Professional Documents
Culture Documents
HÓA DẦU
HÓA DẦU
DU VIT NAM
H Ni - 2008
M U
3
sn phm ha du cui dng quan trng nht l cc loi nha, polyme (cht
do), ph gia hu c, si tng hp, v.v
Di y l s cc qu trnh chuyn ha ca du th v kh thin
nhin thnh cc sn phm ha du c s dng trong sn xut hoc mua bn
trn th trng.
1. Sn xut etylen
Sn lng etylen ton th gii hin nay t khong 112 triu tn. Trong
vng 5 nm ti, tc tng sn lng etylen hng nm trung bnh s t
khong 5% so vi mc 3,6% trong 5 nm va qua v mt na sn lng ny
trong 5 nm ti s xut pht t vng Trung ng (hin chim 10% lng
etylen th gii); 1/3 cn li ca sn lng etylen s n t chu . Bc M v
chu u. Vo nm 2010, sn xut etylen t Iran v cc quc gia vng Vnh
(GCC) s m bo 20% nhu cu ton cu, trong khi phn ng gp ca
etylen Bc M s gim t 30% xung 24%, cn ca Ty u s gim t 21%
8
Ngy nay, s pht trin cc ngnh cng nghip trn th gii gn lin vi
yu cu pht trin bn vng. iu c ngha l s pht trin cng nghip
phi i i vi vn bo v mi trng, mi sinh. Hin ti, cc nc cng
nghip pht trin ngi ta t ra 5 mc x pht pht thi gy nhim mi
trng p dng cho cc ngnh cng nghip nhm ngn chn phn no s bin
i kh hu. Do , trong nhng nm ti s c nhiu ngun ph thi c tn
dng tng tng sn lng etylen trong khi vn hn ch c s pht thi
vo mi trng. Ngoi cc ngun nguyn liu sn xut etylen nh kh ng
hnh, naphta, PLG, etan v metanol, th mt s qu trnh tn dng sn phm
10
trng cho cc qu trnh cracking. Hin nay sn lng cc sn phm trung gian
to ra t cc qu trnh cracking cng c nhng bin chuyn mnh m ph
thuc tnh hnh cung cu trn th trng.
sn xut etylen oxit v vinyl clorua, u tin ngi ta to nguyn liu
etylen t qu trnh cracking etan (v LPG), sau thc hin phn cc phn
ng oxi ha (to etylen oxit) hoc phn ng cng clo kt hp loi hiro clorua
(to vinyl clorua).
Propylen to ra ch yu t cc qu trnh cracking LPG, naphta v kh
ng hnh, sau thc hin cc phn ng nh ankyl ha vi benzen trn xc
tc d th (H-MCM-22, H-ZSM-5) to cumen, phn ng cng nc to
isopropyl ancol, v.v Qu trnh craking kh ng hnh v naphta cn to ra
buten v butaien. y l nhng nguyn liu u ch to cao su tng hp.
Ngoi qu trnh cracking trn, cc sn phm trung gian trong CNHD cn
c to ra t qu trnh oxi ho cp i kh t nhin hoc nhit phn nhanh
cc sn phm sinh khi v chuyn ho metanol thnh cc olefin, v.vC th:
* Trong qu trnh oxi ho cp i kh t nhin, metan chuyn ho thnh
cc sn phm c gi tr, trong etylen l sn phm quan trng nht. Qu trnh
chuyn ho metan xy ra p sut tng i thp. c trng quan trng ca
bc chuyn ho metan l t l chuyn ho thnh etylen cao v rt chn lc.
* Nhit phn nhanh cc nguyn liu sinh khi l qu trnh cracking
nht cao vi thi gian lu ch (tip xc) ngn to to etylen v mt s
hp cht thm (benzen, toluene, xylen). Ngoi ra trong qu trnh cn c CO
v CO2 c to ra. G l nguyn liu sinh khi c s dng hiu qu nht
cho qu trnh trn. Ngy nay qu trnh nhit phn sinh khi khng cn hn
ch quy m phng th nghim. Hin c mt s nh my hot ng ti
Canaa, v theo d on qu trnh ny s ph bin trn th gii vo nm
2010. Nh vy cc ngun sinh khi s c s dng trit to cc sn phm
ho du trung gian v s dn chim u th so vi naphta.
* Chuyn ho metanol thnh etylen v propylen lm nguyn liu tng
hp cc sn phm trung gian v dn xut l qu trnh c s dng nhiu.
y l qu trnh ehirat ho (loi nc) c xc tc. Nguyn liu metanol c
th c sn xut t nguyn liu ho thch hoc t sinh khi. y l cng
ngh ang c pht trin cc nc c trnh cng ngh cao.
14
Hnh 12: Sn lng tiu th phn bn trn th gii trong giai on 1920-2000
18
Hnh 14: Lng tiu th cc loi phn bn gia cc vng trn th gii
Tuy nhin khi ngun du m ngy cng khan him, th cng ngh sn
xut cht do li chuyn hng tp trung vo cc ngun nguyn liu i t kh
t nhin, kh ng hnh v kh tng hp (syngas).
Theo con ng truyn thng (s dng du m), dn xut du c
chuyn ha thnh cc hp cht trung gian nh cc hp cht thm (benzen,
toluen, cc ng phn xylen) v cc olefin phc v cho cng nghip cht
do v si tng hp.
Theo con ng s dng kh, qu trnh chuyn ha phi thng qua sn
phm trung gian l metanol. y va l hp cht u, va l hp cht trung
20
gian quan trng, mang tnh cha kha sn xut hu ht cc sn phm cht
do, si tng hp v nhiu sn phm cui dng khc (Hnh 17).
- Sn xut PE v PP
Sn phm PE v PP s tng sn lng trong nhng nm ti, trong PP
c sn lng cao hn cht t v tng t 6 triu tn ln 11 triu tn vo nm
2050, trong khi PE ch tng t 7,5 triu tn ln 10,5 triu tn trong cng
thi gian (Hnh 18).
xut cao su tng hp thnh phm l 33,2 triu USD. Gia nhng nm 1970
1990 s cng nhn lm vic trong cc nh my sn xut cao su tng t 11
nghn ln 40 nghn ngi.
Ngy nay, M vn l nc c sn lng cao su tng hp ln nht th
gii, sau l Nht Bn, Trung Quc v n . Xu th chung cho thy cc
sn phm cao su tng hp dn thay th cc sn phm cao su t nhin v
hin chim khong 70% th phn cc sn phm t cao su trn th gii.
Ring M c khong 5 triu tn cao su tng hp c sn xut hng nm.
Loi cao su tng hp chim th phn ln nht trn th trng l cc loi cao su
i t qu trnh ng trng hp butaiene v styren do c ngun cung trc tip
t CNHD.
- Sn xut si tng hp
Si tng hp lun chim khong mt na tng lng tiu th cc loi si
s dng trn th trng. Si tng hp c s dng trong hu ht cc sn
phm t si phc v ngnh dt may. Mc d nhiu loi si trn c s polyme
tng hp c coi l cc sn phm thng mi c gi tr tim nng, tuy nhin
ch c 4 loi si tng hp c s dng rng ri trn th trng hin nay l
nylon, polyeste, acrylic v polyolefin. Sn lng ca 4 loi ny chim khong
98% tng lng x si tng hp c sn xut, trong polyeste chim
khong 60%.
Trong 17 nm tr li y, sn xut sn phm dt t si tng khong
50%, t 31 triu tn ln gn 44 triu tn/nm.
II. MT S QUY TRNH CNHD TIU BIU
II.1. Vn nguyn liu ca CNHD
Cc cng ngh truyn thng ch yu s dng qu trnh cracking phn
on naphta to cc monome, trong kh kh t nhin v kh ng hnh
c s dng lm nhin liu hoc phi em t (ti ni khai thc) v gy
nhim mi trng.
Do yu cu v mi trng v cc yu cu li nhun, CNHD ngy cng
c xu hng s dng ngun nguyn liu kh (kh t nhin, kh ng hnh, kh
ha lng v syngas). c bit ngy nay cc cng ngh ha du hin i ang
tp trung vo cc qu trnh chuyn ha v tng hp cc monome cho cng
25
nghip cht do, sn xut ha cht v phn bn, v.v Sc cnh tranh mnh
m ca cc cng ngh ny s hon ton chim u th so vi cng ngh truyn
thng do s dng ngun nguyn liu gi r v l cng ngh t pht thi kh
gy hiu ng nh knh.
Hin nay ngi ta s dng ph bin cc cng ngh sau:
- Tng hp Fischer Tropsch s dng kh t nhin v kh ng hnh. Sn
phm thu c l cc loi nhin liu nh LPG, naphta, diesel, kh ha lng v
sp.
- Tng hp metanol s dng kh t nhin. Qu trnh ny ng vai tr
quan trng pht trin cc sn phm ha cht v cht do.
- Tng hp amoniac s dng kh tng hp. Qu trnh cho php c nh ni t
khng kh sn xut phn m v hng lot hp cht (sn phm) cha ni t.
S chuyn ha kh c trnh by trong Hnh 20.
26
Hin nay hng nm tng sn lng kh t nhin c trin khai trn ton
th gii c t 2,3x1023 m3. Theo c tnh, lng kh t nhin phc v
CNHD ch chim t l nh (khong 5% tng sn lng). Phn cn li (95%)
tng sn lng kh c phn b trong cc lnh vc s dng khc nh sn
xut nng lng, sn xut kh ha lng hoc xng du. Tuy nhin nhu cu ny
c th s thay i trong cc thp k ti.
II.2. Mt s quy trnh sn xut cc sn phm ha du tiu biu
II.2.1. Sn xut metanol
Trn th gii c hai cng ngh ch yu tng hp metanol l t kh t
nhin v kh tng hp. Cng ngh i t kh t nhin gm cc qu trnh quan
trng l loi lu hunh, tip theo l reforming s cp v th cp. Tng hp
metanol t kh tng hp c tin hnh qua hai thp phn ng. Tuy nhin,
metanol thu c cha tinh khit thu c metanol tinh khit cn c cng
on tinh ch (Hnh 21).
28
29
31
33
35
V ha du:
- D n T hp (cm) Ha du s 1 gn vi nguyn liu t Nh my lc
du Dung Qut (Nh my lc du s 1) s c u t bao gm nh my sn
xut polypropylene (PP) cng sut 150 nghn tn/nm. Ngoi ra, trong cm ha
du ny, PetroVietnam cng chun b u t xy dng cc nh my sn xut
cc sn phm ha du khc (nh mui than, LAB) trong giai on tip theo.
- D n T hp Ha du s 2 ti ng Nam b nhm cung cp nguyn
liu sn xut cht do (PVC, PS, PET DOP), phn bn (amoniac, ur), ha
cht (metanol), v.vvi cc d n Nh my Phn m Ph M, cc nh my
sn xut PVC, nh my sn xut DOP, v.v ( i vo hot ng). T hp
ny l T hp ha du lin doanh Long Sn (gia PetroVietnam vi Tng
cng ty Ha cht Vit Nam v 2 i tc Thi Lan, tng mc u t trn 3,8 t
USD v c khi cng ngy 25/9/2008. S hot ng ca T hp Ha
du s 2 s l tin trin khai D n Nh my lc du s 3.
- T hp Ha du s 3 gn vi Nh my lc du Nghi Sn (nh my lc
du s 2) s pht trin v cung cp nguyn liu ch bin cht do, si tng
hp, hot cht v cc sn phm khc nh PP, PTA, PET, SM, v.v...
- Nh my Phn m C Mau cng sut 800 nghn tn/nm, d kin s i vo
hot ng cui nm 2010 v nm trong cm d n Kh - in - m C Mau.
- Cc d n ha du ti nc ngoi: Petrovietnam cng ang thc hin
trin khai u t mt s nh my ti nc ngoi nh Nh my sn xut phn
DAP ti Marc tn dng ngun kh thin nhin v qung pht phat gi r
ti y.
Cc nh my thuc d n ha du c s tham gia ca PetroVietnam ang
hot ng hin nay l cc nh my nm trong Cm ha du s 2 ti ng
Nam b:
- D n sn xut DOP, cng sut 30 nghn tn/nm, lin doanh gia
PetroVietnam (15%), LG v Tng Cng ty Ho cht Vit Nam i vo sn
xut t thng 1/1997.
- D n sn xut nha PVC cng sut 100 nghn tn/nm. Lin doanh
gia PetroVietnam (43%), Petronas (50%) v Tramatsuco (7%) chnh thc
38
39
41
42
43
Mc lc
Trang
M u
I.1. Cc qu trnh ha du c bn
12
14
24
24
26
26
26
28
28
29
31
34
IV. Kt lun
40
42
44
45