enedilim.

com

OLANMA
BARY

Kerim Gurbannepesow

OLANMA
BARY

1995

Kerim Gurbannepesow, Olanma bary.

Toplan, apa taarlanlar: Gurbanaz Dagynow, Ata
Gurbannepesow.

Turkmenistany halk azyjysy Kerim Gurbannepesowy poeziasyna uly-kii hemme ayk. Onu eserlerini her gezek okanyda tze many, tze lezzet alarsy. ahyry eliizdki ygyndysy hem sizi in onu hi wagt solmajak elwan glli ahyr
dnsine akymly seil bolar diip umyt edris.

Bu kitapdaky maglumat "boly aly" esaslarda, kepilliksiz

getirilr. Bu i taarlananda hli seresaplyk releri grlen
hem bolsa, ne awtor(lar), ne Enedilim.com sahypasy bu idki
informasia sebpli ekilen gni a gytaklayn itgi a zelel in
hi bir adamy a guramany nde jogapkrilik ekmer.

Digital grne geiren: Shetmyrat Kaky.

Latexde taarlan: Nazar Annagurban.
Kitaby daky suratyny dreden: DragonArt.
PDF-a geirildi: 21. Aprel 2012
Wersia: 1.0
Enedilim.com sahypasyny kitaphanasy.
http://enedilim.com

Otyryn hemmesin atlajak bolup. . .

Kte zm bilen zm gepleip. . .

Garrap baras ayk Kerim. aglap barar a-gnler. . .

MAZMUNY

Kerim ahyry ygryet dnsi . . . . . . . . . . . . . xiii

I

II

Zhmet topragym. Eziz topragym.

Gogularyma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
atlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zhmet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Toprak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Daglar we adamlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
At dakylmadyk gahrymanlar . . . . . . . . . . . . . .
ei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adamy kasamy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mrmde bir gezek alan szledim . . . . . . . . . .
A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
alaklary bar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
azgl hakynda oerk . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gara tni baynda ak pagta bilen ak maral hakynda edilen grr . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Respublikam meni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oun bilen yn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gyrgyz regi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

1
1
2
3
5
7
8
8
10
13
14
18
19

.
.
.
.

23
25
27
29

ahyry gzi
31
rek poemasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Rubagy poema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
iv

enedilim.com

Ogul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tze yl arzuwlary . . . . . . . . . . . . . . . . .
mrme pent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hanhajykka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ahyry gzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pursatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bergi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wesetler bouna . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gum hem zi in hasyl berenok... . . . . . . .
ene men adam . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kmizden geip barar adamlar... . . . . . .
Sary gapy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ekenbe sheri . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gamsyz gogy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hemaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mr manysy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Onu sn zady dagda gezmekdi... . . . . .
aja Batyrowy ogalan gnnde azylan gogy
Kynylyk hakynda . . . . . . . . . . . . . . . . .
ahyr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Garat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kimler gojaldyka ulalyp barar... . . . . . . .
Garyp ahyr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halypalyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Peza gogusy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dutar bilen ajal . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Enemi i gni azylan setirler . . . . . . . . .
lm pi yrgyldap dur stnde... . . . . . .
Suw bounda dn inen adamla... . . . . .
Harasat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ogullar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
v

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

64
69
74
77
79
81
82
83
84
86
87
88
89
90
92
93
94
96
96
100
101
102
105
106
108
109
112
113
114
116
116
117
118
119
121
122

enedilim.com

Enni ay . . . . . . . . . . . . . .
azmasy agyr den gogy . . . . .
Sil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ussa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ahyra gerek zatlar . . . . . . . . . .
Olanma bary . . . . . . . . . . . .
Essalawmalekim... . . . . . . . . .
Sosna agajyny nde . . . . . . . .
Utan . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Holayk . . . . . . . . . . . . . . . .
yllary parhy . . . . . . . . . . . . .
rek . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uru dwrni enesi . . . . . . . . .
Adamy balanyy . . . . . . . . . .
Goja . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uly mazary baujunda . . . . . . .
Wepa . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grede . . . . . . . . . . . . . . . . .
Parhlylyk . . . . . . . . . . . . . . . .
Dne barada . . . . . . . . . . . . .
z-zi tanamak in kiirk anket
Mele dera, iinden... . . . . . . .
Jeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
hrat . . . . . . . . . . . . . . . . . .
eri gji . . . . . . . . . . . . . . .
Dokluk hakynda drt onam . . . .
Sheri gymmaty . . . . . . . . . . .
Wagt bilen gelin . . . . . . . . . . . .
Pezaly olanma . . . . . . . . . . .
Garraarys . . . . . . . . . . . . . . .
Gn tutulanda . . . . . . . . . . . . .
alyzlyk . . . . . . . . . . . . . . . .
Ay . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bizi iimiz . . . . . . . . . . . . . . .
Bagtlylyk hakynda . . . . . . . . . .
Dwr bele dldir . . . . . . . . . .
vi

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

122
123
130
132
134
134
135
137
138
139
141
141
144
145
147
148
151
152
153
154
155
156
157
159
161
162
162
163
166
167
170
170
172
174
177
180

enedilim.com

Ogluma nesihat . . . . . . . . . . . . . . . .
Ozaldan dnni asaly ele... . . . .
Senden uly ok diseler... . . . . . . . . .
Gowyny gadyryn bilsinler! diip... . .
Ogul bolan gni azylan gogy . . . . . . .
Pida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edeplilik hakynda . . . . . . . . . . . . . . .
Poezia aylgan ene . . . . . . . . . . . .
GSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Asyrlary yzasy . . . . . . . . . . . . . . . .
Pyragy gaynda . . . . . . . . . . . . . . .
yldyrym . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kontrast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tanyymy i... . . . . . . . . . . . . . .
Bela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Men Rupia . . . . . . . . . . . . . . . . .
eke ses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gatarma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dugy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bbekhanada . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hokke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gi etien pagta bilen giki kmillik
hakynda olanma . . . . . . . . . . . .
Gogular, gogular . . . . . . . . . . . . . .
Zehini htjetligi . . . . . . . . . . . . . . .
Ary stnde geen press-konferensia . .
Gumagursaklyk hakda . . . . . . . . . . .
Meni teoriam . . . . . . . . . . . . . . . .
Geplp bilsem, ahyrky demimde dimeki
onam szm . . . . . . . . . . . .
Meni tostlarym . . . . . . . . . . . . . . . .
Atamy kp gatalan szlerinden . . . . . .
III

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

186
186
187
187
188
189
191
192
193
196
197
199
201
202
203
204
207
208
210
212
215

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

217
218
219
220
222
223

. . . . . . . 224
. . . . . . . 226
. . . . . . . 230

Dneler
240
mr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Topragy zarby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
vii

enedilim.com

hrat gabanjy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

Obama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Wadim Zubarewden hemmmize degili wt . . . . . 242
alary bir seminarynda
Ata Gowudowy zehin hakynda adany . . . . . 243
Ogul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
arym degime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
alyk yllaryny albomyndan bir onam wrenje setir 246
yn ayk bilen bolan yn grr . . . . . . . . . . . . . 246
Sgi diiln saagy... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Adymy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Bir aulyny twirde sanan szleri . . . . . . . . . . . 248
Maslahat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
agy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
arygije. Bir zat okap otyryn... . . . . . . . . . . . . . 248
Nm alyndanmy gadyrsyz dostluk! . . . . . . . . 249
Synag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
igrenji gymmaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Pl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Bir adam bar: ady bar-da, zi ok... . . . . . . . . . . 251
Boun aly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
uny hemme azan adam bilmeli... . . . . . . . . . . 251
Tilk ynanmasa-da... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
leg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Geirimlilik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Ba alanmany melhemi . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
aga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Mmmedi witamini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Nletkerdni pelsepesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
de bir algylyny bergili bilen grri . . . . . . . . . 254
Anonim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Okamagy syry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Zerurlyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Owadan reklilere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Dredijilik diiln zada . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Studenti dil beren soragy . . . . . . . . . . . . . . . . 256
viii

enedilim.com

Uzak mrli adam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

Idegsiz mazary baujunda gojany adany . . . . . . 257
Dostlary dawasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Dostu z diline sakmy a sak dl? . . . . . . . . . . 257
Ozal sakaly syrdyryp... . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Seil bagynda pip oturan iki juwany
grenimde drn setirler . . . . . . . . . . . . . . . 258
Sz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Jygyllykda bolan adyyk . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Onu gzleni znden uly... . . . . . . . . . . . . 259
Ayk igidi sglisine azan hatyndan . . . . . . . . 260
Kede eidenim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Blaberte tze rek oturdylanda bir igidi z sglisine adan szleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
opany a baynda dieni . . . . . . . . . . . . . . . 261
Kuwwatyny dudugya sende kuwwat kneler... . 262
Ata, ene, mr, ba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Arifmetikany tersine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Dostuny Nme sebpden azmagy godu? dien
soragyna de bir akylly goguyny beren jogaby264
Bir ahyr bar - die ady rndir... . . . . . . . . . . 264
yn halypa hakynda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Talant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
IV

Gogy hakynda gogular

Km . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gowy gogy dimek ajayp dr... . . . . . .
Tzeil ahyra . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gogy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gzleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ilkinji gogyny drei . . . . . . . . . . . . . .
Redaktory ahyr dosty hakynda i gepletmesi .
Bir ahyry b topbak rubagy azanyndan so
Omar Haam bilen adyygy . . . . . . .
Neiratyny ak gogy hakynda degimesi . . .
...We bagalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ix

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.

265
265
265
266
266
267
267
268

. . . . 268
. . . . 269
. . . . 269

enedilim.com

VI

Ntany terjime hat . . . . . . . . . . . . .

I medany . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sagdynlyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowaya . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gara jokjoky . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gogyny nhili doguly hakda... . . . .
Bildirileri yzyna goulan erlikli gomaa
z yldan so... . . . . . . . . . . . . . . .
Goguy bilen a . . . . . . . . . . . . . . .
Okyjyny bir awtora azan golsuz haty . .
Biri didi: Walla, halys irizdi... . . . . . .
zmizden hay . . . . . . . . . . . . . . .
ahyry howsalasy . . . . . . . . . . . . . .
Rubagy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

270
270
271
271
272
272
273
274
274
275
275
276
276
277

Adymlar
Trkmeni .
Daglar . . .
Alty biri . .
Gumly gelin
igit grdm
Gopuzly gyz
arap borka
Apat . . . . .
Gk a . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

278
278
279
280
281
282
283
283
284
285

.
.
.
.
.
.
.
.
.

287
287
289
290
292
294
295
296
298
299

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

Bgl
Gara dezi akasynda . . . . . . . . . .
Iki aterek . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi poemasy . . . . . . . . . . . . . . .
Unaly atlama . . . . . . . . . . . . . .
Gagra degimesi . . . . . . . . . . . . . .
Agalyk srnler okdur urdumda...
Owadanlyk hem edep . . . . . . . . . .
Gogy okaan gogy . . . . . . . . . . .
Sgi hakda bir keleme . . . . . . . . . .
x

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.

enedilim.com

Bgl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Janaga tarap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duralgada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Die zi in rnokdy ol... . . . . . . . . . . . . . .
Hat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gaban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi bilen kmillik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aal hakynda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mukaddeslik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gyzlar hem ahyrlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ayk igidi alty haty . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drt pasyly drei hakynda . . . . . . . . . . . . . . .
Saa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
alyk dramasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
atlamadan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magala basan ahyry elegiasy . . . . . . . . . . . . .
ene-de zme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi nme? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Okyjyny Altyny biri hakyndaky
sowallaryna jogap . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
alyzlyk edr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi illuziasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ana teleurnalyny tze yl sanynda okalan gogy
Owadan gyza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi diiln gudraty... . . . . . . . . . . . . . . . .
Phim pursatlary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Meni itirersi... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Men ony smndim... . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hereket . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tzelenen nakyl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sgi dlilikdir... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
u stolu baynda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
er bilen sgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sorag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Garaan igitlere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xi

302
303
304
307
308
310
312
313
315
317
318
323
325
326
327
331
333
336
336
338
341
342
345
347
349
350
350
351
352
352
353
354
355
356
357

enedilim.com

Sgi degimesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358

Dehlewini 700 yllygynda Dehlewie drn setirler . . 360
VII Oundan-yndan
Mayn, mayn, mayn... . . . . . . . . . . . . . . . .
Plan dolmaly, plan! . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bglli igit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Asat bilen kyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Drt gylyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kr! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gulmyrat Suwyny z sakgaldalaryna azan haty .
8-nji mart degimesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Buluk poemasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ar-ar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De-duluk teenesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
adygrlik surat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Omar Haam segsen aynda-da spdir. Men
nmin altmyymda smge mynasyp dlmiim? dien adama berip bilmedik jogabym .
Duuyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Goa soraglar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adamy mri hakynda oun gatyykly yn . . . . . .
Konak-akyr sergisinde altany olanmasy . . . . .
Suwy igidi kakasyna soragy . . . . . . . . . . . . .
Bir melisde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Meni gelnim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aaly bir hepdelp aga dogrulan de bolanda rini
iberen salam haty . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ahat bilen Muhat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kmizde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
z toumdan hli tolara degili reporta . . . . . . .
Sona gelin, gara gelin, alyk, garrylyk we bir tomluk
hakynda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ubile degimeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Beki Setkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xii

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

362
362
365
367
369
370
371
372
373
375
379
381
381

.
.
.
.
.
.
.
.
.

383
383
384
386
387
388
390
392
393

.
.
.
.

394
395
396
398

. 402
. 405
. 407

enedilim.com

Aman Kekilowa . . . .
Pomma Nurberdiewe
Mmmet Seidowa . .
Be-e! . . . . . . . . . .

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

408
410
411
413

VIII ahyry arhiwinden

Birisi e dier, biri be dier... . . . . . . . . . . . .
hli gzel zatlar hemie beik... . . . . . . . . .
a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Holayk degimesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hudaberdi Diwangulyewe . . . . . . . . . . . . .
Otkrytkalardaky gogulardan . . . . . . . . . . . . .
Dngzele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gzel gyz Bibisara! . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tze ylda tze bagt... . . . . . . . . . . . . . . . .
araar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a boldy simfoniany dilnim... . . . . . . . .
Myrat bilen Aksoltan . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sahy Jepbarow hakda . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poezia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
adygrlik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mekirje owlajyk... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tokmagy 50 ayny dabarasynda okalan gogy
Aforizmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

414
414
414
415
416
419
421
421
422
422
423
425
426
428
430
433
434
436
437

xiii

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

enedilim.com

KERIM AHYRY YGRYET DNSI

yn zehini tsin syrlary bar. Zehin bolup dretmegi ejiri

kn, emma hziri ondanam kn. Btin mri kagyz yrap
geirip, eneme kitap ykardyp, at alyp, laureat bolup hakyky
dredijiligi nmedigini bilmn gidenler, aman renlerem bar.
Zehini Hudadan berilmese, kle gelenii taralap agladyp
bolanok.
Kerim ahyr mrni ahyrky gnlerinde agyr kesel mahaly
bir gezek ahmyr bilen ele diipdi: de bir ahyry adyy
aly baardygyma-ha azasym gelenok, isledigime-de azyp
bilemok.
mrni tas otuz ylyny ol die isledigie azyp geiripdi.
Bir gezek mehur Sahy bagy heniz arak bagyka talapkr halypasy Magtymguly Garlyny anynda alaja kine bilen
zerenen bolupdyr.
Halypa, sen saz etseem, adym atsaam jp-jp erine
dp dur. una azap edsem weli, biziki-h ele boluberenok.
onda Sahy bagyny btin mrne sgln uwal bagy:
Sahy jan, kesbiden ngile bolmagyn. Bu zehini bilen
gwne dwie atmaga-da etiersi. onda edeni bolar
durar diipdir.
Hawa, Kerim ahyr dredijilikden gelen at-abray, an-hraty, derejni nmedigini eneme yllap grp, bilip, syzyp

xiv

enedilim.com

gitmegi serek du geln bagtyna eten adamdy.

Ol metbugatda hasydyr bir kitabyny, eserini mahabatlandyrylyp, wlip azylmagyna, hasydyr bir ady berilmegine
mt adam dldi. Halk azyjylygyna ol heniz kyrk hem aamanka, Magtymguly adyndaky dwlet baragyna ay kyrkdan
geende mynasyp bolupdy. ol alarynda-da ol em okary
Sowete deputat hem salanypdy.
Emma bu derejeler onu atanda-da adyna dmean alydy. Deputatlyk nyanyny ol die okary Soweti sessiasyny
gen gnleri dakynardy.
Halk azyjysyny, laureatlygy nyanyny ol hi mahalam
dakynmazdy. zem kbir swmsizleri bu nyanlary hut trkmen tomsuny tp yssysynda-da dakynan bolup, zlerini hondan brsi grkezmeki bolan mahaly eledi.
Kerim ahyr muny kimedir birine grelde bolmak, il iinde
zni sada alyp barmak in etmerdi.
Tebigy sadalyk, ayk gwnlilik, ussat ahyrlyk busanjy
onu gwnni doklugyndan, biak sowatlylygyndan, ruhy tadan glliginden gelip ykardy.
Berdi Kerbabaew, Beki Setkow, Gara Seitliew, Aman
Kekilow aly girtler bilen hli-indi duz-emek bolup, edebiat,
dwr, dn hakda uzak wagtlar shbet etmegi Kerim ahyry
dredijiliginde-de, h-hsietinde-de gowy yz galdyrypdyr.
Hut ua gr-de Kerim ahyrda beik ussady z-zni
tanamagyny tsin busanjy, gi gwrmliligi, arkaynlygy bardy.
Elbetde, bele agda z-zne kemsiz gwni etn adamy howay gopbamsylygy dldi. Kerim ahyr bele kleri
ilik-dwme bilrdi, hem-de zni ts trkmen aulusyna,
phim-pahasly adama mahsus alyp barardy.
Men Kerim ahyry bele hsietlerini n sebbe gr bele
intgp nygtaarkam?!
ele bir mysaly getirsem, bu sowala azda-knde jogap bolar
dp pikir edrin.
Bir gezek mehur Sapar gyjaky dahowuzly a, zehinli bagylary biri bilen tirkeip, Trkmen radiosyna barypdyr. Prli
xv

enedilim.com

aga krdeini gadyrly garylapdyr.

edeweri, Sapar halypa, Magtymguly agany yzyny retjekleri etidireweri diip, kne dostuny sglpdir.
Uly halypalara duanyndan susty basylyp, egnini ygryp
duran a bagyny kemsiz synlan Prli aga Sapar aga sowal
beripdir.
Bu igit b-alty adamy grenden edip, egnini gysyp dur
welin, toda-tomguda ndr?! Sapar aga uludan ahmyrly dem
alyp bayny akapdyr:
Elem erbet dl, sesem. ne mrek yksa, itip helk
edr diipdir.
onda Prli aga:
Wah, Sapar jan, nsini ada. Magtymguly halypa, Sahy
bagy aly agyr mrekni dik depesinden garap, arpaa galyp
adym atmak in zde gor bolmaly, gor. A, nesip bolsa,
bay a, igidimizem gor ediner-d zne diipdir.
Grnkli rus ahyry Baratinskini adyy aly, Zehinlilikher hili agdalarda-da hkmany suratda amal edilmeli tabyrykdyr hem.
Kerim ahyr Beik Watanylyk uruny yz anlarynda dredijilik ii bilen ymykly i salyp balan gnnden ol Hkmany
suratda amal edilmeli tabyrygy gyarnyksyz berja edip geldi.
Emma ahyry zi aly-baly dredijiligini 1958-nji ylda ap
edilen Gogular we poemalar kitapasyndan brik! hasaplaar. ol yllarda ol em mehur Tamaz babany awtorydy.
Bu poemany bolsa gabarasyna garamazdan, zlere adam atdan bilrdi.
Altmyynjy yllary ortalarynda ol em bizi ol yllarky
poeziamyzy kerwenbaysyna wrldi hem-de ol derejni
mrni ahyryna dei hi kime gidermedi.
Onu tutu poeziasy durmuyny beanydyr, trkmende
u derejedki baga bir ahyry tapamak asat dldir. Halk
durmuyna, ruhuna, onu u gnne, gemiine in beletligi
bilen Kerim ahyr ol halky in kmil edebi dilinde dise
eper dr samagy-da baarardy. Kerim ahyr, megerem, beik Magtymguludan so trkmen okyjysyny kalbyna i berk
xvi

enedilim.com

ornaan ahyrdyr. Onu onlap, zlp gogularyny, tutu epiki poemalaryny atdan gzledip oturan okyjylar bar. ahyry
kitaplary ap edilen badyna okyjylary kitap tekjelerine siip
gidr. u erde aratyn bir agday nygtap gemek gerek: Kerim ahyry dise milli hsietli gogulary milli ay, milli
ruhu klerine gaplanyp oturmaardy. Onu ygyrlaryny
kpsi adam ahlagyny, adam ruhuny, adam kalbyny iine
uur aralaandygy in umumy adamzat derejesine galyp
bilrdi.
Siz onu u kitap bilen atda Olanma bary, Sary gapy,
Wepa, Uly mazary baujunda, Jeza, hrat, Saheri
gymmaty... aly tsin gogularyny ene-de bir gezek nsli okap
gr. Siz olarda umumy adamzada degili ajayp phimleri
grersiiz.
ahyr, z dwrni gzi, gulagydyr dilen pelsepe Kerim
ahyry ygryet dnsine dise bap gelr. Ol her bir ygry
z wagtynda, okyjyny ahyry ol szi adaryna ts garaan
wagty azmagy baarardy.
Siz Kerim ahyry azmasy agyr den gogy, Dwr
ele, dwr, alyk dramasy, Magala basan ahyry elegiasy, Bizi iimiz aly, zlere ajayp gogularyny ene-de
bir gezek okap gr: olarda kalbyy hejana salan durmu
epizodlaryny z bayyzdan geiren aly bolarsyyz.
u gnler kbir ahyrlar hamana totalitar dzgn dwrnde,
Kommunistik ideologiany hkm sren dwrnde durmuy
nogsanlyklary barada azmaga rugsat berilmndiginden zerenien bolarlar. Hakykat-da welin, hakyky zehin hasydyr bir
dzgnlerden heder edip durmaar. Beik Magtymguly alar
adyl bolmaz, daglar dumansyz, Orramsydan bolan haram-hor
begler, urdy bir anyndan yka balady din wagty ol
dwr gadaganlyklaryndan birjik-de heder etmn, durmu
hakykatyny azardy. Ol bu pikiri sadalyk bilen belent derej
etirip atmagy baarypdy.
Kerim ahyr azmasy agyr den gogy, Mayn, mayn,
mayn, Plan dolmaly, plan, Bizi iimiz aly ajayp ygyrlaryny totalitar dzgn dwrnde trkmende milli ahlak
xvii

enedilim.com

gymmatlyklaryny itip ugran mahallarynda angynlyk bilen

azypdy.
Kerim ahyry ygryet dnsini belentligi die bir z
wagtynda adylanlygy, edibem okyjyny kalbyny ahyrana
dugular bilen joduranlygy bilen klenmer. Eserlerini phim-pahas gerimini giligi, adyljak bolunan pikiri many-mazmunyny tze-terligi, ulugy, ilkinji bolup adylanlygy, ygyrlary dilini biak halkylygy Kerim ahyry bizi milli
poeziamyzy lmez-itmez ahsyetine wrdi.
Kerim ahyry u dwr ekeje ahyry bilen alyrjak gmany ok. Onu pikir ay stili, unluk-da ts trkmen ahyry
bolup adyy kte Magtymgula, Kemin, ktelerem Mollanepese, Mtja alym edan alydyr. Emma ol Kerim ahyr bolup
adandyr. Sungatda z z-kebii, z oluy, z stilii tapmak beiklikden nyandyr.
Men Kerim ahyry ajayp poemalary hakda pikir redip
oturmagy makul tapmadym. Sebabi, olar hakda eneme kitaplar,
makalalar azyldy, doktorlyk, kandidatlyk dissertasialary goraldy. ne, her niik-de bolsa, Kerim ahyry ahyrana ussatlygy
onu poeziasyny ahyrana gerimi, halkylygy... aylman galdy.
Bu poemalar die bir wakalaryny tsirliligi, sueti mkmligi
bilen dl, esem-de bolsa, ynsan hsietini tsin gzelliklerini
in eper bean ednligi bilen bizi edebiatymyza ebedilik
girdiler.
Elbetde, biz muny ne islenem bolsak, Kerim ahyry
ahyrana ussatlygyny syryny z derejesinde hi haanam ayp
bilmeris. Onu ygyrlaryny jadylajy gjni ndip bu derejelere etiini ndip dndirjek?!
Emma bir zat welin bellidi: Kerim ahyr biak ahyrana ahsdy. ahyranalyk die bir onu ygyrlarynda dl, adaty szlerinde-de edim-gylymynda-da, dostana gatnayklarynda-da, hatda
geniin-de, reinde-de... bardy.
Ol gndogar, rus, ewropa, dn edebiatyny ilik-duwme
biln adamdy: Siz onu Dostluk emeni atly terjimeler kitabyny okap gr: ahyry dun edebiatyny genji-haznalaryny
die bir okap oaman, uur wrenenligine gz etirersiiz.
xviii

enedilim.com

uur analitik akylly, biak sowatly, durmu tejribeli adamdygy Kerim ahyry her bir shbetinde a-aan grner durardy.
ahyry Tomus azgylaryny, Gz azgylaryny okap yksayz munu eledigini aryany bilen aarsyyz.
Ol hemie ygyr bilen szlerdi, ygyr bilen degirdi.
Bir gezek uniwersitetde ekzamen berrk Kerim ahyry biletine G.Seitliewi uru dwri azylan Pogonly gyz gogusy
dpdir. Ge galmaly eri Kerim ahyr ol gogyny okamanam ekeni. Okamadym dise-h glki dretjek. Okadym
dise-de alany boljak. Kerim ahyr ndendir diz?! Bilet
ekip oturan erinde Pogonly gyz dien gogyny azypdyr-da,
gzledip okap beripdir.
Ekzamenatorlar bir-birlerini zlerine ieriliipdirler. Ahyram olary biri:
olda, Gurbannepesow, bizi okan Pogonly gyzymyzda-ha bele bentler ok alydy diip, ynamsyz grlpdir.
Maa-ha bu gogyny ahyry zi okap beripdi, ol wagty
znde-de at tutupdym. So kem-ks tgeden bolsa, bilemok.
ahyr ekzamenden blik bilen geipdir. Kerim ahyry
kalbyny hemie ygyr bilen joup duranlygyny zmem telim
gezek gorpdim.
ele bir waka bolsa, anyk adymda galypdyr. 1975-nji yly
mart ayny baydy. Agabat baharyny ahyr gwni aly joup
duran mahalydy. Gi lnler Kerim ahyr redaksiamyza geldi:
Egni tmiz ak kostum-jalbarly, ak kwli, z-gzleri jogun
bilen glp dur. Gele-gelmne:
akomy gelin-gyzlary hemmeden rti bahar baramlary bilen gutlap geein diip sowuladym didi.
Ol mahallar a kommunist gazetini redaksiasy indiki
Sahy Jepbarow kesini ugrunda, kne poligrafkombinaty
howlusynda erlerdi. Kerim ahyry aaan jay redaksiadan shele ilerrkdedi. ahyr geende-tende hli-indi
redaksia sowlup, a iip, a krdeleri bilen degip-glp
giderdi.
Hemiekilerimiz aly, ahyry gadyrly gary aldyk, nde
a-sji goduk.
xix

enedilim.com

ol yl mart ayny bayndan balap komsomol agzalaryny agzalyk biletleri alyrylyp balanypdy. a kommunisti
nobatdaky sany tutulygyna dien aly ol waka bagylanypdy.
Gazeti birinji sahypasynda goly komsomol biletli owadan gyzy suraty berilrdi. Tegelek zli, ogyn saly, busan bilen
uzaklara seredip duran gyz dise gzeldi.
ahyr, siz uly tou stne geldiiz, toa bolsa, sowgatsyz
gelinmer. Ynha, u gyza gogy goup ber, gazetimizi ertirki
sanynda ap etjek. ol gogam sizi alara sowgadyyz bolar
didim.
ahyr gyzy suratyna haran galyp seretdi-de bizi uzmize soragly nazaryny alady.
Redaksiada ilenleri de arysy a ahyr, unu aly
ajayp gyzy kebini grbem joup bilmediizmi?!
Herimiz bir bent azdygam weli, gwnmizden turanok.
We-we, he-de munu aly owadan gyza-da gwnden
turmaan gogy goup bormy?! Hany, ber, galam-kagyzyy!
Kerim ahyr zugra birne setir azdy-da, maa uzatdy.
Me, olda redaktor, saa sowgat.
Men ahyry beren degime gogusyny okap etimnkm,
ol ikinjisini me srdi.
Me, olda Diwangulyew, bu-da saa adygrlik.
Degime gogyny okap, glip otyrkak, ol nji gogyny
mize srdi-de:
Indi biraz msm otury, hzir gazete gitmeli gogyny
azan didi.
Kerim ahyr suratdaky gyza guwan bilen seretdi-de, apyrylyp, ep eli bilen kagyza alt-altdan bir zatlary azdy. Sora
okap ykyp, birki szni dzetdi.
Aly, ynha, size ahyrdan sowgat.
Gogyny okap, ondaky setirleri bir kse a iim salymda
dn iniine, bu gudraty hut z gzmizi nde bolup
geiine haranlar galdyk.
u kitaby soky blminde ap edilnligi in men ahyry ol gogy setirlerini bu erde getiribem durmadym.
Kerim ahyry gogy, kitap ap etdirii-de dise tsindi.
xx

enedilim.com

Gazetde ykan gogularyny sahypada hkman zi okardy. Gogularyny szbaylaryny ygylyyna, beitleri erlediriliine
aratyn ns bererdi.
Bu babatda ol die bir z gogular toplumyny dl, Atamyrat
Atabaew, Nobatguly Rejebow, Gurbanaz Dagynow, Amanmyrat Bugaew aly a zehinli girtlerini gogularyny ap
ediliine gzegilik ederdi. a kommunisti redaksiasyna
gelip, k berekella, kte kin berip giderdi. Bu onu a girtlerine halypalyk sarpasydy, olar hakdaky atalyk aladasydy.
Bu onu redaktorlyk tejribesinden gelip ykardy.
Kerim ahyry z kitaplaryny apa taarlay-da tsinlikdi.
Ol kitapda hasy gogyny yzyndan hasy gogyny gitmelidigini zi kesgitlrdi. Olary blmlere blerdi, suratlaryna juda
nsli serederdi. Menzil, edi aprak, Dn, u gn atly
ajayp kitaplaryny ahyr z eli bilen taarlapdy.
Eliizdki Olanma bary atly kitap taarlananda-da,
Kerim ahyry kitaby apa taarlay trlerine mmkingadar
eeriljek bolundy. Bu kitaba ahyry Menzil kitaby esas edilip
alyndy.
z dwrni talaplaryna, kommunistik ideologik matlaplara gr azylandygy in ahyry Kyrk, Ynsan bilen ynsap
atly poemalaryny u kitapda bermegi makul bilmedik. Elbetde, bu agda ahyry bu eserlerini gowak azylandygyny
a-da okyjyny talaplaryna jogap bermendigini asla alatmaar. Biz die bu ajayp poemalary ahyry eserlerini akademik
neirlerinde ap etmegi makul tapdyk.
Kitapdan galdyrylan poemalara derek, bu ygynda ahyry
rek poemasy, Ogul, Rubagy-poema atly ajayp eserleri
girizildi.
Kitaby sounda ahyry ahsy arhiwinden tapylan, dost-arlaryna azyp beren gogulary-da girizildi. Elbetde, olary
kpsini Kerim ahyr ap etmek in azmandyr. onu in
ol gogulary kbiri ap ederden gowagrak ykan bolmagam
mmkin. Emma onda-da, olarda kmil ussady eli, ahyrana
regi tirpildisi duular.
Kitapda ahyry drli yllarda den suratlary, magala agxxi

enedilim.com

zalaryny suratlary erledirildi.

Bu kitaby ajayp ahyr Kerim Gurbannepesowy z okyjylaryna tapylgysyz sowgat boljakdygyna ek-bhe okdur.
Hudaberdi Diwangulyew,
Trkmenistany halk azyjysy.

xxii

enedilim.com

I
ZHMET TOPRAGYM. EZIZ TOPRAGYM.

Gogularyma
Dnde Trkmenistan
Diiln ilim barka,
Ilerde Kpetdagym,
Garada lm barka,
(Her hasynda birje dp
Ara a selin barka),
Bir mmk sgi barka,
Bir zerre bilim barka,
Dag ysly, shra ysly,
Gl ysly dilim barka
Siz biarzy bolmarsyyz.
*Gogy ilkinji gezek neir edilr.

enedilim.com

atlama
aym ayrajyk otuzdan tdi.
Men tze dnni tze zrdy.
ne weli, dostlar, maa-da etdi
ol kne dnni
birje apbady.
...Baymyza kagyz papak geiip,
agy agsa ylgaardyk daary.
Saa gyzyl, maa ayl diiip,
Palaardyk giden lemgoary.
ybykdan at asap, kagyzdan gamak,
zmiz hem gamak kimin wrerdik.
Garrry mama ekr! diip kmelek,
At jylawyn
Knegala wrerdik.
Atam bir gn agyrdy-da anyna,
Salgy berdi orunjaly bir peli.
Didi: At apyy arar janyma,
Hany, ot ygyam synap greli!
itije oragym elime alyp,
Egnime-de atyp akja torbany,
Gyraty bykynna bir gamy alyp,
Tozana garypdym btin obany.
Orajygmy emelsizje onadyp,
orunjany gyryldadyp kesrkm,
Tirke-tirke gouyma syn edip,
Kinniwanja dessejikler asarkam,
Gkje-gkje, zire-zire gllerden
Aagyma zerrejikler gaardy.
2

enedilim.com

zlere kebelek zlere erden

zlere glleri ogap gaardy.
Dykalap-dykalap, agzyny bogup,
Torbajygymy egne atan badyma,
Gulagmy dbne bir apbat degip,
zmden gidenim dr adyma.
Tenimi paralan ol gara penj
Eesi
Kimdigin bilebilmndim.
Ortasynda gk prkli orunja
zin azlyp, gadyp galabilmndim...
er-suw palananda bize etenmi
ol meni urany orunja peli.
Janajygna me akamdan tutanmy
Onu gan dkmge wrenen eli.
aym ayrajyk otuzdan tdi.
Men tze dnni tze zrady.
ne weli, dostlar, maa-da etdi
ol biwe dnni
soky apbady.

Zhmet
Zhmet hakda kn setirler azypdym,
Zhmet meni durmudaky ygarym.
Zhmet hakda ene bir sz atmasam
Hi etmedi kararym.
Babamy babasyn ldren zhmet,
Babamy znem ldren zhmet.

enedilim.com

M gezek agladyp atam pahyry,

mrnde bir gezek gldren zhmet.
Ajal tweregne guranda duzak,
atypdyr geplemn, atypdyr uzak.
I soky deminde: Gidn ho galy!
Diip, ylgyranmy ekeje gezek.
Belki-de ol
atlap altmy ayny,
atlap eken gumun, ren dayny,
I bolmanda, lmezden bir gezek
ylgyrdandyr ylgyrmadyk diini.
Belki-de ol
ol ylgyryp bakanda,
Seredendir yldyrymy akanna.
tnginden agtyny grp,
Olanandyr agty gnler hakynda.
Soralmandyr ylgyranny sebbin,
zi bilen kidipdir jogabyn.
ene ol jogaby gapdaly bilen
kidipdir altmy yly azabyn...
Ondan bri dwr-dwran tgeip,
Toprak, dna, ynsan,
zaman utgeip,
ol toprakda ekn zhmetimiz-de
Boldy hli zhmetlerden tgeik.
Indi gjmize g goan-da ol
Islese er aryp, dag dende ol.
Umyt, ynan, mhir, muhabbet bilen
ag bilen st aly goluan-da ol.

enedilim.com

Indi zhmetimi hili bagadyr,

Indi zhmetimi oly bagadyr...
Ynsany hawana dnderen zahmet
Indi bizden arym asyr dadadyr.
Dn eter ol miwele lezzeti
Ol miweler zhmetimi hezzeti
onda-da z adyn tgetmn ykar
Watanymy Zhmet dien gazeti.
Babala zhmeti zhmete mhnet,
Bizi zhmetimiz zhmete rehnet.
Iki drli zhmet grdk dnde,
s, Watan, nji zhmete-de et.
Islnie ile, islnie ge,
z eken zhmeti miwesinden do,
Babalary eken zhmetine-de
Nesille adyndan adygrlik go!
stmizden milon yllar gese-de,
Zhmet bolar durmudaky ygarym.
Zhmet bolar alygymda mydarym,
Zhmet bolar
gojalykda kararym.
*Gogy gysgaldylyp alyndy.

Toprak
Zhmetke topragym, eziz topragym,
Waspyy az eds heniz, topragym.
Bizi aly edi sagat ilemn,
Zhmet ek gije-gndiz, topragym.

enedilim.com

z teninden eret asan topragym,

Seni arka gije-gndiz derlp dur.
Sher-sher turup gyzlar-gelinler
Aan bgllere sele gelerler.
Bgl gyzla ygan bglni gadryn
Meki aly bgl urtda bilerler.
z teninden bgl asan topragym,
Seni arka gije-gndiz derlp dur.
Saa garap bayn egr gozalar,
Gz gedike ol gozalar azalar.
Bsde gyzlar bilen bsde igitler
Blirnde gz gnleri az bolar.
z teninden pagta asan topragym,
Seni arka gije-gndiz derlp dur.
Dwek maynlary hatarma-hatar,
Kerwenle hatary ondan-da beter.
Dnki a halk indi ndip r! diip
Akaryp dur Gndogara Gnbatar.
z teninden rek asan topragym,
Seni arka gije-gndiz derlp dur.
Deralar hem seni teni dlmidir?
Ii doly parohoddyr, gmidir.
Bu n gudrat idir, suwdan ot ykar?
Disek-de, ony gren bamydyr.
z teninden ot asaan topragym,
Seni arka gije-gndiz derlp dur.

enedilim.com

Senden medet alyp, saa seredip,

Teniden rek alyp, ene redik.
Dogrusy, aslynda drnmizde-de
yldyzdan gamadyk, senden dredik.
z teninden adam asan topragym,
Seni arka gije-gndiz derlp dur.
Sen bizi enemiz, biz seni bala,
erde remezmi topragy sylan.
Sher bilen turup, i ilki saa,
Onso enemize berris salam.
Sen topraga ene din ogulla
agyrnysy seki aly derlp dur.

Daglar we adamlar
Endam-janyn asyr din daglara
I azyndan milliard aan daglara
Garry dimn, a dimegmiz nmeden?
Emma welin ell eten adama
ay any pell eten adama
Garry diip at gomagmyz nmeden?
mrlik a dn dredn adam,
Asyrla dbne seredn adam
Milliard yl gese-de igit dlmimi?
ele adamlary nde bu gn,
ele igitleri deinde bu gn
Ojagaz a daglar igit dlmimi?

enedilim.com

At dakylmadyk gahrymanlar
Orta boly, alak agam
z dulunda lmedi.
Bu wagta en edi, sekiz,
On...
perzentli boljak agam
Gitdi, gadyp gelmedi.
Gitdi edip
milon-milon
Atalardyr agalar.
Ine edip nmn galdy
ene-de bir ona milon,
ene-de bir ona milon
Dna injek agalar.
Kte-kte drli olar
Hemra bolar adama:
D injek ol agalar
Ddi u gn adyma.
u setirlem olar in
Bolsun din adygr.
Olar atsyz bolsalar-da,
Ol ezizle ady bar.

ei
anwardamy,
Apreldemi,
Madamy,
a baga adamy gelerk haan?
zln bu sowaly jogaby,
Milon mrleri kitdi ajal.

enedilim.com

Garadyk biz Saa gzmiz olda...

Emma weli Saa garamak dimek
Sgli bir gyza garaan aly
Erik saasynda ah ekmek, kmek
Dldi. Oa gr has uly zatdy,
Garaypdyk Saa greler bilen.
Ol grele niik gredigini
Die garaan dl,
Green biler.
Garamak, gremek bu iki dogan
Biri arzuw berdi, birisi ynam.
ol iki dogany bolan erinde
Mydam bola-bola gelnsi Senem.
Ahyry biziki bolmalydy Sen.
ele boljakdygam anykdy juda.
ne weli ne pida ekmeli,
Ne gereklerden dmeli jyda?
onu anygyny bilemzokdyk biz.
nden zerden kyndy bu sowal.
Emma weli ne pida eksek-de,
Bizi elkenmize urardy emal.
Arzuwdan, ynamdan drn ol emal
Urardy elkene. Dolardy elken.
o aly emaly bolan erinde
Die
ilerligne gidiljek eken.
lmedikler
Seni gazanyp geldi,
Gelmedikler
Seni gazanyp ldi.
edip Sen ahyry biziki boldu...
Dimek bir hakykat me in belli:
9

enedilim.com

mr adam in gymmat zat. Emma

lm hem gerek zat islnde dwr.
lmsiz gre ok,
Gresiz Sen ok,
Sensiz bolsa
kime gerekmi mr.
*Gogy gysgaldylyp alyndy.

Adamy kasamy
Dnni znde gzeller kpdr.
Emma bir gzel bar:
Salary toka.
Gzleri okean
Lebinden pse,
Mhrini gyzgyny
Lebleri akar.
Onu salaryndan bir gezek pse,
Dn zndaki hli agalar
Dublar, garagalar,
Narlar, alalar...
Hemmesi-de birden
Ysyny saar.
Onu gzlerine bir gezek baksa,
Dn zndki hli deralar
Wolgalar, Dunalar,
Amyderalar Seni gtergilp,
Alyp bararlar.
Onu aygy men dogalym bri.
Men onu aklyna, mhrine ayk,
10

enedilim.com

Grmedik grgim ok onu ugrunda.

Moskwadan ugrap, Berline ayp,
Men onu namysyn gorap sakladym,
Goradym men ony otdan, alyndan.
Kteler ol meni golumdan ekdi,
Deralar hem seni teni dlmidir?
Goradym men ony glleden, okdan,
Oa degjek oka bagrymy tutdum.
Bagrymdan geenso sogrup aldym-da,
Indi ygna! diip ne atdym.
Olam ylgyrdy-da ygnady oky.
Drt ylda ygnandy ele bir kp ok.
Ol didi: Bulary eredse sen,
Milon eki, milon traktor ykjak.
...Oku sesi atdy.
Men e gatdym.
Oklardan asandym m milon orak.
ene-de asandym m milon eki,
So shrany skp llere ykyp,
llerden ugradym daglara tarap.
Perhat irin diip dag aran bolsa,
Menem onu in daglary ardym.
Emma die aryp oamadym men,
Men dagy owratdym,
Gum bilen gardym.
Onso men olardan kerpi asadym.
Kerpilerden bolsa ja gurdum gat-gat.
Didim: Mhribanym, dynjy al indi,
Gndizi parahat! Gij rahat!

11

enedilim.com

ondan bri ony beslp rn men,

Ynha, u gnlerem
ol beslp rm...
...Emma bir erlerde dri ysy bar,
ene bir erlerde erer gurun.
ene ol gzele wehim abanar.
ene mahal-mahal howsalaly men.
Meni erjemalym parahat bolsun!
Diip, garylaan her bir yly men.
Bagrym badaykly ol gzel bile,
Ol bolmasa men ok,
Men bolmasam ol.
Eziz erjemalym mhriban erim,
ene aygydan
ele KASAM al:
Sen bir zady gmmekligi ynansa
Men ol zady gwrm bile gmerin.
Sen bir zady dymmaklygy ynansa
Agzym, burnum, hamym bile dymaryn.
Seni gorap rkm satasa bir ot
Men ol oda gwrm bile uraryn.
Ot meni andyrmaz. andyrasa-da,
Ot iinde badak bolup duraryn.
ykylman duraryn. Lowlar duraryn.
Birden lsem-de etip ajalym,
Meni Senden gayp gitjek erim ok
ene atjak erim
mele gujagy.

12

enedilim.com

mrmde bir gezek alan szledim

Kne soldaty nde.
mrmde bir gezek alan szledim,
Bagyla, kegim, bagyla meni.
Ndip aldamayn, saa dzmedim.
Durmuda hemme zat bolan ekeni.
...Onda aajykdy. Dil bitip ay,
Zordan ony-muny sorap bilrdi.
Biri bir zat dise, eje-kakay
Gygyryp, gapydan aglap gelrdi.
Derrewem ki atdan ykaryp,
Bouma-bouma bkerdi ene.
Ounjakla baryn gapdan ykaryp,
rip me dkerdi ene.
Men-de agalygmy adyma salyp,
Bileje onardym ounjaklary.
Kiijik mjegi elime alyp,
Kowalan bolardym gounjyklary.
Eje hem gjgi bwrne urup,
Mjegi stne topuldyrardy.
Bizi bu onumyz gwnden turup,
Seni jak-jakladyp, kp gldrerdi.
mbilmez agady. Btin dnni
Suw-sil alasa-da habary okdy
Se bagty stnde turan gowgany
Sagarara akly etienokdy.

13

enedilim.com

onda meletinlik lybasym geip,

Wagona mnemde Agabadymdan,
Kaka, kaka, nir gidrsi? diip,
Gzleri sykany ykmaz adymdan.
Seni kedirm alajyn tapman,
Daylara! diip, aldapdym onda.
Gol bulap galada gzleri gyrpman,
Wagondan posalar ollapdym onda.
Agabatdan gidip Berline enli,
ei bilen gadyp geldim sag-aman...
Ne o gne, ne-de u gne enli
Adam oglun eke gezek aldaman,
Aldapdym o gezek, aldapdym seni.
Bagyla, kegim,
Bagyla meni!
1965

A
Ilkinji mugallymym
Nuragdy Agaewe.
35-nji yl. Sentabry 1-i.
Gz ilki gni. I ajap pasyl.
adymdan ykanok henize enli,
Soky deme enli ykmazam asyl.
Mekdebi deregne kiijik kepbe,
Partany deregne asama stol.
Her stol baynda drt sany aga,
(Kbirinde b hem bolmagy ahmal).
14

enedilim.com

Her aga elinde

neke galam,
Her aga nde
Suratly Harplyk.
G zmiz hem harpla onde
Dzlip oturan dnksiz-harpdyk.
Harp bizi tananok, biz bolsa harpy,
Harp bize seredr, biz bolsa harpa...
Onana-da birden garaja kepb
Gyzylja gapysy ayldy jarka.
tledi gapydan bir uly adam.
(ayny hasaplap otursam indi,
Uly bolup grnen ol uly adam
On ed-de etmn ekeni indi).
Salam! diip, zmize seretdi.
Biz bolsa hi zady grmedik aga,
Ne-h jogap berdik, ne-de gozgandyk.
G bakan aly ullakan daga,
Hemmmiz akaryp zne bakdyk.
(yljyraklap bize seredr olam).
mizde bolsa
Suratly Harplyk.
ene-de depder,
ene bir galam...
Ilkinji salamy ondan wrendik.
Salamy ozalam bilrdik weli,
Salam dien sz uly manysyn
Ilki wredipdi mugallym dili.
Ilkinji edebi ondan wrendik.
Edebi ozalam bilrdik weli,

15

enedilim.com

Edep dien zady uly manysyn

Has ady edipdi mugallym dili.
Ilkinji A harpyn ondan wrendik.
A harpyn ozalam bilrdik weli,
A dien harpdan so B-ni bardygyn
Ilki owredipdi mugallym dili.
Watany bayna i den gni,
Moskwa stne ekende bulut
Biz in ilkinji boluy aly,
ene-de gitdi ol ilkinji bolup.
Gidii, gidii
Gelmedi gadyp...
ayny hasaplap otursam indi,
Onunjy klasly Nazar oglumy
ayna-da etmn ekeni indi...

***
Aagymy dirp eri aryna
Elimde gtern gn aryny.
E. Meelatis

Aagymy dirp eri- gerine,

Elimi uzatdym Gn kirine.
-drt gezek zayrdadyp goberdim.
Dn zi owaz boldy duruna.
Gnden ere enli uzalan tarlar
u szi dyngysyz gatalaarlar:
Dile sen, dile,
E adam ogly.
16

enedilim.com

Bizi almagam
ze bagly,
Bizi olmagam
ze bagly.
Bir tarapymyz
Gn elinde,
Bir tarapymyz
Seni elide,
Altyn tegelek
Gnli tarapym
Giden kmelek
Senli tarapym.
Kmelekleri
Kaklap bilmese,
Gbegin olup
Oklap bilmese,
Beren sdnden
erem nrazy,
Beren nurundan
Gnem nrazy!..
erden Gne enli uzalan tarlar
u szi dyngysyz gatalaarlar.

17

enedilim.com

alaklary bar
Sapar edip barsak Nuha mlkne
Kl islni dek alaklary bar
Seran etsek gunasyna, glne
Bakjasynda bilbil onahlary bar.
Magtymguly

Ket elese Garagumu iline,

etili, erkezli alaklary bar.
Gujaklasa eli etmez biline,
Gojaman-gojaman sazaklary bar.
Gneleri bardyr ayl ylakly,
opanlary bardyr egri taakly,
oluklary bardyr eil aakly,
anlarynda azyk-suwluklary bar,
Elk atyp Garagumu gyyny,
azlag wagty grse opan gouny,
Gzel gyzla garanjaklap dayny,
Mayn bilen anlyk amaklary bar.
Otlar rer, dyza eter, mal doar,
Gelinleri ayl geer, al geer,
Suwsap barsa kze egip, al guar,
Ellerinde haam anaklary bar.
Hmmet kndir gounlarny nde,
Sur bagana altyn-km deinde,
Geileri gezer sri nde,
emli-drdemli owlaklary bar.
Wasp eder men lde dwlet tapany,
Zhmet bilen egne serpa apany,
18

enedilim.com

Hormatlydyr bu zamany opany,

Pereden, hindiden... gonaklary bar.
Bir-birine gyrpan bolup gzni,
alandyryp hli trkmen dzni,
opanlara melis haram szni
asa alyp, dutar almaklary bar.
Sher-sher gadam urup olua,
Hataryy gaym guap bilie,
Timar berip yksa goanilie.
Marally, towanly awlaklary bar.
Elii gze klgelp dadan,
Jehun tarapya seretse godan,
Kanal sp gelr, uwa-uwadan,
Kenarynda gyzyl badaklary bar.

azgl hakynda oerk

Garabekewlli gyz azgl agmyrowa her
gnde rek tonna pagta ygar.
Gazetlerden

I
Ynanmadym bir bada, syry bardyr tdim,
Se anya rite
Agabatdan gaytdym.
Gujak aan badyna Sedini doglan eri,
ogup ykdy mekdepden obany oglanlary.
Durup-durup synladym guwandym bolaryna,
Rozyjyk hezil berdi etn lerine.

19

enedilim.com

azgl uastogy nirede? disem oa,

Nowruzla anda! diip, jogap gatarar maa.
Nowruzlary oni ndip tapayn disem,
asli anynda diip, iimi akar esem.
aslini tapan adam sorarmydy azgli,
Nowruzlaram, aslinem bilemok! dn weli,
onam bileok diip, jykyrdap glr gata,
Ahyry edip-bedip, intgelp gata-gata,
Tapdym seni anya gidiln uly oly,
ol boy-da z-zm ylgyrdym aga aly...
aslini gapdalynda drip gnortany,
Ahyry tapdym seni gunduz aly kartay.
Mlp erden ylgyryp, garylanda baglygy,
Gk tutlugy iinden agyrdy al aglygy.
Birden bkdip baran fartukly pyadany
Grdm-de, sakga durdum. iglik gitdi gwnme.
Didim: Belki, u adam ygyandyr pagtany!
ene bir igin ddi mkrligmi dwnne.
redim uwa-uwa, sen tarapa redim,
aky adamy tanap, ene mum dek eredim.
Grsem, bu-la zm dek habary-mkr eken.
Muny hem idip ol gara pikir eken.
Didi: Gmemweri, kyn ie godum baym,
m-tamydan bri ol k daap orim,
azglden baga adam girmesin pele diip,
Fartuklaryn daayn gerdenim bile diip,
Prawlena nde aka yrtyp sz berdim...
Hawa... Ilki, balamda, mayn aly ezberdim.
Ynha leden bri, eger ynansa gepe,
Daap etiip bilmn, masgara bolan, epe!
Mkrlik gurap galsyn! Seret edn iime!
20

enedilim.com

Ynha hallanlap rn ol dadanky gelime.

Gulagna en smrpdir sypal panamasyny,
Tutu pamyk bolup dur depesini gasyny.
Dodaklary kepp dur gany sorulan aly.
Irden syran sakgalam un syrylan aly.
Krdeimi naynjar burlup durun gremde.
Degirmenden ykan dek km gerin gremde,
Gola-gola anyna sen bolup has igin,
Ganyn gyzdyrjak bolup, bliredim bilgelin.
Didim: Bern pedadan kp aly-la zyany,
Tutulygna pagta-la, garda jan, endam-jany.
Ilki bilen st-bay pamygny bir plli,
Ne zyan etdik ony bir hasaplaly!
...Salam berip baramda, e gyz, seni anya,
Gabak-da galdyrmady habary myhmanya.
erden syzyp ykan dek jogap berdi assaja,
Habaryla halyna ylgyrsa-da myssaja,
ylgyryy ne-h men, ne-de dostum ayrdy,
Die gour gozalar jogap berip yrardy.
Ilp ren medany pet bir howuz aly,
Pagta giden llge dklen owuz aly.
Sen ony eme bilen ygsa-da damjalap,
Biz ynha iki kii sakgal murtumyz sallap,
Daap etiip bilmn taar eden ayy,
Gata hondan brsirp, agyrdarys bayy.
II
Uzyn gnlk zhmeti miwesi synalanda,
Gapan bilgiji anda jjeler sanalanda
Obayz al organy gerine brenipdi,
Seni pagtaa mezp, yldyzlar grnipdi.

21

enedilim.com

Birek-birinden beter grsller rekler...

Tzeguller, Almalar, Ogulbegler, Gerekler
Gyruw sakgal ekimi tweregin alyp dur,
ay dogan a aly arym halka bolup dur.
aky iki goguam bloknotly, syaly,
(Hawa, azmaly dise olar iki pa aly!)
Sypaldan telpeklerin jam aly tegeleip,
Uuklan dodaklaryn etidigne alayp,
Ilerini gepledip, ekimini daynda,
Doup durlar azgl ganarlarny baynda,
Ne borka? soragyn her kim berr zne.
Ganarlar-da gapana mnr yzly-yzyna.
Almany gli aly Almagl Anna gelr,
Ganarlaryn srip, gapany anna gelr.
Bir z segsen dilende has agtylyp jemaly,
Akja dii grnr goza ayly aly.
Oguldurdy gapana pagtasyny goanda,
ekimi murtun towlap, Bir-z etmi diende,
azsoltan-da pagtasyn brik-brik srr,
Aksoltan-da ganary st-stne rr
On b jora ylgyryp, on b erden bakyp dur,
On b rek grsldp, on b erden bkp dur.
Bu rekle hemmesi seni arydalary,
Bu rekle hemmesi dnki klasdalary.
Klasyda sypdyrman her gn alarka blik,
(Okuwda-da, ide-de mydam bar-da bsdelik!)
Ola-da se yzyda etjek boluy aly,
Hzir-de se yzydan etmek ola hyaly.
Ozallar blik in greseler klasda,
Bu gn on blik i gre gyzgynly has-da.
Garasa, bir anynda hemie bardyr bi!
Diip, loh-loh glende goja ekimi wi,
22

enedilim.com

Bu-da b! din aly, srdi b ganary.

(Bir gnki ygan pagta mayrjak bir ineri!)
ekimimiz grende ganarlary bini,
Gzlberdi gapanny has ketderk dayny.
Iki z kyrk didi-de, ylgyrdy Nazar aga
ne ygtyar beri onjasyn artdyrmaga!
Diip, synymdan ekip, agyrnymdan gujaklap,
Asyl yzyny zmn glberdi jak-jaklap.
Haw, adamlar, seredi munu sti-bayna,
Saawanny etegne, jblerni dayna.
u pamykla hemmesin plese eke-eke,
Ana, size on kilo!
Joup duran mreke
Agyzlaryn tutuyp, assyryn pykyranda,
az gli dek aylyp, sen-de ylgyrdy onda.
III
Hanha, ene ilerden brigadir gelr weli,
anyndaky nekli ahyr bora emeli.
Belki, ol-da gelndir dogry seni anya,
Ho azgl, rugsat ber, irizen myhmanya,
Ol hem mkrlik edip, pagtay daajakdyr,
Gnorta etip-etmn esesin gaajakdyr.
Garda, kmekle! diip, hkman akamdan tutar.
Mrehede akyndyr, kn arkama atar.
Indi men- dndim rek tonna syryna,
Ynan bilen klenip mkrligmi erine.
Ho, azgl, rugsat ber, men yzyma gatmaly,
Gren zatlarym hakda grmedige atmaly.
ene tze eie kitsin kolhoz oly,
Malay-da ak bolsun z ygan pagta aly.

23

enedilim.com

Gara tni baynda ak pagta bilen ak maral

hakynda edilen grr
Murgaby kenarynda murgaply dahan bilen
Bir te gk a idik bir kesemen nan bilen.
Tsse sien gk ay ary bolar lezzeti.
Ol ene-de ganatdy, so ene-de demledi.
Ysly ay baynda gyzyp gitdi grrmiz.
igit didi: Medanda edip ger her gnmz.
alyp atyr ar ana ak kmetli kartalar,
Bu erlerden ysmanak plpdirler atalar.
(Atam grr bererdi bu topragy taryhyn)
Indi weli bu erle etmek in tarypyn,
Men-men dien ahyrlar gelr yzly-yzyna.
Ola tapan szlerin bagy salyp sazyna,
Edil dwjek bolar dutaryny gapagyn...
Dwlet tapdym bu erden, ene dwlet taparyn.
Aamanka noabr suwdan doly umrugyn,
Boadaryn pelleri nurdan doly umrugyn.
ol nurlary hemmesin tabyraryn harmana.
m dner jennete, pulum dner harwara.
Watanymam ba bolar. Kolhozymam ba bolar.
Die ele bolanda meni gwnm ja bolar.
Bir iguli al! dir meni sn Maralym
Menem din: Entek bir pagta toun gurayn.

24

enedilim.com

Wah, Maralym, Maralym, meni sse kayl men

Wertolotam satylsa, bermge tayn men!.
...Tsse sien gk ay ary bolar lezzeti.
Ol ene-de ganatdy, so ene-de demledi.
Sora bolsa o erde murgaply ayk bilen
Atyyp nahar idik ekeje kayk bilen.

Respublikam meni
Ak pagtamy adyna
Aksoltan daksam din.
Sebbi gyyn-azyn
Pikrim Aksoltan meni.
Gyyna dyza kp,
Tomsuna nzin ekip,
atsam, tursam, otursam
Ykym ol jenan meni.
ere urdum paltany,
Agzy gyzyl haltany,
erden bir oglan ykdy,
Ilime soltan meni!
Diip, bugda hakynda.
Grr bererdi atam,
Indi bugdadan beter
Ak pagtam soltan meni.
Islese bugda bolar,
Islese eker bolar,
Nmni adyn tutsa,
Bolup dur pagtam meni,
Gndogary Jehunym,
Gnbatary Hazarym,
25

enedilim.com

Gnortasy Eregim,
girtdir kartam meni.
Elimde orak-eki,
Baymda empa telpek,
Egnimde-de gyrmyz don,
Ordenli akam meni.
Ordenleri i begi
Dmde anyp durka,
apyan maksadyma
etjegim hkman meni.
rn ullakan bolsa
Bu gun eten myradym,
Ertir etjek myradym
Hasam ullakan meni.
u gun ygan ak pagtam
Kaspa barabar bolsa,
Ertir ygjak ak pagtam
uwa okean meni.
Aksoltanym ak pagtam
eter Kaspi bouna,
Kaspi dier: Gelewer,
Ak zli bikm meni.
Seni aly ak gyza,
Kir-kimiri ok gyza
Ne asyrdan bri
Garady akam meni!
ol gzeli lebinden
Mlp tonna nur sorup,
Bu gun lowurdap otyr
Respublikam meni...

26

enedilim.com

Million tonna pagtany

Goup girt gapana,
ene-de snp barar
yndam Swodkam meni.
ele atlykly gnde,
ele owhunly gnde
Bagylansyn owhunly
Ritorikam meni.
Seni bu gn bagryma
Mkm gysasym gelr,
Arman, ulurak bola
Respublikam meni.

Oun bilen yn
Gyrgyz bloknotyndan
B z sany deramyz bar
Didi bize gyrgyzlar.
I bolmanda bir derany
Bize beri! didik biz.
Birini dl, onusyny
Aly! didi gyrgyzlar.
Aljak bolduk, aljak bolduk.
etindigin duduk biz.
Berdi aga golu yzga,
kideli birini,
Aman aga apy senem
Bir kenardan! didik biz.
Kn synandyk, hi tapmadyk
Gtermegi trini.
ene edip deralary
z erinde goduk biz.
27

enedilim.com

B m sany jlgmiz bar

Didi bize gyrgyzlar.
I bolmanda bir julgni
Bize beri! didik biz.
Bir jlge dl, z jlgni
Bers! didi gyrgyzlar.
Aljak bolduk,
kn dyrjadyk,
Kyndygyny duduk biz.
Anna Kowus bedip durma,
Plwan bolsa ber eli
her Borjak, senem apy.
Bir etinden didik biz.
Emma ene tapylmady.
Gtermegi emeli.
ene edip jlgeleri
z erinde goduk biz.
ingiz didi: Berildimi
Almalydyr sowgady,
Gyrgyzlary dbi ele.
Sypmarsyyz bedip siz!
Berdi aga murtun sypap,
Didi: Her bir myhmana
Muna sowgat palasayz,
Galama siz diksiz!
ingiz glp hezil etdi.
Hemmelerem gldi.
On derany, z jlgni
Goup gatdyk edip biz.
Almaly zat ynsan in
Yssy bora emeli,
Anna didi: lermize
Bo bararys ndip biz?
28

enedilim.com

Bu zatlary bary oun...

yny onso balandy.
ol derala kenaryny
Adamlaryn sdk biz.
z kenarda dyn alyndy,
z kenarda dlendi.
Gzellige tagzym edip,
Telpegmizi goduk biz.
Telpegmizi goduk weli,
ene telpek berdiler.
Sekiz trkmen sekiz erden
Ak galpagy gedik biz.
Nir barsak tuyskan diip,
Gujaklaryn gerdiler.
z saakdan gymyz iip,
Bbarmagyn idik biz.
Saaklary degresinde
Poezia gepledi.
Her tost in gogy okap,
Ks erap guduk biz.
Emma kte, gogy bilen
Proza-da sepledi:
Hemme halkla, dostlugyna
Gtereli! didik biz.
Emma hi kim ol szlere
Prozadyr tmedi.
Btin dn geljegini
ondadygyn duduk biz.
Dera, jlg deregine
Dostluk bilen klenip
e geldik... Nir gitsek
Gadyp gels edip biz.

29

enedilim.com

Gyrgyz regi
Gyrgyz ahyry Guwanbek Mlikowa
Aladagy bay bolsa-da ala,
Gyrgyz reginde grmedim ala.
Gyrgyz regini pkizeligi
Ak gardan-da pkdir zlere ola.
a-da ak garlar hem pkizeligi
Gyrgyz reginden wrendimik?
Derele gujagy gzeldir-gzel,
Her otu apragy tutu bir gazal.
Eger bilen bolsam, i gzel eri
Gyrgyz deresine derdim ozal.
a-da dereler hem gzelligini
Gyrgyz reginden wrendimik?
Gk otlukda gezip rmek ne hezil,
Kw yga ezip rmek ne hezil,
ar anyda garlar doup atyrka,
Yssyk klde zp rmek ne hezil.
a-da Yssyk kl hem yssylygyny
Gyrgyz reginden wrendimik?
*Gogy gysgaldylyp alyndy.

30

enedilim.com

II
AHYRY GZI

rek poemasy
Pylanyny erinde bolan bolsam, kp
zatlary dzederdim... ok, her
hasymyzy z ornumyzda nme i edip
biljekdigimiz hakynda
olanmalydyrys.Men nme in
doguldym? Adamy btin mri u
soragy jogabydyr.
(Okyja hatdan)

Bir bay bar, m ii bar dnde,

M kr! ykylyp galmay besdir.
Baryna etmeli pay-pyada,
Tigirek hkman dl
u kw besdir.
Bir kw tozdumy ene bir kw,
Ikinji tozdumy nj aly,
31

enedilim.com

Her bagy zlende er bilen emi,

Toprak ajykdyrmaz
ol ay besdir.
Ertir bolmaz aly dilleri peltek,
Tze menzillere etmeli entek.
Dusa-da oluda m drli ktek,
Dime: Dyn gulagym,
A baym besdir!
Hawana mahsusdyr a ba, dyn gulak,
Ynsana mahsus zat dretmek, gurmak,
Drediln erde dyn almaz gursak,
ene bagrynda
Dyn aly besdir.
remeli olu gysgamy, uzak
Durmak jenaatdyr atana rek.
Dirler: regi aamak gerek!
Dogrudyr.
ne z aay besdir.
rege girmezmi regin aan,
rek aan bermez iline pean.
(Gapdalyda barka bir tebip aal
rek ilr.
alyz syrday besdir).
Ne dartylsa-da kebzde damar,
Gz ejizligi bermesin habar,
Sagmy a nsagmy iii oar,
Bada adam bolup
Drei besdir.
z seen krini oarsa her kim,
arpy eledermi dnni kn.
32

enedilim.com

ekeje hnre retse hkm

Ilie bergidar bolmay besdir.
Sowal berdi student gyz Roza:
Pukin aly haan azjak proza?
Jogap berdim: Ili goman azara,
Gogymy oarsam,
ol iim besdir!
ene biri didi: Misli, Pyragy,
Szle merjeninden dret bir dagy!
Men didim: O zatlar mbere bagly,
Dag dl,
Meni in bir daam besdir!
Nanyy
gogudan berse-de ykbal,
Gogudan
adam bolmagy hkman
ygyr bilen uly ynsap birikmn
ahyr-da, ynsan-da bolmay besdir.
Ak bilen garadyr garagy reki,
ola hasy seni regi reki?
Birisini salap, dime, u meki!
Iller adar
Birje ylgyry besdir.
mrde etdimi ki bahyllyk?
(Ili bahyllykdan gorar ahyrlyk!)
Dnde bir mn ayk Tahyrlyk.
Tk dl,
Goa sg ugruly besdir.
Nirelerde rs ilkinji sgi?
Bir erlerde barmy gyzlary tugy?
33

enedilim.com

Gumdan owaz geldi E, yky ogly,

Men bar.
ne maa... guwany besdir!
Nirelerde rs, ikinji sgi?
Bir erlerde barmy bagtymy bagy?
mzden ses ykdy: E adam ogly,
Sn! Sn! diip,
aray besdir!
Birisi Sheri, biri Gulugy,
Biri Oglanlygy, biri alygy.
Birinjisi die salamladygy,
Ikinj
mrlik baglany besdir.
edip phim ygnap sgden sg,
etdi on sany gllek aga.
olardan bisin gmp ak g,
B gezek
Gizlenip aglay besdir.
Glber, ilber, saraber, ahyr.
Hyjuwy hi haan bolmasyn ahyr!
Binji mede didirip jahyl,
Dnni mhrinden
Domay besdir.
Kalp dldir mhirsiz, sgsiz kalp
(Bele kalp a bodur, ogsa-da galp!)
Bir uly ygnakda r bona galyp,
didi biri:
ahyr, saray besdir!
Sgsiz omandyr, omazam rek.
ne gapdalynda igrenjem gerek.
34

enedilim.com

Ogra-jmr, egr gelende gezek,

Didi ol wsellp,
ygryly besdir!
rn dogry! didi yzdan bir gelin
Nm in henizem atanok galy?
Agam on yl ozal karz alan pulun
Henizem zp r...
Dumay besdir!
Arman, ne sli sen, ne-de prokuror.
ne igenmge gelni haky bar.
Seni sz diiln tgr oku bar,
Atjak-atjak bolup,
Gi galy besdir.
ygyr atylmaly! emeli ygyr!
oa arkalanar her ken bagyr.
Dwr arkasyna den her agyr
ondan em almaly!
alyy besdir.
Sga ren bolsa okeni ary,
Indi il derdinden rmeli bary.
Ykbalydan nalap ekmegin zary,
elerk tle
Salay besdir.
ygryy dokuz a bagryda sakla,
ondan so stolu stne okla.
Gygyryp dogur-da,
gygyrman oka,
Doglada
Gygyryp doguly besdir.

35

enedilim.com

Uludyryn tme etseler taryp!

Kiidirin tme peseltse grip!
Ne uly, ne kii, ne ba, ne garyp,
Ts baryp atany
u bolu besdir.
alaa, a-suwsuz galmasa gatap,
Soranlara dise: A, bardyr bir tap...
Bir stol, kee; iki m kitap
Baga zat gerek dl,
o gou besdir.
Ilde ilese z bay bilen,
Gylada gylasa z gyy bilen,
Dilni dilese z dii bilen
Gdijegem bolsa,
z dii besdir.
Di hakda, a hakda irrk-le heniz!
Seret, bagy ii sher dek tmiz,
Han-ha iki gelin, ene-de gyz
Saa lak atarlar.
u ay besdir.
Jorala bisem misli gl-eek.
Ak gelin, seslendi misli ak pek:
ahyr, bkljirp reme entek,
Sen garrama,
Dn garraam besdir!
Katdymy dikledim. Sowuldym oldan,
Dinden yk dilipdir ykmagyn
ilden!
Oturdym, gldim... Peride dl men,
Adamdan doglupdym.
o dogum besdir.
36

enedilim.com

Didiler: Okap ber ekeje gogy!

Okadym. Gterdi pkligi ygy.
Dileniln wagty okany agy,
Nzii artdyryp,
Gomaly besdir.
Go, alyk mhrinden g alsyn rek,
Ikisin okap ber
bir goga derek.
Okadym. ol ogly olunda gerek:
Ho, gyzlar,
Biderek gmeim besdir!
mze ugradym. her llezar.
M bagtly igit bar, nowa lle bar,
Olar ne geme zar, ne-de bala zar,
Guwanyp,
Gi k sygmaym besdir.
Ak her gk baga basyrnyp otyr,
Ilerde Kpetdag keserlip otyr.
(Agabat tegelek asyrlyk otyr,
ene m asyra
Gol berim besdir!)
Gndizler abadan, gijeler tmiz.
Kempirler owadan, gojalar eziz.
...Gk gapy agzynda gulpaklyja gyz
Wa! diip gygyrdy.
Ylgaym besdir.
Bir grsem murtluja dodagyn gemrip,
Ogly
atasyna enp dur umruk.

37

enedilim.com

igidi umrugyn yzyna garyp,

Grejine bakdym:
Domaym besdir.
Greji buz aly, galary gara.
Boy iki metr, say sere.
Maynyn dyrmalap seretdi ere.
Ene hrdedi:
Dogmay besdir!
Ata bir ah ekdi. Aylgan dymdy.
(Erkekde bele zat grmndim indi!)
u nokatdan elk gemin indi,
Siz gyylma,
Meni, gyylym besdir.
ne men bir zady gomayn kaza,
ogsa regimde galar bir yza.
Ata el gatana
gzlense jeza,
Jezala
Ulusyn salaym besdir.
ene ola ddim. agtyldy ke
Grndi uzakdan aksakgal goja
Miweli aga dek eglip alaja,
Gelr ol,
Nurundan ganmaym besdir.
Tanaarmy a-da tanaokmy sen
Bisalam gemge dlsi hakly sen.
Say alarsa-da,
dnki tokly sen.
Gudraty
ze sylmay besdir.

38

enedilim.com

Ugradym.
Grndi ene bir gne
Ak sa ene gelr ak bagta meze.
uwa! uwa! Akja uguli, uwa!
Ene gesin! olun baglay besdir.
Akja torbasynda kirmi, sogan,
Ene gelr! n kesmek gadagan!
Nir srnp bara, taksii dogan?
Dograny kimdigin
Bilmei besdir.
yralaryn akdy z aly her.
Gyzlary deminden drnmi sher.
ne sher
ne bolsa-da eser,
Agamy-da
Pesde gomaym besdir.
Hanha bir gyz gelr
Slgnmi, durna
Gabaklary pek, aagy hurma.
I eziz, i tany
ys urdy burna,
Ba Sgimi atlap,
Kreim besdir.
Gzleri-de tany, gay-da tany,
Gi alny-da tany, dii-de tany.
On sekiz on dokuz ay-da tany,
Kebin grp,
agga derleim besdir.

39

enedilim.com

diminde galp ok, sznde alan,

(Asylly enni sapagyn alan!)
Megerem, bir erden okuwa gelen
Galam-depderinden
enleim besdir.
Bir golundan tutup andaky jora,
ag dek akdy gitdi. Ayldy aram.
Sora, e, agalar,
o gyzdan sora!
Kebi tany!
Tanap bilmeim besdir.
Agala birinden ykdy bir owaz:
ahyr, baky Sgi balasy ol gyz!
o bada regme girip bir nyaz,
Esli wagt
zme gelmeim besdir.
Bitipdir, spdir en mynasyp.
Gzler dpsz dera, nury bihesip.
Sjek igit,
sen bir galma binesip,
Sen jowranma,
Meni jowranym besdir!
Barar topar-topar gyzlar-gelinler.
(herliler hem-de myhman gelenler).
Sgden aglanlar a-da glenler
Hasyyz kp?
Size zlenim besdir.
Dymyp geip barar gzellik sili,
Her gzel bir bagty stni aly.

40

enedilim.com

(Stnler saklaar Watany, ili!)

olarsyz
etim dek mzzeri besdir.
Joup Gzelligi tolkunna gr,
rber alygy akymna gr!
okul dien zat hem akyla gr
Ykjar eken.
Ozal amaym besdir.
anymdan barar bir harman okul.
eseden kkp dur gzdki akyl.
anyndaky go hem duran bir nakyl!
Toraymy atlap,
uwdunym besdir.
Zyany ok! Sp gyzla nabayn,
wrenipdi dn drsn, alyyn.
(Smedige dnksizdir durmuy,
Sen in
Birje dem aly besdir).
Dnde
ol Aal sag gezip rkn,
regim dadandyr, dagdandyr arkam.
onu aak yzy toprakda barkan
eri agyrtmaga,
Dzmeim besdir.
Mydam gzellige dikip nazarym,
Gdekligi nyanama alaryn.
Myssarma, agsama, kapyalarym,
Dim-dik r,
Size senim besdir.

41

enedilim.com

Bolsa-da myssyklyk, agsaklyk sende,

E, gogym, bolmasyn biparhlyk sende!
Asmany astynda, eri stnde
Die
Biparhlardan emenim besdir.
Malay bulutdyr. Nazary demir.
Glksi azapdyr. ylgyry jebir.
Ne-h roman okar, ne-de bir ygyr,
Gzleri grende
Demigi besdir.
Bir mayp ykylyp, kede atyr.
Biparhlyk seredip, ierde atyr.
rekde rehim ok, gzde howatyr.
zne bakada
Dwni besdir.
Ili agy apsyn dldir parhyna,
Bir urdy er hopsun dldir parhyna.
Gynanmak, guwanmak atdyr ruhuna,
Ony dwnk bilen deeim besdir.
Gogym
aga dl sen, sakgallysy sen,
Murtu towlap, orta ykmalysy sen,
Kimi pp, kimi akmalysy sen.
Die onda ahyr ykballysy sen,
ogsa
Gara aa degmei besdir.
amany bagrynda dredip azap,
agyny regin nur bilen bezp,
Hol baran okullak gyzlara mezp,
Dikgird!
Kwiz nallaym besdir.
42

enedilim.com

kjelerden gidip dek formalar,

Drpdir sagyrlak platformalar.
edi-de arkayn r, durnalar,
agy zada
Size begenim besdir.
De arysy ayk, de ary dogan,
WUZ-dan ogup ykdy z gyz, z oglan.
Glgn knekli gyz, azajyk eglen,
Sz atjak!
Arzuwma mezei besdir.
Sagrysynda owlak gezibermeli,
Gzlerinde balyk zbermeli,
aagyna gogy azybermeli
Sen gyzy
Gelinlik belleim besdir.
Jay iindenmi a-da astyndan,
En sesi geldi eri pestinden:
Iki horjun puly okla stmden!
ogsa gyz ok! Pulsuz molay besdir!
Gorarys, ene jan, gyzlary erkin.
Galy dien zady bereris merkin.
Bellp onu
in,
edisin,
kyrkyn,
So bolsa,
Ayndan domaym besdir...
Gedi gapdalymdan, z oglan, z gyz,
dimler edepli, grrler eziz.

43

enedilim.com

ne ne-ne hile bar heniz,

Iine gir,
Dadan synlay besdir!
Salam berip gedi tany bir gelin.
Bagry pide-pide, regi dilim.
E, gelin,
asmana etrk eli,
Sgi bilen
Gurjak onay besdir.
Ol igide seni atmandy hi kim,
epbik dek elmedi.
Tirkedi gn.
Drdnji gn derrew sypady sayn,
Binji gn
Em aldany besdir.
Peseltdi mukaddes mertebi sen,
Alap ere aldy gyz jygay sen.
Indem
baa den pajygay sen
Iie sygdyrman,
Aglay besdir.
Erki-ygtyary, elbetde, seki,
ne weli dlsi z zki!
z Watanyky, Watan biziki.
Seni Watan kimin
Gabanym besdir...
Gepledi Agabat. alandy konsert.
zgert, adym, gdek zatlary zgert!
Her gezek tenime girende bir dert,
Die seni dilp
Sagalym besdir.
44

enedilim.com

Tutu bagrym bilen guwanyp aga,

e etip baran di salyp baga.
Hi, u wagtam
signal bolar ogua!
E, mayn,
Bimahal gugury besdir.
Gter, Sahy bagy, ene-de gter,
Gter, uwal bagy, ondanam beter.
Gterdiler. Serpa hasyna eter?
Bir serpay
Des-de palaym besdir.
Ikisi-de biri-birinden beik.
(Beikle bouny lemek ayp!)
Her hasy bir dagy rkji diip,
Goa daga
Des-de busanym besdir.
Adymy yzyndan alandy bir saz.
Bu niik gudratka, bu niik owaz?
(Mylly atam,
gowat taryy biraz.
Ogluy jadylap
Gynay besdir).
Onana alandy ne bir mukam.
alanla regi hazynamykan?
...E agz,
u aly balygmyz barkan,
ene balyk gzlp,
Anay besdir.

45

enedilim.com

Besdir mukam erne ilik sygnay,

Besdir alky erne gyzyl ygnay,
Besdir ili tp, gapa sygmay,
Ynsabyy satyp,
ognay besdir.
zki hasaplap il-gn jbsn,
Sokjap, ara edip dwleti gwsn,
Dost-aran tutunyp adamla pisin,
Halallary
Adam sanmay besdir.
Rstemi nde billeri orak,
Asgyny nde kamaty derek.
Die agzy glr, glenok rek
aalak dek
Sort-sort ylgyry besdir.
Jaya seretse ak edr nagy.
(Dayn grr, iin bilenok goy!)
aay jaymy, asenem kgi!
Nmedigin
Zordan sagary besdir.
Derwezni i giden arbaglyk.
apyrdap ses edr howzuda balyk,
Gol ekip alany nerk alyk?
Ortaa iik
Deleim besdir.
Emma jamy gyzyl, negi gyzyl
Portsigary gyzyl, negi gyzyl.
Nme in dlk knegim gyzyl?
M kr,
Bir ony dimei besdir.

46

enedilim.com

Ne asda grn, ne-de bir toda.

(Bilemok al beni niiksi kde!)
Goy as baglaar, sen bolsa de,
pigeden jyklap,
Gzlei besdir.
Daydan seretse duran medeniet
Bonuda galstuk, egnide ilet.
Elde urnal dur, elide gazet,
Die tiralaryn
Barlay besdir.
de help dur
B kaf kitap
Pukin, Baron atyr da aly gatap,
Kerbabaew dik dur i-bagry ttp...
Kitaplary die arkasyn sypap,
Saray gony dek
Synlay besdir.
Okaan kitaby die bir Haam,
onam z harya ulana, hawan!
Kte kprk isem, kse aal,
Di u ahyra
Daanym besdir!
hli hereketi hasaba gr,
eke gymyldy ok ynsaba gr.
Die ien wagty,
kitaba gr
Iip,
Haamy-da alday besdir.
Gjgi-de z heide jwled,
Piigi-de z hsieti wred.

47

enedilim.com

(Gogymy-da z aly ownada!)

E gogym, belent dur!
Ownay besdir.
ele pikirleri kalbyma gaplap,
Bararyn mukama tenimi taplap.
E, mukam, dnni hapadan saplap
Bolmazmyka?
Jogap soraym besdir.
Mukam jogap berdi: Saplarys hkman!
ne abga agmaz yldyrym akman!
Tutu il-gn aksa hi zada bakman,
Hapa uwlar.
Kn-kn synaym, besdir.
Hapalyk azlykdyr. Tmizlik kplk.
agyberse durmaz nde splk.
agmaan adamy nyrhy bir kpk.
ak, ag, gre!
Guk-pak onay besdir!
Onana balandy yldyrym ury.
Birden aglap geldi tomusy agy.
Dise agy,
gusa ondanam agy
Ak agy
Ak bagta deeim besdir.
aplara gapgarlyp p-alam, hapa,
agbany gjnden dredi depe.
ene mnder-mnder ugrady epe!
Gidiber!
Kenardan ogmay besdir!

48

enedilim.com

pler bir-birini bayndan idip,

Kirler bir-birini stnden dip,
Gitdiler...
Dnnem uwarys edip!
Il gjne
Umyt baglaym besdir.
agy agmasyny etdirr dowam.
(abga, sende g bar, akylym haran!)
Sllmba boldum-la! Hany saawan?
ok gerek dl.
Kirden uwulym besdir.
Megerem, gygyrsam:
s, saym, s, s!
Malama sa biter. Se, agmyrym, se!
Saym ggermedi. (Ggermnler ge,
Bir mahal
Telpegme sygmay besdir!)
agy didi. Dn gl ady niik.
pigeler ayk, iikler ayk.
Btin her mawy ekrany ayp,
Wagty dilp otyr.
Sginim besdir.
mze altrak etmeli hkman.
ene-de nmeler tapdyka Ak tam?
Pentagon. Netron... Ertire ykman
Bir gogy azmaly.
wmeim besdir.
etdim kmize. Garaldy irik.
agalar apyp r gk hyar gemrip.

49

enedilim.com

Olary atlygna bolup de rik.

Gapa etenimi
Dumaym besdir.
e girdim. Derrew towladym Wagty.
Mawy ekran sady mze agty.
Didi: E, adamzat, geirme wagty,
Erte gi bor.
Bidert anay besdir!
Asyry aagy ullakan synag.
Dikeldi dnde i elhen sorag:
ere miras gojak nhili sylag
Adammy, kerpimi?
Salay besdir!
Sora howa hakda szledi diktor.
Tebigaty erbet howasy okdur!
Gkden ajal agsa ol hatarrakdyr.
E, Koen,
Ajala agyry besdir!
Wagy netrony wagy atasy,
Belli dlmi saa dn kartasy?
in dl-de,
eri ortasy
in
wagy ogul dogury besdir.
Berline en lp garyma-gary
igrimi milliony edipdik bagy.
ona pida bilen ldrlen Uru,
ene-de tzeden
Janlany besdir!

50

enedilim.com

Birdenk ene-de yldyrym akdy.

G bir okean topraga kdi.
eri aklyk tutdy. Garalyk akdy.
Gudrata
Demsalym aalym besdir.
abga kiparlady. Gepleik tamam.
Gapyny nde edildi salam.
Kim bolsa-da derrew girewer myhman,
Bu dnde
Sensiz omaym besdir.
Tze balan gogym gutarman atyr.
Bu gn azylmasa, azylar ertir!
Hzirlike eziz myhmanym otyr,
Gzlerinden
Gzm sowmaym besdir.
Ol gitdi. ene-de kakyldy gapy.
Ugradanym birdi, gelenler iki.
Birmi, onmy dedir myhmany ki,
ydapdym, ydaryn,
Sag baym besdir.
tledi gapydan egendir ata.
Derrew gzm ddi attestat-hata.
Didi: Hany u yl gal-da garata,
egenii okat!
adany besdir!
Okuwla hasyna girmeki egen?
Kplk nir bolsa, o ere-de men...
Garalawjy boljak! Oardy-ow sen,
Bu dnni
ki sgem besdir.

51

enedilim.com

Nm in ol ugra dyzaar hemme?

Ata gnledi: Gzlje emme!
Sen o zatlar hakda pikire mme,
Dienime Ho di,
Bir Hou besdir.
Didim: Elteli edebiat, dile?
Atasy r turdy emesi bile,
Blireme! diip, ylgyrdy ala
Ol ugurdan
Seni ygyly besdir!
Tapaly egene stlje zhmet;
Seni bu hnri duran bir mhnet.
onda-da jbi bo, ini do et,
Biz aaly,
Seni boguly besdir!
Ata szlerine bersem-de jogap,
zi-de, ogly-da etmedi togap.
(Olar gitdi, ene balandy azap,
azyber, tgeme,
z bolu besdir!)
z tgeme-de, tgni tget!
udur malaya yzylan kysmat.
ony baarmasa gopguny bes et,
Kyrk yllap,
Bihuda samray besdir!
Ba waspy bolsa-da Gzellik, Gowluk,
eri gapdalyndan gemegin sowlup.
Oa z szi atmaga howluk,
Atmasa ol adar,
Gi galy besdir.

52

enedilim.com

Watan, badak, sgi, kommunist, il-gn

Bu b szi parhsyz hejiklemegin,
Dil-de dl,
kalbyda gterip bilgin,
Olardan
Howa dek dem aly besdir.
ygry bilen edip olara kmek,
Kmek soramagyn kmege derek.
Die mahal-mahal
sanjanda rek,
Il-gnden
Kuwwat soray besdir.
agymy, amanmy, udur aray,
Gwr sgdendir, bolmaz gargyy,
I uly gargyy: Pli olday!
ze-de
Pli olday besdir.
Arzuwy
z aa bolmakdyr aat.
ne uzak adan taparmy myrat?
Dertl em bermese, ejize kuwwat
girt betbagtlykdyr z a dien zat.
...Il ne aatsa
o ay besdir.

53

enedilim.com

Rubagy poema
Gadym atalarmyz babalarmyz-da
Hwdulenipdirler rubagy bilen
(39-njy rubagydan)

Prolog
ene moda girr rubagy azmak,
Onu her setiri bir bagy azmak.
Ol onu inem rubagy borly
ar setiri azmak ar bagy azmak.
Bir bagdan gelmeli akyly ysy,
Bir bagdan gelmeli okuly ysy,
Gn ysam, er ysam
oa gatyyp,
Burnuy gapmaly nakyly ysy.
Ba, ba, kyn eken-ow bu kri Omar.
Akyl, okul, Gn, er drt sany damar.
Drt damary tapyp, tutup bilmeli.
(Birisin tutmakdan habar ber, habar!)
Rubagy azanlar sanagly bolar,
Hemmesi-de ilde soragly bolar.
Gyz setirler mezr Agaunusa,
Erkejik setirler Grogly bolar.
Rubagy azylmaz kapya in.
Gazetde bir gezek apya in.
Eger-de yn bolsa rubagylygy
rekde ap bolar bakya in.

54

enedilim.com

Kbir kapyalam agsaklap barar,

Kbir setirlerim towsaklap barar.
Zyany ok. Sri agsaksyz bolmaz.
(Agsaklar i yzdan syr saklap barar!)
Drt setir drt agam.Hyzmatda bary:
Birinjim Garaja, ikinjim Sary.
njimi adyn ndip atsamkam?
kelejek bolar drdnji ary.
nji setire agtaryp bir at,
Dogulanja gni dakypdym Myrat.
Krpejm aryjyk basdalyk edr:
Ol myrat berenok. Men bern myrat!
Bagrymy garaldar Gara kegim,
Gzmi saraldar Sary kegim.
ne bir ugruksa, soun oarar
Myratjygym bilen ary kegim...
1
ol beripdi Ba sgini mhnetin...
Nirelere alyp gitdi kysmaty!
Aglaan bolsa-da gln bolsa-da,
Bir erlerden ses gelerdi ahbetin!
2
Megerem bagtlysy. Oansy mensiz.
Men weli lnm dem alman sensiz.
Kyrk m setir gogy dreden bolsam
Her harpy iinde Sensi, Sensi, Sensi...

55

enedilim.com

3
mr menzillerden menzile etsin.
Men senden rti snein sessiz.
Gara habar gni
gara gzden
Bir gara a damsa, ol maa besdir.
4
Rubagym sgden balandy edip.
Indi munu-yzy giderk ndip?
Dnde sgi kn, hayr kn, er kn,
Haram kn, halal kn... Gidiber gdip.
5
mden ykdy-da, didi bir dahan:
Wi, wi, men- size barardym myhman!
r, myhman! Yzyma hyrra wrldim.
ol hkmandy. Myhman has beter hkman.
6
ayrak bir erde grdm bir toy.
Arzuwlar adyldy goudan-goy.
Sz berildi ynar boly igide
Gepinden utanyp aglap dur boy.
7
Dayndan seretse duruna edep.
Szi-de, zi-de giden bir mekdep.
Bir minut iine girip bolsady
Tapmazdy dnde ondan biedep.

56

enedilim.com

8
Ynha rubagylam ddler ola.
Biri saga ekar, birisi sola.
Aby ok! Hemmesi adam hakdadyr.
Ahyry hlisi er bir dula.
9
Goy, ugur nir? Rektory anna,
H, okuwa girjek bolarmy Anna?
Anna atdan ykdy! sany egen
alap go basyp atyr ewanda!
10
A ger, yl ger, tger moda!
O mayn modady. Indi pyada!
K ykdym. Maynlylar ak boldy:
Hanha pyada bar! Hanha pyada!
11
Bir dostum tzelik bulady u gn,
Begenip, gzlerin alady u gn.
Didi: Altmy aa eten olbaym
eper kitap okap balady u gn!
12
Ja adylan sz minneti bolmaz.
Gij galan sz gymmaty bolmaz.
Rubagym u gne hyzmat etmese.
Ertirki gne-de hyzmaty bolmaz.

57

enedilim.com

13
Goy, bu ses nme! Bu kimi sesi?
u jaa tzerk geleni sesi.
Kim ol tze gelen? Goym ylgyrdy:
A, nemel... tze gelini sesi.
14
Sni gyzlardy, gzlegi gogy.
Aygy adymdy, myhmany bagy.
Indi z gyzlary etidi weli,
Arza azar yky adyma gary.
15
Zhmet zehin berr, zehin hem hsiet,
Hsiet phim berr, phim hem hormat.
ol bisi seni doly mrdir,
Birisi etmese gdikdir kysmat.
16
Beik Pyragy dek dyzya kp
azmaklyk hkman dl. az daga ykyp!
ne Aa yka ahyr bolmarsy
Beik Pyragyny stunden bkp.
17
Sadaga bolayn, phimli duman!
E, owunjak duman, men senden gorkan.
Owunjaklar bilen hut zi aly
Ownuklaman
ndip dnip borkan?

58

enedilim.com

18
Ynanypdym dilindki yrrylda,
So dndim gzndki pyrrylda.
Edil grejimi iine bakyp,
Aldap dur ol. Toba-essagpyralla!
19
Dnni znde uly zat ygrar.
Ygraryn uwdana douzam gargar.
Douza gargadyp aap renden,
Ony uwdan gnm, lmge taar.
20
mrm hapalyga hjmdir meni.
mrm tmizlige hajymdyr meni.
Il gnsin atmak zerurdyr weli,
z gnmem atmak borjumdyr meni.
21
Syrkaw soramaga gitjekdim u gn.
Bir bahana tapyp, altandy gwn.
Ynha indem nan symylap otyryn,
Ndip uwdup bil? Dwn, e, dwn!
22
Gahar zalym. Ogla bir arpyk aldym.
Horkuldap aglady. Dumadyk boldum.
onda regimi diln bolsady
Men senden beterrk aglapdym, oglum.

59

enedilim.com

23
Bir zady stnde yrsarap k gn,
Biderek agyrtsa kewany gwnn,
Ol gahardan aa uklap bilenok,
Sen gynanyp, uklap bileok o gn.
24
Bu bir durmu. Munda kn zat bolup dur.
andak gllp otyr, bgl solup dur.
Saa akyl berr i samsyk adam,
I akylly adam akyl alyp dur.
25
Poema balamda oatdy kepim.
Ba Sgim bir erde basardy sekin.
ay
gk grln dek bir habar geldi:
Onu tenine em iki gn...
26
obada zmi goberdim aak:
Oa ndip dzd, e Ajal-peap?
Ol didi: Gelinmi, ahyrmy, gyzmy
Me in igit dek tapawudy ok!
27
o erden ylgadym mazara gary.
abyrdap agardy gk may agy.
Tasa-da ylgaber! didim zme
Tasa agy, lse ondanam agy...

60

enedilim.com

28
Alnym bilen pdm mazary stn.
Gum saralyp atyr misli bir possun.
erden owaz ykdy: E, yky ogly,
Indi anma, ki anany besdir!...
29
Rubagylam, sizi batyrdym gama.
Sgden balapdym, mdrdim Guma.
DURMU DOWAM EDR, gzay spr,
Hzir er stnden gideli e.
30
Ene bilen bir keigi dartyp git,
Ata bilen bir digi yrtyp git.
Olar dde-de buursa umu,
Zwwe turup, o tarapa ortup git.
31
Bir oldaym in aaman wagt,
Gzlerimi satyp berdim bagt.
Emma gzm satyp kmek edenim
Ertir bir sag boly bermedi mugt.
32
Birowa iii etmge rowa,
Biri boun satyp gzlese ala,
I bitirse bir sag bola mtdir,
Bitirmese on b sag bola mt.

61

enedilim.com

33
Bir rubagy azdym. Oat gordler.
Bahasyn bir gyzdan gymmat grdler.
Gazetle birine getirdim weli,
Her setirne arym manat berdiler.
34
Sen nme nebsie topula em?
B rubagy azyp, hopuga em?
Gatmyym di! Gara nebsii unut!
Bir kpk almanam azypdyr Haam.
35
Rubagy dien zat kp drli badyr
Bahardyr, Tomusdyr, Gzdr hem Gydyr.
Yssysy, salkyny, sowgy bolmasa,
Owadan bolsa-da ol setir bodur.
36
Bir rubagy okap bir Hkmrowan,
Berenmi dirler ele bir perman:
ahyr sallah bolsa gyzym onuky,
ogsa-da bar malym bayna gurban!
37
Bir rubagy okap ene bir Hkim,
Berenmi dirler baga bir hkm:
azan merhum bolsa gabryny otla,
Gezip ren bolsa gzni eki!

62

enedilim.com

38
Disek-de: Her kimi z bagy bolar
Beik rubagyy Pyragy bolar.
nji setirin drdnji etse
Kp gogusy ajap rubagy bolar:
Magtymguly, kle gagy getirme,
Bu bir i wagtydyr, z itirme.
Jahan gidir, endan bilen-de bardyr,
Szm diln ok dip, msm oturma...
39
Dldir rubagy bir erden gelen.
Ol meni ilimi ganyna sien.
Gadym atalarmyz, babalarmyz-da
Hwdlenipdirler rubagy bilen:
Allan, allan edein.
Baga sallan edein,
Bagy gyzyl glni
Saa gurban edein...
Rubagy dimeklik er rek dimek.
Drt ylda biirdim kyrk sany rek.
Ony biirmek hem hyllalla weli,
enp imegi-de baarmak gerek.
Solama
Komsomol salamyn ollap akoma,
Sorapdym bir mahal: Poema nme?
Bir edebi igr azypdy jogap:
Kyrk kuplete etse, odur poema!

63

enedilim.com

Ynha kyrk kupledim tamama geldi.

Al akomum: tze poema geldi.
Ho, Garajam, Sarym,
Myradym, arym!..
Beleki agalam salama geldi.

Ogul
(Ogul toundan so drn gogy
poema)
I
Ogul boldy. apyp gitdi agalar.
Buluk! szi gapy-gapy alandy.
agany urum eden sallanak
Bu gn ene bir agalyk agraldy.
Gzjagazyn umup atyr agajyk
Bu dnni ahwalyndan bihabar,
Asmanydan, aragyndan, urundan,
Haramyndan, halalyndan bihabar.
Ol die enni ak sdn bilr.
ondan baga zada etenok akly.
ne onu em adam ady bar
aamaga hakly, imge hakly.
Aglamaga hakly, glmge hakly.
Aglaar agajyk (bolsa-da erkek!),
Erkekleri aglamaly dldigin
Bilenok kejik, bilenok entek.

64

enedilim.com

Hzirlike go, aglasa aglasyn,

agalara agy in temmi ok.
Olar oat dnrler bir zada
Aglamasa wah, emme ok, memme ok.
II
Bilemok, adyna nme dakdyyz
Ajap atlar kpdr, ene-de kp bor:
ne at dakynmak asat-da bolsa,
Olara eelik etmekde gep bar.
Arslan, olbars diip at dakdyk bir gn
(oa mynasypdy ekizje oglan).
ne on sekizden tp-tmnk
Biri tilki boldy, birisi agal.
ene iki aga at dakdyk bir gn.
k kr etdik. Bu ona-da ok:
Gei bolup ykdy Serdar dakanmyz,
Batyr dakanymyz towana-da ok,
Ikisi-de gady enesin talap:
Biri iden gorkdy, biri okuwdan
Birisi mlp r Sibirde gagap,
Belekisem aga apar tokadan.
Onso iki gyza at dakdyk bir gn.
Ikisi-de ykdy adyndan arzan:
Misden arzan ykdy Merjen dakanmyz,
Altyn hem bir gujak odundan arzan.
Daky agayza i ajap ady,
Sei-sala tzesinden tzesin.
ne agamyzy at bezp bilmez,
Go, agamyz z adyny bezesin...
65

enedilim.com

III
Ogul boldy. apyp gitdi agalar,
Buluk! szi gapy-gapy alandy.
agany urum eden sallanak
Bu gn ene m gram agraldy.
Gramlar toplanyp, ulasyn puta.
Dag dek eginlerne etmesin organ.
ne weli, ne ulaldygya,
Watany gerine dmesin agram.
Il-gn bonuna hopba bolmasyn,
Il-gnni etsin bonuna hopba.
zi hakda iki sagat olansa,
On sagat olansyn il-gni hakda.
Gzni stnde badak edinsin
Enni, atany mukaddesligin.
(Olar lm bilen de grermiin
Gyz haasyzlygyn,
Ogul pesligin).
Sher turup, ilki atasyn grp,
Onso garadaky atyny grsn.
Eneden, atadan ak pata alyp,
Atyny suwuny, otuny bersin.
Ine onso usun kanala tarap,
Salary ykjasyn iul eline.
(Atany pendini alan go ogul
Asla dmezmiin GAI-i eline).
Gzjagazyn umup atyr agajyk.
WAI-sinden, GAI-syndan bihabar.

66

enedilim.com

69-yndan, 24-inden,
Waziginden, garysyndan bihabar.
ylgyrypjyk, dymyp atyr oglanjyk,
Grre, gybata goulanok ol.
zni huwwalap, emdirip atan
En diline-de dnenok ol.
Zyany ok, bu gn dnmese-de,
Ulalar, etier, dner ertir.
ne ol ertirem dnmn dursa,
Ine, ol ge zatla stnden getir.
zni dreden enesi bilen
Geplese terjimei arkaly
(Men ele zatlary birine dudum!
Ine gorkjak bolsak ondan gorkaly!)
4
...Memirpjik myrlap atyr bbejik,
Habary ok sp gelen obadan.
Bihabar ol rehstaga gol ekip,
Segsen ada owluk gren babadan.
Sallanakda uklap atyr agajyk,
Bady gaan sallanakdan bihabar.
Iki jaa ylgap giden eneden,
asalmaly m saakdan bihabar.
Birdenk-de jk-jk edip oandy,
Gujakdan-gujaga gedi aglajyk.
Die ene ysyn agtaran aly,
Mlemesin bes etmedi owlajyk.

67

enedilim.com

Onana-da pek gabak gatarma

Sozlup ykyp z sonany iinden,
Gujagyna gterdi-de bbegi,
Birje gezek sypalady sayndan.
o bada-da tapba sesi kesildi.
Del gujakda rahat tapdy agajyk.
(Gujakla gowsuny tanan ekeni,
A bbejik e jgjik, jgjik!)
Barha gterilr tou owhuny.
Aylar ampanlar. Bugarar saak.
Tarypylar bir-birinden ggnli,
Gybatylar bir-birinden owunjak.
Her hasy zni agramna gr
Guwana, araa, wn, gl.
Gerin tutup, hemmesini dilp dur
Hem gazaply
hemem arkaly Dn!
Ol Dn her kime bir mr berr,
ol mri synagdan geirr onso.
(Kte diri wagty l mezedr,
K dir wrr merhumam bolsa).
...Sallanakda glp atyr agajyk,
aman zatdan, agy zatdan bihabar.
Gapdalynda glp duran gripden,
alan tostdan, galp hratdan bihabar.
umrujagyn dwdi birden bbejik,
Belk itdi agzyndaky emmesin.
Arkaynja emiber sen emmi,
Dzederis aman zatla hemmesin.

68

enedilim.com

O zatlary gnkri zmiz,

Entek seni igit aly irki ok.
Haky bardyr umrujagy dwmge,
ne entek gremge haky ok.
rejigi polat aly berkesin,
Dleri-de pes bolmasyn gapakdan.
Grln wagty il ak bolsun agzya,
rn wagty ugun yksyn toprakdan.
Ine onso alan bilen amany
Aagyna bile gurarys gapan.
Gapla dakjakmylar seni adya...
Bu ola z ii, olbarsmy, Gapla.
Hasy bolanda-da tapawudy ok.
ony islendir at dakan adam.
ne Seni ady Ay hem bolsa,
Adydan rti adam bol,
Adam!

Tze yl arzuwlary
1
agyy agmagy baary aly,
A, Gn dogmagy baary aly,
Derala akmagy baary aly,
yldyrymy akmagy baary aly,
Bizi hem (bolsak-da hasy hnrde!)
agmagmyz,
Akmagmyz,
akmagmyz gerek.

69

enedilim.com

...Ke suwlaanlar uwsun kni

Her gn iki gezek.
Belki, gezek.
2
Ja guran adamlar
dwleti beren
hli n, rekin, hekin, sementin
ol jaa sidirsin. Birje gramyn
Ne-h artyk gosun, ne-de kemeltsin.
3
Zat satan adamlar
dwleti beren
Matasyn, eigin, nek, emesin
Magazinde satsyn, aigi bilen
Jygyllygy, howlusyna gmesin.
Nebis diiln zat enden gemesin,
Gese
uwutjak ol bogaz dni.
Men bir magazini mdirin biln,
Bogaz dni dl, bogaz dnni
uwutmaga tayn. Elleri etse
Ay hem goparyp, bazarda satjak.
Halal zhmet bilen gabarsyn gapjyk,
Halal nygmat bilen bugarsyn saak.
4
iguli
jje dek kopelip barar
Kelpezi lmi, akylly bagty.
Sowuly, ene-de bir kelpez gelr.
Ii gyssag borly saklama igdi.
70

enedilim.com

Onana malay betona degdi.

agaly maral as tutdy ertir...
Mayn artdygya pahas kpelsin.
Mayn artdygya
Artmasyn etim.
5
Tze yl
dogulsyn mlp ogullar,
Dogulsyn, dogulsyn,
Has kp dogulsyn.
ne kii-girim ogullar dl-de,
Hemmesi-de goak ogullar bolsun.
Muna goak ogul sygarmy dn?
(Meger, bu arzuwym juda kderdir)
Go ogullar in er darlyk etmez,
Dn sygmaanlar owunjaklardyr.
6
Bir zalym kesel bar.
Adyn tutmayn.
ok bolsun dnden ol zalym Kesel!
Ol hakda etmin artykma grr
Grr etsem, mlp aralar erser.
Onu garysyna ne tankyt gerek,
Ne-de gogy gerek, ne-de bir grr.
Die derman gerek. Olam tapylar
Edil sitromon dek satylar bir gn.
7
Tze yl
ele bir lukman yl bolsun
Nesilsiz ojaklar bolsun nesilli.
nelgesiz en, perzentsiz ata
kgn gwnlerne insin teselli.
71

enedilim.com

Namut sallanaklar,
Namut gujaklar,
Tukat ler bolsun jagyl-da-jugul.
En her dyzynda bir gyz otursyn
Ata dyzynda-da onarak ogul.
8
Alar, yllar edip geiip barar.
Ynha ene bir yl gerdene mndi.
Gutardy ene bir kalendarymyz
Hi mahal, hi mahal dolanmaz indi.
Dnde atlyk-da, hasrat-da etik.
Bir adam dogular, bir adam lr.
mr hem, lm hem alykly eme.
Gije gelinr-de,
Gndiz gidilr.
Dn aglap ins.
Gidemizde-de
ene agy bilen ugratsyn il-gn.
(Tze yly gzel bosagasynda
Nen lm hakda olandy, gwn!)
9
Bu gn atlyk gerek, bu gn saz gerek.
owhun, glki gerek. aasyn glki!
leme inede adam dien zat
Bir uly glkden drnmi ilki.
Mydam ganymyzda at apsyn glki.
Glk dnnle artsyn hasaby.
Glk glp,
aga aglap bilmese
Geim dek kirlrmi adam ynsaby.

72

enedilim.com

10
Ullakan stolmy,
Kiijik stol,
Uly stanokmy,
Kii stanok
Hasyny, baynda zhmet eksek-de,
Dnde bir postdan okary post ok
Adamkrilikden okary post ok.
ol
u gn, ert i uly posty.
Kimde-kim ol posta mynasyp bolsa
Hem zni
hem-de ilini dosty.
Miras bolup gesin nesilden nesle
Adamkriligmiz, agy gylygmyz.
(u gnki alygmyz biswit gese
Biwe bor ertirki aulylygmyz).
11
Grndi Hil atly byllygymyz.
Glletsin ol, has-da glletsin ili.
I okary sorta mynasyp bolsun
Hem Harydy
hemem Ynsaby hili.
Ol ikisi biri-birine bagly.
Ynsap mrrk bolsa, Harydam mrrk
Tze yl arzuwym: zhmet adamsy
Mrrk ynsap bilen bolmasyn rik.

73

enedilim.com

12
Bir mahalky uly batyrylyga
Bu gn talaylyk diip-de bolar.
Bir mahalky uly dogruyllyga
Bu gn alanylyk diip-de bolar.
Batyrylyk bilen dogruyllyga
Dwr berr kte tze bir many.
Bu gn i ullakan gahrymanylyk
Gorap saklamaly ynsan ynsany.

mrme pent
ahyr! ahyrlygy yn bolan bolsa,
Snp, anyp, ene snp, anyp git.
Ynsanlyk azgydy u bolan bolsa,
Gara ere mp,
ykyp,
mp git.
Hem akyl ber, hem iliden akyl al.
Kitapdan dl, gara erden nakyl al.
Alan zady demi bilen akyp al,
So ene-de eri sdn emip git.
Dag oluna, l oluna belet bol,
Dag olunda at amaan polat bol.
l olunda tirke-tirke bulut bol.
Tene grse, dodagyna damyp git.
ol agyrdyr: m anylar, ler.
Bagtly ollar kynlyk bilen geiler.

74

enedilim.com

el ygyna aglap gitse geiler,

Sen kz dek
ele gary yyp git.
Bagt palansa balygy ilki al:
Ylgap baryp saglyk bilen erki al.
any bilen uwal-uwal glki al,
So tapylar, galan zady zyyp git.
Dost palansa ber! diip gyssanma,
Aladan so gysgaltma hem gysgalma.
Dileg etse
gzleri hem gysganma,
Birin ber-de,
biri bilen oup git.
Ha aryk ge,
Ha oka ge,
Telpek ge
Parhy okdur: gese bolar erkek de.
ne weli ypbyldama epek de.
Ana gonly dik aly doup git.
Sorasa adayn kyamat nedir?
Erkekler ownasa kyamat odur.
Her bay telpekl gomagyn gadyr.
B telpegi
bir gyaja dayp git.
Gzelligi
sor bagrya, kene.
Slse s, sulmese skenme.
Sgi hem gogudyr! Ki knme,
z mhri, z kzi goup git.

75

enedilim.com

eip aa: ahyrda e, bada e,

Tomusda e, azda, gzde, gyda e.
Sgide e, gagyda e, ide e
Bir
oguldan
eilip hem eip git.
esin ogul
dil bilen dl, i bilen,
Sek gr has itirk hu bilen.
Aak dl-de, parasatly ba bilen
ese ogul
gz rahat umup git.
Gz srtp merhum en alnyna,
Bir aglapdy. Indi beri aglama:
z balay eli bilen jalama,
Nobatyda mele ere smp git.
Dn gelmegi-de
nobaty agy,
ene lmegi-de
nobaty agy.
Men die bir zatda nobata gary:
Dost nde isln agy gonup git.
Baarsa kplgi iine gary,
Tanydan dost tutun, atlardan tany.
iguli iinden gzleme durmu,
Kplk bilen awtobusa mnp git.
Kpelsin de rekde myhman
ary ii bolsun, arysy dahan.
Elbetde, alymam, ahyram hkman.
p, ayp,
ar tarapa eip git.
76

enedilim.com

ele dostlar bilen gezse birsellem

etersi i uly matlaba enlem.
Gadamy giden ur!
Entekler ellem
Hol de-le... a hakynda dymyp git.
Haly wagty mezemegin kilime,
Diri wagty gyssanmagyn lme.
en wagty knmegin ilime
Ii kzli ojar aly snp git.
ene bir sz (magtanmak dl, wt dl):
Mazaryma da oturtmak sargyt dl.
Mele eri astynda-da da gyt dl,
Bakylyk ol:
ol dalara siip git.

Hanhajykka
atlananda geljek gnler,
ada ddi geen gnler.
(Hanhajykka!
Hanhajykka!
Salgy berer tejenliler...)
...dgrden gidip baran.
mden bir oba yka.
Nirde, mama, pylan oba?
Hanhajykka!
Hanhajykka!
Bdresem-de gidip baran.
ykar dera, ykar guy.
Ajy, sji salkymlardan
Dolup otyr dera boy.
77

enedilim.com

Gol uzadar gawun, garpyz.

Yza dartar gyzgan, syrkyn.
(Biri g borjun zr,
Biri alar kne hakyn!)
Gidip baran jeellikden.
mden bir baba yka.
Uzakmydyr pylan menzil?
Uzak nire! Hanhajykka!
Ne here dr gzm,
Ne-de oba, ne-de kpr.
Kte dilim bala degr,
Kte degr ajy kekr.
a garryla gzlerine
p atdymy mr, salgym?
Belki, alyk berip biler
Alys olu, dogry salgyn.
Sri anda opan gyzy
Tirt berip dur arryk tokla.
Pylan menzil damy, uam?
Hanhajykka! Hanhajykka!
Bir anynda gara telpek,
Bir anynda jotda akgy,
Gk toray saasynda
Uklap atyr goja saky.
Bir tarapda topar aga
Garpyz olar (saky okka!).
ki sorag. ki jogap:
Wijik, wijik,
Hanhajykka!

78

enedilim.com

...Henizlerem gidip baran

Ogar-ogar, togar-togar.
K mden brgt ykar,
Kte ykar tilki, agal.
Gzlerime gonup ary,
Aagymdan ybyn aka.
Emma e gitmek hezil
Wydany pk, kalby akka.
ollar uzak, menzil agyr.
Agyr...
ne
Hanhajykka!

zme
On mi
a on drt aap,
epek geip, ile ykdy.
Galamyy dula talap,
ep gulakly pile ykdy.
Ata ldi. Towlanmady.
Mrmedi. Togalanmady.
(a-da juda oglanmydy?
Ne sebpden bele ykdy?
Aga itdi, ata ldi,
(Gezermik hlli-hlli!)
ne Seni bagty geldi
Ene bilen ola ykdy.

79

enedilim.com

Kabul etdi agras Tejen,

Bugdalary goras Tejen.
Burugsa, burugsat, Tejen.
Bir ot gzlp, sele ykdym.
Alym Tejen oda derek
Berdi ot dek bugdaorak...
Dabanlary darak-darak,
Sagdan ordu, sola ykdy.
er zni bugda edip,
Her dessesin bogdak edip,
Bogdagyny badak edip,
ei in ola ykdy.
Gazdy gazy, yzdy gogy.
esir etdi gyzla ygy.
Hasyn grse
ol hem agy.
Bir tsinje
Owlajykdy.
Mledi sen, mledi sen
Birin hasam halady sen.
Barmy pulu, halady se?
okdy. Derrew nola ykdy.
Baky Sgi ykdy aldap.
Bkp turdu... Boldu soldat.
Gadyp geldi.
Dostla goldap,
Bir gzeli dula ekdi.

80

enedilim.com

...Sapak berdi alym, hatdat.

kitap, k kitap,
Gndiz anyp, gije ttp,
ahyr boldu,
molla ykdy.
Iller saa didi ahyr.
Azda-knde ady zahyr...
Diri wagty bolma pahyr,
yksa
lowlap
ile ykgyn!
ahyrlyk bir jaly kerwen.
(olda dilen, de dilen!)
Dilenmese
ene derrew
ep gulakly pile ykgyn...

ahyry gzi
Illeri gznden tgeik dldir
ahyry gzi.
Edil seki aly Ak, Gara kldr
ahyry gzi.
Emma ol Gara, Ak sereden agy,
Has agy sagarar garany, agy.
Gz arysyndan ayrar ygy
ahyry gzi.
Gzni iinden bagry sereder,
Bagryny iinden ygry sereder.

81

enedilim.com

Hi haan sapajak-supajak etmez

Greji iine dogry sereder
ahyry gzi.
Greji iinden regi grer,
Halal, haram ien regi grer.
Garaz, zi in geregni grer
ahyry gzi.
ele seretmegi baarmadymy
Dldir ol
ahyry gzi.

Pursatlar
Kmahal ele bir geplsim gelr,
Ksen elekin hemsyrda adam
Dyzba-dyz oturyp ol adam bilen,
Gemi elipbiin hetjiklp A-dan,
a harpyna enli zlsim gelr.
Isle zenan adam, isle-de erkek
Szledesim gelr,
Szlsim gelr.
Emma bele dwlet
Dudumy entek?
I bagtly gnmde duupdy biri.
Szlpdim, dilpdim. Gipdi gwn.
Iimem owludy, zmem agty,
regmi ury-da bagady o gn...
Kmahal ele bir dymasym gelr.
Ne adam ksen, ne-de bir grr.

82

enedilim.com

Dyzba-dyz oturyp z-zm bilen,

Gagym,
sgim,
mrm,
aladam,
dwrm.
Hakynda grrler edesim gelr.
zmden zgni ksnok rek.
...Hp-hzir nhili? Hzirem ele.
Die zm bilen
Geplemek gerek.

Bergi
Bu dnden agy adam tende
Gyylaryn bir yldyzy itenne.
itr a yldyzlar, garry yldyzlar.
I gerek yldyzlar,
Sary yldyzlar.
Tirkeip, tirkeip, itrler olar.
Arzuwlary bilen trler olar.
Biz diriler bolsa hasrata mp,
Olary jesedin gadarys gmp.
o mahal
die bir jeset gmulmn.
Tonnalap, tonnalap arzuw gmlr.
Bu gn gyylaryn
ene bir zada:
Olar bilen dem alyp bir dnade,
Grsem-de jahany gndiz-gijesin,
Isem-de durmuy ajy-sjsin,

83

enedilim.com

regimde atan sgimi baryn

Olara dirik gowurmandyryn.
Olar u sgimi bilmn gidipdir.
I uly algysyn alman gidipdir.
atyr regimde ummasyz sgi,
Ony yl gedike gtermek grgi.
Sebbi meki dl, bagaky olar.
Gowumaly kalba, gowumandyrlar.
Gerimde birgiden
Amanat k bar.
Men l bergidar,
Howply gnkr.

Wesetler bouna
agakak Aglamak utan! didiler.
Jahylkak Aldamak utan! didiler.
edip endik etdik aglamazlyga.
edip endik etdik aldamazlyga.
Didiler: Kplkde ggirmek ayp.
Didiler: Kede sygyrmak ayp.
Didiler: Melisde gemk tre,
Haky barmy? Tr znden sora!
ene-de didiler: Ulalyp ay,
Garaja gyl bilen basyrlar d.
De bitn ol gyl didiler.
Gni geerler, ogul! didiler.
De bitenso ol gyl didiler,
De mynasyp bolgul! didiler.
Didiler: Dnde nmedir gyt zat?
gezek didiler: Ussat! Ussat! Ussat!

84

enedilim.com

Ne gyt bolsa-da ussat didiler,

yn girt
ondanam gyt zat! didiler.
wrenip ilkinji harpy didiler,
Gomalar girdi galpy! didiler.
Galp girtden bolu hgr!
Emer-de,
emjegi dilr! didiler.
ene-de didiler: Ulamy-ki,
ljegi bilse-de, albarma ki!
Die bir adama albar! didiler.
Onuam adyna dilber didiler.
Ayp dl nzini ekmek didiler,
Nzden zn sowan akmak! didiler.
ene iki merde albarmak bolar
Didiler ene hem atadyr olar.
Ataa albarsa galkynar ruhy.
Enee albarsa kemeler ahy,
Kim etse olara tagzym didiler,
Ii rowa, ay uzyn! didiler.
...Ene kn edeple tutdular adyn.
Didiler: Gabanma zg hratyn!
Gabanma zehini ezelligini!
Gabanma z jora gzelligini!
Gabanma z ri gerekligini!
Gabanma z gelni alaklygyny!.
Ne nzlerin, ne-de szlerin gaban,
Die onaklatsa...
gzlerin gaban!
Didiler: Erkekden belentdir aal!
O nmin? diip berdiler sowal.
85

enedilim.com

Jogabyn berdiler: Gutaryp mr,

agty dn bilen holasa bir gn
Aal
r ojagyn saklar didiler,
Sgii m kerem haklar! didiler.
agalaryn idir, gedir didiler,
edip a mrni kdir! didiler.
Emma bedip bilmez erkek didiler,
Bu babatda pesdir entek! didiler.
Altmydan, etmiden gese-de saly,
Gzlerin umdumy eziz aaly
atdan ykyp wepa, ygrar didiler,
Ikinji gzlegne ylgar! didiler.
...Didiler, didiler, didiler kn zat.
Kbirisi asat. Kpsi kyn zat.
Asadyn hemmeler baar didiler,
Kynyn baarmakda i bar didiler.
Kyn hem bolsa,
udur weset didiler.
Die kyn zat
ol mukaddes! didiler.

***
Gum hem zi in hasyl berenok,
Suw hem zi in berenok tagty.
Bulut hem z-zn uwundyranok,
Gn hem zi in saanok agty.
Hemmesini aladasy-gagysy
Biri-birini bagty.
Hemmesi-de biri-birine ayk.
Birisi suw berr, belekisi nur.

86

enedilim.com

Birisi gl asa, beleki joup

Glleri stnden seelenip dur.
Birisi sprse apragy ygyn,
Beleki ol ygdan asaar bulut.
ene-de ol ygdan asalan bulut.
Dagdan aak inr bir dera bolup.
ene-de deradan drer bulut.
ene-de buludy aradar emal.
edibem hemmesi bir hemra bolup,
Biri-birisine berrler kemal.
Elmydama al sen olardan mysal,
Hem mydama bol sen olara mysal,
Ynsan.

ene men adam

Kteler begenn ujypsyz zada,
Kte-de gyylan onajyga men...
u gn gabat geldim k ugrunda
olunyp oklanan gunajyga men.
Gyssagly barardym. Wagtym klidi.
Emma kz basan dek egildim aak.
Gunajyk, kim Seni bagydan oldy?
Kim Seni har etdi kede talap?
Gunajyk uludan aldy-da demin,
Aamy iinde ylgyrdy sessiz...
Maa ondan artyk sag bol gerek dl.
o sag bol besdir.

87

enedilim.com

...Kteler begenn ujypsyz zada.

Kte-de gynanan onajyga men.
u gn gabat geldim k ugrunda.
olunyp oklanan arajyga men.
Howlugyp barardym. Elim goludy.
altandym. Egilip bilmedim aak.
ne z iimden gargynyp gedim:
Seni k oklan niiksi peap?
Arajyk uludan aldy-da demin,
Yzymdan seredip, gyraldy sessiz...
Maa ondan artyk jeza gerek dl
o jeza besdir.
B dim tdim-de, yzyma serpdim.
Goum ere oklap, egildim aak.
Tozanyn fledim, goltugma saldym
Gkje malayndan gezek ogap.
Ara ne ylgyrdy,
Ne-de gyraldy.
Emma goltugymy ylatdy sessiz.
azygym geildi. ene men adam.
o bagtym besdir.

Kk
ahyr Baram Jtdiewe
Topragy sti duruna aga.
Topragy asty eri-de-arga.
z drli kkler elk-de-belk.
Emma bir-birin edenok helk.
88

enedilim.com

Birek-birege apyar olar.

Ayklar kimin pr olar.
pdigie ulaar kkler.
(Isln ulugna etip biljekler!)
uladygya olary kki,
Kpelip barar omzuny ki.
Omzuny ki boldugya kp
eri kepi kk,
Kk
kepi kk...

***
Kmizden geip barar adamlar.
Kbiri adyan, kbiri gamgyn.
Nmin adyan? Nmin gamgyn?
Bilesi gelse-de, soramasy kyn.
Asyl, sorap rmek gerekmik bir?
Kii gizlin syry nme derkar?
Dogmak bar, lmek bar...
ne dnde
Ne dise baga sebpler-de bar.
Kmizden geip barar adamlar.
Kbiri adyan, kbiri gamgyn.
Emma at gamlanyp,
gamly atlanyp
Tersine bolmaly bolmagam mmkin.

89

enedilim.com

Bar, sen sebbini sorapmyyam,

Bar, bilipmiiem. Nm etjek onso?
ok, sen bilmelisi etjek zadyy,
Bilmelisi ahyr bolmaky bolsa.

Sary gapy
Bir akja ja otyr. Iigi hapa.
Kagyzmy, esgimi... giden bir depe.
Gz, apraklary atyrlar p,
Kim bizi spirk, ygnarka? diip.
...ler bele dldi bu sary gapy.
Grke hyrydar ederdi kpi.
pig nde gara ga gelin,
Shere ogadyp ermelen elin,
uwardy anany, sprdi eri.
Bir gyza degjekdi alkymny deri.
Lowur, lowur, lowur... anardy Gne.
...Ertesi iie ugrarsy ene.
ene-de eledir: gara ga gelin
Shere ogadyp rendir elin.
Diersi bu gelni pmge doglan
Bir- sher,
birem sher dek oglan...
u pikir kelle gelerem welin,
G se iii okaan kimin

90

enedilim.com

Grner iikde sher dek oglan.

Diersi: E, dogan, bagtya guwan!
...yllary gurugna aslyyp yllar,
Bulut dek tirkeip ger pasyllar.
Geer otuz bahar, ona-da tomus.
Henizlerem akdyr gundaglyk kamys.
Henizlerem bodur pek sallanak...
Altmy yl lowurdan
keteni badak
Perzentsiz alaryp, ykylar bir gn,
Guar gara eri garagz gelin.
...Bu ide kmege ejizdir ahyr.
Ol die z borjun amala ayr.
Kte sher bilen, kte-de ln,
ol jay nde alanar salam.
Ony gary alar tk galan goja...
ene yly arar oundan pee.
Azajyk nurlanar ken aaklar...
Gapydan ygnalar sary apraklar...

91

enedilim.com

ekenbe sheri
Ukrain satirigi Maria Wowogyn
kitabyny titulyna bellenen setirler.
Bu niik sher?
Bu niik kitap?
Bir okan erim
sapar okap,
Dnip bilmn,
Agdaran yza.
Ntdigi boldy,
Maria daza?
Seni kitaby
Okamda ler,
Bolardy gagym
Agdarda-dder.
Gagy deregin
Tutardy atlyk...
Hzir-, nme,
Dn abatlyk.
Aman-esenlik
Goy-golamlar
Gitdi lenler,
Saglyk galanlar.
ykdym ewana
Bakdym aaga.
...Aglapjyk otyr
etimje aga.

92

enedilim.com

ojagaz aga
Goana sesin,
Ne gulak msm,
Ne rek msm,
Azajyk gara,
Maria daza.
Kemputjyk berein
Ojagaz gyza...
Disin gyzjagaz.
Okaryn onso...
Dnsi-le
Sen ene bolsa...

Gamsyz gogy
Gterildi u gn gwnmi ygy.
Gel, azayn didim
Gamsyzja gogy...
Kmelek agtaryp bir topar aga,
Dyrmaar okaryk,
Inr aaga...
anar grelerde bigamlyk ody.
Atlary nmek?
Hkmanmy ady?
Serdarjyk, Ataly, Gurthan, Meretli...
Birisi torbaly,
Biri sebetli.
aarlar, rler, bkrler birden.
Gzlen zatlaryn taparlar erden.
93

enedilim.com

Gamsyzja glkden alanar drt an.

...Ene-de gykuwlap,
Ylgady Gurthan.
Girdi sebetlere Gelinkmelek.
Bir dl, dl, drt dl,
Nesi gerek.
erledi sebetde bir topar jora.
Atlary nmek?
(Tapandan sora!)
...Sowady bayrlar.
Garaldy irik.
Gelrdi agalar kmelek gemrip.
Hoaldy Ataly, Gurthan, Meretli.
Serdarjygmyz weli... boja sebetli.
Sebede den k... je kmelek.
Birisi goturdy,
Ikisi kelek.
...Gamsyzja gogyma ene ddi gam:
Gije uklamady
Kiijik adam...

Hemaat
Ejiz adamlara howandar bolmak
Meniem borjumdyr,
Seniem borju.
ol borju nde ejizlemese,
T mr tin sylagly borsu.

94

enedilim.com

Onso barypatan ilogly borsu.

Ejizi goldasa il seni goldar.
Ili goldaarmy salkyndyr tomsu,
Kyrkill buzunda daragty gllr.
Her basan erii ulus-il bellr.
Ady il iinde bolar soragly,
Bir goja tanymy adyy aly,
O dne, bu dne
borsu sylagly.
O dne dimeklik nme dimekkn?
Bu sowal stnde olanyp kp yl,
Ahyrsoy ele netij geldim:
Senden ile galjak terbie, akyl,
Bilim, pahas, edep, adamkrilik,
agy at, agy sz odur o dn
Bu dn inende ynsan dien zat
edip o dnsin maksat edin.
...Ejiz adamlara howandar bolmak
Onuam, meniem, seniem borju.
Emma die ejizlere gol berip,
Glini unutsa,
gnkr borsu.
Ejizi regne iki sz bilen
Basyp bolan bolsa itmejek gara,
Glini regne
eke sz bilen
Salyp bolar kte bitmejek ara.
Ejize delalat,
Gl hemaat
Biri-birisinden zerur gylykdyr.
Ejizi goldamak uly zeruret.
Glini goldamak gahrymanlykdyr.
95

enedilim.com

mr manysy
alaa dogdu adamzat
Indi saa don gerek
Magtymguly

Aglap dn in adam dien zat:

Onso agy glk garyan gerek.
ne weli glk garymak in
urt abadan, durmu aglaan gerek.
Kem-kem kmil bola adam dien zat:
Onso sen hanlara jan goan gerek.
ne welin jana jan gomak in
Bagry il-gn bilen badaan gerek.
Kte ejiz bola adam dien zat:
onda gelip derdi soraan gerek.
ne weli derdi soramak in
Ozal seni dertden goraan gerek.
Bir gn alyz gala adam dien zat:
Onso abra bilen jalaan gerek.
Ygtyar bermersi aglamak in,
ne biygtyar aglaan gerek.

Dost
Adam
adam adyn alaly bri
Bir umrugy toly,
Birisi asly.
...Dosty soky demde hyrkyldap atyr.
Edil gapdalynda to tutar dosty.
96

enedilim.com

ne weli bu dost
Hakyky dostdy
Dostuny ugrunda urt skp bir yl,
Touny tesdirdi. Melhem gzledi...
Emma aha-aha,
atut dek ogul
Gara kesewi dek snp atyrdy.
Peda berenokdy hi hili melhem.
Dostu dosta eden melhemlerinden
Dirilip bilerdi,
Belki, li hem.
Emma dir weli ypa etmedi:
Bu dnde artyp b sany etim,
Sapagyndan tnen, b alma aly
a en etegne
gajakdy ertir.
Emma Kesel in etimmi, esir
Tapawudy okdy. Bolsa-da her kim,
Hkmrowandy ol. Slsiz-zatsyz
Bir madda bouna
Kesrdi
Hkm.
...Bu gezek Hkme howlukmady ol.
Pidasyn bir yllap onady Kesel.
Dn oa bir bulgur awy uzatdy,
Bu gnem uzatdy
Bir omak hesel.
Dimeli, yzyna tesipdir Kesel.
Guwandy dost-arlar. Begendi il gn.
Enesi glledi misli bir erik,
Aaly ayldy misli bir bgl.

97

enedilim.com

To hakda maslahat gozgaldy ol gn.

Ol didi: Nmin u wagta enli
Maa atmadyyz? Men to ksen.
Atary gazany! Getiri gelni!
Tou hyzmatyna araman weli,
Sazyn dilemge arar bu gwn.
A, onsoam, nme... dostumy toy...
Belki bir ksejik
Urarsam o gn...
Ertesi da bilen gitdi atbay.
Gelin getirildi. To gyzdy ln.
Tans edip balady igitler, gyzlar...
Gn bolsa... aypdy,
aypdy em.
asa aybersin. Gn diiln zat
amak, dogmak in dlmidir bada!
Wah, ol ele welin,
bu gnki Gn
ayy kden
Bolmaly baga.
ol gn bilen
Bile amalydy ol
Holamalydy ol bu lem bilen.
ne Dost touny bozmazlyk in
Keseller iinde i Zalym bilen
Baa-ba swee giriipdi ol.
ok, ol edenokdy lmden heder.
Die birje zatdan heder edrdi:
Toy buladyrsam,
Il-gnm nder?!

98

enedilim.com

Men diri bolmaly. Die diri dl,

Men adam bolmaly. Adamlyk bolsa
Die Wepa bilen Mertlige bagly.
Adamlyk tohumy gutarar ogsa...
...Bir howly iine syganok ilat.
De-ary dzlpdir aby bouna.
Ol bolsa
sweip atan erinden
Guwanyp dostuny uly touna,
Gyzla glksine, bagy sazyna
regni i soky sesin goardy.
Daarda Saz bilen Glki arysa,
de mr bilen as aryardy.
Hasyny ejegi em bellidi.
Emma dowam edr baa-ba swe.
G Ajal onu bogazna dl-de,
Ol onu bogazna mnene meze
Gysardy umrugyn, barha gysardy.
zni, gzni tgpdi persi.
G guruk in pudalan tudu
Kellesi alydy umrugny hersi.
atyrdy ol misli telegraf prsi
Gki diersi, uly bir tupan
Ony ykypdyr-da, emma henizem
Simler ilp atyr myhyndan sypman.
Emma etjegini edipdi tupan.
G barha keselden
Asgyn, asgyn, asgyn...
Onana-da dosty gapydan girdi.
Gyssandy: Touy sowdumy, dostum?
Hawa, hawa, toy sag-aman sowduk.

99

enedilim.com

ap-aja ugratdym soky myhmany.

Onda eli ber... To gutly bolsun!...
Men gitdim...
Hyrk boldy.
Sogruldy jany.

***
Onu sn zady dagda gezmekdi.
G daglar in inipdi dn,
Daglaram o in dn inipdi.
Dyrmaar rerdi gaadan gaa.
Nany goltugynda. Jwheri bilde.
Tpei elinde. Oky hatarda.
ne ol keikden a gudan dl-de,
Dagy rbayndan okun atardy.
Okun atar welin, gaa ujundan
Kelle aly dalar atylyp aak,
Togarlanyp gadar. Kt zi hem
Da bilen aryyp gadar baaak.
Agyrsynam dumaz. Snp barar-da,
Mumya gzlr ol. Tapasa eger,
Ony gyryp alyp jwheri bilen,
Haltajygna salyp, oba iberer.
opanmy, olukmy, syahatymy,
Dahanmy, awymy her kimem bolsa.
Oba gowur! diip berer goberer.
olun dowam eder ene-de onso.

100

enedilim.com

Kellesin, aagyn, tirsegin sarap,

ene kemerlere dyrmaar gider.
K kiiler oa Ge adam dise,
Ts samsyk dierdi kbir kiiler.
Ol bolsa samsyk di,
Ha akylly di
Parhyna-da dldi. N-h durardy,
Ne-de dilerdi. Daglardan daga
ol gidip barardy, gidip barardy.
Ii juda kpdi. Wagty klidi.
Dn gepi bolsa dilrden kndi.
ogsa onu sginmegem mmkindi,
Dilemegem mmkindi.

aja Batyrowy ogalan gnnde azylan gogy

Men hzir kapya tapyp biljek dl,
rek rahat gerek kapya in.
Men hazir bogazma dolan gagymy
ne ak kagyza geirip gojak.
Bele wagt kapya nm araar?
Onsoam, durmuda Seni z hem
Die bir kapya gzlp gezmedi,
Sen durmudan uly mazmun gzledi.
Kapyalar bolsa uly mazmuny
Gudratyndan aa zi drrdi.
aam Sen agadan tribuna mnp,
Halkya seredip, dr sayp durdu,
Indi Sen agadan tabyda girip,
Okara gzleri umup atyrsy.
Tabydyam pet z gwr aly,
Ol tabyda gwr zordan erler.
101

enedilim.com

Ynha, hzir ol tabydy daynda,

Birimiz buz ras Seni daya,
Birimiz gl ras Seni daya,
ay km seen gara baya
zlp adam, mlp adam garap dur.
Jany sagat wagty una il bolup,
Seni saglygyy goran bolsadyk,
Onda Sen tabydy iinde bolman,
Tabyt Seni pei iinde bordy.
ne edip goramaky bolsagam,
Sen bize zui goratdyrmazdy.
Ajayp adamla ykbaly ele.
Olar z saglygyn goratdyrmaar,
Olar ili saglygyny goraar.
Soky demindek anyna barsa,
Ilki bilen z saglygy soraar.
Ajayp adamla ykbaly ele.
Senem salap aldy ele ykbaly.
Sen gredi, Gremegi wretdi,
Sen iledi. Ilemegi wretdi,
Sen aady, aamagy wretdi.
Sen die nhili aamagy dl,
Nhili lmegem wredip gitdi.

Kynylyk hakynda
Uly kynylyga mahsus adamlar
Oa oglanlykdan bolarmy taar.
ne kynylygy sen salamarsy,
Gzlerie bakyp,
Ol seni salar.

102

enedilim.com

Ol seni kimdigi gzden tanar,

Onso synag eder z dnsinde.
Pyrlandyrar seni gy dnsinde,
Alandyrar seni az dnsinde.
Tomus dnsinde, gz dnsinde
Synar ol. Drt pasly iinden geir.
Bir erde
lakyrdap duran ganag suw,
ene bir erde-de buzly suw iir.
Ieg rjek alydyr
a-da
Bogazy doajak alydyr welin,
ol gidip baransy, hi zadam bolmaz,
Dert-alada bilen doludyr beni.
Iloglusy
Hem-de ologlusy sen.
ologlumy dimek, derdiem kpdr.
z ili mekdepdir ilogly in,
Ilogly hem z iline mekdepdir.
wrener, wreder gider bararsy,
Hem- girtsi sen,
Hemem halypa.
wretmek bele bir agyr i dldir,
wrenmek ol juda uly wezipe.
wretmek ajayp sungatdyr weli,
wreni bouna kesiler nyrhy.
ologlusy. edip gidip baransy,
Iloglusy. okdur illerden parhy.
Bolubilse bardyr ekeje parhy.
Ony hem il biler. Dumarsy z.

103

enedilim.com

Illerik gr garypdyr atma.

Illerik gr nrzadyr gyzy.
Gejekdir matala gowsuny salap.
agadyr. Etmez ol tapanna kr.
Baladyr, dzmersi. Iii goup,
Onso esgi hakda edersi pikir.
ene-de oldasy...
Ilik gr
Alny ytygrak-da bolmagy mmkin.
z hem kmahal salygrak grner.
Emma glen wagty dag arar glki.
Aglada aglarsy aglan ekilli,
Glede glersi glen ekilli.
Hem- okumysy,
Hem akyllysy
ne weli dlsi
Ilden akylly.
Il aklyn ulanyp bilie gr
Gymmaty kpeler a-da kemeler.
ol hasap bouna mazarynda-da
Gler a-da aglar dogran eneler.
Sen kemally bolsa mazary gir,
Sen bikemal bolsa er dardyr en.
(eri stndki bikemal ogul
eri astynda-da azardyr en...)
Iloglumy
eder gider bararsy.
Kynylyk yzyndan kynylyk drr.
Kynylyga gr artmaz mberi,
Kynylyk artandyr mbere gr.
104

enedilim.com

ahyr
Dnde kp boldugya uly ahyr kiiler,
Dn bagty begeler, dert-azary kieler,
eledigin bilndirler hli menden ulular,
Bilsin menden kiiler.
ahyry ahyrlygy nme bilen leler?
Ony mydam lpdirler i uly leg bilen.
ahyr yn ahyr bolanda, ykbaly rkli bolar
Dn u gni bilen, dn geljegi bilen.
Dnde kp boldugya ele ahyr kiiler,
Dn mri uzalar, dert-yzasy kieler.
eledigin bilipdirler hli bizden ulular,
Bilmelidir kiiler.
Bilmeseler kiiler kdenem kieler.
Kieler-kieler-de, z-znden gutarar.
Dn atlyk-hasratyny bagrynda gterndir
Uly ahyr eneler,
Uly ahyr atalar.
ahyr ulaldygya z halkyny ulaldar,
Halkyny ulaldarmy dnni ulaldandyr.
zi-de biln dldir zni eledigin:
z mrni gysgaldyp,
Il mrn uzaldandyr.
Garynjany basmaga-da dzn dldir yn ahyr,
(Gapdalyndan sowlup geer ol ejizje jandary)
ne weli il-gnne bhbit boljagyn bilse,
enr baa-ba swede gaplalary serdaryn.

105

enedilim.com

ony baarmadymy onso mr bouna

Ukusyndan mahrum bolar, enr ony ynsaby.
aar ol, greer ol uly hasap bouna,
Onu igrendik zady dn ownuk hasaby.
Gndeligin azandyr uly hasap bouna.
tende-de uly derdi azabyndan tendir.
Onso mazar iinde-de okdur oa ynjalyk:
Ili-gni aglasa olam aglap atandyr.
Bir gn ele ahyry mazaryny gujaklap,
Salaryn perian kylyp, aglan wagty aaly,
Mele toprak aagyndan ykanmy gle owaz
Ilim-gnm amanmy?
Senem ele mazary bagry bilen gujaklap,
Gumun gze srtp, gosa oa gulagy,
Tmizligi yn bolsa, owaz ykar guburdan:
Niiksi z saglygy?
ahyry ahyrlygy ozal ahyratynda
u alyz leg bilen lelipdir, leler.
zmden ulyny dilp, udum bu hakykata,
Usun menden kiiler.

Garat
Berdi Kerbabalar,
Ata Gowutlar,
Gara Seitliler,
Rehmet Seitler...
Sogrulyp-sogrulyp gujagymyzdan,
Gara eri gujagyna gitdiler.

106

enedilim.com

Olar bize kn zat wredipdiler.

Olary her demi bize sapakdy,
Olar bir-birinden goak dldiler,
Her hasysy z erinde goakdy.
Uly boldugya mr mberi,
Ajal tygy batar ekeni kem-kem.
Her bir tze lm
kimi kimdigni
len i halal terezi eken.
mr hem ze lpdi weli,
lm anyklady ola gymmatyn....
wl dek mukaddes saklapdy olar
Ynsap,
Salam,
Edep,
Jedel hormatyn.
Mukaddes Salamy hatyrasyna
Biri-birisini gzne bakyp,
Mukaddes Ynsaby hatyrasyna
Kte bir-biregi gwnni ykyp,
Mukaddes Jedeli hatyrasyna
Go dek ssmegi baaryp olar,
Mukaddes Edebi hatyrasyna
Erte sher ene duuypdylar.
Olar belentdiler. ol belentlikden
eip uly dn ownuk gybatyn,
Dndki hli ownukyllykdan
okarda godular zehin gymmatyn.

107

enedilim.com

Kii hatyrasyn, uly hormatyn

Saklamagy r dek baaryp olar,
Arasynda kte alysalar-da,
alymajak bolup alyypdylar.
Olary birisi
uut gaady.
assanyp ol gaa kemerli bwrn,
Saalar rerdik. ykyldy gaa.
Udy uut. Saa kser gwn.
Olary birisi
pet bir irdi.
assanyp ol iri pek dek bwrn,
Gorky-tiasyz uka giderdik,
Gitdi ol ir. Mertlik kser gwn.
Olary her hasy
uly brgtdi.
Saalap olary galkan ganatyn,
Brgt ayna-ha etipsi senem.
ne barmy, ahyr,
Brgt garaty?..

***
Kimler gojaldyka ulalyp barar,
Kimler gojaldyka kielip barar.
Her kimi agramy gwr gr dl,
Kimdigine gr lelip barar.
edip bu dnden geilip barar.
Seiliip barar hak bilen nhak...
Nhagy ret edip,
belekileri
Her bir diminden wrenn sapak.
108

enedilim.com

Olar meni in ak saly mekdep.

ola aklygyndan nur alar gnm.
Mahal-mahal egnim pes aly weli,
ola birin grsem, begelr egnim.
Ykbal gysga edr olary mrn,
(M kr, uzagam aaar ksi).
Uzak a gowy zat. Emma a bilen
lelmer ola guran dnsi.
lse-de,
olary fln howasy
Tenekardy. ene tenekar bolar.
Onu-eledigini hemmeler bilr.
(Bilmenem ony kem-kemden biler)
Sheri yzyndan gn guluk bolar,
So gnorta bolar. Onsoam le.
Agalar garraar, gller garraar,
Daglaram garraar. Ynsanam ele.
Emma ele rle gnleri le
Bolanda, gi dnm garalan aly,
Demligim darygar, kalbym horugar,
Olar dl-de,
zm garraan aly.

Garyp ahyr
Ol sada adamdy, tsin adamdy.
Dadan ie gidip, assyn gadardy.
Kolhoz gurluygna at daksa biri,
obada drt setir gogy adardy
weli, at dakany ii gadardy.

109

enedilim.com

Btin kolhoz ony atdan adardy.

(Onso okdy ony saklajak milti).
...Dulda iki aik kitaby bardy.
Aanda olary teletin jildin,
anyk eti ysy ierik arap,
aryma garnya birdi tetrik...
Sz bayn balardy Magtymguludan,
Onso Zeliliden... Kem-kemden brik
Sp-sp, molla Kemin eter,
Onsoam Epend. Hezildir onso
agal uwlaarmy, itler rrmi,
Harasat turarmy dumarsy sen so.
Sag bolun etirip dargar adamlar.
obada beleden gyzarar daam.
Ol bolsa tk zi ol okar otyr
Da gyzaransoam,
Agaransoam.
Ol garypdy. Ts arlykly garypdy
Zady keedi, maly bir gei.
Bar malyny gterse-de bir eek,
B inere kdi regni ii.
Heniz gas-garady sakgaly, say,
ne welin Hywa medresesini
Gutaran takwa-da anyna gelse,
uwa-uwa peselderdi sesini.
Bir gn onu anna bir adam geldi
Aagy mesili, kellesi peli.
Trk malaly, bir gzi glli,
Kebine ters geln owadan sesli.

110

enedilim.com

Garyp ahyr bilen grip gedem,

Kwnem ykarman oturdy epe.
(So grp otursam, ol ile belli,
lkni ak eden bir ahun eken).
Gk ay baynda gyzydy grr.
Grlendi panyet, bakyet hakda,
Grlendi kyasat, kanagat hakda,
Lukman, Osman hakda, Muhammet hakda.
Sora Nowaydan ayldy grr.
Onso Azadydan, Magtymguludan...
Birden aky ahun, tekepbir ahun
Dem alyp balady uly-uludan.
Kime sataanyn, nir denin
uwa-uwa aan bolara emli,
I iige baryp, kwn ykaryp,
Ak bolup oturdy assyna enli.
ahyr so-solaram ahuny atlap,
H, pelket! diip, glerdi ktm.
...Ol ahyr dinim at adam dldi,
Ol meni atamdy,
z garyp atam.

111

enedilim.com

Halypalyk
Gogy lemindki i ilkinji
synanyyklarymy hemaatkri
Sowet Trkmenistany gazetini ol
mahalky redaktory amyrat Tliewe
Kte zm bilen zm gepleip,
Pikire bataryn halypa hakda.
...I uly halypam Pyragy weli,
Ilkinji dimmi penalamakda
Ilkinji goluny uzadan adam
Baga howandardy, baga kiidi.
Ol Pyragy dldi. ne me in
ondan ne uludy,
Ne-de kiidi.
Kte zm bilen zm gepleip,
Pikire bataryn halypa hakda.
...Ullakan halypam Pukindi weli,
Tze halypam hem halypalykda
ona i edipdi. Ejiz setirlem
onu emri bilen alga geipdi.
ok, ol Pukin dldi.
ne o pursat
ondan ne uludy,
Ne-de kiidi.
Kte zm bilen zm gepleip,
Pikire bataryn halypa hakda.
...Ullakan halypam atamdy weli,
Ikinjisi duup owuz alykda,
Orakly atamy etimedigni
Kem-kemden taplapdy eli ekili.

112

enedilim.com

ok, ol atam dldi.

ne me in ondan ne uludy,
Ne-de kiidi.

Peza gogusy
Krdeler, az azas peza gogusyn.
Megerem kprk azylsa agy.
Men birin azmaky. Edil iikde
Adym adyp otyr bir garry bagy.
ynar atly bagy,
M aly bagy.
apraklar pyyrdap, szler tsin.
zem ynar dek uly bolmaly,
Uly grrine dnmek in.
ynary aagy gyyna mayl,
azyna tenekar, tomsuna salkyn.
apdan daga enli zm agajy
Her aprak astynda bir jbt salkym.
Salkymlar salkyma beriip alkym,
Salkymla eegi salkyma batar.
Haaty garasy rebe-re alkym
Altmy drli gl bar,
z drli ot bar.
ol otla iinde, glle iinde
Otyr bir otjagaz asuda, msm.
Boy-da, ini-de ol otlar aly.
Otyr ol, hi kimi ekenok nsn.
ol otu z dim bele anynda
Bir de bir hassa hyrkyldap atyr.

113

enedilim.com

Hassa baujunda ak saly ene

Pamykdan agzyna suw sykyp otyr.
Otlary iinde oturan ol ot
Hassany derdinden gutarjak otdy.
Ony biln okdy...
Peza ekjekdim,
Pikrim ene baga tarapa gitdi.

Dutar bilen ajal

Mylly aga bagylaaryn.
Aal bagy poemasyny temasyna
wariasia.
lm assygynda atyrdy ene.
Gapy agzynda-da otyrdy Ajal.
Ene balasyna zlendi ene:
Getir Dutaryy,
al, kegim al!
Gzlem umulsa-da alyber, oglum,
Belki, ol umulan gzlermi aar.
aldy ogly, aldy, ene-de aldy.
Bir alap yzyna serpikdi Ajal.
ene erbetledi enni haly.
Ene ene didi: al, inerim, al!
aldy ogly, aldy, ene-de aldy.
ene-de bir alap serpikdi Ajal.
ene agyrlady enni haly.
ene gatalady: al, batlyrak al!
aldy ogly, hasam batlyrak aldy.
Bu gezek alap serpikdi Ajal.
114

enedilim.com

okmuyn dirler gudrat dien zat,

Bu gudraty grse gudratam gaar.
Dnde hemmeler saz alan bolsa,
Meger, bayn alyp gaardy Ajal.
ene-de haallap balady ene.
Ene ddi: Demim bolmaka tamam,
Kyrk yllap iimde ber tutup giden
Bir syrymy saa aayn, balam.
Saza senden beter aykdym menem.
alana-da ayk, saza-da ayk.
Bir gezek on alty alyja gyzkam,
On alty depni stnden ayp,
Gitdim goy oba saz dilemge,
alardy dutary bir gerek igit.
Palykdan adamy eklin asasa,
oa-da saz bilen jan berjek igit.
etende kkrp i belent perd,
Nme bolanyna zmem haran,
igidi gujagna zm okladym...
ol igit hem seni atady, balam.
Dnden bimyrat tpdi ata.
Indi ol myrada sen etdi, balam.
T mr tan ret bu kri,
edi kowmua-da wretgin, balam...
Grrini zordan tamamlan ene,
Didi balasyna al, ene bir, al...
aldy ogly, aldy. ne bu sapar
Gaty yny bilen gelipdi Ajal

115

enedilim.com

onda-da tamasyn zmedi ene.

ene pyyrdady: al, ene bir, al!..
Birden doup galdy ogluny eli.
Dutar ere gady... Gamasa weli,
u gezek ba alyp gitjekdi Ajal.

Enemi i gni azylan setirler

Sen barada galp setir yramak jenaatdyr.
Sen wretdi
galp sz, yn sz yslaryny.
Beik ene dilimde (dimek, Seni dilide)
Palapdym il-gnme szleri rastlaryny.
Seni dilide geplp, ili gayna ykdym,
ol dil bilen azgardym biwele kstlerini.
ol dil bilen pyyrdap, Ba sgimi syzdyrdym.
ol dil bilen gterdim mukaddes tostlarymy.
Bu gn meni regme ne tost, ne Sgi gerek,
Iine giren biler bagrymy seslerini.
Hzir meni regme uly bir dera gerek
Gieltmge ni, uwmaga poslaryny.
Mlp asy grsem-de, bele asy grmndim.
Atdy Sen gerdenime aslary aslaryny.
...Bu gn zlp adamy myhman edip duzuma,
z Ajaly bilen hem
kpeltdi dostlarymy.
11-nji aprel, 1977-nji yl.

116

enedilim.com

***
lm pi yrgyldap dur stnde,
Astynda-da jygyllap dur eafot.
Emma sen onda-da gozganman bil.
Dagdanmydy,
Dadanmydy,
Adamzat?
Saa hat azypdyr eziz bir adam.
onam yssy sz. Baga hi zat ok,
Emma sen onda-da gozganyber.
Gldenmidi,
Stdenmidi,
Adamzat?

***
Suw bounda dn inen adamla,
Ilki gren zady gmi bilen tor.
onu in olar gm-de mner,
Balygam tutar.
Dag iinde dn inen adamla.
Ilki gren zady ok bilen pekam
onu in olar arslanam awlar,
iri stnede zni oklar.
Gum iinde dn inen adamla
Ilki gren zady taakdyr gapan.
onu in olar mjegem awlar,
Tilkinem sypdyrmaz, gounam bakar.
ene-de gezek dn indirip,
ene-de mre berseler emir,

117

enedilim.com

u eri her hasynda bir gezek

Srmezmidim, esem, ene bir mr.
ne weli eke mr berseler,
Ozalky depmi salardym ene.
Ak gumlary eteginde dogulyp,
Ak g stne ylgardym ene.

Harasat
Howa akyp barar.
Giden asmandan
Tapjak milti okdy
bir mmk bulut.
Gojalar blirr: Bar buldy toplap,
assygyna gaplap, uklapdyr Burkut!
Howa akyp barar.
Giden asmandan
Tapjak milti, okdy
bir mysgal emal.
Gojalar blirr: Hadar ata, hem
eli kd gaban bolmagy ahmal!.
Birdenem magrypdan bir ympyk emal
Ot flp balady... Asmany gaplan
alymtyl rekli kle meze zat
ere dn berdi...
Balandy tupan.
Adamlar ylgayp lerne girdi.
Gay bolsa huy bayndan gp,
Egninden gum sowrup dlirerdi.
Atalar pig ne geip,

118

enedilim.com

Gwlp durdy taly, deregi bilen,

ynarlary bilen, gjmi bilen.
Agalar d gerip swe edrdi
Tupany musallat hjmi bilen.
ahany yzyndan omrulyp aha,
Agajy yzyndan ykylyp aga,
Aylgan ses edip, gwwldp gadar,
Daaryk ykmak dl,
Bakmak aylgan.
...Bela gedi gitdi. Daaryk ykdyk.
Aralar, ynarlar les bolup atyr,
arysy aradar, arysy helk...
Itgyzganlar bolsa
Pezzerip otyr.

Gar
Gary tagamyna hemmmiz belet,
I irin, in tmiz, i sowuk suw ol.
Bedrelp-bedrelp ak gar eredip,
Gyzlar oa pek salaryn uwar.
Gary agyyna hemmmiz belet.
Ak dolak, ak kmen, ak telpek suw ol,
Ak gary tokgalap, urar bir aga,
Uran gaar, urlan yzyndan kowar.
Gary akdygyna hemmmiz belet.
Ak ganat, ak guruk, ak elek suw ol,
Ne hapasy bardyr, ne garyndysy,
at, togalan gata hapay uwar.

119

enedilim.com

Dogrudanam, garyndysy okmuka?

Gary bir tokgasyn aldym-da ele,
Ilki gzlerimi ne eltdim,
Sora-da uwaja degirdim dile.
Ilki bilen Gn tagamy geldi,
Onso ben urdy eri tagamy,
Onso kekr, gl tagamy geldi,
Onso kkp urdy deri tagamy.
Awy agajyny tagamy bilen
eker palajyny goulyp ysy,
Dnksiz bir tagam benime urdy,
Ajymy, turumy bilmedim hasy.
Ilkinji posany tagamy bilen
I soky posany tagamy geldi.
Bir ayk fellahy nahak ganyna
Gark bolan masany tagamy geldi.
ene-de dilime degirdim gary
Zkden- turudy, zherden ajy.
Megerem, gzay tagamydyr ol.
Bele ajy gza kimi gzay?
Megerem, enni gzaydyr ol.
(Bele aglap biljek
enedir die!)
Ysgadym benimi ttedip gitdi,
Diledim ot bolup apydy dile.
...Dndki hli gzala, gamla,
hli aralykla, matamla bugy
Goulyp-goulyp ak bulutlara,
Gn n tutup, nikaplap ggi,

120

enedilim.com

Soam uwa-uwa gara wrlip,

Gayp dur, gayp dur,
Gayp dur aak...
Gar diiln zady ak zatdygyny,
irin zatdygyny bilsek-de akak,
Ajy zatdygyny so bilip galdyk.
Entek ajysy kp bu garry eri.
...Iniler, aarak dnjirizde,
Bir dem aak eglip,
Gar dadyp gor.

aga
agadyryn dp
rmegin, kek.
Em etiensi. Seni ayda
Jahylla elinde aal dwlpdi,
Kze dwlipdi gyzla baynda.
Olar ydapdylar.
ydarsy senem.
Kyn diip, zhmetden gamagyn, oglum.
agalyk ajap zat. ne sen ondan
Mmkingadar,
Irrk
Salanjak bolgun.
On be etipsi. Em uly sen.
On alta etse- em sen rsi.
Onso Gadar bolup (baya dse)
Giden bir polka-da komanda birsi.

121

enedilim.com

Biz bolsa henizem seni adya

K kegim dis, kte-de guzym,
Emma tonaklara kwm syganok.
Paltoam mekiden bir gary uzyn...
Mlterr,
ierr,
Olanar guzym...
Nme jogap birk? Garaan... Emma
Ne m, ne m, ne mo seza ykanok.
Dyma.

Ogullar
Eegne t ykan etginjek oglan
Gartaan atasyn gysaja gysyp,
Onu mekirligin, alanylygyn
Il-gnden gizlemn, zne basyp,
Kbir adamlary adylarya
Aryk geip geilmeli serhetden,
Atany hem hormatyny gayrdy,
zni hem mahrum etdi hormatdan.
Eegine t ykan ene bir oglan
Gartaan atany gwnni gzlp,
Onu mekirligin, alanylygyn
zne-de atman, ildenem gizlp,
Kbir adamlary adylarya
Aryk gemn geilmeli serhetden,
Atany hem hormatyny saklady,
zni hem gayrmady hormatdan.
Bula hasy gara? Hasy biri ak?
Doup durun. Ba ykaryp bilemok.

122

enedilim.com

Enni ay
Gnmizi bagylaar eneler.
Sebp
eneleri ak stli di
Kp-kp garalygy gnsin tr.
edibem kemelr enele ay...
Ene balasyna buurdy umu,
Ol didi: z et o aly ii!
andy ene. Emma tdi gnsin.
Kemeldi enni ene bir ay.
e wagtynda gel, gi gelme, balam..
Ogly bolsa en enedi day.
Wah, ntsemkm? Emma gnsin tdi.
Kemeldi enni ene bir ay.
igrimi ayny doldurdy ogul.
Gapak aly boldy tlje di.
Indi ata boldu, adam bol, oglum!
Gysyldy, gysyldy enni dii.
Ene diin gysdy otuzki gezek,
Her gezek gysanda gady bir dii.
Enni her gaan diine derek
aprak dek saralyp,
Gady bir ay...

azmasy agyr den gogy

Btin oba garayp dur.
ola bakar hemmeler.
Atasy pyyrdaar:
Geler. Geler. Geler.
123

enedilim.com

Gelnejesi pyyrdaar:
Gelermik? Kim biler...
Atasy gwnlik berr:
Geler-le... hkman geler.
Gk toray saasynda
zlp adam dymyp dur.
ekizeli ak haltadan
Tury damja damyp dur.
ygnanydy babadalar,
Iginler hem dagynlar.
Ne signal bar, ne owhun
Dymyyp dur maynlar.
Geldi drli maynlar
Gyzyl, sary, ayl, ak.
Geldi garaylmaanlar.
Garaylan gelenok.
G pikir hem etmn
Bu grrler babatda.
Ak gu kimin irkilip,
Ene atyr tabytda.
Gterlerne garayp dur
Kpi gren aga at.
Ene atyr stnde
Gi malaly,
Agajet.
ol enni ogluna
Garayp dur hemmeler.
Geldi tany, ntany
Geldi ondan eler.

124

enedilim.com

...Ol henizem gelenok.

Meger, hzir oldadyr.
I sgli ulagy
Samolot dl, Wolgadyr.
ne weli uurandyr
Samolota deeer.
ondan yza-ha galmaz,
Oarsa e geer.
Ol henizem gelenok...
Meger, hzir oldadyr.
a-da iki eli hem
Ullakan stoldadyr.
Tweleme, uly adam
Bolup gitdi indi ol.
ay bolsa has ullakan
Bir stula mndi ol.
Sypamasyn birden! diip,
Oturandyr apyyp.
Owadanja gelinler
a ekndir apyyp.
tgeikdir ndki
Kimi, kemput, okolad.
a gk ay humaryna
azandyr bir doklad.
ok, ok, zi doklad azmaz,
azandyrlar bagalar.
aranjalar her szne
Ellerin arpyarlar.

125

enedilim.com

Ol bolsa zi azan dek

Glmsirr, ylgyrar.
azanlar onu deregne
Utanjyrar, ygrylar.
...igrimi yl mundan ozal
Gutarypdy bir WUZ-y.
Ony oa gutardan hem
Tabytdaky ezizi.
Gzde pagta ygypdy.
Gyda krek plpdi.
Oglum ullakan okuwda!
Busan bilen geplpdi.
Howdan gurdy, gazy gazdy
Laa batyp dyzyndan.
ygnanjasyn lkgelp
Ibererdi yzyndan.
Ogly in ak mtgelden
Bir haltajyk tikindi.
lgini, manadyny,
aysyny, kpgni
Artdyranja puljagazyn
Atdy onu iine.
ele-ele kyrk aynda
Ak ozupdy sayna.
Ogly okuwyn gutardy.
Ene dertlp ykyldy.
Ol onda sypap otyrdy
Bir gzeli okulny.

126

enedilim.com

Dakardy en pulundan
Her barmagna bir zk,
Gulagyna teneir,
Bilegine bilezik.
Sdi, gujaklady.
Patagtdan ja tutundy.
...Enesinden utanmady,
Ene ondan utandy.
Ene kte patagta
Gezmge gelen wagty,
Gelni didi: ok etsene
Bu porsy garabagty!
Ogly didi: akymsyz
ysy bar-la, jan eje.
Bu eamda arassa
Bolmaly myhman, eje!
Ene didi: Wah, jan ogul,
Her nije porsasak-da,
Ulalansy, etiensi
u porsuja gujakda...
Sora bolsa uzak gije
organynda aglardy.
Day atarna mhetdel,
Otla tarap ylgardy.
...ele-ele gnler tdi,
Alar tdi nobatly.
Edeni owuna boldy.
Durmu ony anatdy.

127

enedilim.com

Her sznde bir oun,

Her elde bir desmaly
Bir yl bri saklap otyr
Has uly bir stoly.
Bu gn bolsa enesi
Amanadyn tabyrdy...
Gelen telegrammany
Stolunda ygyrdy.
Ony aalyndan baga
Grkezmedi hi kime.
r-hele karara geldi:
Barsak bor-la ne!
...Btin oba gzi olda.
Garayp dur hemmeler.
Atasy pyyrdaar:
Geler, geler, geler.
Gelnejesi pyyrdaar:
Gelermik! Kim biler!
Ene-de misli gozganar:
Geler balam, geler geler.
Onana-da
Gelr! diip,
Ardyndy bir auly.
Grndi ayl medanda
Wolgalary ayly.
Geler didim ahbeti!
Bir daandy atasy.
Gara-kk zni
Artyp gitdi agtysy.

128

enedilim.com

Onana-da ayl Wolga

Aak indi apydan.
Geljek adamy deregne
ofor ykdy gapydan.
u gn gelip biljek dl.
Gyssagly bir i ykdy...
Birden ata gzlerinden
Iki ogdam a ykdy.
etmi ay iinde
Aglamadyk ol goja,
Gzayny sprdi-de,
Bir
ylgyrdy alaja.
Ol ylgyry mrbaky
ykmaz meni adymdan.
Bele aylgan ylgyry
Grmndim men adamda.
...Gterdiler enni
Ak gu aly tabydyn.
az emaly ykjatdy
stndki mawudyn.
Salladylar ukura
Ak saly bir dnni.
Iki gapysyna
Eltilende enni
Iki omzuny dirp
ukury eregine,
Hi giresi gelmedi
z girmeli ne.

129

enedilim.com

I sokuja pursatda-da
z ogluna garady.
...azsamam azdym weli,
Agyr ddi bu gogy.

Sil
Suw jogunynda gurban bolan a
enni adygrligine.
Gn ayp barardy. Asmany alny
ele bir aykdy, ele ajapdy,
Asmany alnyndan eri alnyna
Bagt agar dise-de, ynanyljakdy.
Adamla atlygy gujak-gujakdy.
ay sygyr sagyp balapdy oba.
Sygyrla gerinden seretse daga,
Ala-ala, biri-birinden gaba
Gaplala srsi etip gelrdi.
Emma gapla dldi, ol ala sri,
Gaplaa gr-de emenjirkdi.
Gwledip asmany, sarsdyryp eri,
Sil etip gelrdi.
Goun-geiler
Tutu srsi bilen dp girdaba,
Desse aly togalanyp gelrdi.
Die bedew atlar galyp arpaa,
Tolkuna zni berenokdylar.
Hasam Dordepelmiz uzadyp bonun,
Suw bilen baa-ba swe edrdi.
Emma de gelrmi sil bilen onu.

130

enedilim.com

okardan geldi-de bir zalym tolkun,

Drlp aldy gitdi itdi janawer.
...Hasyl harap boldy. Mallar gark boldy.
Bayrla stnde otyr eneler.
Ellerin uzadyp asmana tarap,
Dirler: E tarym, bu nm etdigi?
Biz saa nhili amanlyk etdik?
Bu ntdigi sadagasy gitdigim?
Depele stni bo eri okdy.
Pis pisi gzlrmi, suw bolsa pesi
Diseler-de, begi gzlr eken sil.
ne yzlaykdy depele sti.
Garyda, ullakan dep stnde,
Eli a agaly, owadan ene,
Gyajyna dolan agajygyny,
Basardy bagryna, basardy ene.
Suw en gwsne etip barardy.
Ene bolsa elin uzadyp tara,
Bagyrardy, ondan kmek sorardy.
Tary bolsa zge tarapa gara.
Suw uzyn enni alkymlap barar.
Ene bolsa ene sil goup sile,
Suwy kden-de kpeldip barar
Gzlerinden akan emesi bile.
irkin sesi bilen bagyrdy ene.
Bagyrdy a ene ene bir gezek.

131

enedilim.com

Onso sesi atdy. Suwu stnde

En eli bilen gllje knek
Grndi. Henizem oguljygyny
Asmana gterip misli badajyk,
Durdy ene... Onso hemmesi itdi.
Ne-h el grndi,
Ne-de agajyk.

Ussa
Ol ussa bir ajap minara gurdy
Bulutla gwsnden emip dur bay.
G snnlenen sarymtyl yrpy
Kededen doup dur
Twerek-day.
Gn hlesi dse hasy tarapdan,
oa grrgem tgp kedesi,
Bir grse mezedi dagy kemerne,
Bir grseem ajap sg mezedi.
Gn daga duwlanyp,
Irik garalyp,
aganda asmandan Ak maa sdi,
Ol uzyn minara, syrdam minara
atladyp uzyn bo, ak telpek igdi,
G bir gzele garaan aly,
Ne-h gozganardy, ne szlerdi.
G gujagyna doljak gzele
Atmaga i ajap sz gzlerdi.
Birdenem gk grlp, agy aganda
ol tapan i zerur, eke-tk szn
Elinden gayryp dwen aly,
Gzlerin aardyp, ytardy zn.
132

enedilim.com

Bulut gp, agy direm weli,

Duuan dek gyzla seresi bilen,
ylgyrar dodagy, dony, telpegi,
Omzy, di tutu gwresi bilen.
Belent ol. onda-da z belentligin
Pedalanyp rmn z derdi in,
zne sidirip zde birisin,
Galanyn serdi il derdi in.
Dn tomus gelip, gyzanda toprak
G emip-emip bulutla gwsn,
anyp duran erin dik-depesinden
flen alydy salkyny gowsun.
leme gy gelip, doanda toprak
G emip-emip Gn ylysyn,
Doup atan eri dik-depesinden
flen alydy mhri ulusyn.
Kim onu ussasy? Adyn biln ok.
Ol barada die birje zat belli:
Ilogludy, il derdini ekerdi.
Ts ussady, bir gn ajaldan ldi.
Emma weli zi a len ussa,
Hamyryny elp gzaa, dere,
I uly regi apyp gidipdi
I uly tamdyra
edi gat ere.

133

enedilim.com

ahyra gerek zatlar

ahyram il aly alaa dogar.
Onso oa knek gerek, don gerek.
Olam iller aly emr, aglaar.
Emzik gerek, emme gerek, nan gerek.
Olam oar ili oan erinde.
ne bir zat oa ilden kn gerek.
Oa asman gerek, oa er gerek,
Oa gum, dag gerek, okean gerek.
Die kitap, okuw onu in az.
Ol hem okan gerek, hem dokan gerek.
umruk aly bir kellni iinde
Hem ayk, hem alym, hem dahan gerek.
Hem garry bolmaly, hem a bolmaly
Ikisinem bile baaran gerek.
Heniz juwan wagty kmil bolmaly,
Onso kmil wagty sen juwan gerek.
Bulary dayndan ene iki zat,
(Onsuz-a mmkin dl, ol hkman gerek)
Birisi uly zat, biri kii zat:
Gwn kii, rek ullakan gerek.

Olanma bary
Rebe-re wsr Agabat bary.
pekdi bgli, mahmaldy ary.
Ortasynda fontan. epinde howdan.
mde derweze. Al-ayl medan.

134

enedilim.com

Derwez znde (harplary sary)

Glden rlipdir.
Olanma bary.
Bary depesinde drt sany memmer.
Gyzyl, ayl, gour... duruna mermer.
Memmerle syraty bolsa-da meze,
znde onaar z tsli gne.
Hersini eginide-bir drli eik.
Rekleri ary, ysy tgeik.

***
Essalawmalekim,
Birinji memmer.
Rekii grdm, ysya ol ber!
Gmmezi stnde owadan ene,
agasyn gujaklap, bakyp dur Gne.
Mermeri znde sany setir
Lowurdaar g Ene diriligi:
zi lp, mrn kegne berip,
a giden enele
adygrligi
Enni gaynda dem salym otyr,
ok, ok,
beik En nde r tur!
Essalawmalekim,
Ikinji memmer,
Jgildi gelip dur, anya ol ber!
...Gmmezi stnde ejejik bbek.
Elinde dwni bitmedik gbek.

135

enedilim.com

ygrylypjyk otyr... Gzleri umuk.

igi dek dwlpdir goaja umruk.
Mermeri znde sany setir
Titreip dur g sher terligi:
Enni-atany mhrinden ganman,
a len agala
adygrligi
agany gaynda dem salym otur.
ok, ok,
ken Nesli nde r tur!
Essalawmalekim,
unji memmer,
Ahyy eitdim, saaa ol ber!
...Gmmezi stnde gyz bilen igit.
Biri-birisine bayny egip,
Hyrlaryny dilp,
Bakyp dur aak.
Gzlerden drt bulak
Akyp dur aak...
Mermeri uznde sany setir
Labyrdap dur g Yky krgi:
Biri-birisine gowup bilmedik
Ayk-maguklary adygrligi
Aykla gaynda dem salym otur,
ok, ok, beik Sgi nde r tur!
Essalawmalekim,
Drdnji memmer,
Ak pata alayn, anya ol ber
...Gmmezi stnde aylgy kitap.
Iinde setirler anardy ttp...
Mermeri znde sany setir
yrpyyp dur g Ynsan rligi:
136

enedilim.com

z mrn gysgaldyp halky mrni

Uzaldan ahyrla adygrligi
Bakylyk gaynda dem salym otur,
ok, islese otur,
Islese r tur!
Hasy bolanda-da, bagylar ahyr.
(Ol
kimi kimdigin tanaar ahyr...)
...Bayrda drt gmmez lowurdap otyr.
Derwez znde
Olanma bary!
Her kim ynsabyny gjne gr
Dymar, glr... a-da
Nemler ary.
Nirede grdiz bu tsin bary?
Bu gn grlmese, grler ertir.
Onso ol
legsiz garylap ili,
Uly leg bilen
Ugradar otyr...

Sosna agajyny nde

araarsy hayra-da, ere-de:
Seni wrp bolar switere-de.
Seni wrup bolar
Akja jempere,
Gkje jempere,
Gedirmeklik in hol baran gyza,
anyndaky kempire..

137

enedilim.com

Seni wrp bolar

Oka, dr-de...
Ine oa gr-de
anyda kp eglendim,
Alnyda kp olandym.

Utan
Ol adam kurortda satady maa,
Nazarkerde adam. Nurana adam.
Bir jada bir ay bile geirdik,
Bir alap dem aldyk menze howadan.
uluk alan aly dpsz deradan,
Gzi udy. Ii duruna nurdy.
Uklap atyrka-da ol nuru mhri
Gabagny dayndan lowurdap durdy.
Gzleri-de jomart. Eli-de jomart.
Jomartdy regi. Jomartdy dili.
ne z bitiren hyzmaty hakda
Bir agyz gepletjek bolasa weli,
ekip almalydy her bir szni...
Pyada geipdir ewropa ln,
Aagyn goupdyr Duna bounda,
pre jeelinde jalapdyr elin.
...ene bile baras bagy iinden.
Men aakly baran, olam piekli.
Bir maral deimden ozup geende,
Birden iki dim e dmeki
Boldum-da, ene-de endamym dyglap,
Goymy deine ekildim kem-kem.
...ele gerek kii gje mtk,
Adam z gjnden utanjak eken.
138

enedilim.com

Bir gn busan bilen gzayn gizlp,

z durmuy hakda ady ol grr.
ogly bar eken. sini hem
Faistler bir dardan asypdyr bir gn.
Azowy anynda, Don jeelinde
Dereksiz itipdir ene bir gyzy.
Kempirem lpdir. Indi bir de
Drt diwar iinde alyz bir zi.
So menden sorady: Ne aga bar?
Didim: Eslirk bar, sany ogul,
onaragam gyz bar. I tokarjamyz
Mekdepden attestat getirjek u yl...
Diler, guwanar. ene soraar.
Men bolsa dnksiz ygrylyp kem-kem.
...ele ajap adam bagta mtk,
Adam z bagtyndan utanjak eken.

Holayk
Duuyp gnleri tzesi bilen,
Holayp gnleri knesi bilen,
ujagaz mrmde, gysga mrmde
Ajy, sji gnle knisi bilen
Holadym. Holadym ba Sgi
bilen
hli sonalary seresi bilen.
Sonamy elimden kiden dn
Kem-kem itip giden garasy bilen
Holadym. Holadym ba Hossar
bilen

139

enedilim.com

Atamy jepake elleri bilen.

Eje, rek! diip, ajyndan len
Bir erepi aga dilleri bilen
Holadym. Holadym um Uru
bilen
hli urulary emenji bilen,
Holadym balasyn aldyran en
Erp akyp giden greji bilen...
Holaan-da bolsam ol yllar bilen,
Sgler, gzalar, gagylar bilen,
Heniz henizlerem her dimimde
ol duuyp rn
Men olar bilen.
Bugdarek, badak bo bir sona grsem
Gzlerinde grnp zmi sonam,
zmden idinsiz sakga sagynyp
Hem uregim gysar, hemem busanan.
Gi mala, al sakgal bir ata grsem
z atam, z kyblam dp adyma,
Her sapar goup dur hasrat notasyn
Her tze setirme, tze adymma.
Ak gya, ak saly bir ene grsem
Drt yl aglap, gzn ereden ene
Ogluny suratyn bagryna basyp,
Ak salaryn ayp, bozlap dur ene.
Mele saagmyzdan her sher, her am
Mele-myssyk nany sogran badyma,
Ajyndan lenje ol aga eli
sgnje dyrnagyn snr buduma.

140

enedilim.com

uwdup bilmn enp duran nanymy,

Bwrm diirgenip, seredn aak.
Duuyk kp bu dnni znde,
Holayk ok...

yllary parhy
Torayla saasynda inere dek bken gnlem,
Gk ylgynla arasynda wr baryn eken gnlem,
Bir gzeli aagyna posa baryn eken gnlem,
Indi grsem yl eken,
Bir gnmkn dpdim.
Haan geljek, agam? diip, ak inie ykan gnlem,
ene gelip garyp atma gap bwrnde ken gnlem,
Ke gaan gowurgany jje aly okan gnlem,
Indi grsem drt yl eken,
M ylmykan dpdim.

rek
Ir mahal azjakdym ujagaz ygry.
Emma tapylmady azmagy ugry.
Hordum, Gyzyl adym. Diledim rek...
Bu syry amagy mhleti gerek.
(Otuz aa enli wasp edip gl,
regi waspyna etdimi eli!?
Kyrk aya enli sanap Aterek,
adya ddmi dilenen rek!?

141

enedilim.com

So kapya gzlp Kosmosa, Hemra,

Belent iler bilen boldu sen gmra.
Indi bir azajyk akynla ere,
okayy ge-de,
Pyada re!..)
...Oba, oba, oba, ene-de oba.
ler mezp otyr agyr kitaba.
Hersinde m putluk hasratly setir.
Bayy aka-da, oka-da otur.
Turbalardan ykar tgeik ttn.
Ol ttn saydy andagy, otu.
Gara bulutlara olayp salar,
pr. Dogular km agylar.
Kmden dogular tylla dek rek.
Onam front in ollamak gerek.
...Oba, oba, oba, ene-de oba,
Her niik
a lmek
Bolmaz-a... toba!
On alty aa-da etmnsi entek,
Bererler ahyry bir dwm ttek.
...Gedim bir obadan. Ynha ikinji.
Agyr zat bor eken
Dileg ekinji.
rek Sowul! dir, gwnnok aak.
Beni hem gwnnok...
ol bolsa uzak.
142

enedilim.com

Ahyry regmi bagladym daa,

aa, ayk duran kepbejik aa!
Sowuldym. Gap dulda sary gatarma.
Girdim. Garamady arzym adarma.
Gel, jigi! Gel, jigi! Grkezdi tri.
Ba, ba, kyn bor eken
Dilegi tri...
Wah-e, wah-e, wah-e!
Turdy syyrap.
(ilerinden gady kjesiz jorap).
Gap bwre ylgady. Bo ykdy saak.
Ualdy. ygryldy medanly gujak.
Ntsemkm!? Ellerin etirdi aka.
Jigi, azajyk dur! Ylgady gapa.
Esli salymdan so dolanyp geldi.
Naynjar seretdi: gzleri ldi...
Sesini ykarman,
Seretdi aak.
Lebler pyyrdady: Gouda-da ok...
...Girmese-de garna bugdadan rek,
anym bilen gitdi
Bugdadan rek.
Sag-aman gowurdy barmaly erme...
...Ajyksam, Sen gyzy
atlaan herne.
Bir erde bardygy bilsedim irden
Gnortana etmn barardym brden...
143

enedilim.com

Otuz yl... ayam barandyr ene.

Bolansy birem al saly ene.
Zyany ok. Menem alsaly ata.
Aklykda duusak
Ajap bor gata.

Uru dwrni enesi

Km glaka,
Altyn bilezik,
elpeli gupba,
Kkenli zk,
Iki teneir,
Bir km sagat
ei fonduna
Gowudy sowgat.
Gupba iinde
Bir kiijik hat:
At, faisti, at,
At, faisti, at!
nde gol ok.
Yzynda gol ok,
Kimdigin henizem
Bilip bolanok.
At, faisti, at,
At, faisti, at!
Adyma wrldi
Bu kiijik hat.

144

enedilim.com

Bisowatja hat,
Ikije setir.
Ne-h nokat bar.
Ne-de tersotur.
Garadyk bir gn,
Garadyk gn.
Kimi azanyn
Bilmedi hi kim.
Gedi otuz gy,
Gedi otuz az.
Henizem ony
Bilenok kolhoz.
Bir zi bilr,
Onsoam Watan...
Golsuz hat azsa
wren u hatdan!..

Adamy balanyy
aga dn indi. Bir adam ene
Gouldy ozalky millionla anna.
ne gadyp geldi owadan ene.
aga at dakdylar.
Meretmi, Anna
Grr adynda dl. a-da enni
Grmeginde-de dl. Bu ne mysal.
a, sagdyn enni ak sdn emip,
Her gn iki mysgal, belki kn mysgal
agany tenine agram gouldy.

145

enedilim.com

Gedi -drt hepde. agyrdy ZAGS.

Owadan harp bilen adyny azyp,
a ata eline berdiler kagyz.
rjen-rjen boldy. rp balady.
Iki tmk-de ykyldy ere.
eti, eti! diip, gygyrsa ata,
Wa, kegim! diip, topuldy ene.
edisine etdi.
Mekdebe gitdi.
On yl glp girdi iiklerinden.
Kakasy gutlasa bliklerini,
Ejesi alandy bliklerinden.
Onso Salam! diip bardy bir jaa,
Olam Salam! diip, gatardy jogap.
Blik bilen girdi. Blik bilenem
Okady. Hi kimsiz bayny arap,
Ne-h adamlardan kmek sorady,
Ne-de oldalarna etirdi kmek.
Hi kimi edenne telek dimedi,
Ne-de o edenne didiler telek.
Ne olday boldy, ne-de bir dosty,
Ne guwanan, ne-de gynanan zady.
Bar bilen-biteni kitap, depderi
z bligi
hem-de zni ady.
Boy, atasyny boundan tdi.
Grmege. Seretse gz doanok.
edip igrimiden tledi ay
Bir grse,
daynda bir adamam ok.

146

enedilim.com

Birden emen gorkdy, regi gysdy,

Hopugyp, nden ykdy sabada,
Kne oldalaryn tapdy bir erden,
Sorady ahwalyn, palady derdin
Doguldy adam.

Goja
Alawda otyrdym. at malaymda
Otyrdy alsakgal, pahasly garry.
Atlar goberildi. Dor bilen gyr at.
Ne doru ugry bar,
Ne gyry ugry.
Hersini stunde bir apyksuwar
Birisi gartady, birisi-jahyl.
Ikisem gamysyn bulalap barar.
Oa ol bahyldy.
Ol oa bahyl.
Ikisi-de hile baryny gurar
zi ozup, dostun galdyrmak in.
Goja pyyrdady sakgalyn sypap:
Hemie ejize bahyldyr ejiz!
...ene iki bedew arya girdi.
Birinjisi bozdy, belekisi al.
Aly zem zordy, seisem zordy,
Bozu zni-de wer aly dl,
Sesini-de. Bulalaar gamysyn
Glini badyny atyrmak in.
Goja pyyrdady sakgalyn sypap:
Glini hemie gabanar ejiz!

147

enedilim.com

...ene goberdiler iki bedewi.

Birisi alsakgal, biri dordepel.
Atlary ikisem men dien atdy.
apanlaram biri-birinden beter
Ussatdy. Ne olar gamy bulaar,
Ne-de gurjak bolar baga bir duzak.
Kte-h dordepel bir burun ozar,
Kte-de alsakgal ger bir gulak.
Seisle yzyndan seretdigie
Seredesi gelr. Duruna gdi.
ene pyyrdady alsakgal goja:
Hi haan gabanmaz glni gli
Bedewleri bolsa ol apyp bary.
eri burugsadar otly tonaklar.
Brde bolsa gge telpek oklanar,
Hem eller arpylar,
Hem-de aaklar.
Birisi gygyrar: Seret depele!
Beleki gygyrar: Sakgala eset?
Goja pyyrdaar: Iki glini
Synlamagy zem ajap bir lezzet!

Uly mazary baujunda

Gara Seitliewi adygrligine
Sen rn ir gitdi,
Juda ir gitdi,
Emma gi gitmeli adamlardandy.
Entekler-entekler adylmalydy,
Adamdan asalan adymlardandy.
148

enedilim.com

Sen juda ir gitdi.

rn ir gitdi.
ki syna adym bilen doludy.
Sher bilen k ykyp ugrada,
Uly desse adym baran alydy.
Ulumsy alydy. Kpetdaga-da
Aakdan seretse grner ele.
Emma jlgelerni iine girse,
agyrar zni i pynhan ne.
Aakdan seretse
Ulumsy dagdy,
Gola barsa
I bir kiilerdendi.
Sen ir gitdi,
Juda, juda ir gitdi,
ne gi gitmeli kiilerdendi.
Sen ir gitdi. Dogran eneden ozal
Bu dnden tmek rn biwagtdyr.
ne leden so zden sypap,
Ene, pp galsa olam bir bagtdyr.
Eger biz, yzyda galan dostlary,
Baujya gelip kte-kteler,
Bir dem salym dymyp gitmen bolsak,
a gobern bolsak gary hatalar
Sen gnkr dlsi o zatlar uin.
Ol biz dirileri
z gnmizdir.
Ol bizi baaryp biljegem bolsak,
Kn bir baarmaan meselmizdir.

149

enedilim.com

a-da i-g bilen, alada bilen,

Dn derdi bilen bolup mubtela,
Kte garry ene anyna baryp,
Ahwalyn soramak gelmese kell
Sen gnkr dlsi onu inem.
Ol z pesligmizdir,
z gunmizdir.
Ol bizi hemie baaryp biljek,
Emma kemter gadan meselmizdir.
Sen juda ir gitdi.
Dogran eneden
Ir gitmek dnde i elhen gussa.
ne ene gelip gnde-gnaa,
Mazaryy pp, gujaklap gatsa
Bele bagty arzuw etmesek-de biz,
Miesser gelende ajap ykbaldyr.
Bu eneler in uly betbagtlyk,
Belki, ogul in bele hem dldir...
Hanha, etip gelr ene-de ene.
Geler ol. ene-de gayda ker.
Inerni iner dek mazaryn per
Ynha geldi, pdi...
Bu bagtam bolsa,
Bagtlary iinde emen bagt eken.

150

enedilim.com

Wepa
Elbrusa
Misli gorkli ak maa menze,
kp otyrsy sen milliard yl bri.
Meger seni
gadym, gadym bir mahal
kerip o erde bir merdi biri,
Garagyn, garagyn gelnm! diip,
Okun-ayn alyp, girendir jee.
Galkanyny alyp, sowduny geip,
Halky bagty in gidendir e.
Emma etip bilmn eili daa.
Day gujagynda bolandyr gurban.
Sen bolsa Ol hkman gelmeli! diip,
una asyr bri eriden turman,
Otyrsy ol merdi oluna bakyp...
Doupdyr stde asyrla gary.
Bu garry dnni tssesi, posy,
ay, toty, ysy, gussasy bary
Tagmasyn bassa-da rklerie,
orkasyn basmandyr grelerie.
Diri aat bolup ynsan ogluny
Hayr ilerine, er ilerine,
Tmizligi kiri.
Hayry eri
ejegine bolan ynanjy bilen,
Otyrsy z e oluna garap,
Adam mertligine busanjy bilen.
Birden tgitse eriden turup,
Ol gerek o demde geljek aly,
ol bakyp otyrsy e oluna,
Garayp otyrsy merde wepaly,
151

enedilim.com

adapsy,
Suwsapsy,
Ajygypsy sen.
rkleri egsik, z-gz tutuk.
Emma Gara! dien i bir aylgan,
I mhirli sz sarpasyn tutup,
Hkman geler! diip, shere baka,
ene gij baka, ene-de daa...
Mertlige ynanjy, dosta wepany
Ba nusgasy bolup grndi maa.

Grede
Iki plwan grer,
Ikisi-de aky dl
ekip biljek ay dl,
Atyp biljek oku dl.
aa aly ar penje,
Dim-dik duran iki bil
Garpyanda goanil,
etleende ekenil,
Kte-kte badaar.
Kte-kte dalaar.
ene birden gbekler
Bir-birini ogaar.
Duar onda gbekler
Bir-birini kimdigin.
Aar onda sekler
iliklerni dedigin.

152

enedilim.com

Emma weli deligi

Ret edr rekler.
Hokurdaar omuzlar,
atyrdaar bilekler.
Eglip gidr polat bil
G umak topalak.
...Polatlygy galat bil
Atar birden sapalak.
Her kiijik hilni
Grkezip dur gndizlik,
Mertlik yza ekilip,
Orta ykar ejizlik.
Hyryn dilp bir adam
e, e dykylar.
Onana-da bir plwan
ynar kimin ykylar.
onda birden gygyrar
e dykylan adam
ok, ok, ykan emedi,
edi ykylan adam...

Parhlylyk
Dnni yzyndan dne dogardy
Hanasyna sygman balar ogardy.
So
gylyklar uup eli ugruna,
ji abga bolup, ere agardy.

153

enedilim.com

Muna toprakdan ndip dogardy?

Dogardy. o in toprakdy ady:
Bagyr sdi bilen eklp otyrdy
Wepaly, wepasyz mlp zrady.
Ksi arkasyna, ksi dyzyna,
Ksi bolsa depesine mnrdi.
Wepadar ogul hem
Ony emrdi,
Biwepa ogul hem
Ony emrdi.
Emma biwepany eklni in
Peselmn topragy mukaddesligi,
Gata begelrdi: bagylaardy
Belentligi bilen
hli pesligi.

Dne barada
rk dne! dirler.
Bu niiksi rk sen?
amagyy sypyr-da,
Bir baksana brik sen.
Syrdy Dne amagyn.
Tegelek z ayldy.
Alkymdan nur saylsa,
Dodakdan bal sayldy.
Gzm gamayp gitdi.
zni alkymyndan.
Sypadym malayndan,
Ysgadym alkymyndan.

154

enedilim.com

rk dne! dirler.
Bele-de rk bormy?
rgi ysgap bormy?
rgi sorup bormy?
Gl ekeni duruna!
Bal ekeni duruna!
...Hemmmizi hopba edip
z togalak gerine,
lp
kimi alana,
yna rikligini,
Dn zi seip barar.
Kimi urkligini.

z-zi tanamak in kiirk anket

Ir bilen oanan. erbe-er.
Kepi kk, jany sag, hudaa kr,
Goydan bir dertli nalasy gelr,
onda nme hakda edersi pikir
dki ajap sapa hakdamy?
a ol dertl gerek ypa hakdamy?
Ynha bir edara. Balygy dostu,
Ikimiz ierde kikirde-kikir.
Gapyda kyrk adam garayp otyr.
onda nme kakda edersi pikir
Dostlukdaky tsin gudrat hakdamy?
a-da iikdki nobat hakdamy?

155

enedilim.com

Saklandy gapyda kerpili mayn,

Mayny ofory bir ogry-mekir.
arpy bahasyna al uny! dir.
onda nme hakda edersi pikir
Jbie bhbitli arzan hakdamy?
a kell bhbitli wydan hakdamy?
Ynha et dkany. Satyjy goy.
Salap-seip saa bir budy eker.
Yzydaka bolsa gaty ourga.
onda nme hakda edersi pikir
ze edilen hezzet hakdamy?
a ili rken lpet hakdamy?
Barar ke bilen mayp weteran.
Die maybam dl, bir gzem sokur.
Sen bolsa Wolgaly dazlap bararsy.
onda nme hakda edersi pikir
z ornu, z nyrhy, Wolga hakdamy?
a Wolga etiren plwan hakdamy?

***
Mele dera, iinden
G pet gara go,
Bir grnip, bir mp,
Akyp gelr bir aga.
aha-aha garaga
zn urup diwara,
ene gadyp yzyna,
Azy salar kenara.

156

enedilim.com

Kinelimi, gaharly
(Nmedendir bir zatdan),
Kte mr girdaba,
Kte ykar girdapdan.
Dera ne yrpynar...
Aga weli batanok.
Biri didi: Derany,
Oa gji etenok!
ene biri seslendi
Dilp dera nalasyn:
Dera hi wagt gark etmez
z sdren balasyn!

Jeza
Belet men B ay nmedigine.
Kim berse elie bir tokga nabat,
Bir tokga okolad se in onso
ondan eziz adam er znde ok.
Belet men On bi nmedigine.
Agzydan st ysy kkndir weli,
ze urasa bir gyzy demi,
Tenie degse bir gyzy eli,
On iki synaa aradyp yly,
Oandyrar gudrat alamatyny.
ne gtererden asy sen, asy,
Kii perzendini garamatyny.
Belet men igrimi nmedigine.
igrimi phimni ortalyk oly.
Jahyl olu kem-kem ekilip yza,
Balar tweleli atalyk oly.
157

enedilim.com

Dnde akyl ok se akly aly!

Twele apalar, magtar, gyjyklar.
Gyjyklap, gyjyklap dlireder-de,
Seni igrim bi stne oklar.
o mahalam seni dostu gujaklar.
ber eli! diip basar bagryna.
ol gujaklan dostu kimdigne gr,
Gidersi azy a kp ugruna.
Dumany zelelne, ili haryna
Bar bolsa dnde baarjak zady,
Baararsy onso. Otuza enli
Eelik edersi
Bar bolsa ady.
edibem Kyrkya urarsy dim.
Bu dim mrde mukaddes ygyr.
egerie gr bilerler onda
Kebzdki k
eilmi, agyr?
onda-da geride bolmasa agyr
Onso Ellie-de bil baglamagyn.
Il-gn mynasyp jezay berer:
Ne lmi dilr,
Ne-de saglygy.

158

enedilim.com

hrat
ingiz Atmatowa
hrat gzlejiler,
men bu ygrymy
Size bagylaan. Bolsa wagtyyz,
Okap gr. Belki sagararsyyz
Nirde betbagtlygyz?
Nirde bagtyyz?
Meselem, adaly barmyam sizde
I ullakan hrat, i ullakan at,
Ony gtermge i ullakan g,
I ullakan baldyr, i uly garat
Gerekdigi hakda olandyyzmy?
Ol k astynda egilip aak,
Men dien gerekler mjrp bolarlar.
Nebir rler bolsa gadyp baaak,
Onu elgininden bolarlar helk,
Siz bolsa hraty sag-soldan dilp,
K yrymdan dilp, k paldan dilp,
K hileden dilp, k aldan dilp,
Ony gujagyza agyrarsyyz.
Ol bolsa wrenen akylyk bile.
Aldaw, hay, buruk, gykylyk bile
Gelenok ol.
Die i salyar ol
msmlik,
Tmizlik,
Bakylyk bile.
hrat bir owadan gelin aly zat.
Her kes egermer yzyna onu.
Men dien gerekler, men dien rler
Zordan htde gelr nzine onu.
159

enedilim.com

Onu dimlerem, nzlerem apat.

Kirpiklerem apat, gzlerem apat.
...Seredi, egerip k ykypdyr
hratdan kni tutan bir pet.
girdini anna myhman gelr ol,
una girt ki duman gelr ol,
arym asyr bri ol uly k
Astynda sojaman,
Aman gelr ol.
Ulyny, kiini nazary onda.
Hanha pylan! diip, uzalar eller.
Onu aaklaryn basyyndan-da,
Gepleinden gulak asyyndan-da
Sapak almak in
Seredr iller.
Onu oturyndan, galyyndan-da,
Salam berinden, alyyndan-da,
Ualan mahaly ygrylyndan-da,
Guwanan mahaly ylgyryndan-da,
atlanmaly erde atlanyndan-da
Hatda ilimini otlayndan-da
Mysal almak in
Seredr iller.
(una nazarlaryn, salan agramyn
Die agras nazar gterip biler).
Siz bolsa bihabar z bouyzdan,
z agramyyzdan, z gjizden,
Abra-hrat dien asylly zady
eles gyzdyr dp z iiizden,
Onu gujagyna doljak bolayz
Pirim, hile bile, mahabat bile,

160

enedilim.com

Berim-pege bile, gep-gybat bile.

Ol bolsa ne aldaw, ne sowgat bile
anyyza gelr,
i salyar ol
Zehin, zhmet bile,
Kanagat bile.

eri gji
Tomus agamydy. Asman tmizdi.
Jana tenekardy salkynjak emal.
Asmany gzleri eri gzlerne
Gz gypyp, nz alap
berrdi salam.
Ol gzle hersini z ady bardyr
Diip, atalarmyz ekeme-eke
Atlaryn sanardy, bizem dilrdik.
agalyk tegi taanak eken.
Tonaklaryn kakyp gedi-de gitdi.
Dn alydy weli em ol taryh...)
Otyryn yldyzla adyny atlap:
Zhre, Abdalgolak,
edigen, Myrryh.
Otyryn hemmesin atlajak bolup,
Gn bataly bri asmanda gzm.
Ne-h tsse bardy, ne-de bir bulut
St aly asmany synlamak hezil!
Otyryn belentden belende bakyp.
sagatdyr gzm zar boldy ere.
Belentlikden aa alandy kellm.
ere bakdym weli dzeldi ene.
161

enedilim.com

Dokluk hakynda drt onam

1
ele bir dok bugdalar
Egilip, dwlip dur.
Her dnesin uwdanda,
Towuklar dwnip dur.
2
ele bir dok greler
Ayklar adanyp dur.
Nebir alak igitler
Sz tapman uwdunyp dur.
3
ele bir dok bgller
emalsyz payrdap dur.
Her bgli iinde
Bir Sgi pyyrdap dur.
4
ele bir dok bulutlar
Busanly abanyp dur.
K erde a bulutlar
Gyjynyp,
gabanyp dur.

Sheri gymmaty
Her Dwr
Bir dwr bolar ekeni.
Grmn geirsem bir ajap filmi,
Nije gnlp etmiime knip,
Gynanyp renim dn-n dlmi?
162

enedilim.com

Her dwr
Bir dwr bolar ekeni.
Otly ajap erden geende durman,
Wah, u erde bir a gezsedi! diip,
ekerdim men arman stne arman.
Her dowr
Bir dowr bolar ekeni.
Barman geirsem bir duuygy,
Gki diersi, z ellerimden
Baky uuran dek sgi guumy,
knip, knip,
Ol knleri
etibilmezdim men ary bayna.
...Her dwr bir dwr bolar ekeni,
Bu gn baga kn ger dayma.
Indi ene yldyr,
Sherden turup,
apaga seredn baymy akap,
Serele sesine diimi uwup,
Bilbille sesine agzymy akap,
aprakla ygyny owulap in.
apagy nuruny dwmlp in.
E, ahyr, u aly ajap sherle
Ne mn atyp geirdi? din.
Grmedik filmle ene-de geler.
Grmedik erlerem grse bolar.
Ardurja sypdyrlan ol duuyklar
Gi dl, olary-da bir zady bolar.
Emma aglap giden tylla sherler
Siz nirede?
Jogap berenok olar...

163

enedilim.com

Wagt bilen gelin

...ol diip
z igit dpdi yka,
Gyz bolsa birine beripdi gwn.
Toda
Tutu oba glpdi... ne
Togsan dokuz igit
Aglapdam o gn...
edip oba gyzy bolupdy gelin...
...Gelinlik has beter artdyrdy grkn.
Goa egni g terezi kimin
stnde de saklap gzellik kn,
Grk bilen Akyly len aly
Des-de bolup durdy (Kn-kn eginler
Ta getirip bilmn ol iki ki,
eil tarapyna bkar k gnler).
ayl ketenili dim-dik eginler,
Keteni stnden ggerin gya
owurdap iikden toa geende,
Eneler dierdi: u aly aga,
Gk aprakly aga, saaly aga
Meni balama-da salsyn-da saa!
Ol bolsa uwaja ylgyrandyr-da,
Uz basyp barandyr
To tutan jaa.
wln-ow... diip gark bolmaz oa.
Gmradyr z ki, z ii bilen.
(O bilen m kii gmradyr welin,
Ol gmradyr die
Bir kii bilen...)

164

enedilim.com

Biri ili-gn alkyy bilen

Garramajak bolsa, ol sona gelin
Garramaly dldi. Emma elli gz
Oa elli erden urupdyr elin.
Kakypdyr apragyn, dkpdir gln.
Die gzlerinden en etdim gelni.
...Seni hsietie belet men, Wagt,
ne Senden bir zat sorasym geldi:
Te bolmanda,
Kte,
u aly gelni
Gorap bileokmy el-guzdan, posdan?
Nme in Saa Gzellik bolsun,
Ha Bedrolyk bolsun hemmesi des-de?
Des-de dldir!
(Glen seslendi Wagt):
Men hem Gzelligi aygy, ogul.
ne... borjum ele...
Wagty gznden
ere ttp gady bir tokga nogul.
alany nogulmy?
a yny nogul?
yny! alany zat ttrmi esem.
...Sen hem- talaa,
hemem lowlaa...
Jellatmy, ahyrmy
Atsana, kim Sen?

165

enedilim.com

Pezaly olanma
az geldi. tgedi sheri mhri.
ylady gdesi,
sowukla apak.
ere mhir girdi. Mhri demini
Agala kkne iirdi toprak.
G topar-topar gwreli gelin
ognan aly boldy agala bili.
Her bili iinde m-mlp aprak
Dokuz ay dolan bbekler aly
agta ykmak in jgillediler.
Jgild ydaman,
aryldy bogun.
Bogunla iinden ykdy pyntyklar
ayl telpeklije bir topar ogul.
Pyntyklardan ykdy etmi drli gl
Saryja, gyzylja... Hemmesem eziz.
Hersini dbnde gkje dwnek.
seweri tiz!
Bieweri tiz!
Onso tomus ddi. Sheri mhri
Hasam gyzgynlady. Lowlady apak.
ere ata girdi. Giren atay
Agala kkne
Iirdi toprak.
eri gyzgyn demin ien agala
Huy gdi, bay smedi derrew.
(alyk ne-h dne hasabat berdi,
Ne-de o gnne geirdi derew).

166

enedilim.com

Gnler geip gitdi keip-sapada,

G kirli zat ok, hemme, zat tmiz.
Gndiz gij,
Gije Gne howlukdyk:
Bataweri tiz!
Dogaweri tiz!
edibem gz geldi. Gnler goaldy.
Balyn hdrledi agras agalar.
Kem-kemden hemme zat dnkli
boldy
Sgler,
armanlar,
drsler,
alylar...
Indem ylgap gelr syrgynly gylar.
Gzlk iler bolsa dag aly heniz.
ok, ok.
entek-entek gelmweri, gy.
Duraweri, gz!
Duraweri, gz!

Garraarys
Stareem Parur Sewak
Stareem dorogo.
Parur Sewak

Garrap baras, ahyr aga,

Garrap baras grnetin.
ogsa Sen
Parur Sewaga
knmezdi ahbetin.
167

enedilim.com

Gyt dl ahyr kitaplarda baga-baga gogular

Sgi hakda, alyk hakda... we ene-de bagalar.
eri, bolar, kniber, a syryy jahana.
(Iii boatmak in tapyldy bir bahana!)
Garrap baras, Mmmet ahyr,
Garrap baras, a, dogan.
Dnem bize dierdiler:
A, jan jigi, a, oglan.
Indi bu gn adymyz: A, auly, a, aga!
herdemi, obadamy bolsa hasy to, aga,
Kte-kte gi trde-de oturdylan wagty bar.
Gagyny trdi weli, indi trden bagty bar.
Garrap baras, Berdinazar,
ap-ay hem agadyk.
Indi bu gn degirmeni
Telpegi dek alardyk.
D stnden timarlap gobersek sakgaly
Garasyna ne esse kp gelerk ak gyly?
Sakgal syrmak, meger, dn bagty
in drn zat.
ogsa dagy gi dnni alardajak adamzat...
Garrap baras, doganlar,
Garrap baras kem-kemden.
ne weli garramak hem
Gyzyksyz zat dl eken.
Sakgal sakgal weli, sa hem bize i boljak.
Garaz, nme, adam ogly, etjek-betjek a boljak:
Depmizde onadyp kiijik daragmyzy,
es sayn brik ekip, bukarys malamyzy.
Birdenem ters tarapdan wsp garagol emal,
Syrymyzy stn aar... Ha, garagol, garagol!

168

enedilim.com

Garrap baras, ayk Kerim...

aglap barar a-gnler.
Otuz yllyk yzda galdy
ol toray, ylgynlar.
ondan bri mahal-mahal duuykda, ygnakda,
Gogulary okan wagty ilkinji sgi hakda
Demiden ot sowrular, ttn ykar depderden.
ol gyz hzir barmy? diip, sorag agar kp erden.
Bar diip hem bileok, ok diip hem bileok.
nki ol bar bolanda-da,
indi Seni in ok...
Garrap baras, ahyr aga,
Garrap baras, halypa.
Garrylyk hem dnde
Juda uly wezipe.
Adam garradygya, has kpelr synylar.
Agramyy lerler ynylar, alanylar.
a wagty gyzlar ler,
Gartaada uly il.
Iide-de hil gerek,
Kellde-de uly hil.
Phim bilen, akyl bilen ugrulmasa gartalyk
Nesillere niik miras goup biler atalyk?
Gartaarsy, Kerim ahyr,
Gartaarsy, ezizim.
ne weli akylya
Alanaok henizem.
K yksa henizem gz gyzda-gelinde.
Mart ay golalasa, bir desse gl elide,
Nir bara altaklap? Kime berjek emeni?
de emensiz otyr sekiz aga emeni.
emenii oa gowur. Dolan, ahyr, yzya...
169

enedilim.com

Iller em sz adyjy gelip rler gyzya.

Bir gyz bolsa to shedin sorap otyr ogludan.
Baran ugru pk bolmasa
dneweri pyglydan.
Nir bara ahyr,
Nir bara?

Gn tutulanda
Bu gogymda sazlayk ok
u gnki ahwal aly...
Howany zi dunksiz
Jogapsyz sowal aly.
Jahan ympyk, ynaksyz
Jygyllykda satylan al aly.
Ne-h bir gndiz aly,
Ne-de bir gije aly.
Haly aly al asman
Gum sien kee aly...
Ejir ekr tebigat
Altmydan so aalyn
Aldyran goja aly.

alyzlyk
1
alyzlyk hakynda menem azayn
Sebp azan kplk, azmaan azlyk,
Baya i der, jany hem satdyr.
Mua diilndir Kii alyzlyk.
170

enedilim.com

2
Otuza etensi, Zrady okdur.
So kyrky ujundan gdip ugransy.
Ilden ala-ble nme belekm?
Diip, z tlee z haransy.
Kaka szn etmn ell etersi.
Bir gn tapynarsy ogullyk, gyzlyk,
zkidir, emma ozkem dldir.
Mua diilndir Orta alyzlyk.
3
Duluda ajayp aaly bardyr.
e bezegdir, dyzya gudrat.
Ylgap hyzmat edn onu zdir,
Emma se adya getirer hormat.
Ell ser urarsy. agasyn dkp,
Gzlerin umar ol. Balar ejizlik.
On m dostu bardyr g ekesi.
Mua diilndir Uly alyzlyk.
4
Ene gezip rk eri stnde,
aza barabardyr gyy howasy.
Dogadan nep tapdym din bar bolsa,
Megerem ol doga en dogasy.
Baky dldir, bir gn ene hem gider.
Nire seretse emen tekizlik.
Bele alyzlygy ady hem okdur.
Ol gdiksiz-zatsyz Doly alyzlyk:

171

enedilim.com

5
Atay sylamak halky sylamak.
Mhri kpdr, ona gazabam kpdr.
Kp sapak bersin, sp wretsin
Atany mekdebi irksiz mekdepdir.
ol mekdebi oat tamamlap bilse,
Hemie hemradyr Mertlik, Tmizlik.
ogsa senden hi wagt r ata bolmaz
Mydam geridedir Betbagt alyzlyk.

Ay
Baarsa
Her adam ay etmeli,
Adaly Nutony ayy aly.
ne weli ele aya enlem
Seni her dimi aydan doly.
Emersi. sersi. Emedeklrsi.
Dek durmaz aagy, dodagy, eli.
Gwni hodur seni aradan ata,
Kalby gudur seni doguran gelni.
Guwanarlar saa. Onana-da sen
Guwanly gzlerden bir ete gayp,
Lowlap duran pei ellp grersi.
eder-de balanar
Ilkinji ay.
Kem-kem aak biter. rp balarsy.
Ak st emen bolsa u wagta enli,
Em uly adam boldu sen diip,
Emme bur alyp balarlar indi.
172

enedilim.com

Dogrudanam, em uly adamsy,

de tabakdyr, elide kayk.
Bir gn gyzgyn aa agzy akarsy,
So flp iersi
ene bir ay.
Kemala gelersi. Adam bolarsy.
Dostlaryam kem-kem bouny etir.
zem ep-esli bolansy weli,
Bir dostu-a hasam belentde otyr,
Begenersi. Bir gn ne bararsy.
Garylar dersi gujagyn ayp.
Ol bolsa gzlerin gyrp-gyrp eder-de,
Se adyy sorar.
ene bir ay.
sti gam basar. I gowy dostu
Entek salan dldir gapydan gara.
Sen bolsa Bu gn ger, erte ger! diip,
Garayp rensi dnmn syra.
Gelmez ol. Ahyry gapy kakylar.
Ol dostuam daldir. ne tanydyr.
Ahwaly soraar. Derdi palaar.
Ertir em sei haly agydyr.
Sen bolsa akyny gren eride
Grmegem islemn bir ete gayp,
igrener rerdi o gne enli.
Ulumy, kiimi
Bu-da bir ay.
ene bir tany bar. Pukara igit.
Gol doly magala. Jay hem kepbe.

173

enedilim.com

Seni z jay hem onu jaya

Bardyr a-da okdur. Emma bir hepde
Barmajak adamla anyna gatnap,
Grmejek adamla glp zne,
Hemdemlik edersi. Gyy anda
lpeje agala deger gzne.
Atalary bolsa ol tze jay
Tze aar bilen gapysyn ayp,
Ak otag iinde seni stden
Gara yltak azar. Bu-da bir ay.
una aylary eden bolsa-da,
Ayy sanyna busanmagyn sen
aknymak hetdine eten bolsa-da,
Gree girmge gyssanmagyn sen.
Gremek dien zat mukaddes zatdyr.
aknyjak bolsa-da r bilen akny.
ele aknyykda ykmagam gzel,
ykylmagam gozel
Ikisem ay.

Bizi iimiz
Meni, n iimmi bu zatlar! dis.
Ol alyar. Dis: Meni n iim!
Ol araar. Dis: Meni n iim!
Ol aldaar. Dis: Meni aldanok,
Illeri aldaar, Meni n iim!
Grnmeli erde grnmese-de,
Grnmesiz ere irinmese-de,
Goalmaly ada goalmasa-da,
174

enedilim.com

Ualmaly ada ualmasa-da,

ene-de diris: Goalman gesin,
Go, ualman gesin. Meni n iim!
...Ol bolsa:
Hemme zat meni z iim,
Ndemde illeri n ii? diip,
Makasyny ermp gbegne enli,
Dyzyndan gemen jalbaryn geip,
Edil dik garyda kofehanada,
igit akyp otyr herdip dn.
Sen bolsa dirsi: Go, da gemirsin,
Go, alaa gezsin,
Meni n iim!
...Ol ogurlyk edr. Meni n iim,
Dirsi wagt geler, jezasyn eker.
Ol myjabat apar. Meni n iim,
Dirsi hakykat lowurdap ykar,
Emma jezasyny geln wagty,
Lowurdap ykana hakykatymyz
Juda kder dr parhlylygymyz.
Juda gymmat dr kanagatymyz.
...Ol adamy eden etmii uly.
Ol-a ilden bezgek, il ondan bezgek.
ygnakda ol hakda sowal goular,
etr geplemge saa-da gezek.
Sen onu kimdigne bolsa-da belet,
a ekinip, a-da hormatlap ayn,
Geplemek deregne aak sered:
Go, iller geplesin,
Meni n iim!

175

enedilim.com

So bir gn dlr seni stden,

aky gezek alyp hemmeden ozal,
Kiijik gnli grelerie
Emen igren bilen alaar nazar
Hem dir: Gnsi juda ullakan.
Jenaatkr. Suda bermeli iin!
Sen bolsa ondan so bilip galarsy
Niiksi zat eken
Meni n iim!
...Sen uly alykly ullakan ii.
Emma pul dileni p atanyn
Greok sen. Nika zkden baga
Ne-h kmi bar, ne-de altyny.
Baga biri bolsa haram bagtyny
Ugrunda hallanlap, otuzki diin
onduryp, gyzyldan gapladyp otyr.
Sen ene-de di: Menin n iim!
Altyn dili kii gn-gnden azar,
Ili hem azdyrar. Gjelp diin,
Bir ajap magala bayn alaar.
Sen ene dirsi: Meni n iim!
Alasa alasyn. Maa degenok...
Ol bolsa kem-kemden gaardyp dn,
Seni dulua-da tlp balaar.
So weli dieok:
Meni n iim!

176

enedilim.com

Gurhanda: Magarda gopup harasat,

Asman-er wrljek! diilmiin.
er wrlmez. Birden wrlse-de,
eri wrjek zat:
Meni n iim!

Bagtlylyk hakynda
Iini alypsatar gousyna ayk haty
Didi sen:
Iiler ndip oarka
Alanja ojagaz alygy bilen?..
Emma weli ii gnlk balygyn
Dep bilmen yllyk balygy bilen.
Seni puldan baga biln zady ok.
Pikiri-zikiri pul, pul, ene pul.
Bolmasa-da bizde gul diiln zat,
Sen gul! Haram pulu elindki gul!
...Aga soky demde hyrkyldap atyr.
Sen onu yzyndan gitmge derek
u gnki gazanan puluy sanap,
Ekstra bilen urarsy brek.
Syrkaw dem sanaar, sen pul sanaa.
Men bolsa gazan gapgaryp pit,
Bugy hem gatmadyk jje orbasyn
Seni dertli aga yzyndan eltn.
Sen bolsa o mahal sanan puluy
Desselp, desselp, daardy mden.

177

enedilim.com

Emma meni kism mszem bolsa,

o mahal m esse
bagtlydym senden.
...Obada tanyy ogaldy bir gn.
Duran-duran erden ylgady uly il.
Sen bolsa (syrkaw men, ili men...
diip)
Tapyndy ze m drli delil.
Men bolsa ol mahal egnim tabytly,
Dostuy gterip barardym den.
onda meni kebzm hasratlam bolsa,
M esse badym
hem
bagtlydym senden!
...Dileg edip geldi
garryja ene.
Bende dilegi hem dldir-le weli,
Dwnekmi a-da atgulak in
Azajyk etmedik bolarly puly.
Sen oa kneje blik uzatdy,
So lk uzatdy (kesen dek tenden!)
Men bolsa o mahal
z enem bilen
M esse badym
hem bagtlydym senden.
...Ne roman okaa, ne-de bir gogy.
Okamak deregne i hem i.
Bir kitap grkezsem,
saldarlap grp,
ua nerk pul aldyka? di.

178

enedilim.com

Beik Magtymguly kitabyny hem

z dl, getirip beripdir oglu.
Halal, haram hakda okan mahalym
Kitaby yrtajak, yrtajak boldu.
Dogrulyk hakdaky ekeje sz hem
erleip bilenok pos basan ben...
Men bolsa her agam bagrymy berip
Pukine, Pyraga, Nowaa, Gen,
Balarysy aly ire toplaan
Danala drdne setirlerinden.
ol pursat
bar m, magalam bilen
M esse gurply men,
Bagtly men senden.
...Sgden doanok meni gzlerim.
Se gzleri bolsa doanok zatdan.
Kopgi hasaplap uzynly gije,
Mele gelnii-de ykara atdan.
Men bolsa o mahal
mele gujakda
Her minutda iki ayny aap,
Uly sgi bilen eten bagtymy
K lebinden, kte gznden ogap
Seni pulu sany en-akdan yksa,
Meni posa sanym ykardy enden.
o mahal
zm hem,
gelnim, m hem
M esse badyk
hem
bagtlydyk senden.

179

enedilim.com

...Her gije, her sher emenden emen

Gara wakalary grp dde,
Kte basyrganyp, kte gygyryp,
(Hi zatdan gorkmasyz) juwan ayda,
Mayn sesi yksa, tisginip turup,
yrany-da akman,
ylgaa gapa!..
Biz bolsak o mahal agalar bilen
Gark bolup i sji, lezzetli uka,
Zhmeti, Sgini eretin grp,
Nur sorup atyrys ertirki gnden.
Mlp nulumyz ok. Emma m esse
Ba biz,
arkayn biz,
bagtly biz senden.

Dwr bele dldir

Dne drp, heniz ele ajayp dwr
bolan dldir. Emma kbir naynsaplar
zlerini hli ayplaryny dwr ustne
atarlar.
(aulular Sowetini maslahatynda bir
gojany adanyndan)

A-gyz, nme, hanmydy sen! Geinrsi bele

gymmat?
Her aglygy iki goun. Her zgi bir bedew at.
Her knegi bahasyna alyp boljak iki sygyr.
Iller ger, menem gejek.
Dwr ele, dwr.

180

enedilim.com

Gelin, nme dnjirrsi? redimi ki dii?

Altyn seni igdeltmndir: kyrk bolupdyr otuz ay.
Hem pul sedi, hem garrady, hem diie berdi
jebir...
Iller edr, bizem etdik,
Dwr ele, dwr.

***
A-how igit, bu n bolu! es say iki gujak!
Bu gn-erte oglu bolsa, sallanak hem asap boljak.
Hany derrew il grmnk sertaraa tarap wr!
Iller edr, menem etdim.
Dwr ele, dwr.
Men- seni tanamadym. Gzleri- rn tany
Wi, wi, Berdi gyzymy sen! Say nme arty gary
Drt rmi emal degse seslenerdi owur-owur,
Iller kesdi, menem kesdim
Dwr ele, dwr.

***
Goym didi: Todan bri i edenok oglum Anna
Oglu Anna i edermi! n goy dokuz tonna
Ojakda-da we eti bylkyldap dur bygyr-bygyr...
Wah, eds-d... Biz guraly!
Dwr ele, dwr.
Dur, dur garda! Konwertii atma pota aigine
Iligini grmesem-de, seredein dalygyna.
Mu yzynda golu ok-la! Nme barka, iin wr?!
wrmge garat okdur.
Dwr ele, dwr.

181

enedilim.com

***
girt inim, eserleri setir sany ykdy enden
Kitaplary galadyka, okalarsy gnbe-gnden!
Setirleri arasynda ne rek bar, ne-de bagyr...
u gnki ken... besdir maa.
Dwr ele, dwr.
Omzy bilen bir gojany kakyp gedi daaw oglan.
eri k sygaokmy, garynjygy doan oglan?
Degmedige ylanlaram degmezmiin mr-mr.
O dini ertekidir.
Dwur ele, dwr.

***
Ana bakyp bezenip dur ynar boly Ogulsenem.
Hanha seret, hamyry-da ugrup otyr syrkaw ene.
Hany derrew eli uw-da, ijek nany z ugur!
Ejem jandan alanayn!
Dwr ele, dwr.

***
Iki mellek ortasynda gygyryp dur iki goy.
eke gary er stnde turar watanylyk ury,
Agam, sen bir parhlyrak bol, nm gerek muna
wagyr?
Parhly bolsa nyrhy bolmaz.
Dwr ele, dwr.

***
On otagly kk gurupsy. Keik aga, berekella!
ne bu on... kprk dlmi drt-b sany gara kell?
182

enedilim.com

Grn weli, bir alyk dl: kisejigi rn agyr.

Alyk bilen i bitenok.
Dwr ele, dwr.

***
Moskwili, igulili kp duupdy uly olda.
Bu gn bolsa garayda lowurdap dur mele Wolga.
Bir baya nm gerek muna rul, muna tigir?
Satas, alas... Alas, satas...
Dwr ele, dwr.

***
Kek, nir howlugarsy? Ajalamy? Jenaata?
Kabinada mele gelin. z bolsa juwan ata.
B-on minut gi barsa-da, to eesi eder sabyr...
Dwre gr srmek gerek.
Dwr yndam, dwr.

***
A, goy jan jan, aaklary kesildi-le
iigmizden
Ozallar-a t atanak dmezdiem degmizden.
atlaardyk geenleri. Okaardyk gogy-ygyr.
ygyr-pygyr atdan ykdy.
Dwr ele, Dwr.

***
Magazini takrap atyr. Plany hem uklap atyr.
Gerek zady, gegel zady haan aljak, Mmmet mdir?
Bu gn-bu gn, ertir-ertir. Gutardy-la takat-sabyr.
Zat bermese zat berlenok.
Dwr ele, Dwr.
183

enedilim.com

***
A-haw, dogan, dn dlmidi z dostua wepa hakda
Gp-gp edip, gant deregne ant irdi tokga-tokga.
Indem dosta yltak atyp, dblp rs gbr-gbr
Iim bitdi. Antym itdi.
Dwr ele, dwr.

***
mden bir igit ykdy etmi aly garry aly.
Dnem daaw bir igitdi dagda biten gargy aly.
Bu gn bolsa garynja dek zordan rr
gybyr-gybyr...
ahyr, r bir... leeli
Dwr ele, dwr.

***
Soradym men Dwre bakyp.: Dogrudanam, elemi
sen?
Hany anty? Hany haa? Serhomy, sen? Telbemi
sen?
Dwr maa jogap berdi: Men hemie size bagly.
Ulaldan hem adam ogly, kieldn hem adam ogly.
Biri ekr agta tarap, biri ekr gij tarap
Uly ekr ula tarap, kii ekr ki tarap.
agylara arka durdum, amanlary gagyrmadym.
Dogrulyga agyrdym men, egrilige agyrmadym.
alan gepi di dimedim. Dwlet pulun i dimedim.
Iki sygry bahasyny knek edip ge dimedim.
184

enedilim.com

Mnmek in mayn berdim, z elliden bas

dimedim.
Daranmaga darak berdim, dort rmi kes dimedim.
Dyn almaga wagt berdim, okamaga bagt berdim.
Jbiizden hak almadym, z kismden mugt berdim.
Bugdayzy orup berdim, pagtayzy ygyp berdim.
Her gn ijek sdizem gjrdedip sagyp
berdim.
Sseiz igit berdim, slseiz gzel berdim
Lak atmaga sz tapmasa gogy berdim, gazal
berdim.
Dertleseiz derman berdim, ileseiz zhmet
berdim.
aamaga al badakly, adalatly Dwlet berdim.
Bezedim men egniizi, dourdym men garnyyzy.
ne weli kbiriiz el tutup burnuyzy,
Bar garany maa srtp,
Etseiz-de uly gowur,
Dne drp bolan dldir.
Meni aly Uly dwr...
Siz etmeli mri mr,
Siz etmeli dwri dwr!

185

enedilim.com

Ogluma nesihat
Atam maa adypdy,
Menem saa adayn.
Men- sapak edindim,
Saa-da sapak bolsun:
Lybasy pek bolup,
Namysy nah bolandan,
Go, lybasy nah bolup,
Namysy pek bolsun.

***
Ozaldan dunni asaly ele
A. Pukin

Ozaldan dnni asaly ele.

Bir adam ullakan, bir adam kii.
Kii kii ullakan saar,
zn kii saar ullakan kii.
Hawa, o sebplem ullakan kii
Kii gnsinem gtr bonuna.
Kiijikler bolsa uly kiile
alyyn hasaplar mr bouna.

186

enedilim.com

***
Senden uly ok diseler,
Eselmegin sen!
Kasyn Kulyew

Senden uly ok diseler,

Eselmegin sen.
Senden kii ok diseler,
Peselmegin sen.
z kii bolsa uly boljak bol,
z uly bolsa kii boljak bol.
Sen kee! diseler haly boljak bol,
Sen haly! diseler kee boljak bol.
Sen ke! diseler oda aly bol,
Sen oda! diseler ke boljak bol.
Hem- z aydan
Uly aly bol,
Hemem de-duudan
Kii boljak bol.
z serdar bolsa dahan boljak bol,
z dahan bolsa serdar aly bol.
Gerek bolan gni ilie ba bol,
So ene er depip, agdar aly bol.
z gysga oluy, alyz mri
edip aagyn sen, edip tgn sen.
Ba-ba, adam bolmak kyn zat eken-ow!
ogsa asat zatdyr dpmidi sen?

187

enedilim.com

***
Gowyny gadyryn bilsinler! diip,
Erbetlik dien zat drnmi kem-kem.
Hemmeler Gowyny gadyryn bilse
Erbetlik leme inmejek eken.
alygy gadyryn bilsinler! diip,
Gojalyk erinden turanmy kem-kem.
Hemmeler alygy gadyryn bilse
Gojalyk gojalyp ljegem eken.
Sgini gadyryn bilsinler! diip,
Hasrat gzlerini aanmy kem-kem.
Hemmeler Sgini gadyryn bilse
Hasrat ukudanam turmajak eken.
Saglygy gadyryn bilsinler! diip,
Kesel diiln zat drnmi kem-kem.
Hemmeler Saglygy gadyryn bilse,
leme inmezdim dirmi Kesel.
Adamy gadyryn bilsinler! diip,
Gaharlanyp lm inenmi ere.
Her kim bir-biregi gadyryn bilse
lm
gelen erne gitjekmi ene.

Ogul bolan gni azylan gogy

u gn gapymyzdan bir adam geldi
Ne-h pasporty bar,
Ne-de bir ady.

188

enedilim.com

Ne-de biln,
Ne-de dnn zady
ne weli ol adamy stnden
Alky, hrat abga aly agady.
Biri oa uzak mr diler.
hratdan kler ene-de biri.
Ol bolsa olary n-h diler,
Ne-de jogap berr ertirden bri.
A geer, yl geer. Drli howada
Grer ol durmuy yssysyn, sowgun.
...onda-da owhuna, hrata, ada
Sen
u gnki aly biperwa bolgun,
Oglum!
3-nji iun, 1973.

Pida
aga!
Seni ady tutulan wagty
Gier dargursak, ylgyrar dertli.
Bir gnde m gama dz gelip bils
Bir dem Seni bagtly etmekden tri.
Seni bar eride terdir dirilik,
Seni ok eride
lemde mehur
Beik ymaratlar, piramidalar,
zlp her, bag, gl hemmesi merhum.

189

enedilim.com

K le trnde -drtden bar Sen,

K lerde ondan-on drtden-de bar.
Kbir ler bolsa gije-gndizlp
Dilp-dilp, eke dyrnagya zar.
ne grr ol babatda barmaar.
Hzirki grrim baga zat hakda.
zlp-zlp otly-otly ojakda,
zlp-zlp stli-stli gujakda
Bgl ysly, km gzli emmni
Sokjap-sokjap gel bir gn kemala,
Onso adymyza Nmin? dakyp,
Sen jogap agtara m bir sowala.
Emma me grrim bu hakda-da dl.
Meni bu grrim baga zat hakda.
Kte Seni adam etmekden tri
Galarys biz adamlykdan uzakda.
arylmaly wagty arylmaly i,
Adylmaly wagty adylmaly sz
Kte Sen sebpli bogazda galyp,
Iriler bogaz,
Simler bogaz.
alan zada alan,
amana aman
Diilmeli erde ekilip gyra,
agalar bar! diip, diimiz gysas.
Hamala diersi, agaa gr
Namysa eillik beriln aly,
Teselli gzles her bir delilden.
Seni il hatarna gomaklyk in
edip z-zmiz dalaas ilden.

190

enedilim.com

agalar bar! diip,

z pesligmizi
Garamatyn atyp Seni bonua,
Dndki i mukaddes szleri
Kte gurban edip durmu onuna,
Adalat nde,
Ynsap nde,
Hakykat nde dris ejiz.
edip pida eds adamylygy
Ertir Seni adam bolmagy in.
Belki, Seni adam bolmagy in
Pida-da gerekdir. ne ol juda
Gymmat dr. Onu her dwri in
Dwr namysyny edris pida..

Edeplilik hakynda
Ynha azyjyny, tribunasy.
a awtor ylgyryp, ykdy ekrana.
Hamala diersi, ygyr dnsin
zi guran aly bakdy erkana.
...Hawa, biz ahyrlar... pylan zat azdyk.
Biz ahyrlar... hawa... Gr berdi ahyr.
(Jan inim, mrnde Pyragy zem
Biz ahyrlar... diip atmandyr ahyr!)
Oturynda, gepleinde mni ok.
Szledi arkayn, szledi uzak.
Dredijiligim... poemam... gogym...
Gaardy gatalap onlara gezek.

191

enedilim.com

ene bir poema dretdim u yl...

ene dretmeki... Gr berdi ahyr.
(Jan inim, mrnde ehowy zem
Men dretdim... diip atmanmy ahyr!).

Poezia aylgan ene

Poezia
barypatan pklikdir,
Poezia
gze grnen bir gyzdyr.
Bir seretse
onu day kplkdir,
Bir grseem
ol kplkde alyzdyr.
Owadan gyzdyr ol aygy kpdr.
Akylly gyzdyr ol gytdyr yn ayk.
Sataan aygny kimdigne gr,
a togtar,
a gider menziller ayp.
Nikalaar. Mlp perzendi bolar.
Birine kiner, birine gler.
Aylgan enedir: z perzendini
z elleri bilen bogup-da biler.
ikesli perzendin bogmasa eller
Gzellik gutarar Poezia uklar.
Onso ony die ekeje hossar
Betbagt doglan
Kagyz degi saklar!

192

enedilim.com

GSM
Bir gije atyrdym tn arynda.
Giripdir dme mojuk bir ahwal:
Bir pet mayn dur redaksiada.
Aagynda bolsa aak stol.
Bu niiksi nyan?
Berdim men sowal.
Didiler: Gogyny salaan mayn
Her anna gnnde indiden belk
Ne gogy bolsa getirber, ahyr!
...Ynha etip geldi arzyly anna.
ahyrlar pdir uludan-ki.
Nobaty bir ujy mayny anna,
Beleki bir ujy syganok k.
Gara salymysy,
Ak salymysy,
a-da salaryndan ay al sepen
ahyrlar asuda garayp durlar.
(Bularam asuda boljaklar eken)
Nobaty etdimi gapagy gter.
Ne gogy bolsa iine okla.
ilimi otla-da b minut gara.
Onso oklan zatla tlei hakda
zni pikrin adyp dur mayn.
Birin saga zyar, birini epe.
Saga giden
dr hapa aigne.
epe giden
gidr gs-gni apa.
Em bir dostumy eli sandyrar.
Meni bolsa eam sandyrar benim.

193

enedilim.com

Sandyrap balady ene bir dostum

a dostum
wah, seki nmedi, inim!
Seni, bar geljegi de entek.
Seni malaya azlypmy ygyr?
ahyrlyk bolmasa ene-de bir kr.
Emma kyrk adan so
biz in agyr!...
Gelip dur igitler. Gelip dur gyzlar.
Barha uzap barar nobaty yzy.
Hanha, ajap bir gyz bellp dur nobat.
Tany ol: TDU-ny student gyzy.
Gzleri-de ajap, zi-de ajap.
Alkymna nur saar knegni nagy.
ne alyp gelen gogulary hem
zi aly ajap bolasa agy.
ogsa bu maynda sylag-hormat ok.
igitmi, perimi bola sen her kim
Grke, boua seredip dl-de,
ygrya seredip kesrdi hkm.
Lenin baragyny laureatymy,
Pyragy baragny laureatymy,
Halk ahyry dien uly atlymy,
Ylymla doktory, kandidatymy
Seni kimdigie bakanokdy ol,
Bolsa-da egnide her niiksi in,
Ol hyzmat edip dur in in dl-de,
alyz,
ajap,
uly
Poezia in.

194

enedilim.com

Gogyny yzyndan oklanar gogy.

Horda saga gidr, oady epe.
ep tarapda die b sany kagyz,
Sag tarapda em giden bir depe.
Sandyrap balady ene bir dostum.
A-how, tweregmiz gyz bile gelin.
Birden sandyrany duamasynlar,
Walla, kise bir salsana eli.
Aby ok, gardaym, ahyr bolmasak
Go, bolman geeli. ne weli biz
Gyzla anynda bir bedip durmaly.
Edil polat aly bolsun elimiz...
Men dien ahyrlar akayp bayn,
Gadyyp bararlar zlerin sallap.
zlerem bilenok nir baranyn,
G polklaryndan azaan soldat
Hersi z polkuny gzlp barardy.
Ne gykylyk bardy, ne-de bir gybat...
GSM ilp dur. Nobat rp dur.
Bir grsem etipdir
Maa-da nobat.
Geiber, geiber, geiber uam!
Nobatymy berdim yzdaky gelne.
(Hormatlanym in etdimmikm men,
ok, gorkanym in etdim men ele).
Ol gitdi. ene-de nobatym etdi.
Geiberi! didim yzdaky gyza.
(Hormatlanym in etdimmikm men,
ok, ok, gajak bolup ekildim yza).

195

enedilim.com

Emma gyz
hilme dnen eken.
Howlugamok diip, ylgyrdy htjet.
z-zme didim: Bar, gadyam sen,
Ykbalydan gayp sen nir gitjek?
Pedaly stne aagmy atdym
Ryagy ekdim. Ayldy gapak.
Bir papka gogyny iine atdym.
Hopugyp oandym...
Akmak men, akmak!
o mahal oanmak nme gerek
ene bir minutjyk ataan bolsa,
Seniem kimdigi belli bolardy,
Belki, yramay goardy onso.

Asyrlary yzasy
Synyp-synyp drli rekli badaklar,
Yzda galdy pajygaly uzaklar...
ne weli onda-da
Pukine degen oklar
Heniz-henizem gelip,
regime degip dur.
Geip-geip tlem-tlem a-yllar,
Yzda galdy kowum-kowum menziller...
ne weli onda-da
Pyraga batan eller
Heniz-henizem gelip,
Demligimi bogup dur.

196

enedilim.com

Pyragy gaynda
Poezia baramylygynda okalan gogy
Pyragy gaynda gogy okamak
Alaanlar in i agyr hormat.
Ol die hoasyn plemeklik dl,
Erkek kii kimin
Ekeni ormak.
Pyragy gaynda gogy okamak
Ynsaby gaynda gogy okamak.
m bilen, sz bilen adyp bolmajak
Hasaby gaynda gogy okamak.
Pyragy gaynda ygyr sanamak
Dnden utulyp,
Utulman durmak.
z beik atadan
has beik bolmak,
Bakylyk gaynda
utanman durmak.
Pyragy nde goga synanmak
Bir gyzy ugrunda z kdrmek.
Melii aldyryp,
onso ol gyzy
ene gadyp alyp,
Dn sodrmek.
Pyragy gayna silkinip ykmak
I grkli zada-da grk berip bilmek.
Bugday,
keteni ki rekine
Bagrydan ene-de
Rek berip bilmek.
197

enedilim.com

Pyragy gaynda seresap gerek.

Hkman dl elimiz gge gtermek.
(ne bir elimiz gtersek-de,
Hkmandyr
birini ere etirmek!)
Pyragy gaynda dymmagmyz gerek.
Sz berilse weli
szlemek agy.
ne her szlenen pelsep derek
Pyraga z sapar gzlemek agy.
Has pesde bolsa-da eginlerimiz,
Nazarna de gelsin nazarlarymyz...
Bu gn gogy dilp,
tirsegne galsyn
Halyllarymyz,
Gurbannazarlarymyz.
Pyragy gaynda gogy okalsa,
reklerin gerip, dilrler olar.
Olary umydyn aldamaly biz.
(Kte dirileri aldamak bolar!).
Pyragy gaynda akyl okamak
I beik nazara
baryp okamak.
Hem- ol nazardan
gorkman okamak,
Hemem sandyr-sandyr
gorkup okamak.

198

enedilim.com

Pyragy nde setir okamak

gj nde z synamak:
yldyzy baynda,
Dagy dnde,
Ak agy gaynda
Gogy sanamak.
Pyragy agydan bir tapawudy
agy hemme goga el arpar durar,
Pyragy arpmaz.
Pyragy yldyzdan bir tapawudy
yldyz hemme goga ylgyrar durar,
Pyragy betmez.
Pyragy daglardan bir tapawudy
Men! diip gygyrsa, dag hem Men! dier
Pyragy dimez.

yldyrym
K. Barammyradowy adygrligine
yldyrym dnni, uly gudraty.
Emma hli mri ekeje demdir.
Gyly dek lowurdap gynyndan ykar.
ene grse gzden itip gidendir.
Emma em etjegini edendir.
Etjegin eder-de gzden iter:
alkasa agtysy eter mre,
Gargasa garasy mre eter.

199

enedilim.com

Gijedi. Garady kmrden beter,

here barardym. yldyrym akdy.
Azaan ekenim. Dzeldi baym.
Sowuldym. mden ak oda ykdy.
Ol oda here getirdi meni.
her uklap atyr. Ne ses bar, ne n.
ok, maa ses dl-de, yyk gerekdi
Barmaly jaymy sagarmak in.
Onana ene-de yldyrym akdy.
Okadym diwarda kni adyn.
Barym aly eken. Sowuldym sola.
Aaklam denso gerekli ola,
Indi rp dl-de,
Uup barardym.
Edil o bada-da arka zmden
Aak sesi geldi. Bakdym yzyma.
Iki emen gara gzme ildi.
Yzyma redim gitdi yzyna.
me redim ddi yzyma.
Birdenem keden wrlip epe,
Agajy astynda aak ekdiler.
Onana-da mezp altyndan pe,
ene bir ajayp yldyrym sndi.
ol gara agajy stnden indi.
ondan so gzme ne aga ildi,
Ne gara ildi...
olum dowam etdim. Onana ene
Atyldy yldyrym. agtyldy bir ja.
Iigini kakdym. yra akyldy.
Onana-da gapy ayldy, hejan!

200

enedilim.com

Girdim. o bada-da bagra basyldym,

Birden nur aylyp garaky ana,
Has uzyn, has ajap yldyrym sndi
Ayldy alnymda bir uly dn.

Kontrast
Gmmrdi,
Gmmrdi,
ene gmmrdi.
Gmmrdi zarbyndan daglar mrdi:
Dagla gzayndan doldy dereler.
ene bir gmmrdi baryn didirdi,
Gmmrdi daglary stnden sowlup,
Ugrady kem-kemden garalygyna.
Goberdi zi hli abgasyn
Gum bilen daglygy aralygyna.
herli el arpdy: Jagzin geldi,
Agalar tozandy, keler aly
ag sen depmizden ne islese,
Gu ertire enli, birgne enli!
Obaly ah ekdi: Edil ap-ay
Sepip gutarypdym gowaa igdin.
Baga gn, baga a gapyan aly,
Nmin, nmin u mahal agdy?
mrnde a huda dimedik igit
Kem-kemden gysylyp bir ajap sona,
Posany yzyndan posalar alyp,
Dir: a-h, huda jan, oardy un-a!

201

enedilim.com

Bir gyza garayp ene bir igit

Agajy astynda ekip dur nala.
Dimn geen, indi di-d! diip,
K asmana bakar,
Kte-de ola.
opanlar gygyrar: ag aganagym!
oluklar bkr: Gu guanagym!
Sji suwdan dolsun hli kaklarym,
hli eleklerim, hli anagym!
abga gedi gitdi.
Bulut tdldi.
ene-de gn ykyp, asmandan gara.
Birini gyzgyn gn andyryp barsa,
Beleki birini doduryp bara.

***
Tanyymy i. Adylar gujak.
Tre gz aladym: hemmeje zat bar.
Dulda asylgy dur a basan gyjak,
anynda
Prlden dem alan dutar.
Lustra
b tama sayp dur agty.
Haly bar, pek bar, tsin serwant bar.
...ol de ekeje kee bar wagty
Gygyrardy gyjak,
Sarardy dutar.
Menem aagymy uzyn uzadyp,
Tirsegme aplanyp, ekerdim ilim.
Indi g meni her burum tssm
Ol e lm.
202

enedilim.com

Bela
Meni bir tanym bar: adyn atjak dl.
Tapawudy nme Meretmi, Kuly.
Wezipesi nme onam atjak dl,
Tapawudy nme kiimi, uly.
Alan alygy-da biziki aly.
Hut biziki aly aagy, eli.
ne bizden birje tapawudy bar
Kpmin puly.
Nireden alarka? Onam biljek dl.
ne kte-kte gijnde dili,
Gezelenje gelr. a-da agyrar.
Damaskmy,
Berutmy,
Msrmi,
ili
Ynsan mri hakda, azary hakda,
Armanly lenle mazary hakda,
Mlp pajygaly mesele hakda,
Dn derdi hakda, keseli hakda
Grr edilende
bayny akap,
H-h ele-d! diip, dem alyp uly,
Hyryn dilp, iin ekrem weli,
Birden arasynda ylgyraar ol
adyna dende
puly, puly, puly...

203

enedilim.com

Men Rupia
Hindi ahyry Ugradan
agalary gmenjesi, karary,
Jahyllary kellesini humary,
Gojalary a sounda mydary,
men Rupia.
Adamlar gjme, erkime boun,
Salaryn balarna m drli oun.
Hi haan gwnmi ykan dldirler,
Meni dienimden ykan dldirler.
Btin dn zulumyma tabyndyr,
Bir zat disem, adan szm kanundyr.
Dnni ddermek anymda hidir,
Me gjm er aryn tgedn gdr.
Adamy hseti baglydyr maa,
hli dienimi etdirn oa.
Ony dredn-de, bozan-da zm,
Ony eredn-de, sozan-da zm,
Men Rupia.
Eger u dnde tary bar bolsa,
Tary mendirin
Sgi bar bolsa,
Sgi mendirin.
Din hem bar bolsa,
Din-de mendirin.
Hakykat men; g-gudrat men, huda men,
Phim-pahas, zowky-sapa, pida men.
u dn men, o dne men, eret men.
atlyk, glki, muakgat men, ezet men.
204

enedilim.com

Sesim keramatly lezzetden doly,

Dnde ses bolmaz me sesim aly.
Gzel gyzla glksinde, nzinde,
Mridanga, sitarany sazynda
ele lezzet barmydyr?
Tdgi, dombra drli sesinde,
Dn owazlarny hlijesinde
ele lezzet barmydyr?
edi nota hemmesinden tren
I lezzetli Sekizinji nota men.
E, siz, Gita uanlar,
anda-sapdaata hormat goanlar.
Huda dinler,
Mahabharatay teswir ednler,
Ramaanany snler,
Die maa alky okap,
Me wagzyma gulak gou.
Me mde tagzym edip,
Meni s,
Meni s!
Meni alla diip bili,
z kgmi gapysyny
Gi aayn,
brik geli!
ldrn-de zmdirin,
galdyran-da zmdirin.
Glledn-de zmdirin,
solduran-da zmdirin,
Agladan-da zmdirin,
gldrn-de zmdirin.

205

enedilim.com

Horo-da ozmdirin,
bedro-da zmdirin,
men Rupia.
Maa ne igren bilen baksa-da
Gurbakga dek tumugyma kaksa-da,
Me garyma pitne turzup yksa-da,
Etjek zady okdur. Dn zory men,
lk, rajy men, zemindary men,
hli hkmdarla hkmdary men,
Dnni tarysy biribary men,
men Rupia.
Hudada-da okdur mendki aly
ele hayr-kerem, ele sahawat.
Hudada-da okdur mendki aly
ele hozybanlyk, ele mylakat.
Geip gitdi ham-hyalla dwrany,
Meni dwrm tgedirdi dnni.
Meni Dwrm tsin ile zamany,
eke zm btin dn soltany.
Hemme zatlar dyza kr mde,
Huda dagy
nmejikmi deimde.
Men Rupia.
Jbide men bolsam, gn okmaz hi,
Alla zem dieniden ykmaz hi,
Nir gitse, meni al-da gidiber,
Nme etse, edenini ediber
Adam kellelerin kakydyrjakmy,
agyn erdip, skn akydyrjakmy,

206

enedilim.com

a-da dwletleri agajyk aly,

Biri-birisine akydyrjakmy,
Islni ediber, gorkujy bolma,
Wydany, ynsaby adya salma!
Dn bir bazardyr, edeni etgin,
Aalla namysyn depgilp gitgin.
Lezzet al dullary nalalaryndan,
Ola etim galan balalaryndan,
Lezzet al gojadan, isiz hassadan,
Lezzet al hasratdan, gagy-gussadan.
lemde ga turup, kyamat gopdyr,
Islese, Gni-de okundan sypdyr.
Bileniden galma, edenii et,
Die me gjmden taparsy medet.
Dnde dei ok hmmetim bardyr
Tarydan ozduran gudratym bardyr,
men Rupia.

eke ses
Bu, elbetde, bizi in glkli,
ne ele zady bolanlygy hak.
Aal adammymy a-da dlmimi?
Dien gn tertipli uly bir ygnak
Bolanmy bir ak.
Turupdyr ele bir uly galmagal,
Galmagal tasdanam azanmy ura,
Birisi diipdir: Bele zat bolmaz!
Biri: Bolar! diip ykypdyr gary.

207

enedilim.com

Birisi sorapdyr: Nmin bolmaz?

Beleki sorapdyr: Nmin bolar?
Gurhandan, injilden mysal getirip,
gije, gndiz geplpdir olar.
Ahyry bir Sesi kplgi bilen
Aaly haryna zlpdir sowal:
Adam hataryna geipdir aal...
ol ekeje Sesem bolmadyk bolsa,
Onda nene-niik aylgan ykbal
Myngardyka seni, e, sahujemal?
Ol Ses
tleii tgetmese-de,
Megerem kie z esse agyr
Dertlerden gorandyr... ol eke Sese
Minnetdarlyk in azyldy ygyr.

Gatarma
Begenerdik atasy ne gelende,
Gynanardyk gayn ne gadanda,
Obamyzda bir gatarma gyz bardy,
Onda-da ne gatarma!
Grmegedi. Asyllydy. Alakdy.
Ykbal bu bagty berenok hemm.
(K ikisin berip, birin berenok,
Kte birin berse, ikisin kem).
Onda u balykla, sem bardy.
Ady dilindedi uludan-kii.
De-dulary in ua bolsa ol,
Ejedi biz aly uaklar in.

208

enedilim.com

Kte kemput berip, kte gant berip,

Kte bolsa palap kendirli nabat,
Dilimizem, gwnmizem tapardy.
Dili-de nabatdy, ady-da Nabat.
Duldegir goudyk. Olary i
Krizi sagynda. Bizikem epde.
Garahassalykmy, mamamy, mergi
O mahal her drli keselem kpdi.
Ony dul goupdy o dertle biri.
yllap as tutdy bay abytly.
ondan bri atasyny nde.
Ol-a bir betbagtdy,
Bizem bagtly.
Begenerdik atasy ne gelende.
Gynanardyk gayn ne gadanda.
Ynha indi arylyber begen-de
Ol gatarma,
ol mrlik gatarma!
Atasam hi kime berenok ony.
Berjegem dl. zem edenok meil.
Otyr ol ak trni saklap,
(edip die bagry araly gl
Oturandyr bir oturan urdunda)
I uzak orsi kriz, eke tut.
...ene-de geldi ol eik uwmaga,
abdyny jbsi duruna kemput.
Edil o mahalam bir daaw opan
Sowdy eegini aby bouna.
Eegin basdy-da kriz suwuna,
ene gur-roww! diip, gitdi ugruna.

209

enedilim.com

Au, oglan, Muhtar, kemeri galdy!

opany yzyndan ylgady Nabat.
Nme bolanyna dnmn galdyk
Aylgan gmpldi edildi o bat.
ene bir gmpldi...
Gyzy dogany
Elinde tpei, bilinde hatar,
Awdan geln eken. Gapdalna baksa
Grleip duranmy Nabatdyr Muhtar.
Edil o demde-de gysylar me.
Nabat ykylypdyr ilkinji okdan.
akmak ekilende ikinji sapar,
Eekden dag aly gadypdyr opan.
...Mkurlik dien zat hemie edip
Ykrar etjek bolar z dogrulygny.
Dogra alan, aga amandyr dp,
Kte atar edip
z doganyny.

Dugy
Baransy, Moskwa bir kesinden.
den ykandyr ak sakgal goja.
Atam, Wahtangowa ndip gitmeli
Oglum, bu tarapda Wahtangow kje!
Gs-gni yzyda wrl-de undan,
Pylan k et-de, epe dolan.
Gowusy, zmjik eltip gadayn.
Azayp hem gider se aly oglan!

210

enedilim.com

Dier-de sen-men ok, der e.

(Grse, bir aagam protezdendir)
Elter-de gowurar barjak e.
Sag bolun bermk
Gzden itendir.
...Baransy Tbilisi bir kesinden.
(Agam selindedir ili grjini)
Badak boly bir gyz den ykar
Egremeden geer bili grjini.
ok, ok, alan didim, egremeden dl,
I gzndenem eglenmn geer.
Uam Mtasminda1 ndip gitmeli?
Gzler gzlerie nuruny seer.
Drdnji awtobus. Ynha, u mayn!..
(Mnersi. Iikler per derrew)
Gyz bolsa henizem garap durandyr.
Awtobusdan bkp desi geler.
...Baransy Damasky bir kesinden.
Aagy, okary reklamadyr.
Sakynyp okarsy arap harplaryn:
Dnip bilmersi nme-nmedir...
Kitap magazinin idp baransy.
Onana-garydan uludan pallap,
Aagy epekli, kellesi peli,
Pete-pet ykandyr, adaw bir fellah.
Kitap. Dkan. Kitap...
(Hetjiklrsi sen)
Ol derrew dner: H, kitob... dkkan!
1

Merkezi bagy erlen bary.

211

enedilim.com

Dkany iigne getirip gider

Sen kran1 ! dimk
ol dier: kran!
...Baransy Agabat prospektinden.
Bu erlere belet bolsa-da z,
Darajyk keden bir i gzlp,
Ne tapansy,
Ne-de bir yzy.
u akada! diip, salgyn bererler.
Gidersi, gidersi. apykdyr.
Onana bir gzel den ykar
Knegi baldyrdan,
Say topukdan.
Howlugyp barandyr. Emma obada
z iin unudyp, dner-de yza,
Hanha ol ja! diip, elin uzadar.
Gyz jaa bakandyr,
Sen bolsa gyza...
...Hepdeler alanar, yllar dolanar.
Gemie ser salyp otyrka birden
ol tany kepler adya dp,
ze nur aar dudansyz erden.
Emma ol kepleri gresi gelip,
Arzuwa mse-de ne-ne sen,
Ne-h sen olary adyn bilnsi,
Ne n bilnsi,
Ne-de kesin.
1

kran sag bol

212

enedilim.com

Bbekhanada
aga dogulan den reporta
Allo, allo, allo! Bbekhanamy?
Hawa, bbekhana. Nme gerekdi?
azgl Durdyewa nmesi boldy?
Size gyz gerekmi?
Ogul gerekmi?
Dogrujamy disem, ilki bilen-.
ol gelni zni saglygy gerek.
Onsoam parhy ok gyzmy a ogul
mzde olary ikisem serek.
Onda buluk: gerek ogluyz boldy.
Agramam kilo sekiz z gram.
Her kilosy in bir emen bogup,
Hzir ganat kakyp, anya baran...
Allo, allo, allo! Bbekhanamy?
Hawa, adyberi! Nmejik gerek?
A, men- bele bir nebisjeem dl:
Berseiz, ekeje bbejik gerek.
Ady, bbekleri hasyndan gerek?
Gyzjagaz bolsa-ha... dilegim oldy.
Sebbi ozalam sekiz oglum bar.
Onda buluk, agam,
Gyzyyz boldy!
Allo, allo, allo! Bbekhanamy?
Hawa, edil zi. Nme gerekdi?
Jeren aryewa agday niik?
Gyzjagaz gerekmi?
Ogul gerekmi?
213

enedilim.com

 Wah, mmkin bolsa-ha... b ogul gerek!

Ayrdan jakgyldap gldi eneke:
Hp-hzir- em ogluyz boldy.
Yzyny hem grbers ene-de...
a ata ullakan sebedin alyp,
nden ylgady bazara tarap.
Satygy soraar: Almamy, narmy,
Erikmi, zmmi hasyndan gerek?
Sorap durma! diip, ylgyrar ata
u satan zatlary her hasyndan ek.
Onda-da ne bir ekip durma-da,
Hersinden kilo i gowsundan ek!..
Bbekhana gelip togtady ata.
Ellerinde bolsa bir putluk sebet.
Size kim gerekdi?
Bize-h, bajy,
ogul doguran bir gelin gerek.
u zatla hemmesi onu inmi?
aajyk eneke nz edip oa,
(Bir ajap ylgyrdy). a ata didi:
ary Jerenime,
arysam saa.
...edip oktabry ak sherinde
Doguldy b aga. B gzel aga.
Olary bisem sanlyja yldan
Bileje jompullap giderler baga.
Bileje giderler akja mekdebe.
Mekdebi bir gnde ederler tamam.
Onso WUZ-a baryp, ondanam ykyp,
Zhmet gapysyndan bererler salam.
214

enedilim.com

... Allo, allo, allo! Bbekhanamy?

Hawa... Ogulmy, gyz hasysy gerek?..
u mukaddes szler bbekhanada
u gn gatalandy onlara gezek.
...Kyrk sekizde arman bilen umulyp,
Arzuwa etmedik gzlere derek,
Agabadym saa ene, ene-de
Ulalmak, dogurmak, kpelmek gerek.

Hokke
G bilen g gre edr bu erde.
Gzellik bsler gzellik bilen.
Gzellik gadyryn gdeklik bilmez,
Gzellik gadyryn gzellik biler.
Kluka akyar kluka bilen,
Die kluka dl, akyar balar.
Kluka gjne kluka belet,
Bala gjne-de
Beletdir balar.
Onu zem gzel,
Ounylaram.
Glini kimdigin salaar oun.
Halallyk bar erde karamlygam bar,
Ikinji hemie birinj boun.
Bu bir oun... Emma gyzanda oun,
Dnmek asat dl ounmy a yn?

215

enedilim.com

abany olunda duran bolsayz,

a-ha gapy,
a-da tizirk gay!
ogsam dem salymda bolup biler yn...
Ona bakanlaram misli yn aly,
Gygyryp, gygyryp erinden galar...
Onana bir aba zr sowaly.
Onso een urdu sazy alynar,
ne-mne saz dl,
Dwleti Gimni!
aky oun diip sereden zady
Hasam yna mezp grnr indi.
...Ertir bolsa kizi ugrunda
Goy agajyklar onayp hokke,
Goja goyyzy anasyn dwer...
(Goy ynjyk bolsa kyn boljak eken)
Ana dwklerin bir jama atyp,
Garagolja aga golundan tutup,
Atasyny anna alyp geler-de,
Szlr ol b szden
Ybarat nutuk:
Dwlen anamyz agama enli
Dzelsin!
Diersi Dzeler, lepbe!
...Ana-da dzelr, gowga-da atar,
Kizde weli atanok hokke.
G bilen g gre edr bu erde.
agalyk bsler ululyk bilen.
edip ulalandyr goja zi hem.
Agtyklaram edip ulalyp biler.
216

enedilim.com

Gi etien pagta bilen giki kmillik

hakynda olanma
Kte uzak bolar kmillik oly.
Kte gysga bolar kmillik oly.
Uzakmy, gysgamy uly parhy ok,
Mukaddes zat okdur kmillik aly.
Zhmet,
pahas,
yhlas kmilliginden
Kmillige eten ak dili goza
Bu gn zmize ylgyryp bakar,
Mezp gze grnen ajayp gyza.
Iki sany zatda howlukmak gerek!
Diip, babalarmyz adypdyr eper:
Oglu etidimi dessine er,
Gyzy etidimi wagtynda ykar!
Bizem gze grnen Akpamygmyzy
Atasy nden ygnap wagtynda,
aryny gujagna gowuryp bilsek
Tze bagt grner ili bagtynda.
Onso
ozaldanam kmil bagtymyz
kdenem beter tapar kemaly.
...Kte gi etir bizi pagtamyz
Giki kmilligi gelii aly.
Gikimi, irkimi
Tapawudy ok,
Hasy bolanda-da kmillik olar.
Elbetde, kmillik ir gelse agy.
Aby ok, gijirk gelse-de bolar.

217

enedilim.com

Ertirki hayrdyr, giki hem agy,

Hasy bolanda-da bagtlydyr ynsan:
Ir gelse, Ertiri hayr! dieris,
Gi gelse dieris:.
Gi agy myhman!

Gogular, gogular
A. Prokofewe knme
Gogular, gogular,
Ba, kp- bular.
Muna-da bir gogy bolar ogua.
Nmindir, baaranlar az goar,
Baarmaan kn goa.
Grrim ok baaranlar hakynda,
Bu grrim baarmaan hakynda.
Emma weli ne baarmasa-da,
Baaran! dip,
ba bermen hakynda.
apar ol atyny,
Gamylap apar,
Bir arapdan ykar,
birem arapdan.
Gamysy hem, eeri hem agadan,
Agyzdyryk, uany hem agadan,
Wah, hi-le bulary agadanlygy,
ne, arman, aty zem agadan.
Wah, hi-le aty hem agadanlygy,
Arman, at srni zem agadan.
Belki, edip apyp rse agalar
Bedewe wrler uwa-uwadan.
218

enedilim.com

wmeklik etandan,
Sabyr rahmandan,
Belki-de wrler. Men- garaan.
Ine hzirlike, ba, kp- bular
Muna-da bir aga bolar oguan!
Bagyla.

Zehini htjetligi
ahyr redaksia gogy getirdi.
Okady redaktor, okady mdir.
Ikisi-de didi: Gogy erbet dl,
Arkayn tgit, ap bolar ertir.
ne weli... diip, sakyndy mdir
Goga bir setirjik etirr zeper.
Manysy yrgarak. Dzedilmese,
Kbir nadan baga tarapa eker.
Sypay adamdy al saly mdir.
Awtor sypaydy ondanam beter.
(Iki edeplini bolan erinde,
Birisi hemie parhlylyk eder).
Parhlylyk awtory payna ddi.
Bolar diip, aldy galamyn ele.
anyp-anyp ykan eke-tk szi
anyp etimedik etmi sz bile
alyrdy. tgetdi. ene alyrdy.
ene-de tgetdi. ykmady derek.
Bozdy, azdy. Bozdy. ene-de azdy.
Onso okap grdi ene bir gezek.

219

enedilim.com

Bolmady. ne kitdi onso.

Rukasyn enp, sypalap sayn,
Oturdy, ygyldy tutu bir agam,
ygyldy iki gn. ygyldy gn.
ygyldy ene-de drdlenji gn.
ene. ene... Setir dzelmn galdy.
ahyr dzetmge razydam welin,
Zehini kes-kellm razy dldi.

Ary stnde geen press-konferensia

aradan aradyp ilkinji Aty,
agyrdy ullakan pres-maslahat.
Maslahata geldi hli hawanat.
Hawanla u gnki, ertirki bagty
Hakynda sz szlp tutu bir sagat,
z yly iinden berdi hasabat.
So didi: ene-de bir mesele bar.
ony hem zsek maslahat tamam
Gaty tonaklyla magalasyna
Goulmaly u gn tze bir hawan.
Onana-da kip ol tze hawan
Derwezeden girdi. Ony grende,
Maslahata gelen edi m hawan
Doup galdy duran-duran erinde.
Gze swdgim, ele bir bedew:
Alkymy daglary alkymy aly.
akymy bgli akymy aly.
allary hr gyzla okuly aly.
Gurugy masany tolkuny aly.
Akyly danany akyly aly.
220

enedilim.com

Ynha indi her kim nme islese

Adybersin! diip, gobsundy rahman
Kemiliksiz zady aradamak kyn,
Entegem etmezi bolmagy ahmal...
Hemmelerden ozal sz alyp Eek,
aradana bakyp, eledi tagzym:
Juda ajap hawan asapsy, tarym,
ne hasam beter ajap bolardy
Bili bir azajyk bolasa ogyn,
Gulagam azajyk bolasa uzyn.
ogsa gwre uly, gulagam kii...
Dimek, formasyna ters gelr mazmun.
So Gei mledi: a perwerdigr,
Bele ajap hawan lemde serek.
Bu ne hawan dl, duran bir melek
ne weli z hudaam bolsa,
Entek bir tarapyn edipsi telek:
Eegi-h kse, kellesem kelek.
Mua bir ah bilen
Gr sakgal gerek!
Replika berdi erkejik towan:
Abat gnmizi etmli bibat.
ahyny oklugy rn gowy zat.
u gwresi bilen ahy hem bolsa,
Bizi hemmmizi gyrar zalywat!
Huda bir ylgyrdy.
Ondan bihabar,
In soky hatardan bgrdi kz:
a aradan, seni keramatya
Bolmandym, bolamok, bolmanam mkr,
Gulagy-da ajap, alny-da ajap,
Gurugy-da ajap, aly-da ajap,
221

enedilim.com

ne weli kiemegi deregne

Molasa, ajaby ajaby boljak!
ene b-on hawan ykyp szledi.
Biri ele didi, birisi bele.
Sagadyna bakyp didi aradan:
Belki, ekimni jemlrsi De!
Busanyp zni ululygyna,
Biperwa gwp, didi ol: a reb,
Adylan zatlary bary biderek.
Oa ne ah gerek, ne uzyn gulak,
Ne-de sakgal gerek, ne-de molamak
Bary-ogy oa bir rk gerek!
Huda ylgyrmadam,
Gaharlanmadam.
erinden turdy-da, didi: Wessalam,
Indi unu bilen maslahat tamam.
rn kp pedaly zatlar atdyyz,
Sag bolu. Nazarda tutaryn hkman.
Nazarda tutupmy a-da tutmanmy
Ol maa-da aan,
Size-de aan.

Gumagursaklyk hakda
Sahy Jepbarowa
ene drt asyrdan, b asyrdan so
Tutulmaly bolsa b bagy ady
ol bi birisi z bolarsy,
Jepbar aga zrady.
222

enedilim.com

ene on asyrdan, kyrk asyrdan so

Tutulmaly bolsa bagy ady
ol birisi z bolarsy
Jepbar aga zrady.
ene kyrk asyrdan, z asyrdan so
Tutulmaly bolsa bir bagy ady
ol bir bagy Seni z bolarsy
Jepbar aga zrady.
ene uz asyrdan, m asyrdan so
Dnden itse bar bagy ady
Bagysyz ildenem il bormy? diip,
Bkp turar Jepbar aga zrady.

Meni teoriam
Setirsiz bir gnm gemesin! diip,
Setir hatyryna setir dzmedim.
Setirlermi begenjimden gzledim,
Setirlermi gynanjymdan gzledim.
Gzledim olary il atlygyndan,
Gzledim olary il hasratyndan.
ol iki gudraty regme guan
Tolkunlaryndan
hem harasatyndan
Setirleri zi gygyryp ykdy...
Baga taraplary owarram onu.
ol meni u gnki, dnki teoriam,
ol bolar ertirki teoriam meni.

223

enedilim.com

Geplp bilsem, ahyrky demimde dimeki

onam szm
Bir-biriizden agy bolsayz
Gabrymda-da zge rahat ksemen.
Hara hossar, ere gary bolsayz
Zyarat ol.
Grde kmet ksemen.
Kte anyp gezdim,
Kte tsselp.
Kte p gezdim.
Kte yssylap.
K belentlp udum, kte pessalap.
z uuym.
zge ganat ksemen.
Bogulyp gezsem-de olu aynda,
Egilip gezmedim adam nde.
Die Enem, Atam, Watan nde
bkldim.
Ary kysmat ksemen.
Sp grdm,
Slp grdm dnde,
Kesewi dek kp grdm dnde.
Arzuw atly gady. Ykbal pyada.
Dz gelipdim.
Indem asat ksemen.
edip rp-rp maksatly oldan,
Kuwwat gaan gni ejizln bilden,
Derman dilesem-de mhriban ilden,
Dilegilp
Ynsap, garat ksemen.

224

enedilim.com

Birini mrnden kesip Ezrayl,

Dise: On a pege bermge tayn!
Dierin: Imndim-zgni payn,
z yrsgymdan baga
Owkat ksemen!
Btin mrmboy setirler asap,
Almaly muzdumy etmedim hasap.
ygrym okap.
ourgansa naynsap,
Muzdum odur.
Baga hi zat ksemen.
Kerrk bolsa gulak bolsam adama,
errk bolsa rek bolsam adama,
Gerek bolsa kmek bolsam adama
wezine
Hr-zekat ksemen.
Laureat, Gahryman atly bolsayz,
hratymdyr siz hratly bolsayz.
ne
Adam dien atly bolsayz
ondan beik Abra-hrat ksemen.
Doglamda doguldym ak zada suwsap
Ak sde, aksakgal ussada suwsap.
Indi grp rsem:
i, ak zat ynsap.
Ynsapdan okarda
Ussat ksemen.

225

enedilim.com

...eri iledip dur uruly sowal.

Soradym toprakdan: Niik bor ahwal?
Didi: Erkek erkek,
aal hem aal
Bolup bilse,
Baga myrat ksemen!
*Gogy gysgaldylyp alyndy.

Meni tostlarym

***
Tze ylda tze dostlar kp bolsun
Tz andan arylmasyn kneler.
yl alyy aly
dost-alyp rsek
Erteki gn dost tapmamyz kynalar.

***
Geldimi
degmegin myhman gwnne.
Myhman diiln zat atadan goak.
ne Goak men dip gemesin aa,
Sebbi myhmandan goakdyr saak.

***
lkmde kp bolsun myhmanserler.
zem myhman git, e-de getir.
Myhmansmeze-de gargy etmli,
Betbagt ol, onsy-da zne etik.

226

enedilim.com

***
Dnni on gezek ykanmy nebis.
ene-de ykmakmy onu hyaly.
Nebis belasyndan
goranaly biz
Uru belasyndan
goranan aly...

***
Gdeklik azalsyn,
Edep kpelsin.
Ulyny sylamak dp bolsun ki.
Ululara hormat azalan erde
Kmillik dien zat galarmy gij.
Uly hormatlansyn,
Kii sylansyn.
G iki hormatyn ylylygynda
ogsa kiiler-
has kii bolar,
Senem
saklanmarsy
ulylygyda...

***
Dakynsyn, geinsin,
Daransyn gyzlar,
Biri-birisinden bezensin agy.
Bezenmesiz gnler gadyp gelmesin,
Tpe gezelmesin bezege gary.

227

enedilim.com

ne bezegi-de z eni agy:

Ata zhmetine goulsyn hormat.
Bezeg
atalara gymmat dmesin.
(Wah, wah, bezegsizem
oat siz,
oat!).

***
Tze yl kp bolsun tze salamlar.
Bibereket bormu bisalam toprak.
Dumany dusa-da salamyny al,
Salama hormat bor,
zne sapak.
ne ele zada geldik biz gabat:
Bir ene b oglu taparka gwnn,
B ogul bir en gwnn tapanok
Sowlu, tetelli nden
Sowlu.
Salamyn hem alma.
Salam hem berm
Adam iliginden drnmi salam.
O tetelli bolsa adammy, dlmi?
Entek jedelli zat. zlsin sowal.

***
Ene topragmyzda uru bolmasyn,
Bolmasyn dnni hi bir knjnde.
Dnni znde bir uru bolsun
Olam die her adamy iinde.

228

enedilim.com

Her kim zi bilen zi swesin:

Benini alyyn ldrsin rek,
regi alyyn beni ldrsin!
u gn ynsan in ol uru gerek.

***
Her kim bir-biregi oat tanasyn!
(Bu arzuwa beletdiris ozaldan).
ne her kim zn oat tanasa,
Hasam beter ol benini dzelder.

***
Ynsaba apaly,
Ada apmaly.
Ynsap has okarda goulsyn atdan.
Hemie ynsapdan drpdir hrat.
Hi wagt dremndir ynsap hratdan.

***
Belki, kii bolsa uly bolarsy,
Meger, uly bolsa bolarsy kii.
Hasysy bolsak-da kii bolaly,
Kii,
kii,
ene bir gezek kii!
Kiile gerinde otyr bu dn.
olardan nur alar hli ollarmyz.
Kiilermiz
hasam kii bolsunlar,
Kii boljak bolsun
kii dllermiz.
229

enedilim.com

***
Zhmete apaly,
Gepe apmaly.
Il iinde gep kn, i weli has kn.
Kte gi dns bu hakykata,
Iniler dnsin akan,
has akan!

Atamy kp gatalan szlerinden

***
Gara garny bolsa gagy-alada,
Gurruga gasaam tapdyr bir mydar.
ne weli ikaakly bendi
Drt aakla mezetmwer, a hudam.

***
Dostu brgt bolsa daglara elter,
Dostu bilbil bolsa baglara elter.
Dostu elgu bolsa bir oba elter,
Dostu bagu bolsa haraba elter.

***
ekedaban bolsa urmak araar,
Sandal bolsa ydap durmak araar.
yk-yk edip dursa kiijik eki
odur iakgy.

230

enedilim.com

***
Aman, aman... Dynmak in derdimden,
Elli ada etmi derman grdm men.
Gu gerek! diseler sapanlap aldym,
Gurt gerek! diseler gapanlap aldym,
Mumya! didiler tpelp aldym.
Birisinden grdm
Azajyk hara,
Birisinden grdm
M hili zyan.
Ahyry bir gden eildi derdim;
Adam in adam
I uly derman.

***
Bal, bal! dimek bilen agzy sjnok
ne bele ajam bolup baranok.
Sag bol! almak bilen garny doanok,
ne bele ajam bolup baraok.

***
Arynmyza gogy goa,
Balygymyza gogy goa,
Brigadire gogy goa,
Bagasyna gogy goa.
Kaka, kaka, gorkaokmy?
Gorkman, oglum, gorkman, oglum.
Degirmende doglan syan
Gk grlnde gorkmaz, oglum.

231

enedilim.com

***
girt ymaratdyr dostluk dien zat.
Ony gurada-da howlukmaly dl,
Ony bozada-da howlukmaly dl:
Ony guran wagty howlugyp gursa
Kn kerpile hata dmegi ahmal.
Ony bozan wagty howlugyp bozsa
yn dostudan jyda dmegi ahmal.

***
Ussat bol, i saly ussatlar bilen.
Ussady gadyryn ussatlar biler.

***
Sakaly deregin tutsa-da akyl,
Akyly deregin tutmaar sakgal.

***
Burun ys almaga,
Dil szlemge,
Gulak hem berlendir dilemek in.
So-so dnersi ene bir zada:
Gz dien zat berilendir bir bada
Hem- seretmek in,
Hemem ys almak in,
Hemem szlemek in,
Hemem dilemek in.

232

enedilim.com

***
Ol adam ele bir ajayp adam,
Oa eke men dl, hemmeler haran.
Kte ony Kpetdaga ykaryp,
o erden leme grkezsem din.
Emma Kpetdagy belentligi-de
Entek gzlerime brrk grnr.
Ol adam ele bir aramaz adam,
Oa eke men dl, hemmeler haran.
Kte ony uly der kidip,
o erde il-gnden gizlesem din.
Emma uly der uurlygy-da
Gzlerime has telperrk grnr.

***
Her hili ykgynsyz agdada gala
Umytdan dmeklik namartylykdyr.
Her bir kynylygy drt tarapy bar:
i apyk bolsa, biri aykdyr.

***
Kbir adam bilen oun edede,
zi agarana oun etmek bor.
Kbir adam bilen oun edede,
zi ggern oun etmek bor
Emma dostu bilen oun edede,
ala gyzarana oun etmek bor.
ondan ary gitmek te gitmek bor.

233

enedilim.com

***
Gyz wagtynda hemme gyzlar mylaym.
Sered, sered, dounmaarsy.
So grp birini erra aalyn,
olardandygyna ynanmaarsy.

***
Tssesiz ot gzlp bir tsin adam,
Ahyry dnden otsuz geenmi.
Bir kstsz dost gzlp bir tsin adam.
Ahyry dnden dostsuz geenmi.
Tssesiz ot gzlp, otsuz galmagyn,
Tsseli-de bolsa, otluja bolgun.
Bir kstsz dost gzlp, dotsuz galmagyn.
Kstlje-de bolsa, dostluja bolgun.

***
Garamak dien zat erbet zat dldir.
Gara! didilermi garagyn oglum.
ne illere-de garagyn weli,
Iller saa,
saa garasyn, oglum!

234

enedilim.com

***
zi st sagyn,
Dostuy gamak!
Dirsi sen atam,
Bu nme dimek?
O nmin mydam
St bolup zm,
Dostum hem stmde
Bolmaly gamak?
Oglum, bu igenji
Nhakdyr nhak.
zni st sasa,
Dostuy gamak,
Onso gamak saar
Dostuam seni.
Onso senem gamak,
Dostuam gamak.
Gul aga ullakan adamam weli,
Oa Samsyk dir obany halky
Oglum, ol ele bir ullakan weli,
hli gwresine etenok akly.

***
Kelesa bolsa-da Kelhany ogly,
z bolup rnden zi-h hoal?
Her kim z-znden bolmasa hoal,
Oglum, obamyzy de-ary boar.

235

enedilim.com

***
Ak geimiz gije-gndiz mlp dur,
al geimiz mlemer bele kn.
Kaka, kaka, Bu namin belekn?
Akja geimizi sdi ok, oglum.
Belekini sdi kn.

***
Karam zhmet, haram bagt
Geegi gara emal.
Bir gn (bilmersi nwagt)
Lowurdap jwher Sowal
Haram bilen Halaly
zledirer iki-k.
Halaly elk eker,
Haramy belk.
ne Sowal geln
Jebir eker Halalat.
Pida bilen dogular
Her bir uly kemalat.
...ol pidadan gorkmagyn
Kerim, Kerim, keramat1 !

***
Atam pylankesdi! diip, bukulmagyn ataa,
Ata Grogly bolsa-da, il at dakar hataa.
1

Atam adymy edip tutardy.

236

enedilim.com

***
lere gelin geler: tgr le howasy.
Gyzgyn-gyzgyn leri geler durar sowasy.
Gara saly molla hem zn uwjak dl
weli,
Gara murtly molladyr bigaratlyk
belasy.

***
Baya i dende tanadar gahrymanlar.
Trek dek mzzeribir tarlawuk
waharmanlar.

***
Ol jlge ele bir tsin jlgedi
Gwsnden emerdi z drli aga.
aglaar otyrdy hozlar, ynarlar.
Gwleer otyrdy ara, garaga.
Jokrama jwzada ol jlg baryp,
Gujagyy ay serilip arkan,
Daglara seredip atansy weli,
Asman llezardyr
Toprak tenekar.
Agala bilinden gujaklap menem,
Salkyn saalarda bkp gnuzyn,
Gzm gidip ola belent bayna,
Egilip-egilip, ederdim tagzym.

237

enedilim.com

Tagzym etdigime
belent ahala
aggyldysy ema-ema uwaap,
z belentliginden ualan aly,
zmdenem beter
Eglerdi aak.
u gn ene bardym. Tagzym edere
Ne ynar galypdyr, ne-de bir gjm.
Die haal otlar tagzym isleip,
ar tarapdan etdi stme hjm.

***
Pay goy z aady, agy etdi.
Her aynda edi yllyk i etdi.
ol alary, ol ileri nesin
z derdine, il derdine bag etdi?
onsy weli belli dl.
Betbagtlyk dien zady
Gara bolarmy reki.
Emma sataan wagty
(Dana bolsa-da) seki.
Bagtlylyk dien zady
Ak bolarmy reki.
Emma sataan wagty
(Samsyk bolsa-da!) seki.
Emma aslyetinde
Olar dl bolsa seki,
Yz gosa-da etide,
Skne okmaz reki.

238

enedilim.com

***
Talama balanyy,
Balama talanyy.
Sanasa-da dostuy,
Sanama dumanyy.

***
Kaka, kaka, mjek kp-le llerde:
Gnde etmi sr salarlar dowul!
Dnden tende her garry mjek
Yzynda m aga galdyrar, ogul.
Kaka, kaka, brgt gyt-la daglarda:
Biri a ikisi sataar her yl!
Dnden tende her garry brgt
Yzynda bir aga galdyrar, ogul.

***
Kaka, dndir sen ene bir zady:
az geldi. Dnni glletdi bu gn.
Adamlary nme glledenok-da.
Gata skp barar bogunma-bogun?
Balam, adamy hem glletmek in
Ilki skmelidir bogunma-bogun.
Gl dien zat bogun aryp ykandyr,
Bogun armak bolsa kyn zatdyr, ogul.

239

enedilim.com

III
DNELER

mr
Irden synladym Gn doguyn,
ln synladym onu anyyn,
Agam synladym onu ayyn.
sem ajap. edip dogulsyn,
edip aalsyn,
edip aylsyn.

***
er aryny zden togsan essesi
zlemedik medan bilen okean.
Heniz adamzady kellesinde-de
ona zlemedik er bardyr dp
Baym akaan.

240

enedilim.com

***
mr hakda pikir etse
lm kelrmiin.
lm hakda pikir etse
mr kelrmiin.
Ine saa gerek bolsa
Iki sany kelek.
kelet sen ikinjini,
Gije-gndiz kelet!

***
On tonna hraty omzuna atyp,
ona ki duman gelr bir adam.
Bir mysgal hraty agzyna atyp,
Prospekte sygman gelr bir adam.

Topragy zarby
Gara day darka ik bldi-de,
Da iinden gk aprakly ot ykdy.
ne
day aran gk ot dldi-de,
Dbndki iki gysym toprakdy.

hrat gabanjy
Dnip bilmersi kimi dosty ol.
Ony bilse
die weliler biler.

241

enedilim.com

 diriler bilen tutda-basdy ol,

Indi tutda-bas ol
ller bilen.

Obama
ene-de geldim men. umuy buur.
Iir meni, obam. Mhriden dour.
ne
ozal senden imedik bolsam,
Indiki ijegim birmik hayr?

Wadim Zubarewden hemmmize degili wt

Irmi-gimi oan sen, bir hnri sen sen.
Pahaslan sen, goal sen.
Ilden hantama bolma,
z garya daan sen.
Nme gese egnie, ge-de ola alan sen.
Kine alma gwne, dl ahyry oglan sen!
Kine alsa-almasa okdur baga ykalga.
Ilde galjak adydyr.
Goup gitjek zadydyr
I ilkinji ykalga,
I ahyrky sypalga.

242

enedilim.com

alary bir seminarynda

Ata Gowudowy zehin hakynda adany
Dnde bir zady anygna etdim.
Ol anyk zat, asla-asla takmyn dl:
Zehinli elinden zehinin almak,
Zehinsize zehin gumak mmkin dl.

***
alan zada alan diiln wagty
alan dise bolar dilemn bwr.
alan zada dogry diiln wagty
Dl! dimekde dlmi
Manysy mr...

Ogul
Eneden doguldy. Gzleri umuk.
Gbegi dwnsiz. Beni umajyk.
Gbegi dwuldi. Indi erkek bol.
ol dwnjik aly berk bol, kejik.

***
Deedirip grdm iki anagy:
Bir anaga bir anaklyk al sygdy
aasyn, aasyn, kelle anagy
Iine m jogap, m sowal sygdy,
Deedirip grdm iki saagy:
Bir saaga bir saaklyk nan sygdy.
aasyn, aasyn, gwn saagy
Bir saak bayna m myhman sygdy.

243

enedilim.com

Deedirip grdm iki nokady:

Bir nokada bir nokatlyk san sygdy.
aasyn, aasyn, gre nokady
Her nokat iine er, Asman sygdy.

***
Taryh bu dilen dimler-de kn,
Heniz dilmedik dimler-de kn.
Taryh, bu adylan adymlar-da kn,
Heniz adylmadyk adymlar-da kn.
Taryh bu: gterip giden milleti,
lmez-itmez eden adamlar-da kn.
Taryh bu: itirip giden milleti,
zem
itip giden adamlar-da kn.
eri sti dlilik:
Bir erde suw ogup dur.
Bir erde ga turup dur.
Bir erde nur agyp dur.
Bir erde Gn ayp dur,
Bir erde Gn dogup dur.
Adamda-da bolup biler
o zeilli alalyk.
ne weli bolmalydyr
eriki dek dolulyk.

244

enedilim.com

***
Wraa kim bolsun tapawudy ok
N jre adammy anyna gelen?
Ndip dertln? Ndip aradar bolan?
O zatla sebbin sorap durmaz ol,
Melhem eder halys regi bilen.
Edil onu aly, sorama sizem
Aykla nmin snligin.
Seinmi? diip soramaz sizden,
Sorajagam dldir
San gwn.

***
Serholuk dien zat zden balanar
Tanylyk dien zat szden balanar.
Sgi-yk dien zat gzden balanar.

***
Glsenem gyzlary gzeli weli,
Mhrini yssysy ok.
igillem glleri bezegi weli.
Ysy ok.

arym degime
rn ajap zatdyr aala gadyr.
(Bolmalysam odur, bolanam odur!)
ne r
aalyn wp balasa
Erkegi gojalyp gojalyp baladygydyr.

245

enedilim.com

rn ajap zatdyr erkege gadyr.

(Bolmalysam odur, bolanam odur!)
ne aal
rin wp balasa
Aaly bozulyp ugradygydyr.

alyk yllaryny albomyndan bir onam wrenje setir

Dnde bir gezek ogurlyk etse.
Seni gn bagylanar diseler
Gni size tarap dogrulardym men,
Seni ogurlardym men...

yn ayk bilen bolan yn grr

Nhili ajayp daglaryyz bar?
Garymyzda rkli Erek bar.
Nhili ajayp baglaryyz bar
Nenesi ajayp zmleriiz bar?
Gara, ak halyly, akekerek bar.
Niiksi ajayp gzelleriz bar?
Gerek bar.
Onso kim bar?
Gerek bar.
ene kim bar?
Gerek bar.
Onso?
Gerek bar.
ene?
enemi? Gerek bar.

246

enedilim.com

Sgi diiln saagy...

A. Kekowdan onam
Sgi
diiln saagy
Duzuny datmadyk adam,
Goa depeli gujagy
Balyny uwtmadyk adam,
Datly, otly dodaklary
Demini imedik adam,
pek saa bayn gizlp,
Aklyndan gmedik adam
Gogy diiln zada
Dnip bildimik,
Dnip bilrmik,
Dnip bilermik?

Adymy
rnde ot ykar gadamlaryndan.
Adanda buz ykar adymlaryndan.

***
Uzyny akyly gi gelermiin
Diipdirler. Dogrumyka bu nakyl?
ne weli dogry bolmaly bolsa,
okardan inmen bolarly akyl.

247

enedilim.com

ogsa ilki bilen etip uzyna,

Ondan so eterdi belekilere.
...Uzynmy siz, gysgamy siz parhy ok,
E, adamlar, ere seredi, ere.

Bir aulyny twirde sanan szleri

Kesel bilen ouaryn,
Gora as belasyndan!
Duman bilen ouaryn,
Gora dost belasyndan!

Maslahat
Dostsurap, dostua diseler aman,
Bilip go: ze gaandyr anam.

agy
Gk grledi,
Endamymyz dyglady.
Kp grledi,
Sesi dn sygmady.
Emma agan agy
ykan grrldi
Milondan bir blegne-de degmedi.

248

enedilim.com

***
Baram Orazowie
arygije. Bir zat okap otyryn.
yramyz sndi.
anyp durka bilmndirin gadyryn.
Hany, bilmbilse bilme-d indi.
u gn gren dostu erte grse ok.
yra dek snr.
Gezip rk gadyryny bilemzok.
Onso bilinr.
AGES-e adaryn. yramyz anar.
Dostlar hakda nir bereris habar?

***
Nm alyndanmy gadyrsyz dostluk!
Dostua regi trnden er go.
Bir blek zer tapsa, bir blegem mis
Misi ze al, dostua zer go.
Emma dosty ne eziz grseem,
Jedellemge er go.
Nm alyndanmy jedelsiz dostluk!
Jedel sdir sizi ene-de bir bo.
ne sgmegin jedel stnde,
Dost bilen sgmek peslikdir, o, ho!
Emma weli birden sgseem,
aramaga er go.

249

enedilim.com

Synag
Dostua dostdugy tanayn dise,
Dostuy hem alyp, daga gel, daga.
Sen daga ykada ol tyrpyp gatsa
Senem yzy bilen togalanmaga
ekeje dem salym ikirjilese
Sen kemterrk dost.
Ikije dem salym ikirjilese,
Brrk dost.
dem, drt dem, b dem Ondanam brrk.
Ondan belesi hem
oa grrk.

igrenji gymmaty
Edil Sgi aly,
igrenjii-de
Mukaddes saklagyn, goguny parhy
Ony her duana hdrlp rse
Gara aa geler igrenji nyrhy!

Pl
l howasyn
Garyp tozana.
illi bir gwre
Barar uzaga.
Aslyar erkez,
Aslyar ojar.
Aslyybersin
Geer ol, geer.
250

enedilim.com

Goltugynda er.
Gujagynda er,
okur sanajy
Bujagynda er.
klenip barar
Snji bilen,
Snjileri
Emenji bilen.
Agzy einde,
Eli dyzynda,
Burny nde,
Gzi yzynda,
Kwi bilinde..
Barar alday!
Pli olday!

***
Bir adam bar: ady bar-da, zi ok,
Ene erden zlipdir binasy:
Pili gulagynda aak yzy ok,
Pili gulagynda hli dnsi.

Boun aly
Alym grr berdi:
Dn kitabyn
Menem- birie okaan aly.
Emma damja eken hli okanym,
Okalman galany okean aly...

251

enedilim.com

***
uny hemme azan adam bilmeli:
Gogyny regi adam bolmaly.
Emma weli adam hakda azmaga
Ilki bilen z adam bolmaly.

***
Tilk ynanmasa-da,
Ynana ak gulara.
Glk ynanmasa-da.
Ynana gzalara.
Ynanmadyk tilkile
Ynanan ak guudan,
Ynanmadyk glkle
Ynanan gzaydan
Kte... wepadar ykar.

leg
Dumany tanamagy uly legi puldur.
Pulu dumany bolsa, adamy dosty
oldur.

Geirimlilik
Ynha snp atyr tzeje mazar,
(Toba!) Barypatan deusam bolsa
erem, Gnem, ilem parhlydyr Senden,
atan eri agty bolsun!

252

enedilim.com

Ba alanmany melhemi
Gapyny agzynda ak saly ene,
Pent berip otyrdy perzentlerine:
Elk pyrlansa
Bay alanar,
Belk pyrlansa
Dzeler ene!
agalar hakynda drs ada, ene.
Ulular hakda-da akyl bersene:
hratdan bay
Alanan kii
Nirk pyrlasa
Dzeler ene!
Parhy okdur, balam, hratdan bolsun,
a ene-de baga bir zatdan bolsun,
Alap tersine,
ki erine
Getirip bilse,
Dzeler ene.

aga
aga enesinden kn sz wrendi,
Biri-birisinden kyn sz wrendi.
Hemmesini manysyna dndi,
Hemmesini adyn atdan belledi.
Emma ene i asatja bir szi
M gatalap dndirip bilmedi.
M gezek dise-de ok, ok, ok, ok, ok...
Henizlerem dndirip bilenok.

253

enedilim.com

Mmmedi witamini
Meret didi: Her kim in bir witamin gowy arar!
Myrat didi: Menin in R witamin gowy arar!
Ata didi: Meni in A witamin gowy arar.
Mmmet didi: Meni in Mo witamin gowy arar,
Ylata-da M witamin, M witamin gowy arar!

Nletkerdni pelsepesi
altamy, zarpy gapyny aar,
Hemmeler in demlikdir Ajal.
Bagt dien zada on aly delik
Bolarka haan! Bolarka haan!

de bir algylyny bergili bilen grri

ojagaz pulumy tapyp ber, goy,
Gapyda odun ok, saakda rek.
Hanha, agalary z gr, goy,
Hersini agzyna bir lukma gerek.
Wah, wah, dnn-le!..
Wi-le, neme-le...
Arpa-zad-a alamarsy ujundan?
Wah, din-, agajyklar adyr,
Burlup otyr ajyndan.
Sen- arpa di, gylygam berse
Drt el bilen alaryn.
Bele bolsa, bir agday bolar-la,
u yl hkman arpa ekjek bolaryn.

254

enedilim.com

Anonim
Dnni znde atsyz adam ok.
Atsyz zadam ok.
Durda Durdy dis, Sergee Serge,
Tagta tagta dis, taaga taak.
Ser dis, torgaa torga,
Aaga aak,
Kell kelle dis, kirpige kirpik,
Ele el diilr, aa-da aa.
Die bir zat atsyz: ol hem buruny
Aak anyndaky kiijik joa.
Belki, senem o erlerde gousy.
ele bolsa urdu ze nesip!
ol goa gapyly gala klgesi
Seni hsietie juda mynasyp.

Okamagy syry
Biri on m kitap okap,
Barypatan bisowat.
Biri onam kitap okap,
Gudrat.

Zerurlyk
Isln menzilie etmegi in
Ne ajap ollar bolsa dnde,
ona-da azaman gitmegi in
wrenip gemeli oda kn, oda.

255

enedilim.com

Menzilleri uup gemegi in

Ne mmkinilik bolsa howada,
ona-da olary pay-pyada
Gemek in zerurlyk bar dnde.

Owadan reklilere
Hi zatdan dm siz gorka,
Ne-h erden gorku, ne alan zatdan.
regiz badak dek pasyrdap durka
Pasyrdar galan zatlar.

Dredijilik diiln zada

Szlerim aklamak dl,
Mysalda gz etirmek:
Bir durua durdugy
Bir duru saklamak dl,
ol duruam itirmek.

Studenti dil beren soragy

Garyda szler kn:
Garalyk Aklyk,
Gdeklik Gzellik,
Rehimdar Wagy.
Batyrlyk Namartlyk,
Barlyk hem okluk
Her ikisi biri-birine gary...
uluk Belentlik hem garyda szler,
Emma n sebpden
Ikisem agy?

256

enedilim.com

Uzak mrli adam

Ilki holady agalyk bilen,
Onso holady agalyk bilen,
Sora holady babalyk bilen.
z ululygyn il-gne palap,
owlugna palap, uwlugna palap,
ene duudy agalyk bilen...

Idegsiz mazary baujunda gojany adany

Ulusyny sylamak kiini dbi, kek.
lsini sylamak dirini dbi, kek.
lsini hormatlap bilmen dirileri
lendenem has ozal
ldgi dlmi, kek?

Dostlary dawasy
Adam dn iki gezek gelenok.
ene bir i! Bu boluy bolanok.
Juda dogry ada: iki gezek dl.
o inem undan artyk gerek dl.

***
Dostu z diline sakmy a sak dl?
Bu sowal stnde olanma uzak.
Illeri syryny saa adarmy
Sak dl,
Adanokmy
Sak.
257

enedilim.com

***
Ozal sakaly syrdyryp,
Goberrdi akyly.
Indi akyly syrdyryp,
Goberipsi sakaly.

Seil bagynda pip oturan iki juwany

grenimde drn setirler
Posa diiln zada
Pynhanlyk araandyr.
Sgi mukaddesligin
Gorap sakla, igitler.
Die ayk siekler
Bihaa ogaandyr.
alyz bir posa in
Dagdan aar brgtler.

Sz
Sz dien zat togar-togar bir zatdyr.
Szden gala gurmak kime asatdyr?
plp goan wagty z jay gerek.
Seplp goan wagty z lay gerek.
Ine onso oa bakmak asatdyr:
Togar-togar dl-de, gzel bir zatdyr.

Jygyllykda bolan adyyk

aranlar, bu dn peany bolmaz.
Bir manat berseiz zyany bolmaz.

258

enedilim.com

 Bardyr, bu dnani peany bardyr,

Bir kpuk bersegem zyany bardyr.
Her kimi nde agasy bardyr,
Her kimi nde aaly bardyr.
agadan artdyrsa zyany bolmaz.
Aaldan artdyrsa zowaly bolmaz.
Kimde-kim panyda ajy doursa,
Bakya baranda sowaly bolmaz.
Alary gyrmyzy aagy bolmaz.
Sagdyn eli, sagdyn aagy bolmaz.
Elinde aldawy taagy bolmaz.
Ada bir geline talagy bolmaz.
de gyzyl dili esi bolmaz.
Amanat kassada piesi bolmaz.
Jbsnde arymlyk...
dienem oldy
Geda gzmizden itirim boldy.

***
Onu gzleni znden uly.
znden kiiden alanok salam.
edibem
bklip,
bklip,
bklip,
Aala dnpdir Tarysy gargan...

259

enedilim.com

Ayk igidi sglisine azan hatyndan

...E, sen gara gzli, bugdarek Masam,
Saa ele sgi bilen doly men,
Seni birje gezek bagryma bassam,
Hudadanam kp aajak aly men...

Kede eidenim
olday sorady: Nme sebpden
Otly az akyar mayna gr?
Dosty jogap berdi: Mainistlermiz
oforlarmyz aly galyyp grg,
Biri-birisinden ozjak boluyp
Hadap renoklar. Onsoam olar
anynda oturan kmeki bilen
Ne degijek, ne-de ogajak bolar.
z i-derdi bilen gmradyr olar.
Baagadyr olar...
oforla weli,
Bir eli rulu stnde bolsa,
Gyzy arkasynda beleki eli!

Blaberte tze rek oturdylanda bir igidi z

sglisine adan szleri
Geregim, Geregim, Geregim! diip,
Elii elime gysypdym telim.
Sen meni regim, regim! diip,
regim rege basypdym telim.
Ynha indi weli, nije gn bri
regim dimge baranok dilim.

260

enedilim.com

Asyl grsem, rek diiln zady

alyrybam boljak ekeni, glm.
Emma Seni weli alyrmag-a dl,
ol hakda demsalym
Olanan gnm
Meni-k lm.

***
igidi gelnin grdi ol gzel.
nden ylgalap ykmak isledi.
igit etip geldi gapy agzyna.
Gyz onu bonuna bkmek isledi.
igit Salam! diip elin uzatdy.
Gyz ony gobermn gysmak isledi.
ylgyryp stulda oturdy igit.
Gyz derrew bagryna basmak isledi.
Emma welin bu islegle baryndan
Gyzy halas etdi haa dilen zat.
aa sen, aa sen, aa sen haa!
Sensiz niik bordy dn dilen zat?

opany a baynda dieni

Mele dera mele sygry sdni
lmi stnden akdyrdy lkm.
Suwumam lmem eterlik indi,
Tokaymam kem-kem etier, belkm.
ne kte gyylan men bir zada,
Nmindir, gyylmanam bilemok:
Suw getirip bolar lli erlere,
Suwly ere l kidip-bolanok.
261

enedilim.com

Suw urdunda dn inen adamlar

l urduny hzirinden binesip.
gni-de bize gelen suw aly
Akdyrmaga tapylsady bir hesip.

***
Kuwwatyy dudugya sende kuwwat kneler.
Asgynlygy dudugya ene garat kneler.
Garaz, bir zat dudugya bir gowy zat
kneler!
Hi zat dumasa,
onda kyn bolar.
Adam ne at bolduka,
zne gwni etik.
Kmillige du bolduka,
Aladasy artyk, z-gzi ytyk.
alyk ganaan st,
Kmillik gatyk.
Mysalym ntemdir, emma dpli zat.
Ganamak ajap zat. ogmak howply zat,
Gazanydan ogsa, odu sndrse
Hany onso gatyk, hany onso ot?

Ata, ene, mr, ba

Ata saa eke gezek berilr:
Ata lse, arzuw olun dowam et.
Sen arzuwa etse ata etdigi.
ogsa ata atyp bilmez parahat.

262

enedilim.com

Ene saa eke gezek berilr,

S enni, smegii dowam et.
Enni gadyryn bilmen bolsa,
Enesini itirenden sowal et.
mr saa eke gezek berilr.
S mri, zhmetii dowam et.
Zhmeti gadyryn bilmen bolsa,
Ynsandygy, hawandygy bean et.
Kelle saa eke gezek berilr,
S kelli, smegii dowam et.
I grmegin kii kellesi bilen
Geregni al,
z kelli dowam et.

Arifmetikany tersine
Bir gn iki gujak hasrata dudum,
Eziz dostum bilen des-de paladym
Dostuma bir gujak, maa bir gujak
Hasratdan etdi.
So bir gn b gujak atlyga dudum,
Eziz dostum bilen des-de paladym
Dostuma b gujak, mana b gujak
atlykdan etdi.
Gogymy manysy: 2-dir 2-em
Hemie 4 bolup durmajak eken.

263

enedilim.com

Dostuny Nme sebpden azmagy godu? dien

soragyna de bir akylly goguyny beren jogaby
Dostumdan syrymy ayrmandym men.
Hzirem syrymy ayramok, dost:
Baarym aly-ha azmak islmok,
Isleim aly-da baaramok, dost.

***
Bir ahyr bar die ady rndir.
Bir ahyr bar azan zady rndir.

yn halypa hakynda
Halypadan oat hem aap biler girdi.
Halypadan uzak hem aap biler girdi:
Elbetde, hli grr onu kimdigindedir.
ne weli halypadan
Ozup bilmez girdi,
yn halypa ondan mydam
Birazajyk dedir.

Talant
Iki drli bolar talant dien zat.
Ikisi-de z ugruna belentdir.
Talanty okdugyn wagtynda dumak
unu zem bir ajayp talantdyr.

264

enedilim.com

IV
GOGY HAKYNDA GOGULAR

Km
Ii suwly bedrni iine
Atylsa kiijik blejik km,
Dem salymy iinde
hli mikrob lermi.
Senem, z ornuda zergrsi ahyr.
Bir elide km, bir elide zer.
Ak rekl gysganma-da zer pala.
Belek-de tokga-tokga kmu ber.

***
Gowy gogy dimek ajayp dr.
erbe-er gerekdir gapysy, poly.
Diwary saz gerek, anasy agty,
Dulunda pe gerek, trnde haly.

265

enedilim.com

Seni gogyda-da ulary bary

aldyrap dur. Berekella, ussajyk.
ne weli potology pessejik.
E, neressejik.

Tzeil ahyra
ekaterina II hasy-da bolsa bir tzelik
dretmezinden rti Potr I ol i
hakynda olandymyka diip arhiwi
drpdir. Her gezegem ony tapypdyr.
Sen hem tze bir zat dretjek bolsa,
Arhiwi iinde azajyk ygyl.
Seni tze din bujagaz zady
Pindar dwrnde-de
Knedi, ogul.

Gogy
Biri saa diipdir: Samsygyrak bolmaly!
Akyllyrak bolmaly! diipdir ene biri.
Ikisini adan hem ygyr lemni iri.
irleri ikisi-de kimdigini bilipdir:
Sende ikisem eterlik
Dn drli bari...
Wra didi
hili dolulyk bolup biler:
Birine gz gider,
Birine glki tutar,
Birine hapy geler.

266

enedilim.com

Olandym:
ahyrlyk hem o aly bolup biler:
Birine gz gider,
Birine glki tutar.
Birine hapy geler.

Gzleg
Gogy,
Sen gn-gnden azalmaly zat
Hemem Sen gn-gnden kpelmeli zat.
Gzleg gerek, gzleg! disek-de kte,
Dlsi Sen gzlenip tapylmaly zat.
Seni z her ahyry bagrynda
ugrulyp, daaryk topulmaly zat.
Edil o mahalam gyzgyn tamdyra
Repidesiz apylmaly zat.

Ilkinji gogyny drei

Dana geip barar dera duundan.
olda sarap otyr bir ajayp gu.
Awy guy atdy. Degdi dnden.
Dana kii etdi ele bir gargy,
Ol gargy ele bir rekden ykdy
ldrdi awyny. Direltdi guy.
Dana awa eden ol nletinden
Hem gua sidiren muhabbetinden
Dredi dnde ilkinji gogy.

267

enedilim.com

Redaktory ahyr dosty hakynda i gepletmesi

Dost dien zat serek bolar dnde.
Senem biri. eledige ynanan.
Sen gogy getir. Menem ap edn.
Sen- onu ap bolanna guwana,
Menem seni guwanana guwanan,
ne saa peda ednmi, zyan
Ne-h saa aan,
Ne maa aan.

Bir ahyry b topbak rubagy azanyndan so

Omar Haam bilen adyygy
Menden Muhammede etiri salam
Sora hormat bilen ady bir kelam
Omar Haam

girtden Haama etiri salam,

Sora hormat bile ady bir kelam:
Rubagy azmagy menem baaran,
alyz zm diip gomparma, Haam!
Haamdan girde etiri salam,
Sora hormat bile ady bir kelam;
sany kapya baaran zady.
Galan szleride derek ok, balam!

268

enedilim.com

Neiratyny ak gogy hakynda degimesi

Ak-goun gara goun,
Gk goun, gyzyl goun
Hasy bolsa getir, opan,
ne bolsun semiz goun.
Ak gogy, gara gogy,
Gk gogy, gyzyl gogy
Hasy bolsa getir, ahyr,
ne bolsun gzel gogy.

...We bagalar
Kbir makalalarda oat ahyrlary
atlary we bagalar bilen alyrylar.
E, siz, ie ykamda
Bile ykan gogular,
E siz, goun bakamda,
Bile bakan gogular,
Sizi kim azdy?
We bagalar.
E siz, alym nde
Dileniln gogular,
E siz, altyn-kme
Deleniln gogular,
Uly-kii dilinde
Olanylan gogular,
agy agsa pla erne
eleniln gogular,
Sizi kim azdy?
We bagalar.
269

enedilim.com

Ntany terjime hat

Moskwa gel zi bir, grein!
Dirsi. Ullakan, ullakan sag bol.
ne bir szm bar barmazdan owal:
Gogymdan zmi grmedik bolsa,
Saa n zme grnerkm, dogan?
Moskwa gel, sesii bir edein!
Dirsi. Oa-da ullakan sag bol.
ne bir szm bar barmazdan owal
Gogymdan sesimi dumadyk bolsa,
Baryp n zme grlrkm, dogan?

I medany
Men zme artyk baha beremok.
(Aagmy uzadan organma gra).
olda yz galdyran
a galdyramok,
rn bolup baran
Agramma gr.
Gorkamok: kim gese, me gesin,
Itemok: kim dse, yzyma dsn.
ele bir gi,
ele bir gi bu medan
alara, ilre,
Onara... ktsz.

270

enedilim.com

Sagdynlyk
Ikisi-de orta aly pyada,
Ikisi-de eli daly pyada,
Sher bilen saher makyn edrler.
Birisi togalak, birisi arryk.
Birini agramy on kilo kemmi,
Belekiki bolsa onarak artyk.
So bir gn gapanda grdm olary.
Ikisem ylgyryp ddi gapandan
Birisi b kilo itirenine,
Belekisi ona kilo tapanna
Da kmek edipdir ikisine-de.
Birin semredipdir, birin horlapdyr.
Senem setirlere da gtert, ahyr,
Aram-aram gapanda-da barlap dur.
Setirleri aa semiz bolmasyn,
a-da endenaa bolmasyn arryk.
Kem zat kem bolar,
Artyk zat artyk.

Nowaya
Sen zehinli ahyr. Edepli ahyr.
Dnde tay ok. Il in doglan.
Seret, bary-ogy iki setirde
Sen hakda szledim drt sany alan.

271

enedilim.com

Gara jokjoky
Gara jokjokyny z repertuary bolmaz.
Bagbany adanyndan

Garaja ganatly, akja okjaly,

Jibirdpjik otyr gara jokjoky.
Pil-lu, pill-u, pill-u... Onu adymy
Kimi sazynady?
Nme hakdady?
Bilbiller gl ogap, jakgyllaanda,
Olam bilbil bolup jakgyllap, otyr,
Sereler bkjeklp, jrklleende,
Olam sere bolup, nokgullap otyr.
Gargalar gygyryp Gak-gak! diende,
Olam garga bolup Gak! dijek bolar,
Ikatok gygyryp ok, ok! diende,
Olam atyn tapman,
ok! dijek bolar.
o mahal okardan bahatyn gelip
Jakgyllasa
olam jakgyllajakdy.
...Seni z owazy,
z sesi, z,
z sz okmudy, gara jokjoky!

272

enedilim.com

***
Gogyny nhili doguly hakda
Kp gezek, kp erde berdiler sowal.
Gogy hem agadyr. ne mhleti
Dokuz, a, dokuz gn,
Dokuz sagat dl.
Kte ony bir yl akap gezersi,
Kte-de dokuz yl,
Kte-de on yl.
Biri de doglar, birisi olda
Kte-h gyz bolar,
Kte-de ogul.
Gyz gogular bgl aly nzikdir.
Erkekleri go ahy dek gdekdir.
Berildigi bolsun!
Bglmi, ahmy
Ja erinde ikisi-de gerekdir.

Bildirileri yzyna goulan erlikli gomaa

Bildiriden doly ullakan tagta.
urda igr gerek. Aalmy, erkek
Mainistka gerek,
Mehanik gerek
Ba buhgalter gerek,
Ba tehnik gerek...
Tweleme, bizde
Adam az, er kp.

273

enedilim.com

Duralga... Hemmeler okayp durlar.

(Baga bir iem ok geln mayn).
Birisi azypdyr (bezzat disni!):
ahyr gerek dlmi? ahyr kp ahyr...

z yldan so...
Biri maa ten agam gogusyny okap berdi,
(Ilki zi okap berdi, onso zm okap grdm)
Didim: Men- dnmedim!
Didi: Entek dnmersi,
z yldan so dnersi!
Dile! diip ene-de bir gogusyny okap berdi.
Onsuna-da dnmedim. Bagasyny okap berdi.
Didim: ene dnmedim!
Didi: Entek a bolarsy,
z yldan so dnersi!
yldyzlary agtysy-da uzak oly tr didi,
zlp yldan, mlp yldan bize gelip etr
didi.
Uludan bir demim aldym
Didi: Nme ah ekrsi?
Didim: z yldan so dunersi.

Goguy bilen a
Aperin sen, gi leme nur sala,
Ajap zat sen, at dakasym gelenok.
ne sen bu grki Gnden karz ala,
zki dl. Ine ony bolanok.

274

enedilim.com

 Dogry, z nurum ok. Gnden karz alan.

Onam saa bern, gadyp alamok.
Emma sen ne-h bir
karz alyp bil,
Ne z nur saa.
ony bolanok.

Okyjyny bir awtora azan golsuz haty

Maa wretjek bolsa
Ilki z wren.
Maa igrendirjek bolsa
Ilki z igren.
Meni guwandyrjak bolsa
Ilki z guwan.
Meni andyrjak bolsa Ilki z an!

***
Biri didi: Walla, halys irizdi
Tagamsyz-lezzetsiz gurak kitaplar.
Kprk dresin ilik kitaplar.
Kprk dresin brek kitaplar.
Biri didi: Olam gerekdir weli,
Kprk dresin rek kitaplar.
rek aly ne guragam bolsa,
Adama hemie gerek kitaplar!

275

enedilim.com

zmizden hay
Nme bilen oun etsek edeli
Zhrelik bilen,
Tahyrlyk bilen,
Garrylyk bilen,
jahyllyk bilen...
ne etmli
ahyrlyk bilen
Hem oun etdirmli
ahyrlyk bilen!

ahyry howsalasy
Uzyn poemala dwri gutardy.
Owunjak gogular mezeip tern,
Dwrler, dwrler, ene dwrler...
Ownayp ren- dldiris hern.
Bitin setirleri dwri gutardy.
Dwlen
Setirler
Mezeip
Gemr,
Gat-gat
Gat-gat
st-stne
Mnrler...
Onayp ren- dldiris hern.

276

enedilim.com

Rubagy
I
Rubagylar, e rubagylar,
aakly, bir golluja agalar,
Sizi gwnize degn- dldir
Tze drp geln Omar agalar?
Rubagylar biz, rubagylar,
Sekiz z-dokuz z aan agalar.
ne weli juda agadyr dp,
Kte onaaram Omar agalar.
Rubagylar siz, rubagylar,
aakly, bir golluja agalar
Sekiz z-dokuz z aan bolsayz,
Haan sizi sakgalyyz agarar?
Rubagylar biz, rubagylar,
aakly bir golluja agalar.
Bizi sakgalmyzy agardanayz
z siz, z sakgalyz agarar.

277

enedilim.com

V
ADYMLAR

Trkmeni
Jehun bilen bahry Hazar arasy
l stunden wser eli trkmeni
Magtymguly

Jehun bilen bahry Hazar arasy

Suw stnden wser eli trkmeni.
Gara dagdan gadyp mele derasy,
Garagumdan iner sili trkmeni.
Garasy rgendir, ilersi Erek,
Bu gn aly bitr andaga derek.
Bir elinde eki, birinde orak
Bu gn gudrat boldy goly trkmeni.
Gzelleri alu-ayl geerler.
igitleri sdrerler, serler.
Garrylary Men, jahyl men dierler,
Gadymetdir doglan yly trkmeni.
278

enedilim.com

er znde bir ajayp da atar,

Day nury er zne de eter.
Gndogar bagysyn dile Gnbatar,
Dinlrerk bardyr dili trkmeni.

Daglar
Garrygala myhman barsa
Gujagyny geren daglar.
Soudagy, endir, Hasar M hasraty gren daglar.
Kellesine ak don geip,
Arkasyna gk don geip,
Salam! disem Salam!
diip
Jogabymy beren daglar.
Her kemeri her bir oly
M asyry mr oly.
Magtymguly ygry aly
Kkn ere uran daglar.
Gatbar-gatbar dayyz bar,
Galkan-galkan diz bar.
Bilmen, nije ayyz bar,
Dne drp duran daglar.
Dayyzdan alanayn,
Dayyzdan alanayn,
Bayyzdan alanayn
Pyragyny gren daglar.

279

enedilim.com

Alty biri
Bir ahada alty nara.
Mezp duran alty jora
Iden gelip agamara,
Guudan suw ekip gitdi.
Aklym aldy alty biri,
Her bakyy derde dri.
regimde ondan bri
Yk atayn akyp gitdi.
Suw diledim agzym gurap,
Ii! didi ygryljyrap.
Idim gyza ogryn garap,
Suw akamdan akyp gitdi.
Has dogumly, has berdaly,
On sekiz on dokuz aly.
Glakasy tylla galy
yldyrym dek akyp gitdi.
Senimi alamady,
a asa-da gelemedi.
Dijek szm dilemedi,
Gzn-gayn kakyp gitdi.
Belki onu ary bardyr,
Bir grmge zary bardyr.
a-da mende ary bardyr,
regimi akyp gitdi.
Bogun-bogun skp gitdi.

280

enedilim.com

Gumly gelin
Gum iline ddm myhman,
Saak ady gumly gelin.
Bir gn duza m gn salam
Kabul ele gumly gelin.
Bakyy maa bakyly,
ki iner kli.
Maalary gorkli,
Bugralary jaly-gelin.
Gumly gelin, gumly gelin.
Dulda goa gor kzesi.
Derde derman her kzesi.
Gelinleri pkizesi,
ep aagy meli gelin.
Gumly gelin, gumly gelin.
alasynda tze baglyk,
anagynda bekre balyk.
Kellesinde elwan aglyk,
Kedelenen eli gelin.
Gumly gelin, gumly gelin.
Otuz yldyr de opan.
opanlykdan dwlet tapan.
Bir seretse, glp bakan,
Bir seretse, gamly gelin.
Gumly gelin, gumly gelin.
Niredek howandary,
Gwn beren opan ary?
ol opany intizary
Gara gzi nemli gelin,
Gumly gelin, gumly gelin.
281

enedilim.com

igit grdm
Egni ayl kombinzonly
Ie baran igit grdm.
Mayn bilen gk medany
Otap ren igit grdm.
Agamara iden gadyp,
Bir gyz hakda adym adyp,
Grn adam okdur dp,
Baga giren igit grdm.
ap boundan gele-gele,
Alma ygan bir gzele
Bir alma ber eli bile!
Diip duran igit grdm.
Hany, oglan, dada gez-le,
Dijek sz bilip szle.
Alma aljagy dadan gzle!
Dilip duran igit grdm.
Edip gyzy jogabyny,
itirip ki tabyny,
Syryp kolhozy abyny,
ne ugran igit grdm.
o gnden so her duamda,
Salamlayp, gep goamda,
Oturamda, turuamda
Tukat ren igit grdm...
Alar geip, yllar geip,
Dudum ene olum dp.
Bir almany de bleip,
Iip duran igit grdm.
282

enedilim.com

Gopuzly gyz
u gn bir gyz gopuz aldy,
Sazyny gurbany bolsam.
aldy, jana otlar saldy,
Nzini gurbany bolsam.
Oba topar gyzy bilen,
esir etdi sazy bilen.
Garap galdym yzy bilen,
Tozuny gurbany bolsam.
Didaryndan gandym dimen,
Smese-de dndm dimen.
Ne aksa, andym dimen,
Kzni gurbany bolsam.
Gargasa-da z elinde,
alkasa-da z elinde.
Gy elinde, az elinde
azyny gurbany bolsam.
Festiwaly toun tolap,
Gitdi ogryn nazar alap...
M gzelden birin salap,
zni gurbany bolsam.

arap borka
Ternawlardan suwlar akyp,
Nowruz gary erp durka,
Bir gyz grdm ana bakyp,
Gara sayn darap durka.

283

enedilim.com

Salaryny mlp tary

assanypdyr goa nary.
Kimk onu hyrydary?
Kim oluna garap durka?
Goularna boldum myhman,
Da iige bakdym doman,
Jigisini erde goman,
Hwdlpjik yrap durka.
Seil baga bardym yzlap,
Geip gitdi ogryn gzlp,
Drt rmni birin zlp,
Barmagyna orap durka.
Bir fabrige iim ddi,
Kn gyzlara gzm ddi,
On barmaga synym ddi
Naa pek sarap durka.
Eger mende bolsa m jan,
hlijesi oa gurban.
...Ndip oa tapyp derman,
regine arap borka?

Apat
agyny wasp etmek ahyra adat,
Die adatam dl, hkmanlardandyr.
Gelinler iinde grdm bir apat,
ok, apatam oa gurbanlardandyr.
Malay bahardan asalan aly,
aagy sherden asalan aly,

284

enedilim.com

Gabagy mhirden asalan aly,

Dodaklary eker damanlardandyr.
Ellerni barmagy misli bir seek,
Dleri medanly, gzleri goak.
Bili arym gujak, say bir gujak,
Gzleri bar dpsz ummanlardandyr,
Gzlerini agy dn gndizi,
Gzlerni garasy gij tmizi.
Megerem ol ala gzleri zi
Gijni-gndizi asanlardandyr.
z gelni iinden salanyp boy,
Bir zi bezp dur giden bir toy.
Edebi merkezi, akyly i,
ahyr oa akly haranlardaldyr.
Salap-seip ajaplary ajabyn,
Hasy igde bag etdik gujagyn?
ol gujakda mekan tutan go ogul
Dnade i bagtly ynsanlardandyr.

Gk a
Akly-gyzyl gller ayp,
Dnelerin dker gk a.
Mayndan mayna geip,
Gap-gap bolup bker gk a.
Bitn eri Kawkaz tay
Mes toprakdyr sn jay.
Dost tutunyp gara ay,
adawlygy ykar gk a.

285

enedilim.com

Hytalydyr aslyeti,
Ysyndadyr bar lezzeti.
Trkmeni ilki hezzeti,
Duz datmaka, ykar gk a.
Il iinde waspy kndir,
Ii doly witamindir.
Bir wrense gomak kyndyr
Magnit aly eker gk a.
Gowy zatdyr de aly.
Emma baga ay oly.
Endamydan eme aly
Monjuk-monjuk akar gk a.
Kemter atsa ugry bolmaz,
Kp atsa hem dogry bolmaz.
Kn durmaga sabry bolmaz,
emmesini akar gk a.
Ise gwn ja grner,
anwar ay ma grner.
hli ig ta grner,
Ugrun tapsa okar gk a.

286

enedilim.com

VI
BGL

Gara dezi akasynda

Uzakda sen llm, rn uzakda,
Aramyzda Ob, Don, Dnepr atyr.
Sgi herini gonunda doglan
Malay b bur yldyzly oglan
z altyn gupbaly dildary hakda
Sji hyallara gark bolup otyr.
Bu gn Watanymda egenbe gni.
Bu gn dynjyn alar zhmetke dnm
...Belki, hzir ksp regi meni,
Hatlarym gatalap okaansy, llm.
Belki, penjirni perdesin ayp,
Tomaa ednsi Tejen sherne
a-da hzir karta ne geip,
Serednsi ary aan herne.

287

enedilim.com

Belki, tyrkyldadyp kepjejigii,

Gawun otaansy nobur bounda.
a-da rjen-rjen edip jigii,
Dyn alansy wra jora nde.
ap-aja gn dogdy anymda meni,
Bilrin, o tada guluk galandyr.
Potalonmyz kakyp gapyy seni,
ary hatyn alyp e gelendir.
Odessa mhrli kiijik hatym
Saa uly kuwwat goandyr ene.
Belki, elidedir soldat suratym,
Serednsi urt sakysy oglana.
Eli awtomatly grede meni,
rekde bagtya ynam duansy.
Eziz joralara grkezip ony,
Ynha, eret goran arym! dinsi.
Belki, gowurmaga oglundan salam,
Enemi anyna gidensi ene.
Eger ele bolsa, kp sag bol, llm,
Dnni bezegi enedir-ene.
a-da otagyda tk z die,
Otyrmy agtaryp tze bir kitap?
a-da gogy sn garry enee
Soldat liralarmy berrmi okap?
Hasy bolanda-da grmerin ayp,
Meni in, llm, dpden parhy ok.
regmizi birek-biregi sp,
Des-de uranlygny belli nyrhy ok.

288

enedilim.com

Uzakda sen llm, rn uzakda.

Aramyzda Ob, Don, Dnepr atyr...
Uzaklykda gep ok, grr rekde,
Bizi pk sgimiz myrada etir.
1949-1957.

Iki aterek
I
Aterek, gnterek,
Bizden size kim gerek?
Sarap duran dil gerek.
Dilleri hasy gerek?
Ine u sowaly eden badyma,
Kimi ady dse-dsn adyma,
Artykmy, Meretmi, Narmy, Nurumy,
Jemalmy, Gerekmi, baga birimi,
Adyna parh goman gygyrardym men.
Karym
seni-de agyrardym men.
onda garydaky hatardan ykyp,
Gulpagy tasadyp, jeren dek bkp,
alpyldadyp guzy dijagazyy,
Ileri omzadyp djagazyy.
Bahar emaly dek wsp geerdi,
Dwlen gollary bwsp geerdi..
Sgi nme, gagy nme, bilmezdik,
Uzyn gnlp mze-de gelmezdik.
hli bilnimiz oundy die,
Bar gjmiz oa boundy die.
289

enedilim.com

II
u mahal ene-de ol dwri atlap,
Iki hatar durasadyk gabatlap,
Onda alymazdym, bilerdim bu gn,
dki hatardan kim gerekdigin.
Aterek, gnterek,
Bizden size kim gerek?
Sizden bize gl gerek.
Glleri hasy gerek?
Ine u sowaly eden badyma,
Die sen derdi meni adyma.
Seni ady tutup gygyrardym men,
Gerek gerek! diip, agyrardym men.
Hawa... alymazdym,
bilerdim bu gn
Derde derman in kim gerekdigin.
1953.

Sgi poemasy
I
Oglanlyk dwrmdi. Sdm bir gyzy.
ok, ok, be dierden irrkdi heniz.
z anymdan sn aly bolsam-da,
Sgim basdalykdan brrkdi heniz.
Okuwdan so baha sanaygynda
Artyk, kem bolasa bir bligimiz.
Sgini deregin basdalyk tutup,
Bolmazdy yk dien mtligimiz.
edip geip gitdi oglanlyk dwrm.
290

enedilim.com

II
Jahyllyk dwrmdi. Sdm bir gyzy.
Ol hem maa sn aly bakardy.
Emma zalym uru ara ddi-de,
Herimizi bir gapydan ykardy.
Sn! szn szlemge etimn,
ykdym a baymdan nan gzlegine.
(Ene, jigileri a burlup rkn,
Ndip seredersi gyz gzlerine!)
edip geip gitdi jahyllyk dwrm.
III
igitlik dwrmdi. Sdm bir gyzy.
(Agyr gnler bolsa bolupdy tamam.
ei nury bilen agtylan szler
Bizi mze-de beripdi salam).
Emma ol sgimem baa barmady.
ene asgyn ykdym onan onumdan:
eri, snii adyp bilmese,
Kim samsyk aslyar seni bonudan!
edip geip gitdi igitlik dwrm.
IV
Dlilik dwrmdi. Sdm bir gyzy.
Dise-de babalar: Sagynana sag,
Dli iki gezek r ogluny!
Ne-h dliligim eildi sylag,
Ne-de sagatlygym...
Sylaga derek
Ullakan bir synag holtumyn ady.
Didiler: Kyrk halat, kyrk mem manat!..
edip akyl berdi dlilik dwrm.
Jbimi wrdim: kyrk kpk gady.
291

enedilim.com

V
Kmillik dwrmdi. Sdm bir gyzy.
Gnde bir grmesem karar tapmadym.
Iki grsem, grmegi arzuwlap,
grsem, drdnj arzuw topladym.
Sodm, sdi... Emma weli sizi-de
Unudyp bilmerin baky sgler.
Mahal-mahal sizi atladygyma,
Sizi jorayza sgim begeler.
edip geip barar kmillik dwrm.

Unaly atlama
Die
bir gyzdadyr hli pikiri.
Asmana baksa-da pikiri oldur.
Kitaba baksa-da pikiri oldur,
Onu ady hemme harpdan ozaldyr.
Saralyp gidensi onu ykynda.
Skleri iinde gurandyr ilik.
Gzleri hokralyp, ala grner.
Tapyyp gidendir duluga duluk.
Balam, nme bolar? Elewrr ene.
Nme bolar, balam? ierler ene.
Dmewmi, nmemi... sowuklapdyryn!...
Kendirige tarap wrer ene.
Entek geen dldir a iim salym
Bugaryp durandyr gatykly una.
(Bagrya mezedir gyrmyzy bury,
Her nobasy bolsa rege meze.)
292

enedilim.com

Id bolmasa-da, id aylar.
Ene gwni in alanar ak jam.
Eje, bu ay-a heziller berdi.
Bele a dnde okdur, eje jan!
Begener, ylgyrar: No bolsun, balam!
ygnalar, uwular tabakdyr eme.
Ertir blirrsi: Una bilen-
Bu dertden gutulyp boljak dl, eje!
Agam bygyrdandyr etlije orba.
Onda-da n etli! Akja jjeli.
Snnlp atandyr orba iine
kenne, regne, dalygna enli.
ene-de dier ol: No bolsun balam!
Deri gadamasyn! Ot salar peje.
Ertir blirarsi: Bu sataan dert
Jje-de hezil berjek dl, eje!
Ertesi bilmersi, ndip tapypdyr
Gapyny agzynda lgirer ebi.
Sen
enee ebi idirmelisi,
Emma ol
ogluna idirer sw.
Iersi, iersi. elemez derdi.
Ukusyz geendir uzynly gije.
ene blirrsi: ebiidenem
Bu dmewe ypa etjek dl, eje!
Gutarar jjeli, ebili grr.
Indiki nobatda sygyr a de.

293

enedilim.com

Emma ondan brde

Sgii guup,
Jp posany alyp, ylgarsy e.
ol boy gu kimin uup gelnsi.
Bagtly adam okdur zden zge.
Kemiri ykarsy ep eli bilen,
Hatda Keminnem ykarsy szde.
Lakyrdap durandyr garaja gazan.
Tap-tayn durandyr assykly kee.
Ogarsy ejei gele-gelme:
Gutuldym, gutuldym,
Sagja bol, eje!..

Gagra degimesi
Gagra dyn almaga gelenler bilen
Salamladym, uwa-uwa tanydym.
Gagradan dyn alyp ugranlar bilen
Gujakladym,
Adresler alydym.
Edil ele boldy ol gyz bilenem.
Adres berdim. Gysdym elinem mkm.
Toba, toba! Beren adresim bilen
zmem elmeip ttdimmikm!
Ol gyz uregimi alyp gidipdir!
Diip, kn ahyrlar azypdy hem.
Meni bolsa hzir tutu zm ok.
A-haw, meni gren!
Niredekm men!

294

enedilim.com

Ana seretsemem mezen baga,

Deizde zsemem mezen baga.
Dostlarymam dir: Meze baga.
eri, wralara nme gerekmi,
olar bir gwnlik bersedi kg.
Gata edil gzlerime seredip:
Bu sen dl! dirler.
Kimmiim esem!
Ynha, men! Gepleip, halymy adyp
Otyryn ahbetin, u men-! disem,
ok, sen dl! dirler, bu baga biri
Wra atdy, dawa bolarmy onso!
Wessalam, ze zm dl diip,
esi gaa-da oturber sen so.
Dogrusy, bu zatlar hijem-le weli,
Bir kitap azmaga gelipdim dadan.
eri, u oturan zm dl bolsam,
Kitabymy kim azmaly, oldalar!

***
Agalyk srnler okdur urdumda,
Iimi-dahanmy hemmesi delik...
ne weli u mesele bouna
u gun etsem didim kiijik bellik.
urdumda gzeller agalyk srr,
Srpdi,
srrem,
srerem ene.
...Awtobusda otyr murtlak general.
tledi gapydan bir ajap sona.

295

enedilim.com

G sona dl-de
Bir maral girdi
Tarsa turup, berdi gzele erin.
Sag bolu! didi-de, oturdy gzel.
General ho bolup, sprdi derin.
Keden gelrdi bir topar gzel.
Garysyndan ykdy Hkmet Bay.
Gei, gei, gyzlar!
Gyzlara garap,
Egildi Hkmet Bayny bay.
atyrykda dudy bir ajap ahyr.
Galary-da duw-ak, say-da duw-ak.
Gei, ahyr! diip, togtady gyzlar.
ahyram togtady: ok, gzeller, ok,
Bele zada meni hukugym okdur,
Dnde barkayz ziz sizi.
aradany n kesip bilmerin,
Meni aradanam
zizsiiz.

Owadanlyk hem edep

Owadan gelinler! Siz hakda u gn
Bir gogy azmagy ksedi rek.
Owadan siz. ne owadanlygyz
Size eil dn dl bolsa gerek.
Akylla-da mydam
Owadan gerek.
Samsyga-da mydam
Owadan gerek.

296

enedilim.com

...Keden uz rp bir gelin barar,

Elinde almaly, kirli sebet.
Akyllam garylyp, yzyna garar,
Samsyklaram dir: Seret-de seret!
Bir igit gygyrar: A, Meret, Meret,
Wah, wah, seret, gara gzlerne seret!
Elbetde, seretmek gadagan zat dl.
ne bedip gei aly ekremek
Nme gerek!
Hanha bir gapdalda ene bir kelpe
Gyzyldan diini gjeln bolup,
Jikjeren bolup dur. Gelin ualar.
Galar aak inr misli bir bulut.
Bulut al aaga klege salyp,
Lemmer-lemmer bolup,
agjak, agjak, agjak
Bolar-da, saklanar. agaada-da
Ol kelpe ne-h bir agaa degjek,
Ne damana degjek... Gelin dnr.
Gyzaran aagna eltr-de elin,
ayl ei bilen bgl zni
aprakly zm dek
Gizler gelin.
...Kiosky anynda saklanar gelin.
Elinde almaly, kirli sebet.
ene-de beleden kilerr biri:
Eset, Mmmet, onu salarna eset!

297

enedilim.com

Gelin bir m bilen,

birje sz bilen
Ksseklp biljekdi kelpele dilin
Emma betmedi ol. Betmekem dldi.
Bgl dek payrdap barardy gelin.
z i-derdi bilen gmrady gelin.
Soabaka ykdy ne glki, ne gep.
...edip biedeplik diiln zady
Kte (geplemn hem!)
Sem edr Edep.

Gogy okaan gogy

ahyr gyzy
...Gazetde okadym tze gogyy,
Bir gezegem dl-de, kn okadym men:
Dagy ysy geldi her bir harpydan,
Hozu ysy geldi her nokadydan.
Nary ysy geldi her kapyadan,
Piss ysy geldi tersoturydan.
ol ysla hemmesin sorup aldym men
Seni her harpydan, her setiriden.
..Sen gogy okady radioda.
(Yslary gowusyn gizlpdir gazet)
Mahmal bogazydan, pek sesiden
Goulyp her harpa tze bir lezzet,
Setirleri ysy has beter artdy.
esse lezzetli grndi gogy.
Her alan demiem her bir setire
Tze bir ys sady kden dagyn.

298

enedilim.com

...Sen gogy okady telewizorda,

Begendim kden on esse beter.
Didim: z uze bakyp dilesem,
Gogyny lezzeti has beter artar.
Emma bu pikirim tersine boldy:
Ak bolup gogyny okaan Goga,
ondan baga zady ayrmandyryn.
...Dijek bolan zadym
Dusady kg!...

Sgi hakda bir keleme

Sgi, sgi, sgi,
seni oluda
Grgini birie grpdim menem.
Gzmi alnynda erp bara-la,
Nme bolar, balam? dindir ene.
Atalary bolsa kadasy baga.
Balam, guzym szn halamaz ata.
Mhir gatyykly gazapdan doly
Nazaryn nazara diker-de gata,
Dier ol: Balaa dw alasy ok!
Atadyr. Dusa-da dumadyk bolar.
Her bir duan zadyn dudurjak bolup
rmez. o inem atadyr olar.
Seni her dimi, hereketii
lp z atalyk nazary bilen,
Kte jeza berer,
Kte-de ser
Mhir gatyykly gazaby bilen.
Potry ogluna bakyy aly
Kp manyly dymyp, gzue bakar.
299

enedilim.com

Eegne gyl ykan igitsi weli,

o mahal hemme zat adydan ykar.
Emma weli sgi adydan ykmaz.
ene-de ugrarsy Sgie tarap.
Seni ol oludan gataryp bilmez
Hi hili epagat,
Hi hili gazap.
Gije a adydyr. Senem ogrusy.
Belleik erine dogrularsy sen.
m ogurlasa baga ogrular,
Has irin bir zady ogurlarsy sen.
Goa-goa posa ogurlarsy sen.
Gatalap-gatalap basarsy bagra.
Edil o mahalam bele anydan
Grner gze aylgan gara.
Gyzy atasydyr. Gele-gelme
Pil sapyn inderer. Bkersi yza.
z jany gutarmak kyn dldir weli,
Wah, gyza kyn bolar,
Wah, gyza, gyza!
ol dem bwet bolup gyzy ne,
Bir agyz gygyrsy: Men... muny sn!..
Emma dem salymdan sni bilen
Krizi iinde atansy em.
onda-da bagrya basyp atansy.
Gyz saa galkandyr, sen gyza galkan.
ne weli onu aly pursatda
Galkanlyk uzaga ekmejek eken.

300

enedilim.com

Dadanlar ze gelersi weli,

atan eri apdyr. Kellem deik.
Gzleri iinde doup galandyr
Bir aylgan kep,
Bir gzel kep.
ol aylgan kepden ini titirp,
Bir gn a iki gn gezersi msm.
Emma nji gn ol gzel kebi
Ugrunda sergezdan ene-de sensi.
ene a adydyr. ene ogrusy.
Birem adydan ykandyr taak.
Indi ne zm bagynda dl-de,
Bagarak bir erde ekersi aak...
Oturber, balaa dw almaz! diip,
ne erden atman ekeni ata.
ondan soam kell kn taak ier.
Taakdan taaga berkeer gatam.
Bizi sgimiz- elerk boldy.
Megerem, siziki has bagarakdyr.
ne hi mahalam Sgi olunda
p atan elpe-elpelik okdur.
Hi haan bolmazam.
Sgi olunda
Hemie atlyk-da, hasrat-da bolar.
okaryk gterip.
Aak inderip,
Seni agramyy hasaplar olar.

301

enedilim.com

ne weli ne horlasa-da ol,

Horlamak hatyrna horlamak in
Dldir-de,
garaty lp grndir
Ertirki horlukdan goramak in.

Bgl
Sataypdym Saa ma gni irden
Sen ayrdan ykdy,
Men bardym brden...
Ondan bri gedi z to, z lm,
Toda-da, asda-da boldu sag elim.
Tolarda ylgyrdy, ygryldy asda.
Hi erde dilimi etmedi gysga.
Kkleri u arap, topragy duup,
Getirdi Sen buluk yzyna buluk.
regini aryp garaky gij,
Aylypdy guna yzyna guna.
Gunalary sany artdyka her yl,
Gartady, gartady,
Gartady, bgl...
Pasylla yzyndan geip pasyllar,
Ay a alydy, yllary yllar.
ayl apraklary ynagy sndi,
Grk-de, reki-de ki dl indi.

302

enedilim.com

aakla reki-de ip her yl,

Gartady, gartady,
Gartady, bgl...
Gyrmyzy aakla gaanso reki,
Olary ysy-da dl indi ki.
Bonuam kden inelen aly,
Bouam kden kielen aly.
Alkymy ysy-da kemelip her yl,
Garrady, garrady,
Garrady, bgl...
Gzlerime tozan gapdyryp birden,
Gaharly bir owaz prkldi erden:
zi gurap,
Seni igdeltdi, bgl!
Jahylsyran bolup,
Anama, ogul!..

Janaga tarap
E sen gogymyzy kne formasy,
Gel brik ene bir synaga tarap.
...Maa al beripdi l Hurmasy,
Ellerim uzapdy anaga tarap.
Gum gyzyny ady bolarmy Hurma?
Ony dakypdyrlar eerip yrma.
Mele suwdan bolsun gollarmyz gyrma,
Jehun gatsyn diip Janaga tarap.

303

enedilim.com

Jehuny emip dur Janagy oy.

Ojakda ganap dur Jehuny ay.
Ynha, elimde-de ak maa aly
Ak gyzam bakyp dur gonaga tarap.
O mahal bakmaza igidem dldim,
Iki gn sagatdym, drt gn dlidim.
Gyza bakyp, elim zme syldym,
Gyzam ein eltdi gabaga tarap.
Aagymda dik, baymda keke.
ay soldatlykdan boanja erke,
Darakgemez salar misli bir dike,
Naza gezp durdy tnge tarap.
Hurma al uzatdy. anak prepr.
Arydan gyralyp seretdi kempir.
elek takrap atyr, ylga, suw getir!
Hurma wrp gitdi elege tarap.
i ol. Yzy ok... Gadypdym edip,
Bir anak al iip, bir nany gdip.
...Eje, a, jan eje, hany ol dik,
rek telwas urar alaga tarap.

Duralgada
Ekiz tay aly jorasy bilen,
Jmjme glleri arasy bilen
Jmjme aglykly bir gzel gelr
Jmjme knekli jorasy bilen.
Gyzla ikisi-de gyzyl abytly,
abytla gapdaly kede sowutly.

304

enedilim.com

Gyzym, uam diip, lak atamasa,

Lak atmagam indi bize howuply.
Gyzlary birisi duran bir keik.
Kwni kjesi ne pes, ne beik.
Megerem, dnde i bagtly oglan
ol keik gzele ar boljak igit.
Tonagyn jp basyp, uwaja d.
Gamakly morony ujundan gd.
Kzli leb her gezek buza degende,
Tutu howa zi bugaryp gid.
Menem synlap durun ekilip gyra.
Gyzlar mezp gelr swetofor yra.
abytlary gyzyl, aglyklary gk
el apyk hem ayk bagtya gr.
Gyzla biri ynar, birisi derek.
Grmge gz gerek, smge rek.
Wah, gzem, regem eterlik weli,
On sekiz gerek, wah, on sekiz gerek!
Ikisem uz basyp duralga geldi.
Birisi pykyryp, bir zada gldi.
Saa gldmik? (A, a-ha saa,
a-da bir se ala gleni belli!)
Asmana seretdim. Gn em pein.
Onana garadan grndi mayn.
Duralga etmn, gyzla gaynda
Togtady, ba egip gzellik in.
Mndler. Gyzlardan galmadym menem.
A, nme, dyn gnm, gezjek bir sellem.

305

enedilim.com

A, onsoam, ele gzeller bilen

Gary dl umaga kosmosa enlem...
Awtobus togtady. Ayldy iik.
Rebe-re m gzel, m igit p,
Watan teatrny nde durlar,
De arysy maguk, de ary ayk.
regimi alyp zleri bilen,
Keremesi bilen, nzleri bilen,
Gyzlary ikisem mayndan ddi
Menem bkp ddm yzlary bilen.
Gyzla ikisi-de gyzyl abytly,
abytla gapdaly kede sowutly.
Birden iki gzel drde wrldi
Hersini gapdaly gerek igitli.
Tanapdyr igitler gyzlary gowsun.
Greler greje atydy owsun.
Bir igid- hasam eserje eken
Kemputdan doldurdy bir abdy jbsn..
Onana-da ady gapysyn Watan...
Kemput in gyzy golundan tutan
Bir grsem z oglum, z Nazar oglum...
Guwan, ahyr guwan,
Utan ahyr,
Utan!

306

enedilim.com

Sgi
Bir mahal bir igit sdi bir gyzy.
Her hasy bir en eke-alyzy.
a-da Nejep oglan sdi Nigri.
Her hasy bir ata eke-dikrary.
Dagy bir jlgesin belleip her gn,
Kek dek bkip, adylar gwn.
Nigr garyp gyzy. Nejep padyman.
Olary her gni gedi adyan.
Onadylar ayk. Saldylar topaz.
Kte Nigr utdy, kte-de opan.
Onadylar ilik. Okladylar top.
Gap, Nejebim, gap! Gap, Nigrim, gap!
Emma degenokdy bedene beden.
Sgi pk erinde
Beden gadagan.
Biri-birisini gzne garap,
Hozu gabygyndan idiler erap.
Hoz bolsa (biliz! mayzy i),
Sg mayz gatyp, goaltdy mei...
Emma dnmizi asaly ele.
Sher bar erinde tapylar le.
le bar erinde bardyr ikindi.
...Nigr Nejebinden gara ekildi.

307

enedilim.com

Nejebi stni bredi tmlk.

Sg
awy ddi ekeje mmk.
Nigri gaynda ant idi omak:
Nejebi ayk dl, bir ayksumak.
Ol her gn m gyza ler gwnn...
Nigri gwnnde dredi dwn.
Bu niik hekaat? Bu niik waka?
Onap rer aly ilikmi wepa?
Depip rer aly srpekmi Nigr?
Nigr geplerdi. Nejep diler...
Nigrim, Nigrim, bu niiksi gep?
Dijek boldy Nejep. ykyldy Nejep.
Agzyn daa okap misli bir gapla,
Ah urup, gezek ant idi opan.
Antlar gara day dedi-de jopba,
Topragy edi gat bagryna mdi.
Toprak E, wa! diip gygyrdy. Gyz hem
Bir irkin ses etdi:
Ynandym indi!

***
Die
zi in rnokdy ol.
Onu her dimi indi rikli.
uwaja dimlp atryga etdi.
Bir mayny grdi. Say drkdi.

308

enedilim.com

tledi yzyna allaniiksi.

Elleri uwaja degdi bykynna.
peksi, altynsow salaryn sypap,
Azajyk olandy bir zat hakynda.
Meger, olanandyr
hzir zni
Die bir zne degili dl-de,
Heniz ynsanete mlim bolmadyk
Beik pynhanlygy gterip bilde,
Belli bir menzile eltmelidigni
I tmiz, mukaddes borjy hakynda...
ene tze atryk. ene-de mayn.
ene-de elleri etdi bykynna.
Yz anyndan ykdy ene bir mayn.
Ony hem goberdi. Seretdi epe.
Indi bri-brde mayn grnenok.
Geiberi, gelin! ol ady ke.
Gyzyl pek aly snp barar ol.
Nazary mylaym, dimi umak.
Olandym: Has irrk, gelin wagtynda
Rolun oatja onapdyr amak
zleri melemtil, alkymy duw-ak.
Henizem dnden yksa bir goja,
Endigi bouna
(zi hem duman)
Elin aglygyna
Eltr alaja.

309

enedilim.com

K kii garylyp yzyna bakar.

K suwjuk gzne seredr dogry.
Hasy bolanda-da uly parhy ok,
Onu z ugry bar.
Ola z ugry.
Geildi nji,
Drdnji atryk.
Her gezek bykynna etirdi elin.
Sher aylmaly bgle mezp,
Ke bilen barar gwreli gelin.

Hat
K ugrunda pota aigi.
Bir k ini menden dalygy.
G diwara gonan ggerin,
Eelp otyr bir k burun.
mde stol, elimde galam
Ilp otyryn... Iler olam.
Aylar agzy. Atylar hatlar.
Girr iine atlyk, hasratlar.
arenbe gni (Gi galsa anna)
Ggerr bir gyz aigi anda.
Gyzy grende ylgyrar aik.
(Gara demri-de ylgyrdar alyk!)
Ggerin aik ylgyrdy ene.
Gyz etip gelr seredip ere.

310

enedilim.com

ere bakarmy gyzlary gowsy...

ene-de hatly abdyny jbsi.
Haty bir eti grnp dur ala.
Atyber, uam, kmiz ola.
Ne kaka grjek, ne-de bir eje...
atandyr hzir gybatam,
gepem.
Olar ir atyp, gi turar ahyr...
Bir Seni grn ukusyz ahyr.
ahyrdan
Sg
etmezmi zyan.
Eliden gelse peda bir, uam.
...Girdi barmaklar kedeli jb.
Gzlerim guw, gulagym gw.
Gzne srtp nagyly haty,
Bir zat pyyrdap, aige atdy.
Labyrdap ddi ot aly rek.
(aik bolmak hem kyn bolsa gerek!)
... aa ekdi bu tsin grn.
Isle gar agsyn, isle-de agy
ol belli gnler, ol belli sagat
Girdi aige labyrdyly hat.
...ene arenbe, ir sagat edi...
Sekiz, dokuz, on... gzel gelmedi.

311

enedilim.com

tdi penenbe. Grndi anna.

Grnmedi gyz aigi anda.
...Gedi dekabr. Ynha-da anwar
etdi Tze yl ne hat, ne gyz bar.
Garaar aik. Gelenok gzel...
Nme geleok? Gelrdi ozal.
a Hayr ii edimi aman?
igit wepasy ykdymy alan?...
Gyzdan jogap ok. uwlaar anwar.
agar gar,
agar gar,
Gar agar...

Gaban
Almagl aglygy gyzyl seekli,
ayl ketenisi sary zolakly
Bir mele gelin ol: g zni
Bugda suwy bilen uwan alakdy.
ok, men ol geline ayk bolamok.
Kimdignem bilemok. Bar biln zadym:
Onu adamsy bar.
leri bolsa
u erlerden da dl,
drt m dim.
Ne-h krin biln,
Ne-de bir adyn.

312

enedilim.com

Bizi iigmizden mahal-mahal ol

Geip gidr. Bir dem yzyndan bakan,
ene atdan ykar. Bar bolany ol.
Belki, bir geende salam bererin,
Belki, olam maa bayny atar.
(Bayn atmasa-da amanalgym ok,
Meger kdenem sarpasy artar).
...ene kmizden geip gitdi ol,
Galarny saasy goa anakly.
Gki diersi ol anaklardan
K mhir palap baran alakdy.
Kni burundan wrldi weli,
ykdy garysyndan bir daaw oglan.
Belki egenidir, belki dogany.
(ne bele igin durarmy olar?!)
Demsalym durdular. Grrlediler.
Daaw igit bolsa misli bir sadran,
Salaryn sypalap, lowurdap durdy...
Girdi regime kiijik gaban.
Bu nm gabanjy? Dnjek boldum.
Sebbin yzladym. ykmady baym.
Gabanjak gabansyn! Meki nmemi
Ne-h aygym,
Ne garyndaym!
Ahyry sowaly elerk zdm:
O zeilli gelin dnde serek.
Serek zady bolsa bir bolup dl-de,
Il bolup gabanmak,
Goramak gerek.

313

enedilim.com

Sgi bilen kmillik

Sgi nmedigni biln adam ok.
ne men onda-da bir zada belet:
Smek in slmegi gerekdir,
Slmegi in smegi gerek.
Kyn daldir Srin, srin! dimek.
Sdrmegi weli baarmaz her r.
Hemme zatdan belent bolsa-da Smek,
Slmek belentdir Smege gr.
Ikisi birlese mzgi e.
Biri ara dse - mzgi yza...
Watana sgmi,
Halka sgmi,
a dosta sgmi,
a gzel gyza
Hemmesi inem Kmillik gerek.
Kmilliksiz sgi bolmandyr em.
okdur ol hzirem, ertirem bolmaz.
Die kmil sgi Hasraty eer.
Die kmil sgi atlygy eer.
Nama gerekmiin atlygy emek?
Sgni suwjardyp rmezi in
atlygyy egsip bilmegi gerek.
Sgi bar erinde atlygam gerek.
ne ol gerekdir z eni bile.
z ilie hzir berdigi dldir,
Bu dnden glp geeni bile.
Baa i dende Hasratam gerek.
ne olam gerek z eni bile.

314

enedilim.com

z ili hasratyn ekdigi dldir,

Bu dnden aglap geeni bile.
er i bar erinde igrenjem gerek.
ne olam gerek z eni bile.
z ilie peda etdigi dldir.
Bir biweje gargap geeni bile.
Die Kmilligi z eni okdur,
ony islemegi z eni bile.
Ol ne-h suwjarar, ne-de suwjardar
z eninden aryk geeni bile.
Nireden gese-de geiber bile.
Gorkma, eltjek erne zi beletdir.
Dnni znde hli zat in
Serhet bardyr weli,
Ol biserhetdir.

Aal hakynda
Aal diiln zat dn diregi.
Aal diiln zat mr ahyry.
ondan ozal okmu eri regi,
Ol dn ozaly
Hem-de ahyry.
Aal diiln zat howany bugy.
agy diiln zat agmandyr bugsuz
Aal diiln zat gzleri agy,
Gre diiln zat
Grmezmi agsyz.

315

enedilim.com

Aal diiln zat erdki tary.

Ary otur! diip adylmaz tara
Aal diiln zat bir ene gumry,
anyndan er bermez
nji gumra.
Aal diiln zat seni kemaly,
Aala grdir erkegi reki.
Aal diiln zat Seni Aaly,
Ol die seki!
Ol die seki!
Aal diiln zat owadan ene.
Dreder bagryny grkne gr.
Gyzyny mezeder z enesine.
Ogluny dreder
Erkege gr.
Aal diiln zat u gnki gyzlar.
Ertirki eneler. ylgyrjak diler.
ylgyrmajak diler Jk-jkli bazar.
akalardan ykjak
Ak stli dler.
Aal diiln zat me-de ykbalym.
Ol rn toraym. Ilkinji sgim,
Aal diiln zat enem, aalym:
Agym, glkim, njim,
mrlik bergim...

316

enedilim.com

Mukaddeslik
I uly Sgini grkezdi ykbal.
Men mundan okarda grmndim Sgi:
Bar gagym gumakdy Baky sgde.
Bu sgde weli
Gumazlyk gagy.
I uly Hasraty grkezdi ykbal.
Men mundan okarda
Grmndim Hasrat:
Satady
wagtyndan gi doglan Bagt,
Tutady
wagtyndan gi ttn Kysmat.
I uly Synagy grkezdi ykbal.
Men mundan okarda
Grmandim Synag:
Gyzaryp, garalyp mden ykdy
Tupan dek Sorag.
I uly Garaty grkezdi ykbal,
Men mundan okarda
Grmandim Garat:
Ilerik! Ilerik! Gygyrdy rek.
Beni hem gygyrdy: Garak! Garak!
I uly Ynsaby grkezdi ykbal.
Men mundan okarda
Grmndim Ynsap:
Ilerligne tarap birje dse
Bulajak hasap.

317

enedilim.com

I uly Pkligi grkezdi ykbal.

Men mundan okarda
Grmndim Pklik:
Gysdy gujagyna Ony hem Meni
Mukaddes Tklik...
I tmiz Gogyny azdyrdy ykbal.
Aylgan setirler, oluyz rowa!
Maa bu gogyny Beni azdyrdy.
Beni buruk berse,
rek biala...

Gyzlar hem ahyrlar

I
Gyzlar, gyzlar
Siz dnni bezegi.
Bu dnden dn bolarmy sizsiz?
Asmany, zemini bar gzelligi
Sizi gayyzda bir agyz szsz
Dyzyna kr, duz kessin...
Haan balandyka sizi waspyyz?
Ol waspy i ok, gutarmaz yzam.
Sizi aly taryp edilen dldir
Patyalar-a dl,
Allany zem.
Dne drp size adylan waspy
Mden bir blegin atsalar bize
agny erkeklere onda biz bir wagt
Dlirp, dbleip, ykardyk dze.

318

enedilim.com

...Size agalaram, gllerem ayk.

Bagbany zi-h ayk has beter.
Altmydanam aan gojadyr weli,
Yzyyzdan ogryn-ogryn eseder.
Men gl olsam ol bagbany bagyndan
Gl aglar, bagbanam taagyn salar.
Siz olsayz gl bagbany bagyndan
Gl gler, bagbanam grmedik bolar.
Siz le barsayz aaklaryzy
Sazaklar sazakdan gabanyp ogar.
Siz dera girseiz aaklaryzy
Balyklar balykdan gabanyp ogar.
Siz daga yksayz keikler sizi
Keikmik dp ysgayp ter.
Nzikler iinde i nzigi siz,
Beikler iinde ondanam beter.
II
Kek gzli, goun gzli gzeller,
Gara gzli,
mawy gzli gzeller,
Maral gzli,
hwi gzli gzeller,
Bir-birinden
gowy gzli gzeller,
ahyry gaynda siz otursayz,
M yl gzn gyrpman bakmagy mmkin,
ne weli aman gz bilen dl-de,
Sizi aman gzden saklamak in.

319

enedilim.com

mrboy sizi gzleriizden

Gogy okap; gogy gzlen gzler
Birden ala tapman gyrpylasa-da,
hlizden gamaandyr, gzeller.
Die gzlerizi hlesi dl-de,
Egin-egne berip k yksayz,
mahal er basan aajyklaryz,
or basan, kir basan aajyklaryz,
p basan, r basan aajyklaryz
Gamadyryp barar gzleri bu gn,
Kelerden aak derasy akar.
Ol dera hlesi kn igitleri
Kteler bdredr,
Kte-de ykar.
Sizi bolsa gata bwregiz bkr.
Ola bdreine gliz gata.
Wah, die igitle bdreine dl,
eri arygna-da gliz kte.
Gaymdan lowurdap siz reseiz,
Meni hem bdredip ykmagyz mmkin.
ne bir gogyny menden aly siz
Her gezek bdredip ykanyz in.
Aajyklaryz, wah, aajyklaryz...
Diip, mrboy gatalan Pukin
Grse u gnki aajyklary,
rite-rite bdremek in
Kelere sele ykmagy mmkin.
Keden lowurdap siz reseiz,
(Meni gwnme-de bolmagy mmkin)
Sizi zizem kte-kteler
Biri-biriize ele bir igin,
320

enedilim.com

ele bir hyrydar seredrsiiz.

Didirr: zlerem zne ayk.
edip gzellige bakar gzellik,
edip haran galar alyga alyk.
Sizi yzyyzdan seredip onda,
Kiijik howsala duaryn kte.
Gzelligi, go, synlasyn gzellik,
Emma gorasynam! dirin kte.
Wepadar mudakmy,
Biwepa mudak
Sizi ayklaryz kp bolar rn.
Gora siz, gora siz gzelligizi,
Her drli mudakla kpdgne gr.
Mudakla zni kplgi aly,
Olary gepi-de kp bolar rn.
Gora siz, gora siz gzelligizi,
Kte gepi ne gepdigne gr.
Urumy, aragmy,
Adatmy, dinmi
Gzellik agysam kp bolar rn.
Gzelligi badak edip gteri,
Heniz gdekligi kpdgne gr.
III
ahyr hli gzelligi dogany,
ahyr
hli gdeklige agydyr.
Hasy halkda gowy gyzlar kp bolsa
o erleri ahyrlaram gowudyr.

321

enedilim.com

Hasy erde gowy ahyr kp bolsa

o erleri gzellerem edepli.
ahyrlary mekdebidir gzeller,
ahyrlaram gzelleri mekdebi.
Hzirem eledir,
ene ele bor.
edip kemal berer mekdebe mekdep.
ne weli sizi gzelligizi
Ysy has pkize,
Reki has kp.
Her gzden seilr ze mhir,
Her zden seilr ze gne.
Bizi weli kbir ahyrlarmyzy,
Sesem, zem, aam, rekem meze.
Bizem zmizi gogularmyzda
Nusga alyp sizi drlligizden,
Drli rekli, drli ysly bolmagy
wrenip bilsedik, gzeller, sizden.
onu in
ony wrenjek bolup,
Gzmiz ayrman gzleriizden,
Kteler terk seredsegem.
Gaty grp durma, gzeller, bizden!

322

enedilim.com

Ayk igidi alty haty

1
Sen hakda her sher pikir etmesem,
Gnm tmer, Masam.
Sen hakda her agam oa batmasam,
Daym atmaar, Masam...
Gze gola yssy atyar weli,
Sgi atmaar, Masam.
2
ren elk,
re belk.
Ge ilerik,
Dolana garak.
kjele ii
mse-de nirk
ere dl, regme snjp ger yz...
Wk, wk, uwarak basaweri gyz!
3
Garadym, garadym.
Gelmedi Masam.
a-da tapyldymy bir mekir duman?
Go, duman tapylsa tapylybersin,
Tapylyp, kn gezek edipdi puman.
Bu gezek hem
ele boljagy hkman...
Dost tapynan bolsa,
Men ondan gorkan.

323

enedilim.com

4
Urundym ugruda. Gyryldy ganat.
albardym asmana: regimi gi et!
Ne gkden, ne erden gilik etidi.
Bu yky etdirn onuna et.
Hi kell gelmejek bir ii etdim:
Seni dogran en
Okadym nlet...
5
Krk lowlap durka anyp hem p,
Arylyp bilenok Sandaldyr eki.
...Men Seni anya barmak islmok.
Emma duudanam bilemok geip.
6
Menden- rugsat
Nme etse et.
andyrsa andyr,
Ttetse ttet.
Aglatsa aglat,
Gldrse gldr.
Saratsa sarat,
ldrse ldr.
ne bir zatda
Gobermegin kst:
Glmesin duman,
Gyylmasyn dost.

324

enedilim.com

Drt pasyly drei hakynda

***
Bagyla sen gnmi, bagyla sen, aradan!..
Ozal bada adammy drt pasyly aradan.
Bir mahallar bir igit ajap gyzyn ugrunda
anyp, p sebspdir. Ot drpdir bagrynda.
edip lowlap gelrk okeany deinden,
Doup atan okean bugarypdyr deminden.
uwa-uwa bugaryp, pagy-para erpdir.
edip dn znde birden Tomus derpdir.

***
Derelerden geipdir, deralardan geipdir.
Ern buzu suwundan gana-gana iipdir.
Ajygypdyr a igit. Bir gysyma dnpdir.
I, miwmden i! diip, Gz leme inipdir.

***
Doup drli imiden,
zn tutup ummana,
Ayk igit oluna bolanmyyn rowana.
Bir gapdalda jeellik, bir gapdalda deramy,
Gz salkyn emalyn iip gidip baramy.
Her deminde gatalap maguk gyzy adyny,
Labyrdadyp baramy regini oduny.

325

enedilim.com

Al-asmandan syn edip ayk igdi halyna,

Gzi belk srip, Gy inipdir leme.
ripdir igidi anyp baran kenin.
una gelmedik bolsa, ken kjek ekeni.

***
Sorup-sorup iine Gyy beren dermanyn,
igit syryp gidipdir buzly dera kenaryn.
jlgeden aypdyr. dereden aypdyr.
Drdlenji jlgede sgsine duupdyr.
o bada-da jakgyldap, saraypdyr bilbiller
Dn Bahar gelipdir. Gunalapdyr bgller.
igit gyzy ogapdyr. Gyz igidi ogapdyr.
Dnmizi ilkinji poemasy balapdyr.
Adam
Sgi nde egip goa dyzyny,
ondan bri azyp r ol poema yzyny.

Saa
G. A.
Seni dera bilen deedirdim men,
Seni shra bilen deedirdim men,
Saa Asman bilen boda! didim men,
Saa Gara ere meze! didim men.

326

enedilim.com

Aa, Gne, Akmaany sdne,

Daa, Zhr mezetmedik zadym ok.
Hem-a ola hemmesine meze sen,
Hemem ola hi hasyna mezok.

alyk dramasy
Meni igit wagtym
Seni gyz wagty...
Ybraym usup

Gaaly ounda Tejende galdy

Meni igit wagtym, seni gyz wagty.
Okgemez ylgynla iinde galdy
Meni igit wagtym, seni gyz wagty.
Bir andan urudy, bir andan hasrat.
Hasrat bolulykdy, hezillik gahat.
ol owuz yllara gelipdi gabat
Meni igit wagtym,
Seni gyz wagty.
Driler anardy, ys kpelrdi,
Gidnler gelnden has kpelrdi,
Tolar azalardy, as kpelrdi
Meni igit wagtym,
Seni gyz wagty.
Smek dmejek alydy ada.
Emma Sgi dien jadyly zada
Hkm etmez eken hi hili kada,
Heniz igit wagty,
Heniz gyz wagty.
327

enedilim.com

Dierdim: Geregim, en boldy, olan!

hli bodalary balary boglan...
Sen dierdi: Garrap bararmy, oglan?
wm z wagty bar,
Sabry z wagty!
Bonudan gelerdi jeneli, ysy,
Gonudan urardy tmmli ysy,
Demiden kkrdi m gl ysy
Meni igit wagtym,
Seni gyz wagty.
Kem-kemden golalap lebie lebim,
abyrap balanda demie demim,
Nz bilen iterdi: Hany edebi?
Sgi bulamazmy
Edep az wagty?..
Oumaly bordum salary ysgap,
Leb gadagan wagty olam bir hasap.
ne bele hasap dmezdi asat:
Hasap itn eken
Dyzba-dyz wagty.
ykarmy adymdan ol tsin pursat?
(ykjak bolasa-da bermen rugsat!)
Gursagmy stnde grsllp gursak,
Keteni iinde
Gyzyl kz wagty.
Sagatlar tiz gedi, tiz gedi ele.
aja-da gulukdy, bolupdyr le,
Sen didi: Pylan jan, gadaly e,
igdi z wagty bar,
Gyzy z wagty.

328

enedilim.com

o mahal okardan geldi bir owaz,

Seretsem toray urup dur perwaz
Ayklar, ene-de sabr edi biraz,
Grmndim saamy
Bele az wagtyn!
Dera hem seslendi: Etm tia,
Size kast etjege taparyn ala.
Sizi kimin birek-birege mt
Grpdim ne dera,
Ne tekiz wagtym.
Asmanda pel-pellp bir goja brgt,
Gygyrdy: Siz juda mynasyp jbt.
ne weli gya galama, igit,
Miwe etidimi
ygna gz wagty!
Toka brgdinden alyp ak pata,
Gya galmazlyga edipdik wada.
a sen sada boldu a-da men sada,
Birden tupan gopdy Dn az wagty.
Bilmedim, nmni hesibi boldy,
Ene bir sawyny esiri boldy.
etdi-de zgni nesibi boldy
Meni igit wagtym,
Seni gyz wagty.
Atdylar mayna. Ses etdi aglap.
Topuldym. ekdiler golumdan towlap.
Bir menzile gitdim yzydan ylgap,
Gk krtelem bolsa,
Entek gyz wagty...

329

enedilim.com

Bir gujak alynsa, bir gujak okul,

gujak rmsa, on gujak akyl
una hazynany bir krt bukup,
itdi gzlerimden Day saz wagty.
...Dogry a arymdan dolandy sen so.
mekidi weli, meki dl onso...
onda men diipdim: Sen bagtly bolsa,
Hem- meni bagtym,
Hemem z bagty.
o bada zde grndi nji.
Gzleriden gady sany hnji,
So gady drdnji onso binji...
oldy i mert wagty,
I ejiz wagty...
Ierde otursam regim gysar.
Daa yksam asman depmden basar.
u gogy, henizem bagrymy kesr,
Tas ahyr bolupdy
uwalgyz wagty.
Tas ahyr, bolupdy. Borduam, belkem.
ahyrlyk angyndan balanan eken.
ene gadyp gitdi. Sowadym kem-kem,
onda-da kuwwat sen
Her alyz wagtym...
Kim bolsa-da saa sataan kii,
agala bagtyna sag bolsun bay.
ne se baya salasa gyy.
Gij wrlmezmi
O gndiz wagty?

330

enedilim.com

mdrse elie ekeje tiken,

ol tiken m bolup bagryma ker.
(ygryma dner yk kn eken,
ekmedik itirer
z eziz wagtyn).
ene uny bilsin ol bagtly oglan:
Bele gyz dogmandy, indi hem dogmaz.
Dogsa-da z yldan bir gezek doglar,
Onda-da sheri
I tmiz wagty...
...Arada alandym Tejen erlerne,
alyk yllarmyzy geen erlerne,
Seredip gzay seen erlere,
Geirdim bir gije,
Bir gndiz wagtym.
Gaaly hem otyr ki erinde,
Toray hem otyr ki erinde,
ol dera hem atyr ki erinde.
Bir tapmadyk zadym ki erinden
Meni igit wagtym,
Seni gyz wagty.

atlamadan
Grmekidim bagtymy.
Gy gundi. Gulukdy.
Gyda Sgi wagtymy?
Ah, alykdy, alykdy!
Ne gy, gzi bilr ol,
Ne gndizi bilr ol.

331

enedilim.com

Die gyzy bilr ol.

Giden gwni holukdy.
Saldy baa n gn, gyz?
Nir gaa? Sgin gyz!
Bgl gabak bgl gyz
Gz mledi, da ykdy.
ene gyyr bakmady.
Myhman diip aklady.
umurtgayz okmudy?
Wah, ketegmiz bo ykdy.
yn aykdym, hjetdim.
ol gyz diip tjekdim.
umurtgany ntjekdi?
Kisem- bolukdy.
okmy? diip eglendim.
okdugyna begendim.
Bir garypja oglandym.
Bar balygym alykdy.
Didim: Ertir... nemede...
Gelerin ene-de...
den ykdym. Kmede
Gara gzler ga kakdy.
Hatym berdim Geregme.
Aram girdi regme...
Agam ijek regmem
Pege berdim.
Alykdy.

332

enedilim.com

Nan i uly sowgatdy.

Tutdurmazak tez atdy.
...Gije gedi. Da atdy.
ol i belent bulukdy.
ykmalydyk kenara.
...Geldi mezp ynara.
Nm bolduka anwara?
Tokalykdan gy ykdy.
Grejine garadym.
Alynsayn daradym.
... a gedi aradan
Gyzy eri bo ykdy.
...ahyr, sesi kes indi.
Sndi otly kesindi.
arap rme, bes indi.
Agtygya di ykdy.

Magala basan ahyry elegiasy

Hzirki zamanmy, ten zamanmy,
a Geljek zamanmy bermezdim nsem.
Bu gn ten zaman iligne bakyp,
Uludan dem alyp,
Oturan msm...
Indi ene yldyr,
Sgi hakynda
ten zaman bilen azaryn ygyr.
E, tarym! Srin dimegi erne
Spdim... dimeklik niiksi agyr.

333

enedilim.com

Srin sen gyzy, srin! diip,

Gogy azan gnlem dndi-le weli,
Indi gogy azsam Srin! diip,
akyp dur her andan her kimi dili.
Goularym dir: Alty aga bar...
Redaktor dir: Sayam ap-al.
Sn! Sn! diip, gatalap rmek
Indi bu adan so gelikli gep dl.
ze-de nep dl,
Bize-de nep dl.
Dogry, dogry, entek ayam kp dl.
Bary-ogy ay tlpsi kyrkdan.
onda-da on sekiz aly gyz bile,
eri, at, nmii barmyyn parkda?
A-haw, parka baran meni zm dl,
Liriki gahryman!! Liriki gero!
Ynanmasa, ynha Mollanepesem,
Hanha ipaewem oka-da gr,
Biri etmiinde, biri altmyda,
Ikisem hemie parky iinde.
eri, nme, meni jyn urupmymy
Any ada, ay kyrky iinde?
Diip, her niikdir ola deminden
M bahana tapyp sypaam welin,
e gelse agajykla nden
Gamaga gapy ok,
Sypmaga delil.
Krpe oglu dir: Kaka, a, kaka,
Gogyy gazetde okadyk ay.
Bir gyzy srin diipsi weli,
Kaka, sn din o gyzy hany?
334

enedilim.com

ze seredip has tokar oglu,

Gata has beterin stne goa:
Sn, sn! diip rs-le, kaka,
Kaka-da gyzlary ser ogua?!..
ene-de bir aga, has llik aga
Gerie atlanyp, saydan ekip,
Dir: Indikide parka gidede
Kaka, o gyz bilen meni hem kit!
eri, enesine nme gerekmi!
Olam hezil edip glmge derek,
Gata siltenjirp, zni sallap,
Ne-h a getirr, ne-de bir rek.
Gata hrder: a-suw islese,
o gyzla anyna ttmek gerek!
Garaz, bir tarapdan
aga, goula,
Beleki tarapdan
Redaktory,
Kewany hem lenji tarapdan,
olara baglyrak seni takdyry.
Biri siltenjirp,
Biri kelp,
Biri akyl berip uwa-uwadan
Sn! dien szden mahrum etjekler...
Mundanam bir mydar bormy, oldalar!

335

enedilim.com

ene-de zme
mr nmedigin ile wredip,
Har etdi z mri.
Hary nmedigin ile wredip,
Kr etdi z haryy.
Dwr nmedigin ile wredip,
Galdy yndam dwrden:
Sen pyada, kpler apar maynly
Ssmesin bwrden!
Kell nmedigin ile wredip,
Galdy dn kellesiz.
Hil nmedigin ile wredip,
mr tdi hilesiz...
Gogy nmedigin ile wredip,
z gala gogydan.
Yky nmedigin ile wredip,
wlkessin, z galjak ykydan...

Sgi nme?
Sgi nme? diip soradym Taldan.
Ol didi: Sgimi giderip goldan,
rtenip, miwesiz galdym men, guzym.
Indi miwm ok-da,
Boum bar uzyn.
Sgi nme? diip soradym Hozdan.
Hoz didi: eilip bir ajap gyzdan,
Gabygym gatady, rdi mazym.
Ondan belesinem
z bil, oglum!
336

enedilim.com

Sgi nme? didim bir gara Garga.

Ol didi: Satayp yk dien urga,
Garalyp galdym men: biirdi hazan.
Edil pamyk aly
Ak gudum ozal.
Sgi nme? diip zlendim Ser.
Ol didi: Entedip gijeden gij,
Agrammy mysgala getirdi ykym.
Men ozal dnde
I uly gudum.
Sgi nme? didim zynjyrly Dl.
(Pikirini bilmek ayp zat dl-!)
Dli jogap berdi elhen ses bilen:
Men, men, men...
Ynha, Sgi men!..
Sgi nme? didim bir ajap Gyza.
Ol iki elini uzadyp yza,
Didi: Sgi meni edebim, haam.
ogsa ol igidi
Guardym em!
Sgi nme? didim ahyra garap.
ahyr bir ylgyrdy kellesin yrap.
Didi: Sorag bar-da, jogap ok yka,
Jogap bir bagadyr,
Sgi bir baga!

337

enedilim.com

Okyjyny Altyny biri hakyndaky

sowallaryna jogap
Gyzlary gowusy gyyk atmadan ykar.
Nakyl

atmadan ykanda gyzlary gowsy,

Gupbadan ediler sazlary gowsy.
Bir gupba z e aradar buluk.
Gyyk atmalarda oanar alyk.
Bir gyz iki bolar.
So eter e.
Onso iki e... Grklener ke.
Alty boda jora ugrarlar bri.
n balap gadar altyny biri...
Biri daga mezr, bisi gaa...
Dag gyz bedre sallar kyrk gula gua.
epiksije oglan bir erden ykar.
Geler-de dag gyzy nde ker.
Armaweri, gyzlar!.. Bedrni gtr.
(Bedre-de titrr, oglanam titrr.)
Bar bolu! ylgyrar gyzlary gowsy.
Azajyk epiler dyzlary gowsy.
Mele eri per salary gowsy.
(Meger, on edidir alary gowsy...)

338

enedilim.com

Aykdyr gwnler, tmizdir rek.

(Tmiz sg mydam tmizlik gerek!)
Erninden suw beren km bedreler
akanyp, akanyp e giderler.
Garylyp, garylyp altyny biri,
lerne etn sereder bri.
Ba, ba, igit ykyp
gidipsi senem!..
Krr a rekde kiijik ynam.
Girer gyyk atma glleri gowsy.
apar gapykilmi elleri gowsy...
...Gn geer, a geer.
ol gapykilim
Asyz gijelerde
Serpiler telim.
ondan anyp ykar emleri gowsy.
Gayy irkizer demleri gowsy.
Tapylar dnde szleri gowsy,
Gze bakanda gzleri gowsy.
Gzler bir-birini suratyn eker.
Alyk, horluk, uru adydan ykar.
...Uru tamam bolar. On aar ei.
Mis rek zlere aylar km.
Ak jaa wrler ol gara atma.
...ahyr, senem indi garalyp atma.

339

enedilim.com

Stolda bo atyr Sgini igi.

Ala, pyrla, egir
Dyzasyn Sgi!
...Szden pige drr, pigeden ygyr.
Alty sany bendi egirer bagyr.
Drt a b bolandyr
adymla bendi.
Bu nm in bele altyka indi?
Adalatly bolar ahyrlyk kri.
(etsin joralary hersine biri!)
...ay igitlikden salanan ahyr,
Elli aly, baga gogusyn gowyr.
Em elli be etendir bagy.
Henizem gyltyzdyr adymy nagy.
Agtar ol, agtar ol, ene-de agtar...
Bir gn arygije kkrr dutar.
Jgildp dogular sazlary gowsy.
Bogun-bogun sker gyzlary gowsy.
...Go, jogapsyz galsyn i soky sowal
Kim ol gyz? Nirede?..
Bilmek hkman dl.
Ol meni z syrym. Jogaby sessiz.
Ol syr
zm bilen
Mazara gitsin.

340

enedilim.com

Bgle wrlip,
yksyn payrdap.
ol gyzy adyny
Tutsun pyyrdap.

alyzlyk edr
Senemmi, Slgnmi, Masamy, Maral
Grkden hli at ejizlik edr.
Heniz goarya degmndir gara el:
Goarlar mukaddes berhizlik edr.
Bolup biler eken bele ezizlik.
Dogulaly bri k tmizlik.
Bir gz regmi etse gndizlik,
Bir gz benimi gndizlik edr.
Grmndim seki dek mukaddes eli.
Her eli aypdyr b sany gli.
Ol glle waspyny etirjek weli,
On barmaga
bir dil ejizlik edr.
Dn hli dilin bagrymda ugrup,
Szleri iinden geregin sogrup,
I Beik Gogyny ene dek dogrup,
Gerinsedim... Arman, g azlyk edr.
Ynsaby arkayn, ruhu arassa.
Dayda pyrlandy zlp neresse.
enejek pleri dldi, seretse...
Indi ala tapman, gepbazlyk edr.

341

enedilim.com

Bele tmizligi kimden we nene

wrenip bildi sen? Bilsedim menem.
Namazlyk tapmasa garryja ene
abdyy zne namazlyk edr.
onda men
iimden diipdim en:
ppdim ol abdy bir einden-...
penim gnmi? pmnim gn?
(Belki, ikisi-de tmizlik edr.)
Gemndim,
geemok,
gemenem te.
Sen mhriban ene, men eziz ata.
ne ho szi gysganma kte,
ogsa rek juda alyzlyk edr.

Sgi illuziasy
Grnmen adam filminden ykyp,
Grnmen boldum... E, aman, aman!
Ne-h salam alar mden ykan,
Ne berr salam.
Bararyn. mden bir dostum ykdy.
Ynany maa yn, size-de alan
Men- salam diip gygyryp durun.
Dymyp dur olam...
heri de-aryn alanyp ykdym.
Il meni grenok, men ili grn.
(Ba, ba, grnmen adam bolmaklyk
Emen zat rn!)

342

enedilim.com

Gn leden etdi, ikind etdi.

Syrym gizlejek dl: birden hopukdym.
Onana bir gzel deimden tdi:
Say topukdan.
Baran yzy bilen garama-gara.
Sginse sginn, rese rn.
(ok-ok, grnmen adam bolmaklyk
Gyzyk zat rn!)
Ol gyza ozalam duardym kte.
Emma synlap bilmn kerdi iim.
Bol indi, synlaber synlasa ne,
Wah, gter sayn!
ogsa ere degip boljak ol hapa.
Tmizlik araar bele salara.
Saam sa-la weli, wah onu zi
Tmiz magala.
Tmiz magalany grki baga-la,
er znde kndir sa bilen okul.
Sayna-da baky, ne, wah, onu
Gzlerne baky.
Barar ol mermerden asalan alak,
Ne-h kel-kli bar, ne-de alt-ulty.
Goaryna bakdy nek sagat:
Bi kem alty.
dimi tizledi. Sowuldy garak.
Megerem ugrandyr lerne gary
Asman bolsa barha gamayp bara.
agmasa agy!

343

enedilim.com

Onana-da birden balady abga.

Gzel elk-belk bakdy biala.
Ne-h ellerinde saawan bardy,
Ne-de bir pla.
Derrew playmy gerdim stne.
Sesin bulut, hli sejegin sesin!
Em z endamym l-myyk boldy.
Boluplar gesin!
Bulutla stne leip bulut,
agdy abga, agdy, ele bir agdy.
Btin dn suw-sil. Gzeli bolsa
Gus-gury abdy.
Bu nm in bele? Pyyrdady gyz.
Tasdan gygyrypdym: Wah, meni in!
Emma gygyrmadym, zordan saklandym
Gorkmagy mmkin.
Onana-da gyzy aagy tady.
Bir ana ykyldy. Gterdim basym.
Gtermek ele bir kynam dmedi:
Bili bir gysym.
etdim-de ugratdym tunnele enli.
abga-da kedi. Syryldy bulut.
Birden garymyzdan bir igit ykdy
Dag aly bolup.
Geldi-de gzeli elinden tutdy.
Gitdiler tirkeip. Galdym biala.
Durun, doan aly seredip durun.
Elimde pla.

344

enedilim.com

Gitdiler tirkeip, gitdiler uzak,

Didim z iimden: Mynasyp jbt!
Emma rek weli urar grsldp:
Goup git ol gyzy,
goup git, igit!

Ana teleurnalyny tze yl sanynda okalan gogy

Nme arzuwym bar
Aal-gyzlara
Ana gelinlere,
Ana gyzlara?
Ana gzellere ilki arzuwym
Iki sany ganat: Zhmet hem Edep.
(ol iki ganaty edinmeseler Alysa uurmaz hi hili mekdep!)
Ikinji arzuwym: Ana gzeller
Ana aly dwlmesin hi haan!
Elmydama
biz olary weli,
z-zleri wnmesin hi haan!
Ana gelinlerden, ana gyzlardan,
Ana gzellerden ene bir hay:
Leblerize gzel szler gelir.
Hi haan, hi haan
Geplem pay!
Arzuw dien zady aragi ok.
ene bir arzuwym: ownuk gybatdan
Has belentde bolu!

345

enedilim.com

Ownuk gybatlar
Kte mahrum edr
Uly ganatdan.
Ana gelinlerden, ana gyzlardan
ene bir hayym, mhm hayym:
Gaban dl-de, Sgi diip dni
yn erkegi, go igidi kiin!
ahyrlar, elbetde, arzuwyl bolar.
ene bir arzuwym, uly arzuwym:
Kne yl kim-kimden keln bolsa,
Tze ylda gesin onu azygyn.
Alar
igidinden keln bolsa,
igitler
Ayndan keln bolsa,
Gaynlar
Gelinden keln bolsa,
Gelinler
Gayndan keln bolsa
Kne ke Tze yla gemesin,
Kne ylda galsyn kne keler.
kelek klbik mezemesinler
Orta barmak aly Anabikeler!
Ana gyzlar ssn sen ekilli,
Ana gyzlar ksn ken ekilli.
Smen Analar
smenine
ok, semok! disin
Dien ekilli.

346

enedilim.com

Analar sgide sypay bolsun,

Emma mahal-mahal bolsun gedemrk.
Lak atan igidi kimdigne gr
K sypay bolsun,
Kte gdegrk.
Uzak mr srsn Nika adymy,
Jyzlany sesi dek bolmasyn gn.
Sgini i uly synaglaryndan
Arzuwym
Analar dwlmn gesin!

Owadan gyza
Owadan sen, owadan sen, owadan
Adymdan

Owadanmy sen?
Maksim Tankdan

Owadan sen,
Owadan sen,
Owadan...
Bu adym alanar her sher, her am.
ne bu grrim adym hakda dl,
Sen hakda, sen hakda, gara ga uam.
ol adym adylsa kedi talap
Kitabyy ygnap, salary lp,
Seredip okaryk, edip aak,
K yzya rp, kte e,

347

enedilim.com

Ana iindki kebii ogap,

Birine pyyrdap berrsi salam,
Birinden pyyrdap alarsy salam.
So bolsa Eje jan, men owadanmy?
Dijek,
dijek,
dijek bola.
Asyl bir gezeg- didi hem uam
onda garry ene z balasyndan
a-ha hoal, a-da ngile bolup,
Ogapdy gzleri pyalasyndan.
Sen bolsa ol posa manysyn zmn,
ene z olua boldu rowana.
Ne gzel igitler yzydan garap,
Biri dli boldy, biri diwana.
Bolmajagam bolsun! ele bir salar
lemge etmez kelte gulalar.
ele bir gabaklar, ele bir diler
Baksa ert galjak u gnki iler.
ele bir greler, ele bir galar
gn bakyp dursa lmezdi alar.
ele bir aaklar reki irksiz,
ele bir barmaklar boguny sksz.
Grrem etjek dl kirpikler hakda,
Degse dejek (tarym, penada sakla!)
ne men onda-da
Owadanmy, dl!
Entek belli bir zat adyp biljek dl.
348

enedilim.com

Bir topar ot-suwdan geeniden so,

etmi anyp, segsen eniden so,
Ajyny-sjini ieniden so,
Bir igidi salap-seeniden so,
Seeninden so hem
ol igit bilen
Nije menzil oly
Geeniden so
Men die ondan so,
ondan so die,
Owadanmy, dlmi
Adaryn saa.

***
Sgi diilan gudraty
Ynsaneti tjidigin,
Kekre aly ajydygyn,
eker aly sujdigin
Ynandyran jeren sen,
Sgi diiln gudraty.
Hary, eri jidigin.
Gndiz hem-de Gijedigin,
Nzlerini nedigin
Grkezen sen, gren sen.
...edip gedi alygymyz.
ne onu gemedigin
Bir men biln,
Birem sen.

349

enedilim.com

Phim pursatlary
...Bu nene, bu niik sgi bolarmy.
Onu eesi bar, seni hem e.
Ezizi garaar onu nde.
Saa-da garaar bir eziz aal.
eri, onda nme
Bediip durus?
Sen onu dogany,
Ol seni ua.
ele dlmi nme?
Ol hawa dir.
ele dlmi nme?
Sen hawa di.
edip iki hawa birigir-de,
Gzleri nden syrylar duman.
olu agtylanar. Ol ne gadar.
Senem agalara gowua aman.

***
Meni itirersi... Bujagaz itgi
leme ne eil, ne agyr der.
ene ksi dek glp dogar Gn,
ene ksi dek A dymyp aar.
Meni itirersi... itenim bilen
Ne garalar, ne-de saralar jahan.
ene ksi dek uwlar gara gy,
ene ksi dek gl aar bahar.

350

enedilim.com

Meni itirersi... Ol itgi in

tgemez lemi ekeje gylam.
Die bir sekuntlyk gygyrar toprak,
Aylgan gygyrar: andy bu oglan!
Gygyrar. Kdrdi melguna uup,
Sgi pedin, dostlary begin.
Akyly-a rn uludy welin,
Akyly dek uly alydy, kegim!

***
Men ony smndim. Smek hakynda
Pikirem etmndim. Spdi zi.
zi, zi, zi! Onso men sdm.
Soy nme boldy?
Agyrdy yzy.
ne de-soda atmaly bolsa,
Adylmagy gerek. Galmasyn kaza:
Slenim,
emma smnim in
Ol maa beripdi ele bir jeza,
ol jeza astynda ekilen jepa
Ne tonnadygyn
bir rek adar.
Dnni znde i betbagt kimkn
Slen mahaly smedik adam.

351

enedilim.com

Hereket
Bilemok, bilemok,
Nmin durun...
Bileok, bileok,
Nmin dursu...
a yza gideli a-da ileri
Gyrmyldasak bolar.
Durmaklyk gursun!

Tzelenen nakyl
Mahal-mahal gzlerie
Igin-igin bakamda,
Pikir edndir tmegin
Seni gzle hakynda.
Mahal-mahal agy, umak
Shbet gitse arada,
Pikir edndir tmegin
Saa Sgim barada.
Mahal-mahal alyylan,
Beriiln sowgatda
Bir okundy bardyr tme
Seni Wepa babatda.
Mahal-mahal pkligii
Wasp edemde lirada,
Ol hzirki Sen dl-de,
Ozalky Sen barada.

352

enedilim.com

Mahal-mahal hatyraa
Edenimde agylyk,
Ol bu gnki aga dl-de,
Dnki aga agylyk.
ki gzleri in,
ki wepala in,
ki szleri in,
ki jepala in
M esse artygy bilen
zp rn hakyy.
Bir gn sg m gn salam!
Tzeledim nakyly.

***
Sgi dlilikdir. Dlini bolsa
Drs ykarmy m gepinden bir gepi.
Alda meni, ne islese alda,
ne bildirmesin alany sepi.
Sen meni aldama! ne aldasa
Juda, juda, juda oaryp alda!
Bayy dik tutup, gzlerme bakyp,
albaryp, albaryp, albaryp alda!
Sen bolsa, sen bolsa... aldap bileok,
alan lowurdap dur greleride.
Szle erileri msm bolsa-da,
Uly gykylyk bar argalarynda.

353

enedilim.com

Aldamazak ata, dogruyl en

Ganyndan leme inipsi, dnm.
Dogruyl sen: asla aldap bileok.
Wah, menem dogruyl:
Aldasa duan.

u stolu baynda
azdym Seni akylyy apalap
u stolu baynda.
Gk a bilen kp iipdi okolad,
u stolu baynda.
Synlap bugda aly agraslygyy
z stolu baynda,
Wasp etdim duz aly arassalygy,
Bir stolu baynda.
azypdym men gzelligi hakynda,
u stolu baynda.
Ata-baba gnezligi hakynda,
u stolu baynda.
Sorapdym men: Menden zge kimi bar?
u stolu baynda.
Aglapdy sen: Senden zge kimim bor?!
ol stolu baynda.
azypdym men beikligi hakynda
u stolu baynda.
...azdyrmasyn dnukligi hakynda
u stolu baynda.

354

enedilim.com

er bilen sgi
ene-de gmra men Ba sgim bilen.
Bararyn gamylyk kenary syryp.
Bir gula boumdan dn klege
anymdan galanok
misli bir syryk.
Klegm on gula,
zm bir gula.
Tersine bolasa nderdim, eri?
Ndip suw ierdim bir egilemde?
Ndip bir kemde perdim eri?
Gwne getirme, uzyn boly ar!
(Serwi dek boua serim sadaga!)
Grr bo hakda dl. Dijek bolanym:
ere has okardan bakmak gadagan!
ere has okardan bakmandy senem,
Umydy, arzuwy, busanjy erdi.
Gzay seerdi oa egilip,
oa eli dirp, egserdi derdi.
Gyrmyzy badagy, uzyn badagy
Asuda, parahat, emalsyz gnde
Seekleri bilen er pi dek,
eri mazmunyna akyndy sen-de.
Meni regime akynlygy hem
Balanypdy ere akynlygydan.
eri akylyndan akyl alardy,
er akyl alardy
Se akylydan.

355

enedilim.com

Emma akyl alyp, akyl beren er

Bizi olumyzy tgedip ugrun,
Garalygna tarap burdy goberdi
Arzuwlardan doly araba tigrin...
etdi-de mele sa, mele reki
ere akynlygy gwsi bilen,
eri arkasynda elimden gitdi
ere akyn dlle
Gnsi bilen...
...Bararyn gamylyk kenary syryp.
Men ilerik akan, dera hem garak.
Bu niik, bu niik ere akynlyk?
Hzir maa eri stnde
er ok...

Sorag
Myhmany i hormatlysy
I uly trde.
ahyry i gowy szi
Die ertirde.
Gowy gogy, gowy kitap,
I beik setir,
u gnkimiz, dnkimiz dl
Ertirkimizdir.
Elmydama ertirdedir
Bar zady begi.
Onda nme ok mde
I gzel sgi?

356

enedilim.com

I gowy el, i gowy dil,

I nzli ok, ok
Yza baksam grnr-de,
Ert baksam ok.
Nme in yzda galdy
I uly kysmat?
Nme in ok mde
I ajap pursat?

Garaan igitlere
Ynha geler... diip garayp durmak
Dnde i sji, i elhen zatdyr.
Onu sjdigne aatdyr rek,
Elhendigne bolsa benim aatdyr.
regim: Dur entek, sabyr et! diip,
M sji arzuwy beslrdi mydam.
Benim: Indi gelmez, gadyber! diip,
Arzuwdan dndermek islrdi mydam.
Biri umydygr,
Birisi namut,
Swee girerdi benidir rek.
Hi haan namuda golum bermndim,
Zyanam grmndim...
Sizi gezek.

357

enedilim.com

Sgi degimesi
Jahyllyk dwrmdi. agardy agy.
agy
bir gyz bilen edipdi tany.
Barardym... Palygy iinde atyr
Otuzb nomerli ejejik kw.
Kw belesinde aglap dur bir gyz...
Wi, wi, goaweri! Nm boldy, a gyz?
Bir kwne bakyp,
Bir maa bakyp,
Bir asmana bakyp,
Hamsykdy alyz.
Topuldym. Palykdan gopardym kwi.
Tze gogym bilen sprdim kwi.
(Gazetden yzyna gadypdy gogym,
A, bola, bir derde arasa agy!)
Gyz
ejejik kwn aagna gedi,
Kirpikler gygyryp M sag bol! didi.
(Zaalan gogyma knmedim men
Her kirpik uzatdy m tze bedi!)
etdi-de, tapyldy ejejik tany.
ene dikgirdedi gyzylja kw.
Garaja kw hem galmady ondan.
(Sag bol, ja wagtynda ydarlan agy!)
Ayldy tanylyk. Gyzydy grr.
Bele gyz satayp duranok her gn.
Iimden olanan: Sallah de-dular,
Wah, gr, me tapan gyzymy gr!

358

enedilim.com

Grrimiz owly. agdalar oat.

aymyz on dokuz. Janymyz sagat.
Wah, hzir
bar dostlam
grsedi meni?
Emma bir tanyam gelenok gabat.
A, olar dumaz-la dumaly wagty!
(Gjeljekdim-d ejejik bagty!)
Grmesiz, dumasyz wagtynda weli,
Gulaklary misdir,
Gzleri agty!
...Ynha, edil dn hem
agypdy agy.
lemgoar
dn ekipdi nagy.
Keden barardym. Bir gelin dudy.
B dim tmnkm edi z tany...
Biri sagdan ykar,
Birisi epden,
Biri bagdan ykar,
Birisi pden.
Gki diersi, agamky gazet
Mlp tira bilen ykarlar apdan.
igitmi, oglanmy, mamamy, eje
Tanyla deminden bug berr ke!
yr-yr edip gelr bir goja mkr.
(ze osma-da, geiber, goja!)
Ana uwup duran ak zli Senem,
ierlip, ierlip bakdy bir sellem.
(Sag bol, guwan bilen sereden bolsa,
ogsa-da anay sprber senem!)
359

enedilim.com

atladyp mrmi gijigen gln,

Barar gapdalymdan al knek gelin.
Bagdan zompa ykar.
ene bir bezzat:
oluyz rowa. Gezmge geli!
Rowadan, salamdan tutuldy km.
Bu gn gadyrym kp: grjek her kim!
Ikinji etadan gygyrar biri:
Salawmalekim, dost!,
Salawmalekim!
eri, ndip gejek salamy alman?
Aakdan gygyran: Walekimsalam!
Iimden gygyran: em- u gn
Meni -drt gezek grpdi, hawan!
Gn ady.
A dogdy.
Asmanda dt ok.
Sataanym tany.
ekeje at ok...
Arzyly gnde-h
gapyypdyyz.
Biarzy gnde-de
Sizden bol zat ok.

Dehlewini 700 yllygynda Dehlewie drn setirler

Seni gzleriden ganyp bilemok.
Megerem, bu dertden erp giderin.
Gijeler gzme uky gelenok,
Gzaym gutaryp gurap giderin.

360

enedilim.com

wla Sen. Dayda pyrlanyp rn.

Kowsa-da, maslygmy srp giderin.
hdi-peman dimek-iman dimekdir,
hdiden dnse nirk giderin?
Ady dilde bolsa bahyly-da kp,
Dilde niiksi garak giderin?
ok, ok, maa atdyr gara dien zat,
Gitsem-de ilerik krp giderin.
Seni iki dn alymaryn men,
Egnimi egnie dirp giderin.
Birden lsem-de,
Se ysy alsam
ene-de dirilip, rp giderin.
Adam iki gezek inermi dn.
ynmyka? Jogabyn durlap giderin.
eke gezek bolsa, menem bo gitsem
Dnden aga dek yrlap giderin.
Sen hdide dursa, ahyram durar.
Seni m beladan gorap giderin.
Brgde dudumy brgt hem bolgun!
Ser dndigi
parlap giderin!

361

enedilim.com

VII
OUNDAN-YNDAN

Mayn, mayn, mayn...

Gndogar tarapmy, gnbatar tarap
Tagtamy, Murgapmy, Saatmy, Farap,
Tejenmi, Duakmy, Kakamy, Mne...
Hasy erdedigi hkmanmy nme?
Birini, nde ddm men gonak.
harpyndan aa bez boldy gulak.
Ertirki baryma,
Bolana pein
hli eden szm:
Mayn, mayn, mayn!
Ortada ilikli, kebaply saak.
Saagy daynda bir topar goak,
Brigadir, agronom, mugallym, mdir,
Agzynda omaa, elinde petir.

362

enedilim.com

Dillerinde bolsa
Motor, yra, in.
Tormoz, tigir, nomer,
Mayn, mayn, mayn!
Birisi grler garay hakda.
Biri Sportloto tiray hakda.
Biri maynyny boagy hakda.
Biri Wolgasyny keigi hakda.
Biri igulini nobaty hakda.
Biri ol nobaty gybaty hakda.
Biri bolsa em gzlerin brp,
Aljak maynyny dnde grp,
Tamy bir burunda
Hor ekr tsin:
Mah-yn, mah-yn,
Mah-yn, mah-yn, mah-yn!
Dutar pei anda garalyp atyr,
Bagy egnin gysyp, garayp otyr.
Gzmi mledim. Dndi bagy.
Adymlar alandy agydan agy.
Akmeli salary tellenip gitdi.
Meli em tarap sallanyp gitdi.
Onana ene-de ogan dek erden,
harpy uwwuldap balady birden.
Bir seretsek
Goup sesine bagy,
Agronom hilenr:
Mayn, mayn, mayn!

363

enedilim.com

Bagy ydamady. kelp gitdi.

Onana oldaym bwrme drtdi:
Bagarak bir grr
Tapsana, ahyr.
rege ddi-le:
Mayn, mayn, mayn!
Grr edip berdim Karel apekden,
Gogy okap berdim Ata Kpekden.
Soabaka tutdum hasam uludan:
Molla Kemineden, Magtymgulydan.
Sedini, Nepesi, Mtji szn
Saldym agyzlarna misli bir zm.
Okadym kp drli ykballar hakda.
Gara ollar hakda, ak ollar hakda.
Geen gnler hakda, u gnler hakda.
Gzi anak aly gelinler hakda...
Emma uwa-uwa ejizlp gogy,
ene stn ykdy mayny yky.
Goulyp balady
Iine gogy:
Motor, karburator,
Mayn, mayn, mayn!
Olar sekiz adam, men bolsa eke.
(Ne gahar duuljak, ne-de bir ke!)
Gogy bilen bogup mayna emen,
Olara goulyp baladym menem.
Ine gerek bolsa bir topar erkek
Bonunda galstuk, baynda telpek,
Dn inen aly
Bir demir in
Mayn-da mayn,
Mayn!..
Mayn!..
Mayn!..
364

enedilim.com

Plan dolmaly, plan!

Bir gn bir taksa mndk. Aman, aman, e, aman!
Bele-de srmek bormy?
Srmek bolar, doganjan,
Plan dolmaly, plan!
ele bir srr welin owsun atar umaga.
Tasdan tigri astynda kerelipdi bir aga.
A-haw, garda, g bol!
A, ol zatlar owarram.
Hi zat bolmaz, agadyr.
Plan dolmaly, plan!
Tze Ki nden, kne Gkj deinden,
kenmizi dolduryp Bzmeini ayndan,
Uup baras Gkdep.
Sagardanok er-asman.
uwarak, haw, halypa!
Plan dolmaly, plan!
Didim: Her bir adamy agasy bar, i bar.
u gn tutan toy bar, erte tutjak toy bar.
Seniem- ok dldir
z magala, z bala!
Wah, ol balalar in
Plan dolmaly, plan!
A-haw, plan dien zat adam in drn zat.
Samolot umaly zat, mayn bolsa rn zag.
onu in az-owlak
Seresap bol, gadyrdan!
Seresapdan rek ok,
Plan dolmaly, plan!

365

enedilim.com

Sanjak aly a gelin ylgap gedi keden.

Akja bbek tasdanam arylypdy ejeden.
Ba, u olla ugrunda
Kakap ren hele kn.
Otury-da zde!
Plan dolmaly, plan!
ele gelinler dlmi ollarmyzy geligi!
ele gelinler dlmi eri gwher eigi!
Nene ola stne
Srnp bil ualman?
A, garda jan, gelin kp!
Plan dolmaly, plan!
Kesip gedi kni ak gleli ak sygyr
Plan diiln zatdan dnjesi ok sygyr.
eri, olu stnde
N gr samsyk hawan!
at-da bar-da dlde!
Plan dolmaly, plan!
Garymyzdan gbrdp, zopma ykdy MAZ-mayn.
sgermezlik edse epagaty az mayn.
Goja ofor zor eken etdi ussat wrmi.
ogsa dagy Wolgany oljakdy bir bwrni.
Didim: Tas-a planmyz
Dolupdy, halypa jan!
A, bir baa bir ajal,
Plan dolmaly, plan!
Didim: Men- hi weli, u oturan al zenan,
Gneli lkmize bir erden gelen myhman!..
Ol didi: Myhman bilen
Taksa mnmezler, dost jan!
Taksi diiln zatda
Plan bar, inim, plan!
366

enedilim.com

Sora didi: Dn, dost, menem alyz-eke dl

Meni eklenlerim bir adam a iki dl.
Die balam-agam dl,
Baga-da kp ymtylan!
Plany dayndanam
ene-de pylan, pylan, pylan...
Edip-bedip sag-aman baryp etdik menzile.
ne weli kalbymda gopdy ele zenzele:
z wagtynda bogulmasa nebis diiln ylan,
Adamda ne ynsap gojak, ne-de bir wydan!
Planam zerur weli,
ol ullakan bela
Garysyna gremek hem
I ullakan plan,
I wajyp plan!

Bglli igit
Dostum Amangeldi Myyewe
Bazardan gelrin. Elimde sebet,
Sebedimi ii pomidor, kelem,
Kartoka, badamjan...
Duralga enli
Gurady aaklam,
Gurudy ellem.
onda-da dyrjayp bar gjm bilen
Bazardan ykan-da duralga etn.
Duralga anda kiijik dkan,
Kiijigem bolsa iinde et kn.

367

enedilim.com

Ondanam bir budy sebede atan...

Awtobusa mnn. Sagynan sakga.
Kewany Bir dzm gyzyl bur getir!
Diipdi ahbetin. Ha, ofor, sakla!
Awtobusy sakla! Nme, auly?
A, neme... gyzyl bur ykypdyr atdan...
Nme dinimi ayrmasa-da,
Gowy igit eken. Gedi-de apdan,
Mayny togtatdy. Ayldy iik,
Menem derrew bkdm. Aslydy sebet.
Bir aal yzymdan gygyryp galdy:
Bu lapa bolup rne seret!
Bir gn unayy bursuz iede.
Gemez tdmi sen bokurdagydan?!
Awtobusy ii sarsdy-da gitdi.
Bur smez adamla pakyrdysyndan.
Menem hrdedim: Glpler gei,
e gyzyl bursuz barmajagym hak.
Kewany burugy me in kanun:
Bur getir didimi bur alyp barjak,
Zk getir didimi zk alyp barjak.
Ol meni z iim. Size bagly dl.
Onsoam men sizi riiz aly,
a ogluyz aly ejemogly dl!..
edip z-zme teselli berip,
Bazary etinden tledim ene.
ele bir burlar bar, kz aly burlar
Essalawmalekim, bur satan ene!
Buruyz ajymy?
Datdajyk gr.
Edil zirk alydyr.
Sagja bol, mama.
Ozalam t aly agzymy ii.
Kewanykam etik. Wah, seki nme!
368

enedilim.com

...Kelemli, kirli, soganly, burly

Bir putluk sebede kertdirip elim,
Bazardan salandym, gi k ykdym.
Ke dury bile gyz bilen gelin.
Garymdan gyssanyp bir igit gelr.
Garagyak igit, dogumly igit.
Bir maraly anna howlugyp barar
Gujagy bir harman bglli igit.
ele bir, ele bir gyssanar igit,
Onda-da ele bir gyssanyp gelr.
G bgline bakanlardanam
Bglini ysyn gysganyp gelr.
Wah, nm gyssana, bglli igit?
Wah, bele gyssanmak nme gerek?
a-da elidki bgle derek
Sebedii kartokadan dolduryp,
Gyzyl burdan (we bagadan) dolduryp
Gitmeli gnlere gyssanarmy sen?
Wah, nm gyssana,
Bglli igit?

Asat bilen kyn

Men, men dimek in ekeje gezek
Dodagy dodakdan gterip bilsek
Dnni men bilen doldurmak mmkin.
Men, men dimek asat. Sen, sen dimek kyn
Sen, sen dimek in sen oat gerek.

369

enedilim.com

Alym bolmak in ekeje gezek

Gowak bir romany stnden glsek
onu hem eterlik bolmagy mmkin.
Alym bolmak asat. Adam bolmak kyn.
Adam bolmak in ba pet gerek.
Kitap almak in ekeje gezek
Ada wegetarian gnne dzsek
Eflatun fonduny edinmek mmkin.
Kitap almak asat. Okap almak kyn.
Okap almak in m takat gerek.
Erbet bolmak in ekeje gezek
Kii anasyna oklasak kesek
onu hem eterlik bolmagy mmkin.
Erbet bolmak asat. Oat bolmak kyn.
Oat bolmak in a sagat gerek.
Yka dmek in ekeje gezek
Hol anadan baksa garagzelek
Me aly kkerlip galmagy mmkin.
Yka dmek asat. Aman ykmak kyn.
Aman ykmak in m hupbat gerek.

Drt gylyk
Ulumsylyk erbet gylyk dirler.
Beterrk diseem rastdyr rast.
ne ulumsylyk etmejek bolup,
yraryp rmegem gowy dldir, dost.
Geplemseklik erbet gylyk dirler.
Beterrk diseem rastdyr rast.
ne geplemseklik etmejek bolup,
Dommaryp rmegem gowy dldir, dost.
370

enedilim.com

aranjalyk erbet gylyk dirler.

Beterrk diseem rastdyr rast.
ne aranjalyk etmejek bolup,
Gomparyp rmegem gowy dldir, dost.
altaylyk erbet gylyk dirler.
Beterrk diseem rastdyr rast.
ne altaylyk etmejek bolup,
Hars urup rmegem gowy dldir dost.
Baga-da kp erbet gylyk dirler.
Olary kpdgem rastdyr rast.
ne her bendimde bir sz tgedip,
Samyrdap durmagam gowy dl-d, dost.

Kr!
Hezil edip grr bererdi atam:
Gumdan bir towanjyk getirdim ktm.
orja et bidigi, gazan ddgi
kr mollajygam tayndyr tayn.
Gnaa gelse-de boljak-la kayl.
Emma bir gezegem getiren awum
zli-zmize etmnso nesip,
Tapdym bir hesip.
Bir gn gapymyzy iinden apdym!
Diip kikir-kikir glerdi kakam:
Aagy mesili
El tesbili
Ayrdan ybyldap gelendir hkem.
G eegmizi kowandan bolup,
Dienmi kakam:
Kr, haramzada,
Jhennem bol, kr!
371

enedilim.com

 Essagpurulla,
Men molla kr,
Men molla kr.
A, zyany ok,
Molla-da bolsa, kr!
Dierdi: ondan so, hudaa kr,
Bizden aagyny kesdi kr.

Gulmyrat Suwyny z sakgaldalaryna azan haty

Gn asa howlugyp gn dogarna,
Gn dogsa gyssanyp gn aarna,
Gy dse howlugyp azy gelerne,
az gelse gyssanyp tomus derne,
Tomus dse, ene gze garayp,
Wagty geerine gyssandym gata.
Bir grsem Nabadym al saly ene,
Bir baksam zmem al saly ata.
Duenbe gelende enb garayp,
ekenb howlugyp enbe gelende,
ekenbe gelende bara dyrmayp,
Gzm dikip belentlerden belende,
Ertesi ene-de ie howlugyp,
Wagty geenini dumadym kte.
Bir grsem bir gyzym al saly ene,
ene-de bir oglum al saly ata.
A doganda pensiama gyssanyp,
Her kpgin rejelp, gysganyp,
Pensiam gelenso howlugyp daa,
(Adam garraberse baraar oa!)

372

enedilim.com

Agtykla hersine bir sowgat alyp,

A-ylla geenin dumadym kte.
Bir grsem obany de-ary bizden:
On ogul, kyrk agtyk... Kyrk li ata.
Adam bigam bolar a boldugya.
Ie hamrak bolar a galdygya.
Heniz bir alta-da garrap lmnmi...
Bir deregne ii b boldugya,
ona-da dert-dmew, kesel dien zat
Golaya gelmez ekeni gata.
Walla, sakgaldalar, ynany una!
Diip, golun eken Gulmyrat Ata.
Duru, duru, ene-de bir szm bar.
Esasy mesele ykypdyr atdan.
Sizi kempirleriz bize gelsin-de,
Sapak alyp gitsin Bibinabatdan.
r diiln zada gadyr gomagy
Bibimden wrenip gitsinler pugta.
Walla, mr arsy kewana bagly.
Salam bilen
suwy Gulmyrat Ata.

8-nji mart degimesi

Gara eri stnde,
Gk asmany astynda,
Hele diiln szi
Kim tapdyka aslynda?
Ol szi ilki tapan
Ne-h dahan, ne opan.

373

enedilim.com

Dirler: ilki sapar

Ol gdek szi tapan
Kyrka enli kyrk sapar
lenen ekegapan.
Gyzyl gz ekegapan,
Han ogly ekegapan
Gujagna getirlende
Garyp gyz Ogulsapar,
Onu adyn tutmagy-da
Kemlik sayp zne,
Brik gel-e! dienmi
z lenen gyzyna.
edip uwa-uwadan
tgeip gel-e! szi,
Gara gnli lkmizde
Drnmi hele szi...
Garyp gyz Ogulsapar,
Naar gyz Ogulsapar,
Sen tzeden dogulsady,
Wah, ene-de bir sapar.
Ogulsapar jan bolardy
Bu gn seni lakamy.
Saa Gel-e! Gel-e! diip,
Hele adyn dakany
zlerine gowurdyk
z dreden adyny.
Bu gn ara etirdik
Gelin-gyz hratyny.
Bu gn gelin-gyzlarmyz
Jahan bile garyar,

374

enedilim.com

Bilbil bilen bsler,

Keik bilen aryar.
Bu gn bizi aallarmyz
Durna bolup daranar.
Altmy aa etende-de
Gelin bolup grnr.
...Grk gouldy gelin-gyzla
Gzlerine, regne.
Mlp Ogulsaparla
Aglanyny deregne
Bu gn olar pa alar
atlyk bilen glkden.
...Gl, gl, kepden yky
Bu adyan lkede.
Gl! Gl!
Glkiizden
Gzleriiz aarsyn.
Sizi gwnize degsek,
Go, agzymyz gyarsyn.
ne sizem arlaryzy
Degmweri gwnne.
Erkekle hem ii etik,
Sanjy bolma bwrne.

Buluk poemasy
Galypdym howluda alyz bir zm.
(Toa gidipdiler aalym, gyzym...)
mde ne a bar, ne-de bir nahar.
(Nme herrsi, howlukma, Gahar!)
375

enedilim.com

Gazy akjak boldum. Atyldy fontan.

(Towlamaly erin alydym dn).
Saagy agtardym. Alandym e.
(Nany-pany bilen uupdyr toa).
ekere topuldym. Duz bolup ykdy.
Nabada topuldym. Buz bolup ykdy.
hli tapan zadym unly kendirik.
(Ol hem a garnymy bilmez didirip).
etidi dadyma potalon Wera.
Elinde telegram! Mazmunyn sora!
Uzatdy kagyzy. Gygyrdy Buluk!
o bada garnymdan ok boldy alyk.
Tykyja Werany ellerin gysdym.
Perzentli bolupdyr perzentsiz dostum!
nelgesiz en aylyp bagty,
Namut grelerne inipdir agty.
Ak gyzly bolupdyr Aksoltan gelin.
agadan umydy ok soltan gelin.
Parhy nmemiin ogulmy, gyzmy
Bir balanan bolsa, dzeler yzy!
On yllap oluna bakdyran aga
Jgildp inipdir. Bk bu gn gge!
Bkdm, ere gady pybaga nek.
Bu gn pybagany dwletdir dwmek.

376

enedilim.com

Bkdm, ere gady tarelka-mamyn.

Bu gun mamynjykla duzlarys hamyn.
Bkdm, drt blndi gurbakga-kldan.
Dwln zatlary hemmesi hawan!
Dwlsin jjekler, kl bolsun olar.
Adam dwlmese, bir zady bolar.
Gudum Wera gyza bir bulgur ampan,
Bu gn ikijigmiz imeli hkman!
Meni at gnmde at bol, ezizim.
Gazet-urnallary palaryn zm.
Sen bu gn mzde i eziz gonak.
Entek n grrsi, szeris konak!
Kn entek lkmde perzentsiz ene.
ele habarlary kp getir ene.
Getir her hepdede elliden, zden.
Buluk senden bolsun, gutlugy bizden!..
Iildi okolad. Boady bulgur.
Hany, Weragzel, ene bir ylgyr!
Akja bbek in i, ene bir i!
Munu aly zatlar bolmaly, ...
Ynha, indi boldy. Hemme zat oat
...apdym arkasyna keteni halat.

377

enedilim.com

Bayna-da atdym seekli aglyk...

Gyz nur sady
g
Altyndan balyk...
Kewany bukjasy gowzady az-kem.
Duasa nderkm! Dumaz-la, belkem.
Dusa, jygyllyga ylgaryn ertir.
(a-da pulun bersem, zi hem getir...)
...Kewany,
ene-de galmawer todan.
rn arkayn bol bukjadan, den.
rn arkayn bol ojakdan, gazdan.
(wreniljek eken, gatnaber tizden!)
Juda arkayn bol saakdan-duzdan.
(Oat boljak eken iilse azdan!)
Arkayn gidiber. A lmez ri.
Ho habar kp gelse, taparys trin.
Ynha ol ene-de telegram getir.
Bu gn getirmese, getirer ertir.
Gutlugna keteni aparyn menem.
em kemndi,
Keme indem!

378

enedilim.com

ar-ar
ar-ar diip azarlar,
Menem azjak ar-ar.
Sebp dise bar, bar,
Her kimde bir ar bar.
Har etsek ol ary biz,
zeris bir tary biz,
Borus iti hory biz,
agalaram har bor.
...Ilerdim Tokmakda
(Km iden sypmakda!)
Arz etseler kim hakda,
Dimelisi Bor, bor!
...Geldi bir gn bir sona.
Kim ol? (Entek dursana!)
Ona bolmaz her sona,
Her gzde
m nur bar.
rek galkdy, elbetde
(Bir adym az, seret-de!)
Elindki sebetde
Alty sany nar bar.
ek-de otur suratyn,
(Bezegi bor sungaty!)
Gyly ogly Yzzaty
Kisti gerek, ar-ar...
Al keteni geipdir,
Gelinin duupdyr.

379

enedilim.com

Sdm disem aypdyr,

(de ona ar bar...)
Salam berdi, oturdy.
(Dagy ysyn getirdi).
Ne gepledi, ne turdy.
ere bakdy har-zar.
Didi: Sdm bir igdi,
Dagda sen ter igdi...
Bir gn bagta gar agdy
Dnm boldy gar, gar.
Syrady gar mze.
Zyndan boldy bize...
Dudum garasmeze.
Bagtym boldy or, or.
Men grmin, yk didi,
den gou ek didi,
Asman p ek! didi.
Aglap gatdym zar-zar...
...Onana-da gapydan,
Inen aly apydan,
(Kwi doly hapadan)
Krsp girdi
ar, ar.
Ne hormat bar, ne salam.
Men gnkr. r, Sonam!
Aldy gitdi.
Wessalam...
Her tslrk r bar...

380

enedilim.com

De-duluk teenesi
Gudurama saa gyraw denso...
B. Hudanazarow

Sekiz aymyzda guduramadyk

Baymyzda dwdk gn gatysyn.
On drt aymyzda guduramadyk
Sen enesiz galdy,
Menem atasyz.
Bizi On alty hem guduratmady:
Ata eken kn gterdi gerden.
Saa bolsa ykbal
Hem- enni
Hemem ata kn ynandy birden.
ol k astynda gyz sen bolup,
tdk On sekizi dliliginden..
Iller dli wagty
etim kellmiz
Yranardy akyl dolulygyndan.
...Indi bolsa saymyzy stne
uwa-uwa dp balapdyr gyraw.
Gar dmnk
guduraly az-owlak.
kr kepimiz kk,
Janymyz zarow!..

adygrlik surat
ene-de Gn dogdy. Palandy pota.
Gyzdan hat gelipdir... kyrk sekiz ada.
381

enedilim.com

azmak gadagan dl. Gelibersin hat.

(Baga nm ii bar,
Jogap ber-de at...)
Pylanowa Jemal... yzynda bukja.
Guwandym, synladym agzyny aman.
Adresi nagyly, gyrasy jhek.
Megerem, azan gyz mhekdir mhek.
Bukja arkasynda owadan setir:
Pota, hatym kit, jogabyn getir!
ayldy zme harplary nzi.
Meger, harplardanam nzlidir zi.
...Bir gezek ekemde skldi elim.
Gady ak bukjadan ak zli gelin.
Suraty astynda owadan setir:
Pota, suratym elt, suratyn getir!
Aaky dodagyn gizlp dur amak.
ony hem syrasa
Bal snp gajak.
...Bukjany iinde bir blejik hat.
Menden sowgat bolsun ujagaz surat.
Iberip bilseiz adygr kitap,
Heziller ederdim okap, okap, okap...
Iine salsayz adygr surat,
Onda-ha has beter aardym ganat.

382

enedilim.com

Size-de, goga-da ayk men, ayk.

one, wah, armanly gedi-d alyk.
Kyrk yl ekip gezdim ayklyk derdin...
Indem... altmy...
...Gelin,
Iim- grd!...

Omar Haam segsen aynda-da spdir. Men

nmin altmyymda smge mynasyp dlmiim?
dien adama berip bilmedik jogabym
Bu niiksi sgi? Bu niik pl sen?
Ne dier il-gn gzne ilse?
Ha-dan so am bolsa, hijem-le weli,
wan bolany in mynasyp dl sen.

Duuyk
Dn ln bir erde duuyk boldy.
Dury bilen gyzdy kluby ii.
Her drli salary grenem bolsam,
u aly bir jada jemlenen say
Grmndim, grmndim u wagta dee
Giden zaly ii dury bilen sa.
K rmle ini
Bir agsak sere,
K rmle boy
Bir arym gula...
E, mugallym dostum ygnak balygy,
Bol ahyr, tizirk ygnagyy a.

383

enedilim.com

ygnagyy a-da, dokladya ge.

Atjak zady at-da, ol ber sen goga.
(Onsoam, her zady wagty bar ahyr,
u mahalam doklad bolar ogua!)
ygnagam ayldy.
Dokladam tamam.
Yjazat berildi. Balandy gogy.
Okalan gogular dokuzmy, bmi,
Setirleri ii dykyzmy, bomy,
Hzir onasyny adyp biljek dl.
(Maa degili dl o zatla jemi).
ne atjak bolan ekeje zadym:
Galmady gogyny okalmak kemi...
Duuyk gutardy. Daaryk ykdyk.
Gyzlar p geldi dde-de, dde.
Mmkin bolsa... bizi mekdebmize-de,
Dde-dde, edip... geli- kte!
Diip, ddelerin ola saldylar
Bir topar Tyllalar, Altyn, Kmler.
...edip, dde diip durjak bolsayz,
Indi gelermikm,
kkkesilmiler!..

Goa soraglar
rn kp azarys Sgi adymyn.
Sgi ezetini eken-de azar,
ekmedik-de azar. Ine edibem
Mlere setirler gazete ozar,
Radio ozar,
ekrana ozar.

384

enedilim.com

Posadan l-myyk mawy ekranlar.

Mawy ekranlary zolaklaryndan
Posalar
ele bir
snp akarlar
Gojalar utanyp, den ykarlar.
Gelinler gyzaryp, ere bakarlar.
Gyzlar ualjyrap, zn bukarlar.
Eneler gulagna pagta ykarlar.
E, Sgi! ollary kyndy-la seni.
Onsuzam lezzeti kndi-le seni.
Malay, gabagy, aagy, agzy
Batgalyk tokaa dndi-le seni...
Sgini ugrunda kkelemek bar,
Ah ekmek bar, elin owkalamak bar.
Sayny, okulny sypalamak bar.
Grkni, akylny apalamak bar.
Kino, teatra, parka gitmek bar.
agyda tamak bar, jorka gitmek bar.
ene-de turmak bar, jak-jaklamak bar.
Bilinden uwaja gujaklamak bar...
E, Sgi! ollary kpdi-le seni.
Birdenk regi gopdy-la seni.
ele adymlary diln juwanlar,
Bagda ndip otyr gyzar-lnler!
Dodaklaryn goup birek-birege,
Mezeip otyrlar goa soraga.
385

enedilim.com

Barar gapdalyndan al saly aal,

Emma dikelenok ol goa sowal.
Barar gapdalyndan agaly ene.
Soraglar has beter gyslyar ene.
Barar gapdalyndan ak sakgal ata.
apbyldy owazy gjer gata.
Bir elinde kitap, birinde gogy,
ahyr geip barar wasp edip ygy.
ene bir apbyldy... Gyralar ahyr.
Olar dir: z wred ahyr!..
...Posadan l-myyk mawy ekranlar.
Ekranlara sygman, baga ykarlar.
Gije dl, agtyda ger synaglar.
Bkliip otyr
Goa soraglar...

Adamy mri hakynda oun gatyykly yn

Bebele knibrk
On ayda owlaksy sen,
On bide toklusy.
Bkmge-de haklysy sen,
atmaga-da haklysy.
igrimide krresi sen,
igrimbde atsy sen.
Otuz-kyrkda yn bedewsi,
Ellide-de itsi sen:
386

enedilim.com

Hem- hilegrsi sen,

Hemem akyllysy sen.
Duman in araksy,
Dosta akymlysy sen.
Altmy, etmi, segsen, togsan
Bular ze bagly.
Gaplaam bolup bilersi,
Mjegem bolup bilersi,
agalam bolup bilersi,
Douzam bolup bilersi,
Bolsa-da adam ogly.
ze etenide weli
Borsu tlen towuk.
Ketegi iem sowuk,
Ketegi daam sowuk.
Emma z adam bolsa
okdur ullakan howp.
Ili-gn, dost-ary
Seni horlamaz, garaz.
tlen towuk diip,
Azaram berip durmaz.
Gaty gitse, dierler:
Ganatsyz, garry horaz!

Konak-akyr sergisinde altany olanmasy

Alandym kn eri, dnni grdm,
Bakuwy, Naligi, Bunagy grdm.
Gadyyn Tiflisde kyrk gnlp atdym,
Kyrk ayn dolduran konagy grdm.

387

enedilim.com

Edil zm bile gzlje ayt:

Seretdim zne, seretdim ayk.
una-una ylla stnden ayp,
atypdyr bir erde, atypdyr joup.
Ne-h ura gidip tpe atypdyr,
Ne-de tylda ilp gatan gatypdyr.
Iki uru bilen b byllygy
Gapdalyndan nazar salyp atypdyr.
ediyllykda-da saan deri ok,
a-da Altada-da aan eri ok.
a-da meni aly gazan agtaryp,
Selinograda-da uan eri ok.
Emma weli esini znde
Lowurdap dur hatar-hatar kyrk yldyz.
Meni weli eke yldyzymam ok,
Ynha indi kyrk yldyr.

Suwy igidi kakasyna soragy

1
Sygyr mnp gezse dde didi,
Bela sataarsy huuda didi.
Ertesi gn a durmuy bozular,
a-da entirrsi iide didi.
Dmde sygyra sekizem mndm,
Kte arasynda kzem mndm.
Emma weli, sekiz bela deregne
Iden sekiz barak getiren mendim.
Kaka, kaka, bu nmin belek?

388

enedilim.com

2
Uklasa igdni astynda didi,
etan perwaz urar stde didi.
o erdedir melgunlary mesgeni,
Hemmesi adamy kastynda didi.
etangala garasynda suw tutdum,
Kyrk gezek igdni saalap atdym.
Kyrk birinji gezek atyp turamda,
Il mnp, Moskwa sezde gitdim.
Kaka, kaka, bu nmin belek?
3
Geme Jynlygala deinden didi,
g bol Ataly diinden didi.
Arwah-jynlar aly gyza wrlip,
Owsun atyp ykar den didi.
Gee-gee Jynlygala deinden,
Gyz tapmadym Atalyny diinden.
ne ten tomus geip bararkam
ol akada bir gyz ykdy mden.
ynym, kaka, adar dime galat, sen,
Ol gyzy hem kimdigine belet sen.
ten tomus z tutup tomuzy,
Tapydyrdy, hanha otyr, seret sen.
Kaka, kaka, bu nmin belek?

389

enedilim.com

Bir melisde
auly, a kii,
Bir topar kii
Adamdan doludy
Otagy ii.
Boapdy b sanak
Palawly anak.
anakla deregne
Alandy nek.
Gk ay baynda
Gyzydy grr:
Pylan erden, awdan
Gelrdim bir gn.
Goberdim tazyny,
Uurdym guy...
Garaz, agyrdyldy
M gepi bay.
Grri az-owlak
Gayyp duzy,
Anekdota azdy
Grri yzy.
Onana erinden turdy-da Oraz,
Didi: Bolsady hem ekeli biraz.
Ynha, bar adaly, meselem, hzir,
Tamy depesinden gelip bir owaz,
Bir uly dilegi bitirjek! dise,
Nme dilrdiiz, adamlar, ese?

390

enedilim.com

Meselem, sen nme, dilrdi, Geldi?

Menmi? Gk Wolgaly lotere bildi.
Hany di, sen nme dilrdi, Kemal?
Uzyn bo, ak zli bir sahypjemal.
eri, sen nmejik dilrdi, Pena?
Bir oguljyk bolsa, oardym men-.
eri, se dilegi nmedir, akmak?
Mekimi? Jahany alanyp ykmak.
Saa nme gerek, a adaw igit?
lnm ijegim bolasa mugt...
eri, sen dilegsiz ojakmy ary?
Bir oat goyny zary, men zary.
A-how, se dilegi nmedir, Bim
Elliden igrim gelse aym...
Garasa, ekildi bolsady bary,
Biri mrbaky alyk diledi.
Biri palawdan so ilik diledi.
Bir igit (student bolara emli)
Ertir fizikadan blik diledi.
Ksi agtyk, kasi owluk diledi,
Ksi owlukdan so uwluk diledi.
Ksi dosty in saglyk dilese,
Ksi zi in saglyk diledi.
Biri (meger oglun lendirjekdir)
Gyalyk on sany aglyk diledi.
A, garaz, hemme zat dilenip ykdy
Gk Wolgadan balap gyaja enli.
ne weli akyl diln bolmady...
Akyldan ksenn ok bora emli.

391

enedilim.com

Gller
Howlymy iinde bir blek ere
Gl ekdim. Lowurdap ayldy bary.
Birisi gyrmyzy, birisi gara,
Birisi mmii, birisi sary.
u gn gapymyzdan geldi bir myhman,
Geleni bri hem gzleri glde.
ol seredip otyr gzlerin gyrpman,
Gki diersi, bir suwsuz lde
Btin mrboy zar bolup gle,
Dolduran alydy onu wezin.
Myhmanym seredr Gijegzele,
Myhmana seredr Gijegzelim.
Owadan gzlerin ertirden bri
Aryp bilmn otyr owadan pelden.
Gogy gomasa-da, ts ahyr borly
Bir pursat sowasa gzlerin glden,
G gller gp ttjek aly,
Bakardy gllere gezek-gezegne.
Bakardy Nerkese, gyzyl Piona,
Bakar Georgine, Gijegzelne.
Men gle-de ayk. Gli snle
zne-de ayk. Hem gle bakan
Hem myhmana bakan.
Gller hakynda
Bir ajayp pikir
Adar ol hkman.
Edil diim aly. Idi-de ayn,
Szledi gl hakda ajap bir bedi
Bedip muna eri zaalap ntjek...
Pomidor ekse bolmaamy!.. didi.
392

enedilim.com

Meni gelnim
Gagauz ahyryny heinde
Meni bir gelnim bar.
ele bir gelin
Bele ajap gelin dnde okdur,
ele bir naharlar biirr welin,
Kekre-de o anda tagamlyrakdyr.
A biirse erebedir erebe.
apady biirse duran bir dadyr.
Emma zi weli ele grmege.
zmem a weli,
Gelnimem adyr.
Una biirende belkesi hamyr,
Palaw biirende de-ary kesmek.
rek biirende zi gl-gldr,
De-arysy kldr,
De-ary kesek.
ilik biirende de ary kmr,
Brek biirende t aly ajy.
Emma regi bar duran bir gwher,
Dilleri bar weli,
baldanam sji.
Mundan ki mrm biderek eken,
Indi yl bri tukat gnm ok,
Gagy, gussa hasrat diiln zatla
Adyn eitsem-de, zn bilemok.
ele bir blik ol,
bir sz didigi
Adam bary burlup,
ol gler atar.
393

enedilim.com

 yl bri garnym gyzyl a weli,

onda-da gaharym gelenok beter.
eri, ndip oa gaharym gelsin,
zne gyralyp bakan mahalym,
Bir bligin adyp goberr welin,
o bada gm bolup gidr gaharym.
Onsoam, die bir blikligi dl,
Dklr elinden ele bir drler
eken kedesini gren adamlar
Bayn akap,
akap,
akap giderler.
Alaklyk, bliklik, eli eperlik
Gyzlar in juda gerekdir welin,
Jan eneler, kte gyzlaryyza
Nahar biirmnem wredeweri.

Aaly bir hepdelp aga dogrulan de bolanda rini

iberen salam haty
Gezip rkm mzde bilmndirin gadyry.
Indi seni gadyry bilsem gerek lnm.
Tabak bilen saagy, nek bilen kitiri
Arasynda selpildp, janym ykdy, Sonam jan.
agajykla ugrunda janserek men, janserek.
Bir elimde aly jam, bir elimde boan jam...
Aalymy ldren ownuk i bolsa gerek!
Diip, bir wagt bir opan hak adypdyr, Sonam jan.

394

enedilim.com

Birisine nan gerek, birisine suw gerek,

Bir anymdan Ajan ekr, bir anymdan Masam jan.
Wah, iseler ne agy! Geimiz dek mhrek!
Sen olary niiksi idirrdi, Sonam jan?
Gi gelrsi! diede, gaharlanan bolardym.
Bagylawer, de ojuk-bujuk gnm kn.
Ynha indi sag-aman gelse bolar o erden,
Gazyk borun gayda, wah, Sonam jan, Sonam jan.
Nahar berse suwuk dip, a berse sowuk
dip,
Azar amanyn berip, igenerdim adanam.
Indi ynha a erne ber gel-de suw guup,
Nan erne-de kesek ber, demim ykmaz, Sonam jan.
Saa her gn da bilen salam bermeli eken.
Onda-da ne salam dl, barypatan Salam jan...
Ynha indi ol salamla balandygy u gnden
Salam! Salam!..
Dowamyny
So grersi Sonam jan!..

Ahat bilen Muhat

Badaym Ajemalym
ele bir owadandy.
Sen owadan dl! diip,
Alyp gitdi gouny.
Ikinjim Akjemalym
alasowat, nadandy,
atyp bilmn geirdi
Iki sz bayny...

395

enedilim.com

njim Gljemalym
Baryp-atan tekepbir,
Iki agyz geplesem
ytyp otyr gayny.
Ber maa bir maslahat,
Indi ndein, Ahat?
Baday Ajemaly
ele bir grmegedi,
Gije-gndiz gabanyp,
Oun saldy bayna.
Ikinji Akjemaly
ele bir nekedi,
Sen ony akmak sayp,
ne atdy gouny.
nji Gljemaly
Tekepbir dl, akylly,
Her samsyk gep adada,
Drkdirr gayny.
Menden saa maslahat:
Azyrak ara, Muhat!

Kmizde
Kmizde iki aga urudy:
Ylgap ykdy her gapydan bir aal.
Gk gapydan orta boly Ogulat,
Ak gapydan uzyn boly Ajemal.
Seni makalya urdurmak in
olda atan dbi gopan taka ok!
Gk gapyly goar erde gomady,
O gomasa ak gapylam goanok.
396

enedilim.com

Ogulady eli duruna hamyr,

Ajemaly eli duruna palyk.
Adymlarda wasp etmeli gelinler
ediip dursalar erbedem boljak.
aga ol agadan brik gemesin!
ol kesekden brik gemesin sekem!
uwa-uwa kemegi deregne,
Gelinle dawasy bekedi kem-kem.
Gelinle ikisem at aly gelin
Billeri bir gysym, gzleri goak:
Eger olda-yzda duasa dagy,
Garylyp-garylyp bakasy geljek.
Men ndip olara akyl berein?
mrm boy edip olary waspyn,
I gowy gogymy, gowy adymmy
ele gelinleri znden tapdym.
Emma hzir weli giden bir gopgun:
z-z utanyp, bakarsy aak.
Ak goaryn galgadyp dur Ajemal,
Gara sayn herdip dur Ogulat.
agajyklar em araypdyrlar.
Ejeleri bolsa hum aly iip,
ol gygyryp durlar,
gygyryp durlar.
Onana arkyldap ayldy iik.
arkyldap ayldy ene bir iik.
ykdy her gapydan epe bir kii:
Ak gapydan bura saly Akmyrat,
Gk gapydan gara murtly Gulkii.

397

enedilim.com

Her hasy zni aalyn gollap,

Akmyrat topuldy sayny sallap,
Gulkii topuldy murtuny sallap...
Ine edip iki gelin drt boldy!
Toba-essagpyrulla!

z toumdan hli tolara degili reporta

Bir grse erteki, bir grse matal:
Oglua murt ykyp, bitendir sakal.
Shedin alarsy, toun bellrsi.
o gnden balanar:
kel! kel! kel!..
Tou serenjamyn edn tkel,
Drt eli bolmasa, etimez iki el.
Kewany da bilen oadar ene:
Jir agdan ykypdyr.
Dikel! Jir kel!
O niiksi jirmi?
Dwneklik jir.
Gllje matadyr... bjr, bjr, bjr.
Wah, bjr-bjri bar bolsun seni,
Bjr-bjr dl ol,
Ejir eken, ejir!
Ertirden agama eknme-ekn,
Skersi patagty dkanma-dkan.
Agam, bjr-bjr jir gerek maa!
Jirem ok, bjrem...
Wah, nirde barkan?

398

enedilim.com

Ylgarsy. Selprsi. Tapmarsy derek.

Te-ahyr bir dostu etirer kmek.
Jiri nmedigin bilmeki bolsa,
edip mahal-mahal
To tutmak gerek.
Ak jirden tmmeklp giden ewany,
Diersi hekgerip: Ntdi kewany?!
ene segsen nek, z tabak gerek!
A-haw, a ldrdi,
Uzat a-nany!
ig suw bilen uwdup bir dwm rek,
Bir dkana etip, ekersi aak.
Nme gerek, agam?
Maa-ha, uam,
Segsen nek bilen
z tabak gerek.
ze akarar ejejik gelin.
Dodakdan ykarar pkgje dilin.
Agam jan,
nireden,
gkden ddmi?..
Jygyllyk tarapa uzadar elin.
Ertesi z tabak, segsenem nek
Gapyda dzler misli bir kenek.
Gap-gajy mesgenin wrenmek in
edip aram-aram
To tutmak gerek.
Tou seridesi dzeler kem-kem.
Geriler adyrlar, bellener hekem.

399

enedilim.com

Ertir ol hekemle i agysynda

Saakbaz dazalar
Maa dek ker
Dwler dwnek. Dolanar saak,
Kbiri owunjak. Kbiri goak...
(Uzak grlejek dl dwnek hakda,
Ol hakda bir ygry rite azjak).
Toa gn galar. Biirler rek.
rek dien zada gerekdir kmek.
Goy kyamat gn gerek! dilipdir.
Wah, , goular,
Siz u gn gerek!
Dykylar haltalar, ugrular hamyr,
Ejiz bolsa hamyr
omzuy omyr.
Emma her birisi at dek gelinler
Hamyry grende jylawyn gemir.
Biri elgu bolup
Hamyry kerter,
Biri torgu bolup
Dikelr, drter.
(yn erkek kiiler bulary grse
Hem dzmez,
hemem busanjy artar),
Kyrk gradus bolsa howlyny day,
Segsendenem geer tamdyry bay.
Emma tamdyrdanam gyzgyn rekler
Hjme geerler gyzgyna gary.

400

enedilim.com

alyna awlanar mermer dek bilek,

Repideden geer z tamdyr rek.
Gelinle kimdigin tanamak in
edip kte-kte
To tutmak gerek.
Nahar taar! diip, gygyrar apez
Apez gygyrdymy gutarar bo sz.
Hemmele maksady hyzmat etmekdir,
Gep-gybat
hi kesi adyna dmez.
Bir elde tabakdyr, bir elde petir
Goular gnni hyzmatda tir.
adyry anynda
z daza weli
Zlpn tkliklp,
slmrr otyr.
Slmrre bardyr: duran bir melek.
Towlanyp, nz satar hyzmata derek.
Dazala nzini wrenmek in,
edip ygjam-ygjam
To tutmak gerek.
Gn gilr. Gyzyar komsomol toy.
Arzuwlar adylar goydan-goy.
Kelle gyzdygya owhun kpeler.
Todur. akyn bilse owhunam gowy!
Hi kim owhunydan gzlemez telek.
(Has owhunly ere alagyn nek!)
Resmiligi az-kem unutmak in
edip mahal-mahal.
To tutmak gerek.
401

enedilim.com

Arzuwa goulyp Nuragdy Tokga,

Pyragydan balar gzellik hakda.
Iki z yl ozal slen Meli
ene uz rilp mele toprakda,
Golun dilp geer ene bir gezek.
Be dimek gzellik bakydyr dimek,
Gzellik waspyny etirmek in
edip ygy-ygy to tutmak gerek.
...Da atar. Tzeden balanar tou.
Gelnie ba salyp, gurarlar oun.
o gnden adya Gayn dakarlar,
Hem alarsy,
hemem almarsy boun.
Toba!
una ada misli bir bbek,
Hem glp, hem aglap, tarsyldar rek.
Tze ada endik etmeklik in
ene ne gezek
To tutmak gerek?!

Sona gelin, gara gelin, alyk, garrylyk we bir tomluk

hakynda
Gogy
u gn gabat geldim kursdaym Sona.
Didim: Tweleme, arsmansy sen-.
Gurunly kenekmi, kenekli gurun
A, garaz, henizem ol ki duru...
Derrew salaryna etirip elin,
alardyk-la! diip, ylgyrdy gelin.

402

enedilim.com

Men didim: Salaryn alarany yn:

Demirden altyna dnpdir say.
Hasysy gymmatly: altynmy, demir?
Zer barka
demiri ksrmi mr!
Gelin jak-jak gldi. ykmady gary.
Didi: Tweleme, zem agy.
Alar, yllar
oun etse-de gdek,
Tweleme, wagta atypsy badak.
Durkuam, erkiem, grkem ki.
regiem ki: dag arar glki.
ele glkleri ndrn rek,
Entek-entekler- hars asa gerek!
Bu szle de-ary bolsa-da galat,
Galat
gapyrgama bekledi ganat.
Galady gudratyn grmndim ozal.
(Dimek, ja erinde galadam gzel!)
Men brgde dndm, gelin hem gumra.
Men ilerik udum, gelin hem gara.
kime on esse eseldi kepim.
Kimi anna barsam
stndi gepim.
...Ertesi satady baga bir aal.
(Senemmi, emenmi adyn atjak dl)
Gara ga, gara zlp, gara z zenan. Didi:
Aman, aman, e nurbat-aman,
zde her nije dise-de jahyl,
Garrapsy, garrapsy, garrapsy, ahyr
Tasdanam geipdim
kimdigi duman.

403

enedilim.com

Birden gzleriden eddim gman.

ogsa dagy okdy tanajak miltim.
Onsoam... sendigi burnudan bildim.
Ne tgese-de malay, garny,
tgemejek eken adamy burny!
o gn keselhana eltildim derrew.
Wralar ygnandy. Balandy derew.
Dogrusyn adypdyr ol gara zenan.
Dermany yzyndan berdiler derman.
Emma dermanlardan etmedi kmek.
Didim: Dn bilen holasam gerek!
Dnden domadym, dermandan dodum.
Wah, entek-entekler atjakdym adym.
Ol hem ele weli... otuz yl bri
Heniz tomlugy-da ykanok biri.
Elli kitapam bar hersi bir elpek.
Emma bir saaga enok entek.
Neirat plana gomanka tomy,
edip
gz ayp ttmek bormy?
Onana-da birden kakyldy iik.
hli de-dularym girdiler p.
Gapydan girmnk herreldi maa:
I nde bolsa kursdaym Sona.
eri ahyr nire! Bu erler nire!
Sende dert ok. Hany glberi sre!
Derrew penjegi ge, halady ykar.
Ysgyny ok bolsa, kmekle eker!
Bu erde ii ok tut aly kii,
Bu ja sagatlar dl, syrkawlar in!..
Gediler dayma. Zyyldy halat.
Wraa didiler: Biz mua belet.
Munda ne-h dert bar,
ne-de bir dmew!..

404

enedilim.com

Dogrudanam ele!
Sagaldym derrew!
Tutdular golumdan. Basdylar Wolga.
Yzymdan bir topar gollar galgaa.
Bu niiksi adam? Bu niik kesel?
Geldi gulagyma bir topar sesler:
Edil ap-ay hem agyrdy haly.
Birden udy gitdi garasar aly!
...etdi-de bir demde gutardy waka.
Agam agajyklam gowudy kaka.
Menem stoluma gowudym ene.
Tomlugym taarlap otyryn ine.
ene sataana ol gara zenan.
Men gurgun,
Men juwan,
Men esen-aman...

ubile degimeleri
Berdi Kerbabaewe
Nikola patya burugy bilen
Drnde Murgapda Hindigu bendi,
Tejen derasyny bir kenarynda
leme inipdir
Kiijik Berdi.
Ynha indi bolsa ullakan Berdi.
Seretdigie-de ullakan aly.
u aly ullakan bolmaklyk in
Gemeli boldy, ol ullakan oly.

405

enedilim.com

Ynha otyr garymyzda lowurdap,

Bay ak seekli
Ullakan haly.
Birden dremer ullakan haly.
Onu dremegne kn zhmet gerek.
Egirmeli, wrmeli, itmeli,
So darak yzyndan urmaly darak.
Haly edip uly bolup gitmeli,
Kmilligi oly agyrdyr, agyr.
Ony kmillige etirn
Deiz aly sabyr gerekdir, sabyr.
itim wagtam,
Darak urulan wagtam
Kbir alylykla bolmagy mmkin.
ne weli haly dimek halydyr,
Kee bolmak asat, haly bolmak kyn.
Ynha! Bu gn hemmeleri gzleri
ol ullakan, ol ajayp halyda.
Gelin-gyzla gzi ajap halyda,
Berdi agany gzi ajap hallyda.
Berdi molla gzi gelin-gyzlarda,
Gelin-gyzla gzi Berdi mollada.
Dimek, haly haly bolan wagtynda
zne ak etjek 70 salda-da.
ylgyrsaam-a ylgyra weli,
Gabanama birden, Merem gelneje.
Emma gabansaam, gabanmasaam
u oturan igdi boly eleje.

406

enedilim.com

Ol zni halka mkm sdrdi,

Trkmeni adyna getirdi busan.
Kpetdagy aly busanjy anda,
eri, nmejikmi top aljak gaban.
Hasy lk, hasy mekana barsak,
(Bu bizi lap edip atdygymyz dl)
Ilki Berdi aga gurgunmy? dilip,
ondan so balanar baga sz-sowal.
...ene-de kyrk yldan, elli yldan so
Hasydyr bir urda gidilse sele,
Berdi aga, sag-gurgunmy? dilende,
Soragy jogaby berilsin ele:
Berdi aga gurgun!
Berdi aga mes!..
s sen, goja ynar,
s sen, ene s!
*Gogy gysgaldylyp alyndy.

Beki Setkowa
Roman yzyndan tze roman,
Hekaa yzyndan tze hekaa...
Iller iki ylda bir powest azsa,
Sen her hasyn etireok iki aa.
onda-da eliden ykan kedeler
Gyzlary hem haran edr, Beki aga.
F. Engelsi 15-nji jayndan
Senden pata alyp ykan setirler,
Uzaldyp goberse, eri dayna
Bir gezek dl, on b gezek eterler.
407

enedilim.com

Berdi aga uri Gagarin bolup

Aan bolsa kyssamyzy kosmosyn,
Senem, ynha, German Titowa mezp,
Has agtyltdy ol kosmosy kyssasyn.
Bu gn, ynha, mlp-mlp okyjy
Alkylaar kosmonawtla ikisin
Alkylaar z agay Berdisin,
Alkylaar z agay Bekisin.
ene tze kosmonawtlar kpelip,
ene-de aylar has tze erler,
onda-da nesiller size ba egip:
I ilkinji kosmonawtlar! dierler.

Aman Kekilowa
Asman dise
yldyz dr adya,
yldyz dise,
asman dr adya.
Aman dise,
Sgi dar adya,
Sgi dise,
Aman dr adya.
Sgi hakda kim azmady?
Gara azdy, Pomma azdy,
ary azdy, bary azdy,
Menem azdym... hemme azdy.
Hemmejmiz nije yldyr,
Sgi, sgi diip rs.
Senem sg k weli,
Bizem sene kp rs.
408

enedilim.com

ne weli, hemmmizden beterrk

Sgi szi akyn Seni adya.
Aman dise, sgi dr adya,
Sgi dise, Aman dr adya.
Gazetde-de urnalda-da,
Efirde-de, kitapda-da,
Ekzamende, leksiada-da,
Grrde-de, dokladda-da
Sgi szi elmydama
Tirkeip r Seni bilen...
Bahylylyk etme! diip,
Tersleme meni bilen.
Hemmelere olda bolsun
unu aly bahylylyk!
Hemmelere olda bolsun
Elli ay kenarynda
Seki aly jahylylyk!
Arzuw edn bu gn Saa
ene-de bir ona ay,
ene-de bir ona ay,
ene-de bir ona ay!
Iki z a arzuw edn!
A, nm etjek muna ay?!
Arzuwy hem eni agy,
Nebsimizi aglatmaly!
Tebigaty kanunynam
Bir azajyk hormatlaly!
ene-de bir elli a-a
Gayryp hem alsa bolar.

409

enedilim.com

Men- kn bir dawaam dl,

Kyrk dokuzam bolsa bolar.
Emma ondan sokusyny
Aman aga, z agtar.
z ahyr, z alym,
z wra, z doktor...

Pomma Nurberdiewe
Nurberdini ogly boldy,
Buluk, buluk! dilen gni,
Pime, elpek deregine
Ttek nany ilen gni,
Kne dona gundaglandy
Bir garaja, tokar aga.
Ady Popu, zi popu,
eri Akap, Sakarge...
Ondan bri alty z a
Geip gitdi yz-yzyna.
Pomma bu gn ana garap,
Eli bilen sayn darap,
ele dir z-zne:
Ahow, Pomma, elli ada
Say edil kmr aly,
Barmaklary, goarlary
Suw berilen demir aly!
Bu nmni hekaaty,
Bu nmni alamaty?
Kimden aldy, nirden tapdy
Garratmaan keramaty?
410

enedilim.com

...igrimi b yl dogan boldu

z halypa Tokmak bilen,
Swe etdi ere gary.
Tumugyna kakmak bilen.
Dostu in ag bilen st,
Duman in bomba boldu,
Indem edip uwa-uwa
Elli aly Pomma boldu.
Hanha gel Pomma! dise,
Garylajak kp tapylar.
Gapdalyda Pomma bolsa,
Meliside gep tapylar.
Bu hormaty, bu hraty,
Bu sgini gazanmaga
rek asyr zhmet ekdi,
Jahylrek ahyr aga.
Aga szn gaty grp,
Aak bakyp, dymma, ahyr,
Aga bolmak hemme ki
Nesip etsin, Pomma ahyr!

Mmmet Seidowa
Bu niiksi, bu niiksi ahyr dost
ap-ay hem ikimiz
Bolup goa Tahyr, dost,
Medeni-seil baglarda
Serdik Zhreleri.
Indi bu gn Sn! disek bir agyz
aryljak zhreleri,

411

enedilim.com

Bu niiksi, bu niiksi, ahyr dost

ap-ay hem ikimize
Diseler a ahyr, dost,
He bir dynmak barmyka
a ahyr dien szden?
Diip, a ahyr dine
Gargardyk iimizden.
Gargyymyz kabul boldy, ahyr dost.
a ahyr dien szden
Dyndyk indi ahyr, dost.
Indi otuz-kyrk ala-da
Gabat gelen badya,
Aga szn familia dek
elmerler adya.
Bu niiksi, bu niiksi, eziz dost,
Bu familia oku degr heniz, dost.
ay Se toua etip gelrkm
Gabat geldi edebiaty Nergiz, dost.
Mmmet aga touna
Bararmy pylan aga?
Diip, zme bakdy.
Sz tapmadym jogaba.
Bu gyzlary, bu gelinle
Diljagazyn goan sen!
Pylan aga! diende
Pylan eje! dise
atdan ykmajak sapak
Boljak weli indik,
Onam diip bolanok,
Ol otuz, sen ellik...

412

enedilim.com

A, bu zatlar oundyr-la, Mmmet dost.

Bu gn bize baga bir zat gymmat, dost.
flp-flp demi salan setirle
Goup Seni hormatya hormat, dost,
Goja eri stnde
Hwdlesin gojaltman,
Uly eri stnde
Go, gorasyn kieltmn!
Bu zatlara dnnsi gowy sen,
adya sal goja Mslimowy sen.
Saa goja iralyny ayny
Eilsin goja Zemin!
Maa-da ary besdir...
Omyn!

Be-e!
Ynha bir mele, gelin, gzleri anak aly,
Gabagy gamak aly, syraty badak aly.
Gn erinde durmaar, A erinde durmaar.
A ger, yllar ger, mele gelin garraar.
ele gelinle biri geip barar keden...
Dnem Jeren gyzdy sen, bu gn Jeren eje sen.
Dnem A-u, jigidim, indi A-u, auly!
...Klasda jan, biz edip
Talaarsmy alygy?!

413

enedilim.com

VIII
AHYRY ARHIWINDEN

***
Birisi e dier, biri be dier,
Meger, halas dlsi az-k gnden.
(Kim ak jje bolup,
ol aklygyna
tp gitdik bu agty dnden?)

***
hli gzel zatlar hemie beik,
hli beik zatlar hemie gzel.
Gzellik gatyyp beiklik bilen
er znde adam drpdir ozal.
hli sada zatlar hemie beik,
hli beik zatlar hemie sada.
Sadalyk gatyyp beiklik bilen
Genileri dredipdir dnde.

414

enedilim.com

a
(M. Lukoninden)
Uzakdan-a
oat grn.
akyndanam
erbet grn.
Ne jyn urdy gzlerime?
Nmek bu ezet bern?
Golaymda zat gremok
Dury bilen mr, duman.
Bu n bolu! Aklym haran!
Grnse-de uzak asman,
Aagymy astyndaky
er grnenok, aman, aman!
Uzakdan-a oat grn,
akyndanam erbet grn.
N jyn urdy gzlerime?
Nmek bu ezet bern?
Uzakdan-a oat grse,
Goladanam erbet grse,
Gapdalyda duranlary
Grmn, tp gidiberse
Ulalypdyr dimezlermi?
Dijekleri juda hakdyr.
Beterrginem dierler,
Ililikdir, ol uzakdyr.

415

enedilim.com

Hany nek diizmi?

negiem kmegi ok.
Ayrsynda gz bolmasa,
negi zi grenok.
Goladan-a erbet grn!
Uzakdanam barha agy!
Toba, toba, bir belany
stnden barmasam agy.

Holayk degimesi
Tejen etrapyny Maat obasynda
azylan gogy
z ady Bimdir, kakasy Prli,
Kolhozy serdary Bim Prldir.
Maady kwnden Gksr enli,
Goluny uzadan Bim Prldir,
B yl ozal ak mekdepde Mollady,
Partiamyz sylap ie ollady.
Kolhoz ony, ol kolhozy goldady,
Halk ynamyn dn Bim Prldir.
To gni ortada gler oturar,
as gni tabydy n gterer,
Begense, gynansa kmek etirer,
Il derdine derman Bim Prldir.
Bir any kanaldyr, bir any tk,
u orta medanny hasyly etik,
Bir grse alakdyr, bir grse tutuk,
Ikisinem oaran Bim Prldir.
416

enedilim.com

Salyh ie ussat orunbasardyr,

uwarak hem bolsa, ide eserdir,
Ertir gapymyzda mayn keserder,
nki halypasy Bim Prldir.
Kolhozy partorgy Abadyr Aba,
Beletdir gowaa, beletdir suwa,
Partorgy zne seretmn owa,
Agzybir ilen Bim Prldir.
Tanamaan barmy Gurbansoltany,
Zhmeti merdany, pagta soltany,
Taryplar zarpyny, smez altany,
Grelde grkezn Bim Prldir.
Bainji brigadir Repbim Pirlidir,
regi aykdyr, goly zorludyr,
Emma alta bolsa, dili orludyr,
Ony hem wredn Bim Prldir.
Pagtasy dek akdyr gzni ii,
Ahallydan doly gawunny ii,
Gwni ayklary agarmaz say,
Hemmesin wredn Bim Prldir.
Uniwersal igit Prliew Ata,
Pagtasy bitipdir, basdyrmaz ota,
Zhmet bilen ee bolar hormata,
Belki hem agasy Bim Prldir.
Unutmaryn swer dostum Hydyry,
Il iinde kpdr onu gadyry,
Imen adama etmez hdri,
traf iirn Bim Prldir.

417

enedilim.com

Muhammet aga-da bereli gezek,

Dkanynda kpdr ilimdir arak,
rek tapan in arak hem gerek,
Diip buruk bern Bim Prldir.
Eziz dostum Nuragdyny ogludyr,
Ady Atabadyr, murty towludyr,
Dommarak bolsa-da, ii owludyr,
Onu hem mollasy Bim Prldir.
Nurmuhammet aly kdedir hata,
kdedir hasaba, kdedir ota,
Shetli aga-da galsa garata,
Sag bolun etirn Bim Prldir.
Atasy aryar, Bim z ady,
Traktory piri, pagta ussady,
Mnni I motor, okdur kem zady,
nki o atday Bim Prldir.
okdur onu sogan aly sellesi,
Kbir molla papaklydyr kellesi,
Dn sygmaz puly bilen gallasy,
Kneje krdei Bim Prldir.
Meret dostum gassaplygyn haklapdyr,
Otuz gnde sekiz ebi kaklapdyr,
Myhmanyny kebap bilen eklpdir,
nki adyp giden Bim Prldir.
Potalonam Shetmyrat bagydyr,
u gn agam hezil berse agydyr,
Alaklygy enesinden dogudyr,
uwarak bol din Bim Prldir.

418

enedilim.com

Samolotdyr Kakabay motory,

Ne srse, okdur onu atary,
Asla bolmaz harazyny atary,
nki naalnigi Bim Prldir.
Gulaklary grnndir herden,
Pasyrdadyp gazet getir sherden,
Garaja dost, i bakaly nahardan,
ebii bol eri Bim Prldir.
ene bir epmdir rew Anna,
Bir eli suwdadyr, bir eli nanda,
Garat et gadarys ir sagat onda,
Adaryn, balygy Bim Prldir.
Shetlidir oforlary seresi,
Tylladandyr lkgesini yrasy,
atma anda az grndi garasy,
nki hojayny Bim Prldir.
aly Gandym gawunlary opany,
Zor sakydyr Repbimi tapany,
Km anna guradygy gapany,
Jezasyny berjek Bim Prldir.
Meni bir dostum bar Ketdedir Ketde,
To bilen melisde durmaz ol etde,
Durmasa durmasyn, gelndir htde,
nki onu dosty Bim Prldir.
Gatmaky men, rugsat beri Kerime,
M gn salam duzun ien erime,
Szden dnmen ot bassalar derime,
Her kimi pikiri drli-drldir,
Pikiri az din Bim Prldir.

419

enedilim.com

Hudaberdi Diwangulyewe
Kerim ahyry 1975-nji yly 2-nji martynda a
Kommunist gazetini redaksiasyna gezelenje
gelende gazeti redaktory Hudaberdi
Diwangulyewi kabinetinde bir gyzy suratyna
seredip zni ugruna azan degime bentleri.
Surata seredip...
1
Bele jellat gzi grmndim men-:
Her gz iinde giden bir dn.
Birisinde umah, birinde dowzah,
Entek a igitsi umah al sen-.
Menem ol dowzaha zmi urjak
Gijesi-gndizi gazanyp gn!..
2
Lenin adyn sena edip diline,
Tze biledini alyp eline,
Bu perini bolup duruna seret;
Janym gurban Ogulnzik geline...
3
Bedeni, mermerden asalan alak.
Dodaklary pisse, gzleri anak.
Saa ayk boldy kp redaktor
ok, ok, kp dl, kp dl, ikije sanak!
ok, eke! eke!
Olam men! Kerim!

420

enedilim.com

4
Bu mandaty iinde ne-ne ei bar.
Ne-ne sapak bar.
Ne-ne mekdep bar!
Bu gzleri iinde
Ne Gne bar.
Ne-ne zehin bar,
Ne-ne edep bar!

Otkrytkalardaky gogulardan
Atje 1979-njy Tze yl gutlagy
Duman in awy bol,
Dostu in sji bol.
ene-de bir z yllap
Swer ary gji bol.
Bu dnni znden tse-de bir mahal,
Baky nur saar aly
A zni tji bol!

Dngzele
etip gelen Tze yly
Gutly bolsun lle gzel.
Bou bilen batyp gal sen
Bagt diiln kle, gzel.
Gara gyy gradusy
etende-de nola gzel,
Se mhriden 1000 gradus
Gyzgyn eter ile, gzel.
ne weli mhri bilen
andyrama, lle gzel.
421

enedilim.com

Bu gutlagym igrimi yl
Gij galdy, Dngzel.
Gnler, alar, yllar tp,
Garrap barar dn, gzel.
Meni in die bir Sen
wrlmedi kn, gzel.
Bir mahalky labyrdan ot
etip onki syna, gzel,
regime azap berr
Dngzel,
Dngzel!

Gzel gyz Bibisara!

(Garagalpak gyzy)
Bir ahada biten goa nar grdm,
Bir dutarda biten goa tar grdm.
Wah, olary dogulyny gi grdm,
Wah, zmi dogulymy ir grdm!
ol gyzlara zn sdrip biljek
igitleri
bar igitden zor grdm!

***
Tze ylda tze bagt
Tze atlyk glki bolsun.
Ak gar aly pk regi
ene ki ylky bolsun!

422

enedilim.com

Dumanjykla, bahyljykla
Tsse berlen tilki bolsun.
Al-asmandan m bagt inse
De arysy seki bolsun,
ekejesi meki bolsun.
Hemme zatlar tze bolsun,
Die Lle ki bolsun!

araar
Jahanlar iinde grdm bir Jahan,
Gzi-gay gabagyna araar.
Ol Jahana bolup bilmez her Jahan,
Adan szi dodagyna araar.
Il iinde Jahan, Maral, Jeren kn,
Men gyz! diip, gomp-gomp edip ren kn.
ahyryny grmedik kn, gren kn,
Mden biri me ygryma araar.
leme inii, aray gzel,
rei, otury, turuy gzel.
ylgyry, edebi, gep ury gzel,
Dymyy-da dodagyna araar.
ahyryny talap, gitdi ol uzak.
ylda grmedim ekeje gezek.
Megerem, bir igit gurandyr duzak.
I mert igit bele gyza araar.
onu gujagynda uklajak gerek
Armanym bar! dise, tumugna berjek.
azdan doly, nurdan doly bu gujak
Go igidi assygyna araar.

423

enedilim.com

Dodaklary tze sd gamagy,

umry gwsi boz jereni owlagy.
Gwresine arayp dur knegi,
Gwresi-de knegine araar.
Huda i edinip bir isiz gni,
Bir bagtly bagtyna asandyr ony.
ykasa ol ele gyzy gwnni,
Adam dl-de, mamynlyga araar.
Ekiz tay aly bar gyza duup,
Gaaly ounda bolupdym ayk.
E tarym, bor eken bele mezelik!
Bu mezelik regime dalaar.
Tarym ony bahar-azy paslynda
Gl suwundan asapmyka aslynda?
Bir ys gelr ak alkymy astyndan,
Hassa bolsa m derdie araar.
Dnni znde ene bir ene
Bele gyzy dogrup bilermi ene?
E, tarym, szme jogap bersene,
Jogap bermek gudratya araar.
Badak dek bouna bolup sadaga,
Her szln szne bolup sadaga,
Gursagyny mkm bassa gursaga,
Grsldisi gursagya araar.
ne arman gi doglupdyr azajyk.
Men igitkm, ol kiijik agajyk.
Wah, irrjik doglan bolsa azajyk,
Onu mri me mrme araar.

424

enedilim.com

Zyany ok, aa uzak, uzak, uzak!

Maa die seni saglygy gerek.
Alny ayk bolsun, e gwher rek,
Bu ak patam ak alnya araar.
*u gogyny baga-da warianty bar G.D.

***
a boldy simfoniany dilnim,
regimde saz owazy di, gyz.
Jp a boldy didaryy grmnim,
Bgl kebi gzlerimden di, gyz.
a dimek ynsan in bir pasyl,
Ona wagtda rek aar bir nesil.
Bagry akan Aga dilen bedasyl
Barmy, okmy, a bir ere gedi, gyz?
ok, sen sowulmaly azlardan dlsi,
Biderek simfonik sazlardan dlsi.
Bu yklymda grlen gyzlardan dlsi,
Bagry ogap sabyr-karar gady, gyz.
Onu aly bagyr dnde serek,
Ony dilemegi baarmak gerek!
Bagry gapdalyndan ak gu dek rek,
Me regme gsr-gsr udy, gyz.
Bedeni, keni, regi gwher,
lemgoar kimin b drli wser.
Ii-day g klassyk eser,
Sen barka Barondan gwnm gedi, gyz.

425

enedilim.com

mrni bir mundyn geirse hayp,

Klassyk eserden aypdyr ayp.
z yllap okasam bilmezdim doup,
Her sahypa bir lemi gudy, gyz!
Aga bolsa Aga diiln aga,
Seni badak edip gtrdi gge.
Henizem bir pille badak bolmaga,
mr ay bir zerresi gedi, gyz!
Bu dne hezillik: azatlyk, delik.
Indi aglaan ok agadan elip.
Sgi, bgl, pek hemme zat senlik!
Jahan saa gi gujagyn ady, gyz!

Myrat bilen Aksoltan

(Juma azmyradowy to
saagyna kiijik elpek.)
Hasysyny adyny ilki bilen tutsamkam
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
Biri dostumy ogly, biri dostumy gyzy:
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
Biri Gyly ahaly miweli ahasyndan,
Biri juma gnnde Jumany posasyndan.
Ikisi-de men dien gerekle pahasyndan,
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
igit ilki spmi, a gyz ilki spdir?
Parhy nme, ikisem yk oduna kpdir.
Yka dmek ayp dl, yksyz galmak aypdyr,
eledigin duupdyr Myrat bilen Aksoltan.
426

enedilim.com

Birisi Arman ata suwun iip etien,

Biri Bzmein ata mein iip etien.
Bu gn bolsa me bilen Arman suwy gatyan,
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
Go, bolsunlar Armany suwy aly ypaly,
Go, bolsunlar garrasa-da
garramaan nikaly.
Go, bolsunlar duza, en, gayn en wepaly
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
Wi, wi tasdan gayn ata ykan eken huumdan:
Gelin dabyrap gemesin gayn ata duundan.
eri hemrasy aly, go pyrlansyn dayndan
Aksoltan bilen Myrat, Myrat bilen Aksoltan.
Bu de gelin bolmak hem asatdyr, hem kyndyr.
Hem ogul bolmak hem ol kynlyga akyndyr.
Birden Juma nazasyna ilmegi mmkindir
Aksoltan bilen Myrat, ylata-da Aksoltan.
agy bolsa agy ady dolar btin lkme.
aman bolsa aman ady dolar respublikama.
Soky puman gi bolar, hi kim tutmaz arkay,
Ahmal bolma Myrat han, ahmal bolma Aksoltan!
Bu gn tou anyna tans etsin Mirli gyzlar,
Sol elleri almaly, sag eli narly gyzlar.
Ikisine bir alma bag etsin nurly gyzlar,
De bleip isinler Myrat bilen Aksoltan.
ne olar unutmasyn ahyr bilen Jumany:
Herimize eilsinler bir rjek almany.
Menem baryp alma bilen begendirsem aaly
Belki, bir a igdeler Kerim bilen Orazsoltan.

427

enedilim.com

Bu szleri de ary to gnnde degimm.

ahyr Jumany grse, oup bilmez degimn!
Degimesine gl, yny kalba nagyla!
hli toa gelenler, hemem Myrat Aksoltan.
Glki-oun dien zat dogulanmy yn zatdan.
Bir wagty ony Promete asanmy gyzyl otdan.
Bu dne garakyrar o gitse adamzatdan!
Gl, ona, degii,
mlp Myrat, m Soltan.
Arman suwy, Mir mei agdyr st dek gatysyn,
Ojagyyz lowlasyn, yl gedike tutasyn.
Her dokuz a, dokuz gnden
tze toa satasyn
Juma ogly Myrat jan, Gyly gyzy Aksoltan.
Dn-nki agan agy gudratydyr alygy.
Maa-da kn zatlary atlatdy agyly gn.
agysyz a lennler, go, meni bagylasyn,
Depmizden nur agdyrdy Myrat bilen Aksoltan.
ne arman, bir azajyk bkdediler pagtany,
Mlp ygymy gyzlar kem doldurdy haltany.
...Ayk gnleri kpeldip, go, agtyltsyn ertni,
Aksoltan bilen Myrat,
Myrat bilen Aksoltan!

Sahy Jepbarow hakda

zi ok bolsa-da stol baynda,
Bu to Sahy dien girdi toy.
Bu to m nygmatly saak baynda
ygnanan zlere girdi toy.

428

enedilim.com

ok, bu to, die bir girtleri dl,

Talant dien zady snle toy.
Aramyzda ok bolsa-da Sahymyz,
aap r, aaram! dinle toy.
Bu to gelseler-de gelin touna,
Sahy toy! diip gelenle toy.
Sahy zne-de, owazyna-da
Ayk gatarmala, gelinle toy.
Heniz gitmnkem eri znden,
Gideniden soam eri znden,
Olary ze ayk edmek
So beriln zat dl,
Die ezelden.
Bu e gelenler (garrymy, amy)
Bary udantutma zehinlidirler.
Bu gapydan tln zehinsizlerem
lerne gidende zehinli gider.
Sebbi bu ojak ne ojak dl,
Gudratdan flenen mukaddes ojak.
Bu gn ynha ol ojagy baynda
Biri-birisine intizar gujak
Ana bilen Rahymy gujagy
az gli dek, ma gli dek ayljak.
Tou gutly bolsun, e Soltan inim,
Tou, gutly bolsun, Bibeje-hanym.
E Bibeje, bu gn a grn sen
Bolsa-da ak saly kneje hanym.

429

enedilim.com

Tou gutly bolsun, e beik ussat,

Tou gutly bolsun, e Sahy dogan!
Se tou saglygna gters uny,
Se saglygna gters uny,
Oan, bir pursatlyk ukudan oan!
Daan, bir pursatlyk tirsege daan!
Guwan, toa guwan,
Dostlara guwan!

Poezia
Dirler:
Poezia gldrmek in dl,
Dirler: Poezia: aglatmak in dl.
u diiln ynmyka?
Aglatmak in dl bolsa,
Gldrmek in dl bolsa,
Onda ol nm ink
ldrmek inmik?
Meni pikirime, Poezia
Hemmesinem edip biler.
Kanunya mt dldir,
Kanuny zi dredip biler.
Agladyp-da biler,
Gldrip-de biler.
Doduryp-da biler,
ldrip-de biler.
tle damaryny tutuly aly
hakyda damary myngalap bilse
Nme in aglatmaly dlmi?

430

enedilim.com

Erkii eliden alyp,

bwri gyjyklap bilse
Nm in gldrmeli dlmi.
Poezia agladanda Grogly regi aly
r rekler gzayny
sajak, sajak boluberse.
Poezia gldrende Pyragy ygry aly
Agras gyzlar galkyjyklap,
ujak, ujak boluberse.
Die ele poeziany
Gudrat bilen deemek bor.
Die eri stnde dl,
Mazarda-da dilemek bor.
Sebbi onu tohumy
Die topragy stnden
Dl-de, emilip alynandyr,
Onu edi gat astyndan.
yn gogular uly agy,
Uly glki ogludyr.
Ol Pyragy ygry aly
agras gyzlary gldrer
Ol Grogly batyry aly
batyrlary agladar.
Poezia
rekden yksa,
Burundan ykmasa,
Beniden yksa,
Garyndan ykmasa
aamaga ukyplydyr.

431

enedilim.com

Aglatmaga-da,
Gldrmge-de,
Dodurmaga-da,
ldrmge-de hukuklydyr.
Agy dien zady bilmedik merde,
M lmden geip, lmedik merde
Bir gogy okap berse
Ol aglasa;
Ezizi urudan gelmedik sona,
Otuz b yl bri glmedik sona
Bir gogy okap berse
Ol glse;
Dwlet pulun gemrip, alaran ben,
Mesliginden bgrip, dlirn ben
Bir gogy okap berse
Ol lse,
a lmi bri anyna gelse
Onda ele Poeziany
Ts Poezia boldugydyr
ahyry z byllyk planyny
hem-de bornamasyny
Bir gnde doldugydyr.
ne welin
agyny agydan,
Glkini hem glkden
Parhyny ullakandygyn
Bilmelisi ilki sen.
Poezia ejizi aglatmaly dldir,
Merdi agladyp bilmelidir.
Poezia samsygy gldrmeli dldir,
Akyllyny gldrip bilmelidir.

432

enedilim.com

Akyllyny gldrip bilmen,

Merdi agladyp bilmen,
Agyr hassany, te bolmanda,
Dem salym sagaldyp bilmen,
Slni snine
Bir daban golaladyp bilmen
Parhsyz poezia
Ine odur ap etmge,
Bir ekzemplardan artyk kpeltmge
Haksyz poezia.

adygrlik
knme
Poezia riklik, gwni tmizlik
Mhir-muhebbeti bollugyndadyr.
uwlap geer gider gelinlik-gyzlar,
Megerem, aslyny elligindendir.
Haal tutamaka gatnaw odasyn,
alyk itirmesin alyk kadasyn!
Diller geplp dl-de, pp adasyn!
Posa Erem bagy mellegindedir!
ahyrlar ahyrdan uzaklasalar,
Die ho sz bilen gezekleseler,
Gabana okayp gujaklasalar
Em rekleri lmegindendir.
Ulumsyzlyk mezr gydaky klg,
Phimlilik mezr tomusky jlg,
Serwi geirmese bergidir-alga
ynary stnden gldgindendir.
433

enedilim.com

ahyr ahyr bolmaz wezipe bilen.

ygyr ygyr bolmaz sahyna bilen...
girt grmese halypa bilen
Halypa halypa dldigindendir.
Swlik bilen giden dolansa yza,
Bizem garysynda kerdik dyza.
Myhman gel, myhman gel, myhman gel duza,
Bu seni gyt, duzu bollugyndandyr.
kni gogusy u bilen tamam...
Indiki z gogym: salam G. Salam!
G harpyn azamda kp zat atlaan:
Bu pelegi nika gymagyndandyr.
Pelek nikasyna bolmazmy re.
Die bir re bar: wrlme kre!
Bu heniz bedende joarka ire
Bal bolup dammaly dimegindendir.
Pelek z nikasyn gydymy telek,
Garysyna die ol re gerek.
ogsa uwa-uwa sokur bor rek,
Bu mlp asyry synagyndandyr.
*ahyry z azyy aly ap edilr.

***
Mekirje owlajyk
Bagtly owlajyk.
Mln wagty
Ol arkayn mler.
Dnni znde i ullakan bagt
i eletmez bagt
Arkaynlyk eken.
434

enedilim.com

Ony ozalam
Bir kiie bolmasa-da, bir kii
e bilrdim. ne bu gezek
Jadyly drbsin Skobelewi
(Paa Generaly Skobelewi)
Elime alan dek, grn zadyma
biln zadyma
Hasam beter etdi gzlerim.
Mekirje owlajyk
Onu nde
Iini dkpdir heziller edip!
zni zarynly mlemesini,
zni merdemsi mlemesini
Akylly-pahasly mlemesini
Anyk, ayk, dogry mlemesini
Has beterem, die Onu eitjek,
zg eitmejek mlemisini
Oa etiripdir. Dimek owlajyk
Kepden ykypdyr. Doly regni,
Hasratyn, atlygny, bor alan kn
Egsipdir. Ol bolsa beleki bagtdan
Mahrum, mahrum, mahrum, ene-de mahrum
Nala nala, mle mleme bilen
Jogap berip bilmen, kim bolanda-da,
Beik Ynsanmy a pese ynsanmy
Merhum.
Owlajygy irin mlemisini,
zaryn mlemisini
bagtly mlemisini
Dilp Ol, okarky netij geldi
Ol, okarky netij geldi.
Sebbi dnde ii dkmge
Adamy barlygy Uly bagt weli,
oa mmkinilik bar bolmaklygy
eke-tk beik bagt!

435

enedilim.com

ol bagt owlakda bar,

Guzujykda ok.
Ine guzujygy g edn azap,
Hzirem ol juda mertligi in.
Gaduwsyzlygy in
Kte mler.
Baga biri dagy onu erinde
Bir mahallar ge dnp giderdi.
Ol bolsa bak indi nije yl bri
Die ay ge dnp balapdyr.

Tokmagy 50 ayny dabarasynda okalan gogy

arym asyr bri Watan nde
Zhmet ek gije-gndiz, Tokmagym
ne weli nae zhmet ekse-de,
mizde i kn heniz, Tokmagym.
Dogry oldan egr azanlar-da kn.
Pul grse Hydyr dek azanlar-da kn.
Gndiz atyp, gije azanlar-da kn,
Hemmeler dzw dl indiz, Tokmagym.
Meni sygyr aly satdylar diip,
Palasy iine atdylar diip,
Ntany birine satdylar diip,
Grr berdi u gn bir gyz, Tokmagym.
Ol gyz ele bir gyz he, ne goa,
Boy badak aly, gerdeni sura.
Emma igdi anda aaman bir a,
Aglap ne geldi u gz, Tokmagym.

436

enedilim.com

ele hadysalar kn bizde entek.

olary baynda dwmeli ktek.
Go, olar tapmasyn girmge ketek,
Girse-de sypdyrma, eziz Tokmagym.
Entek-entek bolsun galamy iti
Dili tgr bolsun, dodagy kti.
Gulagy eitgir, umrugy gaty.
u zatlar gerek zat heniz, Tokmagym.

Aforizmalar
(Nowaydan)
Juwan wagty bilip balygy gazan,
Garran wagty onu stnde uzan.

***
Halky wah dimese ykylan gn,
Bilip gogun: azyk zde seni.

***
Zhmet ekip alnan ekeje manat
Sowgat berlen tutu haznadan gymmat.

***
Gn hlesin alamasa gijekr,
Gnmi, gijekrmi hasy gnkr?

437

enedilim.com

***
Kesel bardyr eker bilen bejrler,
Kesel bardyr zher bilen bejrler.

***
Bolupdy kenmi, bagrymy dosty,
regmi,
mrmi,
ygrymy
Dosty.
Meni alyymy dosty bolmandy,
Bolupdy hemie rastymy dosty.
a-da dumanymy dosty bolmandy,
Bolsa-da bolupdy dostumy dosty.
Bele yssy mhre gabat gelmndim,
Mhri gji hli yssyny basdy.
...Indi ol yssydan hi zat galmady,
rek bar alanyn yzyna gusdy.
Indi nije yllar kimdir birisi
Gzme tgeik grnse yssy.
Sanap regmi sti hem asty,
I mukaddes zatlar ozar stme
alyyma dl-de, hli rastyma,
Bar aly kasty.

438

enedilim.com


c
Enedilim.com sahypasyny kitaphanasy.