Bng ch gii thut ng

Bng ch gii ny cha tt c cc thut ng c nh ngha trong 21 Chun mc k

ton cng quc t (IPSASs) trn c s dn tch trong bn pht hnh ngy 31 thng 12
nm 2003. Mt danh mc cc IPSASs ny c t trong ba sau bn trong ca Bng
ch gii. Bng ch gii ny khng cha cc thut ng c nh ngha trong IPSAS
trn c s tin mt Bo co ti chnh trn c s k ton tin mt. Ngi s dng phi
tham chiu n IPSAS trn c s tin mt bit nhng thut ng ny.
Khi nhiu nh ngha ca cng mt thut ng tn ti, Bng ch gii ny ch ra tt c
cc IPSASs trong thut ng xut hin v nh ngha p dng cho IPSAS c th .

Cc nh ngha
S ca Chun mc v s on l tham chiu n IPSASs trn c s dn tch. V d.
1.6 gip ngi s dng tham chiu n Chun mc k ton cng quc t IPSAS 1
Trnh by bo co ti chnh, on 6. Cc s tham chiu c t trong ngoc cho bit
mt s thay i nh trong t ng.

Thut ng

nh ngha

V tr

Chnh sch k
ton

L cc nguyn tc, c s, quy nh v phng php 1.6,3.6,

k ton c th c n v p dng trong vic lp v 5.5,6.8,
trnh by bo co ti chnh.
7.6,18.8

C s dn tch

L c s ca k ton theo cc giao dch v s

kin c ghi nhn khi chng pht sinh (khng cn
c vo thi im thc t thu hoc thc t chi tin
hoc tng ng tin). Do , cc giao dch v s
kin c ghi s k ton v trnh by trong BCTC
ph hp vi k m chng c lin quan. Cc yu t
c ghi nhn theo c s k ton dn tch l ti sn,
n phi tr, ti sn thun, vn ch s hu, doanh thu
v chi ph.

Th trng hot
ng

1.6,6.8,
4.9,5.5,
6.8,7.6,
8.5,(2.8)

L mt th trng m tt c cc iu kin sau y 21.14

cng tn ti:
(a) Cc khon mc c trao i thng mi trn
th trng l ng nht;
(b) Ngi mua v ngi bn c thin ch c th gp
nhau bt c lc no;
(c) Gi c c x hi chp nhn.

645

Ti sn1

L cc ngun lc c kim sot bi n v nh l 1.6,2.8,

kt qu ca cc s kin trong qu kh v t cc li 3.6,4.9,
ch kinh t trong tng lai hoc li ch tim tng m
5.5,6.8,
n v c th thu c.
7.6,8.5

n v lin kt

L n v trong nh u t c nh hng ng k 1.6,2.8,

nhng khng phi l n v b kim sot hoc n 4.9,6.8,
v lin doanh ca nh u t.
7.6,8.5

Chi ph i vay

L li tin vay v cc chi ph khc n v phi gnh 1.6,3.6,

chu pht sinh lin quan trc tip n cc khon vay 5.5
ca n v.

Gi tr cn li
(ca BST)

L gi tr ca ti sn c ghi nhn trn BCKT.

Gi tr cn li
ca ti sn

L gi tr ti sn c ghi nhn trn BCKT sau khi 10.7,

tr hao mn lu k v cc khon l tn tht lu k
21.14

Gi tr ghi s
ca n phi tr

L gi tr ca khon n phi tr c ghi nhn trn 10.7

BCKT

Tin mt

Tin bao gm tin ti qu v cc khon tin gi 1.6,2.8,

khng k hn.
439,5.5,

16.6

6.8,8.5,
10.7
Cc khon
tng ng
tin

L cc khon u t ngn hn c tnh thanh khon 1.6,2.8,

cao, c kh nng chuyn i d dng thnh mt 3.6,4.9
lng tin xc nh v khng c nhiu ri ro trong
chuyn i thnh tin.

Cc lung tin

L lung vo v lung ra ca tin v tng ng 1.6,2.8,

tin.
3.6,4.9,
8.5

Ti sn th hin mt ngha khi n v t c cc mc tiu ca h. Nhng ti sn c

s dng phn phi hng ho hoc dch v ph hp vi cc mc tiu ca n v nhng
khng trc tip to ra lung tin thun thng c m t nh tim nng dch v. Cc ti
sn c s dng to ra lung tin thun c m t nh li ch kinh t trong tng
lai tng hp tt c cc mc ch m ti sn c th c s dng. Cc chun mc ny s
dng thut ng Li ch tim tng v Li ch kinh t trong tng lai m t cc c
im ca ti sn

646

Cc ti sn to
tin

L ti sn nm gi to ra thu nhp mang tnh 21.14

thng mi.

Loi/Nhm
TSC

L t hp ti sn c bn cht hoc chc nng tng 17.12

t trong hot ng ca n v v c trnh by
thnh mt ch tiu ring bit cho mc ch trnh by
BCTC.

Cc thnh vin
gn gi trong gia
nh ca mt c
nhn

L cc thnh vin mt thit trong gia nh hoc h 20.4

hng gn gi ca mt c nhn m c nhn l
nhng ngi c th chi phi cc giao dch ca n
v hoc b nh hng bi cc thnh vin gn gi
trong gia nh khi giao dch vi n v.

T gi cui k

L t gi giao ngay ti ngy bo co.

BCTC hp nht

L bo co ti chnh ca mt n v kinh t c 1.6,4.9,

trnh by nh bo co ti chnh ca mt n v c 6.8,7.6,
lp.
8.5

Hp ng xy
dng

L hp ng bng vn bn hoc tho thun c tnh 11.4

rng buc tng t c tho thun c th v vic
xy dng mt ti sn hoc t hp cc ti sn c lin
quan cht ch hay ph thuc ln nhau v mt thit
k, cng ngh, chc nng hoc cc mc ch s
dng ca chng.

Ngha v lin
i

L ngha v pht sinh t cc hot ng ca n v 19.18

do:

4.9

(a) Khun mu c thit lp t cc thng l trong

qu kh khi thng qua cc chnh sch ban
hnh hoc h s, ti liu hin ti c lin quan
chng minh cho cc i tc khc bit rng n
v s chp nhn v thc hin nhng ngha v c
th;
(b) S k vng c gi tr php l m n v to
ra i vi cc bn khc khi cam kt chu trch
nhim thanh ton.
Ti sn tim
tng

L ti sn c kh nng pht sinh t cc s kin 19.18

xy ra trong qu kh v s tn ti ca ti sn ny
ch c xc nhn bi kh nng xy ra hoc khng
xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn
trong tng lai m n v khng kim sot c.

647

N phi tr tim
tng

(a) L ngha v n c kh nng pht sinh t cc s 19.18

kin xy ra v s tn ti ca ngha v n ny
s ch c xc nhn bi kh nng xy ra hoc
khng xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng
chc chn trong tng lai m n v khng kim
sot c; hoc
(b) Ngha v n hin ti pht sinh t cc s kin
xy ra nhng cha c ghi nhn v:
(i) Khng chc chn c s gim st v li ch
kinh t do vic phi thanh ton ngha v n;
hoc
(ii) Gi tr ca ngha v n khng c xc nh
mt cch ng tin cy.

Tin thu tim

tng

L khon thanh ton tin thu phi tr khng c 13.7

nh c cn c vo cc nhn t ngoi tr nhn t
thi gian (nh t l phn trm doanh thu, gi tr s
dng, li sut th trng, ch s gi).

Nh thu

L n v thc hin cng vic xy dng theo hp 11.4

ng xy dng.

Cc khon vn
gp ca ch s
hu

L cc li ch kinh t trong tng lai n v nhn

c t bn ngoi nhng khng lm pht sinh n
phi tr ca n v m gp phn to ra ti sn
thun/vn ch s hu ca n v. Nhng khon ny
c c im:

1.6,2.8,
3.6,4.9,
5.5,6.8,
7.6,8.5

(a) C quyn phn phi cc li ch kinh t trong

tng lai trong sut thi gian gp vn, vic phn
phi c thc hin theo quyt nh ca ch
s hu hoc ngi i din ca h v c quyn
phn phi phn chnh lch ti sn ln hn n
phi tr
(b) C th bn, trao i, chuyn nhng hoc mua
li.
Kim sot

L quyn chi phi cc chnh sch ti chnh v chnh 1.6,2.8,

sch hot ng ca n v nhm thu c li ch t 3.6,4.9,
cc hot ng ca n v .
5.5,6.8,
7.6,8.5

n v b kim
sot

L n v nm di quyn kim sot ca mt n v 1.6,2.8,

khc (gi l n v kim sot).
4.9,5.5,
648

6.8,8.5,
(7.6)
n v kim sot L n v c mt hoc nhiu n v b kim sot.

1.6,2.8,
4.9,5.5,
6.8,7.6,
8.5

Gi gc/nguyn
gi/gi ph/chi
ph

L gi tr tin hoc cc khon tng tin tr hoc 16.6,

gi tr hp l ca cc khon phi tr c c ti
17.12
sn ti thi im mua hoc xy dng.

Phng php
gi gc

L phng php k ton m khon u t c ghi 2.8,7.6

nhn ban u theo gi gc. Bo co kt qu hot
ng kinh doanh ch phn nh khon thu nhp ca
nh u t c chia t thng d thun lu k ca
bn nhn u t pht sinh sau ngy u t.

Hp ng vi
L hp ng xy dng trong nh thu c hon 11.4
chi ph ph thm li cc chi ph thc t c php thanh ton, cng
(+) thm mt khon c tnh bng t l phn trm
(%) trn nhng chi ph ny hoc c tnh thm
mt khon ph c nh.
Chi ph thanh l

L khon chi ph lin quan trc tip ti vic thanh l 21.14

ti sn, khng bao gm cc chi ph ti chnh v chi
ph thu TNDN.

Chi ph thay th
hin hnh

L chi ph n v phi gnh chu c c ti sn 12.6

ti ngy bo co.

Gi tr khu hao

L nguyn gi ca TSC hoc gi tr khc c 17.12

thay th cho nguyn gi TSC trn BCTC tr i (-)
gi tr thanh l ca TSC.

Khu hao

L vic phn b c h thng gi tr phi khu hao 17.12,

ca TSC trong sut thi gian s dng hu ch ca 21.14
TSC.

Hot ng b
ngng (Hot
ng gin on)

L kt qu t vic bn hoc dng mt lnh vc hot 3.6

ng m lnh vc hot ng l mt lnh vc kinh
doanh ch yu ring bit ca n v; V ca nhng
ti sn m thng d, thm ht thun v hot ng
ca ti sn c th tch bit r rng v hnh thi
v hot ng cho mc ch lp BCTC.

649

Phn phi cho

cc ch s hu
vn

L li ch kinh t trong tng lai hoc li ch tim 1.6,2.8,

tng m n v phn phi cho tt c hoc mt s 3.6,4.9,
ch s hu nh l thu nhp t khon u t ca ch
5.5,6.8,
s hu hoc tr li vn u t cho ch s hu.
7.6,8.5

n v kinh t2

L mt tp on gm n v kim sot v mt hoc 1.6,2.8,

nhiu n v b kim sot
4.9,5.5,
6.8,7.6,
8.5

Thi gian s
dng kinh t

L:

13.7

(a) Khong thi gian m ti sn c th mang li li

ch kinh t cho ngi s dng ti sn; v
(b) S lng sn phm hay n v tng ng c
th thu c t ti sn do mt hoc nhiu ngi
s dng ti sn.

Cng c vn
Phng php
vn ch s hu

L mt hp ng chng minh li ch cn li ca ti 15.9

sn ca n v sau khi tr i tt c cc khon n
phi tr ca n v
L phng php k ton m khon u t c ghi 1.6,2.8,
nhn ban u theo gi gc, sau c iu chnh
4.9,6.8,
theo nhng thay i ca phn s hu ca nh u t
trong ti sn thun ca bn nhn u t. Bo co kt 7.6
qu hot ng kinh doanh phi phn nh phn s
hu ca nh u t trong kt qu hot ng ca bn
nhn u t.
L phng php k ton m khon vn gp trong 8.5
lin doanh c ghi nhn ban u theo gi gc, sau
c iu chnh theo nhng thay i ca phn s
hu ca bn gp vn lin doanh trong ti sn thun
ca c s kinh doanh c ng kim sot. Bo co
kt qu hot ng kinh doanh phi phn nh li ch
ca bn gp vn lin doanh t kt qu hot ng
ca c s kinh doanh c ng kim sot.

Ghi ch: Thut ng n v kinh t c s dng trong nhiu chun mc nh ngha

mt tp on (cho mc ch lp bo co ti chnh) gm n v kim sot v cc n v b
kim sot. Cc thut ng khc i khi cp n mt n v kinh t gm n v qun l,
n v ti chnh (IPSAS 4: n v lp bo co ti chnh), n v hp nht v tp
on. Mt n v kinh t c th gm nhiu n v vi c cc n v hot ng thng mi
v n v cng ch. V d B nh c th c mt n v kinh t trong gm cc n v
cung cp nh ch thu ph trn danh ngha cng nh cung cp nh cho mc ch thng mi.

650

Cc s kin pht L nhng s kin c nh hng tch cc hoc tiu 14.4

sinh sau ngy
cc n bo co ti chnh pht sinh trong khong
ngy bo co
thi gian t sau ngy ngy bo co n ngy pht
hnh bo co ti chnh.
C hai loi s kin pht sinh sau ngy ngy bo co:
(a) Nhng s kin cung cp bng chng v cc s
vic tn ti ti ngy bo co (Cc s kin
pht sinh sau ngy ngy bo co cn iu
chnh); v
(b) Nhng s kin ch ra du hiu v cc s vic
tn ti pht sinh sau ngy bo co (Cc s kin
pht sinh sau ngy ngy bo co khng cn iu
chnh).
Chnh lch t
gi hi oi

L chnh lch pht sinh t vic quy i ca cng 1.6,4.9,

mt s lng ngoi t sang n v tin t k ton 5.5
theo cc t gi hi oi khc nhau.

T gi hi oi

L t gi trao i gia hai n v tin t.

2.8,4.9,
5.5

Hp ng ch
thc hin

L cc hp ng theo khng bn no thc 19.18

hin ngha v ca mnh hoc c hai bn ch thc
hin mt phn ngha v ca mnh vi mc tng
ng.

Cc khon chi
ph

L s gim st cc li ch kinh t trong k bo co

di hnh thc tiu th ti sn v cc lung ra hoc
gnh chu cc khon n phi tr, lm gim ti sn
thun/vn ch s hu m khng phi l khon phn
phi cho cc ch s hu.

1.6,2.8,
3.6,4.9,
5.5,6.8,
7.6,8.5

Cc khon mc
bt thng

L cc khon doanh thu hoc chi ph pht sinh t 1.6,2.8,

cc giao dch hoc s kin khc bit vi hot ng
3.6,4.9
thng thng ca n v, khng din ra thng
xuyn hoc u n v nm ngoi s kim sot hoc
vng nh hng ca n v.

Gi tr hp l

L gi tr ti sn c th trao i hoc gi tr mt 1.6,4.9,

khon n c thanh ton mt cch t nguyn gia 7.6,9.11,
cc bn c y hiu bit trong s trao i ngang
15.9,
gi.
16.6,17.12

Gi tr hp l

L gi tr c th thu c t vic bn mt ti sn 21.14

651

tr chi ph bn
(ca ti sn)

mt cch t nguyn gia cc bn c y hiu

bit trong s trao i ngang gi tr i (-) chi ph
thanh l.

Thu ti chnh

L thu ti sn m bn cho thu chuyn giao phn 13.7

ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti
sn cho bn i thu. Quyn s hu ti sn c th
chuyn giao hoc khng chuyn giao vo cui thi
hn thu.

Ti sn ti chnh

L cc ti sn:

1.6,15.9

(a) Tin;
(b) Quyn theo hp ng nhn tin hoc ti sn
ti chnh khc t n v khc;
(c) Quyn theo hp ng trao i cng c ti
chnh vi n v khc di cc iu kin c li
tim tng; hoc
(d) Cng c vn ca n v khc
Cng c ti
chnh

L hp ng lm pht sinh c ti sn ti chnh ca 15.9

mt n v ln n phi tr ti chnh hoc cng c
vn ca n v khc.
Cc hp ng c tnh cht nh trao i hng ho
lm mi bn c quyn thanh ton bng tin hoc
bng mt s cng c ti chnh khc c k ton
nh th chng l cc cng c ti chnh ngoi tr
cc hp ng c tnh cht trao i hng ho m (a)
c bt u v tip tc p ng cc yu cu c
k vng ca n v v vic s dng, mua, bn, (b)
c nh r cho mc ch ngay t u v (c)
c k vng c thanh ton bng cch phn
phi.

N phi tr ti
chnh

L ngha v theo hp ng:

15.9

(a) Giao tin hoc ti sn ti chnh cho n v

khc; v
(b) Trao i cng c ti chnh vi n v khc theo
cc iu kin bt li tim tng

Hot ng ti
chnh

L cc hot ng to ra cc thay i v quy m v 2.8,3.6,

kt cu ca vn ch s hu v vn vay ca n v.
4.9,18.8

Hp ng vi
gi c nh

L hp ng xy dng trong nh thu chp thun 11.4

mt mc gi c nh cho ton b hp ng hoc
652

mt n gi c nh trn mt n v sn phm hon

thnh. Trong mt s trng hp, mc gi c th
thay i ph thuc vo cc iu khon ghi trong
hp ng.
Ngoi t

L n v tin t khc vi n v tin t k ton ca 1.6,2.8,

n v.
4.9,5.5

n v nc
ngoi

L mt hot ng nc ngoi, m cc hot ng 3.6,4.9

ca n l mt phn c lp i vi n v lp bo
co.

Hot ng
nc ngoi

L cc chi nhnh, n v b kim sot, n v lin 1.6,3.6,

kt, n v lin doanh, ca n v lp bo co m 4.9
hot ng ca cc n v ny c thc hin mt
nc khc ngoi nc s ti ca ca n v bo co.

Cc sai st c
bn

L cc sai st c pht hin trong k hin ti lm 1.6,3.6

sai lch ng k bo co ti chnh ca mt hoc
nhiu k trc, khin chng khng cn c coi l
ng tin cy ti ngy pht hnh.

n v kinh
doanh bng vn
Nh nc3

L n v c cc c im sau:

1.6,2.8,

(a) L mt n v c quyn k hp ng di tn 3.6,4.9,

ca n v mnh;
5.5,6.8,
(b) c php hot ng v s dng ngun ti 7.6,8.5,
chnh thc hin cng vic kinh doanh;
21.14
(c) Bn hng ho hoc dch v trong mt chu k
hot ng kinh doanh thng thng cho n v
khc vi mc c li nhun hoc thu hi c
ton b chi ph b ra;
(d) Khng da vo ti tr ca Chnh ph hot
ng lin tc (Khng da vo cc giao dch trao
i khng ngang gi); v
(e) c kim sot bi n v k ton cng.

3
Ghi ch: n v kinh doanh bng vn Nh nc gm c cc n v kinh doanh thng
mi nh cc n v cng ch v cc n v kinh doanh trong lnh vc ti chnh nh cc t
chc ti chnh. n v kinh doanh bng vn Nh nc v bn cht khng khc bit so vi
cc n v c hot ng tng t thuc thnh phn kinh t t nhn. Nhn chung, n v
kinh doanh bng vn Nh nc hot ng to ra li nhun mc d mt s n v c
ngha v hn ch phc v cng ng theo cc quy nh bt buc cung cp hng ho hoc
dch v min ph hoc vi gi rt r cho cc c nhn v t chc trong cng ng. IPSAS 6
Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo n v b kim sot cung cp
hng dn trong vic xc nh s kim sot c tn ti hay khng khi lp v trnh by
BCTC v c cp trong vic xc nh n v kinh doanh bng vn Nh nc c b mt
n v cng khc kim sot hay khng.

653

Tng gi tr u
t trong hp
ng thu

L tng khon thanh ton tin thu ti thiu theo 13.7

hp ng thu ti chnh (i vi bn cho thu) cng
(+) gi tr cn li ca ti sn thu khng c m
bo.

Gi tr cn li
c m bo

(a) i vi bn thu: L phn gi tr cn li ca ti 13.7

sn thu c bn thu hoc bn lin quan vi
bn thu m bo thanh ton cho bn cho thu
(Gi tr m bo l s tin bn thu phi tr cao
nht trong bt c trng hp no); v
(b) i vi bn cho thu: L phn gi tr cn li ca
ti sn thu c bn thu hoc bn th ba c
kh nng ti chnh khng lin quan vi bn cho
thu, m bo thanh ton.

Tn tht

L li ch kinh t trong tng lai hoc cc li ch 21.14

tim tng ca ti sn mt i do vic ghi nhn mt
cch c h thng khon gim st li ch kinh t
trong tng lai ca ti sn thng qua khu hao

L tn tht ca
ti sn khng
to tin

L phn chnh lch gia gi tr ghi s ca ti sn 21.14

ln hn gi tr c th thu hi ti sn .

Khi u thu
ti sn

L ngy xy ra trc ca mt trong hai (2) ngy: 13.7

Ngy tho thun hoc ngy cam kt gia cc bn v
cc iu khon quy nh trong hp ng

Hp ng bo
him

L hp ng quy nh bn nhn bo him phi chu 15.9

nhng ri ro nht nh ca khon l t cc s kin
hoc trng hp pht sinh trong mt khong thi
gian c th (gm cht, m, thng vong, ti sn b
h hng, hot ng b ngng)

Li sut ngm
nh trong hp
ng thu ti
chnh

L t l chit khu ti thi im khi u thu ti 13.7

sn, tnh gi tr hin ti ca:
(a) Khon thanh ton tin thu ti thiu; v
(b) Gi tr cn li khng c m bo
bng gi tr hp l ca ti sn thu.

Hng tn kho

12.6

L nhng ti sn:
(a) Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c c
tiu th trong qu trnh sn xut;
(b) Di hnh thc nguyn liu, vt liu, cng c,
dng c c tiu th hoc phn phi trong vic
654

cung cp dch v;
(c) c gi bn hoc phn phi trong k sn
xut, kinh doanh bnh thng; v
(d) ang trong qu trnh sn xut bn hoc phn
phi.
Hot ng u
t

L cc hot ng mua sm, xy dng, thanh l, 2.8,4.9,

nhng bn cc ti sn di hn v cc khon u t 18.8
khc khng phi l cc khon tng ng tin.

Bt ng sn
u t

L bt ng sn (t v nh, hoc mt phn ca nh 16.6

hoc c nh v t) nm gi nhm mc ch thu li
t vic cho thu hoc ch tng gi m khng phi
:
(a) S dng trong sn xut, cung cp hng ha, dch
v hoc s dng cho cc mc ch qun l; hoc
(b) Bn trong k hot ng thng thng.

Nh u t

Nh u t trong lin doanh l mt bn c vn gp 2.8,6.8,

trong lin doanh nhng khng c quyn ng kim
7.6,8.5
sot lin doanh .

ng kim sot

L vic ng chia s quyn kim sot i vi mt 6.8,8.5

hot ng bi cc tho thun c tnh rng buc.

Lin doanh

L tha thun c tnh rng buc ca hai hoc nhiu 1.6,2.8,

bn cam kt cng thc hin hot ng kinh t, m 4.9,6.8,
hot ng ny c ng kim sot.
7.6,8.5

Cn b qun l
ch cht

(a) Ban Gim c hoc cc thnh vin Ban iu 20.4

hnh n v; v
(b) Nhng ngi khc c quyn v trch nhim
trong vic lp k hoch, qun l v kim sot
cc hot ng ca n v bo co. Khi p ng
c yu cu ny, nhn vin qun l ch cht
bao gm:
(i) Thnh vin ca ban iu hnh c quyn v
trch nhim trong vic lp k hoch, qun l
v kim sot cc hot ng ca n v bo
co;
(ii) Cc c vn ch cht ca thnh vin ; v
(iii)Ngoi tr cc i tng mc (a) cn c
nhm qun l cao cp ca n v bo co,
655

bao gm gim c iu hnh hoc lnh o

thng trc ca n v bo co.
Thu

L s tho thun gia bn cho thu v bn thu v 13.7

vic bn cho thu chuyn quyn s dng ti sn cho
bn thu trong mt khong thi gian nht nh
c nhn tin cho thu mt ln hoc nhiu ln.

Thi hn thu

L khong thi gian ca hp ng thu ti sn 13.7

khng hu ngang cng (+) vi khong thi gian bn
thu c gia hn thu ti sn ghi trong hp
ng, phi tr thm hoc khng phi tr thm chi
ph nu quyn gia hn ny xc nh c tng i
chc chn ngay ti thi im khi u thu ti sn.

Ngha v php
l

L ngha v pht sinh t:

19.18

(a) Mt hp ng (Thng qua cc iu khon c

xc nh r rng hoc ngm n trong hp ng);
(b) Cc quy nh ca php lut; hoc
(c) Cc hot ng khc theo lut.

Li sut bin i
vay

L li sut m bn thu s phi tr cho mt hp 13.7

ng thu ti chnh tng t hoc l li sut ti thi
im khi u thu ti sn m bn thu s phi tr
vay mt khon cn thit cho vic mua ti sn vi
mt thi hn v vi mt m bo tng t.

N phi tr

L ngha v hin ti ca n v pht sinh t cc s 1.6,2.8,

kin trong qu kh m vic thanh ton ngha v ny 3.6,4.9,
s lm gim st cc ngun li ch kinh t ca n
5.5,6.8,
v.
7.6,8.5,
19.18

Gi tr th
trng

L s tin c th thu c t giao dch bn, s tin 15.9

phi tr t giao dch mua hoc gi tr ca cng c ti
chnh trn th trng hot ng

Trng yu

Thng tin c coi l trng yu nu vic b st 1.6

hoc bo co sai thng tin c th lm sai lch
ng k bo co ti chnh, lm nh hng n quyt
nh kinh t ca ngi s dng bo co ti chnh.
Tnh trng yu ph thuc vo quy m v tnh cht
ca thng tin hoc cc sai st c nh gi trong
hon cnh c th.
656

Khon thanh
L khon thanh ton m bn thu phi tr cho bn 13.7
ton tin thu ti cho thu v vic thu ti sn theo thi hn trong hp
thiu
ng (Khng bao gm cc khon chi ph dch v v
thu do bn cho thu tr m bn thu phi hon
li v tin thu pht sinh thm), km theo:
(a) i vi bn thu, bt c gi tr no c bn
thu hoc mt bn lin quan n bn thu m
bo thanh ton;
(b) i vi bn cho thu: L gi tr cn li ca ti
sn cho thu c m bo thanh ton bi:
(i)

Bn thu;

(ii)

Mt bn lin quan n bn thu; hoc

(iii) Mt bn th ba c lp c kh nng ti
chnh.
Nu bn thu c quyn la chn mua li ti sn
thu vi gi thp hn gi tr hp l vo ngy mua
th quyn la chn phi c xc nh ti thi im
khi u hp ng thu. Trng hp ny, khon
thanh ton tin thu ti thiu bao gm tin thu ti
thiu ghi trong hp ng theo thi hn thu v
khon thanh ton cn thit cho vic mua ti sn .
Li ch ca c
ng thiu s

L mt phn ca kt qu hot ng thun v gi tr 1.6,2.8,

ti sn thun ca mt n v b kim sot lin quan 4.9,6.8
ti phn li ch khng phi do n v kim sot s
hu mt cch trc tip hoc gin tip thng qua cc
n v b kim sot.

Cc khon mc
tin t

L tin, cc khon phi thu, hoc n phi tr bng 4.9,10.7

mt lng tin c nh hoc c th xc nh c.

Ti sn ti chnh
v n phi tr
ti chnh c tnh
cht tin t
(cng c
cp nh cng c
ti chnh c tnh
cht tin t)

L ti sn ti chnh hoc n phi tr ti chnh c 15.9

nhn hoc phi tr bng mt s tin nht nh hoc
c th xc nh c.

657

Ti sn
thun/vn ch
s hu4

L phn li ch cn li ca tng ti sn ca n v 1.6,2.8,

sau khi tr (-) n phi tr.
3.6,4.9,
5.5,6.8,
7.6,8.5

u t thun
trong c s
nc ngoi

L phn vn ca n v bo co trong tng ti sn 4.9

thun/vn ch s hu ca c s nc ngoi .

u t thun
trong hp ng
thu ti chnh

L tng gi tr khon u t trong hp ng thu ti 13.7

chnh tr i (-) doanh thu ti chnh cha thc hin.

Gi tr thun c
th thc hin
c

L gi bn c tnh trong k hot ng thng 12.6

thng tr (-) chi ph c tnh hon thin v chi
ph c tnh cn thit cho vic bn, trao i hoc
phn phi.

Thng d/thm
ht thun

Bao gm cc thnh phn sau:

Hp ng thu
ti sn khng
hu ngang

1.6,2.8,

(a) Thng d hoc thm ht t hot ng thng 3.6,4.9,

thng; v
6.8,7.6
(b) Cc khon mc bt thng
L hp ng thu ch c th hu ngang khi:

13.7

(a) Xy ra s kin bt thng;

(b) c s ng ca bn cho thu;
(c) Nu 2 bn tho thun mt hp ng mi v thu
chnh ti sn hoc ti sn tng t;
(d) Bn thu thanh ton thm mt khon tin ngay
ti thi im khi u thu ti sn, vic tip tc
hp ng thu l kh chc chn.

Ti sn khng
to tin

L ti sn khng phi l ti sn to tin.

Cc khon mc
phi tin t

L cc khon mc khng phi l cc khon mc tin 10.7

t.

S kin c tnh

L s kin lm ny sinh mt ngha v php l hoc 19.18

ngha v lin i khin cho n v khng c s la

21.14

Ghi ch: Ti sn thun/vn ch s hu l thut ng c s dng trong nhiu chun mc

cp ti vic nh gi phn cn li ca ti sn tr i n phi tr trn BCKT. Ti sn
thun/vn ch s hu c th l dng hoc m. Cc thut ng khc c th c s dng
thay cho ti sn thun/vn ch s hu min l ngha ca chng r rng.

658

cht bt buc

chn no khc ngoi vic thc hin ngha v .

Kh c

L hp ng trao i ti sn hoc dch v m cc 19.18

chi ph khng th trnh c t vic p ng cc
ngha v theo hp ng vt qu li ch kinh t d
tnh thu c t hp ng .

Hot ng kinh
doanh

L cc hot ng khng phi l cc hot ng u 2.8,3.6,

t hay hot ng ti chnh.
4.9,18.8

Thu hot ng

L thu ti sn khng phi l thu ti chnh.

13.7

Hot ng thng L cc hot ng c thc hin bi mt n v 1.6,3.6,

thng
nh l mt phn ca cc hot ng thng mi v 4.9
cung cp dch v. Cc hot ng thng thng bao
gm nhng hot ng m n v cam kt thc hin
hoc cc hot ng c th xy ra hoc pht sinh t
cc cam kt ny.
S gim st

L s kim tra xem xt cc hot ng ca mt n 20.4

v vi quyn v trch nhim kim sot, thc thi nh
hng ng k i vi cc quyt nh v ti chnh
v hot ng ca n v.

BS ch s hu
s dng

L bt ng sn do ngi ch s hu hoc ngi i 16.6

thu ti sn theo hp ng thu ti chnh nm gi
nhm mc ch s dng trong sn xut, cung cp
hng ha, dch v hoc s dng cho cc mc ch
qun l.

Bt ng sn,
nh xng v
thit b

L nhng ti sn:

17.1

(a) n v nm gi nhm mc ch sn xut hoc

bn hng ho, cung cp dch v, cho bn khc
thu hay cho mc ch qun l; v
(b) c s dng trong khong thi gian di hn
mt k bo co.

Hp nht theo t L phng php k ton v lp BCTC khi phn ti 2.8,4.9,

l
sn, n phi tr, doanh thu v chi ph ca bn tham 8.5
gia lin doanh trong c s kinh doanh ng kim
sot c hp nht trn c s cng tng dng vi
cc khon mc tng t trn BCTC ca bn tham
gia gp vn lin doanh hoc c bo co nh cc
khon mc ring bit trong BCTC ca bn gp vn
lin doanh.

659

D phng

L khon n phi tr cha chc chn v gi tr v 19.18

thi gian thanh ton.

Ti sn d dang

L ti sn cn c mt thi gian di c th a 1.6,5.5

vo s dng theo mc ch nh trc hoc bn.

Gi tr dch v
c th thu hi

L phn ln hn gia gi tr hp l ca ti sn 21.14

khng to tin tr i (-) chi ph bn v gi tr s
dng ca n.

Cc bn lin
quan

Cc bn c coi l lin quan nu mt bn c kh 20.4

nng kim sot hoc c nh hng ng k i vi
bn kia trong vic ra quyt nh cc chnh sch ti
chnh v hot ng hoc nu bn lin quan v cc
bn khc ph thuc vo s kim sot chung. Cc
bn lin quan bao gm:
(a) Cc n v trc tip hoc gin tip thng qua
mt hoc nhiu bn kim sot trung gian hoc b
kim sot;
(b) n v lin kt (theo CMKT cng s 7 - K
ton cc khon u t vo n v lin kt);
(c) C nhn c quyn s hu trc tip hay gin tip
li ch trong n v bo co v c nh hng
ng k n n v hoc cc thnh vin mt
thit trong gia nh ca c nhn ;
(d) Nhn vin qun l ch cht v thnh vin mt
thit trong gia nh ca nhn vin qun l ch
cht; v
(e) Cc n v do cc c nhn c m t trong
on (c) v (d) trc tip hoc gin tip s hu
hoc nhng ngi c nh hng ng k i vi
cc c nhn .

Giao dch gia

cc bn lin
quan

L vic chuyn giao cc ngun lc hay cc ngha v 20.4

gia cc bn lin quan, khng xt n vic c tnh
gi hay khng. Giao dch gia cc bn lin quan
khng bao gm cc giao dch vi mt n v khc
m n v ch c coi l mt bn lin quan do
s ph thuc v li ch kinh t ca n v vo
n v bo co hoc c quan thnh lp ra n v .

Tin cng ca
nhn vin qun
l ch cht

L lng v cc khon c tnh cht lng m nhn 20.4

vin qun l ch cht nhn c trc tip hay gin
tip t n v bo co cho cc dch v c cung
cp trong kh nng ca h vi t cch l cc thnh
660

vin ban iu hnh hoc vi t cch ngi lao ng

ca n v bo co.
n v tin t s
dng trong
BCTC

L n v tin t c s dng trong vic lp v 1.6,2.8,

trnh by BCTC.
4.9

Ngy bo co

L ngy cui cng ca k bo co m BCTC c lin 1.6,2.8,

quan.
4.9,6.8,
7.6,14.4

Gi tr c th
thu hi sau khi
tr chi ph
thanh l c
tnh

L gi tr thun m n v d tnh thu c t ti 17.12

sn khi ht thi gian s dng hu ch sau khi tr chi
ph thanh l c tnh.

Ti c cu

L mt chng trnh do Ban Gim c lp k 19.18

hoch, kim sot v c nhng thay i quan trng
v:
(a) Phm vi hot ng ca n v; hoc
(b) Cch thc thc hin cc hot ng .

Doanh thu

L tng gi tr cc li ch kinh t n v thu c 1.6,2.8,

trong k bo co lm tng vn ch s hu nhng
3.6,4.9,
khng phi l khon vn gp ca ch s hu.
5.5,6.8,
7.6,8.5,
9.11,
18.8

B phn

L hot ng hoc nhm cc hot ng c th tch 18.9

bit ca mt n v. Thng tin ti chnh ca cc
hot ng cn c bo co ring r cho mc
ch nh gi tnh hnh thc hin cc mc tiu ca
n v v trong vic a ra cc quyt nh v vic
phn b cc ngun lc trong tng lai.

Chnh sch k
ton b phn

L cc chnh sch k ton c p dng trong vic 18.27

lp v trnh by bo co ti chnh ca tp on hoc
n v bao gm c chnh sch k ton c lin quan
c th n vic lp bo co ti chnh b phn.

Ti sn b phn

L ti sn ang c b phn s dng trong cc 18.27

hot ng sn xut, kinh doanh v c tnh trc
661

tip hoc c phn b vo b phn mt cch

hp l.
Ti sn b phn gm:

Cc khon phi thu, khon cho vay, cc khon

u t hoc ti sn khc to ra doanh thu b
phn ca mt b phn, bao gm c doanh thu
tin li hoc c tc;

Cc khon u t c k ton theo phng

php vn ch s hu nu thng d hoc thm
ht thun t cc khon u t c bao gm
trong doanh thu b phn; v

Phn s hu v ti sn ca cc bn lin doanh

trong lin doanh c k ton theo phng
php hp nht theo t l ph hp vi CMKT
cng quc t s 8 BCTC v cc khon vn
gp lin doanh.

Ti sn b phn khng bao gm thu TNDN hoc

cc ti sn c tnh cht tng t thu TNDN
c ghi nhn ph hp vi cc CMKT hng dn
k ton nh hng ca thu TNDN.
Chi ph b phn

L chi ph pht sinh t cc hot ng kinh doanh 18.27

ca b phn c tnh trc tip cho b phn v
phn chi ph ca n v c phn b mt cch hp
l cho b phn , bao gm c chi ph bn hng ra
bn ngoi v chi ph c lin quan n nhng giao
dch vi b phn khc ca n v. Chi ph b phn
khng bao gm:
a) Cc khon mc bt thng;
b) Chi ph tin li vay, k c tin li phi tr pht
sinh i vi khon tin ng trc hoc tin vay
t cc b phn khc, tr khi hot ng ca b
phn ch yu l hot ng ti chnh;
c) L t vic bn cc khon u t hoc l do xo
n, tr khi hot ng ca b phn ch yu l
hot ng ti chnh;
d) Phn s hu ca n v trong khon thm ht
thun hoc l do u t vo cc n v lin kt,
n v lin doanh hoc cc khon u t ti
chnh khc c hch ton theo phng php
vn ch s hu;
e) Thu TNDN hoc chi ph tng t thu TNDN
662

c ghi nhn ph hp vi cc CMKT hng

dn k ton nh hng ca thu TNDN; hoc
f) Chi ph qun l hnh chnh chung v cc chi
ph khc pht sinh cp n v c lin quan
n tt c cc b phn. Tuy nhin, chi ph i
khi pht sinh cp n v nhng ch l cc
khon chi h b phn v c coi l chi ph b
phn nu chi ph lin quan n hot ng sn
xut, kinh doanh ca b phn v nhng chi ph
ny c th c tnh trc tip hoc phn b vo
b phn mt cch hp l.
Chi ph b phn gm c phn chi ph ca bn gp
vn lin doanh trong lin doanh c k ton theo
phng php hp nht theo t l ph hp CMKT
cng quc t s 8 BCTC v cc khon vn gp
lin doanh.
N phi tr b
phn

L cc khon n pht sinh t hot ng kinh doanh 18.27

ca mt b phn c tnh trc tip hoc phn b
cho b phn mt cch hp l.
N phi tr b phn gm:

Phn n phi tr cc bn tham gia lin doanh

phi gnh chu trong tng n phi tr ca lin
doanh c k ton theo phng php hp nht
theo t l ph hp vi CMKT cng quc t s 8
BCTC v cc khon vn gp lin doanh

Cc khon n phi tr chu li lin quan nu chi

ph b phn ca mt b phn bao gm c chi ph
li vay.

N phi tr b phn khng bao gm thu TNDN

hoc cc khon n phi tr c tnh cht tng t
thu TNDN c ghi nhn ph hp vi quy nh
ca cc CMKT hng dn k ton nh hng ca
thu TNDN
Doanh thu b
phn

L doanh thu trnh by trong Bo co kt qu hot 18.27

ng kinh doanh ca n v c tnh trc tip hoc
phn doanh thu ca n v phn b cho b phn mt
cch hp l, bao gm doanh thu bn hng v cung
cp dch v ra bn ngoi v doanh thu bn hng v
cung cp dch v cho cc b phn khc ca n v.
Doanh thu b phn khng bao gm:
(a) Cc khon mc bt thng;
663

(b) Doanh thu t tin li hoc c tc, k c tin li

thu c trn cc khon nhn trc hoc cc
khon tin cho cc b phn khc vay, tr khi
hot ng ca b phn ch yu l hot ng ti
chnh; hoc
(c) Li t vic bn cc khon u t hoc li t vic

xo n tr khi hot ng ca b phn ch

yu l hot ng ti chnh.
Doanh thu ca b phn bao gm: Phn thng d
hoc thm ht ca n v trong n v lin kt, n
v lin doanh hoc cc khon u t khc c hch
ton theo phng php vn ch s hu khi cc
khon doanh thu nm trong doanh thu hp nht
ca tp on; V phn s hu ca bn tham gia lin
doanh trong doanh thu ca lin doanh c k ton
ph hp vi CMKT cng quc t s 8 BCTC i
vi cc khon li ch t hot ng lin doanh.
nh hng
ng k

L quyn tham gia vo vic a ra cc quyt nh 6.8,7.6

v chnh sch ti chnh v chnh sch hot ng ca
bn nhn u t nhng khng kim sot cc chnh
sch .
L quyn tham gia vo vic a ra cc quyt nh 8.5
v chnh sch ti chnh v chnh sch hot ng ca
mt hot ng nhng khng kim sot hoc ng
kim sot cc chnh sch .
Quyn tham gia vo vic a ra cc quyt nh v 20.4
chnh sch ti chnh v chnh sch hot ng ca
mt n v nhng khng kim sot cc chnh sch
. nh hng ng k c th c th hin bng
nhiu cch, thng thng l c i din trong Hi
ng qun tr hoc cp qun l tng ng ca
n v lin kt; C quyn tham gia vo qu trnh
hoch nh chnh sch; C cc giao dch quan trng
gia nh u t v bn nhn u t; C s trao i
v cn b qun l; C s cung cp thng tin k
thut quan trng. nh hng ng k c th t
c bi quyn s hu vn, quy ch hoc tho
thun. i vi quyn s hu vn, nh hng ng
k c m t ph hp vi nh ngha trong CMKT
cng quc t s 7 K ton cc khon u t vo
n v lin kt.

Thng d/thm
ht t hot ng

L gi tr cn li sau khi chi ph pht sinh t hot 1.6,2.8,

ng thng thng c khu tr vi doanh thu
664

thng thng

pht sinh t hot ng thng thng.

3.6,4.9

Doanh thu ti
chnh cha thc
hin

L chnh lch gia:

13.7

(a) Tng khon thanh ton tin thu ti thiu theo

hp ng thu v gi tr cn li khng c
m bo, v
(b) Gi tr hin ti ca cc khon trn tnh theo t
l li sut ngm nh trong hp ng thu ti
chnh.

Gi tr cn li
ca ti sn thu
khng c m
bo

L phn gi tr cn li ca ti sn thu m bn cho 13.7

thu khng m bo vic bn ti sn cho bn i thu
hoc ch c mt bn lin quan vi bn cho thu
m bo.

Thi gian s
dng hu ch
(ca ti sn
thu)

L khong thi gian cn li ca ti sn thu k t 13.7

thi im bt u thu, khng gii hn theo thi hn
hp ng thu m n v d kin s dng li ch
kinh t gn lin vi ti sn.

Thi gian s
dng hu ch
ca TSC

L:

17.12,

(a) Thi gian m n v d tnh s dng TSC hu 21.14

hnh; hoc
(b) S lng sn phm, hoc cc n v tnh tng
t m n v d tnh thu c t vic s dng
ti sn.

Gi tr s dng
ca ti sn
khng to tin

L gi tr hin ti ca phn li ch tim tng cn li 21.14

ca ti sn.

Bn gp vn lin
doanh

L mt bn tham gia vo lin doanh v c quyn 8.5

ng kim sot i vi lin doanh .

665

IPSASs trn c s dn tch trong cun sch pht hnh vo

thng 12 nm 2004
Cc chun mc k ton cng quc t trn c s dn tch trong cun sch pht hnh vo
ngy 31 thng 12 nm 2004 l:
IPSAS 1

Trnh by bo co ti chnh (5/2000)

IPSAS 2

Bo co lu chuyn tin t (5/2000)

IPSAS 3

Thng d hoc thm ht thun trong k, cc sai st c bn v nhng thay

i trong chnh sch k ton (5/2000)

IPSAS 4

nh hng ca s thay i t gi hi oi (5/2000)

IPSAS 5

Chi ph i vay (5/2000)

IPSAS 6

Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo cc n v b

kim sot (5/2000)

IPSAS 7

K ton cc khon u t vo n v lin kt (5/2000)

IPSAS 8

Bo co ti chnh i vi cc khon li ch t hot ng lin doanh

(5/2000)

IPSAS 9

Doanh thu t cc giao dch trao i (6/2001)

IPSAS 10 Bo co ti chnh trong nn kinh t siu lm pht (6/2001)

IPSAS 11 Hp ng xy dng (6/2001)
IPSAS 12 Hng tn kho (6/2001)
IPSAS 13 Thu ti sn (12/2001)
IPSAS 14 Cc s kin pht sinh sau ngy bo co (12/2001)
IPSAS 15 Cng c ti chnh: Thuyt minh v trnh by (12/2001)
IPSAS 16 Bt ng sn u t (12/2001)
IPSAS 17 Bt ng sn, nh xng v thit b (12/2001)
IPSAS 18 Bo co b phn (6/2002)
IPSAS 19 Cc khon d phng, n phi tr tim tng v ti sn tim tng (10/2002)
IPSAS 20 Thng tin v cc bn lin quan (10/2002)
IPSAS 21 Tn tht ca ti sn khng to tin (12/2004)

666