Transportni procesi na unutrašnjim plovnim putevima Lt= zbir podeljen ukupnim brojem putovanja sa

teretom
U tehnološkom smislu razlikuju se Srednja dužina prevoženja jedne tone tereta
dva vida transporta: 1.prvi oblik Količina tereta ∙ prevoženje tereta
transporta je kada se mesto otpreme G  L  G  L  ...  G  L Jedna od
i osnovnih veličina u transportu je
tereta i mesto prijema tereta nalaze
na obali plovnog puta.2.drugi oblik l 1 t1 2 t2 ti
proizvod količine tereta i prevoženja tereta.
kada se umesto otpreme i mesto prijema tereta ne nalaze na obali plovnog puta.
- Operacije sa teretom: U tački D imamo utovar teretau železničke
G  G  ...  G
1 2 i
kompozicije, prevoz železnicom u tački A, istovar u lučkom skladištu, čuvanje Tehnološki procesi rada broda
tereta, utovar iz skladišta u brodove, njihovo kretanje do luke u tački C, istovar u U eksploataciji flote vrlo detaljno se izračunavaju svi procesi tokom prevoženja.
luku, čuvanje u skladištu, utovar u neko od sredstava prevoza. Važno je da se utvrdi struktura i kojim redosledom ide.
- Klasifikacija prevoza: 1. Razlikuju se 2 osnovna vida prevoza: putnički i
teretni. 2. Prema vrsti plovila: plovila sa sopstvenim pogonom i plovila bez
sopstvenog pogona.
Na unutrašnju: tegljači i motorni tegljači. Bez sopstvenog: potisnice, tegljenice.
3. Prema vidu saobraćaja: direktni i mešoviti vid prevoza. Direktni – mesto
prijema i otpreme na vodi, mešoviti- mesto prijema i otpreme nisu na vodi.
4. Prema vrsti tereta: prevoz suvih i tečnih tereta ali se pojavljuju masovni tereti
(u velikoj količini bez ambalaže)
- komadna roba sa ambalažom ili bez ambalaže
- konteneri, automobili i mašine
5. Prema smeru kretnja robe: uzvodni (ne poklapa se smer kretanja sa tokom),
nizvodni (poklapa se sa smerom toka), kombinovani(uzvodni-nizvodni i kontra)
Načini prikazivanja robnih tokova: Vreme obrta je vreme koje brod provede od tačke utovara do vraćanja ponovo u
grafički i tabelarni način tu tačku. Za jedan brod na jednoj relaciji za istu vrstu tereta napravi se grafikon
- Transportni rad – osnovna vel. u za 1 godinu.
transportu. 1. relacija prevoženja, 2. Mesto utovara
količina tereta, 3. proizvod ove dve =
transportni rad. Radne operacije vreme (dani)
1. čekanje na sidrištu
Količina tereta 2. prevlačenje na utovar
3. tehnološke operacije
- 4. operacije utovara
5. tehnološke operacije
6. prevlačenje na sidrište
7. čekanje linijskog broda
Robni tokovi mogu se predstavitii
prema vrsti tereta, - Veoma je važno znati koju vrstu tereta prevozimo,
-Robni tokovi mogu se prikazati i vremenski
Sidrište je parking za brodove. Posebni lučki brod odlazi na sidrište, pronalazi
Tabelarni način svoj brod, zakači ga i postavlja na mesto gde treba da se izvrši utovar. Trajanje
obrta zavisi od : to=f(L,B,T,Qv,Ni) ugrađena pogonska snaga R
A B C D E ∑ broj teretnjaka dužine registrovana nosivost
A - Qab Qac Qad Qae ∑Qa to=f(n, ksast) način sastava to=f( Lt, LΦ, L) dužina transporta u oba smera
B Qba - Qbc Qbd Qbe ∑Qb to=f( tnt, tist) f(Qe,Aist) dužina prevoženja tereta
C Qca Qcb - Qcd Qce ∑Qc f(Qe, Aut) to=f(ε) – stepen utovarenosti plovila
D Qda Qdb Qdc - Qde ∑Qd
∑ to= Tr t o1  to 2 -...  tozbrod posebno, za svaku relaciju i za
za svaki
E
∑
Qea
∑
Qeb
∑
Qec
∑
Qed
∑
-
∑
∑Qe
∑
to  svaku vrstu tereta
- Pojam plovni park obuhvata skup svih plovnih sredstava jednog preduzeća Z
Eksploatacioni pokazatelji
Da bi se proučio rad nekog broda, na nekoj liniji moraju da se uvedu neki
koje se bavi rečnim ili kanalskim transportom. tehnički parametri pomoću kojih se utvrđuje merenje njegovog rada.
- Jedno preduzeće rečnog transporta može da ima: transportne, tehničke i 1.pokazatelj tehničkog stanja (nosivost,brzina) 2.eksploatacioni pokazatelji (rad)
pomoćne flote. Od najvećeg interesa je transportna. Osnovni zadaci eksploatacionih: 1) pomoću pokazatelja se meri obim rada
- Plovni park deli se na dva načina: 2)merenje kvaliteta rada, 3)Analiza rada brodova na pojedinim linijama i
tzv homogeni i heterogeni. – Ako utvrđivanje rezerve, 4) konrola korišćenja vremena (α, α t, α'), 5) operativno
su plovila za transport identične upravljanje rada flote, 6) usavršavanje, prave se predlozi plana za neki naredni
namere, nosivosti, dimenzije, radi period. Eksploatacioni pokazatelji se dele u tri grupe: kvantitativni, srednji ili
se o homogenom plovnom parku. prosečni i kvalitativni. Kvantitativni - (ukupna količina prevezenog tereta, koliko
- Ako su plovila za transport je ostvareno transportnog rada, koliko je urađeno obrta, ukupno angažovanih
različite namere radi se o brodova po nosivosti, snage pogonskih mašina, koliko je ukupno pređeno km sa
heteregenom plovnom parku. U tom smislu definiše se invertarski plovno park- relacija, koliko bez relacije, koliko je ukupno dana...)
skup svih plovnoh vozila koja se vode u knjigovodstvu jednog preduzeća C. Kod Stepen racionalizacije iskorišćenja broda u pojedinom intervalu vremena se deli
n heterogenog n n n
C   C1   C2  ...   Cin
homogenog plovnog parka kod
C   Ci
u tri grupe: prevozni učinak, pokazatelji proizvodnje i rezultativni pokazatelj
proizvodnje. Osnovni pokazatelji:
Podela plovnog parka premai 1tehničkom
i 1 stanju:i 1 1) eksploatacioni pokazatelji po opterećenju, postoje 2 grupe: pokazatelji po
i 1 plovni park
Homogeni opterećenju teretnjaka, i pokazatelji po opterećenju motornih brodova. Qv(tn) –
Heterogeni broj brodova koji registrovana nosivost, Qe(t) – stvarna nosivost.
su tehnički ispravni I sposobni za rad. Ni(kw)
– U eksploatacionom pogledu broj brodova koji
je sposoban za rad deli se na: broj brodova koji radi Cv i Cv- nije u radu. Nema nosivost ima
Ima nosivost nema svoju snagu ima pogonske mašine
Vremenski bilans plovnog parka i koeficijent iskorišćenja vremena
Q (t/tn) Qe
Tk=To+Tu (tu teži 0) Tk- kalendarski period kada su vozila na raspolaganju da
vrše prevoz (u toku dana, godine...) Taj kalendarski period čine 2 vremena.  e 
QQ v Ni
Ts – broj dana kada je plovilo u tehnički ispravnom i sposobno da obavlja
prevoz. Tn – kada je plovilo neispravno u tehničkom smislu i nije sposobno da 
Q
e


 Qe

v
prevozi. Ts (index malo s) – period spremnosti za rad sastoji se iz 2 vremena Tr
i Tr. Tr – broj dana u toku godine kada je plovilo sposobno za rad i u radu je Ni
Tr – broj dana kada je plovilo tehnički ispravno, sposobno za rad ali nije u radu.
Ts=Tr+Tr 0 T v =Tr+Tr+Tn T v se događa kada je brod sposoban za rad a
ne radi. 1. Nema robe (na početku godine, još uvek nisu zaključeni uslovi)
2. u toku navigacionog perioda, a dešavaju se pojave vrlo niskih vodostaja ili
periodi visokoh vodostaja pa ne može da se plovi.
3 Koeficijenta: (1) koeficijent tehničke ispravnosti – pokazuje koji broj dana je 2) Ekploatacioni pokazatelji po brzini se razlikuju u tri grupe: tehnički, putna,
vozilo bilo tehnički sposobno za rad u odnosu na ukupan period koji je stajalo. komercijalna brzina
Može se napisati i ya homogeni i za heterogeni plovni park dz=Ts/Tk Tehnička brzina rastojanje između
(2) koeficijent iskoripćenja plovila – pokazuje odnos između broja dana L luke utovara i istovara
provedenog u radu i ukupnog kalendarskog broja dana za koje je predviđen za v 
t
AB Vreme plovidbe pod
rad (homogen/heterogen) d=Tr/Tk (3) Koeficijent iskorišćenja tehnički ispravnog
i za rad sposobnog plovila α'= Tv/Ts - odnos broja dana ili perioda
t (t )
pl AB
teretom od A do B

kada je plovilo bilo spremno za rad i ukupnog broja dana kada je plovilo bilo
tehnički sposobno za rad. – Srednja dužina plovidbe brodova sa teretom t

Putna brzina
Lt1  Lt 2  ...  Ltz Reakcija na jednoj
Z
 Vreme tehnoloških operacija u poslhu
LAB
vp 
t pl (t ) AB  ttop Uticaj pokazatelja na osnovne veličine transportnog procesa
Osnovni parametri transportnog procesa:
Komercijalna brzina (brzina dostave
tereta)
Q(t) G  Q  Q  
e r
u jednoj plovidbi

LAB A(tkm) Tr
vh  G  Qr    z
tut  t pl (t ) AB  ttop  tist to Grač  t o
Najviša je teretna brzina vt>vp>vk M A  Qr    z  Lt M  p  Ni
3) Prevozni učinak kmostvareni transportni rad u jedinici Qr    Tr
Pu  Qe  vt (t )
vremena
4) Pokazatelj proizvodnje (1) teretnjaci, (2) h
za motorne brodove Qp
  1,0
Pt   Lt Pređeni put t  h  t  hn Qr
n Način ispitivanja uticaja eksploatacionih
t t  ht nn tn
 (t / tn)
pokazatelja količine preveženog tereta
PnAB  P  Lt   hn 
kw jedinica registrovane
Koliki transportni rad ostvari kw nosivosti broda
5) Rezultativni pokazatelji (1) teretnjak, (2) brod
Ostvareni transportni rad po Tr
t h t  hnjedinici registrovane nosivosti u G  Qr   
Pr (t )   vt   n  jedinici vremena to
tn h tukKoliko je trajao put (registovana nosivost broda)
Qr (tn)
t hn  hn snage
tOstvareni transportni rad po
Pr ( AB )  p  vt    ujedinici pogonske mašine
jedinici vremena
kw hpokazatelja
Način određivanja eksploatacionih kwh(1) statitički (2) merenjem
Tr
rada brodova u ratnim uslovima G  Ni  p 
t
GAM=f ( ε, Q , N ,op )
r i
Tr, Tk, to - bilo koji od parametara
N (kw) identične varijabilne vrednosti
Količina prevezenog tereta (G,t) i transportni rad (A,tkw)
Količina prevezenog tereta i transportni rad su osnovne količine transportnog Troškovi transporta
procesa. Osnovni pokazatelji osnovnog prevoza i veličine kojima se pokazuje Su osnovni i najvažniji pokazatelji broda, plovnog parka, preduzeća.
prevozna sposobnost jednog plovila osnosno plovnog parka u posmatranom Razlikuju se dve osnovne kategorije troškova: (1) stalni (fiksni) troškovi – ne
vremenskom periodu na utvrđenoj liniji prevoza po usvojenoj organizaciji rada i zavise od dužine transporta i (2) preomenljivi (varijabilni) – zavise od obima
pri određenoj otpremljenosti u tačkama otpreme i prijema tereta. transporta.
Ciljevi određivanja: (1)utvrditi maksimalnu prevoznu sposobnost jendog
plovila tj. plovnog parka kao celine. (2) da se utvdi minimalni broj potrebnih Kada se analiziraju troškovi: (1) početno-završni (nastaju u tačkama utovara i
brodova za izvršenje planiranog ili predviđenog prevoza. istovara i zavise od količine tereta koji se utovari/istovari, a nezavise od daljine
Način određivnja prevozne sposobnosti: (1) pomoću obrta plovila, (2) pomoću transporta). (2) troškovi prevoznog puta (rastu sa povećanjem relacije prevoženja
grafikona kretanja (grafik saobraćaja), (3) pomoću eksploatacionih pokazatelja. ili daljine prevoženja i javljaju se kod promenljivih troškova).
(1)i (2) se rade zajedno.T U vodnom transportu se po strukturi razlikuju sledeći troškov: (1) Materijalni –
troškovi pogona – ovi troškovi obuhvataju troškove pogonskog goriva, troškove
maziva i ostali materijalni troškovi. (2) Amortizacija – troškovi sredstava za
rad, a po def. Amortizacija je stepen otpisa transportnih sredstava.
Prema našim zakonima razlikuju se dve vrste amortizacije: (1) Funkcionalna –
zavisi od intenziteta eksploatacije, što je veći rad brodova imamo i veći broj
otpisa. (2) Vremenska – zavisi od veka trajanja brodova.
Amortizacija je zakonom propisana. Zadatak amortizacije:
Po zakonu, to što smo smanjivali amortizaciju, ta cifra ide u amortizacioni fond i
Za svaki tip plovila, svaku relaciju, vrstu tereta radi se poseban obračun, poseban tu je jedna vrsta štednje, to ne možemo potrošiti ni u šta drugo osim u brod, da
grafikon. 3-eksploatacijom Q=Qe=Qv∙ε toga nema ne bi bilo ni brodova. (3) Troškovi radne snage – plate svih
Količina tereta koja se preveze na jednoj relaciji odgovara stvarnoj količini zaposlenih radnika u jednom brodarstvu. (4) Troškovi dnevnica, zaštitnih
tereta utovarenog na brod. Qv – registrovana vrednost ε – koeficijent sredstava. (5) Troškovi zakonskih i ugovornih obaveza – Zakonske – država,
iskorišćenja nosivosti. grad, opština donosi propise da sva preduzeća budu u obavezi da ih isplaćuju (ne
Transportni rad A=lt∙Qe=Lt∙Qv (tkm) T period  rada zavise od obima proizvodnje), Ugovorne – obično su to ugovorne obaveze koje
G  Q    Z  Qv    Z 
Tr
(t )
r
preduzeće ima sa (ne zavise od obima rada).
r
tot o srednja  vrednos  tobrta (6) Troškovi tekućeg i investicionog održavanja – zavise od obima rada.
T Tekući – kratko održavanje, Invest – jednom godišnje, dve godine ili tri
 A  Qr    Z  Lt  Qv    Lt t r (tkm) (generalni remonti koji moraju biti izvedeni). (7) Zajednički i ostali troškovi
(troškovi za održavanje upravne zgrade plate radnika, fax troškove...)
o
Tr Ukupni troškovi amortizacije su suma od 1 do 7.
 T = α ∙T r osnovni oblik od koga se kreće kalendarski
k
period
Tk Tk A  Q    L    Tk (tkm)
Cena rada CR = TR

 G  Qr      t 
Troškovi rada
(t ) e t
o
to < zlo, poslujemo sa gubitkom ali se ovo često primenjuje ako treba da se
Tr probijemo negde na tržište
    Tr     TKoeficijent
s
iskorišćenja tehnički ispravnog vozila = ono što smo potrošili, taman toliko smo zaradili, pa smo na =
Ts Ts T > najbolje
 G  Qr      t (t )  A  Qr    Lt    t s (tkm)
t t oα – koeficijent iskorišćenja vremenao za
 0  t  t0  t putovanje sa teretom, t – vreme plovidbe sa
o

t0  0 teretom, t – trajanje obrta

t
o

 G  Qr   ...(t) Q Q 
p  e  r  Qr    p  N i
 A  Qe    (tkm)
L t ... Ni Ni

Tr Tr
G  p  N i 
to
(t )  A  p N i  Lt 
to
(t )