UVOD

O preduzeću:

Barska plovidba AD, je akcionarsko društvo sa sjedištem u Baru. Društvo je osnovano sa

ciljem obavljanja pomorskog saobraćaja, djelatnosti marina, agencijskih i ugostiteljskih
poslova, međunarodne špedicije i dr. Osnovnu aktivnost (pomorski saobraćaj) društvo
ostvaruje kroz prevoz putnika i tereta brodovima "Sveti Stefan" i "Sveti Stefan II" na
relacijama između Crne Gore i Italije (Bar-Bari-Bar i Bar-Ancona-Bar), kao i na relaciji
između Albanije i Italije (Bari-Drač-Bari). Barska plovidba AD posluje u zgradi putničkog
terminala, smještenoj u barskoj luci, na koridoru moćnih robnih i putničkih tokova
(Budimpešta - Beograd - Bar - Bari/Ancona).

TROŠKOVI U POMORSKOM SAOBRAĆAJU

- su u novcu izraženi utrošci sredstava, materijala i tuđih usluga koji se naprave prilikom
ostvarenja potpune pomorsko-prevozne usluge.

Vrste troškova - analiza po vrstama troškova odgovara na pitanje kakav je trošak nastao
(uzima se u obzir priroda i porijeklo troška).

To se odnosi na:

 TROŠKOVE ZA MATERIJAL

gorivo - važni s ekonomskog gledišta

mazivo - važni s tehnološkog aspekta
brodski potrošni materijal - (konopi, čelik, platna za prekrivanje skladišta...)
prehranu pomoraca i dr.

 TROŠKOVE ZA TUĐE USLUGE

Redovno i investicijsko održavanje broda - razni popravci - važan faktor optimizacije

učinaka i uspješnosti poslovanja, dokovanje, investicijsko održavanje (obavlja se svake 4
godine), sposobnost broda da udovoljava tehničkim i tehnološkim zahtjevima pomorske
plovidbe i pomorskog prevoza - uvjerenje o klasi broda;

Lučki troškovi - troškovi što ih brod ima tokom boravka u luci (pilotaža, nemorski prirez,
odrez, lučke takse za korištenje obale, tonažu, za svjetionike. Visina lučkih troškova zavisi od
veličine broda, veličine brodskog prometa i od cijena same luke;

Troškovi tereta agencijski i špediterski troškovi, najveći i najvažniji u ovoj skupini troškova,
ali i u ukupnim troškovima linijske plovidbe.

Agencijski troškovi - naknada brodskom agentu

1
  TROŠKOVE ZA AMORTIZACIJU

Otpisivanje vrijednosti osnovnih sredstava na teret troškova ostvarenih pomorsko-prevoznih

učinaka u određenom vremenu.
Glavno osnovno sredstvo je brod (i najvrednije).
Uzroci smanjivanja vrijednosti broda - fizičko i funkcionalno (ekonomsko) trošenje.

Načini obračuna amortizacije:

- na osnovi nabavne vrijednosti broda

- na osnovi tržišne vrijednosti broda
- progresivni obračun
- regresivni obračun
- slobodni obračun

 TROŠKOVE LJUDSKOG RADA (RADNA SNAGA)

- bruto naknade za uloženi rad.

 TROŠKOVE U VEZI S UGOVORNIM I ZAKONSKIM OBAVEZAMA

- najvažnije su premije osiguranja.

ANALIZA TROŠKOVA PO MJESTIMA (PO PODRUČJIMA

ODGOVORNOSTI)

- odgovor na pitanje gdje je nastao trošak, ko je najodgovorniji za nastanak troška.

Raščlanjivanje se vrši na direktne i indirektne.

Direktni - snimaju se na finalnom proizvodu (snimaju se i prate po pojedinim brodovima).

Indirektni - ne mogu se snimati po pojedinim uslugama (proizvodima), oni se po
kalkulacijskim metodama opet prebacuju na finalne proizvode i usluge. U njih spadaju službe
pomoraca na kopnu koji se pomoću raznih "ključeva" prebacuju na kalkulacije pomorsko-
prevoznih usluga pojedinog broda.

ANALIZA TROŠKOVA PREMA NOSIOCIMA

Nosioci troškova u pomorskom saobraćaju su pomorsko-prevozne usluge (pomorsko-

prevozne usluge vezane su za trošenje određenih elemenata tokom pomorsko-prevoznog
procesa, a vrijednost potrošenih elemenata ulazi u vrijednost realizovane pomorsko-prevozne
usluge).

2
Obračunavaju se:

- tramperska pomorsko-prevozna usluga

- tankerska pomorsko-prevozna usluga
- linijska pomorsko-prevozna usluga
- time chaster

FIKSNI, VARIJABILNI I GRANIČNI TROŠKOVI U POMORSKOM

SAOBRAĆAJU

 FIKSNI I VARIJABILNI TROŠKOVI - PREMA STEPNU

KORIŠĆENJA KAPACITETA

Fiksni - ne mijenjaju se sa stepenom korišćenja kapaciteta (zavise od vremena trajanja

proizvodnog procesa i postojanju kapaciteta).

Varijabilni - zavise od veličine proizvodnje (u pomorstvu je ovaj pojam vezan za stepen

iskorišćenja kapaciteta broda).

Prevozni kapacitet broda - razlikuje se:

- količinska - određen je veličinom broda, količinom tereta koju brod preveze

- vremenski - određen je brzinom broda, potrebno vrijeme za prevoz tereta
- ukupni = količinski + vremenski

tonske milje - izražava se učinak pomorskog prevoza

tona - mjerilo količine prevezenog tereta
milja (1952 m) - mjerilo dužine prijeđenog morskog puta

Prevozni kapacitet broda (k) =qv

q - količinski kapacitet broda
v - brzina broda

Vremenski kapacitet broda - broj dana u određenom vremenu u kojem se može koristiti
brod određenog prevoznog kapaciteta.
Razlikuje se:
- inventarski kapacitet
- tehničko raspoloživi kapacitet
- eksploatacijski kapacitet

Podjelu na fiksne i varijabilne troškove najbolje je izvršiti prema zavisnosti troškova od

stepena korišćenja količinskog kapaciteta broda.

Varijabilni (prekrcajni troškovi)

- agencijske provizije
- dio lučkih troškova

3
Svi ostali troškovi koje na putovanju pomorac ima s teretom (ostali troškovi koji direktno ili
indirektno terete određeno putovanje broda) su fiksni troškovi.

Granični troškovi - prosječni varijabilni troškovi izazvani poslednjim povećanjem količine

proizvoda.

Proizvodnja se može povećavati samo dok su granični troškovi niži od graničnog prihoda
(odnosno prodajne cijene).

Ovi troškovi nisu posebno važni u pomorskom saobraćaju i to zbog:

- pojam "graničnog troška" podrazumijeva određeni rezervni kapacitet, a količinski se
kapacitet obično iskorišćava bez rezerve.
- finansijski rezultat putovanja broda nije zavistan samo o stepenu korišćenja kapaciteta, nego
zavisi o prevezenoj vrijednosti tereta.

Zaključak

Troškovi u pomorskom saobraćaju su veoma veliki i po mom mišljenju jedina mogućnost

koja bi dovela do smanjenja troškova je kupovina novih ili zamjena starih sredstava za rad
(brodova), koji bi samim tim što su novi bili ekonomičniji pri upotrebi., kao i specijalizacija
preduzeća za samo određenu vrstu prevoza (prevoz samo jedne vrste tereta ili samo prevoz
ljudi..).