti, odnosno postoji vie situacija u kojima poreski obveznik ima pravo na odbitak
ulaznog poreza.

Ulazni porez po fakturama drugih PDV-e obveznika u BiH

Da bi se ulazni porez, obraunat na fakturama drugih poreznih obveznika, smatrao vrstom
poreza koji se moe odbiti, potrebno je da kumulativno budu ispunjeni slijedei uslovi:
- Da je faktura izdata u skladu sa lanom 55. ZPDV i da sadri sve elemente propisane
lanom 110. Pravilnika, ukljuujui uslov da je na toj fakturi iskazan PDV;
- Da se radi o dobrima i uslugama koje podlijeu plaanju PDV-a, tj. da nisu
osloboene plaanja PDV-a po ZPDV;
- Da se faktura odnosi na isporuke dobara i usluga koje e poreski obveznik koristiti u
poslovne svrhe;
- Da za primljene isporuke prema lanu 32. ZPDV nije iskljuleno pravo na odbitak
ulaznog poreza;
- Da dobra i usluge kupljene od drugih obveznika koristi za promet dobara i usluga koji
podlijee plaanju PDV-a.

Samo plaanje ulaznih faktura dobavljaa drugih poreskih obveznika u BiH nije uslov za
ostvarivanje prava na odbitakulaznog poreza koji je sadran u tim fakturama. Poreski
obveznici za nabavke u BiH ostvarujupravo na odbitak ulaznog poreza samim posjedovanjem
uredne poreske fakture dobavljaa drugog poreskog obveznika, neovisno od toga da li je
faktura ve plaena dobavljau ili e se to tek desiti. PDV-e koji je obraunat pri nabavci
dobara i usluga u BiH se priznaje kao poreski odbitak odmah u istom obraunskom periodu,
jer isti iznos poreza, ujedno, poreska obaveza dobavljaa u tom istom periodu.

Ulazni porez u vezi internih poreskih faktura

Prema lanu 112. Pravilnika, za koritenje dobara i usluga u vanposlovne svrhe izdaje se
interna faktura, ali samo ako se PDV-e na navedena dobra i usluge moe u potpunosti ili
djelimino odbiti. Obaveza ispostavljanja interne fakture ne postoji ukoliko se radi o davanju
dobaranabavljenih za potrebe reprezentacije ili isplate zaposlenima u naturi, i td. Obaveza
izdavanja interne fakture postoji samo ako se radi o vanposlovnoj upotrebi onih dobara koja
su prethodno nabavljena ili proizvedena u poslovne svrhe, sa pravom na odbitak ulaznog
poreza, a koja se naknadno iskoriste u privatne ili druge neposlovne svrhe. Ako obveznik ta

11

dobra ili usluge upotrijebi za vanposlovne svrhe bie u obavezi da obrauna PDV-e po
internoj fakturi jer je ulazni porez na ta dobra mogao biti odbijen.

Ulazni porez po datim avansima

Poreska obaveza prema lanu 17. ZPDV, nastaje im se izvri bilo koja od slijedeih
radnji, zavisno od toga koja je najranija: isporuka dobara i usluga, izdavanje fakture, odnosno
plaanje ili djelimino plaanje. Ukoliko je plaanje ili djelimino plaanje izvreno prije
izdavanja fakture, poreska obaveza nastaje ve u tom momentuplaanja. Odnosno smatra se
da je poreska obaveza nastala ve u momentu uplate avansa. Avansnu fakturu izdaje primalac
avansa, ali samo ako je on u statusu obveznika PDV-a. Faktura mora da sadri i iznos
pripadajueg PDV-a, koji se odbija primjenom preraunate stope na iznos primljenog avansa,
kao i obaveznu naznaku da je u pitanju faktura-avans. Potrebno je skrenuti panju na vezu
izmeu momenta plaanja avansa i momenta primanja fakture za plaeni avans. Prema lanu
69. Pravilnika, za date avanse ulazni porez se moe odbiti u onom poreskom periodu u kojem
je avans plaen ako je za njega od strane primaoca ispostavljena, a od strane platioca
primljena faktura.
Da bi obveznik koje je uplatio avans stekao pravo na odbitak ulaznog poreza mora ispuniti
slijedee uslove:
1. Avans mora biti zaista i plaen;
2. Za primljeni avans primalac mora ispostaviti fakturu-avans;
3. Avansna faktura mora biti primljena.

Ulazni porez plaen pri uvozu dobara

Prema lanu 64. Pravilnika, kao ulazni porez se priznaje iznos PDV-a koji je plaen
prilikom uvoza i posebno iskazan u jedinstvenoj carinskoj ispravi. Moe se rei da
registrovani poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog poreza plaenog pri uvozu i:
- za onaj obraunski period u kome su ispunjeni svi uslovi za obraun PDV-a;
- ako je uvezena dobra odnosno koritene usluge upotrijbio ili namjerava upotrijebiti
za potrebe obavljanja svoje djelatnosti;
- ako je uvezena dobra upotrijebio ili namjerava upotrijebiti za obavljanje prometa na
koji se plaa PDV;
- ako mjesena PDV prijava sadri sve propisane podatke tj. sve neophodne podatke za
obraunavanje poreske obaveze.
Poreski obveznik ima pravo na odbitak ulaznog poreza samo ako je PDV plaen pri
uvozu i da je dobro uvezeno u zemlju za oporezive svrhe.
Odbitak ulaznog poreza na odreene usluge stranih lica
12

Kada je u pitanju meunarodni promet usluga, pravo na odbitak ulaznog poreza poreski
obveznik u BiH stie u tano specificiranim situacijama i pri tano odreenim uslugama. Radi
se o uslugama kada predmetne usluge domaim licima obveznicima PDV-a pruaju lica sa
sjeditem u inostranstvu tj. lica koja nemaju registrovanu ni djelatnost i poslovnu jedinicu u
BiH. Pri koritenju takvih usluga obveznikom obraunavanja i plaanja PDV-a se smatra
licem koje ima status obveznika PDV-a u BiH, koje je duno obraunavati PDV na pruenu
uslugu i uplatiti ga. Obveznik u zemlji koji koristi uslugu lica sa sjeditem u inostranstvu i
plati porez, ima pravo taj porez odbiti kao ulazni porez ako su ispunjeni uvjeti iz lana 32.
ZPDV.
Uslovi koje obveznik iz BiH treba ispuniti da bi ostvario pravo na povrat PDV-a
obraunatog na usluge lica iz inostranstva su:
1. mora posjedovati fakturu za predmetne usluge, izdato od lica koje mu je izvrilo te
usluge i koje ima sjedite u inostranstvu;
2. mora obraunati PDV-e na tu fakturu;
3. mora uplatiti taj porez na propisani jedinstveni raun;
4. mora na fakturi ino dobavljaa zabiljeiti iznos obraunatoog i plaenog poreza.

2.6.

Postupak i preiod odbitka ulaznog poreza

Period odbitka ulaznog poreza vezan je za period obraunavanja i plaanja PDV-a, a to je

jedan kalendarski mjesec. Prema lanu 32. stav 8. ZPDV, poreski obveznik moe odbiti ulazni
porez samo u onom porestkom periodu u kojem je PDV-e obraunat u skladu sa l. 17. i 38.
ovog zakona.
Za obraunavanje PDV-a po poreskoj prijavi za svaki mjesec je potrebno istovremeno ispuniti
dva uslova:
- da su izlazna poreska obaveza i pravo na odbitak ulaznog poreza nastali u tom
mijesecu;
- da su i izlazna poreska obaveza i pravo na odbitak ulaznog poreza potkrijepljeni
fakturama koje su izdate u tom mijesecu.8
Evidencija o ulaznom porezu
Da bi se pravilno odredila poreska obaveza, odnosno iznos PDV-a koji se moe odbiti,
insistira se na aurnim evidencijama, posebno u onim situacijama kada obveznik vri i
oporezivi i neoporezivi promet, kada je bitno tano utvrditi iznose ulaznog poreza. Poreski
8

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a str. 425..

13

obveznik u svom knjigovodstvu mora obezbijediti sve podatke potrebne za tano, pravilno i
blagovremeno obraunavanje i plaanje PDV-a.
Radi osiguranja podataka o primljenim fakturama i PDV-u sadranom u tim fakturama,
poreski obveznik mora voditi posebnu evidenciju, knjigu ulaznih faktura. U knjizi ulaznih
faktura, izmeu ostalih elemenata propisanih u lanu 126. Pravilnika, obavezno se evidentira
ukupan iznos ulaznog poreza sadranog u fakturama, ulazni porez koji se moe odbiti i ulazni
porez koji se ne moe odbiti. Radi osiguranja podataka o fakutrama izdatim za primljene
avanse, odnosno fakturama primljenim za date avanse, poreski obveznici moraju voditi
posebne evidencije, knjigu ulaznih i knjigu izlaznih faktura, prema lanu 124. Pravilnika.

Utvrivanje odbitka ulaznog poreza po PDV prijavi9

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a str. 427

14

10

Na osnovu primljenih i izdatih poreskih faktura, poreski obveznik unosi podatke o PDV-u u
poresku prijavu.
Pri tome se posebno unosi:
a) Za izlazni porez
10

http://www.uino.gov.ba/b/Porezi/PDV/

15

U rubriku 31 iznos PDV-a obraunatog za isporuke dobara i usluga registrovanim

obveznicima PDV-a;
U rubrike 32, 33 i 34 iznose PDV-a obraunatog za isporuke dobara i usluga
neregistrovanim obveznicima PDV-a.

b) Za ulazni porez
- U rubriku 41 iznos PDV-a obraunatog od strane drugih registrovanih obveznika;
- U rubriku 42 iznos PDV-a plaenog pri uvozu.

Iznos za koji je ukupno obraunat izlazni porez (kolona 51) vei od ukupno iskazanog poreza
(rubrika 61) je iznos PDV-e obaveze za uplatu po poreskoj uplati. Iznos za koji je ukupno
obraunat ulazni porez vei od ukupno iskazanog izlaznog poreza je iznos pretplate PDV-a po
poreskoj prijavi, za koju obveznici mogu traiti povrat (rubrika 80) ili e se pretplata prenijeti
u drugi poreski period.

2.7.

Odbitak srazmjernog dijela ulaznog poreza

Mogunost srazmjernog odbitka ulaznog poreza propisuje lan 33. ZPDV, po kome
obveznik koji koristi isporuena ili uvezena dobra za potrebe svoje poslovne djelatnosti ili
prima usluge da bi izvrio promet dobara i usluga sa pravom ili bez prava na odbitak ulaznog
poreza moe da koristi pravo na odbitak srazmjernog dijela tog ulaznog poreza. Obveznici
PDV-a ija je osnovna djelatnost obavljanje prometa dobara i usluga na koji su obavezni da
zaraunavaju PDV, a koji samo u manjem dijelu, odnosno kao sporednu djelatnost u jednom
poreskom periodu izvre promet dobara i usluga koji je osloboen plaanja PDV-a, nemaju
pravo na odbitak cjelokupnog iznosa ulaznog poreza, ve na srazmjerni odbitak ulaznog
poreza. Propisano je da lica koja dijelom obavljaju isporuke dobara i usluga osloboene
plaanja poreza, a dijelom isporuke koje su oporezive ili podlijeu nultoj stopi, imaju pravo
na odbitak ulaznog poreza u dijelu koji se odnosi na oporezive isporuke i isporuke koje
podlijeu nultoj stopi. U knjigovodstvu ili izvanknjgovodstvenim evidencijama treba osigurati
podatke o ulaznom porezu koji se odnosi na oporezive i neoporezive isporuke dobara i usluga.
Pravilnik propisuje obavezu poreskog obveznika da vodi evidenciju za isporuke u neposlovne
svrhe.

Obveznici moraju voditi dvije vrste evidencija i to:

- O oporezivim i neoporezivim isporukama
- Evidencija o isporukama dobara i usluga u poslovne i neposlovne svrhe.

16

Vanknjigovodstveno je potrebno voditi podatke o iznosima koji se moraju odbiti od

ukupnog ulaznog poreza prilikom utvrivanja srazmjernog odbitka ulaznog poreza, a to se
odnosi na evidencije o:
1. Iznosu prometa koji se odnosi na opremu koju obveznici koriste u obavljanju svojih
poslovnih djelatnosti;
2. Iznosu prometa pruanja finansijskih usluga ako se vre kao povremene transkacije i
3. Iznosu prometa nepokretne imovine ako se promet vri kao povremene transakcije.
lanom 65. stav 3. Pravilnika je propisano da, iznimno, ako lice ne moe u knjigovodstvu
ili izvan knjigovodstveno osigurati podatke o ulaznom porezu koji se odnosi na oporezive, i
neoporezive isporuke srazmjerni odbitak se utvruje procjenom.

2.7.1. Nabavke koje ne ulaze u obrauvanje srazmjernog odbitka

Nabavka opreme za obavljanje poslovnih djelatnosti
Pri nabavci opreme za obavljanje poslovnih djelatnosti dozvoljen je odbitak ulaznog
poreza u ukupnom iznosu i to u onom obraunskom periodu u kojem je oprema i nabavljena.
Oprema koja se ne smatra opremom koja slui za obavljanje poslovnih djelatnosti i za koju se
nema pravo odbitka ulaznog poreza identificira se prema lanu 65. stavovi 3. i 4. Pravilnika.
Povremene finansijske usluge
lanom 33. Stav 4. Taka 2. Zakona propisano je isporuke finansijskih usluga, ako se
obavljanju na povremene transakcije, ne ulaze u osnovicu za obraun srazmjernog odbitka
ulaznog poreza, pa je neophodno definisati ta se smatra povremenim finansijskim uslugama.
lanom 73. Stav 2.
Pravilnika propisano je da se finansijske usluge vre povremeno ako su ispunjeni
sljedei uslovi:
a) Da finansijske usluge predstavljaju dopunsku djelatnost obveznika i
b) Da prihod od finansijskih usluga ne prelazi 5% godinjeg prometa obveznika.

Utvrivanje procenta iznosa srazmjernog odbitka

lan 33. Stav 6. ZPDV ako nema podataka o prometu iz predhodne godine ili ako se radi o
zanemarivom iznosu, iznos koji se moe odbiti odreuje UIO na osnovu izjave obveznika.
17

Propisano je da se srazmjerni dio ulaznog poreza koji se moe odbiti utvruje jednom
godinje za tekuu godinu, na osnovu podataka dostavljenih od strane poreskog obveznika u
predhodnoj godini. Slijedom odredbi Pravilnika, srazmjerni odbitak ulaznog poreza se, dakle,
utvruje jednom godinje na osnovu podataka koje poreski obveznik dostavi u predhodnoj
godini. Utvrivanjem tog odbitka od UIO, obveznik stie pravo da ukupan iznos tako
utvrenog srazmjernog odbitka evidentira kao svoj ulazni porez za tekuu godinu.
Procenat srazmjerno odbitka = Promet dobara i usluga sa pravom na odbitak ulaznog poreza
bez PDV iz predhodne godine * 100 / Ukupan promet dobara i usluga (sa pravom i bez prava
na odbitak ulaznog poreza) bez PDV iz predhodne godine
Srazmjerni porezni odbitak = (Iznos ulaznog poreza u poreznom razdoblju iznos ulaznog
poreza iz lana 33. Stav 4. Zakona) * Procenat srazmjernog odbitka

3. Naknadne ispravke odbitka ulaznog poreza

Naknadni ispravak odbitka ulaznog poreza regulisan je lanom 36. ZPDV i l. 71. i 78.
Pravilnika.
Prema lanu 36. Stav 1. ZPDV, obveznik je duan ispraviti odbitak ulaznog poreza:
18

1. Ako naknadno utvrdi da je odbitak ulaznog poreza pogreno obraunat u veem ili
manjem iznosu od iznosa na koji je obveznik imao pravo;
2. Ako je nakon obrauna poreza dolo do otkazivanja kupovine ili smanjenja cijene.
ZPDV propisuje i obavezu ispravke ulaznog poreza koji je koriten pri nabavci opreme i
objekata za obavljanje svoje poslovne djelatnosti, ako se promijene uslovi za ostvarivanje
ovog prava.

Ispravke odbitka ulaznog poreza plaenog pri uvozu

Osnov za storno ulaznog poreza, slui zvanini dokument UIO, odnosno nadlene carinarnice.
Ako je porez koji je obraunat i plaen pri uvozu odbijen kao ulazni porez, pa se naknadno
desi da je taj porez snien ili nadoknaen, tada uvoznik mora stornirati svoj ulazni porez
odmah po prijemu rijeenja UIO kojim se taj porez smanjuje ili vraa.

Ispravke odbitka ulaznog poreza za nekretnine

Obveznik, koji je ostvario pravo na odbitak ulaznog poreza prilikom nabavke
objekata, duan je, ukoliko u roku od 10 godina prestane ispunjavati uslove za pravo na
odbitak, ispraviti odgovarajui srazmjerni dio ulaznog poreza, kako bi fiskusu nadoknadio
taj dio ulaznog poreza koji je ranije iskoristio, a na koji vie nema pravo.
Ukoliko doe do prestnka koritenja objekta za svrhe obavljanja svoje oporezive
djelatnosti, prije isteka propisanog roka najmanje 10 godina, obveznik e morati izvriti
ispravku ranije odbijenog poreza.
Pod promjenom uslova u ovom smislu se smatra:
a) Promjena namjene koritenje objekta, pod ime se podrazumjeva prelazak sa
koritenja objekta u svrhu obavljanja isporuka za koje postoji pravo na odbitak
ulaznog poreza na koritenje dobra u svrhu obavljanja isporuka za koje ne postoji
pravo na odbitak pret poreza i obrnuto;
b) Promjena poreznog statusa poreznog obveznika odnosno gubitak statusa obveznika
PDV-a iz bilo kojih drugih razloga na poreznog ne obveznika;
c) Prodaja ili drugaiji oblik otuenja projekta.
Prema stavki 5. ana 36. ZPDV, ispravka odbitka ulaznog poreza se ne vri tj. nije obavezna
ako je iznos isporuke dijela PDV-a koji se moe odbiti manji od 5%.

19

20

ZAKLJUAK

U ovom maturskom smo obraivali Zakon o odbitku ulaznog poreza. Veoma je vano
za poreske obveznike da znaju kda mogu da izvre odbitak ulaznog poreza, odnosno u kojim
sluajevima i kada to ne mogu da urade.
U Zakonu ima veoma malih razlika izmeu poslova kod kojih se moe izvriti povrat
PDV-a, i kod kojih se ne moe iuvriti povrat PDV-a zato je dobro da si porski obveznici
dobro poznaju Zakon kako ne bi doli u situaciju da imaju.
Porez na dodatu vrednost ili PDV je porez na promet koji se naplauje u svakoj fazi
prometa. PDV se obraunava na isporuke dobara i pruanje usluga, u svim fazama
proizvodnje i prometa dobara i usluga, kao i na uvoz dobara, a obaveza je jednaka razlici
izmeu dugovanog (ulaznog) PDV i prethodnog (izlaznog) PDV, osim ako Zakonom o porezu
na dodatu vrednost nije drukije propisano.
Sticanjem prava na odbitak ulaznog poreza je osnov sistema PDV-a, njime se ponitava
poresko optereenje koje je proizalo iz bruto cijene koju je isporuilac zaraunao na svoju
isporuku. Odbitkom ulaznog poreza se porez prenosi na krajnjeg potroaa.

LITERATURA

1.
2.
3.
4.
5.

Milan Dmitrovi, dipl. oec. Praktina primjena PDV-a

Mehmed Jahi Raunovodstvo preduzea
Adnan Arnautovi, PDV u BiH Sarajevo, 2007
Mirsad Kikanovi, PDV, teorija i praksa Tuzla 2005.
Dinko orluka, Merima Kovaevi, Mujo Salki, eval Ali, Jozo Pilji, Elma
Petovi, FuadBalta, Glamoanin, Goran, PDV : poetak i primjena Sarajevo, 2005
6. http://www.uino.gov.ba/b/Porezi/PDV/
7. http://www.preduzetnickiservis.rs/sr/porezi/porez-na-dodatu-vrednost-pdv/
8. Murat Sinanagi Raunovodstvo za preduzea
9. Osman Zejirovi, Murat Sinanagi Raunovodstvo I
10. Muhamed Pamuki, Murat Sinanagi Upravljako raunovodstvo

23