DEMELERDEN KRLERE GELEN YKLER

ki dorultuda alan plak (dikdrtgen)

Drt tarafndan kirili plaklar ar

yklendiklerinde ekilde grlen kesik
izgiler boyunca krlrlar. Yeter bir
yaklaklkla, plak paralarnn (gen, trapez)
oturduklar
kiri
tarafndan
tand
varsaylabilir.
Uygulamada temel kural udur: Plak
kelerinden izilen aortaylarn snrlad
plak alann yk kirie aktarlacak yk
oluturur.
ki dorultuda alan plaklarda ksa kirilere
gen, uzun kirilere trapez yk aktarlr.
Kare plaklarda ise tm kirilere gen yk
aktarlr.
Bir dorultuda alan plaklarda ksa kirilere
aktarlan gen yk kktr. Bu nedenle tm
ykn uzun dorultudaki kiriler tarafndan
tand varsaylr. Bu durumda uzun
kirilerin yk dzgn yayl olur.

ki dorultuda alan plak(kare)

Dili demelerde yk aktarm, kendi konusu

ierisinde ele alnacaktr.

Bir dorultuda alan plak

Plaklarn tama gcne eritiinde krlma
ekilleri (alttan grnler)

99

Bir dorultuda alan kirili demeden kirilere aktarlan ykler:

m=Lu/Lk > 2 olan demenin yk uzun dorultudaki kirilere eit olarak aktarlr. Ksa dorultudaki
kirilere yk aktarlmad varsaylr.
g (kN/m2): demedeki karakteristik sabit yk
q (kN/m2): demedeki karakteristik hareketli yk
gk (kN/m): g yknden kirie aktarlan karakteristik yk
qk (kN/m): q yknden kirie aktarlan karakteristik yk

100

ki dorultuda alan kirili demeden kirilere aktarlan ykler:

1-1 ve 2-2 aks kirilerine aktarlan trapez ykler

m=Lu/Lk 2 olan demenin yk kenar kirilere ekilde grld gibi datlr. Demenin mesnet
durumu (srekli veya sreksiz) dikkate alnmaz. Ke alarnn aortaylarnn kesitii noktalar
birletirilir. Bylece kirilere aktarlacak deme yk blgeleri gen ve trapez olarak belirlenmi olur.
Uzun dorultudaki kirilere trapez, ksa dorultudaki kirilere gen yk aktarlmaktadr. Kare
demelerde tm kiri ykleri gen olur.
g(kN/m2): demedeki karakteristik sabit yk
q (kN/m2): demedeki karakteristik hareketli yk
gk (kN/m): g yknden kirie aktarlan karakteristik yk
qk (kN/m): q yknden kirie aktarlan karakteristik yk

101

RNEK: Kiri yklerinin belirlenmesi

Aada bir yapnn kalp plannda deme ykleri gsterilmitir. Tm kirilerin zerinde duvar vardr.
duvar arl 2.40 kN/m2, d duvar 4.20 kN/m2 dir. K105, K108, K110 ve K117 kirilerinin ykleri
hesaplanacaktr. Kat ykseklii 3 mdir.

+3.0 ve +6.0 m kotlar Kalp Plan

ZM:

Bir kiriin zerinde olabilecek karakteristik ykler:

Kiriin kendi dzgn yayl yk (kN/m)
Demelerden kirie aktarlan gen, trapez, dzgn yayl ykler (kN/m)
Duvar dzgn yayl yk (kN/m)
Saplama kirilerden aktarlan tekil ykler (kN)
Kiriin sabit ve hareketli ykleri ayr ayr hesaplanr, toplanmazlar.

102

Deme yklerinin kirilere aktarlma emas:

K105 kiriine: D2 ve D5 den gen ykler,

K108 kiriine: D5 den gen, D7 den dzgn yayl yk,
K110 kiriine: D7 den dzgn yayl yk,
K117 kiriine: D4 ve D5 den trapez ykler aktarlmaktadr.
K105 kirii ykleri:
a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25m*(0.50-0.11)m*25kN/m3 = 2.4 kN/m
Duvar (3.0-0.50)m*2.40 kN/m2 = 6.0 kN/m
D2 den (4/2)m*6.56 kN/m2 = 13.1 kN/m
D5 den (4/2)m*7.72 kN/m2 = 15.4 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D2 den (4/2)m*2.00 kN/m2 = 4.0 kN/m
D5 den (4/2)m*2.00 kN/m2 = 4.0 kN/m

103

K108 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25*(0.50-0.135)*25 = 2.3 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*2.40 = 6.0 kN/m
D5 den (4/2)*7.72 = 15.4 kN/m
D7 den (3.6/2)*8.41 = 15.1 kN/m

K110 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25*(0.50-0.15)*25 = 2.2 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*4.20 = 10.5 kN/m
D7 den (3.6/2)*8.41 = 15.1 kN/m

K117 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25*(0.50-0.12)*25 = 2.4 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*2.40 = 6.0 kN/m
D4 den (4/2)*7.72 = 15.4 kN/m
D5 den (4/2)*7.72 = 15.4 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D5 den (4/2)*2.00 = 4.0 kN/m
D7 den (3.6/2)*3.50 = 6.3 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D7 den (3.6/2)*3.50 = 6.3 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D4 den (4/2)*2.00 = 4.0 kN/m
D5 den (4/2)*2.00 = 4.0 kN/m

104

Kiri ykleri tablosu (g sabit yklerinden)

Kiri ykleri tablosu (q hareketli yklerinden)

P : kN, a: metre cinsinden

105

gen ve trapez yklerin dzgn yayl edeer yke dntrlmesi

gen ve trapez ykler bilgisayar ile yaplan hesaplarda kullanlr. El hesaplarnda, gen ve trapez kiri
ykleri ile almak, yorucu ve zaman alcdr. El hesaplarnda gen ve trapez ykler yerine bunlarn
aada verilen edeer dzgn yayl karlklar kullanlabilir. gen ve trapez yklerin ankastrelik
momentleri edeer yklerin ankastrelik momentleri ile ayndr. Ancak, aklk momentleri ve kesme
kuvvetleri farkl olur. Bu nedenle, bilgisayar ile yaplan hesaplarda mutlaka gen ve trapez ykler
kullanlmal, edeerleri kullanlmamaldr.

Lk: demenin ksa kenar (=ksa kenardaki kiri akl)

Lu: demenin uzun kenar (=uzun kenardaki kiri akl)
m = Lu/Lk
p:demenin yk (g veya q)
pedeer: gen veya trapez yk yerine kullanlabilecek dzgn yayl edeer yk

106

RNEK: Kiri yklerinin edeer dzgn yayl yk olarak belirlenmesi

+3.0 ve +6.0 m kotlar kalp plan

Bir yapnn +3.0 ve +6.0 m kotlarna ait kalp plannda deme ykleri gsterilmitir. Tm kirilerin
zerinde duvar vardr. duvar arl 2.40 kN/m2, ds duvar 4.20 kN/m2 dir.
K105, K108, K110 ve K117 kirilerinin yklerini dzgn yayl edeer yk olarak belirleyiniz.
ZM:

K105 kiriine: D2 ve D5 den gen ykler,

K108 kiriine: D5 den gen, D7 den dzgn yayl yk,
K110 kiriine: D7 den dzgn yayl yk,
K117 kiriine: D4 ve D5 den trapez ykler
aktarlmaktadr. Hesaplarda gen ve trapez ykler yerine dzgn yayl edeer karlklar
kullanlacaktr.

107

K105 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25m*(0.50-0.11)m*25kN/m3 = 2.4 kN/m
Duvar (3.0-0.50)m*2.40 kN/m2 = 6.0 kN/m
D2 den (4/3)m*6.56 kN/m2 = 8.7 kN/m
D5 den (4/3)m*7.72 kN/m2 = 10.3 kN/m

K108 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25*(0.50-0.135)*25 = 2.3 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*2.40 = 6.0 kN/m
D5 den (4/3)*7.72 = 10.3 kN/m
D7 den (3.6/2)*8.41 = 15.1 kN/m

K110 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
Kiri 0.25*(0.50-0.15)*25 = 2.2 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*4.20 = 10.5 kN/m
D7 den (3.6/2)*8.41 = 15.1 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D2 den (4/3)m*2.00 kN/m2 = 2.7 kN/m
D5 den (4/3)m*2.00 kN/m2 = 2.7 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D5 den (4/3)*2.00 = 2.7 kN/m
D7 den (3.6/2)*3.50 = 6.3 kN/m

b) Karakteristik hareketli ykler:

D7 den (3.6/2)*3.50 = 6.3 kN/m

108

K117 kirii ykleri:

a) Karakteristik sabit ykler:
m=6/4=1.5
Kiri 0.25*(0.50-0.12)*25 = 2.4 kN/m
Duvar (3.0-0.50)*2.40 = 6.0 kN/m
D4 den 7.72*4/3*(1.5-1/(2*1.52))= 13.2 kN/m
D5 den 7.72*4/3*(1.5-1/(2*1.52))= 13.2 kN/m

Kiri ykleri tablosu (g sabit yklerinden)

b) Karakteristik hareketli ykler:

D4 den 2.00*(4/3)* (1.5-1/(2*1.52)) = 3.4 kN/m
D5 den 2.00*(4/3)* (1.5-1/(2*1.52)) = 3.4 kN/m

Kiri ykleri tablosu (q hareketli yklerinden)

P : kN, a: metre cinsinden

109