Idealno operacijsko pojaalo

Naponsko pojaalo vrlo velikog

pojaanja (A=): uiz=Auul;
Diferencijalni ulazni krug;
Beskonano veliki ulazni otpor
ulazne struje jednake nitici;
Izlazni otpor jednak nitici (idealni
naponski izvor);
Beskonana irina frekvencijskog
pojasa.
Neosjetljiv na istofazni ulazni
signal

IBu-

+Up

IB+

u+

-Up

Neinvertirajue pojaalo
Idealno OP: Zul = , A =

R1

i1

u-

R2

i2
+

uizl

uul

Na ulazu OP virtualni kratki spoj u- =uul i1 = uul/R1

Ulazna impedancija OP, Zul = i1 = - i2
uizl= - i2 R2 + uul = (uul/ R1) R2 + uul
A= uizl/uul = 1+ R2/R1
2

Neinvertirajue pojaalo s konanim

pojaanjem
Kako je uP = uul , a uN:
uN =

R1

R1
1
uizl =
uizl
R1 + R2
1 + R2 / R1

R2

uN

uul

a uizl = A(uP-uN) izlazi:

uP

ud

Aud

uizl

1
u
1
uizl = A uul
uizl Av = izl = 1 + 2
1 + R2 / R1
uul
R1 1 + (1 + R2 / R1 ) / A

U idealnom sluaju A :
Avideal = lim Av = 1 +
A

R2
R1

Neinvertirajue p. ulazni otpor

R1

R2

Ulazna prikljunica u zraku

nabijanje Crasipno pojaalo u
zasienju

+
uul

uizl

Crasipno

R1

R2

Konani ulazni otpor

(10 k 100 M)

uul

R3

uizl

Crasipno

Invertirajue pojaalo
R1

iul
uul

Zul = , A =

iizl
i=0

R2

uizl

Na ulazu OP virtualni kratki spoj iul=uul/R1

Ulazna impedancija OP Zul = iul = iizl
uizl= - iizl R2 = - (uul/ R1) R2
A= uizl/uul = - R2/R1
5

Invertirajue pojaalo s konanim

pojaanjem
Superpozicijom se dobiva:
uN =

R1

R2
R1
uul +
uizl
R1 + R2
R1 + R2

R2

uN

uul
-

Odnosno:

uN

1
1
uN =
uul +
uizl
1 + R1 / R2
1 + R2 / R1

ud
+

Aud

uizl

Kako je uizl = A(uP-uN) , uP=0, izlazi:

1
1
1
u
uizl = A
uul
uizl Av = izl = 2

1 + R2 / R1
uul R1 1 + (1 + R2 / R1 ) / A
1 + R1 / R2

U idealnom sluaju A :
Avideal = lim Av =
A

R2
R1

Diferencijalno pojaalo realizirano

pomou OP
R1

R2

uizl =

R4 R2
R
1 +
u2 2 u1
R3 + R4
R1
R1

uizl =

R4
R3 R2
R
1 +
u2 2 u1
R
R1
R1
1+ 4
R3

u1
uizl

u2

R3

R4

R
R
R
Ako je 4 = 2 ; uizl = 2 (u2 u1 )
R3 R1
R1

uizl = Ap uul + Au
i uli
1
u1 + u2 u1 = uuli uul

2
2
1
uul = u2 u1 u2 = uuli + uul
2
uuli =

uul protufazni (diferencijalni ) ulazni

napon
uuli istofazni (zajedniki) ulazni napon
Ai pojaanje istofaznog napona
Ap pojaanje protufaznog napona 7

Diferencijalno pojaalo s asimetrinim

izlazom
u izl = A (u ul 1 u ul 2 ) = A u ul

Faktor diskriminacije (potiskivanja):

uizlp
uul Ap
F=
=
uizli
Ai
uuli

uizlp izlazni protufazni napon uslijed ulaznog protufaznog napona

uizli izlazni istofazni napon uslijed ulaznog istofaznog napona
8

Diferencijalno pojaalo realizirano pomou

OP: Faktor diskriminacije
Utjecaj razliitosti otpora na faktor diskriminacije F:
R
R
Ako je 4 = 2 (1 ); << 1
R3 R1

Uvrtavanjem u izraz za pojaanje dobiva se:

R R + 2 R2
Adm = 2 1 1

R1
R1 + R2 2
R2

Acm =
R1 + R2

Ovisnost faktora diskriminacije o :

0 ; Ap = - R2/R1
Ai= 0
A
1+ R / R
p
2 1
F = 20 log
= 20 log
10 A
10

poboljanje faktora diskriminacije pomoi potenciometra

Diferencijsko pojaalo sa simetrinim

izlazom
u
A=

izl

u ul

protufazni napon na izlazu

kao posljedica istofaznog
napona na ulazu

u izli = u izli u izli * *

u izli =

Faktor rejekcije H

u izl
u ul
H =
u izli

u izli + u izli

**

istofazni napon na izlazu kao

posljedica istofaznog n. na ulazu

Faktor diskriminacije F

F =

u uli

vie stupnjeva
pojaala

u izl
u ul

H uk =

u izli
u uli

1
1

H1

F1H 2

10

Instrumentacijsko pojaalo
Diferencijsko pojaalo :
ulazni otpor + stezaljke: R1
ulazni otpor stezaljke: R3

Pojaanje Ap = Ai
R1

+++
R5

Ap prvog stupnja
R
u = 1 + f u
uul1 = 0 izl 2 Rg ul 2

R
uul 2
uizl 1 = f uul 2

Rg

R5

R2

---

u1

RRf 6

Rg

+
uo

RRf 6
---

u2

+++

R
u = 1 + f u
2 Rf
uul1 izl 1 Rg ul1
uizl = 1 +

R
uul 2 = 0
Rg

uizl 2 = f uul1

Rg

R1

R2

(uul1 uul 2 )

11

Instrumentacijsko pojaalo spajanje

Sense
u1

+
-

Rg

u2

uo
Teret

Reference

12

Primjena IA mjerni most

Uref
R

uiz = U ref

R u (T)
iz
IA

R(1+)

uiz =

R (1 + )
R
U ref
R + R (1 + )
2R

U ref

U ref
4 (1 + / 2 )
4

13

Plivajua izolacijska pojaala

Ne postoji galvanska veza izmeu ulaza i izlaza/izvora

napajanja;
Velika impedancija izmeu ulaza i mase;
Veliki faktori rejekcije (>120 dB);
Vrlo male ulazne struje (biomedicinska primjena);
Izolacija izmeu ulaznih stezaljki i zemlje
(rms: 2,5 kV; 3 kV; 7,5 kV ili
udarni impulsi: 2,5 kV; 7,5 kV na 100 ps);
Elektromagnetska, optika i
kapacitivna sprega.

14

Plivajua izolacijska pojaala

induktivna sprega

15

Plivajua izolacijska pojaala

optika sprega: OPTOCOUPLER / OPTOSPRENIK
OS1 u neg.
povratnoj vezi
linearizira OS
OS2 izolira
ulaz od izlaza

i2 = f (u2); i1=u1/R1 u2=f -1(u1/R1)

i2 = f (u2); i3=u3/R3 u3/R3 =f [f -1(u1/R1)]
u3/R3 = u1/R1

u3/ u1 = R3 /R1

16

Plivajua izolacijska pojaala

optika sprega

Ip1=U1/R1; Ip1=f(IF)
Ip2= f(IF) = f(f-1(Ip1) )= U1/R1
U2=Ip2R2=U1 R2 /R1
18

Plivajua izolacijska pojaala

Kapacitivna sprega

20