Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OBRADNISISTEMIZA
OBRADUREZANJEM
prezentacijesavjebi
prezentacijesavjebi
BranislavSredanovi

BanjaLuka,mart2014.

Prezentacije sa vjebi sadre teoretske osnove za izbor i konstrukciju

obradnih centara.
Uz prezentacije se koristi skripta Podloge za vjebe iz Obradnih
sistema
i t
za obradu
b d rezanjem.
j
U pomenutoj skripti nalaze se zadaci koji se odnose na modeliranje i
proraun elemenata bradnog centra.
Prezentacije
j su namjene
j
studentima tree g
godine Mainskog
g fakulteta
u Banjoj Luci.

Samo za internu upotrebu!

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

LITERATERATURA POTREBNA ZA VJEBE

1)

Luki, Lj. FLEKSIBILNI TEHNOLOKI SISTEMI, Univerzitet u Kragujevcu, Mainski fakultet, Kraljevo, 2007.

2)

Jovievi, V. PROJEKTOVANJE TEHNOLOKIH PROCESA, Univerzitet u Banjoj Luci, Mainski fakultet, Banja Luka, 2005.

3)

Djapic, M., Lukic, Lj. APPLICATION OF THE DEMPSTER - SHAFER THEORY IN CONCEPTUAL DESIGN OF THE MACHINING
CENTERS, Technical Gazette, Vol. 20, No.1., pp. 65 - 71, 2013.

4)

Nedi, B., MAINE ALATKE - PROJEKTOVANJE PRENOSNIKA MAINA ALATKI - Skripta, Mainski fakultet, Kragujevac, 2007

5)

Glavonji M
Glavonji,
M., Kokotovi
Kokotovi, B.,
B ivanovi
ivanovi, S.
S GLAVNO KRETANJA OBRADNOG CENTRA - KONFIGURISANJE GLAVNOG
KRETANJA, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet, Beograd, 2005.

6)

Glavonji, M., Kokotovi, B., ivanovi, S. POMONA KRETANJA OBRADNOG CENTRA - KONFIGURISANJE POMONIH
KRETANJA, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet, Beograd, 2005.

7)

ivkov, S. VERTIKALNA NUMERIKI UPRAVLJANA GLODALICA ZA IZRADU ALATA ZA LIVENJE PLASTINIH MASA Diplomski rad, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet, Beograd, 2002.

8)

Petrovi, P., PROJEKTOVANJE OBRADNIH SISTEMA - Separati predavanja, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet,
Beograd, 2011.

9)

Grupa autora, KOMPONENTE NUMERIKI UPRAVLJANIH ALATNIH MAINA - Skripta, Univerzitet u Niu, Mainski fakultet,
Ni, 2001,

10) Miltenovi, V., MAINSKI ELEMENTI - TABLICE I DIJAGRAMI, Univerzitet u Niu, Mainski fakultet, Ni, 2002.
11) Obradni centri i moduli: www.hasscnc.com
www hasscnc com
12) Obradni centri i moduli: www.hurco.com
13) Glavna vretena: www.shaublin.ch
14) Glavna vretena: www.franc-kessler.de
15) Leajevi i uleitenja: www.skf.com
16) Leajevi i uleitenja: www.fkl.com
17) Elektromotori i elektrina vretena: www.dynospindles.com
18) Elektromotori i elektrina vretena: www.simens.com

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

STRUKTURAOBRADNIH
CENTARA
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

OSNOVNI PRINCIPI IZBORA OBRADNIH CENTARA

Tipovi savremenih konvencionalnih CNC maina:
CNC strugovi (za obradu rotacionih dijelova)
sa jednim ili dva glavna vretena
bez pogonjenih alata ili sa pogonjem alatima
CNC glodalice builice (za obradu prizmatinih dijelova)
jednovretene ili vievretene
vertikalne ili horizontalne
troosne, etvoroosne ili petoosne
CNC brusilice
za ravno ili okruglo bruenje
sa vertikalnim ili horizontalnim vretenom

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OSNOVNI PRINCIPI IZBORA OBRADNIH CENTARA

Osnova za izbor ili konstrukciju maine alatke su osobine
obradaka koji e se obraivati na maini. U sutini analiza tehnolokog
postupka izrade mora obuhvatiti sljedee faze:
Analiza oblika povrina obratka,
Analiza dimezija obratka,
Analiza materijala obratka,
Analiza tolerancija mjera i oblika na obratku.

OSNOVNI PRINCIPI IZBORA OBRADNIH CENTARA

Prilikom izbora ili konstrukcije maine alatke, a na osnovu prethodno
pomenute analize, potrebno je voditi rauna o sljedeem:
Kinematici maine,
Tanosti maine,
Radnom prostoru maine,
Snazi izvrnih organa maine (ekonominosti),
Statikim i dinamikim karakteristikama maine
maine,
Fleksibilnosti i adaptivnosti maine,
Estetici i ergonomiji maine, itd.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OSNOVNI PRINCIPI IZBORA OBRADNIH CENTARA

Izbor ili konstruisanje obradnih centara za potrebe obrade dijelova iz
posmatrane grupe dijelova prolazi kroz vie faza:
Opredjeljenje koji je optimalan poloaj glavnog vretena
Odreivanje vrste linearnih kretanja u pravcu ose glavnog vretena
Odreivanje potrebnih kretanja radnog stola
Podjela linearnih pomonih kretanja na kretanja alata i RP
Definisanje nosee strukture (jednostubna
(jednostubna, dvostubna)
Izbor vrste i tipa magacina alata i izmjenjivaa
Izbor vrste i tipa izmjenjivaa paleta

OSNOVNI PRINCIPI IZBORA OBRADNIH CENTARA

POETAK
ULAZ
Karakteristike radnog predmeta
(geometrija, tanost mjera i oblika, tehnoloke karakteristike)

TEHNOLOKA ANALIZA RADNOG PREDMETA

(vrste obrade, tehnoloke operacije, broj predmeta)

KONCEPTUALNI IZBOR VARIJANTE OS

(HOS, VOS, 4ax, 5ax, 6ax)

MODULI GLAVNOG KRETANJA

MODULI POMONOG KRETANJA
OSTALI MODULI
(tehnike karakteristike, oblici)
IZLAZ
Projektno konstrukciona dokumentacija, sastavnice, pregled komponenti,
materijali, cijene...

Faze razvoja obradnog

sistema

KRAJ

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ANALIZA PROGRAMA PROIZVODNJE

Analiza dijelova

ANALIZA PROGRAMA PROIZVODNJE

Klasifikacija radnih predmeta

- Prebrojavanje
P b j
j dij
dijelova
l
po grupama
Obrade

Struganje
Glodanje
Buenje
Izrada navoja
Bruenje

Prezentacije

Kategorije dijelova
pr

pr+s

82

55

18

27
10
8

pp

80

20

pp+s

44
32
13
11

pr+pp

pr+(pp+s)

43
33

23
20
33
13
11

5
68
27

22

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ANALIZA PROGRAMA PROIZVODNJE

Analiza gabaritnih dimenzija
Broj dijelova

Veliine
kretanja

200

250

11

315

17

400

15

19

11

500

13

25

27

630

29

800

1000

1250

1600

22

12

14

2000

11

2500

3150

4000

5000

6300

Uestale gabaritne dimenzije:

Po x osi:
Po y osi:
Po z osi.

Xg = 630 mm
Yg = 500 mm
Zg = 500 mm

ANALIZA PROGRAMA PROIZVODNJE

Analiza dimenzija i materijala
- Prebrojavanje dijelova po gabaritima
K
Kategorija
ij

D
Dugaki:
ki M
Max / Min
Mi > 3

Uj d i Max
Ujednaeni:
M / Min
Mi < 3

pp
pp+s

14
22
19
23

86
78
81
77

pr+pp
pr+(pp+s)

Osobina RP

Dominantni tip oblika predmeta

Odnosi gabaritnih dimenzija
M t ij l sa najloijom
Materijal
jl ij
obradivou
b di
Tanost za dominantne obrade

Prizmatini

Ujednaen

Kombinovani
Dugaki

C - Ni
Cr
elik
lik
0,01 mm

Kvalitet za dominantne obrade

N6

Teina predmeta obrade (mg)

100 kg

Radni predmet sa najsloenijim

povrinama i obradama

Prezentacije

Vrijednost / Opis

Rotacioni

Blok motora BM - 200

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ANALIZA PROGRAMA PROIZVODNJE

Izdvajanje informacija o proizvodu predstavniku

Maksimalni
prenik
Dmax (mm)

Minimalni
prenik
Dmax (mm)

Maksimalna
duina
sa adapterima
Lmax (mm)

eono glodalo

100

20

200

Vretenasta glodala

40

120

Burgije

30

220

Alat

Razvrtai

30

220

Ureznice

M16

M3

50

POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

Oblici kretanja po osama sistema:
- rotaciona ili pravolinijska,
- glavna i pomona kretanja.

Mogue je definisati tri translatorna i tri rotaciona kretanja.

Osa Z je uvjek definie kao osa alata, dok je X osa uvjek horizontalna.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

Upravljanje kretanjima radnim organima u koordinatnim pravcima:
poziciono upravljanje (taka po taka),
paraksijalno upravljanje (linijsko upravljanje),
konturno upravljanje (upravljanje sa inerpolacijom)

POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

Prezentacije

Interpolacija je proces sihronizacije kretanja po osama:

linearna interpolacija,
kruna interpolacija,
spiralna interpolacija,
parabolika interpolacija,
interpolacija po krivoj vieg reda.

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

U zavisnosti od broja sihronizovanih
osa, konturno upravljanje moe biti
2D, 2D, 3D, 4D i 5D upravljanje.

2D je najjednostavnije, 3D je
sloenije, dok su upravljanja sa
vie sihronizovanih osa jako
problematina i nemogua bez
upotrebe raunarskih programa CAM softvera.

POTREBNI OBLICI I VRSTE KRETANJA

Analiza predmeta obrade daje informacije za:
odreivanje pravca translatornih kretanja,
odreivanje pravca rotacionih kretanja,
sagledavanje potrebnih veliina translatornog i rotacionog kretanja i
sagledavanje potrebne veliine radnog prostora.

Za prikazani dio:
Translatorne: X, Y i Z
Obrtne: A i C
Vertikalno vreteno

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

MODULARNA GRADNJA OBRADNIH CENTARA

Moduli obradnih centara se mogu podeliti u dvije grupe:
Osnovni ili kinematiki moduli
Modul glavnog kretanja ili modul glavnog vretena
Moduli linearnih koji izvode translatora pomona kretanja
Moduli obrtnih pomonih kretanja koji izvode kruna pomona
kretanja
Dodatni moduli:
CNC upravljaki sistem
sistem alata i magacin alata,
izmjenjiva alata i izmjenjiva paleta,
sistem za hladjenje i podmazivanje
podmazivanje,
transporter strugotine,
zatitna kabina, itd.
U funkcionalne sisteme spadaju:
Pogonski sistemi - obrtni motori i linearni motori
Sistemi za voenje - klizne i linearne voice
Mjerni sistemi - direktni mjerni sistem i indirektni mjerni sistem

MODULARNA GRADNJA OBRADNIH CENTARA

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

MODULARNA GRADNJA OBRADNIH CENTARA

MODULARNA GRADNJA OBRADNIH CENTARA

Oznaavanje maina
Prvi nain oznaavanja: U koordinatnoj strukturnoj formuli stacionarni
modul O dijeli niz osnovnih modula na dva dijela. Na kraju lijevog dijela
nalazi se modul koji nosi radni predmet, a na kraju desnog dijela je modul
koji nosi alat.
Drugi nain oznaavanja: ose se piu redom i ukoliko glavno kretanje vri
alat, tada se ose pomonih kretanja alata oznaavaju samo slovom (X, Y,
Z, A,..), a ose pomonih kretanja obratka slovom sa oznakom prim (X', Y',
Z', A',..).
I - koordinatna strukturna formula sastava maine:

BXOWYZ / Ch

Prezentacije

10

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Kombinacije modula razliite strukture obradnih centara

VOC sa obrtnim stolom

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Kombinacije modula razliite strukture obradnih centara

VOC sa obrtnom glavom

Prezentacije

11

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Kombinacije modula razliite strukture obradnih centara

Portalni VOC

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Izbor povoljne strukture

Potrebna krutost (tanost)

Veliine radnog predmeta

Masa radnog predmeta

Oblik
RP

Ako je

Prezentacije

Onda

Napome
na

Cilindrian

Glavno kretanje izvodi RP

Prizmatian

Glavno obrtno kretanje izvodi AL

Glodalice

mg > 400 kg

Sva pomona i glavna kretanja izvodi AL

Portalni tip

mg < 200 kg

Pomona horizontalna moe da izvodi RP

mg < 100 kg

Vertikalno pomono kretanje moe da izvodi RP

mg < 200 kg

Obrtna pomona kretanja moe da izvodi RP

mg > 200 kg

Obrtna pomona kretanja treba da izvodi AL

Zg > 300 mm

Vertikalno pomono kretanje treba da izvodi AL

Zg > 350 mm

Vertikalno kretanje treba preko dugake Z ose

Xg > 400 mm

Horizontalno kretanje po X osi treba da izvodi RP

Yg > 400 mm

Kretanje po Y osi treba da izvodi RP

Xg > 300 mm

Treba izbjegavati nadovezivanje sa Y osom

Yg
g > 300 mm

Treba izbjegavati
j g
nadovezivanje
j sa X osom

Zg < 300 mm

Vertikalno kretanje moe preko kratke Z ose

Poviena

Izbjegavati obrtna pomona kretanja AL

Poviena

U sutini izbjegavati pomona obrtna kretanja

Poviena

Izbjegavati vertikalno kretanje RP po Z osi

Poviena

Stacionarni modul u sredini strukturne formule

Poviena

Izbjegavati vezana obrtna kretanja

Poviena

Kretanje po Z osi treba vezati za postolje

Normalna

Podjeliti pomona obrtna kretanja na A i RP

Normalna

Obrtno kretanje oko dugake X ose izvodi RP

Strugovi

Povoljna struktura obradnog

sistema je varijanta koja
zadovoljava najvei broj
kriterijuma poistavljenih pred
obradni sistem:

FAXOYZCv

12

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Odabir izvedbe strukture

FAXOYZCv ?

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Odabir izvedbe strukture

1 - Modul glavnog vretena (vertikalno)

2 - Modul linearnog kretanja u pravcu Z ose
3 - Modul linearnog kretanja u pravcu Y ose
4 - Postolje obradnog centra
5 - Modul linearnog kretanja u pravcu X ose (translatorni sto)
6 - Modul pomonog obrtnog kretanja oko osa X i Z (obrtno - zakretni sto)

Prezentacije

13

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Analiza dosadanjih izvedbi

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Analiza dosadanjih izvedbi

Prezentacije

14

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Analiza dosadanjih izvedbi

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Analiza dosadanjih izvedbi

Prezentacije

15

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ODABIR STRUKTURE OBRADNOG CENTRA

Analiza dosadanjih izvedbi

Prezentacije

16

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OPTEREENJEOBRADNIH
CENTARA
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

OPTEREENJE OBRADNIH CENTARA

Poto je maina predviena za buenje i glodanje, potrebno je
proraunati optereenja za obe obrade.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OPTEREENJE OBRADNIH CENTARA

Vrijednost sila se raunaju za predviene najtee uslove obrade:
- Glodanja
- Buenja
Potrebno je proraunati:
- Obimnu silu glodanja
- Radijalnu silu glodanja
- Moment pri glodanju
- Aksijalnu silu buenja
- Moment pri buenju

UKUPNA OPTEREENJA
Mjerodavna snaga iznosi:

PU max( PG , PB )
Mjerodavni moment:

M U max(M G , M B )
Maksimalni broj obrtaja - prema najveoj brzini i najmanjem alatu:

nmax

Prezentacije

1000 vmax
Dmin

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KONFIGURISANJEMODULA
GLAVNOGVRETENA
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

OSNOVNI ELEMENTI MODULA GLAVNOG VRETENA

Modul glavnog vretena:
pogonski elektromotor,
zupasti i kaini prenosnik,
glavno vreteno
uleitenja,
sistem za stezanje i otputanje alata,
kuite modula glavnog vretena.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OSNOVNI ELEMENTI MODULA GLAVNOG VRETENA

Modul glavnog vretena:
Ureaj za
stezanje
alata

Pogonski
elektro
motor

Remeni
sihroni
par

Spojnica
elektro
motora

Prihvat
alata

Enkoder
(broja
obrtaja)

Kuite
glavnog
vretena

Glavno
vreteno

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Poetna taka dimenzionisanja glavnog vretena bazira se na odabiru
prihvata alata (eng. tool holder) odnosno sjeditu alata.
Prihvat
alata
a
ata

Prednje
uleitenje
u
e te je

Srednje
uleitenje
u
e te je

Vratilo

Zadnje
uleitenje

Prezentacije

Prenos
momenta

Enkoder

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Dra alata (eng. tool holder):

Tip

Osobine

Podruije

ISO

Prihvat sa strmim konusom 7:24 (Tepered Shank)

n 10000 min-1

HSK

Cilindrini prihvat (Hollow Shank Taper)

n > 10000 min-1

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Principi stezanja draa alata:
Tip

ISO

HSK

Prezentacije

Oznaka
veliine
30
40
50
24
30
38
48
60

Primjena
Veoma male maine
Obradni centri srednje veliine
Veliki obradni centri
Mikromaine
Obradni centri za mikroobradu
Mali visokobrzinski obradni centri
Visokobrzinski obradni centri srednje veliine
Veliki visokobrzinski obradni centri

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

HSK prihvat

ISO prihvat

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Izgled prednjeg dijela glavnog vretena (Shaublin)

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Rasponi na glavnom vretenu:
Koef. prepusta:

Ka

Koef. raspona:

a
DA

Kb

b
a

Prenik vretena na prednjem leaju DA za snage

maine (kW)

Tip

1.5 - 3.5

3.5 - 7.5

7.5 - 14.5

14.5 - 22

22 - 30

Strugovi

60 - 90

70 - 125

95 - 165

130 - 220

200 - 240

Glodalice

50 - 90

60 - 110

80 - 130

100 - 250

220 - 250

Brusilice

40 - 60

50 - 80

70 - 95

85 - 105

100 - 110

Tip

Preciznost
obrade ili
krutost vratila

Koeficijent prepusta
kod prednjeg leaja
Ka

Koeficijent
meurastojanja
izmeu leajeva Kb

Visoka

0.60 - 1.50

3.70 - 1.25

II

Srednja

1.25 - 2.50

1.50 - 0.70

III

Niska

2.50 - 5.00

0.70 - 0.30

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Optereenje razliitih oblika glavnog vretena:

IN LINE

Prezentacije

Sa remenicom
konzolno

Sa remenicom
izmeu

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Ugibi razliitih oblika glavnog vretena:

Fr a 3
F b a2
r
3 Ix E 3 Ix E

IN LINE

y gv

Sa remenicom
konzolno

y gv

Fr a 3
F b a 2 Fq c b a
r

3 Ix E 3 Ix E
6 Ix E

y gv

2
Fr a 3
F b a 2 Fq b a b c c c
r

1
3 Ix E 3 Ix E
6 Ix E b b b

Sa remenicom
izmeu

Ix

64

D4 d 4

Materijali za izradu glavnog vretena:

- ugljenini konstrukcioni elici za poboljanje
- legirani konstrukcioni elici za poboljanje

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Uleitenje glavnog vretena:

Vrste kotrljajnih leajeva

Principi ugradnje vie leajeva na jednom osloncu
Nain
ugradnje

Naziv

Karakteristike

Prezentacije

O raspored

X raspored

Prenos aksijalne sile u oba pravca

Tandem raspored
Prenos aksijalne sile samo
u jednom pravcu

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

GLAVNO VRETENO OBRADNOG CENTRA

Uleitenje glavnog vretena:
Velike
brzine

Tanost u
radu

Krutost

Radni
vijek

++

+++

+++

++

+++

++

++

++

+++

++

++

+++

+++

+++

+++

++++

+++

Tip

Prezentacije

Prednje nepokretno
uleitenje

Zadnje pokretno
uleitenje

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KONFIGURISANJEMODULA
POMONOGKRETANJA
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

OSNOVNI ELEMENTI MODULA POMONOG KRETANJA

Moduli za pomona kretanja slue za precizno voenje,
programiranim i brzim koracima, izvrnih organa maine - glavnog
vretena ili radnih stolova.
Prema konstrukciji razlikuju se:
- moduli za linearna pomona kretanja i
- moduli za obrtna pomona kretanja.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OSNOVNI ELEMENTI MODULA POMONOG KRETANJA

Osnovni elementi su:
elektromehaniki pogonski sistem za prenos i pretvaranje kretanja
- za translatorno kretanje
- za obrtno kretanje
elementi za voenje odnosno voice
- klizne
- kotrljajne
- elektromagnetne
nosea struktura
- stubovi
- traverze
- konzole
izvrni organi - radni stolovi
mjerni sistem
Elektromehaniki pogonski sistemi za prenos i pretvaranje kretanja
imaju zadatak generisanja jednog vida kretanja i pretvaranje istog u
drugi oblik.

OSNOVNI ELEMENTI MODULA POMONOG KRETANJA

Elektromehaniki pogonski sistemi modula za pomono linearno
kretanje konstruktivno su izvedeni sa:
obrtnim elektromotorom i mehanikim sistemom za pretvaranje
obrtnog u translatorno kretanje
direktnim linearnim kretanjem pomou translatornih elektromotora

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

OSNOVNI ELEMENTI MODULA POMONOG KRETANJA

Elektromehaniki pogonski sistemi modula za pomono obrtno
kretanje konstruktivno su izvedeni sa:
direktnim obrtnim elektromotorom ugraeni u direktno u osi sa obrtnim
stolom ili
obrtnim elektromotorom sa zupastim prenosnicima za pretvaranje
obrtnog kretanja (puni reduktor, planetarni reduktor, itd.).

KLIZNE I KOTRLJAJNE VOICE

Voice predstavljaju precizne staze po kojima se kreu izvrni
elementi modula pomonih kretanja obradnih centara.
Izvode se kao:
klizne - za normalne preciznosti (>0,001 mm) i vee snage (>3 kW)
kotrljajne - za poviene preciznosti (<0,001 mm) i manje snage (<3 kW)

Klizne

Prezentacije

Kotrljajne

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KLIZNE I KOTRLJAJNE VOICE

Kao konstrutivne izvedbe kliznih voica najee se pojavljuju:
pravugaone - manja krutost, manje trenje i pojava zazora
trougaone - vea krutost, vee trenje i efikasna eliminacija zazora
trapezne - koriste se za pomone module obradnih centara
kombinovane - poveana pokretljivost i eliminacija zazora

KLIZNE I KOTRLJAJNE VOICE

Kotrljajne voice
tipa HSR

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KUGLINO ZAVOJNO VRETENO

Mehaniki prenosnici za pretvaranje obrtnog u pravolinijsko kretanje
izvode se kao:
sistem zupanik zupasta letva,
sistem sa zavojnim vretenom i navrtkom ili
sistem sa kuglinim zavojnim vretenom sa sistemom za recikulaciju

Kuglino zavojno
vreteno

KUGLINO ZAVOJNO VRETENO

Recirkulacioni sistem se izvodi kao:
unutranji sistem ili
spoljanji sistem sa cjevicom.
Radi smanjenja zazora koristi se prednaprezanje navrtke:
prednaprezanje tipa X
prednaprezanje tipa O
prenaprezanje varijacijom prenika kuglice
prenaprezanje varijacijom koraka zavojnog vretena

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KUGLINO ZAVOJNO VRETENO

Kuglina zavojna vretena

tipa BNFN

KUITE MODULA X OSE

Kuite modula se najee projektuju pou MKE

Faze u modeliranju MKE

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

KUITE MODULA X OSE

Rezultat modeliranja

Naponi

Prezentacije

Pomjeranja

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONINAOBRADNOM
CENTRU
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

POGONSKI SISTEMI
Pokretanje izvrnih organa na obradnom
korienjem pogonske energije kao to je:

centru

se

izvodi

elektrina,
hidraulika,
pneumatska ili
kombinacija.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONSKI SISTEMI
Na obradnim centrima postoje tri vrste pogonskih sistema, i to:
pogonski sistem glavnog vretena (glavni pogon),
pogonski sistem pomonih kretanja (posebni pogoni za svaku od
osa obradnog centra) i
pogonski sistemi pomonih
izmjenjivaa alata, paleta, itd.)

funkcija

(pogoni

magacina

Veoma bitna karakteristika pogonskog sistema je mogunost

upravljanja izlaznim brojem obrtaja, ubrzanjem i usporenjem.
Motori koji imaju regulacije broja obrtaja zovu se servo motori.

POGONSKI SISTEMI
Elektromotorni pogoni:
ELEKTROMOTORI

AC motori

DC motori

Korani motori

Motori naizmjenine struje

(Alternating current)

Motori istosmjerne struje

(Direct current)

(Step motors)

Asihroni motori
(Teslin, indukcioni)

BLDC motori
(Brushless DC)

Motori sa kavezastim rotorom

Motori sa elektron. statorskim

komutatorom

Sihroni motori

BDC motori
(DC with comutator)

Motori sa stalnim magnetom na

rotoru

Prezentacije

Motori sa etkicama
(komutatorom) na rotoru

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONSKI SISTEMI
Prednost AC motora:
ostvarivanje relativno vee snage i momenta,
efikasnije hlaenje i izostanak dijelova koji se troe prilikom klizanja
promjena broja obrtaja izvodi promjenom frekvencije
Prednosti DC motora:
relativno manja cijena,
cijena
jednostavnije upravljanje (promjenom napona i struje)
i mogunost promjene broja obrtaja u irokom rasponu.

POGONSKI SISTEMI
Elektromotorni pogoni:

Asihroni elektromotor
naizmjenine struje

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONSKI SISTEMI
Izbor standardnog elektromotora:
Proizvoa: SIEMENS
Tip elektromotora: 1PH7
Kataloka oznaka elektromotora: 1PH7135-2NFOC-OL

POGONSKI SISTEMI
Izbor standardnog elektromotora:
Proizvoa: SIEMENS
Tip elektromotora: 1PH7
Kataloka oznaka elektromotora: 1PH7135-2NFOC-OL
Snaga (S1)
Referentni broj obrtaja
Moment (S1)
Maksimalni broj obrtaja
Teina
Moment inercije

Prezentacije

kW

18.5

min-1

1500

Nm

118

min-1

10000

kg

130

kgm2

0.109

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONSKI SISTEMI
Elektrina vratila:
PODMAZIVANJE
LEAJA

POGONSKI
MOTOR

HLAENJE
MOTORA

PRIHVAT ALATA

DOVOD SHP

STEZA ALATA

KUITE

PREDNJE
ULEITENJE

RADNO VRETENO

ZADNJE
ULEITENJE

POGONSKI SISTEMI
Elektrina vratila:

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POGONSKI SISTEMI
Izbor elektrinog vratila:
Proizvoa: SIEMENS
Tip:
2SP1
Oznaka:
2SP1255-8HA03-0AD2

POGONSKI SISTEMI
Izbor elektrinog vratila:
Proizvoa: SIEMENS
Tip:
2SP1
Oznaka:
2SP1255-8HA03-0AD2

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POKAZATELJIKVALITETA
OBRADNIHCENTARA
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Kvalitet obradnog centra se bazira na pokazateljima :
ponaanja u eksploataciji (statika i dinamika stabilnost, toplotne
pojave, buka, itd.),
proizvodnog kvaliteta (geometrijska tanost, tanost kretanja izvrnih
organa, itd.) i
ekonomskih pokazatelja
pomonih procesa, itd.).

Prezentacije

(produktivnost,

rentabilnost,

vremena

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Statika krutost maine alatke se odreuje na osnovu statikih
deformacija elemenata i sklopa maine, koje su izazvane dejstvom
spoljanjih sila:
sila rezanja,
sila stezanja,
inercijalnih sila i
teine.

Histerezis dijagram

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Dinamika stabilnost maine alatke se definie na osnovu pojave
vibracija (prinudnih, samopobudnih i slobodnih), razliitih amplituda i
frekvencija.
Pojava samopobudnih
vibracija se manifestuje
naglim porastom:
amplitude vibriranja
elemenata,
poveanjem buke,
pogoranjem oblika
strugotine,
naruavanjem kvaliteta
obraene povrine.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Geometrijska tanost maina alatki se odnosi na tanost oblika i
meusobnog poloaja elemenata maine. Ispitivanje tanosti je
obuhvaeno standardom ISO 230-1.
I it j se:
Ispituje
paralelnosti,
upravnosti,
saosnosti,
rotacija, itd.

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Kinematika tanost maine alatke (ISO 230-2) se odnosi na tanost i
preciznost pozicioniranja izvrnih organa (odstupanje zauzete pozicije u
odnosu na zadanu poziciju) i ponovljivost pozicioniranja izvrnih organa
(ponovljivost pozicioniranja vie puta bez obzira na smijer prilaenja).
Ispituje se metodom:
linearni postupak
postupak pilger - koraka
postupak quasi - pilger koraka

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

POKAZATELJI KVALITETA OBRADNOG CENTRA

Ispitivanje radne tanosti izvodi se obradom standardizovanih uzoraka i
njihovim mjerenjem i kontrolisanjem.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

LABORATORIJSKE VJEBE
LABORATORIJSKEVJEBE
BranislavSredanovi

OBRADNISISTEMIZAOBRADUREZANJEM
Vjebe

SNIMANJE GLAVNOG PRENOSNIKA MAINE ALATKE

Na univerzalnoj horizontalnoj alatnoj glodalici potrebno je izvriti
snimanje prenosnika za glavno kretanje. Pri tome je potreno skicirati
lezingerov dijagram, kinematsku emu prenosnika i emu
ukljuivanja.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ISPITIVANJE STATIKE KRUTOSTI MAINE ALATKE

Izvriti ispitivanje statike krutosti univerzalnog struga ADA POTISJE
US-220. U okviru ispitivanja odrediti krutost nosaa pinole, glavnog
vrtena i nosaa alata. Silu pritiska mjeriti pomou mjernog lanca
KISTLER 9257B, a pomjeranja karakteristinih taaka pomou
komparatora sa magnetnim stalkom tanosti 0.001 mm.

ISPITIVANJE GEOMETRIJSKE TANOSTI MAINE ALATKE

Izvriti ispitivanje geometrijske tanosti vertikalne NC glodalice
Microcut WF-800. U okviru ispitivanja odrediti geometrijske tanosti
radnog stola i vretena. Odstupanja oblika i poloaja karakteristinih
taaka mjeriti pomou komparatora sa magnetnim stalkom tanosti
0.001 mm.

Prezentacije

Vjebe iz Obradnih sistema za obradu

rezanjem

Mart 2014

ISPITIVANJE RADNE TANOSTI MAINE ALATKE

Izvriti ispitivanje radne tanosti vertikalne NC glodalice Microcut WF800. U okviru ispitivanja odrediti tanost rada osa radnog stola i
vretena. Odstupanja mjera karakteristinih taaka mjeriti pomou
komparatora montiranim na prihvat u glavnom vretenu tanosti 0.001
mm.

Prezentacije