SADRAJ

1.
2.
3.
4.

UVOD.......................................................................................................................................2
PREDMET I PROBLEM RADA.............................................................................................3
CILJ RADA..............................................................................................................................4
METODOLOGIJA RADA.......................................................................................................5
4.1. POJAM METODIKE FIZIKOG VASPITANJA.............................................................5
5. OBLICI ORGANIZOVANJA ASA FIZIKOG VJEBANJA............................................6
5.1. FRONTALNI OBLIK ORGANIZACIJE............................................................................7
5.2. GRUPNI OBLICI ORGANIZACIJE NASTAVE...............................................................8
5.3. INDIVIDUALNI OBLICI ORGANIZACIJE NASTAVE................................................11
6. ZAKLJUAK
7. LITERATURA

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

1. UVOD
Fiziko vaspitanje je pedagoki proces izgraivanja i oblikovanja cjelokupne linosti primjenom
odgovarajuih kretnih aktivnosti. Zapravo, to je rad na sljedeem:
Tjelesnom razvoju,
Jaanju zdravlja,
Razvijanju psiho fizikih osobina, te
Oblikovanju moralnog lika ovjeka.
Fiziko obrazovanje je sastavni dio fizikog vaspitanja, koje je usmjereno na sticanje i
usavravanje kretnih sposobnosti i osposobljavanje za njihovu stalnu primjenu u ivotu. Ono je u
odnosu na fiziko vaspitanje ui pojam i predstavlja onaj dio procesa fizikog vaspitanja kojim je
usmjereno na sticanje, formiranje, te na usavravanje motornih znanja, navika i vjetina, kao i
odgovarajueg teorijskog znanja.
Imajui u vidu karakteristike ovog uzrasta, a u prvom redu ubrzan rast, potrebno je sredstvima
fizikog vaspitanja uticati na to da se uporedo sa rastom u optimalnoj mjeri razvija i miini sistem,
kao i svi unutranji organi i sistemi.
U ovom periodu djeojeg razvoja, posebnu panju treba posvetiti razvoju i usavravanju
manipulativnih i lokomotornih pokreta, s obzirom na jo uvijek izraene, tzv. suvine pokrete i
neracionalno troenje energije. Pravilno odabranim i primjenjivim sredstvima fizikog vaspitanja,
neophodno je uticati na sljedee:
Uvrivanje zdravlja,
Razvoj higijenskih navika,
Razvoj osnovnih komponenti motorikih sposobnosti, kao i
Ukupan razvoj linosti.

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

2. PREDMET I PROBLEM RADA

Predmet ovog rada se odnosi na metodiko organizacijske oblike, koji se primjenjuju u nastavi
fizikog vaspitanja, i to na:
Frontalni oblik organizacije,
Grupni oblik organizacije, i
Individualni oblik organizacije.
Predmet metodike fizikog vaspitanja ini cjelokupna praksa fizikog vaspitanja, odnosno pitanja
povezana sa problemopm maksimalne efikasnosti i dosljednog sprovoenja zadataka u praksi.
Problem kojim se ovaj rad bavi jeste pojmovno odreivanje metodike fizikog vaspitanja, kao i
oblici organizovanja nastave fizikog vaspitanja.

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

3. CILJ RADA
Cilj ovog seminarskog rada se odnosi na:
Pojam metodike fizikog vaspitanja,
Oblike organizovanja asa fizikog vaspitanja,
Frontalni oblik organizacije nastave,
Grupni oblik organizacije nastave,
Rad u parovima,
Paralelni rad,
Rad u stanicama,
Kruni rad,
Poligon prepreka, te
Individualni oblik organizacije nastave.

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

4. METODOLOGIJA RADA
Metodologija ovog seminarskog rada je utemeljena na sintetikoj metodi, odnosno na
sagledavanju metodolokih postupaka. Preciznije su istraene i sagledane smjernice, koje nam je
omoguila literatura, vezana za metodiko organizacijske oblike u nastavi fizikog vaspitanja.

4.1.

POJAM METODIKE FIZIKOG VASPITANJA

Metodika se odnosi na dio ili na oblast, kako pedagogije, tako i didaktike. Polazei od takvog
njenog statusa, sve definicije metodike bi mogle biti pribline tome da ona predstavlja granu
pedagogije, koja se bavi pitnajima nastave pojedinih kolskih predmeta sa ciljem da iskae zadatke,
sadraje, oblike i metode rada u pojedinim nastavnim predmetima.
U traenju puteva, rjeenja i odgovora koje joj postavlja praksa, metodika se, prije svega, obraa
praksi, nastojei da iz ukupne mase pojava otkrije ono to je zakonomjerno, to je sutinsko i to je
progresivno.
Kao nauna disciplina, kroz praenje i izuavanje vaspitno obrazovnog rada, ima za cilj da
svestrano osposobi bucue nastavnike raznih profila za izvoenje nastave fizikog vaspitanja i
drugih oblika vaspitno obrazovne djelatnosti na tom podruju. Te iz toga proizilazi sljedee:
Pravilan pristup principima i zakonitostima na kojima se zasniva metodika fizikog
vaspitanja,
Kvalitetno edukovanje buduih nastavnika za samostalan rad,
Pravilan izbor metoda i sredstava za rezalizaciju nastavnog gradiva,
Razvijanje interesa studenata za novije metodike pristupe u inovaciji nastavnog procesa.
Ovako definisanom metodikom je mogue obuhvatiti irok kompleks pitanja, te predmet njenog
izuavanja mogu da budu cjelokupni rezultati prakse i relativna teorijska pitanja fizikog vaspitanja.

Slika br. 1.: Uenici na asu fizikog vaspitanja

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

5. OBLICI ORGANIZOVANJA ASA FIZIKOG VJEBANJA

Brojnost i raznovrsnost naina i oblika uzajamne aktivnosti uenika i nastvnika u nastavi fizikog
vaspitanja bila je osnova za njihovo svrstavanje u sistem, ime su stvoreni uslovi da se operativnim
postupcima, postupno i smiljeno, razvija proces transformisanja linosti uenika u njegovim
brojnim razvojnim dimenzijama.
Izbor odgovarajue organizacije nastave u konkretnim okolnostima, koje su nastvniku poznate je
uslovljen stepenom sposobnosti uenika, da se ukljue aktivno u proces poduavanja, uenja i
razvoja sposobnosti. Podrazumijeva se da nastavnik suvereno vlada nastavnim tehnikama.
Oblici organizacije nastave fizikog vaspitanja se mogu svrstati u tri temeljna oblika sa brojnim
varijantama, koje su prisutne u pedagokoj praksi, i to:
Frontalni oblik organizacije,
Grupni oblik organizacije, i
Individualni oblik organizacije.
OBLICI ORGANIZACIJE
NASTAVE FIZIKOG
VASPITANJA

FRONTALNI
OBLIK

GRUPNI OBLIK

Slika br. 2.: Oblici organizacije nastave fizikog vaspitanja

INDIVIDUALNI
OBLIK

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

5.1.

FRONTALNI OBLIK ORGANIZACIJE

Frontalni oblik organizacije nastavnog rada je najstariji i najee primjenjivani oblik rada u
nastavi fizikog vaspitanja, koga karakterie zajednika, istovremena vjebovna aktivnost, u kojoj
svi uenici izvode istu vjebu u isto vrijeme, odnosno frontalno.
Ritam i tempo vjebanja, pri tome, obino odreuje nastavnik, ime on preuzima i odgovornost
za broj ponavljanja vjebi, odnosno veliine optereenja. Neposredni kontakt nastavnika i uenika,
znaajno doprinosi dostizanju i odravanju dinamike interakcije, koja je prvenstveno u funkciji
angaovanja i razvoja sposobnosti svih uenika. Blisko prisustvo nastavnika u uenikoj sredini i
nain njihovog rukovoenja aktivnostima omoguava uenicima da direktno doivljavaju kretnu
aktivnost u atmosferi zajedniva i pozitivne emocionalne klime, kada se obino lake podnose
napori i sa mnaje tekoa ui i usavrava kretni zadatak, te oblikuje ueniki kolektiv.
Nastavnik se najee obraa svim uenicima u elji da frontalnim vjebanjem maksimalno
angauje i pridobije prosjene i kretno zaostale uenike ili koji su slabo motivisani, lijeni, plaljivi,
neodluni i uplaeni.
Frontalni oblik rada je, meutim, izloen brojnim kritikama nastavnika praktiara i istraivaa
ove problematike. Oni ukazuju na neprihvatljivost istog, zajednikog djelovanja i istih zahtjeva
prema grupi uenika razliitih sposobnosti, znanja i mogunosti. Takva nastavna aktivnost istie
prosjenost, koja je empijski neodreena. Znatno bolja varijanta frontalnog oblika organizacije
nastavnog rada je mogua ukoliko je nastavnik fizikog vaspitanja spreman da podigne stepen
slobode uenika. Naime, nastavnik treba da uputi i dozvoli uenicima, u jednom slobodnijem obliku,
ispoljavanje individualnih kvaliteta. U toku frontalne aktivnosti, uenicima se dozvoljava da
samostalno odreuju ritam i tempo vjebanja, odnosno veliinu optereenja. U ovakvom slobodnom
obliku zajednike kretne aktivnosti, stvaraju se prvi impulsi i podsticaji za samostalnu aktivnost.
Uenici, sluajui savjete nastavnika, individualno poinju da preispituju kvalitet i obim
vjebanja, i da u skladu s tim postepeno pomjeraju granice svojih sposobnosti, osloboeni
neprikladno, u veini sluajeva, odreenog ritma i tema, te striktne kontrole obima kretne aktivnosti
i neminovnih pauza.
Organizacija frontalne nastavne aktivnosti je, u principu, jednostavna operacija, ukoliko su
zadovoljeni elementarni zahtjevi, koji se odnose na prostor za aktivnost, dovoljan broj nastavnih
uila ili rekvizita, te sigurnost uenika.

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

Slika br. 3.: Izvoenje asa fizikog vaspitanja, uz pomo rekvizita

5.2.

GRUPNI OBLICI ORGANIZACIJE NASTAVE

Grupni rad je takav metodiko - organizacijski oblik rada, u kome se fiziko vjebanje odvija
tako, da su uesnici u procesu fizikog vjebanja rasporeeni po grupama. Naime, kada uenike
jednog razreda, neposredno prije poetka rada nastave fizikog vaspitanja ili u toku rada podijelimo
po grupama, odnosno odjeljenjima, onda se fiziko vjebanje odvija u grupnim oblicima rada, ili jo
konkretnije u nekom od grupnih oblika rada.
Zavisno od toga kako su uenici u procesu fizikog vaspitanja podijeljeni u grupe, odnosno
odjeljenja, te od toga kako se odvija organizacja odreenog grupnog oblika rada, mogue je
razlikovati sljedee:
Rad u parovima,
Paralelni rad,
Rad u stanicama,
Kruni rad, te
Poligon prepreka.

GRUPNI OBLICI
ORGANIZACIJE
NASTAVE

RAD U PAROVIMA

PARALELNI RAD

RAD U STANICAMA

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

KRUNI RAD

POLIGON PREPREKA
Slika br. 4.: Grupni oblici organizacije nastave
Rad u parovima podrazumijeva podjelu razreda, na grupe od po dva uenika, poslije ega
svaki par radi na izvravanju istog zadatka, u skladu sa prethodnim opisom, objanjenjem i
demonstracijom nastavnika. Rad u parovima se moe odvijati u obliku saradnje, odnosno kada
jedan uenik uva drugog, dakle, svoj par za vrijeme vjebanja, te u obliku pasivnog, poluaktivnog
ili aktivnog partnera, pri izvoenju pojedinih vjebi, to dolazi u obzir kada i jedan i drugi uenik
radi na izvravanju istog zadatka, pri emu su im uloge razliite. Nezavisno od toga u kome se
obliku odvija rad u parovima, prilikom njegove primjene, neophodno je voditi rauna o sljedeem:
Parove treba formirati prema polu,
Parovi, odnosno partneri u paru, trebaju biti priblino jednake tjelesne visine i tjelesne
teine,
Parovi su priblino jednakih sposobnosti,
Partneri u paru imaju priblino jednaka motorika znanja,
Parovi su priblino jednakih motorikih dostignua, te
Pri formiranju parova se potuju i elje uenika, onda kada je to mogue i opravdao,
odnosno u skladu s prethodno istaknutim zahtjevima.
Paralelni oblik rada predstavlja takav metodiko organizacijski oblik rada u kome svi uenici
istovremeno izvode istu fiziku aktivnost, ali na razliite naine, uz pomo razliitih sprava i
rekvizita, i na razliitim radnim mejstima, kao to je to na primjer provlaenje ispod kozlia, noenje
razliitih vrsta rekvizita, te voenje lopte. To praktino znai da nastavnik, neposredno prije
izvoenja zadataka najavljuje ta e se raditi, zatim opisuje najavljenu fiziku aktivnost, poslije ega
slijedi demonstracija, a potom svi uenici prelaze na rad. Paralelni oblik rada, zapravo, predstavlja
kombinaciju frontalnog oblika rada i jednostavinijih grupnih oblika rada. Za vrijeme rada, nastavnik
obilazi radna mjesta, daje uputstva i ispravlja greke.

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

Slika br. 5.: Paralelni oblik rada

Rad u stanicama za ovaj metodiko organizacijski oblik rada treba utvrditi da spada u tzv.
sloenije oblike grupnog rada. Shodno tome, jedan od osnovnih preduslova za prelaz na ovaj oblik
rada i njegovu uspjenu primjenu u praksi jeste to da uenici dobro savladaju prethodne oblike
grupnog rada, odnosno da steknu potrebne navike vjebanja u tzv. jednostavnijim oblicima grupnog
rada. Ako tako pristupimo interpretaciji rada u stanicama, onda se od primjene ovog oblika rada
mogu oekviati eljeni efekti, odnosno rezultati u toku nastavnog procesa fizikog vaspitanja. Rad u
stanicama je oblik grupnog rada u kome se razred dijeli na grupe 3 4 uenika, koji izvode vjebe
na veem broju stanica po unaprijed utvrenom redoslijedu, trajanju vjebanja ili broju ponavljanja,
i to tako da uenik u procesu fizikog vjebanja proe kroz sva radna mjesta, odnosno da vjeba na
svim stanicama.

Slika br. 6.: Rad u stanicama

Kruni rad Kruni rad se zove iz razloga to se radna mjesta, odnosno stanice najee
postavljaju u krug. To, meutim, ne znai da se vjebai u izvravanju pojedinih zadataka unutar
kruga moraju kretati samo po ustaljenom rasporedu, naprotiv radi se o obliku grupnog rada u kome
se razred dijeli na vie manjih grupa koje izvode razliite, najee, poznate ili jednostavne vjebe, i
to prema unaprijed utvrenom redoslijedu, planiranom optereenju, te vremenu potrebnom za
oporavak, tako da svaki uenik u procesu fizikog vaspitanja proe kroz sve stanice, odnosno obavi
sve zadatke na svim radnim mjestima u krug. To znai da se na jednom radnom mjestu ili stanici
precizirani, odnosno unaprijed utvreni zadatak ili vjeba ponavlja samo jednom, a poslije toga
prelazi na sljedeu stanicu, sve dok svi uenici ne prou kroz sva radna mjesta, odnosno stanice u
krugu.
Poligon prepreka je takav metodiki - organizacioni oblik rada, koji postavlja za cilj izvoenje
odreenog broja razliitih vjebi u nizu, dakle, jednih iza drugih, na standardnoj ili improvizovanoj
stazi. Dakle, poligon prepreka podrazumijeva sukcesivno izvoenje odreenog broja fizikih vjebi,
koje uenik treba da izvede, savladavajui niz prepreka u to kraem vremenskom periodu. Ovaj
9

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

oblik rada se, najee, primjenjuje zbog usavravanja motorikih znanja i podizanaj nivoa
motorikih sposobnosti.

Slika br. 7.: Uenica na savladavanju jedne od prepreka

5.3.

INDIVIDUALNI OBLICI ORGANIZACIJE NASTAVE

Individulani oblik rada podrazumijeva pojedinanu komunikaciju, odnosno rad nastavnika s

uenikom. Iz ovakve definicje proizilaze najmanje dvije konstatacije. Prvo, da se kroz individualni
oblik, najmanje, realizuje cilj i zadatak asa fizikog vaspitanja, ali se nasuprot tome stvaraju uslovi
za razvoj karakteristika, sposobnosti i osobina uenika u procesu fizikog vjebanja, zatim se dobija
vea samostalnost u radu, vea samokontrola, samopraenje i samoocjenjivanje.
I drugo, da je u postojeim uslovima rada primjena individualnog oblika rada u fizikom
vaspitanju, ograniena. Uzimajui u obzir, uslove rada u fizikom vaspitanju, individualni oblik
rada, jednostavno je nemogue provoditi. Razlozi su svakako objektivni, kao to su sljedei:
Preveliki broj uenika na asu,
Obavezno provoenje plana i programa, te
Slabi materijalni uslovi rada u nekim sredinama.

10

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

Slike br. 8.: Individualno izvoenje zadatka na asu fizikog vaspitanja

6. ZAKLJUAK
Tokom izrade ovog seminarskog rada, cilj nam je bio da predstavimo pojam metodike fizikog
vaspitanja, te da prikaemo oblike organizovanja nastave fizikog vaspitanja.
Metodika se odnosi na dio ili na oblast, kako pedagogije, tako i didaktike. Polazei od takvog
njenog statusa, sve definicije metodike bi mogle biti pribline tome da ona predstavlja granu
pedagogije, koja se bavi pitanjima nastave pojedinih kolskih predmeta sa ciljem da iskae zadatke,
sadraje, oblike i metode rada u pojedinim nastavnim predmetima.
Oblici organizacije nastave fizikog vaspitanja se mogu svrstati u tri temeljna oblika sa brojnim
varijantama, koje su prisutne u pedagokoj praksi, i to:
Frontalni oblik organizacije,
Grupni oblik organizacije, i
11

eljko Popovi
fizikog vaspitanja

Metodiko organizacijski oblici rada u nastavi

Individualni oblik organizacije.

Frontalni oblik organizacije nastavnog rada je najstariji i najee primjenjivani oblik rada u
nastavi fizikog vaspitanja, koga karakterie zajednika, istovremena vjebovna aktivnost, u kojoj
svi uenici izvode istu vjebu u isto vrijeme, odnosno frontalno.
Grupni rad je takav metodiki organizacijski oblik rada, u kome se fiziko vjebanje odvija tako,
da su uesnici u procesu fizikog vjebanja rasporeeni po grupama. Mogue je razlikovati sljedee:
Rad u parovima,
Paralelni rad,
Rad u stanicama,
Kruni rad, te
Poligon prepreka.
Rad u parovima podrazumijeva podjelu razreda, na grupe od po dva uenika, poslije ega svaki
par radi na izvravanju istog zadatka, u skladu sa prethodni opisom, objanjenjem i demonstracijom
nastavnika.
Paralelni oblik rada predstavlja takav metodiko organizacijski oblik rada u kome svi uenici
istovremeno izvode istu fiziku aktivnost, ali na razliite naine, uz pomo razliitih sprava i
rekvizita, i na razliitim radnim mejstima, kao to je to na primjer provlaenje ispod kozlia,noenje
razliitih vrsta rekvizita, te voenje lopte.
Rad u stanicama za ovaj metodiko organizacijski oblik rada je neophodno utvrditi da spada
u tzv. sloenije oblike grupnog rada.
Kruni rad ovaj metodiko organizacijski oblik rada zahtijeva vie samostalnosti od uenika
u procesu fizikog vaspitanja.
Individulani oblik rada podrazumijeva pojedinanu komunikaciju, odnosno rad nastavnika s
uenikom. Iz ovakve definicije proizilaze najmanje dvije konstatacije
Poligon prepreka je takav metodiki organizacioni oblik rada koji postavlja za cilj izvoenje
odreenog broja razliitih vjebi u nizu, dakle, jednih iza drugih, na standardnoj ili improvizovanoj
stazi.

7. LITERATURA
1. Stojanovi T., Dragosavljevi P., Kosti R.: Teorija i metodika sportskog treninga, Fakultet
fizikog vaspitanja i sporta, Banja Luka, 2009.
2. vraka N.: Metodika nastave fizikog vaspitanja, NUBL, Banja Luka, 2011.
3. www.pzsport.rs
4. www.ffst.hr

12