MC LC

Li m u:......................................................................................................2
I. Nhng vn chung v s c trn du....................................................4
1. Khi nim s c trn du (SCTD)..............................................................4
2. Phn loi s c trn du..............................................................................4
3. Tc ng ca du trn.................................................................................6
II.

Khi qut chung v tnh hnh nhim du Vit Nam......................8

1. S c trn sng...........................................................................................10
2. Cc SCTD trn bin...................................................................................11
3. Cc SCTD xy ra trn t lin..................................................................12
III. Mt s nt v thc trng php lut v nhim trn du nc ta.12
1. H thng cc vn bn php l v ng ph s c trn du.....................12
2. Mt s nh gi v h thng php lut v phng, chng nhim du ca
Vit Nam.........................................................................................................15
IV. xut, kin ngh.................................................................................17
1. Mt s xut chung:................................................................................17
2. Mt s kin ngh c th i vi vic sa i, b sung mt s iu v phng
chng nhim du trong Lut bo v mi trng nm 2005....................18
TI LIU THAM KHO.............................................................................20

THC TRNG VN NHIM TRN DU VIT NAM V

MT S XUT, KIN NGH
Li m u:
Trn th gii, t khi nhn loi bit khai thc v s dng du m n nay, du
m tr thnh mt yu t thit yu, a n nhng li ch v cng ln cho s
pht trin kinh t v i sng x hi. Tuy nhin, bn cnh , nhng s c trong
vic khai thc, vn chuyn du m trn th gii cng tr thnh mi e da ln i
vi mi trng ni chung v cc h sinh thi ni ring. Nhiu s c trn du xy
ra trn th gii, li hu qu nghim trng lu di cho mi trng sinh thi.
L mt quc gia c ng b bin di trn 3.200 kilomet, h thng sng
sui, knh rch chng cht, vi iu kin h tng hng hi v phng nga s c yu
km, nguy c xy ra s c du trn Vit Nam l rt ln. Theo B TNMT (2008),
t nm 1997 n nay Vit Nam xy ra hn 50 v trn du trn bin, trn sng
hoc trong cc hot ng khai thc vn chuyn du, trong mt s s c n nay
cha xc nh c ngun gc.
T nhng tc ng tiu cc m SCTD gy ra cho mi trng, Vit Nam
tng bc xy dng v hon thin h thng vn bn php l qun l v ng ph
s c du trn. Lut BVMT sa i nm 2005 lng ghp nhng nguyn tc qun l
s c v ng ph vi s c mi trng (Chng X), khc phc mi trng
(Chng XI). iu 130, 131 ca Lut nhn mnh tnh thit yu ca vic nh gi
thit hi do nhim, suy thoi v s c mi trng gy ra lm c s cho vic x
l nhim, khi phc hin trng mi trng, gii quyt tranh chp. Bn cnh ,
Chnh ph v cc b ngnh lin quan ban hnh nhiu vn bn hng dn thi
hnh, trong c nhng vn bn v ng ph, khc phc nhim du. Tuy nhin,
nhn chung, h thng quy nh php lut v phng chng nhim du v khc phc
s c do nhim trn du gy ra cn nhiu tn ti, hn ch.
2

Chnh v th, trong ni dung chnh ca chuyn , chng ti tp trung nghin

cu mt s vn chnh nh sau: khi qut v nhng vn chung nh khi nim,
tc ng ca du trn, tnh hnh nhim du Vit Nam em li ci nhn tng
th v s c trn du Vit Nam; khi qut h thng vn bn php l v s c trn
du v a ra mt s nhn xt, nh gi v hin trng php lut v nhim du,
trn c s xut mt s kin ngh.

I.

Nhng vn chung v s c trn du

1. Khi nim s c trn du (SCTD)
Theo Quyt nh s 103/2005/Q-TTg ban hnh ngy 12/5/2005 ca Th

tng Chnh ph hng dn c th v chi tit v t chc v qui ch hot ng ng

ph vi SCTD th:
S c trn du l hin tng du t cc phng tin cha khc nhau thot
ra ngoi mi trng t nhin do s c k thut, thin tai hoc do con ngi gy ra
khng kim sot c.
Trong du v cc sn phm ca du bao gm:
- Du th: l du t cc m du khai thc cha qua ch bin.
- Du thnh phm: l cc loi du qua ch bin nh xng, du ho,
du my bay, du dieseel (DO), du mazut (FO) v cc loi du bi trn, bo
qun, lm mt khc.
- Cc loi khc: du thi t hot ng ca tu bin, tu sng, ca cc
cng trnh ni hoc t sc ra, sa cha tu.
Theo t in bch khoa Wikipedia (2010):
Trn du l s gii phng hydrocarbon du m lng vo mi trng do
cc hot ng ca con ngi v gy ra nhim mi trng. Thut ng ny thng
cp n cc v du trn xy ra trong mi trng bin hoc sng. Du c th
bao gm nhiu loi khc nhau t du th, cc sn phm lc du (nh xng hoc
du diesel), bn cha du ca cc tu, du thi hoc cht thi dnh du. Du cng
c gii phng vo mi trng do r r t nhin t cc cu trc a cht cha
du di y bin. Hu ht cc v nhim du do con ngi u t hot ng trn
mt t, nhng cc vn ni tri c bit hng v cc hot ng vn chuyn
du trn bin.
2. Phn loi s c trn du
* Phn loi SCTD theo ni tip nhn du trn
4

- Trn du trn t lin:

+ Rn nt cc th tch cc ng dn du: c th do ng t, cc mi hn
khng m bo cht lng nn xy ra trng hp rn nt mi hn khin du b
trn ra mi trng.
+ Do pht b cha: Cc b cha ch c mt th tch nht nh, khi lng du
c x vo b qu mc s gy ra hin tng trn hoc do s thay i thi tit lm
cho th tch du tng ln cng l nguyn nhn lm du t cc b ch tro ra.
+ R r t qu trnh tinh ch, lc du.
+ R r t qu trnh khai thc, thm d trn t lin.
- Trn du trn bin
+ R r t cc tu thuyn hot ng ngoi bin v trong cc vnh: Cc tu
thuyn u s dng ngun nhin liu l du do khi cc bnh ch du ca thuyn
khng m bo cht lng khin du b r r ra bin.
+ R r t cc ging khoan du trn vng bin thm lc a: Cng tc xy
dng khng m bo lm cho du t cc ging ny i ra mi trng.
+ Cc SCTD do tu v s lan tr du b m hoc va m: y l nguyn
nhn rt nguy hin khng nhng tn tht v mt kinh t, mi trng m cn e da
ti tnh mng con ngi.
- Trn du trn sng
+ Du r r t cc bnh cha nhin liu ca cc tu thuyn hot ng trn
sng.
+ Cc SCTD do tu v s lan tr du b m hoc va m.
* Phn loi SCTD theo ngun gc du trn
- T cc hot ng tu thuyn
- Do cht thi cng nghip v dn dng ra bin
- Du t cc tai nn, s c giao thng ng thy
- Du t kh quyn
- Du r r khu d tr
5

- Du t cc hot ng du kh (thm d - khai thc)

* Phn loi SCTD theo chng loi du trn ng ph
- Du nh, d bay hi (light volatile oils) nh: nhin liu chng ct v du
th nh nht
- Du khng nht (dnh) nh: Du th v du tinh ch (c hm lng parafin
t trung bnh ti nng)
- Du nht (dnh) nng nh: Du nhin liu d (c hm lng asphal t
trung bnh ti nng)
- Du khng bay hi (non fluid oils) nh: Du th nng
- Du nng (sinking oils) nh; Du th, du nhin liu nng
* Phn loi du trn theo c t trong thnh phn ha hc ca du
Du m l nhng hidrocacbon, c thnh phn c bn l C v H. T thnh
phn du n thnh phn kh, hm lng H tng dn. T l C/H c xem l mt
ch tiu c trng v thnh phn du th, v t l ny tng theo t trng du. Ngoi
hidrocacbon, trong du th cn thng xuyn c cc nguyn t N, O, S v mt s
kim loi khc dng vi lng. Bn t phn hidrocacbon c bn trong thnh phn
du th l: parafin, naften, hp cht thm (aromatic) v acetylen, ngoi ra cn c
resin.
3. Tc ng ca du trn
K t khi nhn loi bit khai thc v s dng du m n nay th nhng s
c trong vic khai thc, vn chuyn du m trn th gii tr thnh mi e da
ln i vi mi trng ni chung v cc h sinh thi ni ring.
SCTD lm nh hng n mi trng t, kh v c bit gy nguy hi
nghim trng mi trng nc do hu ht cc v trn du xy ra trn bin hay cc
knh rch ni c tu thuyn qua li. Khi SCTD xy ra trn t hoc trn nc,
khng ch lm nhim mi trng hin ti m cn li nhng hu qu nghim
trng v lu di v sau. Khi du trn trn t v trn nc xm nhp vo b bin v
b sng nu khng c x l th cng lu du cng ngm su. Mt thi gian
6

sau c th trn mt t khng cn du hiu ca du do b nc thy triu ra tri

hay b cc lp t khc lp ln, nhng thc cht phn ln lng du trn ngm
su xung di, khng th t phn hy, lm nhim c lu di mi trng t v
nc ngm. Du nhim vo t th s v tc ng ln cy trng lm chm v gim
t l ny mm ca cy, nh hng n s sinh trng ca cc loi thc vt.
Trn du hay xy ra nht trn lp nc mt ca bin v ngi ta thy rng n
khng ch nh hng lp tc n khu vc xy ra tai nn trn du m n cn nh
hng lu di v rng khp trn c cc khu vc thng xuyn c tu b qua li.
Mt khi xy ra s c trn du, cc loi phiu sinh vt nh u trng, trng c, cc
loi thy sn, hi si, cc loi thc vt nh rong bin, to ni xy ra s c v
ni du loang n u chu nh hng nghim trng. Ngay c i vi loi ng vt
nh chim, ng vt c v, ch yu sng trn cn v ch tip xc vi mi trng
bin cng s b nh hng nghim trng khi du loang tri dt vo b.
nhim du gy nn nh hng nghim trng n mi trng, c bit l h
sinh thi nh h sinh thi rng ngp mn, c bin, vng triu bi ct, m ph v
cc rn san h. nhim du lm gim kh nng sc chng , tnh linh hot v kh
nng khi phc ca cc h sinh thi. Ngoi ra, du trn cha c t lm tn thng
h sinh thi, c th gy suy vong h sinh thi.
Du trn gy nn nhng thit hi nghim trng v kinh t v nh hng n
sc khe ca con ngi. Du lan trn bin v dt vo b trong thi gian di khng
c thu gom s lm suy gim lng c th sinh vt, gy thit hi cho ngnh khai
thc v nui trng thy, hi sn. Du gy nhim mi trng nc lm c cht
hng lot do thiu xy ha tan. Du bm vo t, k , cc b o lm mt m
quan, gy mi kh chu n n doanh thu ca ngnh du lch cng b thit hi nng
n. Nn trn du cn lm nh hng n hot ng ca cc cng c, c s ng
mi v sa cha tu bin. Do du tri ni lm hng my mc, thit b khai thc ti
nguyn v vn chuyn ng thy.

Trn th gii, cc thng k cho thy t nm 1900 n nay, trung bnh mi

nm trn th gii c t 2 n 4 v trn du ln trn bin. Nhng s c ni bt c
th k ti l: Nm 1978, tu Amoco Cadiz lm trn 231 ngn tn du th xung
vng Brittany, ty bc nc Php; Nm 1989, tu Exxon Valdez lm trn 40 ngn
tn du ngoi khi Alaska (Hoa K); Nm 2002, tu Prestige lm trn 77 ngn tn
du ngoi khi pha ty bc Ty Ban Nha; Nm 2007, tu Hebei Spirit lm trn 2,7
triu galong du ra bin ty nam Hn Quc... Hu ht cc v trn du u bin
thnh thm ha vi nhng tn tht nghim trng v sinh thi, kinh t v x hi.
II.

Khi qut chung v tnh hnh nhim du Vit Nam

Vit Nam nm trn tuyn ng giao thng chnh t Trung ng n cc

nc ng nh Trung Quc, Nht Bn v Hn Quc. Ti khu vc ng Nam

din ra nhiu hot ng thm d v sn xut du kh, Vit Nam l quc gia c tc
pht trin kinh t kh nhanh, ko theo nhu cu v du m cng tng cao, tim n
nhiu nguy c gy s c trn du. Vng bin Vit Nam l loi bin m ni lin
Thi Bnh Dng v n Dng, l mt trong nhng trc hng hi c lu lng
tu b qua li rt ln, trong 70% l tu ch du. Vi ng b bin ko di
3000km cng h thng sng sui, knh rch chng cht song iu kin h tng hng
hi v phng phng nga s c yu km, nguy c xy ra s c du trn, trn ha
cht Vit Nam l rt ln. Vit Nam cng l mt quc gia c hot ng khai thc,
xut nhp khu xng du kh ln. Tnh n nay, i tu bin Vit Nam c tng s
1.614 tu vi 4.497.157 GT v 7.348.206 DWT. H thng cng bin Vit Nam gm
49 cng, trn 130 cu bn vi tng chiu di cu cng gn 40km. Trong nm 2010,
c khong 119.744 lt tu ra vo cc cng bin VN vi tng sn lng hng ha
thng qua h thng c chng 259 triu tn. Theo Cc KVN, c nc hin c
160 c s ng v sa cha tu bin, trong c 120 nh my ng, sa cha tu
trng ti 1.000 DWT vi 170 cng trnh nng h thy. Hu ht trong s ny c
quy m nh l, cng ngh lc hu rt kh nng cao nng lc trong hon cnh
hin ti.
8

Bn cnh , s tng trng kinh t nhanh chng v s pht trin mnh m

ca cc ngnh cng nghip Vit Nam trong thi gian qua ko theo l nhng
h ly ca nhim mi trng do cht thi cng nghip v sinh hot, trong c
khng nh lng du thi t cc c s sn xut, kinh doanh, dch v thi vo h
thng cng thot v ra sng, ra bin. S lng du m thm qua t v lan
truyn ra nc bin c tnh 3 triu tn mi nm. Theo Bo co quc gia v
nhim bin t t lin Vit Nam nm 2004 th lng du m khong thi xung
bin ca cc c s cng nghip ch ring thnh ph H Long l 844 tn/nm. T
vng kinh t trng im pha nam thi vo cc con sng lng nc thi sinh
hot l 113.216m3/ngy v nc thi cng nghip l 312.330 m3/ngy, theo mt
lng khng nh du thi vo sng, bin, gy nn nhim du cho mi
trng.
nhim du Vit Nam cn bt ngun t cc hot ng khai thc du kh
v s c trn du trn bin ng. Hin nay, Bin ng tr thnh mt trong
nhng vng bin nhn nhp cc im thm d v khai thc du kh. Nc ta c
khong 340 ging khoan thm d v khai thc du kh, pht trin mnh cc khu
vc: Vnh Bc B, Vnh Thi Lan v Qun o Trng Sa. Hot ng khai thc
du kh ngoi vic thi nc ln du vi khi lng ln, trung bnh mi nm hot
ng ny cn pht thi khong 5.600 tn rc thi du kh, trong c 20 30% l
cht thi rn nguy hi cn cha c bi cha v x l. Ngoi ra, hng nm c tnh
c khong 1 triu tn du m trn ra mt bin do nhng s c cc dn khoan du.
Cc tu ch du cng lm tht thot mt lng du m c tnh ti 0,7% ti trng
ca chng trong qu trnh vn chuyn thng thng.
Theo bo co ca B Ti nguyn v Mi trng (2008), t nm 1997 n
nay, Vit Nam xy ra hn 50 v trn du trn bin, trn sng do cc hot ng
khai thc vn chuyn du, trong mt s s c n nay cha xc nh c
ngun gc. Mt s s c trn du in hnh nh:

1. S c trn sng
16/4/1999: Trn sng Nh B (on trc mt kho B Tng kho xng du
Nh B), hai tu ch du Nht Thun 1 mang bng s SG 53000 v Hip Ho 2
mang bng s CT 1990H m vo nhau khin 110.000 lt du DO chy trn ra
sng.
7/9/2001: Tu Formosa One, quc tch Liberia m vo tu ch du
Petrolimex 01 ca Cng ty Vitaco, TP.HCM ang neo u ti Vng Tu, lm thng
khoang s 1 ca tu v lm hng nghn tn du trn ra ngoi. Tu Petrolimex 01 c
trng ti 30.000 tn, ang ch khong 20.000 tn du D.O.
21/10/2003: Tu Hong t 35 trn ng t Hi Phng i Singapore gp
thi tit xu v chm ti vng bin Vng Tu vi 16 thuyn vin trn tu. Tu Stolt
Capability quc tch Liberia ang i ngang qua cu c 13 thuyn vin v tm
c thi th hai thuyn vin khc. Cn li mt thuyn vin trong mt tch.
21/1/2005: Trn on ng sng ng Nai thuc P.Thnh M Li, Q.2
(TP.HCM) tu ch du KASOO MONROVIA s hiu IMO - 7913816 ch khong
30.000 tn du cp cng Saigon Petrol va vo tr cng khin thn tu thng ln,
hng ngn tn du DO chy ra sng ng Nai, loang rng khp ni, ko di
khong 1 km t cng Saigon Petrol n bn ph Ct Li.
12/05/2005: Ti vng bin Vng Tu, tu Trinity (quc tch Liberia), ti
trng 35.000 tn, trn ng vn chuyn du cung cp cho tu cha du Lompoeste
ti m Bch H, khi vng qua khu vc m i Hng m thng vo tu Mimosa
ca Cng ty Dch v k thut du kh (PTSC, thuc Petro Vit Nam).
14/12/2006: Tu ch hng mang s TG 0107 do Cty TNHH Thnh Thnh
Cng TPHCM thu ch r mt t Cn Th v giao cho Cty bt ngt Ajinomoto
thnh ph Bin Ha (ng Nai), va chm mnh vo cu cng khi cp bn trn
sng ng Nai lm tu b chm, ton b 125 tn r mt trn tu trn xung sng.
24/8/2006, tu La Palmas c trng ti 31.000 tn, chuyn ch 23.000 tn du
DO trong lc cp cng Si Gn va vo cu cng v lm trn hn 1500 tn du ra
10

mi trng. Ngoi ra, cn c 150 tn xng trn ra t h thng ng dn ca cu

cng. D ng ph s c kp thi, nhng ch sau 9 gi, vng du lan rng cch
khu vc xy ra s c 40- 50 km theo pha h lu sng Si Gn. Tip , do thy
triu ln, vng du b y ngc ln thng lu cch ni xy ra s c 4-5km. Sau
15 ngy, din tch b nh hng bi trn du l 60.000ha bao trm mt khu vc ln
dc theo sng Si Gn, trong din tch b nhim nng nht l 40.000ha.
2. Cc SCTD trn bin
Ngy 26/12/1992, M Bch H, v ng dn mm t tu du n phao np
lm trn 300-700 tn du FO.
Cui thng 2/2007, du vn cc xut hin trn b bin 3 x thuc huyn L
Thy Qung Bnh. Sau hn 10 ngy, du loang ra trn 60 km b bin bin t
Ng Thy n Thanh Trch (huyn B Trch) vi mt ngy cng tng. Mt s
bi tm p nh Hi Ninh (Qung Ninh); Nht L, Bo Ninh, Quang Ph (ng
Hi); Nhy (B Trch) b du tp vo.
Ngy 19/04/2007, du loang xut hin vng bin Nha Trang v Ninh
Thun. Ti Khnh Ha, du loang vo ti bi bin ngay trung tm TP du lch Nha
Trang. Ninh Thun du loang ko di hng chc km b bin.
Cui thng 10/2007, tu vn ti bin New Oriental b lm nn v chh m m
vng bin x An Ninh ng, huyn Tuy An, tnh Ph Yn. Vt du loang ra
cch v tr tu b chm v hng Ty Nam khong 500m vi din rng, c tnh
khong 25 ha.
Ngy 23/12/2007, trn vng bin cch mi Ba Lng An - x Bhnh Chu huyn Bnh Sn tnh Qung Ngi khong 3 hi l, hai chic tu ch hng m
nhau, lm hn 170 m3 du diezel trn ra bin. y l v tai nn gia hai tu ch
hng c trng ti ln ln u tin trn vng bin Qung Ngi.

11

3. Cc SCTD xy ra trn t lin

SCTD trn t lin nghim trng nht xy ra nm 2008 ti du ti kho xng
du hng khng Lin Chiu ca Vinapco min Trung trn a bn TP. Nng.
Nguyn nhn xy ra s c l do ma ln gy st l t, khin mt on tng
btng di chng 30m thuc h thng b k bo v kho xng du ny b gy sp ri
tri xung ng vo thnh hai bn cha xng du loi dung tch 3.200m 3/bn
(tng ng 3,2 triu lt) gm mt bn cha xng A92 v mt bn cha du Jet
(dng cho ng c my bay) khin hai bn cha ny b v. Trong v ny c gn
1.000m3 xng, du trn ra khi bn cha, ngm xung t v chy ra bin, gy
nhim mi trng nghim trng, nht l khu vc t bin Xun Thiu n o Hi
Vn (ni xy ra SCTD). Ch tnh ring v trn du kho xng du hng khng
Lin Chiu gy tn km chi ph ng cu gn 800 triu ng v thit hi v ng
nghip 122 triu ng (theo thi gi nm 2008) cha k vic bi thng phc hi
mi trng b suy thoi.
C th ni, nhim du gy nn nhng tn tht nghim trng v kinh t v
nh hng khng nh n sc khe con ngi. Chnh v th, vic phng nga v
khc phc cc s c v trn du l vn cp thit m trc ht l phi xy dng
v hon thin php lut v vn ny nhm to dng c s php l cho hot ng
phng chng v khc phc nhim du nc ta.
III.

Mt s nt v thc trng php lut v nhim trn du nc ta

1. H thng cc vn bn php l v ng ph s c trn du
- Hin php nm 1992 c quy nh v trch nhim bo v mi trng,

trong c mi trng bin, tr thnh mt nguyn tc quan trng, theo cc

c quan nh nc, cc t chc v mi cng dn c trch nhim v ngha v bo v
mi trng, nghim cm mi hnh vi hu hoi mi trng (iu 11, 17, 18, 25, 29,
v 78).

12

- Lut Bo v Mi trng nm 1993 a ra cc quy nh lin quan n

vic phng nga, x l nhim do du, c th: quy nh t chc, c nhn khi tm
kim thm d, khai thc vn chuyn, ch bin, tng tr du kh phi p dng cng
ngh ph hp, thc hin cc bin php bo v mi trng, c phng n phng
trnh r r du, s c trn du (iu 21); Quy nh cc nguyn tc v x l, khc
phc nhim mi trng, trong c nguyn tc Ngi gy nhim phi bi
thng thit hi, khc phc hu qu (iu 7, 52).
- Nhm c th ho Lut Bo v Mi trng, Chnh ph ban hnh nhiu
vn bn hng dn nh: Ngh nh 175-CP ngy 18/10/1994 hng dn thi hnh
Lut Bo v Mi trng, Ngh nh 121/2004/N-CP ngy 12/5/2004 v x pht
hnh chnh trong lnh vc Lut bo v Mi trng (vi mt s quy nh v phng
nga, x l v khc phc nhim do du nh iu 18, iu 21), Ngh nh
121/2004/N-CP quy nh hnh vi vi phm cc quy nh v phng chng s c
mi trng trong tm kim, thm d, khai thc, vn chuyn du kh... c th b pht
tin n 70 triu ng v buc khc phc tnh trng nhim mi trng.
- Ngoi ra, vic x l cc t chc, c nhn gy nn SCTD c vn dng
trong cc quy nh v x l cc ch th gy nhim mi trng trong B lut Dn
s (BLDS) nm 2005, trong c iu 623 quy nh bi thng thit hi do ngun
nguy him cao , trong c thit hi do du gy ra. B lut Hnh s nm 1999
dnh mt chng ring (Chng XVII) quy nh cc ti phm v mi trng,
trong c iu 183 quy nh mc pht t v tin i vi c nhn no thi vo
ngun nc du, m... gy hu qu nghim trng, rt nghim trng hoc c bit
nghim trng. B Lut Hng hi Vit Nam 2005 (BLHH) dnh 16 iu cp
n vn bo v mi trng bin, trong c hai iu trc tip iu chnh vic
phng nga, x l nhim bin do du (iu 28 v iu 223). Lut Thu sn 2003
(khon 1 iu 7) nu trch nhim ca cc ch th khi tham gia khai thc ngun li
thu sn l phi bo v mi trng sng ca cc loi thu sn, to c s bo v cc
ngun thu sn khi b nhim do du tc ng. Lut Du kh 1993 sa i nm
13

2008 (ln 2) - iu 5 - quy nh cc ch th tham gia hot ng du kh phi c

n bo v mi trng v cc bin php ngn nga bo v mi trng
- trin khai c th cc ni dung trn, Chnh ph ban hnh mt s ngh
nh c lin quan n cng tc ngn nga v ng ph SCTD: Ngh nh s
160/2003/N-CP ngy 18/12/2003 ca Chnh ph v qun l hot ng hng hi
ti cng bin v khu vc hng hi Vit Nam; Ngh nh s 71/2006/N-CP ngy
25/7/2006 v qun l cng bin v lung Hng hi, quy nh c th vic phng
nga ONMT trong hot ng Hng hi.
Th tng Chnh ph cng ban hnh mt s vn bn v ng cu s c
du trn nh sau: Quyt nh s 192/2001/Q-TTg ngy 29/8/2001 ca Th tng
Chnh ph v vic ph duyt k hoch Quc gia ng ph SCTD giai on 2001
2010; Quyt nh s 64/2003/Q-TTg ngy 22/4/2003 ca Th tng Chnh ph
ph duyt k hoch x l trit cc c s gy ONMT nghim trng; Quyt nh
s 256/2003/Q-TTg ngy 2/12/2003 ca Th tng Chnh ph v ph duyt chin
lc bo v mi trng quc gia n nm 2010 v nh hng n nm 2020;
Quyt nh s 103/Q-TTg, ngy 12/5/2005 ca Th tng Chnh ph ban hnh
quy ch hot ng ng ph SCTD
- Vit Nam tham gia k kt mt s Cng c quc t lin quan n cng
tc ngn nga nhim v ng ph SCTD nh: Cng c quc t v ngn nga
nhim t tu, 1937 c sa i bi ngh nh th 1978 (MARPOL 73/78); Cng
c quc t v an ton sinh mng trn bin 1974 (SOLAS 1974); Cng c ca
lin hp quc v lut bin 1982 (UNCLOS 82); Hip c khu vc 1969 - 1993 v
phng chng nhim bin; Ngh nh th 1992 sa i cng c quc t v gii
hn trch nhim dn s i vi cc thit hi do nhim du 1969 (CLC 92); Cng
c quc t v sn sng ng ph v hp tc i vi nhim du 1990 (OPRC 90);
Tho thun v kim tra nh nc ti cng bin trong khu vc Chu - Thi Bnh
Dng 1993 (TOKYO MOU)

14

2. Mt s nh gi v h thng php lut v phng, chng nhim du

ca Vit Nam
- T khi thc hin chnh sch hi nhp kinh t quc t v chin lc
bin, php lut v bo v mi trng bin bt u c ch trng. T nhng tc
ng tiu cc m SCTD gy ra cho mi trng, Vit Nam tng bc xy dng
v hon thin h thng vn bn php l qun l v ng ph s c du trn. Hot
ng bo v mi trng ti Vi t Nam chnh thc c ghi nh n t nm 1993 khi
Lu t Bo v Mi trng c Quc h i thng qua ngy 27 thng 12 nm 1993,
y l vn bn quy phm php lu t c hi u lc php l cao nht ca Nh nc
Vi t Nam v vn bo v mi trng. n nm 2005, Lut Bo v mi trng
sa i, b sung tip tc c thng qua v hin nay ang tip tc c nghin cu
sa i, b sung cho ph hp vi yu cu thc tin. Tuy nhin, cc vn bn php
l v phng chng nhim du nc ta ch mi c quy nh ri rc trong
cc vn bn php lut chung v vn bn php lut chuyn ngnh m Vit Nam
tham gia hoc ban hnh. Hin nay nc ta hu nh khng c mt vn bn hay
d lut ring no v phng chng nhim du. Ngay trong Lut Bo v mi trng
cng ch c mt iu nh ngha v s c nhim trn bin m cng khng c ngh
nh hng dn thi hnh no v vn ny. Chnh v th, trong thc t, cng tc
phng nga, khc phc s c trn du gp rt nhiu kh khn, cng tc phng nga
t c quan tm, thng khi s c xy ra th mi lo khc phc hu qu, khi s
c gy nn nhng thit hi nng n v kinh t v li hu qu nng n cho mi
trng sinh thi. C th thy tnh ng dng trong thc tin ca php lut v phng
chng nhim trn du c hiu qu thp.
- Lut Bo v Mi trng nm 2005 dnh mt chng ring v phng
nga, ng ph, khc phc s c mi trng, song y ch l nhng quy nh
mang tnh cht chung i vi s c mi trng ni chung v cn nhiu bt cp.
Lut cha quy nh r vn trch nhim v bi thng thit hi, khng c bin
15

php cng ch dn n s hn ch, tiu hao quyn v ngha v ca cc ch th.

Cha c quy nh r rng phn bit gia trch nhim khc phc, phc hi mi
trng theo php lut v hnh chnh v trch nhim bi thng thit hi theo php
lut v dn s. Chnh v cha c c ch ring v bi thng thit hi do nhim
du v cng cha c qu bi thng thit hi do nhim du (theo Cng c CLC
1992) nn khi cc v gy nhim du xy ra, vic gii quyt i bi thng thit
hi u lm cho cc c quan chc nng ln nn nhn u lng tng.
- Vic quy nh v trch nhim ca cc t chc, c nhn, nht l ca cc c
quan qun l i vi s c trn du cn chung chung, khng c th, khng r rng.
Quy nh v trch nhim ca cc c quan qun l t trung ng n a phng
cn c s chng cho. Vic xy dng k hoch ng ph s c trn du l mt quy
nh bt buc i vi cc c s sn xut, kinh doanh, dch v c nguy c gy nn
s c trn du. Tuy nhin, cha c hng dn c th no v vic xy dng k hoch
ng ph s c trn du, cng nh cha c quy nh v vic t chc, c quan no s
ng ra thm nh, ph duyt k hoch ng ph v kim tra vic thc hin cc ni
dung c ra trong k hoch. Nu khng c thm nh, ph duyt th khng th
xc nh c liu cc ni dung trong bn k hoch c y , ng, p ng c
yu cu khng v nu khng c kim tra, gim st th cng khng th nh gi
c tnh hiu qu ca vic thc hin k hoch ng ph s c.
- Vit Nam hin nay mi ch tham gia mt s iu c v nhim du nh:
Cng c v ngn nga nhim do tu thuyn (MARPOL 73/78); Cng c trch
nhim dn s v bi thng thit hi do du nm 1969 v Cng c b sung nm
1992 (CLC). Sau khi gia nhp Cng c Marpol, Vit Nam ban hnh TCVN
6276 v h thng ngn nga nhim bin ca tu, tiu chun du thi c... Ngy
17/6/2004, Cng c quc t v trch nhim dn s i vi thit hi do nhim
du 1992 (vit tt l CLC 92) c hiu lc Vit Nam [2]. Nhn chung, cc Cng
c quc t v phng chng nhim do du m Vit Nam tham gia v c bn
u c thc hin mt cch nghim tc, bo m nguyn tc, nu nhng quy nh
16

ca iu c quc t m Vit Nam tham gia khc vi Lut trong nc th p

dng theo iu c quc t. Vic th ch ha cc cng c quc t mt cch gin
tip hay vic p dng mt cch trc tip cc cng c quc t ca Vit Nam tuy
c thc hin, tuy nhin vic p dng mi ch trn mt vi kha cnh. Vit
Nam cn hon thin h thng php lut v phng chng nhim du cho ph hp
vi tt c cc kha cnh, ni dung ca cc cng c.
IV.

xut, kin ngh

1. Mt s xut chung:
- T nhng hn ch, bt cp ca h thng php lut Vit Nam hin hnh v

phng, chng nhim do du, vn cn kp trc mt l xy dng mt vn bn

php lut chuyn bit v thng nht v phng, chng nhim du nh Ngh nh
phng chng nhim do du. Cc vn bn php l c lin quan cn c son tho
ph hp vi cc nguyn tc v tiu chun chung v nhim mi trng theo thng
l quc t v c tnh n hon cnh c th ca nc ta.
- i vi cc lut chuyn ngnh khc:
a. Trong lnh vc hng hi:
Tip tc ban hnh cc vn bn b sung quy nh v phng nga, x l v
khc phc nhim du m B Lut Hng hi 2005 cn thiu, nht l nhng quy
nh v trch nhim bi thng thit hi do nhim du khng thuc phm vi iu
chnh ca CLC 1992. Cn sa i Lut du kh theo hng bo v mi trng bin
l mt chng.
b. Trong lnh vc nh bt thu sn, vn ti ng sng
Cn b sung cc quy nh c th v phng chng nhim bin do du t cc
hot ng ca tu c m c th l kim sot hot ng thi du cn, nc ln du
cng nh s r r trong qu trnh hot ng ca tu.
c. i vi cc lut c lin quan

17

B lut Hnh s: Cn phi nghin cu b sung cc ti v gy nhim mi

trng bin, trong c ti trng tr hnh vi x thi du lm nhim bin gy hu
qu nghim trng.
B lut Dn s: Trc ht cn b sung mt s iu khon v bi thng thit
hi do nhim du ti Mc 3, Chng XVII, B lut Dn s. Mt khc, cn nghin
cu cc quy nh v t chc, hot ng ca To n quc t, Trng ti quc t v
lut bin sn sng a cc v kin lin quan n t chc, c nhn Vit Nm ra
gii quyt theo trnh t t tng thay v gii quyt theo trnh t thng lng, ngoi
giao nh hin nay.
2. Mt s kin ngh c th i vi vic sa i, b sung mt s iu v
phng chng nhim du trong Lut bo v mi trng nm 2005
- D tho Lut bo v mi trng sa i, b sung a ra nhiu quy nh
mi, m rng phm vi hn so vi Lut bo v mi trng nm 2005. Tuy nhin, v
vn phng chng nhim du cha c quy nh c th trong d tho m vn
nm trong phn v phng nga, ng ph, khc phc s c mi trng. nhim
du, c bit i vi mi trng nc bin hin nay l vn c nhiu nc trn
th gii c bit quan tm v phm vi nh hng v mc tc hi ca n v c
nhiu Cng c quc t ra i nhm phng chng, khc phc nhim du trn
bin. Chnh v th, nn chng qui nh vn phng chng nhim bin do du
trong mt chng hoc mc ring. Trong c nhng ni dung c bn nh: khi
nim mi trng bin, nhim bin, nhim bin do du v cc khi nim khc c
lin quan; nhng ngun chnh c th gy nhim bin, nhim bin do du,
nhim c ngun gc t t lin, t hot ng ca tu thuyn, t hot ng thm d,
khai thc du kh, nh bt hi sn...; cc bin php ch yu phng nga, x l,
khc phc nhim bin do du; quyn, ngha v c bn ca cc t chc, c nhn
trong vic thc hin cc qui nh v phng nga, x l, khc phc nhim bin do
du... Trong cng tc phng nga s c qui nh v ngha v chp hnh cc tiu
18

chun k thut, cc tiu chun v mi trng, lp t thit b Trong cng tc x

l, khc phc nhim du s c nhng ni dung c bn gm: Quyn v ngha v
ca cc t chc, c nhn trong vic ng cu, x l nhim du v cng tc khc
phc nhim bin do du; cng tc phi hp vi cc t chc quc t, vi nc
ngoi trong vic ng cu s c trn du cng nh khc phc nhng hu qu do du
gy ra.
- ngh quy nh r trch nhim ca cc c quan qun l trong vic thm
nh, ph duyt v kim tra vic xy dng v thc hin k hoch ng ph s c mi
trng (trong c s c trn du) ca cc c s sn xut, kinh doanh, dch v
- Cn c quy nh v qu ng ph s c mi trng (trong c s c trn
du) nhm kp thi ng ph vi cc s c xy ra, gp phn hn ch thit hi v
kinh t v sm phc hi mi trng sau s c.
- ngh b sung quy nh v iu tra, xc nh nguyn nhn gy nn s c
mi trng (trong c s c trn du), trong nu r trch nhim ca cc c s
gy nn s c, trch nhim ca cc c quan qun l, quy nh vic thnh lp t iu
tra s c (bao gm s tham gia ca cc thnh vin c nng lc chuyn m,
nghip v, php lut cn thit theo lnh vc iu tra), quy nh v xy dng bo co
kt qu iu tra v s c.
- ngh b sung quy nh tm nh ch hot ng i vi cc c s xy
ra s c trn du nhm khc phc s c v phc v iu tra, xc nh nguyn nhn
s c.
- V vn bi thng thit hi nn dn chiu n Cng c CLC 1992
trong trng hp vic bi thng tho mn cc yu cu ca CLC nh: S c trn
tu du v du trn ra mi trng l du nng kh phn hu. Cc trng hp khc
s bi thng theo quy nh ca B lut Dn s (iu ny t ra vn sa i
iu 628 BLDS). Nhng qui nh mang tnh khi qut lm c s php l cho cc
lut chuyn ngnh c th ho.

19

TI LIU THAM KHO

1. Bo co tng hp xy dng quy trnh, quy phm, nh mc kinh t k

thut cho hot ng nh gi, xc nh thit hi mi trng do s c trn du

gy ra, Cc Kim sot nhim, Tng cc Mi trng.
2. Din tp x l tnh hung ng ph s c trn du (ti liu ngy 08-10 thng
04 nm 2009 do Trung tm ng ph s c trn du khu vc min nam cung cp)
3. Nguyn B Din, Tng quan php lut Vit Nam v phng, chng nhim
du cc vng bin
4. TS. L Ngc Minh, Nghin cu xy dng phng php nh gi s c mi
trng trong s dng kh ha lng Vit Nam

5. Lut bo v mi trng nm 2005 v vn bn hng dn thi hnh (2006),

NXB Lao ng x hi
6. Quyt nh s 103/2005/Q-TTg ban hnh ngy 12/5/2005 ca Th tng
Chnh ph hng dn c th v chi tit v t chc v qui ch hot ng ng ph
vi SCTD

20