Professional Documents
Culture Documents
IG1-isyerinde Aydinlatma
IG1-isyerinde Aydinlatma
yerlerinde gvenli bir alma ortam salanmasnda, grsel ilerin kolaylkla yaplmasnda
ve uygun bir gr alan oluturulmasnda en nemli faktrlerden biri aydnlatmadr. Gvenli
alma ortamnn salanmas en nemli nceliklerden biridir ve i gvenlii koullarnn
iyiletirilmesi iyerindeki tehlikelerin grnr klnmas ile salanacaktr. Aydnlatmann
grsel etkisinin yannda alann kendini iyi hissetmesi, moralinin yksek olmas ve
yorgunluk hissetmemesi gibi biyolojik ve psikolojik etkileri de bulunmaktadr.
yerlerinde aydnlatma i verimini de ok byk lde etkilemektedir. Aydnlatma ncelikle,
yaplan i ve ilemlerde tm detayn grlebilmesi iin gereklidir. sal ve gvenlii
asndan ise aydnlatmann iin uygulanan kalite standartlarnn gerektirdii ekilde
yaplmasn ve hata oranlarnn azaltlmasn salamasnn yannda i kazalarnn
nlenmesinde de byk bir etkisi bulunmaktadr.
Aydnlatma asndan uygun alma ortam salanrken mmkn olduu lde gn
ndan faydalanlmaldr. Bunun mmkn olmad durumlarda ilerleyen blmlerde
bahsedilen aydnlatma kriterlerine uygun bir yapay aydnlatma sistemi kurulmaldr. Gn
ve yapay aydnlatma sistemlerinin birlikte, dengeli olarak kullanlmas uygulanabilirlik
asndan en uygun zmdr.
Aydnlatma Kriterleri
1.Aydnlatma iddeti (Illuminance): Bir yzeye den k miktarna aydnlatma iddeti
denir. Aydnlatma iddetinin birimi lkstr.
1 lks = 1 lmen/ m2 (lmen lminesans ak birimidir)
Aydnlatma iddeti ak havada gndzleri 2.000-100.000 lks arasnda, geceleri ise 50-500
lks arasnda deimektedir.
TS EN 12464 nolu Ik ve Iklandrma - Mahallerinin Aydnlatlmas - Blm 1: Kapal
Alandaki Mahalleri standarttnda belirtilen iyerlerindeki baz alanlarda ve ilerde gerekli
aydnlatma iddeti deerleri aadaki tabloda verilmektedir.
100
Ofis almalar
500
750
1000
0,6 0,9
Duvarlar
0,3 0,8
alma yzeyleri
0,2 0,6
Zemin
0,1 0,5
*Yansma oranlar hesaplanrken siyah rengin 0,1 ve beyaz rengin 1 yansma oranna sahip olduu varsaylmtr.
3300 K alt
Orta
Souk
5300 K st
7. Renk Yanstma (Colour Rendering): Bir lambann renk yanstma indeksi evrenin,
nesnelerin ve insan derisinin ne kadar doal ve doru bir ekilde betimlendiini
gstermektedir. Renk yanstma indeksinin mmkn olan en yksek deeri 100dr ve renk
yanstma kalitesi azaldka azalmaktadr.
8. Gn (Daylight): yerlerinde gn ndan mmkn olduu lde faydalanmak
gerekmektedir. Gn nn insanlar zerinde birok olumlu etkisi bulunmaktadr. Bir neden,
yapay aydnlatmaya gre daha fazla aydnlatma iddetine ulalmasdr. Gneli bir gnde
ak havada aydnlatma iddeti 100.000 lks, glgede ise 10.000 lks olmaktadr. Yapay
aydnlatma ile ise iyerlerinde genellikle 500 lks civar aydnlatma iddetine ulalmaktadr.
Gn yapay aydnlatmaya gre daha iyi renk yanstmaya sahiptir. Gn nn seviyesi ve
tayfsal kompozisyonu da gn iinde deitiinden bu dinamik yapnn alanlar canlandrc
bir etkisi vardr. Ayrca gn ndan kaynaklanan dorudan gz kamamas yapay a gre
daha az rahatsz edicidir. Ancak gn nn tm iyerlerinde ve tm zamanlarda yeterli
miktarda olmamas nedeniyle iyerlerindeki aydnlatmann uygun olarak seilmi yapay k
ile desteklenmesi gerekmektedir.
yerlerinde aydnlatmann uygun bir ekilde salanp salanmadnn belirlenmesi iin
aadaki parametreler gz nne alnmaldr;
rnein yaplan ie gre standartta verilen aydnlatma iddeti 200 lks ise bu deer 40-50 ya
aras alanlar sz konusu olduunda 240 lks olmaldr.
yerinde Aydnlatma ve Kazalar
Aydnlatma iddeti ve iyerindeki dalmnn alann grsel bir ii ne kadar hzl, gvenli
ve rahat alglayp gerekletirdiinde byk bir etkisi vardr. Aydnlatma iddeti arttka
yaplan iin ince detaylarnn fark edilmesi o kadar kolay olmaktadr. Bu konuda yaplan
almalar, yksek aydnlatma iddetinin konsantrasyon ve motivasyonunun artmasna ve
bunun alann performansnn %50 orannda artmasna sebep olduunu gstermektedir.
alann hata yapma oran azald iin, yksek aydnlatma iddeti olan iyerlerinde i
kazalar da azalmaktadr. kazalarnn byk bir oran aydnlatma iddetinin 200 lks den az
olduu iyerlerinde gereklemektedir.
Amerikan Ulusal Gvenlik Konseyinin raporuna gre kt aydnlatma tm i
kazalarnn %5inin sebebidir ve bu oran kt aydnlatmadan kaynaklanan gz yorgunluu ile
birlikte deerlendirildiinde i kazalarnn %20sine ulamaktadr. 1950lerde Amerikada
ar sanayi endstrisinde bir fabrikada aydnlatma alannda yaplan iyiletirme almalar i
kazalar ve aydnlatma arasndaki ilikiyi gstermektedir. Bu almada fabrikadaki montaj
hattnda aydnlatma iddetinin 200 lkse ykseltilmesinden sonra kaza orannda %32lik bir
d salanmtr. Bir sonraki adm olarak kontrast azaltmak ve daha dengeli bir aydnlatma
salamak iin duvarlar ve tavan ak renge boyanmtr. Bunun sonucunda kaza orannda ek
olarak %16,5luk bir azalma gzlenmitir. Benzer almalar ngiltere ve Fransada yaplm
ve zellikle tersaneler, dkm sanayi, byk montaj hatlar ve atlyelerde i kazarlarnda
byk azalma gzlenmitir.
yerinde Aydnlatma ve Verimlilik
yerlerinde aydnlatmada yaplan iyiletirmelerden sonra verimliliin arttna dair birok
alma bulunmaktadr. Bu art, iin grsel adan daha hzl yaplmas eklinde olan direkt
etki ve gz yorgunluun azaltlmas eklinde olan dolayl etkiden kaynaklanmaktadr. Yaplan
bir almada balangta 100 lksten az aydnlatma iddetine sahip 15 iyerinde aydnlatma
iddetindeki art sonucunda verimlilikte %4 - %35 orannda art gzlenmitir. Amerikada
pamuk eirme fabrikasnda yaplan baka bir almada ise aydnlatma iddeti 170 lksden
340 lkse karldnda retim %5 orannda artm ve ayn zamanda hatal retim ok byk
lde azalmtr. Sonu olarak toplam maliyet %27,5 orannda azalmtr. Bu sonular
ynetimi aydnlatma alannda daha fazla iyiletirmeye sevk ederek aydnlatma iddeti 750
lkse karlmtr. Bunun sonucunda ise retim balang deerine gre %10,5 artm ve
hatal rnlerden kaynaklanan maliyet %40 orannda azalmtr. Aydnlatma iddeti ve
verimlilik bir noktaya kadar doru orantl olmakla beraber 1000 lksn zerindeki
aydnlatmalarda yansmalar, koyu glgeler ar kontrast ve gz kamamas oluumu
nedeniyle bu deerin zerindeki aydnlatma iddetinin olumsuz etkilere sebep olduu
bilinmektedir. alanlarn en ok tercih ettii aydnlatma iddeti deeri 400-850 lks
arasndadr.