BOTANIKA

Zato se baviti BOTANIKOM i

biljkama?

BOTANIKA

Temelj za razumijevanje ostalih kolegija na studijima umarskoga fakulteta

Koristimo ga kao graevni materijal

i dr.

Kada zavrim fakultet cijeli radni vijek u se baviti biljkama

Ljubav prema prirodi
Radoznalost (prije ili poslije neemu e posluiti)
Bilje stvara kisik
Bilje stavara organsku tvar iz anorganskih sastojaka
Biljke omoguuju kruenje tvari i energije u ekosustavima
Biljke su osnovne u hranidbenim lancima
Koristimo ga kao hranu
Koristimo ga za proizvodnju lijekova (morfin, aspirin, tein, kofein, kinin, kokain,
antibiotici i dr.)
Koristimo ga kao industrijsku sirovinu (tkanine, boje, ulja, ljepila, parfemi, guma,
eterina ulja, i dr.)

BOTANIKA
Znanstvena disciplina koja istrauje biljke
Biljni svijet je vrlo raznolik
Poznato je oko 270.000 biljnih vrsta
Procjenjuje se da ih ima 300.000 do 500.000
Botanike discipline:
Morfologija
Anatomija bilja +
Organografija (morfologija u uem smislu)
Citologija
Fiziologija
Molekularna biologija
Genetika
Sistematika
Paleobotanika
Fitokemija
Ekologija
Palinologija
Fitogeografija
Fitocenologija

Ekonomska botanika
Poljoprivreda
umarstvo
Farmacija
Zatita prirode

ANATOMIJA BILJA

Citologija

Anatomija
vegetativnih
biljnih organa

Histologija

GRAA STANICE

Kemijske osnove grae stanice

VODA

ivot je nastao u vodi i ovisan je o njoj!

Voda ini do 99 % mase stanice
Osnova protoplazamatskih koloida
Otapalo i transporter za mnoge spojeve u stanici
Okolina u kojoj se odvijaju biokemijski i metaboliki procesi u stanici.

O
H

Kemijske osnove grae stanice

MINERALNE SOLI

KLORIDI, FOSFATI, KARBONATI, SULFATI, KALIJEVE, NATRIJEVE

SOLI

Dolaze otopljeni, disocirani na katione i anione

Ukljuuju se u metabolike procese
Regulacija osmotskoga tlaka
Puferski sustav koji odrava kiselost u stanici
Sastavni dio mnogih molekula

Kemijske osnove grae stanice

ORGANSKI SPOJEVI

4 skupine biolokih molekula

UGLJIKOHIDRATI
LIPIDI
BJELANEVINE
NUKLEINSKE KISELINE

Kemijske osnove grae stanice

UGLJIKOHIDRATI - EERI

Glavni izvor energije

Strukturno graevni materijal
Rezervne tvari

JEDNOSTAVNI EERI - MONOSAHARIDI

PENTOZE

RIBOZA RNA

DEOKSIRIBOZA - DNA

HEKSOZE

Kemijske osnove grae stanice

POLISAHARIDI nastaju polimerizacijom, povezivanjem
mnotva monosaharida

Kemijske osnove grae stanice

POLISAHARIDI krob

krobna zrnca krumpira

Kemijske osnove grae stanice

LIPIDI

Skupina razliitih molekula kojima je zajedniko svojstvo netopljivost u vodi

U biljnom svijetu najvanije su slijedee skupine molekula: ulja, fosfolipidi,
voskovi i dr.

ULJA - trigliceridi

Esteri trovalentnog alkohola glicerola i tri molekule nezasienih masnih kiselina

Masti su spojevi sa zasienim masnim kiselinama; znaajne za ivotinjski svijet
Spremite energije, razgradnjom triglicerida oslobaa se dva puta vie energije nego
razgradnjom glukoze

Kemijske osnove grae stanice

ULJA

Kemijske osnove grae stanice

FOSFOLIPIDI

Kemijske osnove grae stanice

FOSFOLIPIDI

Graevne jedinice biolokih membrana

Kemijske osnove grae stanice

VOSKOVI

Voskovi su esteri masnih kiselina i alkohola.

Zatitna uloga

Kemijske osnove grae stanice

BJELANEVINE - PROTEINI

Poslije celuloze izgrauju najvei dio biomase ivuih biljnih stanica

Sastoje se od velikoga broja aminokiselina povezanih peptidnim vezama

R
H2N

COOH

Aminokiselina (monomer)

R
H2N

C
H

R
COOH + H2N

C
H

COOH

H2N

O H

C- N

H
+ H2O

COOH

Kemijske osnove grae stanice

BJELANEVINE
Postoji 20-tak razliitih aminokiselina koje izgrauju sve bjelanevine.

Kemijske osnove grae stanice

BJELANEVINE

Bjelanevine se ovisno o slijedu aminokiselina mogu svijati, naborati i omatati u razliite oblike
Trodimenzionalna struktura bjelanevina je bitna za razumijevanje njihovih svojstava

Primarna struktura linearne sekvence

aminokiselina

Sekundarna struktura svijanje u polipeptidnu

zavojnicu (alfa heliks)

Tercijarna struktura - savijanje

alfa zavojnice u obliku
trodimenzionalne globularne
strukture

Kvartarna struktura - kombinacija

tercijarnih struktura u jednu
funkcionalnu molekulu

Kemijske osnove grae stanice

BJELANEVINE
Jednostavne bjelanevine
Sastavljene samo od aminokiselina

Sloeni proteini (PROTEIDI)

PROTEINSKI DIO + NEPROTEINSKI DIO (PROSTETINA SKUPINA)
FOSFOPROTEIDI: PROTEIN + FOSFORNA SKUPINA
LIPOPROTEIDI: PROTEIN + LIPIDI
GLIKOPROTEIDI: PROTEIN + EER
NUKLEOPROTEIDI: PROTEINI (HISTONI) + NUKLEINSKE KISELINE

Uloga bjelanevina

Biokatalizatori (enzimi)
Graevni elementi (stanine stijenke, membrane)
Rezervne tvari (u sjemenkama)

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE

Najkompleksnije bioloke makromolekule

Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat

PIRIMIDINSKE DUINE BAZE

NH2
N

HOC
N

N
CH
CH

CITOZIN
DNA i RNA

O=C

N
N
URACIL
RNA

O
CH

CH

O=C

C-CH3
CH

N
N
TIMIN
DNA

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE

Najkompleksnije bioloke makromolekule

Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat

PURINSKE DUINE BAZE

OH

NH2
C
N

HC

C
N

N
N
H

ADENIN

CH
H2N-C

N
N

H
GUANIN

CH

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE

Najkompleksnije bioloke makromolekule

Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat

H3PO4

H3PO4
PENTOZA

PIRIMIDINSKI
NUKLEOTID

PENTOZA

PURINSKI
NUKLEOTID

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE

Najkompleksnije bioloke makromolekule

Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat

Pentoza je kod RNA riboza (C5H10O5), a kod DNA deoksiriboza (C5H10O4)

Kemijske osnove grae stanice

DR

DNA

DR
P

Jezgrina
(nuklearna)
DNA

DR

P
DR

DR
P

DR

Ekstranuklearna
(organelna)
DNA

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE - DNA

Kemijske osnove grae stanice

NUKLEINSKE KISELINE - RNA
Univerzalni polimer koji se nalazi u svim ivim stanicama
Sudjeluje u sintezi proteina

Ribosomska RNA (r-RNA)

Informacijska RNA (m-RNA)
Transportna RNA (t-RNA)

RAZLIKE OD DNA

Jednolanani polinukleotidni niz

Timin je zamijenjen uracilom
Pentoza je riboza

Stanica je osnovna graevna i

funkcionalna jedinica svakog
ivog bia

Oblici organizacije stanica

Nestanine (acelularne) strukture

VIRUSI

Granica ivoga i neivoga

Nukleinska kiselina (DNA,
RNA) + proteinska ovojnica
Mozaini virus duhana

Nestanine (acelularne) strukture

VIRUSI

Virus ebole

Prokariotska stanica

Eukariotska stanica

Endosimbiontska teorija

ivotinjska i biljna stanica

Vakuola

Centriole
Stanina stijenka

Kloroplast

Oblik i veliina biljnih stanica

Oblik biljnih stanica

Oblik biljnih stanica

PARENHIMATSKE
(IZODIJAMETRINE)

PROZENHIMATSKE

Veliina biljnih stanica

1 mm = 1000 m

BILJNE STANICE