Professional Documents
Culture Documents
Mehmet Tokgöz
Mehmet Tokgöz
Mehmet TOKGZ*
uzhan DALKIRAN
Mehmet Akif Ersoy niversitesi Beden E itimi ve Spor Yksekokulu, Antrenrlk Blm, Burdur
*e-mail: mtokgoz@mehmetakif.edu.tr
ZET
Bu ara rman n amac futbol oyuncular nda baz motorik zelliklerin ut atma, pas verme ve dripling
performans zerine etkilerini incelemektir. Ara rmaya Burdur il merkezindeki farkl amatr futbol
kulplerinde oynayan ve ya ortalamalar 19,653,452 y l olan 26 erkek futbolcu kat lm r. ara rmada
futbolcular n sahip olduklar baz motorik zelliklerin llmesinde 30 m sprint, anaerobik g, bacak kuvveti,
esneklik, denge ve koordinasyon testleri uygulanm r. Ara rmada elde edilen verilerin istatistiksel
analizlerinde SPSS 22.0 for Windows program nda pearson korelasyon, tan mlay istatistiklerden (ortalama ve
standart sapma), basit oklu regresyon analizi, basit regresyon analizi analizleri kullan lm r. Ara rman n
sonunda, birbirinden ba ms z olarak ele al nd zaman sadece anaerobik g, bacak kuvveti, denge, srat ve
esneklik performanslar n pas verme, ut ekme ve dripling performans ile anlaml bir ili kisinin bulunmad
tespit edilmi tir (p>0.05). Koordinasyon dzeyi ile pas verme ve ut ekme performanslar aras nda anlaml bir
ili ki bulunmad (p>0.05), buna kar k koordinasyon dzeyi ile top srme performans aras nda anlaml bir
ili ki oldu u tespit edilmi tir (p<0.05). Futbolcular n sahip olduklar motorik zelliklerin pas verme, ut ekme
ve dripling performans zerine etkileri de erlendirildi i zaman, anaerobik g, esneklik, denge ve srat
performanslar n pas verme, ut ekme ve dripling performanslar anlaml dzeyde etkilemedi i belirlenmi tir
(p>0.05). Benzer ekilde hem bacak kuvveti hem de koordinasyon dzeyinin pas verme ve ut ekme
performanslar
anlaml dzeyde etkilemedi i tespit edilmi tir (p>0.05). Buna kar k bacak kuvveti ve
koordinasyon dzeyinin dripling performans
anlaml dzeyde etkileyen bir unsur oldu u belirlenmi tir
(p<0.05). Ara rma kapsam nda motorik zelliklerin bir btn olarak ele al nd nda pas verme, ut ekme ve
dripling performans zerindeki etkileri de incelenmi tir. Elde edilen bulgulara gre bir btn olarak srat, bacak
kuvveti, denge, anaerobik g ve koordinasyon dzeyinin dripling performans
istatistiksel olarak anlaml
dzeyde etkiledi i tespit edilmi tir (p<0.05). Buna kar k bir btn olarak srat, bacak kuvveti, denge,
anaerobik g ve koordinasyon dzeyinin pas verme ve ut ekme performanslar
anlaml dzeyde
etkilemedi i tespit edilmi tir (p>0.05). Sonu olarak motorik zelliklerin birbirinden ba ms z olarak ele
al nmas n futbolda teknik beceriyi anlaml dzeyde etkilemedi i sylenebilir. Bu nedenle futbolcularda teknik
beceriler de erlendirilirken mutlaka motorik zelliklerin bir btn olarak ele al nmas gerekti i, futbolcularda
teknik becerilerin geli tirilmesi iin de birden fazla motorik zelli in belirli dzeylerde ve e zamanl
geli tirilmesi gerekti i sylenebilir.
Anahtar kelimeler: Futbol, motorik zellikler, teknik beceri
ABSTRACT
The purpose of this study is to examine the affect of some motoric aspects on shot, pass the ball and dribbling
performances at football players. 26 male football players playing different amateur football clubs in Burdur City
center and having 19,653,452 mean age participated to study. 30m sprint, anaerobic power, log strength,
flexibility, balance and coordination tests were used in measurement of some motoric aspects that football
players had. Pearson Correlation, descriptive statistics (mean and standard deviation), Simple Multiple
Regression, Simple Regression analyses in SPSS 22.0 for Windows package program were used in analysis of
data obtained. In the end of research, it was established that there were significant relationship among only
anaerobic power, leg strength, balance, speed and flexibility performances with shot, pass the ball and dribbling
performances when they were handled independently each other (p<0,05). It was established that there was no
significant relationship among shot and pass the ball with coordination level (p>0,05), on the other hand, there
was significant relationship between coordination level and dribbling performance (p<0,05).
1
Bu ara rma Mehmet TOKGZ taraf ndan 2014 y nda Mehmet Akif Ersoy niversitesi E itim Bilimleri Enstits Beden
itimi ve Spor Anabilim Dal program nda haz rlanan yksek lisans tezinden tretilmi olup, 0225YL14 proje numaras ile
BAP projesi olarak desteklenmi tir.
When the affects of motoric aspects, that football players had, on pass the ball, shot, and dribbling performances
were evaluated, it was established that anaerobic power, flexibility, balance and speed performances did not
affect pass the ball, shot and dribbling performances at significant level (p>0,05). Similarly, it was established
that both leg strength and coordination level did not affect pass the ball and shot performances at significant
level (p>0,05). Notwithstanding, it was identified that leg strength and coordination level were factors affecting
dribbling performance (p<0,05). When motoric aspects were handled completely in research content, their
affects on pass the ball, shot and dribbling performances were examined. As obtained results, it was established
that speed, leg strength, balance, anaerobic power and coordination level as a whole affected dribbling level
significantly (p<0,05). Notwithstanding, it was established that speed, leg strength, balance, anaerobic power and
coordination level as a whole did not affect pass the ball and shot performances significantly (p>0,05). As a
result, it may be said that handling motoric aspects independently each other did not affect technical skill in
football. So, it may be said that handling motoric aspects as a whole is required while technical skills are
evaluated in football players, more then one motoric aspects should be developed at certain levels to enhance
technical skills in football players.
Keywords: Football, motoric aspects, technical skill
Futbol, insanlar n hayat nda nemli bir yere sahip olan spor dallar n ba nda gelmekle
beraber (Erdo an, 2008), son y llarda hem seyirci hem de medya stnl ile bir endstri
kolu haline gelmi tir. Gnmzde dnyan n her yerinden insanlar futbolu zevk ve heyecan ile
izlemektedir. Futbolun bu kadar popler hale gelmesi vcut normlar nda fazla l ayr nt
aranmamas sayesinde gerekle mi tir (Kanat, 2007). Di er spor dallar ndan farkl olarak
futbol insanlar iin bir oyun olman n tesinde e lence, iktidar, g, znt, sevin, ulusal
onur ve hepsinden de te kendi kimliklerini, kendilerini bulabildikleri bir dnyan n anahtar
sunmaktad r. Futbol insanlarda bir kimlik olu turmas n yan nda, farkl sosyal kimliklerin
kar la mas na ve birbirlerinden etkilenmesine de katk sa lamaktad r. Tm bu
zelliklerinden dolay futbolda farkl lkelerin yapm olduklar milli malar ve di er kulp
tak mlar n kupa mcadeleleri evrensel bir dnya kltrnn yarat lmas na ve ya at lmas na
da destek olmaktad r (Talimciler, 2008).
Sportif a dan ele al nd zaman futbol gibi performans sporlar n uluslararas alanda nemli
bir sektr haline gelmesi, sporcunun, kulplerin ve lkelerin ba ar
n nemini daha fazla
art rm r. Byle bir yap ierisinde sporcunun ba ar
n temelinde sporu en sa kl ve en
yksek performansta yapmas yatmaktad r. Tm bu unsurlar sporcularda performans
geli tirmeye ynelik ara rmalar n artmas na neden olmu tur (Bayraktar & Kurto lu, 2009).
Futbolda da sportif performans olduka nemli bir yere sahip olmas n yan nda, gemi
llarla k yasland zaman gnmzde futbolun ok daha h zl , daha ok taktiksel, gce
dayal ve her geen gn daha da geli en, bilimsel geli melerin daha fazla oldu u bir oyun
haline geldi i belirtilmektedir. Futbolda meydana gelen bu h zl de imlere ayak
uydurabilmek iin ok daha h zl d nmek, sratli olmak ve daha abuk hareket etmek
gerekmektedir (Nas, 2010). Bunun yan nda spor dallar nda istenilen sportif performansa
dzeylerini etkileyen veya belirleyen
ula labilmesi iin sporcular n performanslar
parametlerin iyi ara
lmas gerekir (Bayraktar & Kurto lu, 2009). Buna kar k yap lan
literatr taramas sonucunda futbolda motorik zelliklerin teknik performans zerine etkilerini
inceleyen ara rma bulgular n s rl oldu u grlm tr. Genellikle futbolcularda motorik
zellikleri ele alan al malarda genel olarak motorik zellikleri birbiri ile olan ili kilerine
de inildi i grlm tr ( ahbaz, Gler & ztrk 2003; Kamar ve ark., 2003). Ancak
futbolcularda teknik performans n de erlendirilmesinde de motorik zelliklerin dikkate
al nmas gerekti i grlmektedir. Bu kapsamda yap lan bu ara rmada erkek futbol
2
oyuncular nda baz motorik ve koordinatif zelliklerin futbol teknik performans zerine
etkilerinin incelenmesi amalanm r.
MATERYAL ve METOT
Ara rman n Evreni ve rneklemi
Ara rman n evrenini Burdur il merkezindeki farkl amatr futbol kulplerinde lisansl olarak
futbol oynayan erkek futbolcular olu turmaktad r. Ara rman n rneklem grubunu evren
ierisinden tesadf yntem ile seilmi olan ve Burdur il merkezindeki farkl amatr futbol
kulplerinde oynayan 26 erkek futbolcu olu turmu tur.
Verin Toplanmas
Ara rman n veri toplama a amas nda literatrde geerlilik ve gvenilirli i daha nceki
al malarda test edilmi olan saha ve laboratuvar lm yntemleri kullan lm r. Ara rma
kapsam nda kullan lan lm yntemleri ve uygulanma biimlerine ili kin bilgiler a
da
sunulmu tur.
Bacak Kuvvetinin llmesi: Ara rman n rneklem grubunu olu turan futbolcular n bacak
kuvveti performanslar n llmesinde Takkei marka s rt ve bacak (Back and Lift)
dinamometresi kullan lm r. Ara rmaya kat lan futbolcular be dakikal k temel nma
evresinin ard ndan, dizleri bkk durumda dinamometre sehpas n zerine ayaklar
yerle tirdikten sonra, kollar gergin, s rt dz ve gvde hafife ne e ikken, elleri ile kavrad
dinamometre bar
dikey olarak maksimum oranda bacaklar
kullanarak yukar
ekmi lerdir. Futbolcular test protokolne uygun olarak 3 deneme hakk verilmi tir. eki
kez tekrar edildikten sonra sporcunun yapm oldu u en iyi test derecesi kg cinsinden
kaydedilmi tir (Sayg n, Polat & Karacabey, 2005).
Srat Performans n llmesi: Ara rmaya kat lan futbolcular n srat performanslar
dz zeminde ve rzgars z hava artlar nda 030 m aras na kurulan fotoselli kronometre ile
llm tr. Futbolculara 30 m srat ko usu testinde toplam deneme hakk verilmi tir.
deneme sonunda futbolcular n elde ettikleri en iyi test skoru de erlendirmeye al nm r. Elde
edilen test de erleri saniye cinsinden kaydedilerek analize dhil edilmi tir (Hekim &
Albayrak, 2013).
Esneklik Performans n lm: futbolcular n esneklik performanslar n tespit
edilmesinde otur-eri testi kullan lm r. Otur-eri testi iin de 32 cm yksekli inde ve 35 cm
uzunlu unda ve zerinde cetvel bulunan bir sehpa kullan lm r. Test protokolne gre
futbolcular bacaklar uzatarak ayakkab z olarak ayak tabanlar sehpaya dayam lard r.
Testin devam nda futbolcular gvdelerinden (bel ve kala), dizlerini bkmeden, sehpan n
zerinde ileriye do ru, mmkn oldu unca uzanm lard r. Futbolcular n sehpa zerinde
parmaklar n uzand en u nokta test skoru olarak cm cinsinden llm tr. Otur-eri
testinde futbolculara 3er deneme hakk verilmi ve elde ettikleri en iyi derce test skoru olarak
kaydedilmi tir (Hazar & Ta mektepligil, 2008).
Koordinasyon Becerisinin llmesi: Futbolcular n koordinasyon becerilerin tespit
edilmesinde literatrde s kl kla kullan lan alt gen koordinasyon testi kullan lm r. Alt gen
koordinasyon testinde kenar uzunluklar 1 metre olan alt gen ierisine 1den 6ya kadar
say lar yazmaktad r. Futbolcular alt genin merkezine bakacak ekilde ve ayaklar omuz
geni li inde a k pozisyonda beklerler. Ba la komutu verildikten sonra sporcu 1 numaral
kutuya ift ayak bast ktan sonra ift ayak kutunun d na kar. Sporcu bu hareketi di er
3
kutular da tamamlad
Ate lu, 2007).
Pas beceri testi: Pas beceri testi iin test istasyonlar ekil 3deki gibi haz rlan r. Buna gre
91cm geni li inde ve 45 cm yksekli inde bir kale (iki koni 91 cm. aral kla konulmal r)
kalenin arkas na 1.20 mlik ip gol izgisi olarak yerle tirilir. 2 koni gol izgisiyle 45 derecelik
a yapacak ekilde 13.5 m uzakl a yerle tirildikten sonra, nc bir koni de gol izgisine
90 derece a ile 13.5 m uzakl a konulmaktad r. Pas beceri testi ba lad zaman sporcu
koninin de bulundu u yerden kaleye drder vuru yapar (toplam 12 pas) ve sporcu istedi i
ayak ile vuru lar
gerekle tirebilir. Futbolculara istedikleri noktadan al rma
yap lmalar na da izin verilmektedir (Aktaran; Kurban, 2008).
Bacak kuvveti
Denge
Srat
,336
,093
-,204
,318
-,055
,790
-,378
,057
-,094
,649
Denge
,248
,221
,067
,746
,430
,028
-,077
,710
Bacak kuvveti
,055
,788
,079
,700
,179
,381
,191
,349
-,543
,004
Esneklik
Koordinasyon
Esneklik
r
p
r
p
r
p
r
p
r
p
Anaerobik g
Koordinasyon
Korelasyon
Futbol beceri
puanlar
Tablo 4. Kat mc lar n motorik zelliklerinin birbirleri ile olan ili kisi
-,132
,521
(p<0.05)
Tablo incelendi inde anaerobik g artt ka srat performans n da artt , srat performans
ve anaerobik g aras ndaki ili kinin anlaml oldu u grlmektedir (p<0,05). Denge
performans ile koordinasyon becerisi aras nda da istatistiksel olarak anlaml bir ili ki oldu u
bulunmu tur (p<0.05). Buna kar n di er motorik zelliklerinin kendi aralar nda anlaml
ili kiler bulunmamaktad r (p>0,05).
Tablo 8. Kat mc lar n bacak kuvveti zelliklerinin futbol beceri puanlar na etkisi
Korelasyon
Bacak kuvveti
Futbol beceri puanlar
r
,359
Dripling
p
,072
r
-,198
ut
p
,332
r
,114
Pas
p
,581
(p>0.05).
Tablo incelendi inde kat mc lar n bacak kuvvetinin artmas n dripling performans ve ut
performans azaltt , pas performans ise art rd ancak bacak kuvveti ile kat mc lar n
dripling, ut ve pas performanslar aras nda anlaml bir ili ki olmad
grlmektedir
(p>0,05).
Tablo 9. Kat mc lar n denge zelliklerinin futbol beceri puanlar na etkisi
Futbol beceri puanlar
Korelasyon
Denge
r
-,053
Dripling
p
,797
r
,201
ut
p
,324
r
-,090
Pas
p
,663
(p>0.05)
Denge performans azald ka dripling performans ve ut performans artmakta, pas
performans ise azalmaktad r, ancak kat mc lar n denge performanslar ile dripling, ut ve
pas performanslar aras nda anlaml bir ili ki bulunmamaktad r (p>0,05).
Tablo 10. Kat mc lar n srat zelliklerinin futbol beceri puanlar na etkisi
Futbol beceri puanlar
Korelasyon
Srat
r
,286
Dripling
p
,156
r
-,015
ut
p
,942
r
-,158
Pas
p
,441
(p>0.05)
Tablo incelendi inde kat mc lar n srat performans artt ka dripling performanslar n, ut
performanslar n ve pas performanslar n artt , ancak kat mc lar n srat performanslar
ile dripling, ut ve pas performanslar aras nda anlaml bir ili ki olmad
grlmektedir
(p>0,05).
Tablo 11. Anaerobik g dzeyinin dripling, ut ve pas performans etkileme dzeyi
Etkileme dzeyi
De ken
Parametre
p
(%)
Dripling
0,2
,838
Anaerobik g
ut
2,9
,402
Pas
0,9
,637
(p>0.05)
Tablo 11 incelendi i zaman, futbolcular n anaerobik g dzeylerinin dripling performans
etkileme dzeyinin %0,2, ut performans
etkileme dzeyinin %2,9, pas isabet oran
9
etkileme dzeyinin ise %0,9 oldu u tespit edilmi tir. Elde edilen bu bulgulara gre
futbolcularda sadece anaerobik g dzeyinin dripling, ut ve pas performans
anlaml
dzeyde etkilemedi i belirlenmi tir (p>0.05).
Tablo 12. Esneklik dzeyinin dripling, ut ve pas performans etkileme dzeyi
Etkileme dzeyi
p
Parametre
De ken
(%)
Dripling
6,4
,211
Esneklik
ut
1,6
,538
Pas
5,9
,233
(p>0.05)
Tablo 12 incelendi i zaman, futbolcular n esneklik dzeylerinin dripling performans
etkileme dzeyinin %6,4, ut performans
etkileme dzeyinin %1,6, pas isabet oran
etkileme dzeyinin ise %5,9 oldu u tespit edilmi tir. Elde edilen bu bulgulara gre
futbolcularda sadece esneklik dzeyinin dripling, ut ve pas performans anlaml dzeyde
etkilemedi i belirlenmi tir (p>0.05).
Tablo 13. Koordinasyon becerisinin dripling, ut ve pas performans etkileme dzeyi
Etkileme dzeyi
De ken
p
Parametre
(%)
Dripling
18
,027
Koordinasyon
ut
,980
Pas
,944
(p<0.05)
Tablo 13 incelendi i zaman, futbolcular n koordinasyon dzeylerinin dripling performans
etkileme dzeyinin %18 oldu u, sadece koordinasyon dzeyinin ut ve pas performans
etkileme dzeyinin bulunmad tespit edilmi tir. Elde edilen bu bulgulara gre futbolcularda
sadece koordinasyon dzeyinin dripling, ut ve pas performans
anlaml dzeyde
etkilemedi i belirlenmi tir (p>0.05).
Tablo 14. Bacak kuvveti dzeyinin dripling, ut ve pas performans
Etkileme dzeyi
De ken
Parametre
(%)
Bacak kuvveti
Dripling
ut
Pas
28
1,1
0,4
etkileme dzeyi
p
,005
,611
,769
(p<0.05)
Tablo 14 incelendi i zaman, futbolcular n bacak kuvvetinin dripling performans etkileme
dzeyinin %28 ut performans
etkileme dzeyinin %1,1, pas isabet oran
etkileme
dzeyinin ise %0,4 oldu u tespit edilmi tir. Elde edilen bu bulgulara gre futbolcularda
sadece srat dzeyinin ut ve pas performans anlaml dzeyde etkilemedi i (p>0.05), buna
kar k bacak kuvvetinin dripling performans anlaml dzeyde etkiledi i tespit edilmi tir
(p<0.05).
10
ken
Srat
etkileme dzeyi
p
,415
,310
,384
(p>0.05)
Tablo 16 incelendi i zaman, futbolcular n srat becerisinin dripling performans etkileme
dzeyinin %2,8 ut performans
etkileme dzeyinin %0,1, pas isabet oran
etkileme
dzeyinin ise %3,2 oldu u tespit edilmi tir. Elde edilen bu bulgulara gre futbolcularda
sadece srat dzeyinin dripling, ut ve pas performans
anlaml dzeyde etkilemedi i
belirlenmi tir (p>0.05).
Tablo 17.Srat, bacak kuvveti ve anaerobik g dzeyinin dripling performans
etkileme dzeyi
Dripling performans
Motorik zellikler
p
etkileme dzeyi (%)
Srat
Bacak kuvveti
33,7
,026
Anaerobik g
(p<0.05)
Tablo 17 incelendi i zaman, futbolcularda srat, bacak kuvveti ve anaerobik g dzeyinin
dripling performans %33,7 gibi yksek bir dzeyde etkiledi i tespit edilmi tir. Elde edilen
bu bulguya gre futbolcularda srat, bacak kuvveti ve anaerobik g dzeyinin dripling
performans zerinde anlaml bir etkisi oldu u belirlenmi tir (p<0.05).
Tablo 18. Srat, bacak kuvveti, koordinasyon, denge ve anaerobik g dzeyinin
dripling performans etkileme dzeyi
Dripling performans
Motorik zellikler
p
etkileme dzeyi (%)
Srat
Bacak kuvveti
Koordinasyon
52,3
,007
Denge
Anaerobik g
(p<0.05)
11
dripling performans etkilemektedir (Aksoy, 2008). Futbolcular n top srme esnas nda topa
temas etme s kl klar futbolcular n sahip olduklar biyomekanik zellikler ile de yak ndan
ili kilidir (Dichiera ve ark., 2006). Ayr ca futbolcular n dayan kl k dzeyleri ve oyun
tecrbelerinin de top srme ve topa temas etme s kl klar zerinde etkili bir rol oynamaktad r
(Young ve ark., 2010). Bu kapsamda futbolcularda dripling performans n sadece motorik
zelliklere gre de il, ayn zamanda baz biyomekanik ve d sal faktrlere gre de
de erlendirilmesinin daha faydal olaca d nlebilir. Bunun yan nda daha byk rneklem
gruplar ile yeni al malar yap lmas n futbolcularda motorik zellikler ile top srme
performans aras ndaki ili kiye dair daha gvenilir sonular ortaya karaca sylenebilir.
nk yap lan ara rmalarda futbolcularda motorsal zelliklerin veya teknik becerilerin
de erlendirilmesinde d k say da rneklem grubu ile al man n gvenilir sonular verme
konusunda sorun te kil edece i ifade edilmi tir (Ek ve ark., 2007).
Futbolcular zerinde yap lan bir ara rmada futbolcular n srat ve eviklik performanslar n
dripling performans ile ili kisi incelenmi tir. Bu ara rmada bizim al mam zda kullan lan
top srme testinden farkl bir yntem ile futbolcular n dripling performanslar
de erlendirilmi tir. Ara rman n sonunda srat performans n dripling becerisini %76
oran nda eviklik performans n ise dripling becerisini %43 oran nda etkiledi i bulunmu tur
(Deliceo lu, Yal n & Do ru, 2005). Bu kapsamda yapt
z ara rmada her ne kadar srat
performans ile top srme performans aras nda zay f bir korelasyon bulundu u belirlenmi
olsa da, uygulanan farkl dripling testleri ile srat performans ile dripling becerisi aras nda
anlaml bir ili ki oldu u sylenebilir.
di er
Futbolcularda bacak kuvvetinin ve koordinasyon dzeyinin top srme performans
motorik zelliklere k yasla daha fazla etkiledi i bulunmu tur. Ortaya kan bulgulara gre
futbolcularda bacak kuvvetinin dripling performans %28 oran nda etkiledi i, koordinasyon
dzeyinin ise dripling performans %27 oran nda etkiledi i tespit edilmi tir. Bunun yan nda
de kenler aras ndaki bu ili kinin anlaml ve do rusal ynde oldu u belirlenmi , buna gre
koordinasyon becerisi veya bacak kuvveti performans n art na paralel olarak futbolcular n
daha iyi dripling performans sergiledikleri tespit edilmi tir.
Koordinasyon dzeyi ile top srme performans aras nda anlaml ve pozitif ynde bir
korelasyon bulunmas literatrle paralellik gsteren bir sonutur. nk top srme
performans nda zellikle top ve evre kontrolnn byk bir nemi bulunmakla beraber, sz
konusu zelliklerin koordinasyon becerisi ile yak ndan ili kili oldu u bilinmektedir
(Deliceo lu, Yal n & Do ru, 2005). Bunun yan nda alt ekstremite kuvvet dzeyi ile dripling
performans aras nda anlaml bir ili ki bulunmas n da literatr ile paralellik gsterdi i
sylenebilir. Katis ve arkada lar (2013) taraf ndan yap lan benzer bir ara rmada kassal
zelliklerin futbolda topa temas etme ve topa vurma biimlerini etkileyen unsurlar oldu u
tespit edilmi tir.
Ara rmada futbolcular n anaerobik g, esneklik, koordinasyon, bacak kuvveti, denge ve
srat performanslar ile ut isabet oranlar aras nda anlaml bir ili ki bulunmad
belirlenmi tir. Motorik zelliklerin ut isabet oran etkileme dzeyleri incelendi i zaman,
anaerobik g dzeyinin ut isabet oran
%2,9, esnekli in ut isabet oran
%1,6,
koordinasyon becerisinin ut isabet oran
hi etkilemedi i, denge becerisinin ut isabet
oran
%2,1 oran nda etkiledi i, srat performans n ut isabet oran
%0,1 oran nda
etkiledi i ve bacak kuvvetinin ut isabet oran
%1,1 dzeyinde etkiledi i sonucuna
ula lm r.
14
Futbolcular zerinde yap lan ve elde edilen ara rma bulgular destekleyen bir al mada,
futbolcularda izokinetik bacak kuvveti ile ut performanslar aras nda anlaml bir ili ki
olmad belirlenmi tir (Saliba & Hrysomallis, 2011). Young ve arkada lar (2004) taraf ndan
yap lan benzer bir al mada, futbolda ut performans ile kassal esneklik aras ndaki ili ki
incelenmi tir. Ara rmada futbolcularda esnekli in ut performans zerinde anlaml bir
etkisinin olmad sonucuna ula lm r. Ayn ara rmada futbolda pas at lar n ek teknik
ve kompleks yap ya sahip bir beceri oldu u belirtilmi , bundan dolay motorsal zellikleri tek
ba lar na pas performans zerinde belirleyici bir etkisinin bulmayaca belirtilmi tir.
Ara rmaya kat lan futbolcular n tamam n ayn klasmanda mcadele eden futbolcular
olmalar n, bunun yan nda benzer fiziksel zelliklere ve motorsal kapasitelere sahip
olmalar n sahip olduklar motorik zelliklerin ut performans
etkilememesinin temel
nedenleri oldu u d nlebilir. Nitekim literatrde yer alan e itli ara rmalarda, benzer
antrenman zelliklerine ve benzer futbol liglerinde mcadele eden oyuncular n motorik
zelliklerinin de benzerlik gsterdi i tespit edilmi tir (Masuda ve ark., 2003). Buna kar k
alt yap futbolcular zerinde yap lan e itli ara rmalarda futbolcular n abukluk
performanslar n ut ekme becerisi ile anlaml bir ili kisi oldu u tespit edilmi tir
(Deliceo lu, Yal n & Do ru, 2005). Bu do rultuda futbolcularda motorik zelliklerin ut
isabet oran na etkilerinin incelenmesinde futbolcular n oynad klar liglerin ve futbolcular n
genel teknik becerilerinin de erlendirilmesinin daha sa kl ara rma sonular ortaya
karaca sylenebilir. Bunun yan nda futbolculara uygulanan antrenman ieriklerinin de ut
performans etkiledi i (Kurt, 2011) gz nnde bulunduruldu u zaman, futbolcular n ut
performanslar zerinde motorik zelliklerin etkileri ele al rken uygulanan antrenman
programlar n ieriklerinin de dikkate al nmas gerekti i sylenebilir.
etkilememesinde,
Futbolcularda zellikle esneklik performans n ut isabet oran
futbolcular n genel esneklik dzeylerinin d k olmas n veya antrenmanlarda esneme
al malar yeterinde yer vermemelerinin etkili oldu u d nlebilir. nk futbolda ut
pozisyonda topun istenilen noktaya gitmesinde vcudun esnek olmas n da byk bir neme
sahiptir. Akbulut (2013) taraf ndan yap lan ara rmada futbolcularda ut becerisinin esneklik
performans ile yak ndan bir ili kisi oldu u ifade edilmi , bu kapsamda eklem hareket
geni li inin artt lmas ve ut esnas nda topa vuru h
n iyi ayarlanabilmesi iin
antrenmanlarda esneklik al malar na yer verilmesi gerekti i vurgulanm r.
Ara rman n sonunda futbolcular n anaerobik g, esneklik, koordinasyon, bacak kuvveti,
denge ve srat performanslar ile pas isabet oranlar aras nda anlaml bir ili ki bulunmad
belirlenmi tir. Motorsal zelliklerin pas isabet oran etkileme dzeyleri incelendi i zaman,
anaerobik g dzeyinin pas isabet oran
%0,9, esnekli in pas isabet oran
%5,9,
koordinasyon becerisinin pas isabet oran hi etkilemedi i, denge becerisinin pas isabet
oran
%0,3 oran nda etkiledi i, srat performans n pas isabet oran
%3,2 oran nda
etkiledi i ve bacak kuvvetinin pas isabet oran %0,4 dzeyinde etkiledi i belirlenmi tir.
Futbolda pas isabet oran n ma sonucunu etkileyen en nemli unsurlardan birisi oldu u
yap lan e itli ara rmalarla ortaya konmu tur (Grkan ve di erleri, 2014). Buna kar k
literatrde futbolcular n topa vuru biimlerini etkileyen parametreleri ele alan ara rmalar n
rl oldu u grlmektedir (Akbulut, 2013). Motorik zelliklerin tek ba lar na futbola zg
baz teknik becerileri anlaml dzeyde etkilemedikleri grld iin ara rmada birden fazla
motorik zelli in bir btn olarak teknik becerileri etkileme dzeyleri ele al nm r. Bu
ba lamda bir btn olarak srat, bacak kuvveti ve anaerobik g dzeyinin dripling
performans
%33,7 dzeyinde etkiledi i ve sz konusu etkileme dzeyinin istatistiksel
15
olarak anlaml oldu u tespit edilmi tir. Bunun yan nda bir btn olarak srat, bacak kuvveti,
koordinasyon, denge ve anaerobik g dzeyinin top srme performans %52,3 oran nda
etkiledi i bulunmu tur. Bu kapsamda her ne kadar motorik zellikler tek ba lar na top srme
performans zerinde belirleyici bir rol oynamasalar bile, birden fazla motorik zelli i iyi olan
futbolcular n top srme performanslar n da artaca sylenebilir.
zaman top srme performans n
Literatrde yer alan ara rma bulgular ele al nd
kompleks bir teknik beceri oldu u, srat performans ba ta olmak zere (Deliceo lu, Yal n
& Do ru, 2005), top srme performans etkileyen birok unsur oldu u belirtilmi tir (ChewBullock ve ark., 2012). Motorsal zelliklerin yan nda futbolcularda dripling performans
etkileyen en nemli unsurlar n ba nda uygulanan antrenman modelinin ieri inin de geldi i
bilinmektedir (Deliceo lu, Yal n & Do ru, 2005).
Ara rmada bir btn olarak ele al nd zaman esneklik, bacak kuvveti, koordinasyon, denge
ve anaerobik g dzeyinin pas isabet oran %8,2 dzeyinde etkiledi i, ancak sz konusu
etkileme dzeyinin istatistiksel olarak anlaml dzeyde olmad belirlenmi tir. Futbolcular n
sahip olduklar motorsal zelliklerinin genel olarak pas isabet oran
etkilememesinin
temelinde pas n teknik bir beceri olmas , yetene e ba olarak farkl k gsterebilmesi ve
pas n her a amas nda e itli teknik yeterliliklerin bulunmas n yatt d nlebilir. nk
futbolda pas at nda top destek aya
n pozisyonu, destek baca
n yanl tutulmas , ayak
ucunun vuru ynn gsterme durumu gvdenin duru biimi, vuru u yapan dominant
baca n vuru tan sonraki sal
na devam etme durumu ve topa yakla rken sporcunun
geldi i dzlem gibi birok unsur at n isabet dzeyini etkilemektedir (Aksoy, 2008). Bu
nedenle ara rmaya kat lan futbol oyuncular nda motorik zellikler ile pas isabet oran
aras nda anlaml ili ki bulunmamas ve motorik zelliklerin pas isabet oran
anlaml
dzeyde etkilememesinin literatr ile uyumlu bir sonu oldu u sylenebilir.
Ara rmada bir btn olarak esneklik, bacak kuvveti, koordinasyon, denge ve anaerobik g
performans n ut isabet oran
%7,1 dzeyinde etkiledi i, ancak sz konusu etkileme
dzeyinin istatistiksel olarak anlaml dzeyde olmad
belirlenmi tir. Bu sonucun ortaya
kmas n temelinde ara rmaya kat lan futbolcular n gen ya gruplar nda olmalar ndan ve
antrenman ya lar n ok yksek olmamas n yatt
d nlebilir. nk futbolcular n
sahip olduklar motorik zelliklerin bir btn olarak pas isabet oran na anlaml dzeyde katk
sa lamas beklenen bir durumdur. Bunun yan nda ara rmaya kat lan futbolcular ya lar ve
antrenman gemi leri itibariyle motorik zelliklerini futboldaki baz teknik becerilere
yans tma konusunda zorluklar ya ayabilirler. Bu unsurlar n da motorik zelliklerin bir btn
olarak pas isabet oran etkilemede etkili olmamas nda etkili oldu u sylenebilir. Nitekim
yap lan ara rmalarda da futbolcular n fiziksel yap zellikleri ile baz motor becerilerinin
antrenman ya lar na gre farkl k gsterebilece i belirlenmi tir (Ak n ve ark., 2004). Ayr ca
futbola zg teknik becerilerin uygulanmas nda futbolcular n uygulad klar antrenman
modellerin de etkili oldu u unutulmamal r (Deliceo lu, Yal n & Do ru, 2005; Katis ve
ark., 2013; Bullock ve ark., 2012). Bunlara ek olarak uygulanan antrenman modelleri
futbolcular n sahip olduklar motorik zelliklerinde farkl ynlerde geli mesine neden
olabilmektedir (Cameron ve ark., 2009). Literatrde yer alan bu bilgiler do rultusunda
futbolcular n motorik zellikleri ile futbola zg teknik becerileri de erlendirilirken
uygulad klar antrenman modellerinin de dikkate al nmas gerekti i sylenebilir.
Futbolcular n oynad klar mevkilere gre baz teknik ve motorik zelliklerin farkl k
gsterdi i de bilinmektedir. Bundan dolay ara rmaya kat lan futbolcular n her mevkide
oynayan oyunculardan olu mas n da motorik zelliklerin ut isabet oran na etki etmemesine
16
neden oldu u sylenebilir. Blache & Monteil (2012) taraf ndan yap lan benzer bir ara rmada
futbolcular n oynad klar mevkilere gre diz fleksr ve ekstensr kaslar n farkl denge
zelliklerine sahip olduklar tespit edilmi tir. Bu ara rma bulgusu da oyuncular n teknik
zelliklerinin oynad klar mevkilere gre incelenmesi gerekti i gr n desteklemektedir.
Sonu olarak, futbolcularda baz motorsal zelliklerin tek ba lar na teknik beceriler zerinde
etkili olmalar her zaman mmkn de ildir. Buna kar k bir btn olarak de erlendirildi i
zaman futbolcular n motorik zelliklerinin geli mi olmas n futbola zg teknik becerileri
anlaml dzeyde etkileyebilece i sylenebilir. Nitekim ara rmada elde edilen ve bu
d nceyi desteleyen ara rma bulgular n literatrde yer alan birok ara rma sonucuyla da
paralellik gsterdi i bulunmu tur. Bu kapsamda futbolcularda teknik becerilerin
de erlendirilmesinde, e er baz teknik becerilerde uygulama eksiklikleri grlyorsa mutlaka
sz konusu teknik becerilerin geli tirilmesinde motorsal performans geli im
antrenmanlar ndan da yararlan lmal r.
KAYNAKLAR
Akbulut, T. (2013). Futbolcularda sinir-kas iletimini kolayla
germe al malar n
vuru h ve eklem hareket geni li ine akut ve kronik etkileri. Yksek Lisans Tezi.
Marmara niversitesi Sa k Bilimleri Enstits. stanbul.
Ak n, S., Co kun, . ., zberk, Z. N., Ertan, H., & Korkusuz, F. (2004). Profesyonel ve
amatr futbol oyuncular n fiziksel zellikler ile izokinetik diz kaslar n konsantrik
kuvvetinin kar la
lmas . Artroplasti Artroskopik Cerrahi, 15(3), 161-167.
Aksoy, F. (2008). Futbol-Alt yap da saha ii uygulamalar. 2. Bask . Samsun: Erol Ofset.
Aktu , Z. (2013). Futbolcularda izokinetik hamstring ve quadriceps kas kuvvet oran ile dikey
rama ve srat performans ili kisi. Yksek Lisans Tezi. Seluk niversitesi Sa k
Bilimleri Enstits. Konya.
Ate , M., Demir, M., & Ate lu, U. (2007). Pliometrik antrenman n 16-18 ya grubu erkek
futbolcular n baz fiziksel ve fizyolojik parametreleri zerine etkisi. Ni de niversitesi
Beden E itimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-12.
Ba nar, . (2009). Futbolcularda izokinetik kas kuvvetinin anaerobik gce etkisi. Yksek
Lisans Tezi. Pamukkale niversitesi Sa k Bilimleri Enstits. Denizli.
Bayraktar, B., & Kurto lu, M. (2009). Sporda performans, etkili faktrler, de erlendirilmesi
ve art lmas . Klinik Geli im Dergisi, 16-24.
Blache, Y., & Monteil, K. (2012). Contralateral strength imbalance between dominant and
non-dominant lower limb in soccer players. Science & Sports, 27(3), 1-8.
Bullock, W., Panchuk, D., Broatch, J., Christian, R., & Stepto, N. K. (2012). An integrative
test of agility, speed and skill in soccer: effects of exercise. Journal of Science and
Medicine in Sport, 15(5), 431-436.
Cameron, M. L., Adams, R. D., Maher, C. G., & Misson, D. (2009). Effect of the HamSprint
Drills training programme on lower limb neuromuscular control in Australian football
players. Journal of Science and Medicine in Sport, 12(1), 24-30.
Chew-Bullock, T. S. Y., Anderson, D. I., Hamel, K. A., Gorelick, M. L., Wallace, S. A., &
Sidaway, B. (2012). Kicking performance in relation to balance ability over the
support leg. Human Movement Science, 31(6), 1615-1623.
Deliceo lu, G., Yal n, B., & Do ru, D. (2005). Genlerbirli i alt yap futbolcular n fiziksel
ve teknik yetilerinin incelenmesi. SPORMETRE Beden E itimi ve Spor Bilimleri
Dergisi, 3(1), 27-34.
17
Dichiera, A., Webster, K. E., Kuilboer, L., Morris, M. E., Bach, T. M., & Feller, J. A. (2006).
Kinematic patterns associated with accuracy of the drop punt kick in Australian
Football. Journal of Science and Medicine in Sport, 9(4), 292-298.
Doydu, ., & oknaz, H. (2013). lk retim 2. kademe ders d
futbol al mas nda
uygulanan spor e itimi modelinin rencilerin bili sel, psikomotor ve oyun
performans eri i dzeylerine etkisi. Uluslararas nsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 925958.
Ek, R.O., Temoin, S., Tekin, T.A., & Y ld z, Y. (2007). Futbolculara uygulanan baz
motorsal egzersizlerin birbirlerine etkilerinin incelenmesi. AD T p Fakltesi Dergisi,
8(1), 19-22.
Erdo an, . (2008). Futbol ve futbolu inceleme zerine. leti im Kuram ve Ara rma Dergisi,
26, 1-58.
Grkan, O., Yksel, Y., & Hekim, M. (2014). Futbolda pas n ba ar ya olan etkisinin
incelenmesi. 7. Ulusal Spor Bilimleri renci Kongresi Bildiri Kitab . 15-17 May s,
Karamano lu Mehmetbey niversitesi. Karaman.
Hazar, F., & Ta mektepligil, Y. (2008). Puberte ncesi dnemde denge ve esnekli in eviklik
zerine etkilerinin incelenmesi. SPORMETRE Beden E itimi ve Spor Bilimleri
Dergisi, 6(1), 9-12.
Hekim, M., & Albayrak, C. (2013). Atletizm ve basketbol sporuna kat lan 10-13 ya grubu
z ocuklar n kuvvet ve anaerobik kapasite de erlerinin srat performans ve kan
laktat seviyesine etkisi, Uluslararas Hakemli Be eri ve Akademik Bilimler Dergisi,
2(4), 36-47.
Kanat, Y. . (2007). st ekstremite kas grubuna uygulanan maksimal kuvvet antrenman n
futbolda ta at mesafesine etkisi. Yksek Lisans Tezi. Gazi niversitesi Sa k
Bilimleri Enstits. Ankara.
Kamar, A., Gngrd, O., Ycey lmaz, B., Yanc , H. B. A., avu lu, B., & ahin, M.
(2003). Futbol oyuncular na 35 metre maksimal anaerobik sprint ile dikey s rama ve
durarak uzun atlama skorlar aras ndaki ili kinin incelenmesi. .. Spor Bilimleri
Dergisi, 11(3), 147-150.
Karatepe, R. (2009). Gen futbolcularda tekrarl sprint derecelerinin aerobik g ile
ili kisinin incelenmesi. Yksek Lisans Tezi. Ankara niversitesi Sa k Bilimleri
Enstits. Ankara.
Katis, A., Giannadakis, E., Kannas, T., Amiridis, I., Kellis, E., & Lees, A. (2013).
Mechanisms that influence accuracy of the soccer kick. Journal of Electromyography
and Kinesiology, 23(1), 125-131.
Kurban, M. (2008). Futbol antrenman n 10- 13 ya grubu ocuklar n teknik geli imlerine
etkisinin ara
lmas . Yksek Lisans Tezi. Konya: Seluk niversitesi Sa k
Bilimleri Enstits. Konya.
Kurt, . (2011). Futbolcularda sekiz haftal k pliometrik antrenman n anaerobik g, srat ve
top h na etkisi. Yksek Lisans Tezi. Ondokuz May s niversitesi Sa k Bilimleri
Enstits. Samsun.
Krk, R., zda , S., al kan, E., & irinkan, A. (2008). Minik futbolcular n fiziksel
yap lar n, baz fizyolojik ve biyomotorik zellikler zerine etkisinin ara
lmas .
Beden E itimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(2), 3-8.
Masuda, K., Kikuhara, N., Takahashi, H., & Yamanaka, K. (2003). The relationship between
muscle cross-sectional area and strength in various isokinetic movements among
soccer players. Journal of Sports Sciences, 21(10), 851-858.
Muratl , S., Kalyoncu, O., & ahin, G. (2007). Antrenman ve msabaka. 2. Bask . stanbul:
Ladin Matbaas .
18
Nas, K. (2010). Futbolcularda srat ve abukluk aras ndaki ili kinin incelenmesi. Yksek
Lisans Tezi. Seluk niversitesi Sa k Bilimleri Enstits. Konya.
Newman, M. A., Tarpenning, K. M., & Marino, F. E. (2004). Relationships between
isokinetic knee strength, single-sprint performance, and repeated-sprint ability in
football players. The Journal of Strength & Conditioning Research, 18(4), 867-872.
zdemir, F.M. (2013). Gen futbolcularda eviklik, srat, g ve kuvvet aras ndaki ili kinin
ya a gre incelenmesi. Yksek Lisans Tezi. Ba kent niversitesi Sa k Bilimleri
Enstits. Ankara.
zkan, A., Kkl, Y., & Ersz, G. (2010). Wingate anaerobik g testi. Uluslararas nsan
Bilimleri Dergisi, 7(1), 207-224.
Saliba, L., & Hrysomallis, C. (2001). Isokinetic strength related to jumping but not kicking
performance of Australian footballers. Journal of Science and Medicine in Sport 4 (3),
336-347.
Sayg n, ., Polat, Y., & Karacabey, K. (2005). ocuklarda hareket e itiminin fiziksel
uygunluk zelliklerine etkisi. rat niversitesi Sa k Bilimleri Dergisi, 19(3), 205212.
Strand B. N., & Wilson R. (1993). Assessing sport skills. USA: Human Kinetics Publishers.
ahbaz, N., Gler, C., ztrk, M. (2003). Gen Futbol Oyuncular nda zokinetik Kuvvetin
Sprint Sratine Etkisinin Ara
lmas . .. Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 157-161.
Talimciler, A. (2008). Futbol de il i : endstriyel futbol. leti im Kuram ve Ara rma
Dergisi, 26, 89-114.
Tamer, K. (2000). Sporda fiziksel ve fizyolojik performans n llmesi ve de erlendirilmesi.
Ankara: Ba rgan Yay nevi.
Trkmen, S., elik, A., Tunar, M., Tok, ., Tatl bal, P., & Ada, E. N. D. (2010). Parademik
program rencilerinde beden e itimi ve g geli tirme dersinin vcut kompozisyonu
ve fiziksel performans zerine etkileri. Ni de niversitesi Beden E itimi ve Spor
Bilimleri Dergisi, 4(2), 125-130.
Young, W., Clothier, P., Otago, L., Bruce, L., & Liddell, D. (2004). Acute effects of static
stretching on hip flexor and quadriceps flexibility, range of motion and foot speed in
kicking a football. Journal of Science and Medicine in Sport, 7(1), 23-31.
Young, W., Gulli, R., Rath, D., Russell, A., OBrien, B., & Harvey, J. (2010). Acute effect of
exercise on kicking accuracy in elite Australian football players. Journal of Science
and Medicine in Sport, 13(1), 85-89.
Ziyagil, M. A., Zorba, E., & Kahraman, K. A. (2010). Futbolcularda yap sal zelliklerin srat
yetene ine etkisi. Beden E itimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-10.
EXTENDED ABSTRACT
Players physical, physiological, plays an important role in determining the motor and
technical skills competition results in many sport branches. According to the studies they
usually have the effect of development or training of players in some performance parameters
of the model applied to the motor skills of the players are dealt with the relationship with each
other. However, the technical performance of players in some motor skills are important
determinants of shooting, passing and dribbling performance were seen to be addressing the
impact of research findings is particularly limited in literature. There are basically made two
purposes of this study. This purpose of dribbling in soccer players with some motor skills in
the first to examine the relationship between rust and not smash drawing performance.
Question of the scope of this aim technical skills affect motor skills levels were also
evaluated. Another aim of the research, which will make other sport science research in this
area is to provide people with the foresight on this issue and coaches.
19
The universe of research constitutes Burdur players who play football in the amateur football
clubs in the city center. Research universe will be represented in the sample group of the
universe because it is not possible to reach the entire universe has been selected. In this
context, the method chosen by coincidence in the universe of the sample consisted of 26 male
soccer players of research and Burdur in different amateur football club playing in the city
center. Validity and reliability of data collection methods in the literature in the field and
laboratory research methods of measurement used are tested in previous studies.
In the analysis of data obtained was used SPSS 22.0 for Windows software. Participants age,
height, weight, to determine the average scores for their motor skills and football skills of
descriptive statistics (mean and standard deviation) were used. Participants motoroic
properties to determine their relations with relations with each other and soccer skill points
from the Pearson correlation analysis was used. Motor features simple regression analysis to
examine the effect of individual football skill points, more than one motor feature to look at
the effect of football skill points is simple and multiple regression analysis were used.
In the end of research, there were significant relationship among only anaerobic power, leg
strength, balance, speed and flexibility performances with shot, dribbling and pass the ball
performances when they were handled independently each other (p<0,05). There was no
significant relationship among shot and pass the ball with coordination level (p>0,05), on the
other hand, there was significant relationship between dribbling performance and coordination
level (p<0,05). Football players had, on pass the ball, shot, and dribbling performances were
evaluated, it was established that flexibility, balance, anaerobic power, and speed
performances did not affect pass the ball, shot and dribbling performances at significant level
(p>0,05). Similarly, it was established that both coordination and leg strength level did not
affect pass the ball and shot performances at significant level (p>0,05). Notwithstanding, leg
strength and coordination level were factors affecting dribbling performance (p<0,05). In
addition to, it was established that speed, leg strength, balance, anaerobic power and
coordination level as a whole affected dribbling level significantly (p<0,05). Notwithstanding,
it was established that balance, anaerobic power, speed, leg strength and coordination level as
a whole did not affect pass the ball and shot performances significantly (p>0,05).
As a result, the motor features in the game have an impact on technical skills alone are not
always possible. However, specific technical skills of soccer as a whole have improved
properties when the motor of the footballer said could affect significantly addressed. Indeed,
obtained in research and stack the research findings it showed that this idea of the many
research results also show parallels in the literature. Therefore, the evaluation of technical
skills football players, if some technical skill deficiencies in the application must be
considered if the motoric development benefited from training in the development of these
technical skills.
20