219.

Na osnovu lana 29 stav 2 Zakona o bezbjednosti u eljeznikom saobraaju (Slubeni list CG", broj 4/08), Ministarstvo saobraaja i pomorstva, donijelo je
P R AV I L N IK
O KONICAMA ELJEZNIKIH VOZILA

Predmet
lan 1
Ovim pravilnikom propisuju se tehniki i drugi uslovi za konice i koionu opremu eljeznikih vozila.
Primjena
lan 2
Ovaj pravilnik primjenjuje se na sva eljeznika vozila tokom eksploatacije, odravanja
konih ureaja i rekonstrukcije eljeznikih vozila.
Konice i kona oprema eljeznikih vozila izrauju se u skladu sa pravilima Meunarodne unije eljeznica-International Union of Railways (u daljem tekstu: UIC), vaeim
standardima i drugim tehnikim propisima.
Korienje konica
lan 3
Konicama se smanjuje brzina, odnosno zaustavlja vozilo u pokretu na propisanom
zaustavnom putu, i osigurava vozilo od samopokretanja.
Kono dejstvo ostvaruje se:
- pritiskom konih umetaka na tokove ili diskove kod runih i vazdunih konica, pri
emu se kinetika energija vozila ili voza pretvara u rad trenja;
- pretvaranjem kinetike energije u elektrinu energiju, a ove u toplotnu u otpornicima,
ili dalje napajanje kontaktne mree, kod elektrodinamike konice;
- pretvaranjem kinetike energije u hidraulinu energiju kod lokomotiva sa hidraulinim
prenosnikom snage, pri koenju hidraulinom konicom;
- pretvaranjem kinetike energije u kompresioni rad kod parnih maina ili motora sa
unutranjim sagorijevanjem;
- pritiskom magneta na inu, kod elektromagnetne konice, pri emu se kinetika
energija pretvara u rad trenja;
- stvaranjem suprotno usmjerenih magnetnih polja kod inske konice ili kod rotorske
konice sa vrtlonim strujama, bez dodira tarnih povrina;
- podmetaima i runim papuama kod osiguranja od samopokretanja vozila ili dijela
voza, pri emu se dio mase vozila preko ovih sredstava prenosi na inu, i tako obrazuje
sila trenja;
- runim papuama i kolosjenim konicama pri zaustavljanju, odnosno usporavanju
vozila ili manevarskog sastava, koji se kree niz sputalicu, pri emu se kinetika energija pretvara u silu trenja izmeu toka, rune papue i ine odnosno na mjestu ostvarivanja sile pritiska kolosjene konice na bone strane obrua ili naplatka monoblok toka.

Vrste konica
lan 4
Za koenje eljeznikih vozila koriste se sljedee konice:
- sa zbijenim vazduhom direktnog dejstva koje se smiju koristiti samo kao pojedinane konice (kono dejstvo na vozilo koje ima ovu konicu);
- sa zbijenim vazduhom indirektnog dejstva, koje djeluju automatski kod pranjenja
glavnog vazdunog voda, indirektne ili automatske konice su povezane glavnim vodom
u vozu, i njima se rukuje sa ela voza, odnosno sa jednog mjesta u vozu, pa imaju karakter produne konice (u daljem tekstu: automatske konice);
- elektrovazdune, kod kojih se vazdunim konicama rukuje elektrinim putem;
- dinamike, kao pojedinane konice vunih vozila;
- elektromagnetne inske, za putnika kola velikih brzina (V>160 km/h);
- inske i rotorske sa vrtlonim strujama, za putnika kola velikih brzina (V>200
km/h);
- rune, odnosno pritvrdne;
- kolosjene, koje se ugrauju u kolosjek na sputalici, i ne pripadaju konici vozila,
a djeluju na tijelo toka vozila koje treba usporiti.
Kona sila
lan 5
Kona sila (kN) je sila trenja koja se ostvaruje izmeu tarnih elemenata (konog umetka i povrine kotrljanja toka, konog umetka i povrine konog diska ili magneta i ine) i
jednaka je proizvodu sile pritiska i koeficijenta trenja.
Veliina kone sile kod svakog vozila ograniena je do vrijednosti sile athezije izmeu
toka i ine.
Kona masa (t) je masa kojom se izraava snaga konice jednog vozila, a utvruje se
proraunom ili eksperimentom i ispisuje se na svako vozilo, za sve reime (vrste konica) ili poloaje mjenjaa sile koenja.
Koenost vozila predstavlja odnos ukupne sile pritiska svih konih papua na tokove
(konih uloaka na diskove) svedeno na obim toka u vonji i sile koja odgovara sopstvenoj masi vozila, a izraava se u procentima.
Zaustavni put predstavlja duinu puta koju vozilo, voz ili manevarski sastav pree od poetka koenja do zaustavljanja.
Procenat kone mase je procentualni odnos kone mase i mase vozila, a procenat koenja je procentualni odnos stvarne kone mase (SKM) voza i ukupne mase voza (Q+L).
Procenat kone mase vozila, zavisno od vrste i namjene vozila, odreen je u uslovima
gradnje svakog vozila u skladu sa posebnim propisom.
Potrebna kona masa voza (PKM) je kona masa voza koju treba obezbijediti prema
propisanim vrijednostima datim u tablicama koenja.
Tablicama koenja odreuje se, zavisno od maksimalno dozvoljenog zaustavnog puta, potreban procenat koenja prema mjerodavnom nagibu pruge, brzine voza i vrste djelovanja konica (brzo i sporo dejstvo), i to za:
- zaustavni put od 400 m, za pruna vozila i manevarske sastave;
- zaustavni put od 700 m;
- zaustavni put od 1000 m.
Proraun snage konice voza i manevarskog sastava, odnosno izraunavanje SKM,
PKM i procenta koenja, vri se u skladu sa propisom kojim se ureuje proraun snage
konice.

Dugakim i strmim padovima, u smislu ovog pravilnika, smatraju se padovi duine 5

km i vie, sa nagibom u padu 15 i vie.
Vazduna konica
lan 6
Automatske konice ugrauju se u sva eljeznika vozila, a njihovo zajedniko dejstvo
u vozu osigurava se glavnim vazdunim vodom.
Automatske konice koje se ugrauju u eljeznika vozila treba da imaju karakteristike
u skladu sa pravilima UIC 540.
Direktne (neautomatske) vazdune konice ugrauju se na vuna vozila, kao i na vuna vozila u sastavu motornih vozova.
Kada su automatske konice otkoene, u njihovom glavnom vazdunom vodu vlada
pritisak od 5 bar.
Kada su direktne konice otkoene, u njihovom vazdunom vodu vlada atmosferski
pritisak.
eljeznika vozila kod kojih je ugraena automatska i direktna konica za svaku konicu treba da imaju poseban vazduni vod, i zajedniki koni cilindar.
Automatska i direktna konica stavlja se u dejstvo putem nezavisnog komandnog ureaja konika, za svaku vrstu konice.
Automatske konice brzog dejstva oznaavaju se sa P, a sporog dejstva sa G.
Elektrovazduna konica
lan 7
Elektrovazduna konica je vazduna konica kojom se elektrinim upravljanjem vri
koenje i otkoivanje (oznaka - ep).
Vozila sa elektrovazdunom konicom mogu se ukljuivati u sastav vozova sa vazdunim konicama, bez obzira da li se konicom voza preko konika upravlja elektrovazduno ili samo vazduno.
Ukoliko se u vozu sa mjeovitim konicama (elektrovazdunom i vazdunom) rukovanje konicom vri elektrovazdunim putem, kola sa vazdunim konicama treba da budu
opremljena elektrinim provodnicima.
Konicama voza u sluaju elektrovazdunog, kao i vazdunog upravljanja rukuje se
istim konikom.
Dinamika konica
lan 8
Vuna vozila koja imaju vazdunu konicu mogu biti opremljena i dinamikom konicom, i to:
- hidrodinamikom konicom kod dizel-lokomotiva sa hidraulinim i hidromehanikim
prenosnicima snage (oznake - H);
- elektrodinamikom konicom kod elektro i dizel - elektrinih lokomotiva (oznaka - E).
Dinamika konica primjenjuje se prvenstveno na prugama sa dugakim padovima, ime se tede koni umeci i tokovi lokomotiva.
Hidrodinamika konica primjenjuje se kod lokomotiva sa hidraulinim prenosnikom
snage u kome se kinetika energija pretvara u hidraulinu energiju preko lopatica turbine, a hidraulina energija u toplotu.
Prilikom koenja elektrodinamikim konicama, vuni motori mijenjaju reim rada, odnosno rade kao generatori, i kinetiku energiju pretvaraju u elektrinu.

Elektrina energija proizvedena u skladu sa stavom 4 ovog lana u otpornicima se

moe pretvoriti u toplotu (elektrodinamika konica bez rekuperacije) ili se moe koristiti
za napajanje kontaktne mree (elektrodinamika konica sa rekuperacijom).
Elektromagnetna inska konica
lan 9
Elektromagnetna inska konica (u daljem tekstu: elektromagnetna konica) oznake
Mg ugrauje se na vozila brzine preko 160 km/h, kod kojih se zahtijeva velika snaga
konica, a koja se ne moe ostvariti samo vazdunom konicom (trenjem konih umetaka po povrini toka ili diska) zbog ogranienja sile athezije, ve je potrebna dopunska
sila trenja elektromagnetne konice na inu.
Elektromagnetna konica se upotrebljava kao dopunska konica vazdunoj konici.
Elektromagnetna inska konica radi na principu privlane sile elektromagneta sa inom, kojim se prouzrokuje kontakt izmeu dodirnih povrina uloka magneta i glave ine, a time, za vrijeme kretanja, i silu trenja koja se koristi za koenje vozila.
Privlana sila elektromagneta proizvodi se proputanjem struje kroz navoje elektromagneta.
Kona sila elektromagnetne konice nezavisna je od athezione sile izmeu toka i ine.
Osim elektromagneta, mogua je primjena permanentnog magneta kod magnetne inske konice.
Za ostvarenje magnetne sile nije potrebno dovoenje struje.
Kona sila ostvaruje se prelazom magnetnih sila permanentnog magneta kroz glavu
ine.
Konica sa vrtlonim strujama
lan 10
Konice sa vrtlonim strujama primjenjuju se kod eljeznikih vozila velikih brzina.
inska konica sa linearnim vrtlonim strujama za stvaranje konih sila koristi inu na
slian nain kao i magnetne konice.
Koni magneti se sastoje od naizmjenino postavljenih elektromagneta, koji obrazuju
naizmjenino sjeverne i june polove, a koenje se ostvaruje sputanjem magneta na
neznatno odstojanje od ine i strujnom pobudom.
Indukovana vrtlona struja u inama stvara magnetna polja suprotno usmjerena u odnosu na magnetna polja elektromagneta (kona sila).
Rotorske konice sa vrtlonim strujama rade na istom principu kao i konice sa linearnim vrtlonim strujama, a razlikuju se od ovih po tome to se umjesto ine izmeu polova
elektromagneta kree jedan rotirajui provodnik u obliku diska, navuen na osovinu kolskog sklopa.
Elektromagneti se postavljaju u kuite koje je ugraeno u ram obrtnog postolja.
Runa konica
lan 11
Runa konica je konica sa trenjem.
Runa sila prenosi se, preko ruice ili toka okretanjem u smjeru kazaljke na satu, na
vreteno, lanac ili elino ue i preko poluja na kone umetke.
Kod konica iz stava 1 ovog lana, mogua su tehnika rjeenja kod kojih se umjesto
rune sile koristi energija opruge.

Ukoliko se runa konica na vozila ugrauje pored automatske konice, njihovo dejstvo treba da bude nezavisno.
Dejstvo rune konice ogranieno je samo na vozilo na kome se nalazi i odgovara automatskoj konici sporog dejstva.
Ako se na toak konice djeluje sa platforme vozila, onda se ona naziva runa konica, za razliku od pritvrdne konice kod koje se djeluje na toak iskljuivo sa zemlje - tla.
Runa konica vunog vozila smatra se iskljuivo pritvrdnom konicom, koja slui za
obezbjeivanje vozila od samopokretanja.
Ureaj za proizvodnju zbijenog vazduha
lan 12
Svako vuno vozilo treba da ima kompresor za proizvodnju zbijenog vazduha maksimalnog pritiska od 8 do 10 bar, koji je opremljen ureajima za automatsko regulisanje rada.
Za akumulaciju zbijenog vazduha, na vunom vozilu ugrauje se glavni rezervoar (jedan ili vie) koji je opremljen ventilom sigurnosti, koji djeluje kada je pritisak zbijenog vazduha vei od nominalnog za 0,5 bar.
Osim ureaja za akumulaciju zbijenog vazduha, u vozila se ugrauju i ureaji za preiavanje, hlaenje i suenje vazduha.
Komandni ureaj vazdune konice
lan 13
Vuna vozila treba da imaju komandne ureaje za koenje.
Komandni ureaj za koenje je konik (automatske i direktne konice), sa pripadajuim manometrima za kontrolu pritiska vazduha.
Konik automatske konice ugrauje se na svakom upravljakom mjestu i vri sljedee funkcije:
- puni glavni vod zbi jenim vazduhom;
- odrava konstantan pritisak u glavnom vodu;
- sprovodi postepeno koenje i postepeno otkoivanje; i
- obezbijeuje brzo koenje.
Konik automatske konice, treba da ima mogunost iskljuenja komandnog dejstva
konika, prema uslovima rada i karakteristikama tog konika u skladu sa pravilima UIC
541-03.
Na vunim vozilima kod kojih je pored automatske konice ugraena i direktna konica, ugrauje se i konik direktne konice.
Konik direktne konice ugrauje se pored konika automatske konice.
Manometri za kontrolu pritiska u glavnom rezervoaru, glavnom vodu i konom cilindru
ugrauju se na svakom upravljakom mjestu.
Vazduni koni ureaj
lan 14
Vazduni koni ureaji koji se ugrauju na eljeznika vozila treba da odgovaraju pravilima UIC 540-546 i 549 i odgovarajuim standardima.
eljezniko vozilo koje se eksploatie u meunarodnom saobraaju, treba da ima verifikovane kone ureaje:
- rasporednik automatske konice;
- brza pranjenja glavnog voda;

- automatski otkonik;
- tip ep konice;
- mjenjaki ureaj ep konice;
- kone umetke za disk-konice;
- kone umetke od komponovanog materijala za konicu sa papuama;
- protivklizni ureaj;
- ureaje za automatsko koenje tereta (kontinualna promjena);
- ureaje za automatske mjenjae "prazno - tovareno"; i
- krajnje lanke elektromagneta Mg konice.
Produno dejstvo automatske konice voza ostvaruje se povezivanjem konica pojedinih vozila u vozu glavnim vazdunim vodom (u daljem tekstu: glavni vod).
eljezniko vozilo treba da ima mogunost zatvaranja glavnog voda na oba kraja pomou eonih slavina.
Spajanje glavnih vazdunih vodova svih vozila u vozu ostvaruje se preko konikih
spojnica.
Kod eljeznikih vozila kod kojih se pored glavnog voda ugrauje i vazduni vod za
pomone ureaje, odnosno napojni vod (za pneumatsko upravljanje vratima), treba da
se onemogui pogreno povezivanje, odnosno spajanje glavnog voda sa napojnim vodom.
Novoizgraena vozila, pored automatske konice treba da imaju i ureaj za izbor vrste
konice, a kod teretnih vagona i ureaj za promjenu sile koenja.
Vozila opremljena automatskom konicom treba da imaju ureaj za otkoivanje (otkonik), koji se moe runo staviti u dejstvo.
Kod teretnih kola otkonik je automatskog dejstva sa oznakom "autom".
Putnika kola treba da budu opremljena konicom za sluaj opasnosti, a vuna vozila
jo i ureajem za kontrolu budnosti mainovoa i auto-stop ureajem.
Prilkom koenja, pritisak vazduha ulazi u koni cilindar i na klipu se stvara sila pritiska
koja se preko klipnjae i konog poluja, prenosi na papue i na mjesto dodira konog
umetka i toka, odnosno konog umetka i diska u toku kretanja vozila, i transformie se u
konu silu.
Prilikom otkoivanja, koni cilindar treba da ima opruni sistem za vraanje klipa i poluja u njihov polazni, odnosno otkoni poloaj.
Vozila opremljena automatskom konicom, treba da imaju ugraen regulator konog
poluja, iji je zadatak da odrava konstantno odstojanje konih umetaka od povrine nalijeganja.
Svaki koni cilindar treba da ima svoj regulator konog poluja.
Koni umeci mogu biti jednostruki ili dvostruki, zavisno od vrste vozila i tipa konice.
Kod konice sa diskovima, koni umeci su od komponovanog materijala (vjetaki materijal) ili sinter metala.
Rukovanje konicama
lan 15
eljeznikim vozilima koja su opremljena automatskim konicama, rukuje se sa jednog centralnog mjesta putem komandnog ureaja - konika.
Automatska konica svakog vozila treba da ima iskljuni ureaj tako da vozilo i poslije
iskljuenja konice moe ostati u vozu i biti ukljueno u glavni vod.
Putnika kola i motorni vozovi opremljeni disk-konicama, ili konicom sa papuama,
kod kojih pregled konih umetaka nije mogu bez kanala (zbog sloenosti konstrukcije),

treba da budu opremljeni pokazivakim ureajima "zakoeno-otkoeno" sa bonih strana

vozila, radi omoguavanja provjere ispravnosti konice.
Svako eljezniko vozilo, osim odreenog broja teretnih kola, treba da ima ureaj za
runo koenje kojim se moe koiti nezavisno od ureaja vazdune ili neke druge konice.
Runa konica moe, sasvim ili djelimino, koristiti poluje automatske konice.
Vozila za prevoz putnika, kao i vozila koja su posjednuta eljeznikim radnicima, treba
da su opremljena ureajem za koenje u sluaju opasnosti.
Ureaji za koenje u sluaju opasnosti stavljaju se u dejstvo automatske konice.
Ureaji za koenje u sluaju opasnosti su smjeteni na pristupanim i lako uoljivim
mjestima.
Vozila opremljena disk-konicama ili komponovanim konim umecima kod vozila sa
papuama, treba da imaju i ureaje za zatitu od klizanja.
Putnika kola i motorni vozovi opremljeni konicom velike snage (oznaka R, sa konim umecima od sivog liva, odnosno sa dva stepena pritiska u konom cilindru - visoki i
niski), na bonim stranama treba da imaju ureaj za kontrolu rada u visokom stepenu, a
u unutranjosti kontrolnu sijalicu i manometar sa pokretnom kazaljkom za kontrolu pritiska u konim cilindrima.
Kontroli iz stava 10 ovog lana, ne podlijeu rotacioni ureaji ugraeni na rukavac
osovine.
Lokomotive
lan 16
Lokomotive treba da su opremljene ureajem za proizvodnju zbijenog vazduha (kompresorom), ureajem za hlaenje, preiavanje i suenje vazduha, kao i rezervoarima
za akumulaciju zbijenog vazduha.
Kompresor iz stava 1 ovog lana, treba da ima ureaj za regulaciju rada i sigurnosni
ventil.
Lokomotive treba da su opremljene automatskom i direktnom vazdunom konicom.
Lokomotive brzine vee od 100 km/h, treba da imaju automatsku konicu velike snage
- R i mjenja vrste konice za sporo i brzo dejstvo, kojim se upravlja elektrinim putem.
Lokomotive koje saobraaju eljeznikim prugama, koje su opremljene auto-stop ureajima (AS - ureaj), opremljene su ureajima za automatsko zaustavljanje voza pred
signalom koji pokazuje signalni znak "Stoj".
U svakoj upravljanici ili komandnom mjestu lokomotive mora postojati mogunost
stavljanja u dejstvo automatske konice na dva mjesta nezavisno jedno od drugog, putem konika i slavine za sluaj opasnosti.
Svaka lokomotiva treba da ima ugraenu konicu, koja ima namjenu pritvrdne konice
(osiguranje od samopokretanja).
Kod dizel i elektrolokomotiva, kao dopunske konice automatskoj konici, mogu se
ugraditi hidro, odnosno elektrodinamike konice.
Radi kontrole budnosti mainovoe za vrijeme vonje, kod dizel i elektrovunih vozila,
obavezno treba ugraditi ureaj za kontrolu budnosti mainovoe.
Ureaj za kontrolu budnosti mainovoe radi na principu povremenog pritiskanja i otputanja odreenog prekidaa (ritmiki tip).
Na lokomotivama se moe ugraivati ureaj za zatitu od proklizavanja koji radi na
principu uputanja vazduha nieg pritiska u kone cilindre, u trenutku kada neka od pogonskih osovina prokliza.

Motorni vozovi
lan 17
Motorni vozovi, treba da su opremljeni automatskom konicom brzog dejstva i ureajima za automatsko podeavanje kone sile zavisno od optereenja, ukoliko neto-masa iznosi 25% ili vie od sopstvene mase vozila.
Motorni vozovi, pored automatske konice, mogu imati i dopunsku dinamiku ili elektromagnetnu konicu, kao i direktnu vazdunu konicu.
Radi poveanja efikasnosti rada konice pri koenju i otkoivanju, a koje se sastoji od
skraenja zaustavnog puta i smanjenja trzanja u vozu, kod motornih vozova mogu se koristiti elektrovazdune konice.
Kod elektrovazdunih konica, pored rasporednika vazdune konice, ugraeni su i
elektromagnetni ventili koji pri koenju stvaraju direktan put vazduha od glavnog rezervoara u kone cilindre, a pri otkoivanju isputaju vazduh iz konih cilindara.
Odredbe lana 16 ovog pravilnika, koje se odnose na ureaje za proizvodnju zbijenog
vazduha, njegovu akumulaciju, regulaciju, preiavanje i suenje, budnosti mainovoe
i AS - ureajem, primjenjuju se i na motorne vozove.
Motorni vozovi opremaju se i runim konicama koje obezbjeuju voz od samopokretanja i na maksimalnim nagibima.
Putnika kola
lan 18
Putnika kola brzine do 120 km/h opremaju se automatskom konicom P (105 do
120% kone mase), runom i konicom za sluaj opasnosti.
Putnika kola sa obrtnim postoljima za brzine do 160 km/h, treba da imaju automatsku
konicu velike snage sa mogunou dejstva u dva poloaja - R i RIC.
Putnika kola brzine preko 160 km/h, treba da su opremljena i dopunskom elektromagnetnom konicom, s tim da mjenja prema vrsti konice, osim poloaja RIC i R, treba da ima i poloaj R+Mg.
Potanska, slubena i druga putnika kola kod kojih koristan teret moe da iznosi 10 t
i vie, treba da su opremljena i automatskom konicom velike snage sa automatskim podeavanjem sile koenja u zavisnosti od promjene tereta.
Radi zatite od klizanja - blokiranja tokova pri pogoranim uslovima athezije, putnika
vozila sa disk-konicom i procentom kone mase preko 120%, odnosno sa papuama od
sivog liva, iji procenat kone mase iznosi preko 150%, opremaju se ureajima za protivkliznu zatitu.
Putnika kola za prigradski saobraaj, brzine do 120 km/h, opremaju se automatskom
konicom P sa procentom kone mase od 105% do 120% i ureajima za automatsko podeavanje kone sile prema optereenju.
Putnika kola sa dvije osovine, treba da su opremljena automatskom konicom brzog
dejstva P, runom konicom i konicom za sluaj opasnosti.
Kod putnikih, slubenih i prtljanih kola ugraena je runa konica sa tokom smjetenim na jednom kraju u unutranjosti kola.
Kod potanskih kola toak rune konice nalazi se na posebnom stajalitu koje je pregradnim zidom odvojeno od radnih prostorija.
U unutranjosti putnikih kola, treba da se nalaze ruice za aktiviranje automatske
konice (konice za sluaj opasnosti), koje su oznaene odgovarajuim natpisom, koje
putnici mogu lako uoiti i do njih doi bez prolaza kroz vrata.

U slubenim i prtljanim kolima, u odjeljku za vozovou i u potanskim kolima, treba

da su ugraene ruice za koenje u sluaju opasnosti ili slavine i jedan manometar za
kontrolu pritiska u glavnom vodu.
Ruice za sluaj opasnosti odnosno slavine, koje su pristupane putnicima, treba da
budu plombirane.
Kanap za plombiranje ruice, treba da ima jainu na kidanje od 4 do 7 daN, a ruica
da se aktivira silom od 10 do 17 daN.
Ureaj konice za sluaj opasnosti, treba da je ugraen tako da ga putnici poslije upotrebe ne mogu deaktivirati.
Ako je naprava za mehaniko vraanje u poloaj za dejstvo zatvorena u sanduiu,
sandui treba da bude propisno obiljeen.
Kod putnikih kola za brzine preko 160 km/h ugrauje se konica za sluaj opasnosti
sa mogunou odloenog dejstva.
Putnika kola sa upravljanicom, osim konice, treba da imaju komandni ureaj sa pripadajuom opremom, kao i upravljanica svakog drugog vunog vozila.
Teretna kola
lan 19
Teretni vagoni treba da imaju automatsku konicu sa mjenjaem vrste konice sporobrzo", odnosno G-P mjenjaem.
Odreeni broj teretnih kola mora imati i runu, odnosno pritvrdnu konicu, a u odreenim sluajevima i konicu za sluaj opasnosti.
Teretna kola brzine do 100 km/h, treba da imaju mogunost promjene kone sile u zavisnosti od promjene optereenja.
Mogunost promjene kone sile ostvaruje se: primjenom runog ili automatskog mjenjaa sile koenja prazno-tovareno", ili automatskom kontinualnom promjenom sile koenja zavisno od promjene optereenja vozila.
Runi i automatski mjenjai sile koenja prazno-tovareno", kao i automatska kontinualna promjena sile koenja, ostvaraju se promjenom prenosnog odnosa, ili promjenom
pritiska u konom cilindru.
Teretna kola brzine do 120 km/h, treba da imaju konicu sa automatskom kontinualnom promjenom sile koenja u zavisnosti od optereenja, a teretna kola brzine preko
120 km/h, treba da su opremljena disk-konicom i ureajem za protivkliznu zatitu.
Otkoni ureaj rasporednika treba da ima automatsko dejstvo, odnosno mora otkoiti
konicu vozila poslije kratkotrajnog potezanja povlane ice.
Teretna kola namijenjena prevozu stvari koje zahtijevaju naroite mjere opreznosti ili
ijim se naroitim ureajima za smjetaj mora paljivo postupati, treba da su opremljena
runom konicom, koja se ugrauje na platformi za koniara.
Od ostalih teretnih kola, najmanje 20% kola je opremljeno runom konicom kojom se
rukuje sa platforme ili sa zemlje.
Udio kola iz stava 9 ovog lana, sa runom konicom sa vretenom za rukovanje sa
stajalita za koniara, mora iznositi najmanje 10% od ukupnog teretnog kolskog parka.
Teretna kola sa runom konicom na platformi, treba da imaju slavine, odnosno ventile za koenje u sluaju opasnosti, radi stavljanja u djelovanje automatske konice.
Slavine, odnosno ventili, izrauju se na nain da se jedino runo mogu staviti u dejstvo.
Iznad koenih tokova, teretnih kola sa drvenim podom, postavljaju se zatitni limovi
protiv varnica.

Specijalna vozila
lan 20
Pruna vozila i prikolice treba da imaju ureaje za koenje koji omoguavaju sigurno
zaustavljanje na zaustavnom putu duine do 400 m.
Samohodno pruno vozilo treba, pored automatske, da ima i runu konicu, radi osiguranja od samopokretanja i na najnepovoljnijim padovima.
Vazduni ureaji za koenje su standardnog tipa.
Prikolice, koje su opremljene automatskom konicom, umjesto rune mogu imati pritvrdnu konicu.
Kolske dizalice (sa obrtnim postoljima ili bez njih) koje u transportu ne koriste posebne
prikolice, za oslonac svoga kraka treba da imaju automatsku konicu i mjenja vrste konice G-P.
Kolske dizalice sa obrtnim postoljima mogu po potrebi imati za svako obrtno postolje
ugraen poseban koni cilindar.
Posebni koni cilindri ugrauju se kod obrtnih postolja sa nejednakim optereenjima
po osovini.
U sluaju da krak ima mogunost promjene smjera za vrijeme transporta u odnosu na
obrtna postolja, tako da dolazi do izmjene optereenja po osovini, u svako obrtno postolje ugrauje se odgovarajui mjenja sile koenja.
Prikolica za noenje kraka dizalice opremljena je automatskom konicom, mjenjaem
vrste konice G-P i mjenjaem sile koenja prazno - tovareno".
Ukoliko u sastav kolske dizalice ulazi i prikolica za noenje dopunskog kontratega, u
odnosu na konice primjenjuju se odredbe stava 4 ovog lana.
Kolske dizalice i njihove prikolice opremljene su runom konicom za rukovanje sa zemlje.
Dizalica koja se kree sopstvenim pogonom za vri jeme rada opremljena je runom
konicom, kojom se rukuje iz komandne kabine u kojoj je ugraena konica za sluaj
opasnosti, kao i odgovarajui manometar za kontrolu pritiska glavnog voda.
Kola sa parnim kotlom predviena za brzine do 100 km/h, treba da imaju ugraenu
vazdunu konicu opremljenu mjenjaem vrste konice, kao i mjenjaem sile koenja
prazno - tovareno".
Dvoosovinska kola sa parnim kotlom predviena za brzine do 120 km/h, pored mjenjaa vrste konice, treba da imaju i automatsku kontinualnu promjenu sile koenja.
Snijene ralice, treba da su opremljene automatskom i runom konicom, kao i mjenjaem vrste konice G-P.
Snijene ralice koje imaju komandne kabine, treba da su opremljene slavinom konice
za sluaj opasnosti i kontrolnim manometrom za glavni vod.
Snijena grtala su opremljena automatskom i runom konicom, kao i mjenjaem vrste konice, teretni - putniki", slavinom konice za sluaj opasnosti i manometrom za
kontrolu pritiska u glavnom vodu.
Kola pomonog voza, sanitetska kola, kola za eljeznike radnike, alatna kola i magacin sa pomonim kranom za istovar, pokretna radionica i elektroenergetska kola treba da
su opremljena automatskom konicom i runom konicom, konicom za sluaj opasnosti
i mjenjaem vrste konice G-P.
Kola za ispitivanje stanja kolosjeka treba da su opremljena automatskom konicom i
mjenjakim ureajem vrste konice G-P.

Ako su kola iz stava 19 ovog lana, sa obrtnim postoljima nejednakog broja osovina,
svako obrtno postolje ima svoj koni cilindar, s tim da oba sistema mogu raditi sa jednim
rasporednikom, ali nezavisno jedan od drugoga, a ostala oprema konice ovih kola mora
odgovarati odredbi lana 18 ovog pravilnika.
Dinamometarska kola opremljena su konicom velike efikasnosti - R i opremom u skladu
sa lanom 18 ovog pravilnika.
Ostala specijalna eljeznika vozila sa posebnom namjenom, kao to su kola samoistresivai za tucanik ili ljaku, dvoosovinske cistjerne za prevoz vode za pie i vode za
napajanje lokomotiva, kola za transport oksigenskih, acetilenskih i drugih boca, kola za
prevoz svijetleeg plina, etvoroosovinske cistjerne za prevoz vode za pie i vode za napajanje lokomotiva, kola elektrovunih podstanica, i druga kola sa posebnom namjenom,
moraju biti opremljena konicama predvienim za teretna kola brzine do 100 km/h.
Specijalna kola za nastavu, ispitivanje, fluorografisanje sa obrtnim postoljima, brzine
vee od 100 km/h, moraju biti opremljena konicom velike snage - R, i ostalom opremom
u skladu sa lanom 18 ovog pravilnika.
Natpisi i oznake koje se odnose na konu opremu vozila
lan 21
eljeznika vozila, zavisno od vrste i tipa kone opreme koja je na nji ma ugraena,
treba da imaju ispisane natpise i oznake.
Nain oznaavanja iz stava 1 ovog lana, vri se u skladu sa propisanim standardima
za oznaavanje i ispisivanje oznaka za konu opremu na eljeznikim vozilima.
Oznaka tipa automatske konice ispisuje se na podunim nosaima kola, odnosno na
bonim stranama lokomotive.
Vrsta konice ispisuje se na podunim nosaima ili mjenjaima vrste konice kod kola,
a na bonim stranama lokomotive.
Vrijednost kone mase automatske konice ispisuje se zavisno od vrste vozila i konice, i to:
- na bonim stranama lokomotiva i motornih vozova;
- na mjenjau vrste konice putnikih kola, ako su opremljena ovim mjenjaima, ili
pored natpisa za vrstu konice kod kola bez mjenjaa;
- na podunim nosaima kod kola sa automatskom kontinualnom promjenom sile
koenja.
Vrijednost kone mase rune konice ispisuje se zavisno od toga da li se njome rukuje
sa platforme ili sa zemlje (pritvrdna konica).
Vozila koja su opremljena disk-konicom, elektrovazdunom konicom ili samo vodom
za elektrovazdunu konicu, konim umecima od komponovanog materijala sa visokim
koeficijentom trenja, konicom za sluaj opasnosti i brzaem pranjenja glavnog voda,
postavljaju se oznake u skladu sa posebnim propisom.
Ispitivanja konica
lan 22
Konice eljeznikih vozila ispituju se radi provjere ispravnosti i utvrivanja snage poslije ugradnje na eljeznika vozila.
Koni ureaji ugraeni na vozilo ispituju se u mjestu i u vonji.
Obim ispitivanja zavisi od toga da li je u pitanju prototip ili vozilo iz serije.
Kod vozila kod kojih je rekonstruisana konica vre se ispitivanja kao kod novog vozila
- prototipa.

Poslije jednogodinje eksploatacije konice, vozila se ispituju prilikom konanog prijema prije isteka garantnog roka - superkolaudacija.
Ispitivanje konica vri se u skladu sa propisom kojim je ureena izrada, ispitivanje i prijem konice eljeznikih vozila.
Provjera ispravnosti konica u eksploataciji vri se u skladu sa propisom kojim je ureeno koenje vozova.
Ispitivanje konica poslije izvrene opravke u radionicama vri se u skladu sa propisima kojima je ureeno odravanje konica eljeznikih vozila.
Uvoenje u primjenu novih konih ureaja
lan 23
Novokonstruisani koni ureaji mogu se ugraivati na vozila samo ako su prethodno
izvrena tipska ispitivanja.
Ispitivanja radi utvrivanja kone mase vozila
lan 24
Kona masa utvruje se:
- proraunom, kada je vozilo opremljeno konicom sporog dejstva G;
- ispitivanjima u vonji, kada je vozilo opremljeno konicom P odnosno R;
Konice vozila u vonji ispituju se ili sa pojedinanim vozilom - metoda odbacivanja, ili
cijelim vozom, sa iskljuenom konicom lokomotive.
Snaga konice vozila odreuje se mjerenjem zaustavnog puta poslije brzog koenja
za svaku vrstu koenja (P, R, R+Mg, P+H, P+E, R+H, R+E).
Ispitivanje iz stava 3 ovog lana, vri se prema propisu kojim su ureeni uslovi i programi ispitivanja, i u skladu sa pravilima UIC 544-1.
Ispitivanja u mjestu vre se za sve poloaje vrsta konica vozila ili voza, a kod teretnih
kola i za sve poloaje tovarenosti, odnosno poloaje mjenjaa sile koenja.
Takoe, kod automatskog mjenjaa sile koenja prazno - tovareno", treba vriti mjerenja za oba poloaja.
Sastavljanje vozova
lan 25
Prilikom sastavljanja vozova, treba voditi rauna o tome da li vozila koja se uvrtavaju
u voz ispunjavaju uslove u pogledu vrste, tipa i snage konice za taj voz.
Pri sastavljanju vozova mogu se uvravati samo kola sa ispravnom automatskom
konicom, odnosno sa ispravnim glavnim vodom.
Brzai pranjenja glavnog voda moraju biti ukljueni ako kola opremljena ovim ureajima ine najmanje 60% od ukupnog broja kola.
Kada je brza ukljuen ruica slavine stoji u vertikalnom poloaju i mora biti plombirana u tom poloaju.
Kod putnikih vozova brzine do 120 km/h, sastavljenih od kola sa disk-konicom kategorije R i kola sa papuama od sivog liva, mjenja vrste konice kod kola sa disk-konicom postavlja se u poloaj RIC.
Kod putnikih vozova brzine preko 120 km/h mjenja vrste konice postavlja se u poloaj najjaeg dejstva kod svih vozila.
Vozovi za prevoz putnika koe se konicama brzog dejstva.
Teretni vozovi koe se konicama brzog, sporog ili mjeovitog dejstva.
Mjenja vrste konice lokomotive ostaje u poloaju G.

Teretni voz koji se koi djelimino automatskim, a djelimino runim konicama, smatra se da se koi mjeovito, pod uslovom da se runo koi manje od 1/2 ukupnog broja
osovina.
Runo koenje vozova moe se vriti samo u sluajevima ako za to postoje tehniko saobraajni razlozi.
Pri sastavljanju voza u polaznoj stanici, treba obezbijediti potreban broj runih ili pritvrdnih konica ili runih papua za obezbjeenje voza od samopokretanja.
Proraun snage konice voza
lan 26
Svaki voz treba da ima obezbijeeno najmanje toliko ispravnih konica koliko je potrebno da od ukupne mase voza (Q+L), uraunavajui i mase radnih lokomotiva u slubi i
van slube, tako da bude koen najmanje onaj dio potrebne koione mase (PKM) koji
odgovara procentu koenja (p) za propisani zaustavni put, mjerodavni nagib, vrstu koenja i maksimalnu brzinu voza propisanu redom vonje.

PKM

(Q L ) p

100

Ako je stvarna kona masa voza (SKM) vea ili jednaka potrebnoj konoj masi (PKM),
smatra se da je voz koen i da su ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog lana.
Ako je SKM manja od PKM, potrebno je odrediti smanjenu brzinu voza na osnovu stvarnog procenta koenja ps:
ps

SKM
Q L

100

0 0 ,

odnosno, smanjenu masu voza (Q+L)s po formuli:

L s

SKM

100 t

Kone mase vozila dobijene istovremenim dejstvom automatskih i dopunskih konica

H, E ili Mg moraju biti ispisane na vozilu, a uzee se u izraunavanje SKM samo ako su
ukljuene i ako je dokazana njihova ispravnost.
Ako se vozu sa konicama P brzine preko 65 km/h dodaju teretna kola sa konicama
G, onda se vrijednost kone mase kola sa konicama G umanjuje faktorom 0,8.
Kao kona masa rune papue, kod osiguranja voza od samopokretanja, rauna se
bruto masa koja pada na osovinu osiguranu runom papuom, ali ne vie od 10 t.

Provjera ispravnosti konica

lan 27
Postupak kojim se provjerava ispravnost konica u vozu je proba konica.
Proba konica je potpuna (oznaka - A) kada se ispituje koenje i otkoivanje konica
svih vozila sa konicama u vozu, za razliku od skraene probe kod koje se ispituje
koenje i otkoivanje konica pojedinih vozila u vozu.
Skraene probe su:
- pojedinane probe (oznaka - B), kod kojih se ispituje koenje i otkoivanje konica
kola dodatih jednom vozu;
- prikljuna proba (oznaka - C), kod koje se ispituje koenje i otkoivanje konice
prvog vozila iza mjesta raskvaivanja i ponovnog zakvaivanja glavnog vazdunog voda;
- proba prolaznosti glavnog voda (oznaka - D), kod koje se ispituje koenje i
otkoivanje konice posljednjih kola sa konicom u vozu.
Probu konice vri mainovoa i pregledni radnik.
Pregledni radnik rukovodi probom konice i odgovoran je za njeno izvrenje, kao i za
otklanjanje prijavljenih ili utvrenih nedostataka.
Postupci i sluajevi u kojima se obavljaju pojedine vrste probe konica i signalni znaci,
vre se u skladu sa posebnim propisima kojima se ureuje koenje vozova.
Odravanje konica
lan 28
Odravanje konica eljeznikih vozila vri se u skladu sa posebnim propisima kojima
je ureeno odravanje konica eljeznikih vozila.
Konice na vozilima odravaju se u okviru planskog i vanplanskog odravanja vozila
(revizija konica).
Rokovi planskog odravanja kone opreme treba da su usaglaeni sa rokovima
odravanja vozila utvrenih posebnim propisima kojima je ureeno odravanje
eljeznikih vozila.
Postupci opravke ili revizije konih ureaja, kao i normativi materijala i vremena,
odreeni su jedinstvenom tehnoloko - remontnom dokumentacijom, koja je usaglaena i
ovjerena u skladu sa zakonom.
Vazdune rezervoare sa karakteristikom p x V>1000 ispituju se u skladu sa propisima
koji vae za rezervoare pod pritiskom (p - bar, V - dm3).
Ostali vazduni rezervoari odravaju se u radionicama, u okviru odravanja kone
opreme, u skladu sa posebnim propisima.
Vrste revizije konica
lan 29
Vanredno odravanje konica je revizija konica br. 0 (RKO).
RKO se vri i za vozila koja su iz bilo kojeg razloga upuena na opravku.
Svi nedostaci na konici moraju biti otklonjeni.
Plansko odravanje konica u radionicama, zavisno od obima i roka je:
- revizija konica br.1 (RK1);
- revizija konica br.2 (RK2);
- revizija konica br.3 (RK3).
Revizija konica vri se u rokovima, obimu i na nain utvren propisom o nainu
odravanja konica.

Vitalni koni ureaji

lan 30
Koni ureaji koji zbog sloenosti konstrukcije i funkcije za htijevaju poseban tretman
pri odravanju, u pogledu strunosti osoblja, alata, tehnolokog postupka i naina ispitivanja su vitalni koni ureaji.
Vitalni koni ureaji mogu se popravljati samo u specijalizovanim radionicama za te
ureaje.
Vitalni koni ureaji su:
- konik;
- rasporednik;
- brza pranjenja glavnog voda;
- centralni ispusni ventil konice za sluaj opasnosti;
- ureaji protivklizne zatite;
- ureaji budnosti i AS-ureaji (vazduni ureaji);
- koni cilindar sa ugraenim regulatorom konog poluja (CR ureaj);
- mjerni ventil;
- ureaji za automatsko kontinualno koenje;
- blok, cilindar, regulator, papua, (BCR ureaj);
- prenosa pritiska;
- osovinski regulator dvostepene konice velike snage;
- regulacioni i drugi sigurnosni elektrovazduni ventili;
- regulator konog poluja.
Stupanje na snagu
lan 31
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom listu
Crne Gore".

Broj: 03-3906/2
Podgorica, 22. januara 2014. godine

Ministar,
Ivan Brajovi, s.r.