TIMBUL TENGGELAM

OBJEK YANG TIMBUL ADALAH OBJEK YANG BERADA DI PERMUKAAN AIR APABILA OBJEK
ITU DILETAKKAN DI DALAM AIR
OBJEK YANG TENGGELAM PULA ADALAH OBJEK YANG TERJATUH KE DASAR AIR APABILA
OBJEK ITU DILETAKKAN DI DALAM AIR

KETUMPATAN
Ketumpatanialahjisim per unit isipadusesuatubahan. Unit ketumpatanialah gram per
sentimeterpadu. Ketumpatanbolehdikiradenganmenggunakan formula seperti yang ditunjukkan
di bawah :

Unit SI bagiketumpatan kg/m3 atau kg-3

Ketumpatansesuatubahanbergantungkepadaduafaktor:
Jisim
Lebihbesarjisim, semakinbesarketumpatannya.
Isipadu
Lebihbesarisipadu, semakinkecilketumpatannya.

Contoh-contohaplikasi yang menggunakankonsepketumpatan:

Pelampung/Boya
Pelampung/boya (buoy) mempunyaisilinder yang berisidenganudarauntukmembolehkaniaterapung di
atas air.

Lampu

(mengeluarkancahaya)

diletakkanpadaperanti/peralatanini,

danditinggalkanterapung

di lautsebagairujukankepadapelayar-pelayar (sailors) untukkelokasi yang lebihselamat.

Boya.

Hidrometer
Hidrometer (hydrometer) merupakaninstrumen yang digunakanuntukmenentukanketumpatancecair,
sebagaicontoh, ketumpatan asiddalambaterikereta.

Jikaketumpatanasidadalahrendah,

tiubkacaakantenggelamdanmenunjukkanbacaan

yang

tiubkacaakanterapungdanmenunjukkanbacaan

yang

tinggipadaskala.

Jikaketumpatanasidadalahtinggi,
rendahpadaskala.

Hidrometer.

Kapaldan bot laju

Sebuahkapal

yang

beratnyaberibu-ribu

tan

bolehterapungkeranaruangudara

di

dalamkapalitu membolehkanianyaterapung.

Badan

bot

lajudibuatdaripadakaca

gentian

(fiber

glass)

yang

kukuh

yang

mempunyaiketumpatan yang lebihrendahdaripadakeluli (steel).

Bot laju.

Mengangkutkayubalak
Dalamindustripembalakan,

sungaimerupakanpengangkutan

yang

pentinguntukmengangkutkayubalak keranakayumempunyaiketumpatan yang lebihrendahdaripada air.

Olehitu, kayubalakbolehterapung di dalamsungaidandibawaoleharus air sungaikekilang yang terletak

di muarasungai (river mouth).

Membinakapalselam
Kapalselamdilengkapidengantangki

'ballast'

(ballast

tank)

bertindakuntukmengawalkedudukan kapalselam.

Untukmenyelam,

injap

di

tangki

'ballast'

dibukabagimembolehkan

air

lautmasukkedalamtangki tersebut.

Untukmenimbulkankapalselamkepermukaanlaut,

udaradaripemampat

(compressor)

dipamkedalam tangki 'ballast' bagimengeluarkan air lautdaripadatangki.

Kapalselam.

Belonudarapanas
Sesebuahbelonudarapanasberoperasidengancaramengawalketumpatanudara di dalambelon.
Ketumpatanudaramenurunapabilasuhuudaraadalahmeningkat.
Inidisebabkanolehisipaduudara bertambah (jisimudaratidakberubah).

Olehitu,

untukmembolehkanbelonterapungdenganlebihtinggi

di

udara,

dalam belonperludinaikkan.

Ketumpatanudaraakanbertambahapabilasuhuudaramenyejuk (colder).

Untukmenurunkanbelon, suhuudara di dalambelonperluditurunkan.

Belonudarapanas.

AktivitiSains : "Telurtenggelamtimbul"

Pengenalan
Adakahandasedarbahawakitalebihmudahterapung di lautberbandingdengan air sungai?
Iniberkaitrapatdenganketumpatan air yang berbeza di antarakedua-duanya.
Cubalaheksperimenmudahinidanketahuilahdenganlebihmendalamtentangkonsepketumpatan.
Apakah yang diperlukan?
Gelasbesar
Telur
Air
Sudu
Garam
Apakah yang perludibuat?
1. Penuhkan gelasdengan air.

suhuudara

di

2. Masukkansebiji telur. Adakahiatenggelam? Catatkanpemerhatiananda.

3. Keluarkan telurdanmasukkangaramsebanyak 2 sudubesar. Kacausehinggagaramitularut.

4. Masukkan telursekalilagi. Lihatlahgelagattelur yang tidakmahutenggelam lagi!

5. Buangkesemua air di dalamgelasitudangantikannyadengan air biasa. Masukkanteluritusemula. Cuba
ramalkansamaadaiaakantenggelamataupuntimbul. Catatkanpemerhatiananda.
6. Berikan para pelajar masa lebihkurang 5 minituntukberbincangtentangpemerhatianmereka.

Jadualberikutmenunjukkan ketumpatanpelbagaijenis bahan-bahan:

Telurlebihtumpatdari air biasadanakantenggelamkedasargelas. Apabilakitalarutkangaramkedalam air, larutan di

dalamgelasmenjadilebihtumpatdaritelur. Sebabitulahteluritutimbul.
Bahanberlainandenganisipadu yang samatidakmempunyaijisim yang sama. Sebagaicontoh, bagiisipadu yang
sama, besimempunyaijisim yang lebihberbandingkayu. Olehitu, besidikatakanmempunyaiketumpatan yang
lebihtinggiberbandingkayu.
Ketumpatanialahjisim per unit isipadusesuatubahan. Unit ketumpatanialah gram per sentimeterpadu.
Ketumpatanbolehdikiradenganmenggunakan formula seperti yang ditunjukkan di bawah :

KurikulumSekolah
Year 1 / Float or Sink?
Year 2 / Mixing Things
Year 3 / Mixing Substances
Form 1 Science / Matter (Jirim) / Concept of Density (KonsepKetumpatan)
Form 2 Science / Water and Solution (Air danLarutan)